informacija o radu ministarstva u sektoru ...informacija o radu ministarstva u sektoru zaŠtite...

INFORMACIJA O RADU MINISTARSTVAU SEKTORU ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINEPodgorica, decembar 2008.

OVAZEMLJA NAM JE DOM

Vlada Crne GoreMinistarstvo turizma izaštite životne sredine

3

SADRŽAJ

SADRŽAJ4

SADRŽAJ ...................................................................................................................................... 2

UVOD............................................................................................................................................ 6

POLITIKE, STRATEŠKA I DRUGA PLANSKA DOKUMENTA .................................................... 10

ZAKONODAVSTVO ..................................................................................................................... 14

INSTITUCIONLANI KAPACITETI ................................................................................................ 20

KONKRETNE AKTIVNOSTI ......................................................................................................... 24

MEĐUNARODNA SARADNJA U OBLASTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE ZA 2008. GODINU ........ 30

ODNOSI SA JAVNOŠĆU ............................................................................................................. 36

INSPEKCIJSKI POSLOVI .............................................................................................................. 40

ZAKLJUČAK ................................................................................................................................. 46

SADRŽAJ 5

7

UVOD

UVOD8

Usvajajući Deklaraciju o ekološkoj državi Crnoj Gori, 20. septembra

1991. godine, poslanici Skupštine Crne Gore su iskazali posvećenost države očuvanju prirode, kao izvoru zdravlja i inspiraciji naše slobode i kulture, u ime sopstvenog opstanka i budućnosti potomstva. Postavljeni cilj nema samo lokalni i nacionalni značaj već će njegovo ostvarenje predstavljati doprinos Crne Gore globalnim naporima da se očuvaju uslovi za život na Planeti.

Istovremeno sa ovim, Crna Gora se opredijelila za snažan ekonomski razvoj i unapređenje kvaliteta života svih građana. Zbog toga je Vlada Crne Gore usvojila Nacionalnu strategiju održivog razvoja, krovni dokument koji treba da obezbijedi neophodan balans u planiranju i realizaciji aktivnosti ekonomskog razvoja i očuvanja životne sredine.

Sektor za zaštitu životne sredine je jedna od tri organzacione cjeline Ministarstva turizma i zaštite životne sredine i čine ga: Odsjek za zaštitu atmosfere i jonizujuće zračenje, Odsjek za kontrolu industrijskog zagađivanja, upravljanje otpadom i otpadnim vodama, Odsjek za zaštitu prirode i procjenu uticaja i Odsjek za integracione i strateške procese.

UVOD 9

Shodno navedenoj strukturi utvrđene su i nadležnosti Sektora u smislu vršenja poslova uprave koji se, između ostalih, odnose i na: sistem zaštite i unapređenja životne sredine; izradu i sprovođenje strateških i integracionih dokumenata, planova i programa u oblasti zaštite životne sredine, održivog razvoja i održivog korišćenja prirodnih resursa; očuvanje kvaliteta vazduha, zaštite klime i ozonskog omotača; analiziranje, sagledavanje i davanje ocjene stanja zaštite životne sredine i održivog razvoja; upravljanje otpadom, osim onog koji se koristi u medicinske svrhe i sprovođenje mjera za postupanje sa otpadom; sprovođenje postupka procjene uticaja; sprovođenje postupka strateške procjene uticaja na životnu sredinu; integrisano sprečavanje i kontrolu zagađivanja; zaštitu prirode i očuvanja biodiverziteta; zaštitu nacionalnih parkova i zaštićenih prirodnih dobara; zaštitu nezaštićenih divljih životinjskih vrsta osim lovne divljači, marinskih i riječnih organizama; zaštitu zemljišta od zagađivanja; zaštitu od radioaktivnih materija; zaštitu od opasnih i štetnih materija u proizvodnji, prometu, skladištenju i odlaganju; zaštitu od nejonizujućeg i jonizujućeg zračenja; upravljanje otpadnim vodama; sistem komunalnih djelatnosti; koordinaciju regionalnih sistema vodosnabdijevanja;

ekonomske instrumente i ekomenadžment; praćenje stanja životne sredine; informacioni sistem životne sredine; katastar zagađivača; izradu standarda zaštite životne sredine; sanacione programe u zaštiti životne sredine; izradu zakona, podzakonskih akata i drugih propisa; praćenje i izvršavanje propisa iz svoje oblasti, kao i međunarodnih ugovora i sporazuma; sprovođenje aktivnosti u procesu približavanja i pridruživanja Evropskoj Uniji; praćenje procesa harmonizacije pravnog sistema u oblasti zaštite životne sredine i održivog razvoja sa pravnim sistemom Evropske Unije; saradnju sa nevladinim organizacijama iz svoje oblasti; međunarodnu saradnju; pripremanje i izradu međunarodnih bilateralnih ugovora i sporazuma; upravni nadzor iz oblasti zaštite životne sredine, kao i druge odgovarajuće poslove iz djelokruga Sektora.

Navedene poslove u Sektoru obavlja 25 službenika i dva pripravnika, dok poslove inspekcijskog nadzora obavlja pet ekoloških inspektora u okviru Sektora pravnih i inspekcijskih poslova.

Cilj ovog izvještaja je upoznavanje javnosti sa rezultatima koje je

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine ostvarilo u okviru svojih nadležnosti za oblast životne sredine u toku 2008. godine. Pojedini segmenti ove oblasti, kao što su zaštita voda od zagađenja, genetički modifikovani organizmi, dio pitanja koja se odnose na zaštitu mora, su u nadležnosti drugih ministarstva. Dok su oblasti koje se odnose na hemikalije i buku postali dio nadležnosti Ministarstva turizma i zaštite životne sredine tek krajem ove godine, tako da ovaj izvještaj ne daje potpun pregled ostvarenih rezultata u oblasti životne sredine.

11

POLITIKE, STRATEŠKA I DRUGA PLANSKA

DOKUMENTA

POLITIKE, STRATEŠKA I DRUGA PLANSKA DOKUMENTA

12

Vlada Crne Gore je krajem 2008. godine usvojila Nacionalnu politiku životne

sredine u Crnoj Gori. Ovaj dokument je iniciran zbog prepoznavanja da postojeći okvir odnosa u oblasti životne sredine postaje pretijesan za efikasnije i kvalitetnije djelovanje, prije svega zbog obaveza koje Crna Gora ima kao nezavisna i međunarodno priznata država. Za obimnije i kvalitetno drugačije djelovanje u oblasti životne sredine poseban uticaj imaju zaključeni Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa Evropskom komisijom, odnosno usvojeni Nacionalni program integracija, kao i globalni problemi klimatskih promjena i ugroženosti biodiverziteta, koji zahtijevaju definisanje zajedničkog plana djelovanja svih članica međunarodne zajednice. Zbog toga je Nacionalna politika životne sredine definisala ključne pravce djelovanja Crne Gore u oblastima životne sredine u svim ministarstvima i prioritete: snabdijevanje vodom, tretman otpadnih voda, upravljanje otpadom, zaštita mora, priobalnog područja i drugih kopnenih ekosistema, očuvanje/zaštita prirode i biodiverziteta, povećanje energetske efikasnosti i prilagođavanje i smanjenje negativnih efekata uzrokovanih k l imatsk im promjenama. Takođe, nacionalna politika u ovoj oblasti ukazuje na

potrebu da se do 2012. godine nadležnosti u oblasti životne sredine postepeno objedine u jednom resoru, kao i da se finansijska izdvajanja za projekte u oblasti životne sredine povećaju na 1,5% BDP.

Vlada Crne Gore je usvojila Nacionalni program za eliminaciju iz upotrebe supstanci koje oštećuju ozonski omotač i Plan konačne eliminacije hloroflorougljovodonika (CFC-a) u Crnoj Gori.

POLITIKE, STRATEŠKA I DRUGA PLANSKA DOKUMENTA

13

U oblasti upravljanja otpadom, Vlada Crne Gore je u februaru 2008. godine donijela Državni plan upravljanja otpadom i na taj način stvorila pretpostavke za donošenje opštinskih, i planova upravljanja otpadom velikih privrednih subjekata, odnosno velikih proizvođača otpada. Ovaj plan definiše ciljeve i obezbijeđuje uslove za racionalno i održivo upravljanje otpadom za period od 5 godina.

Tokom ove godine ostvareni su značajni pomaci na pripremi Strategije biodiverziteta sa akcionim planom. Izrada Strategije biodiverziteta sa akcionim planom predstavlja početni korak u ispunjavanju obaveza iz Konvencije o biološkoj raznovrsnosti koju je Crna Gora preuzela sukcesijom.

U okviru saradnje sa Ministarstvom životne sredine, tla i mora Republike Italije odvijaju se aktivnosti na pripremi Master plana za razvoj održivog turizma u opštini Kolašin.

U 2008. godini nastavljeno je sa realizacijom ranije usvojenih strateških planskih dokumenta, Nacionalne strategije održivog razvoja, strateških planskih dokumenta u oblastima vodosnabdijevanja,upravljanja otpadnim vodama i otpadom, itd.

15

ZAKONODAVSTVO

ZAKONODAVSTVO16

Najvažnije normativne aktivnosti koja su realizovane u 2008. godini

u Crnoj Gori u oblasti životne sredine odnose se na proces pridruživanja Evropskoj uniji, odnosno usaglašavanju zakonodavstva sa komunitarnim pravom (Acquis Communautaire) Evropske unije. Ove aktivnosti se odvijaju kroz unošenje odredaba evropskih direktiva i propisa u naše zakone i podzakonska akta kroz 11 posebnih odjeljaka: horizontalno zakonodavstvo, kvalitet vazduha i klimatske promjene, uklanjanje otpada, upravljanje vodama, zaštita prirode, kontrola industrijskog zagađenja i upravljanje rizikom, genetski modifikovani organizmi, hemikalije, zaštita od buke, šumarstvo i more i oblno područje, dok su, u okviru posebnog poglavalja – Energetika, obuhvata pitanja nuklearna sigurnost i zaštita od zračenja.

Prema ocjeni Evropske кomisije datoj u Izvještaju o praćenju napreka u sektoru životne sredine u Crnoj Gori, tokom 2007. i u prvoj polovini 2008. godine ostvareni su značajni rezultati u usklađivanju naših propisa sa pravnim sistemom EU.

Oblast horizontalnog zakonodavstva obuhvata Zakon o životnoj sredini, Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu i Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu.

Potpunije i kvalitetnije uspostavljanje odnosa u oblasti životne sredine ostvareno je kroz Zakon o životnoj sredini koji je Skupština Crne Gore usvojila u mjesecu julu 2008. godine. Ovim zakonom se uspostavljaju pravni i strateški mehanizmi i institucionalni okvir za životnu sredinu u Crnoj Gori. Zakon, pored ostalog, utvrđuje odgovornosti za štetu nanijetu životnoj sredini, način na koji se sprovodi izvještavanje o stanju životne sredine u skladu sa standardnom metodologijom Evropske agencije za životnu sredinu kroz obavezu uspostavljanja nacionalne liste indikatora zaštite životne sredine, itd. Takođe, Zakon je utvrdio obavezu uspostavljanja i razvoja informacionog sistema u oblasti životne sredine u skladu sa evropskim standardima.

Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu i Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu su usvojeni krajem 2005. godine, a počeli su da se primjenjuju od 1. januara 2008. godine. Period od usvajanja do njihove primjene iskorišten je za uspostavljanje institucionalnih kapaciteta, kako na državnom, tako i na lokalnom nivou. Tokom prvih 11 mjeseci 2008. godine, obrađeno je preko 75 zahtjeva za odlučivanje o potrebi procjene uticaja na životnu sredinu, od čega je oko 20 završeno u prvoj fazi, tj. donijeto je rješenje da nije potrebna izrada elaborata procjene uticaja. Donijeto je oko 30 rješenja o davanju saglasnosti na elaborat o procjeni uticaja projekata na životnu sredinu.

ZAKONODAVSTVO 17

Najvažnije normativne aktivnosti koja su realizovane u 2008. godini

u Crnoj Gori u oblasti životne sredine odnose se na proces pridruživanja Evropskoj uniji, odnosno usaglašavanju zakonodavstva sa komunitarnim pravom (Acquis Communautaire) Evropske unije. Ove aktivnosti se odvijaju kroz unošenje odredaba evropskih direktiva i propisa u naše zakone i podzakonska akta kroz 11 posebnih odjeljaka: horizontalno zakonodavstvo, kvalitet vazduha i klimatske promjene, uklanjanje otpada, upravljanje vodama, zaštita prirode, kontrola industrijskog zagađenja i upravljanje rizikom, genetski modifikovani organizmi, hemikalije, zaštita od buke, šumarstvo i more i oblno područje, dok su, u okviru posebnog poglavalja – Energetika, obuhvata pitanja nuklearna sigurnost i zaštita od zračenja.

Prema ocjeni Evropske кomisije datoj u Izvještaju o praćenju napreka u sektoru životne sredine u Crnoj Gori, tokom 2007. i u prvoj polovini 2008. godine ostvareni su značajni rezultati u usklađivanju naših propisa sa pravnim sistemom EU.

Oblast horizontalnog zakonodavstva obuhvata Zakon o životnoj sredini, Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu i Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu.

Potpunije i kvalitetnije uspostavljanje odnosa u oblasti životne sredine ostvareno je kroz Zakon o životnoj sredini koji je Skupština Crne Gore usvojila u mjesecu julu 2008. godine. Ovim zakonom se uspostavljaju pravni i strateški mehanizmi i institucionalni okvir za životnu sredinu u Crnoj Gori. Zakon, pored ostalog, utvrđuje odgovornosti za štetu nanijetu životnoj sredini, način na koji se sprovodi izvještavanje o stanju životne sredine u skladu sa standardnom metodologijom Evropske agencije za životnu sredinu kroz obavezu uspostavljanja nacionalne liste indikatora zaštite životne sredine, itd. Takođe, Zakon je utvrdio obavezu uspostavljanja i razvoja informacionog sistema u oblasti životne sredine u skladu sa evropskim standardima.

Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu i Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu su usvojeni krajem 2005. godine, a počeli su da se primjenjuju od 1. januara 2008. godine. Period od usvajanja do njihove primjene iskorišten je za uspostavljanje institucionalnih kapaciteta, kako na državnom, tako i na lokalnom nivou. Tokom prvih 11 mjeseci 2008. godine, obrađeno je preko 75 zahtjeva za odlučivanje o potrebi procjene uticaja na životnu sredinu, od čega je oko 20 završeno u prvoj fazi, tj. donijeto je rješenje da nije potrebna izrada elaborata procjene uticaja. Donijeto je oko 30 rješenja o davanju saglasnosti na elaborat o procjeni uticaja projekata na životnu sredinu.

Oblast zaštite kvaliteta vazduha uređena je Zakonom o kvalitetu vazduha, koji je po svojoj strukturi okvirni zakon za ambijentalni vazduh, a njime su uređena pitanja graničnih vrijednosti kvaliteta vazduha, praćenja kvaliteta vazduha, mjera zaštite, ocjenjivanja i poboljšanja kvaliteta vazduha, kao i planiranja i upravljanja kvalitetom vazduha. Tokom 2008. godine rađeno je na pripremi nekoliko podzakonskih akata koji se odnose na kontrolu proizvoda, emisije iz stacionarnih izvora, emisije iz mobilnih izvora, standarde kvaliteta ambijentalnog vazduha i monitoring, izvještavanje i razmjenu informacija. Usvojena je Uredba o utvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha kojom se utvrđuju vrste zagađujućih materija, granične vrijednosti i drugi standardi kvaliteta vazduha, granice ocjenjivanja, ciljne vrijednosti, kritični nivoi i potrebne mjere zaštite zdravlja ljudi, rokovi za postepeno dostizanje graničnih i ciljnih vrijednosti kvaliteta vazduha i dugoročnih ciljeva za ozon, kao i Uredba o supstancama koje oštećuju ozonski omotač kojom se precizira postupno smanjenje potrošnje supstance koje oštećuju ozonski omotač.

U Zakon o kvalitetu vazduha prenijete su i osnovne odredbe EU direktiva koje uređuju oblast klimatskih promjena i zaštitu ozonskog omotača.

Normativni okvir u oblasti upravljanja otpadom uređen je Zakonom o upravljanju otpadom. Zakon je donešen 2005. godine, a njegova puna primjena trebala je da otpočne od 1. novembra 2008. godine. Razlog za prolongiranje početka primjene je bio potreba izgradnje infrastrukturnih pretpostavki, kao što su deponije, reciklažni centri, transfer stanice, itd. Međutim, ograničenja koja su postojala i na državnom i na lokalnom nivou, kako u finansijskim sredstvima, tako i u kadrovskim kapacitetima, onemogućili su da se otpočne sa punom primjenom ovog zakona. Zbog toga je pripremljen, i od strane Skupštine Crne Gore, usvojen Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o upravljanju otpadom kojim je početak primjene pojedinih odredbi odložen za 1. januar 2010. godine. Kroz ovaj zakon prenijete su odredbe EU direktiva koje su u međuvremenu donijete ili izmijenjene, čime je stvorena kvalitetnija osnova za pripremu i usvajanje podzakonskih akata i uređenje ove oblasti sa visokim stepenom usaglašenosti sa direktivama i standardima EU. U 2008. godini pripremljeno je 10 podzakonskih

akata, kojima se detaljnije uređuju pitanja: visine naknade i načina plaćanja upravljanja otpadom; izgradnje i rada deponija i vrsta i uslova prihvatanja otpada na deponiji; vrsta i metoda ispitivanja otpada, kao i klasifikacije otpada; uslova u pogledu opreme i kadra za obavljanje djelatnosti obrade otpada; načina popunjavanja evidencije o otpadu i vođenja registra podataka o upravljanjau otpadom; preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadnih vozila; preuzimanju, sakupljanju i obradi otpada od električnih i elektronskih proizvoda; preuzimanju, sakupljanju i obradi istrošenih baterija i akumulatora; spaljivanja otpada; upravljanja otpadnim uljima i upravljanja PCB.

ZAKONODAVSTVO18

U oblasti vodosnabdijevanja i upravljanja otpadnim vodama tokom 2008. godine finalizirane su aktivnosti na pripremi Zakona o vodosnabdijevanju i upravljanju otpadnim vodama.

Potpunije i kvalitetnije uspostavljanje odnosa u oblasti zaštite prirode, ostvareno je kroz Zakon o zaštiti prirode koji je Skupština Crne Gore usvojila u 2008. godini. Prenoseći u ovaj zakon odredbe nekoliko direktiva, od kojih ukazujemo na Direktivu o zaštiti prirodnih i poluprirodnih staništa flore i faune i Direktivu o divljim pticama, dat je doprinos procesu harmonizacije našeg sa zakonodavnim sistemom EU. Na osnovu ovog zakona, u pripremi su Pravilnik o vrstama stanišnih tipova, karti staništa, ugroženim i rijetkim stanišnim tipovima te o mjerama za očuvanje stanišnih tipova i Pravilnik o prekograničnom prometu i trgovini zaštićenim vrstama.

U završnoj fazi je priprema Zakona o nacionalnim parkovima kojim će se područje Prokletija proglasiti za novi, peti, nacionalni park. U vezi sa tim, urađena je Studija izvodljivosti za ustanovljavanje zaštićenog područja prirode na području Plavskog dijela Prokletija (koja uključuje ekološko vrednovanje područja i određuje odgovarajući režim zaštite).

Osnovni instrument za transpoziciju u sektoru kontrola industrijskog zagađenja i upravljanje rizikom je Zakon o integrisanom sprječavanju i kontroli zagađenja, koji je usaglašen sa Direktivom koja se odnosi na integrisano sprječavanje i kontrolu zagađivanja. Na osnovu ovog zakona usvojeno je šest podazkonskih akata kojima se bliže uređuju pitanja: sadržine, načina vođenja registra izdatih integrisanih dozvola, sadržine i načina popunjavanja zahtjeva za izdavanje integrisane dozvole, programa mjera prilagođavanja postrojenja ili aktivnosti propisanih uslovima, kriterijuma za određivanje najboljih dostupnih tehnika, standarda i određivanja graničnih vrijednosti emisija, kao i vrste aktivnosti i postrojenja za koje se izdaje integrisana dozvola.

Ministarstvo je zajedno sa Ministarstvom poljoprivrede, šumarstava i vodoprivrede radilo na Zakona o genetički modifikovanim organizmima u dijelu svoje nadležnosti koji se odnosi na problematiku namjernog uvođenju GMO u životnu sredinu.

Što se tiče aktivnosti u oblasti zaštite od jonizujućeg zračenja, odnosno nuklearne bezbijednosti i zaštite od radijacije u proceduri izrade je Prijedlog zakona o zaštiti od jonizjućeg zračenja i radijacionoj sigurnosti, koji je usklađen sa odgovarajućom legislativom EU.

ZAKONODAVSTVO 19

Ministarstvo sprovodi veliki broj aktivnosti koje se odnose na implementaciji potpisanih međunarodnih ugovora. Tokom 2008. godine, pripremljeno je i od strane Skupštine Crne Gore usvojeno nekoliko zakona o ratifikaciji (prihvatanju) važnih međunarodnih konvencija i sporazuma, kao što su: • ZakonoratifikacijiKonvencijeozaštitievropskih divljih vrsta i prirodnih staništa (Bernska Konvencija), • ZakonoratifikacijiKonvencijeoočuvanjumigratornih vrsta divljih životinja – Bonska konvencija, • Zakon o ratifikaciji Konvencije opredjelima i • ZakonoratifikacijiSporazumaozaštitikitova i delfina Cetacea u Crnom moru, Sredozemnom moru i susjednom Atlanskom okeanu – ACCOBAMS.

Obnovljeno je, po osnovu sukcesije članstvo u Konvenciji o biološkoj raznovrsnosti, Konvenciji o vlažnim područjima od međunarodnog značaja (Ramsarska konvencija), Konvenciji o međunarodnoj trgovini ugroženim vrstama divlje flore i faune (CITES Konvencija).

U 2008. godini priprmljeni su i od strane Vlade Crne Gore upćeni Skupštini Crne Gore na dalju proceduru predlozi teksta Zakon o potvrđivanju konvencije o prekograničnim efektima industrijskih udesa, Zakon o ratifikaciji Espoo konvencije o procjeni uticaja na životnu sredinu u prekograničnom kontekstu, Zakon o ratifikaciji Protokola o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu i Zakon o ratifikaciji konvencije o dostupnosti informacija u oblasti životne sredine (Arhuska konvencija), učešću javnosti u donošenju odluka i pristupu pravosuđu u pitanjima koja se odnose na životnu sredinu u završnim fazama pripreme.

21

INSTITUCIONALNI KAPACITETI

INSTITUCIONALNI KAPACITETI 22

Osnovana je Agencija za zaštitu životne sredine, kao organ uprave za obavljanje

stručnih i sa njima povezanih upravnih poslova iz oblasti zaštite životne sredine. U institucionalnom smislu, osnivanje Agencije predstvalja značajno jačanje kapaciteta u oblasti zaštite životne sredine i bitan preduslov implementacije zakonske legislative. U obavljanju poslova Agencija: izdaje dozvole, vrši monitoring, izrađuje analize i izvještaje, vrši inspekcijske poslove i ostvaruje komunikaciju sa relevantnim domaćim i međunarodnim organima i organizacijama, kao i sa javnošću.

Osnovano je Društvo sa ograničenom odgovornošću „Procon“, koje će obavljati poslove jedinice za implementaciju projekata u oblasti životne sredine i komunalne infrastrukture, a koji se realizuju uz podršku međunarodnih finansijskih institucija (Svjetska banka, Evropska investiciona banka, EBRD, itd.), kao i fondova EU za pomoć zemljama koje su u pretpristupnom statusu članstva u EU. Osnivanje ove jedinice ima za cilj jačanje institucionalnog kapaciteta državnih organa, jedinica lokalne samouprave i opštinskih komunalnih preduzeća za realizaciju konkretnih projekata utvrđenih strateškim planskim dokumenatima, posebno u dijelu vodosnabdijevanja, otpadnih voda i otpada.

INSTITUCIONALNI KAPACITETI 23

U oblasti kvaliteta vazduha formirana je Kancelarija za ozon u Crnoj Gori čiji zadatak je stvaranje institucionalnih pretpostavki za implementaciju Montrealskog protokola. Takođe, u okviru uključivanja Crne Gore u napore koje ulaže međunarodna zajednica za smanjenje negativnih efekata klimatskih promjena, u februaru 2008 godine, osnovano je Ovlašćeno nacionalno tijelo za odobravanje CDM projekata čime je otpočela implementacija Kjoto protokola u Crnoj Gori.

Tokom ove godine otpočele su aktivnosti na pripremi zakona kojim će se formirati fond za finansiranje projekata u oblasti životne sredine (Eko fond). Zakonski osnov je utvrđen u Zakonu o životnoj sredini. Način organizacije i polje djelovanja ovog fonda biće zasnovani na pokazateljima Studije izvodljivosti za formiranje fonda za životnu sredinu u Crnoj Gori.

25

KONKRETNE AKTIVNOSTI

KONKRETNE AKTIVNOSTI 26

U oblasti upravljanja otpadom, Strateškim master planom je predviđena izgradnja

sedam regionalnih sanitarnih deponija za čitavo područje Crne Gore. Za sada u funkciji je samo jedna sanitarna deponija, na kojoj se odlaže otpad prikupljen sa teritorija jedinica lokalne samouprave Podgorica i Danilovgrad. U toku su aktivnosti na izgradnji regionalnog centra za reciklažu na deponiji u Podgorici, kapaciteta 90.000 t/godišnje neselektiranog komunalnog otpada. Uočavajući postojanje kadrovskih i finansijskih limita u većini jedinica lokalne samouprave, Vlada Crne Gore je tokom 2008. godine obezbijedila značajna finansijska sredstva i koordinirala aktivnostima izrade četiri studije izvodljivosti i elaborata procjene uticaja na životnu sredinu za lokacije deponija u Baru, Kotoru, Pljevljima i Bijelom Polju. Takođe, uz podršku Vlade, ova dva neophodna koraka u pripremnoj fazi za izgradnju deponije realizovana su za lokaciju u Nikšiću uz finansijku podršku Vlade Kraljevine Španije, dok su opštine Berane, Rožaje, Andrijevica Plav to uradile sopstvenim sredstavima. Tokom ove godine za pet lokacija izabrane su projektantske kuće koje će uraditi glavne projekte, dok će za lokaciju u Baru biti privedene kraju aktivnosti na pripremi tendera za izbor firme

koja će pripremati glavni projekat i izvoditi radove. Izgradnja deponije u Baru finansijski će biti podržana iz sredstva projekta MESTAP, koji se realizuje uz podršku Svjetske banke. U Sektoru su takođe realizovane aktivnosti na pripremi i podnošenju zahtjeva za podršku izgradnji regionalne deponije u Bijelom Polju iz fonda IPA za 2009. godinu u vrijednosti od 4 miliona €. Takođe, u 2008. godini, Vlada je obezbijedila finansijska sredstva za nabavku 600 kontejnera, a urađena je brošura, kao i TV spot i radio džingl, kojima se javnost upoznaje sa potrebom i načinom selektivnog odlaganja otada.

U oblasti upravljanja otpadnim vodama, Ministarstvo, odnosno Sektor zaštite životne sredine je koordinirao sredstvima koje je Vlada Crne Gore opredijelila za podršku jedinicama lokalne samouprave u rješavanju pitanja upravljanja otpadnim vodama. Urađene su studije izvodljivosti, a otpočelo se sa izradom elaborata procjene uticaja na životnu sredinu za postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Ulcinju, Cetinju i Plavu. Sektor je dao odgovarajući doprinos realizaciji pripremnih aktivnosti za izgradnju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Nikšiću (vrijednost investicije je oko 13 miliona €) i koordinaciji aktivnosti sa Evropskom investicionom bankom koja je obezbijedila kredit od 5 miliona €, a pripremljena je i potrebna dokumentacija za dobijanje sredstava iz IPA za 2008. godinu u iznosu od 3,5, miliona €.


