informatie en informatietheorie. literatuur: 4 vickery & vickery, information science in theory...
TRANSCRIPT
Informatie en informatietheorie
Literatuur:
Vickery & Vickery, Information Science in Theory & Practice, H1 en H2
Van Cuilenburg, e.a. Communicatiewetenschap, H1
Van Peursen, Bertels & Nauta, Informatie, H2
Informatiewetenschap
Informatiewetenschap bestudeert de communicatie van informatie
in de samenleving
praktisch en theoretisch
Waarom informatie?
Informatiebehoefte groeit sterk – Schaal samenleving– Complexiteit – Steden als informatie intensieve systemen
Informatie als instrument en grondstof– de vuursteen van de 20e eeuw
Mechanismen:
Toenemende vraag naar informatie door: – complexiteit & coördinatie– technologische innovatie– opleidingsniveau– gevarieerde levensloop
Complexiteit & coördinatie
complexiteit neemt toe, en dus de behoefte aan coördinatie – omvang samenleving (staat & markt)– sociale differentiatie– politieke participatie– verzorgingsstaat (welzijn arrangementen;
regelingen)
Technologische innovatie
economie– nieuwe produkten en processen– nieuwe beroepen en vaardigheden– handel en transport
vrije tijd transport
– afstemming
info & communicatiekanalen
Gevolg
– enorme groei ‘geletterdheid’ en informatie– vraag naar vaardigheden om met informatie om
te gaan• veranderende normen (actief aanbieden informatie,
toegankelijkheid, evaluatie van informatiediensten
– begin met studie van informatie (systemen) • classificeren van (wetenschappelijke) informatie
• kwantitatieve studie van bibliografische produktie
• empirische studie van informatiegebruik
Het informatiesysteem
plaatje in Vickery & Vickery, pagina 10
Systeem en organisme
we maken en verbeteren componenten van het informatiesysteem
maar als geheel vertoont het organische groei– wetenschappelijke informatie– informatietechnologie– informatie(systeem)kunde – informatiewetenschap
Informatiewetenschap gaat over:
Gedrag van mensen – als bron, producent, ontvanger, gebruiker,
distributeur van informatie
Kwantitatieve studie van informatie en informatiedragers – omvang, groei, produktie, gebruik
Semantische organisatie van informatie en van communicatiekanalen– voor identificatie door zender en ontvanger
Informatiewetenschap gaat ook over Problemen rond opslag, analyse en retrieval Organisatie van informatiesystemen en de
performance ervan De sociale (economische en politieke)
context en betekenis
Algemene model van de communicatie van informatie:
bron -> kanaal -> ontvanger -> effect
Communicatie van informatie als sociaal proces
Bron, ontvanger en kanaal zijn sociale fenomenen Mens is direct het kanaal (spreken) of
indirect (ontwerp, onderhoud, management van ‘technische kanalen)
Informatietechnologie is vanuit het perspectief van de informatiewetenschap van belang inzoverre het sociale proces van het communiceren van informatie erdoor wordt beïnvloed.
Implicaties
Analyse van enkelvoudige communicatie van informatie is dus niet informatief
Betekenis van informatie hangt af van (veranderende) positie van ontvanger
Patronen van ‘informatieve communicatie’ evolueren ‘sterk afhankelijk van de evolutie van de onderliggende structuren en relaties’
Verkeerspatronen in de communicatie van informatie
» centraal individueel» informatiebestand informatiebestand
centrum kiest onderwerp en allocutie registratie tijdsbestek (tv) (enquête, examen)
individu kiest onderwerp en consultatie conversatie tijdsbestek (boek) (telefoon) gesprek,
Wat is informatie eigenlijk?
syntax semantiek pragmatiek
Algemene model
bron ---> kanaal ---> ontvanger -> effect intentioneel? of elk stimulus-respons effect?
Afbeelding uit Van Cuilenburg
Informatieruimten
De informatieruimte bestaat uit eenheden informatie, die aan elkaar gerelateerd zijn
Relaties ontstaan in de produktie en door de communicatie van informatie.