U okviru saradnje sa KfW bankom, nastavljena je realizacija projekta Interventne mjere II i III namijenjena za rekonstrukciju vodovodne mreže u Herceg Novom, Kotoru i Baru, kao i projekat rješavanja pitanja otpadnih voda u opštini Tivat, kao i drugim opštinama Crnogorskog primorja izuzev Ulcinja.

U 2008. godini, Evropska agencija za rekonstrukciju završila je projekte finansijske podrške rekonstrukciji djelova mreže za prikupljanje i odvođenje otpadnih voda u primorskim opštinama u vrijednosti oko 1 100 000 €.

U okviru Programa pomoći za infrastrukturu (IPF) koji podržava izradu studija izvodljivosti i studija procjene uticaja na životne sredinu, odbrena su sredstva za izradu studije izvodljivosti i elaborata procjene uticaja na životnu sredinu za novo postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda i unapređenje stanja vodovodne infrastrukture u Podgorici.

U okviru priprema za realizaciju prekogranične komponente IPA instrumenta, pripremljeni su Prekogranični programi saradnje sa Albanijom, Bosnom i Hercegovinom, Hrvatskom i Srbijom.

Sektor zaštite životne sredine je značajno uključen i u praćenje i jednim dijelom koordinacije realizacije jednog od najvećih investicionih projekata u regionu – izgradnja regionalnog vodovoda za Crnogorsko primorje. Izgradnju ovog objekta kreditno podržavaju Svjetska banaka i EBRD, a veći dio sredstava biće obezbijeđen iz kapitalnog budžeta Crne Gore i izvornih prihoda Javnog preduzeća „Regionalni vodovod Crnogorsko primorje“.

U saradnji sa Svjetskom bankom realizuje se projekat ”Integralno upravljanje ekosistemom Skadarskog jezera“. Projekat ima za cilj da stvori institucionalne i pravne pretpostavke za zaštitu i održivi razvoj ovog ekosistema u Crnoj Gori i Albaniji i osnaži kapacitete za upravljanje zaštićenim područjima u obije zemlje. Takodje, kroz projekat će biti ko-finansirane aktivnosti na izradi uređaja za prečišćavanje otpadnih voda na Vranjini i projekat trajnog rješavanja opasnog otpada iz Kombinata aluminijuma. Ukupna donacija po osnovu ovog projekta je 4,55 miliona USD (za Crnu Goru 2,56 miliona US $). Implementaciona agencija je Svjetska Banka.


Završena je prva faza projekta „Sanacija i rekultivacija jalovišta Rudnika olova i cinka u Mojkovcu“, a u oktobru 2008. godine započela je realizacija druge faze. Od 2003. do decembra 2008. godine u ovaj, za Crnu Goru kapitalni ekološki projekat, uloženo je oko 4,47 milliona €. Finansijska sredstva su jednim dijelom obezbijeđena u okviru podrške Vlade Kraljevine Holandije kroz Regionalni program sanacije industrijskog zagađenja na „hot spot“ lokacijama u regionu Jugo-istočne Evrope, a koja se ostvaruje uz podršku UNDP-a, kao i kroz bilateralnu saradnju sa Vladom Republike Češke, i drugim, većim dijelom iz Budžeta Crne Gore.

Saradnja sa Međunarodnom agencijom za atomsku energiju odvija se kroz projekte tehničke saradnje (regionalne, subregionalne i nacionalne), što predstavlja dio saradnje koji je za Crnu Goru najznačajniji (sedam subregionalnih i 35 regionalnih programa). Realiazacijom Višekorisničkog IPA programa kojim se podržavaju regionalni projekti uz podršku Međunarodne agencije za atomsku energiju za Crnu Goru, odobren je projekat ”Unapređivanje tehničkih kapaciteta nuklearnih regulatornih tijela u zemljama Zapadnog Balkana kroz subregionalnu podršku”, čiji se početak implementacije očekuje u prvoj polovini 2009. godine.

Ministarstvu turizma i zaštite životne sredine za aktivnosti u Sektoru zaštite životne sredine u 2008. godini odbrena su sredstva iz IPA programa za projekat ’’Jačanje kapaciteta za upravljanje životnom sredinom’’ u vrijednosti od milion eura, a za približno isti iznos pripremljena je dokumentacija za podršku daljem jačanju institucionalnih kapaciteta u oblasti očuvanja biodiverziteta kroz IPA 2009.



U okviru saradnje sa Ministarstvom životne sredine, tla i mora Republike Italije, realizuje se nekoliko značajnih projekata koji se najvećim dijelom odnose na oblast klimatskih promjena: izrada studija izvodljivosti za CDM projekte, stvaranje prostorno-planskih pretpostavki i priprema projektne dokumentacije za izgradnju energetski – efikasne zgrade sa prostorijama za rad Ministarstva turizma i zaštite životne sredine.U cilju podizanja ekološke svijesti kod građana, koji je prije svega namijenjen školskom uzrastu od 10 do 16 godina, Regionalni centar za životnu sredinu za Centralnu i Istočnu Evropu (REC), u saradnji sa Ministarstvom turizma i zaštite životne sredine i Ministarstvom prosvjete i nauke, a uz podršku Ministarstva inostranih poslova Vlade Holandije sprovodi projekat „Green Pack“. Obrazovanje je osnovni i ključni faktor kako ekonomskog razvoja, tako i socijalne, ekološke, kulturne i etičke vizije održivog razvoja Crne Gore. Svaki ekonomski rast u budućnosti mora biti zasnovan na znanju i u harmoniji sa “održivim razvojem” društva.


31

MEĐUNARODNA SARADNJA U

OBLASTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE ZA 2008. GODINU

MEĐUNARODNA SARADNJA U OBLASTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE ZA 2008. GODINU

32

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine realizuje veliki broj aktivnosti

na međunarodnom nivou, koje se odnose na:1. saradnju ostvarenu sa relevantnim međunarodnim organizacijama u oblasti životne sredine,2. aktivnosti u procesu pridruživanja Crne Gore Evropskoj uniji,3. aktivnosti koje se odnose na ratifikaciju i sprovođenje međunarodnih i regionalih konvencija i sporazuma,4. aktivnosti u okviru saradnje na bilateralnom nivou,5. projekti koji se finansiraju kreditnim sredstvima (projekti iz oblasti komunalnih djelatnosti).

Kako su mnoge aktivnosti ostvarene po osnovu međunarodne saradnje već opisane u prethodnim poglavljima ove informacije, u ovom dijelu posebna je obrađena saradnja sa relevantnim međunarodnim organizacijama u oblasti zaštite životne sredine, prije svega Globalnim fondom za životnu sredinu (GEF). Kroz saradnju sa GEF-om, realizuju se najznačajniji projekti koji imaju za cilj izgradnju nacionalnih kapaciteta za sprovođenje strateških i globalnih multilateralnih sporazuma o životnoj sredini – UN Konvencije o biološkoj raznovrsnosti, UN Okvirne konvencija o klimatskim promjenama, kao i projekti koji imaju za cilj kvalitetnu primjenu Stokholmske konvencije o dugotrajnim organskim zagađujućim supstancama (POPs supsance).

Ministarstvo je, u saradnji sa Kancelarijom U N D P- a u C r n o j G o r i , z a p o č e l o implementaciju projekta „Aktivnosti na osposobljavanju za pripremu Prve nacionalne komunikacije (Initial National Communication-INC) Crne Gore sa Okvirnom konvencijom UN o klimatskim promjenama“.

Crna Gora ostvaruje kontiuiranu saradnju sa Organizacijom UN za obrazovanje, nauku i kulturu – UNESCO, odnosno odgovarajućim tijelima ove međunarodne institucije: Centrom za svjetsku baštinu u Parizu i UNESCO BRESCE kancelarijom u Veneciji. Kroz Program participacije za urgente projekte UNESCO-a, Crna Gora je dobila finansijska sredstva za projekat ’’Sanacija i rehabilitacija opožarenih mjesta u Nacionalnom parku Durmitor’’.

U okviru saradnje sa Organizacijom Ujedinjenih nacija za industrijski razvoj (UNIDO) ostvaruje se saradnja u oblasti energetike i zaštite životne sredine. Za oblast zaštite životne sredine značajna je saradnja sa aspekta uvođenja programa i tehnologija čist i je poiz vodnje i implementacije multilateralnih sporazuma u oblasti zaštite životne sredine, prije svih implementacije Bečke konvencije o zaštiti ozonskog omotača i Montrealskog protokola o supstancama koje oštećuju ozonski omotač.


33

Saradnja sa Komisijom za održivi razvoj Ujedinjenih Nacija (UN CSD), ostvarena je kroz učestvovanje delegacije Vlade Crne Gore na 16. zasijedanju UN CSD-a, gdje je prezentovana Nacionalna strategija održivog razvoja (NSOR), i održan niz veoma značajnih bilateralnih susreta sa najvišim zvaničnicima UN-a i odgovarajućih agencija UN-a.

Tokom 52. redovnog zasi jedanja Međunarodne agencije za atomsku energiju (IAEA), potpisan je i Okvirni program za zemlju, između Vlade Crne Gore i Međunarodne agencije za atomsku energiju. Takođe, sa IAEA je, u mjesecu maju 2008. godine, potpisan Sporazum o zaštitnim mjerama i Dodatni protokol, koji predstavljaju sastavni dio pravnog okvira uspostavljenog Ugovorom o neširenju nuklearnog oružja.

Najznačajnija aktivnost u 2008. godini u Mediteranskog akcionog plana – UNEP programa za zaštitu Sredozemnog mora (UNEP/MAP) je bila održavanje 15. sastanka strana ugovornica Konvencije o zaštiti morske sredine i priobalnog područja Sredozemlja –Barselonske konvencije u Almeriji u Španiji. Najvažniji rezultat ovog sastanka je bilo usvajanje odluke o Protokolu o integrisanom upravljanu priobalnim područjem Sredozemlja. Tokom skupa dogovoreno je potpisivanje Sporazuma o bilateralnoj saradnji u oblasti životne sredine između resornih ministarstava Crne Gore i Španije. Takođe, u saradnji sa UNEP-MAP-om, realizuje se izrada Studija izvodljivosti za Program CAMP Crna Gora - Program Plana upravljanja obalnim područjem u Crnoj Gori, kao i projekti uspostavljanja marinskih zaštićenih područja.

Kroz saradnju sa Ekonomskom komisijom Ujedinjenih nacija za Evropu (UNECE), čije su članice 56 država uključujući i Kanadu i SAD, urađen je Drugi pregled stanja životne sredine za Crnu Goru. S tim u vezi formirana je međuresorna radna grupa čijim radom koordinira Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine. Zadatak ove grupe je priprema Izvještaja o napretku u implementaciji Drugog pregleda stanja životne sredine u Crnoj Gori. Takođe, važno je istaći učešće Crne Gore u reformi procesa „Životna sredina za Evropu“ (Environment for Europe-EfE).

Tokom 2008. godine nastavljena je saradnja sa Međunarodnom unijom za očuvanje prirode-IUCN, a najznačajnija aktivnost je veoma zapažen nastup Crne Gore na Svjetskom kongresu za očuvanje prirode i doprinos koji je dat realizaciji inicijativie ‘’Jedrimo do Barselone’’. Ova inicijativa imala je za cilj donošenje zajedničke platforme za očuvanje marinskog i obalnog biodiverziteta. Mornarica Crne Gore sa brodom „Jadran“ predvodila je jadransku flotu ispred regiona na putu ka Barseloni.


34

U toku je druga godina realizacije projekta „Monitoring napretka u sektoru životne sredine u Crnoj Gori“ koji je iniciran i finansiran od strane Generalnog direktorata za životnu sredinu Evropske komisije (DG Environment). Projekat obuhvata analizu stepena usaglašenosti nacionalnog zakonodavstva sa 70 EU direktiva iz oblasti životne sredine. Za pružanje ekspertske pomoći u realizaciji Projekta od strane DG Environment angažovan je Regionalni centar za životnu sredinu (REC).

U oblasti regionalne saradnje, značajan mehanizam bio je Regionalni program za rekonstrukciju životne sredine (REReP). Izvještaj o progresu u okviru REReP-a pokazuje da su uspješno implementirana 24 projekta, da je 16 u toku, kao i da je započeto 14 novih. Glavna područja djelovanja pomenutih projekata su: izgradnja institucionalnih kapaciteta, osnaživanje civilnog drustva, jačanje prekogranične i regionalne saradnje i smanjenje zagađenja životne sredine i gubitak biodiverziteta. Novi mehanizam regionalne saradnje od ove godine je Regionalna mreža za pristupanje u oblasti zaštite životne sredine (Regional Environmental Network for Acession – RENA).

Crna Gora je, tokom 2008. godine, ostvarila saradnju i dala doprinos radu Savjeta za regionalnu saradnju (RCC) koji je pravni nasljednik Pakta stabilnosti za Jugo-istočnu Evropu, kao i Jadransko – jonske inicijative u okviru koje djeluje i tzv. Trilateralna komisija, iako formalno nije članica ove komisije. Očekuje se da će u narednom periodu biti sprovedene potrebne mjere za regulisanje punopravnog članstva Crne Gore u ovoj komisiji.

Saradnje na bilateralnom nivou su jedan od najvažnijih komponenti međunarodnih aktivnosti ovog ministarstva. U toku 2008. godine, ostvarena je saradnja sa Republikom Italijom, Kraljevinom Holandije, Sjedinjenim Američkim Državama, Repulikom Slovenijim, Republikom Češkom, Republikom Hrvatskom, Republikom Austrijom, Kraljevinom Norveške, Kraljevinom Španije, Republikom Albanijom, itd. Bilateralna saradnja se ostvaruje kroz realizaciju niza projekata i inicijativa. Posebno treba izdvojiti saradnju sa Ministarstvom životne sredine, tla i mora Republike Italije koja se odvija kroz uspostavljeni Crnogorsko – italijanski povjerilački fond (EMIF) i okviru koje se realizuje nekoliko značajnih projekata: projektovanje energetski efikasne zgrade za potrebe Ministrastva tuizma i zaštite životne sredine i Master plan za razvoj održivog turizma u Opštini Kolašin, studije izvodljivosti za CDM projekte, itd.


35

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine je tokom ove godine učestvovalo u radu velikog broja konferencija od kojih treba izdvojiti Prvu ministarsku tematsku konferenciju posvećenu suzbijanju klimatskih promjena u Jugo-istočnoj Evropi, održanoj 14. novembra 2008. godine, u Sarajevu (u okviru Savjeta za regionalnu saradnju-RCC), na kojoj je usvojen Akcioni plan zemalja Jugoistočne Evrope za mjere adapatacije na klimatske promjene i Izjava na ministarskom nivou o usvajanju istog. Zatim, treba istaći i Konferenciju Strana potpisnica Konvencije o biološkoj raznovrsnosti (COP 9. u Bonu, maj 2008. godine), na kojoj su ministri zemalja koje pokriva inicijativa „Dinarskog luka” (Albanija, Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Crna Gora, Srbija i Slovenija), potpisali Zajedničku Izjavu zemalja Dinarskog luka koja se odnosi na implementaciji postavljenjih ciljeva, sa posebnim osvrtom na uspostavljanje mreža prekograničnih zaštićenih područja.

Kroz različite forme i sadržaje međunarodne saradnje ostvarena je značajan finansijska podrška (donacije i krediti) za realizaciju projekata u oblasti životne sredine. Naime, Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine sprovodi i koordinira realizaciju projekata čija ukupna vrijednost u ovom trenutku premašuje 250 miliona eura, za koje su obezbijeđena donatorska sredstva u vrijednosti od oko 30 miliona eura. Najznačajniji donatori su Globalni fond za životnu sredinu (GEF), države EU i SAD u projektima bilateralne saradnje, kao i IPA fond Evropske unije. Najznačajniji kreditori, u oblasti upravljanja otpadom i regionalnog vodosnabdijevanja su: Evropska investiciona banka, Svjetska Banka, Evropska banka za obnovu i razvoj i njemačka KfW banka.

37

ODNOSI SA JAVNOŠĆU

ODNOSI SA JAVNOŠĆU38

U okviru aktivnosti koje se odvijaju u oblasti odnosa sa javnošću ističemo:

• redovnoinformisanjejavnostiostatusui realizaciji projekata iz oblasti životne sredine organizovanjem nedeljnih press brieffinga: održano 12 press brieffinga; • organizacijapresskonferencijauciljumedijske prezentacije aktuelnih projekata: organizovano 9 press konferencija;• redovnasaopštenjazajavnostosvimvažnim sastancima koji se održavaju u Ministartsvu turizma i zaštiti životne sredine: objavljeno 42 saopštenja za javnost;

Bilten Ministarstva turizma i zaštite životne sredine i Nacionalne turističke organizacije se mjesečno distribuira na preko 3000 adresa u zemlji i inostranstvu.

U aprilu 2008. godine, u Budvi je održan XIV Sajam ekologije, pod pokroviteljstvom Ministarstva turizma i zaštite životne sredine, a u organizaciji Jadranskog sajma iz Budve. Na ovogodišnjem Sajmu ekologije pored Ministarstva turizma i zaštite životne sredine, učestvovao je veliki broj institucija, nevladinih organizacija, proizvođača ekološki zdrave hrane, osnovnih škola, vrtića, društava, saveza, preduzeća i organizacija iz Crne Gore i inostranstva, u čijim nadležnostima su poslovi zaštite životne sredine, koji su svojim aktivnim uključivanjem doprinijeli boljoj prezentaciji dostignuća u ovoj oblasti, u cilju promocije prirodnih vrijednosti i ukupnog sistema zaštite životne sredine.

Na XIV Sajmu ekologije, pored velikog broja institucija, preduzeća i nevladinih organizacija iz Crne Gore, svoje projekte su predstavili i Ministarstvo zaštite životne sredine, tla i mora Republike Italije, USAID, USTDA, UNDP, Fond za zaštitu okoliša i energetsku učinkovitost Republike Hrvatske, „Strabag“ – Austrija, „Gintas Construction Contracting/Trade“ – Turska, „Integral Inžinjering“ - Bosna i Hercegovina, kao i značajan broj nevladinih organizacija i proizvođača „zdrave“ hrane iz Crne Gore. U danima trajanja Sajma održano je više okruglih stolova, prezentacija, izložbi i drugih aktivnosti koje imaju za cilj da na odgovarajući način približe učesnicima sajma i svim zainteresovanim pitanja koja se odnose na životnu sredinu i njeno očuvanje, kao i korišćenje prirodnih potencijala u funkciji održivog razvoja.

ODNOSI SA JAVNOŠĆU 39

Prepoznajući potrebu za uključenjem svih stručnih i naučnih kapaciteta za rešavanje pitanja i realizaciju aktivnosti iz oblasti životne sredine, sa Rektoratom Univerziteta Crne Gore. Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine, krajem tekuće godine, je pripremilo Sporazum o saradnji.

Očekujemo da će Sporazum između Ministarstva i Univerziteta biti uskoro zaključen.

Uvažavajući činjenicu da je, u Crnoj Gori registrovano oko 4 000 nevladinih organizacija, a u cilju pronalaženja i uspostavljanja najboljeg modela saradnje, u julu mjesecu ove godine, potpisan je Sporazum o saradnji sa 21 nevladinom organizacijom koje se bave pitanjima zaštite životne sredine. Takođe, Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine je, 20. marta 2008. godine, raspisalo Konkurs za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama, tokom kojeg je 150 nevladinih organizacija kandidovalo više od 160 projekata. Komisija je u okviru utvrđene procedure analizirala i ocijenila prispjele prijedloge i donijela odluku o raspodjeli sredstava za finansijsku podršku realizacije 89 projekata.

41

INSPEKCIJSKI POSLOVI

INSPEKCIJSKI POSLOVI42

Značajne aktivnosti iz okvira nadležnosti Sektora zaštite životne sredine odnose se i na rad Ekološke inspekcije koja djeluje u skladu sa važećim propisima. Ekološka inspekcija je, tokom 2008. godine, izvršila 772 inspekcijska nadzora (usmene opomene za manje nepravilnosti pri radu, preventivna ukazivanje na način odlaganja otpada i dr.), donijela 445 rješenja koja se odnose na preduzimanje određenih mjera i radnji u cilju otklanjanja utvrđenih nepravilnosti, praćenja (mjerenja) emisija, odlaganja industrijskog otpada, odstupanja od propisanog proizvodnog procesa i pribavljanja ekoloških saglasnosti za objekat. Takođe, dostavljeno je 69 obavještenja drugim inspekcijskim organima o preduzimanju mjera iz njihove nadležnosti, a podnijete su i 22 prekršajne prijave.

U cilju izrade Nacionalnog plana za implementaciju Stokholmske konvencije o dugotrajnim organskim zagađivačima, Ekološka inspekcija je vršila popis i procjenu količine dugoraspadjućih organskih zagađujućih supstanci (POP-s supstance) u Crnoj Gori, koje se nalaze u sektorima industrije, poljoprivrede, vojnim skladištima, itd.

Ekološka inspekcija je, u saradnji sa Javnom ustanovom „Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore“ i „Institutom za crnu metalurgiju“ AD Nikšić, izvršila 37 775 kontrola na radioktivnost roba pri uvozu, i na osnovu izvještaja odobrila uvoz robe.

Inspekcija je, na osnovu dozvola izdatih od strane Ministarstva turizma i zaštite životne sredine, kontrolisala 237 (63 uvoza, 54 izvoza, 120 tranzita) isporuka prometa neopasnog otpada kao i 36 isporuka prometa robe koja sadrži supstance koje oštećuju ozonski omotač. Takođe je kontrolisala 30 isporuka prometa izvora jonizujućih zraćenja na graničnim prelazima i 208 uvoza korišćenih polovnih električnih i elektronskih uređaja.

Izvršen je popis postojećih postrojenja i aktivnosti za koje je neophodno izdavanje integrisane dozvole za 12 pravnih subjekata, a takođe, inspekcija obezbjeđuje podatke (na osnovu monitoringa) za obračun Eko-naknada zagađivačima (otpad, vazduh, supstance koje oštećuju ozonski omotač).

INSPEKCIJSKI POSLOVI 43INSPEKCIJSKI POSLOVI 43

45

ZAKLJUČAK

ZAKLJUČAK46

U ovoj informaciji navedene su aktivnosti koje je Sektor zaštite životne sredine

realizovao u 2008. godini, a koje, po našoj ocjeni, mogu biti interesantne onima kojima je ova informacija namijenjena - građanima Crne Gore. Treba reći da su, pored navedenih aktivnosti, zaposleni u Sektoru svakodnevno realizovali veliki broj tzv. tekućih poslova, od priprema informacija i drugih materijala za Vladu, druga ministarstva i institucije kako na državnom, tako i na lokalnom nivou, učestvovanja u pripremi zakona i podzakonskih akata koja se odnose na nadležnosti drugih resora, kontakata sa jedinicama lokalne samouprave, korespondencije sa međunarodnim organizacijama i sekretarijatima konvencija i međunarodnih sporazuma, do realizacije saradnje sa nevladinim organizacijama i kontakata sa građanima.

Pristupili smo pripremi ovog izvještaja, ne u želji da dobijemo komplimente ili visoke ocjene, već da na objektivan način upoznamo javnost s onim što je rađeno u Sektoru tokom 2008. godine. Iako su svi zaposleni, u okviru svojih mogućnosti, dali veliki doprinos realizaciji navedenih aktivnosti, smatramo da se moglo i više.

U narednom periodu, koji će dominantno obilježeti procesi evro-atlanskih integracija, ali i neophodnost ispunjenja obaveza koje će međunarodna zajednica utvrditi za sve njene članice u dijelu klimatskih promjena i očuvanja biodiverziteta, biće potrebno iz godine u godinu realizovati sve veći broj aktivnosti. Početak rada Agencije za zaštitu životne sredine, jedinice za implementaciju projekta „Procon“, racionalizacija postojećih institucija i jačanje kadrovskih kapaciteta Ministarstva, odnosno Sektora zaštite životne sredine stvoriće kvalitetniji i, u smislu kapaciteta adekvatan institucionalni okvir u oblasti životne sredine. To je neophodna, ali ne i dovoljna pretpostavka da uspješno odgovorimo na sve predstojeće obaveze.

ZAKLJUČAK 47

Zbog toga ćemo ponoviti ono što je bio i ostao dominantan stav Ministarstva turizma i zaštite životne sredine koji se odnosi na moguće načina unapređenja stanja u oblasti životne sredine. Crna Gora ne može biti ekološka država, ako pitanja očuvanja i unapređenja stanja životne sredine ne postanu dio svakodnevnih navika i ponašanja svih građana, ako ne shvatimo da je Crna Gora naš dom, naš dio Planete. Ne postoji drugi način, jer mogu se uložiti izuzetno velika sredstva, mogu se izgraditi optimalni institucionalni kapaciteti i za iste nabaviti najmodernija oprema, ako građani ne prepoznaju potrebu i lično se ne uključe u aktivnosti očuvanja prostora u kojem žive, rade i provode trenutke odmora, onda će rezultati biti neproporcinalni uloženom novcu i naporima zaposlenih u organima i institucijama i na državnom i na lokalnom nivou.

ZAKLJUČAK 47

48

Uvažavajući potrebe današnjih a misleći na prava budućih generacija

, Ministarstvo turuzma i zastite životne sredine pokreće novu kampanju pod sloganom „Ova zemlja nam je dom –Crna Gora moj dio planete“

Voda, vatra, zemlja i vazduh – četiri elementa čine sve na ovom svijetu. Pa i ovaj naš dio planete. Peti element je naša ljubav prema domu, moćna i trajna kao stoljetne šume koštanja. A dom se ne završava na nasem pragu, već je cijela Crna Gora, sa svime što joj je priroda dala, takođe naš dom, te se i prema njoj, kao dobri i ponosni domaćini, moramo odnositi kao prema sopstvenoj kući. Crna Gora je zemlja sa dugom istorijom i ponos na zemlju iz koje smo potekli treba da inspiriše i odnos prema životnoj sredini.

Vizuelno, podsjećanjem na to koliko je priroda bila darežljiva prema Crnoj Gori, kampanja „Crna Gora – moj dio planete“ buđenjem pozitivnih osjećanja ima za cilj da promijeni ponašanje – da građani prema celokupnoj životnoj sredini zauzmu stav kao prema svom domu i da u skladu s tim počnu i da se ponašaju.

50

Design & print: DIGITAL PRINTING COMMUNICATIONS

fifi fi



INFORMACIJA O RADU MINISTARSTVA IZ OBLASTI TURIZMA SA

ANALIZOM REZULTATA TURISTIČKE SEZONE 2008. GODINE

Podgorica, decembar 2008.


3

SADRŽAJ

4

SADRŽAJ .........................................................................................................................................3

UVOD...............................................................................................................................................7

AKTIVNOSTI NA PRIPREMI SEZONE ........................................................................................ 11

KARAKTERISTIKE SEZONE ......................................................................................................... 19PROBLEMI KOJI SU OBILJEŽILI SEZONU I AKTIVNOSTI U PRAVCU SMANJENJA

NEGATIVNIH EFEKATA GLOBALNE EKONOMSKE KRIZE ....................................................... 39

PR I PROMOTIVNE AKTIVNOSTI .............................................................................................. 43

WBA “WILD BEAUTY AWARDS” 2008. ................................................................................ 65

7

UVOD

8

Sagledavano kroz prizmu kumulativnih finansijskih i fizičkih pokazatelja, za nama je još jedna uspješna turistička godina, sa vrlo dobrom zimskom sezonom, odličnom predsezonom, rasterećenim špicom i dobro posjećenom postsezonom. Premašene su projekcije date Ekonomskom politikom Vlade za ovu godinu.