Dat ‘zie’ je aan de informatie eenheden.– Citaties– Cocitaties– Woordgebruik
Informatie gaat over tekens
tekens in verschillende vorm– tekens
• icoon; index, symbool
– tekentalen• klanken, woorden, zinnen
• syntax: waarden + grammatica
– formele tekentalen (kunsttalen)• symbolen, combinatieregels, afleidingsregels
Disciplines
Semiotiek Linguïstiek Logica
niveaus
Syntaxis: tekens en tekencombinaties Semantiek: verwijzing naar een wereld Pragmatiek: gebruik en effect van tekens alle drie aanwezig in logica. linguïstiek en
semiotiek– maar in verschillende betekenis
Informatie
informatie als communicatie van representaties uit het ene voorstellingskader (van de zender) naar een ander voorstellingskader (van de ontvanger) via een informatiedrager (signaal) dat via een kanaal (media).
Niveaus van informatie
syntactische informatie: signaal staat centraal, betekenis en gebruik blijven buiten beschouwing
semantische informatie: betekenis staat centraal; gebruik, effect blijft buiten beschouwing
pragmatische informatie: gebruik staat centraal, naast betekenis en signaal.
conditie voor differentiatie tussen informatieniveaus (pragmatische) informatie leidt vaak tot
gedragsbeinvloeding bij dier: ‘automatisch’ mensen kunnen differentiëren tussen de
niveaus: evolutionair resultaat. mens reageert niet (automatisch) op een
signaal, en ook niet automatisch op de betekenis van het signaal.
Onderscheiden en observeren
Niveau van observatie bepaalt of informatie syntactisch, semantisch of pragmatisch is.
Informatie en codificatie
informatie-overdracht vereist– codering– decodering – kanaal
Code is alles wat je al weet voordat de boodschap arriveert.
– b.v. bij morse tekens weet je welke code voor welke letter staat
Elke taal is een code– gecodeerd worden gebeurtenissen in onze
leefwereld.
Je kent syntax & woordenschat & betekenissen – dus in principe alle mogelijke
signalen/boodschappen
Informatie, onzekerheid en selectie Informatie is selectief: een bericht uit het
repertoire van mogelijke berichten Dus, naarmate je verwachtte repertoire
kleiner is, is informatie inhoud van je boodschap ook kleiner (want minder selectief)
Ruis en redundantie
De boodschap kan verstoord doorkomen: dat noemen we ruis.
Door meer informatie dan minimaal noodzakelijk door te sturen, kan dit worden voorkomen– syntactisch: eexxttrraa iinnffoorrmmaattiiee– semantisch: de circelvormige plattegrond van het ronde
gebouw– pragmatisch:aandacht trekken door zwaaien EN roepen
Informatie en leren
Leren leidt tot afnemende (syntactische, semantische, en pragmatische) redundantiebehoefte
Dus tot andere structuur van informatieboodschappen
Objectieve en subjectieve redundantie Objectief = meetbaar Subjectief = voor ontvanger
Redundantie en efficiency
Redundante info = meer info = duurdere informatie
Dit leidde tot de mathematische theorie van de communicatie
Met veel andere toepassingen
Definitie
Informatie is een functie van de verhouding tussen de mogelijke antwoorden voor en na ontvangst (van het bericht)
Mathematische theorie van de communicatie b.v. 32 kaarten, hoeveel informatie is nodig
om een specifiek geval te selecteren. door 5 keer een ja/nee keuze te maken elke binaire keuze noemen we een BIT
informatie dus de informatie nodig om een specifieke
kaart te selecteren is I = 2 Log 32 = 5 (want 25=32)
Of in kansen
I = - 2log (1/32) Stel nu dat we een van twee identieke kaarten uit
16 willen selecteren:– I = - 2log (1/8)=3– dat kan niet met binaire keuzen– maar wel met gemiddelden
stel dat gebeurtenissen niet identieke kansen hebben– identiek aan hierboven I = - 2log (1/32)