Od početka godine, u Crnoj Gori je boravilo 1.171.340 registrovanih turista, što je oko 3,5 % više nego prošle godine, koji su ostvarili skoro 6% više noćenja. Ukupni prihodi su oko 15% veći u odnosu na prošlu godinu, i iznose 552 miliona eura. Značajan je rast broja stranih turista (3,61%) i noćenja (7,21%) koja su ostvarili. Rast prometa, shodno pokazateljima dostavljenih od nadležnih institucija, bilježe Aerodromi Crne Gore (16% više prometa vazduhoplova i 8,4% prometa putnika), „Montenegroairlines”, sa rastom prometa putnika za 17,2%, zatim promet vozila na graničnim prelazima veći za 1,5%, a prihodi tunela „Sozina” za 5,27%. Takođe, rast od oko 20 % bilježe i prihodi Budžeta Crne Gore.

Nastavljene su aktivnosti na kategorizaciji i rekategorizaciji ugostiteljskih objekata. Ukupno je kategorisano 300 hotela, od čega u 2008. godini, 33 nova od kojih su dva hotela sa 5*****, devetnaest hotela sa 4**** i dvanaest hotela sa 3***.

Takođe, vodosnabdijevanje primorskih opština bilo je urednije u odnosu na predhodnu godinu, a aktivnosti na izgradnji Regionalnog vodovoda, kontinuirano su se odvijale i tokom sezone.

9

Raniji početak turističke sezone, kao i veoma dinamična cjelokupna privredna aktivnost, znatno doprinijeli većoj tražnji za radnom snagom. Tako se u ovoj godini nastavio pozitvan trend rasta u zapošljavanju. U prvih jedanaest mjeseci zaposleno je 36.127 lica.

Uz podršku Vlade SR Njemačke, a u saradnji sa Njemačkim razvojno-investicionim fondom DEG, Njemačkim društvom za tehničku saradnju GTZ i Nacionalnom turističkom organizacijom, pripremljena je Strategija razvoja turizma u Crnoj Gori do 2020. godine i inovirana verzija Masterplana za turizam. Crna Gora lider na Mediteranu, visoko kvalitetna turistička destinacija, pri čemu je turizam generator poslova i prihoda, sa strogo zaštićenim prirodnim i kulturnim karakteristikama koje garantuju privlačnost zemlje u budućnosti i očuvanje resursa za buduće generacije, vizija je razvoja do 2020. godine.

Crna Gora je jasno odredila svoju strategiju, a to je visokokvalitetna destinacija, finansijski pokazatelji koji rastu brže od fizičkih, a fizički koji rastu na račun produženja sezone, kao i ravnomjerni regionalni razvoj. Raznolikost prirodne ljepote, klimatskih uslova, kulturno-istorijskog nasljeđa treba pretočiti u turističku ponudu i izbjeći opasnost zavisnosti od pojedinih emitivnih tržišta, koliko god ona bila bliska ili velika. A, to se ne može postići ni preko noći ni prostim deklarisanjem Crne Gore kao visokokvalitetne turističke destianacije.

Mudrom politikom i velikim naporom privatnog sektora, lokalnih samouprava i same Vlade, uspjeli smo da kroz dobro upravljanje i projektovanje sezone ostvarimo sve ono što smo planirali do ovog trenutka.

11

AKTIVNOSTI NA

PRIPREMI SEZONE

1212

Realizovano je 80% aktivnosti definisanih Akcionim planom za pripremu sezone 2008 godine.

Održane su četiri sjednice Koordinacionog tijela za pripremu i praćenje turističkih sezona.

Značajna aktivnosti realizovane su u pravcu unapređenja infrastrukture:

Značajno unaprijeđena saobraćajna infrastruktura rekonstrukcijom magistralnih puteva, izgradnjom traka za sporu vožnju, sanacijom tunela i sl. uloženo oko 40 mil. €.

Za redovno održavanje puteva uloženo oko 5 miliona €.

U pravcu povećavanja kvaliteta i sigurnosti napajanja potrošača električnom energijom, u primorskim opštinama uložena su sredstva od oko 5 mil. €.

Podignut je kvalitet usluge, nivo bezbijednosti i sigurnosti crnogorskih aerodroma, investirano preko 800.000 €.

Nastavljene su aktivnosti na unapređenju zakonodavnog okvira,

Od 15. juna počela naplata eko naknade u cilju smanjenja negativnih efekata na kvalitet životne sredine

Uspješna realizacija projekta „Neka bude čisto“ i kampanje „Registrujte smještaj“

Uspješno su realizovane značajne aktivnosti na stvaranju uslova za razvoj planinarenja i planinskog biciklizma kao segmenta turističke ponude i njegovom promovisanju na međunarodnom tržištu.

Osnovan Montenegro Convention Bureau (MCB).

Otvorena su nova turistička predstavništva Frankfurt.

Ostvaren je rast charter saobracaja, a uvedene su i dvije nove linije ka Londonu i Milanu.

1313

ZAKONODAVNI OKVIRU cilju održive valorizacije potencijala u dijelu razvoja turizma orjentisanog na prirodu donijet je Zakon o planinskim stazama

Usvojen je Zakon o bezbijednosti hrane i donijet Pravilnik kojim se bliže definišu vrsta i količina hrane koja se može unijeti u Crnu Goru

Donijet je novi Pravilnik o uslovima koje moraju ispunjavati uredjena i izgradjena kupališta

Od 15. juna počela primjena Uredbe kojom se uvodi naplata eko naknade

Realizovano oko 80% aktivnosti definisanih Akcionim planom za pripremu sezone

Održane četiri sjednice Koordinacionog tijela za pripremu i praćenje turističkih sezona

14 151414 15

Uredba o visini naknada, načinu obračuna i plaćanja naknada zbog zagađivanja životne sredine, primjenjuje se od 15 juna 2008. godine. Za poslove prodaje vinjeta na 21 graničnom prelazu, željezničkim stanicama Podgorica i Bar i lukama Bar i Kotor, od početka primjene Uredbe, angažovano je više od 150 lica. U cilju informisanja javnosti o Eko naknadi odštampano je 700.000 flajera, 350 promotivnih postera i 50 mini bilborda koji su postavljeni na svim graničnim prelazima. Otvoren je sajt www.ecotax-montenegro.gov.me na kome se, zainteresovana lica mogu informisati o svim podacima neophodnim za njihovu naplatu, korišćenje sredstava, itd.

U Kapitalnom budžetu za 2009. godinu, naplaćena sredstva od Eko naknade, planirana su za realizaciju sledećih projekata:

• Sanacijairekultivacijajalovištaudnikaolova i cinka u Mojkovcu- 2,5 miliona EUR;• Izgradnjaregionalnihsanitarnihdeponijaza opštine Kotor, Bar, Pljevlja, Bijelo Polje i Berane- 4,2 miliona EUR;• Zaizraduglavnihprojekataipočetakradova na instaliranju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u opštinama: Plav, Cetinje, Pljevlja i Ulcinj- 3,3 miliona EUR;• Pošumljavanjaiozelenjavanjajavnihpovršina i doprinos najvećem izazovu današnjice- globalnoj borbi sa klimatskim promjenama redukcijom nivoa emisije CO2,

• Održive valorizacija potencijalanacionalnih parkova, zaštićenih područja, planinskih ekosistema.

U periodu jun – decembar 2008 godine Budžet Crne Gore, po ovom osnovu, ostvario je prihod od preko 6.5 miliona eura.

Imajući u vidu sve prethodno navedeno, može se konstatovati da je uvođenje eko naknade u Crnoj Gori, za period od šest mjeseci od početka njene primjene, u potpunosti opravdano i ima pozitivne efekte kako po pitanju ostvarivanja prihoda tako i namjenskog usmjeravanja i korišćenja za programe i projekte iz oblasti životne sredine.

2. AKTIVNOSTI NA REALIZACIJI UREDBE O EKO NAKNADAMA

14 1514 1515

3. PROJEKAT ’’NEKA BUDE ČISTO’’

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine, Zavod za zapošljavanje Crne Gore i mnogobrojni partneri šestu godinu za redom realizovali su javni rad “Neka bude čisto”. Predmet javnog rada “Neka bude čisto” je čišćenje pojasa uz magistralne i regionalne putne pravce u dužini preko 1300 kilometara u svim opštinama u Crnoj Gori. Zaposleno je 145 teže zapošljivih lica sa evidencije Zavoda za zapošljavanje u javnim komunalnim preduzećima na period od 6 mjeseci. Realizacija Projekta u primorskim opštinama počela je sredinom marta, a u sjevernim 1. aprila 2008. godine. Budžet Projekta iznosi 772.420 € (65% budžeta se odnosi na plate radnika). Realizacija projekta je u toku i odvijaće se u kontinuitetu tokom cijele godine. U toku ove godine, uklonjeno je preko 4.000 m3 otpada i preko 35.000 kesa sa smećem, postavljeno je 160 kanti za smeće, deset tabli sa natpisom “Neka bude čisto” i bilbordi u deset opština a protiv 14 lica podnešene prekršajne prijave.U okviru akcije “Neka bude čisto” realizovao se i pilot projekat “Eko patrola” u osnovnim školama. Projekat “Eko patrola” usmjeren je na edukovanje djece uzrasta 10-15 godina i osmišljen je kao aktivnost koja podstiče djecu da uoče i prepoznaju ekološke probleme u svojoj okolini, kao i da se aktivno uključe u njihovo rješavanje. Uključeno je 30 škola u Crnoj Gori. GTZ je finansirao eko-patrole u opštinama Cetinje i Plav.Call Centar Montenegro (CCM) koji radi u službi Nacionalne turističke organizacije, je od početka rada – 4. jula do 15. septembra tekuće godine - primio ukupno 134 poziva koji su se konkretno odnosili na zagađenost životne sredine u mnogobrojnim crnogorskim opštinama, i čini 20% od ukupnog broja žalbi koje je CCM primio u ovom vremenskom periodu.

16 171616 17

4. KAMPANJA ’’REGISTRUJTE SMJEŠTAJ’’

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine, u saradnji sa Poreskom upravom, primorskim opštinama¸ i opštinama Žabljak, Bijelo Polje, Kolašin i Rožaje, četvrtu godinu realizuje kampanju „Registrujte smještaj“. U cilju informisanja izdavaoca smještaja o pojednostavljenoj proceduri dobijanja odobrenja za rad, smanjenju obaveza po osnovu poreza i drugim važnim pitanjima, predstavnici ministarstva, zajedno sa lokalnom samoupravom, održali su više okruglih stolova sa potencijalnim izdavaocima. Takođe, putem lokalnih sredstava informisanja izdavaoci privatnog smještaja imali su priliku da se informišu o povoljnostima i kaznenim mjerama.

U okviru kampanje u 2008. godini registrovano je oko 60.000 kreveta, što predstavlja rast od 10,66% u odnosu na prošlu godinu. Takođe, izdato je 6.210 odobrenja za rad, rast od 17,68% u odnosu na 2007.

16 1716 1717

Projekat “Hiking and Biking” je nacionalno koordiniran projekat, sa čijom realizacijom se započelo u julu mjesecu prošle godine kada je više inicijativa, do tada nezavisno realizovanih, povezano u jedan projekat.

U saradnji sa domaćim i stranim ekspertima napravljen je predlog nacionalne mreže staza za planinarenje i planinski biciklizam u dužini od oko 6000 km. Plan je da se u narednom periodu postavi signalizacija na ovim stazama. U toku 2008. godine pripremljena je potrebna dokumentacija za postavljanje signalizacije na oko 500 km.

Takođe, u toku je realizacija pripremnih aktivnosti na rekonstrukciji dva planinarska doma i postavljanje skloništa za bicikliste na jednoj od vrhunskih biciklističkih staza.

Definisani su standardi za signalizaciju na stazi, a u završnoj fazi je definisanje pitanja licenciranja planinskih vodiča.

Realizovane su potrebne aktivnosti na uvođenju “Bed & Bike” standarda kvaliteta i usluga i njegova primjena planirana je već za početak 2009. godine. Urađene su promotivne mape, jedna za planinarenje druga za planinski biciklizam sa vrhunskim stazama. Početkom naredne godine biće publikovana knjiga sa 1700 km staza za planinski biciklizam. Materijal za mape će dobiti nove tehničke osnove 1:50 000, koje će biti dostupne na upotrebu 2009.

Godine 2007. napravljena je prva brošura „Wilderness Hiking & Biking Montenegro” u koju smo inkorporirali najvažnije preporuke, kontakte i činjenice interesantne za ciljnu grupu. Brošura je pripremljena u inoviranom i dopunjenom izdanju i za ovu godinu.

U cilju povećanja svijesti o potencijalima Hiking and Biking tržišta, informisanja privatnog sektora o karakteristikama i specifičnostima tržišta, kao i u cilju jačanja institucija koje treba da nose dalji razvoj ovog segmenta turističke ponude, organizovano je više informativno edukatvnih događaja:

- ”Biciklistički turistički proizvod i marketing” Kongres sa okruglim stolom; - Okrugli sto u opštini Nikšić, kao “Pilot opštini” - “Kroz prirodne ljepote Javorja” – Promotivno edukativni događaj- Radionice i studijska putovanja sa Planinarskim savezom Crne Gore i Bicik l ist ičk im savezom Crne Gore (signalizacija, izrada projekata i biznis planova, marketing aktivnosti itd.)

5. REALIZACIJA PROJEKTA „PLANINARENJE I BICIKLIZAM“ (HIKING & BIKING)

19

KARAKTERISTIKE SEZONE

20

Prihodi povećani 15%,•

Brži rast finansijskih u odnosu na fizičke pokazatelje,•

Sezona produžena – 8 mjeseci,•

Rasterećen špic sezone,•

Kategorisano 300 hotela, (33 nova), •

Rast broja zaposlenih, •

18 plaža nosioci „Plave zastavice“,•

Rast broja turista sa tržišta EU,•

Rast interesovanja za ponudu Crne Gore kao USP•

Dobar imidž Crne Gore na međunarodnom tržištu,•

21

1. Pregled kvantitativnih i kvalitativnih efekata turističke sezone

Rezultati ovogodišnje ljetnje turističke sezone, finansijski pokazatelji koji rastu brže od fizičkih, a fizički koji rastu na račun produženja sezone, potvrđuju da je Crna Gora na pravom putu ostvarenju strateških ciljeva.

Ostvareni promet Ostvareni promet I-XII 2008./2007.

Broj noćenja * 7.725.755 +5,91% Inostrani 6.908.454 + 7,21%

Domaći 817.331 -3,97%

Turisti* 1.171.340 +3,34% Inostrani 1.019.676 +3,61 %

Domaći 151.664 +1,59 %

Prihodi** 552.000.000 € +15%

*Zvanični podaci MONSTAT–a za jedanaest mjeseci i procjena turističke inspekcije za mjesec decembar. ** Procjena prihoda shodno metodologiji Centralne banke

Fizički i finansijski pokazatelji (januar-decembar)

22

Ostvareni prihodi od turizma u iznosu od 552 mil €, premašuju godišnji iznos prihoda koji je bio predviđen Izvještajem Svjetskog savjeta za putovanja i turizam ( 357 mil €).

552

480

357

540

0

100

200

300

400

500

600

u m

ilion

ima

€

Ostvareni prihod2008

Ostvareni prihodi u2007.

Projekcije - WTTC ProjekcijeEkonomske politike

Prihod od turizma

23

Ostvareni prihodi su u odnosu na isti period predhodne godine veći za 15%. Ovakvo stanje je rezultat rasta broja inostranih turista veće platežne moći ali takođe i rasta broja ostvarenih noćenja inostranih i domaćih turista u periodu predsezone.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Primorje Planinski dio Centralni dio

Struktura turista po regionima

stranidomaći

24

Prihodi u predsezoni bilježe značajan rast u odnosu na predhodnu godinu, što ilustruje sljedeći grafik:

Prihodi od turizma - predsezona

0

5.000.000

10.000.000

15.000.000

20.000.000

25.000.000

JAN FEB MART APRIL MAJ

20072008

25

Jedan od najkritičnijih aspekata razvoja turizma je koncentracija na relativno kratak period godine. Uspješan i visoko kvalitetni turizam zavisi od privlačnosti destinacije tokom čitave godine. Naravno, i dalje će dolaziti do koncentracije turista u uobičajenim godišnjim periodima kao što su ljetnji i zimski odmori, ali Crna Gora mora da bude prepoznata kao destinacija koju je vrijedno posjetiti tokom svih djelova godine.

Rezultati ostvareni u ovoj godini pokazuju da se Crna Gora nalazi na dobrom putu kada je u pitanju ostvarenje strateškog cilja - rast prometa u predsezoni i postsezoni, a stagnacija ili smanjenje u mjesecima špica sezone.

26

Ovogodišnju sezonu karakteriše značajan rast broja turista i noćenja u periodu predsezone, januar – maj. Ovo ukazuje na činjenicu da osim značajnog rasta broja turista iz godinu u godinu, dolazi i do produženja trajanja glavne turstičke sezone. Naime, već nekoliko godina za redom, ljetnja turistička sezona počinje sve ranije, u periodu mart – april i završava se kasnije (oktobar – novembar mjesec).

Turisti predsezona

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

januar februar mart april maj

turisti 2007turisti 2008

27

I tokom ove godine evidentno je se najveći dio turističkog prometa ostvaruje na Primorju. Naime, najveći broj noćenja realizovan je u opštini Budva - 41 %, zatim slijedi Herceg Novi sa 26% i Bar sa 13% ukupnog prometa na nivou države, slijede Ulcinj sa 10% i Kotor i Tivat sa po 4%.

28

Pozitivna karakteristika strukture ino - turista ogleda se u u sve većem učešću turista iz zemalja Evropske unije – 21%, uz i dalje značajan udio gostiju koji dolaze sa područja Rusije i zemalja bivših članica SSSR-a – 12%. Turisti iz Srbije, učestvuju sa 37%, a turisti sa područja ex Yu (izuzev Slovenije) sa 12%.

29

2. Zaposlenost

Shodno Izvještaju Svjetskog savjeta za putovanja i turizam WTTC, u narednih deset godine predviđa se povećanje broja zaposlenih u turizmu za oko 10.000 lica, tj. prosječno će se, godišnje otvarati oko 1.000 novih radnih mjesta u sektoru turizma.

U prvih jedanaest mjeseci 2008. godine preko Zavoda zaposleno je 36.127 lica ili 1,76% više u odnosu na isti period prošle godine.

Na sezonskim poslovima do sada je angažovano 7.097 nerezidenata a od toga 4.970 lica zaposleno je u sektoru turizma i ugostiteljstva.

Prema analizama Zavoda, potrebe za sezonskom radnom snagom u turizmu i ugostiteljstvu kreću se oko 15.000 radnika, od čega 77 % na Primorju.

Prema evidenciji Zavoda, u ovoj godini nedostajalo je 1.600 kuvara, 4.700 konobara,1.000 sobarica i recepcionera, 300 šankera itd, pa su potrebu za dodatnih 9.000 radniih mjesta nadoknađivali nerezidenti.

30

3. Istraživanja o poslovanju h o t e l i j e r s t v a C r n e G o r e „Horwath Hotel Survey Crna Gora 2008.“

Ključni odnosi ovogodišnjih rezultata u odnosu na prethodnu godinu su sljedeći:

Po v e ć a n j e i z n o s a b r u t o •operativnog prihoda po sobi za 33% u 2007. godini u odnosu na 2006. godinu. Za 2008. godini prognoza je dalje povećanje za 76% u odnosu na 2007.

Povećanje ostvarenih cijena soba •sa 43 € na 55 € odnosno za 28,5%. Prognoze su da će u 2008. godini cijena sobe povećati za 36,1% u odnosu na 2007. godinu.

Povećanje zauzetosti soba sa 30% •na 38% u 2007. godini. Očekivani rast za 2008 godinu iznosi 2,4%.

Smanjenje učešća alotmanskih •gostiju, a rast poslovnih gostiju i to poslovnih individualnih gostiju.

Dobit pri je amor tizacije i •oporezivanja po sobi povećala se za 6% u 2007. (1.992 €). Prognoze su da će se ovaj pokazatelj u 2008. godini udvostručiti.

4. Istraživanje tržišta u zemlji „Guest Survey 2008“

Nacionalna turistička organizacija Crne Gore je u saradnji sa Institutom za Ekonomska istraživanja u turizmu iz Minhena i Fakultetom za turizam i hotelijerstvo iz Kotora u periodu od maja do oktobra 2008. god organizovala prvo reprezentativno istraživanje o hotelskim gostima u Crnoj Gori. Glavni cilj ovog istraživanja je bio dobijanje objektivne i reprezentativne slike kada je u pitanju zadovoljstvo turista tokom njihovog boravka u Crnoj Gori.

Rezultati ovog projekta su dali odovore na važna pitanja kao što su: starosna dob turista koji posjećuju Crnu Goru, njihov pol, mjesečne prihode, nacionalnost itd. Posebnu stavku čine pitanja koja se odnose na boravak turista u Crnoj Gori: ponovni dolazak u Crnu Goru, najznačajnije aktivnosti tokom boravka, turistička mjesta koja su posjećena u Crnoj Gori, izleti u region, kao i najznačajnije aktivnosti tokom boravka u zavisnosti od nacionalnosti turiste i dr.

Takodje, naglašeni su i nedostaci: previše otpada, loši saobraćajni uslovi, dugo vrijeme putovanja do Crne Gore, jezičke barijere u komunikaciji sa zaposlenima u hotelu, ali i prednosti kao što su niska stopa kriminala, dobri hoteli, zadivljujuća priroda, visoka lična sigurnost na proputovanju kroz zemlju i raznolikost ponude. Takodje je bitan podatak da skoro 90% od 3861 ispitanika uzima Crnu Goru u obzir i prikom odabira sljedeće destinacije za svoj odmor. Najbolje su svoj boravak u Crnog Gori vrjednovali gosti iz Rusije, Jugoistočne Evrope i Velike Britanije, a najkritičniji su bili Italijani. Znatno prijatnijim su svoj boravak ocijenili gosti koji su posjetili Crnu Goru u pred i posezoni, od onih koji su ovdje boravili u toku glavne turističke sezone.

Finalna verzija kompletnih rezultata istraživanja biće završena u januaru 2009. god.

31

5. Aktivnosti inspekcijskih organa i Uprave policije

Shodno Akcionom planu, inspekcijski organi donijeli su planove aktivnosti za djelovanje u toku turističke sezone. U nastavku slijede informacije o rezultatima.

Turistička inspekcija

U periodu od 2004. do 2008. godine broj izvršenih kontrola kontinuirano raste, dok broj utvrđenih nepravilnosti nakon rasta u periodu od 2004. god. do 2007. godine bilježi pad. U periodu od 1.01.-30.11.2008. izvršene su 15.215 kontrola, utvrđeno je 11.692 nepravilnosti što je manje u odnosu na isti period predhodne godine za oko 1,8%. Zbog utvrđenih nepravilnosti donijeto je 3.976 rješenja o otklanjanju nepravilnosti, što predstavlja pad u odnosu na isti period predhodne godine za oko 6,1%. Zapečaćeno je 45 objekata i izrečena je 1631 mandatna kazna u iznosu od 231,750 €.

U periodu od 1.06.-30.09.2008. izvršene su 8.243 kontrole, utvrđeno je 6.693 nepravilnosti što je manje u odnosu na isti period predhodne godine za oko 3%. Zbog utvrđenih nepravilnosti donijeto je rješenja otklanjanju nepravilnosti 2.072, što predstavlja pad u odnosu na isti period predhodne godine za oko 10%. Zapečaćen je 31 objekat i izrečeno 966 mandatnih kazni u iznosu od 145.639,5 €.

Inspekcija rada

U periodu od 15.06. do 01.12.’08. inspektori rada su izvrsili 4929 kontrole i utvrdili 2660 nepravilnosti. Rad na „crno“, kao oblik sive ekonomije, nije prestao da postoji ali je sveden na nivo njegovog prisustva u zemljama razvijene Evrope. Znači u manje od 10% kontrolisanih subjekata nadzora utvrđeno je prisustvo lica sa kojima poslodavac nije zaključio ugovor o radu i nije ga prijavio na obavezno socijalno osiguranje. Izrečeno je i naplaćeno 1727 mandatnih kazni u ukupnom iznosu od 284 955.00€.

Izvršene kontrole i utvrđene nepravilnosti po godinama (jun-septembar)

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

2004. 2005 2006 2007 2008

Broj kontrola

Broj utvrdjenihnepravilnosti

32

Poreska uprava

Ukupni podaci sezona 2007/2008 godine, pokazuju povećanje broja poreskih obveznika- izdavaoca ležajeva,što potvrđuje da je ostvaren cilj Vladinih mjera strateške politike u oblasti turizma. Naime, donošenjem novih zakonskih propisa u ovoj oblasti, omogućeno je da se uz značajno angažovanje Poreske uprave i Ministarstva turizma i zaštite životne sredine, poreski obveznici- izdavaoci ležajeva, motivišu da registruju svoju djelatnost, što se po njihovom broju u sezoni 2008. godine, u potpunosti ostvarilo.

Povećanje broja poreskih obveznika- izdavaoca ležajeva, ilustruje s odnosom broja obveznika u sezoni 2006. 2007. i 2008. godine kako slijedi:

Broj obveznika izdavaoca ležajeva, u •sezoni 2006. godine - 2.147



Uprkos smanjivanju osnovice za obračun obaveza, što ima za posljedicu umanjivanje iznosa zaduženja, u odnosu na prethodnu godinu, naplata obaveza u paušalnom iznosu, kada je riječ o izdavaocima ležajeva, ostvarena je u istom procentu kao i u 2007. godini.

Čak šta više, u periodu 01.01. – 30.11.2008. godine, ostvarena je naplata poreza na prihod od samostalne djelatnosti(čiju strukturu čini i prihod od samostalne djelatnosti koji se ostvaruje u paušalnom iznosu –izdavanje ležajeva), sa indexom ostvarenja od 143,19. Naime podaci pokazuju da je za jedanaest mjeseci 2007. godine naplata poreza na prihod od samostalne djelatnosti , ostvarena u iznosu od 2.323.571,04€, dok je naplata po ovom osnovu, za jedanaest mjeseci 2008. godine, iznosila 3.327.159,39€. Navedeno ukazuje da je strategija Vlade Crne Gore u oblasti turizma- povećanje broja poreskih obveznika- izdavaoca ležajeva i njihovo uvođenje u legalne tokove, realizovana bez finansijskih gubitaka, odnosno bez gubitaka budžetskih prihoda.

33

Aktivnosti Uprave policije

Imajući u vidu značaj bezbijedenosti saobraćaja na putevima, Uprava policije je početkom ove godine planirala i organizovala niz aktivnosti na poboljšanju stanja u ovoj oblasti. Donesen je Plan mjera i aktivnosti saobraćajne policije za turističku sezonu, koji je konkretizovao aktivnosti saobraćajne policije, posebno na magistralnim i regionalnim putnim pravcima. Ove aktivnosti usmjerene su na otkrivanje i sankcionisanje težih prekršaja, što je dalo pozitivne rezultate u odnosu na turističku sezonu 2007.godine. U turističkoj sezoni 2008.godine (jun, jul i avgust), na putevima u Crnoj Gori dogodilo se ukupno 2.986 (2.691) saobraćajnih nezgoda, što je za 11% više nego u istom periodu 2007.godine.Smanjen je broj saobraćajniih nezgoda sa poginulim i povrijedjenim licima na putevima u Crnoj Gori za 6,4%, a u primorskim opštinama za 7,5%, a broj poginulih lica u saobraćajnim nezgodama manji za 32,1%. Broj izdatih naloga za plaćanje novčane kazne (lakši prekršaji) smanjen je za 35,7%, a u primorskim opštinama za 23,8%.

Na graničnim prelazima u turističkoj sezoni je izdato 12.742 viza stranim državljanima, za ulazak u Crnu Goru, dok su u područnim jedinicama i ispostavama granične policije izdate još 1.984 vize (ukupno: 14.726 viza).

Kontrolisano je 1.507 plovila i 4.247 lica, izvedeno je osam akcija traganja i spašavanja u kojima je pružena pomoć za 23 lica. Realizovano je 40 asistencija službenicima Lučke kapetanije, koji su tom prilikom naplatili 81 mandatnu kaznu.

34

6. Efekti sezone na privredu i budžet CG

Prihodi budžeta januar-novembar2007

Januar -novembar2008

INDEX2008/2007

Prihodi trezora 713.090.000 855.000.000 119,9Prihodi po osnovu PDV 356.340.000 405.430.000 113,78Poreska uprava (u 000 €) Januar-novembar

2007Januar-novembar

2008INDEX

2008/2007Porez na dohodak 93.546.021,73 122.028.684,57 130,45Porez na dobit 36.717.016,13 58.622.214,17 159,66PDV domaće tržište 91.693.066,22 118.983.400,73 129,76Porez na promet 42.153.484,85 42.143.682,61 99,98Ukupni porezi 370.939.327,79 467.082.397,22 125,92Ukupno doprinosi 80.041 96.279 120Hotelska privreda januar-septembar

2007januara-septembar

2008INDEX

2008/2007Obračunati PDV 5.776.864 16.067.006 278Doprinosi 9.728.444 11.160.827 11 4.7

Tunel Sozina januar – novembar2007.

januar – novembar2008.

INDEX2008/2007

Broj vozila 2 072.923 2 172 392 104.78Prihodi 7.425.854.50€ 7. 817.553.50 € 105,27

35

Granični prelazi januar – novembar2007.

januar – novembar2008.

INDEX2008/2007

Promet vozila 2.821.891 2.866.097 101,5Promet putnika 10.072.032 10.661.493 105,8

Plovila januar-novembar2007.

januar-novembar2008.

INDEX2008/2007

Broj plovila 6.696 6.787 99,8

Aerodromi januar – novembar2007.

januar – novembar 2008.

INDEX2008/2007

Promet vazduhoplova 8 429 9754 116Promet putnika 982638 1 062 660 108

Montenegroairlines Januar-novenbar2007.

Januar-novembar2008

INDEX2008/2007

Promet putnika 394.617 462.191 117,1Broj letova 6481 7423 114,5Broj sati letenja 5350 7196 134,5

Željeznica Crne Gore Januar-novembar 2007

Januar- novembar 2008

INDEX2008/2007

Promet putnika 1.188.203 1.004.592 84,54

36

Nacionalni parkovi I-IX 2007. I-IX 2008. UKUPNONP Skadarkso jezero

turisti 26.422 41.838 158,34prihodi 28.222 151.219 535,81

NP Durmitorturisti 40.748 41.932 103

prihodi 195.342 241.259 123,5NP Biogradska gora

turisti 34.537 30.743 83prihodi 42.416 71.424 168

NP Lovćenturisti 25.157 24.079 95,7

prihodi 28.842 49.714 172

UKUPNO Turisti 126.864 127.409 100,5UKUPNO Prihodi 294.822 € 499.707 169

15 jun- 15. decembarStranci

januar- 15. decembarGrađani CG UKUPNO

Prihod od eko naknade 4.937.695,00 1.565.708,00 6.503.403,00 €

39

PROBLEMI KOJI SU OBILJEŽILI SEZONU I AKTIVNOSTI

U PRAVCU SMANJENJA NEGATIVNIH EFEKATA

GLOBALNE EKONOMSKE KRIZE

40

Nečistoća: gradska područja, plaže, putevi, nedostatak kontejnera

Kanalizacija, otpadne vode

Vodosnabdijevanje

Nedostatak parking prostora u turističkim mjestima

Buka

Nepravilnosti u radu uređenih i izgrađenih kupališta

Privremeni objekti (turističke agencije)

Kampovi

Naplata boravišne i turističke takse

Nestandardizovan privatni smješataj, nelicencirani prevoznici i organizatori izleta

Nedostatak kvalifikovanog kadra

Požari

41

U pravcu smanjenja negativnih efekata globalne ekonomske krize Vlada Crne Gore definisala je paket mjera, koji, pored ostalog, uključuje smanjenje poreza, uključujući i lokalne, i doprinosa, subvencionisanje troškova električne energije, realizacija projekta podsticanja preduzetništva - Posao za vas i sl.

Svjesni veličine globalne ekonomske krize, Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine, Nacionalna turistička organizacija, u saradnji sa JP „Aerodromi Crne Gore“ i kompanijom „Montenegro airlines“ i turističkom privredom, preduzeli su niz mjera u pravcu smanjenja negativnih efekata.

Formirana su dva operativna tima. Prvi operativni tim ima zadatak da obavlja stalnu komunikacija sa Vladom Crne Gore, vladama zemalja okruženja, Svjetskim savjetom za turizam i putovanja, Svjetskom turističkom organizacijom, Evropskim Savjetom za putovanja, turoperatorima i drugim relevantim faktorima u turističkom biznisu.

Drugi operativni tim sagledava situaciju na avio i emitivnim tržištima i definiše modele i principe djelovanja u narednom periodu.

Operativni timovi održali su niz sastanaka sa ciljem definisanja cijena i konkretizovanja dogovora oko uspostavlajnja novih čarter linija. Na posljednjoj sjednici Tima, Nacionalnoj avio-kompaniji je preporučeno da izvrši preusmjeravanje avio saobraćaja ka zemljama u okruženju, a posebno ka Sarajevu, Skoplju, Zagrebu i gradovima u Sloveniji i Madjarskoj. Članovi operativnog tima će intenzivirati aktivnosti na planu uspostavljanja kontakata sa medijima, privrednicima i političarima iz zemalja u okruženju. Imajući u vidu aktuelna globalna ekonomska i finansijska kretanja, Nacionalna turistička organizacija Crne Gore, u saradnji sa Ministarstvom, lokalnim turističkim organizacijama i turističkom privredom, sačinila je Pregled promotivnih aktivnosti u 2009.godini. Za realizaciju ovih aktivnosti obezbijeđena su dodatna finansijska sredstva. Poseban akcenat biće stavljen na tržištima iz Regiona. To podrazumijeva pažljivu analizu i diversifikaciju tržišta Srbije,

Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Makedonije, Kosova i Albanije, kao i realizaciju posebnih kampanji na tim tržištima. Planirano je da se turistička ponuda predstavi svim raspoloživim promotivnim sredstvima. Cilj je da se navedenim aktivnostima animiraju karakteristične ciljne grupe za svako pojedino tržište (poslovni svijet, visokoplatežni gosti, široki sloj građana- porodice, populaciju orjentisanu na sport, nautiku, rekreaciju, prirodu, kulturu i sl.) i na najbolji način približi konkretni turistički proizvod kako primorskog tako i planinskog dijela Crne Gore, zimi i ljeti (hiking &biking, MICE, spa & welness , eko, active & extreme, nautički i sl.) .

Za praćenje realizacije planiranih aktivnosti, do sredine januara 2009. godine, biće formirani timovi čiji članovi će biti predstavnici Nacionalne turističke organizacije, Ministarstva, diplomatsko konzularnih predstavništva, lokalnih turističkih organizacija, i drugih relevatnih subjekata, vodeći računa da broj članova tima ne smije premašiti nivo koji obezbjeđuje njihov efikasan rad.

424242

43

PR I PROMOTIVNE AKTIVNOSTI

44

Tržište Sajamske prezentacije Termin održavanjaZapadna Evropa

Ferien – Beč 17. - 20. januarBrussels Holiday Show - Brisel 7. – 11. februarITB – Berlin 05. - 09.martIMEX - Frankfurt 22. - 24. aprilRDA - Keln 05. – 07. avgustEurobike - Fridrichshafen 04. – 07.septembarTop Resa - Pariz 16.-19.septembarWTM - London 10.-13.novembarEIBTM - Barselona 2.-4.decembar

Istočna EvropaHoliday World – Prag 14. – 17. februar

MITT – Moskva 19. - 22.martRegion

Ohrid 17-20 JanuarIFT – Beograd 28. februar - 02.mart

Domaće tržišteMetubes-Budva 07-09 februar

1. PREZENTACIJE NA MEĐUNARODNIM SAJMOVIMA

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine u sradnji sa Nacionalnom turističkom organizacijom realizovalo je brojne PR i promotivne aktivnosti u pravcu pozicioniranja, promocije i dobrog imidža Crne Gore na gobalnom, regionalnom i domaćem tržištu.

45

Prezentacija - Srbija, Region

Promocija turističke ponude Crne Gore u većim gradovima Srbije, Roadshow 2008- Čačak, Kraljevo, Niš, Kragujevac, Subotica, Sombor, Zrenjanin, Novi Sad- Banja Luka, Sarajevo

Turistička ponuda Crne Gore predstavljena u Pekingu tokom Olimpijskih igara 2008

Nacionalna turistička organizacija Crne Gore, Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine i Crnogorski Olimpijski Komitet su u saradnji sa PR kućom Travel World iz Kine, u Jinqiao Apartment Hotelu, na atraktivnoj lokaciji u prijemnom holu na štandu od 10m2 predstavili turističku ponudu Crne Gore. Osim promocije naše turističke ponude ova prezentacija imala je za cilj i pružanje podrške crnogorskom olimpijskom timu.

U svrhu što boljeg predstavljanja NTO je prevela i štampala „Welcome“ brošuru na kineskom jeziku kao i „Welcome“ promotivni film

Ovo nije prvo predstavljanje Crne Gore u Kini. Naime NTO Crne Gore je u saradnji sa PR kućom Travel World organizovala predstavljanje naše ponude na tri najznačajnija sajma turizma u Kini, u Hong Kongu, Pekingu i Šangaju u periodu od decembra 2008. pa do marta 2009.Istraživanja eminentnih i poznatih stručnjaka iz oblasti marketinga u turizmu pokazuju da će Kina u narednom periodu biti jedna od značajnih emitivnih tržišta.

46

2.MEDIJSKA PREZENTACIJA

Izvodi iz međunarodnih štampanih medija – analiza

Prema podacima PR agencija sa kojima saradjuje NTO CG na inostranom tržištu, ukupan broj članaka koji su objavljeni u inostranoj štampi, u periodu 1.januar -1.decembar 2008 godine iznosi 360. Članci su objavljeni u štampi: Austrije, Njemačke, UK, Slovenije, Belgije, SAD-a, Australije, Rusije itd.Slijedi tabelarni prikaz.

Prestižni inostrani turistički mediji su i ove godine uvrstili Crnu Goru u top destinacije koje svakako treba posjetiti u narednom periodu, kao što su njemački magazin Abenteuer und Reisen koji je uvrstio Crnu Goru u 10 top trend destinacija za 2009, zatim agencija Shermans Travel, a tu je i prestižni Lonley Planet Blue List 2008.

Analiza inostranstvo

NjemačkaAustrijaUKBelgijaFrancuskaRusijaSADAustralija

Inostranstvo Ukupan broj clanaka

Njemačka 195Austrija 122UK 19Belgija 13Francuska 5Rusija 3SAD 2Australija 1UKUPNO 360

47

IZVODI IZ MEĐUNARODNIH ŠTAMPANIH MEDIJA - ANALIZA

48

Izvodi iz srbijanskih štampanih medija - analizaU štampanim medijima u Srbiji, u periodu od 1. januara do 15. decembra, ukupno je obljavljeno 3875 članaka.

Najviše tekstova objavljeno je u: Novostima, Blicu, Glasu javnosti, Politici, Pregledu, Pressu, Kuriru i Ekonomistu.

Srbija Uk. broj članaka

Afirmativno 1884

Negativno 152

Neutralno 1608

Neodredjeno 231

Ukupno: 3875

Struktura članaka po ocjenama:

Izvor: Agencija Luna/SVA

50

Kampanje na globalnim TV mrežamaExperience Wild Beauty

CNN

Experience Wild Beauty” na CNN-u počela je u martu ove godine, a spot Crne Gore do kraja godine biće emitovan preko 1300 puta. Preko 18 mil gledalaca, odnosno 39,3% od ukupno 45,8 miliona gledalaca obuhvaćenih istraživanjem, odgledalo je spot Crne Gore. Svaki gledalac je vidio spot u prosjeku 5 puta, odnosno spot je viđen preko 88 miliona puta.

51


TRAVEL CHANNELTravel Channel - Kampanja “ Experience Wild Beauty” na jednom od najgledanijih kanala Travel Channel-u, započela je u martu mjesecu i završila se 7. decembra. Spot “Experience Wild Beauty” emitovan preko 1500 puta. Nacionalna turistička organizacija Crne Gore, u saradnji sa Montenegro Airlines-om i hotelom Bianca Resort and Spa, je tokom novembra imala i nagradnu igru na ovom kanalu. Za tu priliku uradjen je spot u trajanju od 30sec, koji je emitovan preko 200 puta tokom novembra mjeseca i pozivao je gledaoce da posjete Travel Channel website www.travelchannel.co.uk na kojem je bila kreirana i posebna stranica o Crnoj Gori sa više informacija o samoj nagradi.

Prema EMS (The European Media & Marketing Survey) izvještaju Travel Channel je jedan od najgledanijih i najuspješnijih međunarodnih TV kanala u Evropi sa fokusom n a putovanja. Travel Channel je trenutno gledan u 73.9 miliona domova u preko 116 zemalja u Evropi, Srednjem istoku i Africi sa preko 6.7 miliona gledalaca mjesečno. Oko 9 miliona gledalaca videlo je spot Crne Gore, odnosno spot viđen oko 58,6 miliona puta.

Imajuću u vidu dobru saradnju sa ovim kanalom, njihova filmska ekipa je boravila u Crnoj Goru u periodu od 15. do 18.jula i tom prilikom su snimali reportaže za program Travel 2008. Prva reportaža pod nazivom „Green Montenegro“, koja sadrži i intervju ministra turizma i zaštite životne sredine, Predraga Nenezića, emitovana

je tokom septembra na Travel Channelu. Slijedeća reportaža biće emitovana početkom slijedeće godine.

52


Eurosport

Po prvi put ove godine spot Crne Gore emitovan je i na Eurosportu. Spot je produciran od strane ove TV mreže i emitovan je od 22. aprila do 9. juna o.g. Spot se odnosio na nagradnu igru pod nazivom „Win a Trip to The Wild Beauty of Montenegro“, a ujedno je tokom kampanje na website-u www.

eurosport.com dizajniran i poseban mini website o Crnoj Gori. Spot je emitovan 115 puta, a prema podacima Eurosporta spot je vidjelo preko 39 miliona gledalaca. Što se tiče internet kampanje zabilježeno je 24.692 posjete website-u Crne Gore, čak 9 puta više od prosječnog broja ulazaka na

Eurosport-ove mini sajtove. Od ovog broja preko 14.000 je odigralo nagradnu igru. Najveći broj posjeta je zabilježen sa tržišta Španije (40%), Francuske (25%), Italije (5%), Velike Britanije (4%) itd.

53


Euronews

I ove godine nastavljena je saradnja sa TV kanalom Euronews. Kampanja je trajala od 7. aprila do 6.jula. Spot Crne gore emitovan je preko 280 puta, a ujedno smo bili i sponzori vremenske prognoze. Spot od 10 sec koji je urađen za vremensku prognozu emitovan je oko 2650puta.

54

Kampanje na globalnim TV mrežama

Experience Wild Beauty

Spot „Experience Wild Beauty“ dobio 4 međunarodne nagrade

Festival Das Golden Stadttor – Berlin – I nagradaMeđunarodni festival turističkog filma SW ITF - Split – I nagradaFestival turističkog filma Tour Film - Poljska – Glavna nagradaMeđunarodni festival turističkog filma Tourfilm – Prag – III nagrada

Promotivni spot Nacionalne turističke organizacije Crne Gore “Experience Wild Beauty” osvojio je prvu nagradu na festivalu Das Golden Stadttor, u kategoriji TV spotova, u Berlinu, tokom trajanja najveće svjetske berze turizma ITB - Berlin 2008. Drugo mjesto osvojio je promotivni spot grada Dablina, dok je treće mjesto osvoijo promotivni spot Tajlanda.

Ovo je četvrta nagrada koju je ovaj spot dobio za proteklih pola godine na evropskim festivalima turističkih filmova (Tokom 2007.g. spot je osvojio tri nagrade). TV spot “Experience Wild Beauty” u produkciji AMC Communications rezirao je, po scenariju Stevana Koprivice, reditelj Andrej Korovljev.

55

Spot „Blizu Bliže“ emitovan je u periodu od aprila do septembra preko 500 puta

Kampanja na RTS-u’’Blizu blize’’

RTS

56

Predstavništva u inostranstvu

FRANKFURT

Otvoreno predstavništvo u Frankfurtu Uskoro otvaranje prdstavništva u Londonu

57

NOVI PROMOTIVNI MATERIJAL

Accomodation directory 2008 Welcome Hiking & Biking Montenegro – The Next Place to Meet Montenegro Explorer

U skladu sa smjernicama izmjena Master plana, Konceptom marketinga za Crnu Goru, kao i novom Knjigom standarda upotrebe loga i slogana „Montenegro - Wild Beauty“, NTO CG je tokom 2008.g. izradila reprint, postprodukciju, kao i novi promotivni materijal.

58

INFORMISANJE TURISTA

Period januar - decembar 380000 posjeta

Mjesečni rast posjete sajtu od 7 do 17%

Call centar 1300 jul - decembar1256 - poziva

Novi Web portal www.montenegro.travel

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine i Nacionalna turistička organizacija Crne Gore su u saradnji sa austrijskom firmom »Tiscover AG«, u cilju kvalitetnog predstavljanja Crne Gore kao turističke i poslovne destinacije, pokrenuli projekat izrade web portala www.montenegro.travel, kvalitetnog turističkog portala za marketing, prodaju i upravljanje destinacijama u Crnoj Gori. Novi crnogorski web portal www.montenegro.travel je svečano pušten u rad 06.03.2008. na sajmu turizma u Berlinu. Ovaj portal predstavlja jedinstvenu mogućnost za privredne subjekte da se direktno pod krovnim brendom Montenegro predstave internet korisnicima širom svijeta.

59

DIGITALNI INFO PUNKTOVI BIĆE POSTAVLJENIU SVIM GRADOVIMA CRNE GORE

Info punktoviAerodrom PodgoricaAerodrom Tivat

Imajući u vidu potrebe turista za kvalitetnim i detaljnim informacijama prilikom dolaska u našu zemlju Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine i Nacionalna turistička organizacija Crne Gore instaliraće mreže turističkih public access pointa-a (digitalnih info punktova) u svim opštinama Crne Gore. Digitalni info punktovi imaće internet konekciju kojom će pristupati webportalu www.montenegro.travel.

I ove godine, postavljeni su info-punktovi na aerodromima u Podgorici i Tivtu. Rad na info – punktovima organizovan je od 15. juna do 1. oktobra.

60

E - LEARNING MONTENEGROOBUKA ZA PROFESIONALCE U TURIZMU.

Njemačka verzija ovog programa puštena je u rad 01.12.2008 dok će engleska, italijanska i francuska verzija biti gotova početkom naredne godine.

Ovaj projekat najavljuje 2009.godinu kao godinu E –marketinga u Nacionalnoj turističkoj organizaciji Crne Gore.

61

STUDIJSKE GRUPE NOVINARA ITOUR OPERATORA U CRNOJ GORI

Britanski novinari•Njemački novinari•RTV Slovenija•Holandski magazin ANWB Reizen•BBC 4 - Coach trip•NHK - Japanska nacionalna televizija•Holandski magazin ANWB Op Pad•Skandinavski novinari•Rad Touren - casopis specializovan za biciklizam•Tuor operateri•Njemačka, Austrija, Britanija•

62

Manifestacija koja je obilježila sezonuKONCERT MADONE

Produžetak turističke sezone

Prihod 6,5 miliona eura

Ostvareno oko 80.000 noćenja

Popunjenost svih smještajnih kapaciteta

Posjetilaca 60.000 hiljada

Crna Gora promovisana u svim svjetskim medijima

63

Produžetak turističke sezone

Prihod 6,5 miliona eura

Ostvareno oko 80.000 noćenja

Popunjenost svih smještajnih kapaciteta

Posjetilaca 60.000 hiljada

Crna Gora promovisana u svim svjetskim medijima

63

65

WBA “WILD BEAUTY AWARDS” 2008.

66

Dodjela godišnjih nagrada za doprinos kvalitetu, afirmaciji i promociji turističke ponude Crne Gore „Wild Beauty Awards“ održana je u subotu, 13. decembra, u sali “Centra za kulturu” na Žabljaku.

POBJEDNICI PO KATEGORIJAMA:

67

NOMINACIJE I POBEJDNICI PO KATEGORIJAMA

I Hoteli

•UkategorijinajboljihoteluCrnojGorijedini nominovani, koji je ujedno i dobio nagradu je hotel: Splendid Conference & Spa POBJEDNIK GRAN PRIX

•Ukategoriji:Najboljihoteluprimorskomdijelu novinani su hoteli: Maestral Belvi Iberostar Queen of Montenegro

U ovoj kategoriji nagradu je dobio hotel “Queen of Montenegro”- Bečići

•Ukategoriji:Najboljihotelukontinentalnomdijelu jedini nominovani, koji je ujedno i dobrio nagradu je hotel

Bianca Resort & Spa - Kolašin

• U kategoriji : Najboljimali hotel uprimorskom dijelu (do 25 soba), nominovani su hoteli: Amfora Astoria Montebay – Buljarica Cataro

Nagradu u ovoh kategoriji dobio je hotel CATTARO - Kotor

• U kategoriji : Najboljimali hotel ukontinentalnom dijelu (do 25 soba) nominovani su : Enigma Zabljak Brile Kolasin Bjelobor Zabljak

Nagradu u ovoj kategoriji dobio je hotel Enigma - Žabljak

•Ukategoriji:Najboljinovihotel(uovukategoriju uključuju se i hoteli rekonstruisani u obimu preko 70% ) nominovani su : Forza Mare City / Podgorica Otrant Philia Il sole Vila Duomo Kula Damjanova

Nagradu u ovoj kategoriji dobio je hotel Forza Mare – Dobrota, Kotor

•Ukategoriji:Najboljigradskihotel(kojise nalazi u samom gradskom jezgru) nominovani su: Princess Vardar Lipka

Nagradu u ovoj kategoriji dobio je hotel Princess - Bar

•Ukategoriji:Najboljihotelkojisvojimspecifičnostima doprinosi poboljšanju turističke ponude nominovai su: Maestral Queen of Montenegro Mediteran Wellness & Spa Congress centar, Budva(sugestija Savjeta)

Nagradu u ovoj kategoriji dobio je hotel Mediteran – Bečići

68

II Kompanija

•Ukategoriji :Kompanijasanajboljimrezultatima u hotelsko turističkoj privredi nominovani su: HIT Montenegro(sugestija Savjeta) HTP Budvanska Rivijera Montenegro Stars

Nagradu u ovoj kategoriji dobila je kompanija HIT Montenegro

•Ukategoriji :Kompanijasanajvećimdoprinosom razvoju turizma iz oblasti transporta i saobraćaja nominovani su: Monteline Blue Line Olimpia Express

Nagradu u ovoj kategoriji dobila je kompanija Blue Line – Herceg Novi

•Ukategoriji :Kompanijasanajvećimdoprinosom i rezultatima u oblasti turizma orijentisanog na prirodu nominovani su: MMK Standard Agencija Anitra – Kamp Grab na Tari Tara tours – vl. Mico Grubac

Nagradu u ovoj kategoriji dobila je kompanija Tara Tours

•Ukategoriji :Kompanijasanajboljimrezultatima u oblasti MICE turizma nagradu je dobio: Jadranski sajam Budva

•Ukategoriji:Turističkaagencijasanajboljimrezultatima, nominovane se sljedeće turističke agencije: Adriatic Express - Budva Alfa tours- Budva Globtour - Budva

Nagradu u ovoj kategoriji dobila je TA Globtour - Budva

III Kampanje

•Ukategoriji:Kampanjakojajedoprinijelapromociji i unaprijeđenju imidža Crne Gore kao turističke destinacije, nominovane su kampanje: Hiking and Biking Experience Wild Beauty

Nagradu u ovoj kategoriji dobila je kampanja HIKING&BIKING a nagrada je uručena Planinarskom savezu Crne Gore.

•Ukategoriji:Kampanjakojajedoprinijelapodizanju kvaliteta turističke ponude, nominovane su kampanje:

Plava zastavica Neka bude čisto

Nagradu u ovoj kategoriji dobila je kampanja Neka bude čisto

69

IV Manifestacije

•Ukategoriji:Najboljaturističkamanifestacijau Crnoj Gori, nominovane su: Bokeška noć Dani Borovnice Barsko kulturno ljeto

Nagradu u ovoj kategoriji dobila je manifestacija Bokeška noć:

•Ukategoriji:Eventgodine-događajsanajvećim promotivnim efektom za Crnu Goru nominovani su: Madonin koncert(sugestija Savjeta) Trka brzih glisera u Budvi Internacionalna smotra mode Kotor

Nagrada u ovoj kategoriji pripala je Madoninom koncertu (organizator opština Budva i LTO Budva)

•Ukategoriji:Najboljaplaža-nominovanesu plaže: Dobreč Drobni pijesak Mirište

Nagradu u ovoj kategoriji dobila je plaža Dobreč (vlasnika Zorana Banićevića)

V Najbolja plaža

• Najbolja plaža - plaža“Stevuzzo” -Dobreč

VI Turističko mjesto / lokalitet

•Ukategoriji:Najboljeturističkomjesto–nominovani su: Pržno Nevidio Eko katun Vranjak

Nagrada u ovoj kategoriji pripala je turističkom mjestu Pržno

VII Website

•Ukategoriji:Najboljiturističkiwebsajt-nominovani su : www.montenegro.travel www.inmontenegro.com www.avalaresort.com www.maestral.info

Nagrada u ovoj kategoriji pripala je websitu: www.montenegro.travel

70

VIII Medij/ autorsko djelo, autor

•Ukategoriji:Medij(štampani,elektronski)koji je doprinio popularizaciji i kreiranju svijesti o značaju turizma u Crnoj Gori – nominovanu su:

Zapis - TVCG, Miomir Maroš Wild Beauty Alive - TV Atlas, Miroslav Dragićević Dodatak o turizmu u dnevnim novinama “Vijesti” Časopis Putovanja

U ovoj kategoriji dodijeljene su dvije nagrade i to:

* Pobjednik među elektronskim medijima je emisija Zapis – urednik Miomir Maroš* Pobjednik među štampanim medijima je dodatak Ljeto . dnevnog lista Vijesti

IX Projekti iz oblasti turizma

•Ukategoriji:Najboljiprojekatuoblastiturizma orijentisanog na prirodu – nominovani su: Projekat NP „Bogradska gora” - Markiranje staze od Biogradskog jezera do katuna Goleš Vučje, Nikšić Eko selo Podgora - Žabljak Komnenovo etno selo – Plav

Nagrada u ovoj kategoriji pripala je projektu Nacionalnog parka Biogradska gora

•Ukategoriji:Najboljiprojekatizoblastiobrazovanja u turizmu – nominovani su : Obuka Gastrokluba u ugostiteljstvu Projekat Fakulteta za turizam i hotelijerstvo /Bar – Turistička budućnost opštine Bar

Nagradu u ovoj kategoriji dobili su oba projekta

•Ukategoriji:Crnogorskidrzavljanin,zadoprinos razvoju turizma u toku radnog vijeka nagradu je dobio gospodin Mile Stijepović.

71

JAVNO - PRIVATNO PARTNERSTVOSTRATEŠKI PARTNERI MINISTARSTVA I NTO

Crnogorska Komercijalna BankaMontenegro AirlinesJP Morsko dobroHTP PrimorjeBeppler&JacobsonHotel Queen of MontenegroHTP Budvanska RivijeraVektra BokaPorto MontenegroT – MobileR Tours

72

Design & print: DIGITAL PRINTING COMMUNICATIONS

fifi fi



informacija o radu ministarstva u sektoru ...informacija o radu ministarstva u sektoru zaŠtite...

Documents