infobundel voor cursisten - natuurpunt · deze dient 1 persoon van je groep in bij het...
TRANSCRIPT
https://www.natuurpunt.be/activity/course-material?access_code=17285-9fe1866
Infobundel voor cursisten
Infobundel voor cursisten
Voorwoord
Je volgt de cursus Natuurgids. Een uitstekend idee, vinden we zelf. Alle Natuurpunt CVN-
medewerkers zijn dan ook opgetogen over je engagement. De cursus natuurgids zien we als een
belangrijk onderdeel in een algemene strategie van natuurbehoud en milieuzorg. Wij hopen dat
je je enthousiasme en kennis niet voor jezelf houdt, maar dat je deze uitdraagt naar anderen.
Veel plezier!
Natuurpunt CVN-team
3 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
Inhoud
I. Inleiding ...................................................................................................................... 4
II. Wat leer je tijdens dit traject natuurgids? ....................................................................... 4
III. Hoe word ik een natuurgids? ......................................................................................... 4
IV. Stap 1: De natuurgidscursus ......................................................................................... 5
A. Welk materiaal heb je nodig als natuurgids? ................................................................ 5
B. Het Leerplatform ..................................................................................................... 6
C. Een projectwerk maken ............................................................................................. 6
Een groepswerk ........................................................................................................... 6
Welk projectwerk kies je? ............................................................................................. 6
Zoek je een mentor? .................................................................................................... 6
Het is een onderzoeksproject ........................................................................................ 7
Dat leidt tot een educatief product ................................................................................. 7
Tussentijdse voorstelling en slotpresentatie .................................................................... 8
Je test het uit .............................................................................................................. 8
Indienen van het projectwerk ........................................................................................ 8
D. Andere opdrachten tijdens de cursus .......................................................................... 8
E. Feedbackgesprek ...................................................................................................... 9
F. Getuigschrift Natuurgids ............................................................................................ 9
V. Stap 2: Het vervolmakingstraject ................................................................................... 9
A. Stageperiode ............................................................................................................ 9
B. Bijkomende vorming ................................................................................................ 10
C. Natuurpunt CVN badge ............................................................................................ 10
VI. Samenwerking met Toerisme Vlaanderen i.f.v. erkend gids en reisleider ........................... 10
VII. Contactgegevens Natuurpunt CVN ................................................................................ 11
VIII. Foto’s tijdens de cursus ............................................................................................... 12
4 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
I. Inleiding De natuurgidsencursussen bestaan al sinds 1965. Centrum Voor Natuur- en milieueducatie (CVN)
organiseerden de cursus de eerste 50 jaar. In die 50 jaar behaalden al meer dan 8000 cursisten
het diploma CVN-natuurgids. Vandaag wordt de cursus jaarlijks op minstens 15 plaatsen in
Vlaanderen georganiseerd door Natuurpunt CVN.
De cursus organiseren we samen met een plaatselijke partner. Dat kan een
natuurgidsenwerkgroep zijn, een afdeling van Natuurpunt of een andere natuurvereniging, een
educatief centrum,… De medewerking van een lokale partner is cruciaal. De lokale partner kent
de eigen streek en de lokale excursiemogelijkheden en kan de cursisten het best motiveren om
achteraf actief te blijven. Bovendien staat de lokale partner in voor de vaste begeleiding van de
cursisten.
II. Wat leer je tijdens dit traject natuurgids? Onze doelstelling formuleren we als volgt:
“Het traject om natuurgids te worden ontwikkelt bij de deelnemers de competenties om een
groep mensen de natuur te laten beleven en ontdekken, en die groep te inspireren om bij te
dragen aan natuur- en milieubehoud, zorg voor erfgoed, een solidaire en duurzame
samenleving.”
III. Hoe word ik een natuurgids? We doen het stap voor stap. De cursus natuurgids geeft jou een goede basis, maar een goede
natuurgids word je door praktijkervaring en bijscholing. Zo kan jij je specialiseren in datgene wat
jou het meeste boeit. En word je ongetwijfeld een fantastische gids!
Het traject:
Opstapcursus
Niet verplicht Cursussen
zoals: Natuur in Zicht, natuur voor groentjes,…
Cursus natuurgids
30 activiteiten van 3 uur
Opdrachten Feedback-
gesprek
Leidt tot Getuigschrift van Natuurgids
Vervolmaking
Praktijktraining Inhoudelijke
bijscholing
Leidt tot Natuurpunt CVN badge
5 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
IV. Stap 1: De natuurgidscursus De 30-delige cursus natuurgids vormt het hart van het opleidingstraject. Het is een veelzijdige
opleiding, die probeert rekening te houden met de kennis en interesses van de deelnemers en
een opstap is naar veel verschillende vormen van actie en engagement.
De cursus bestaat uit 4 onderdelen, elk met een eigen finaliteit:
Cluster 1 [7dagdelen] Cluster 2 [7dagdelen] Cluster 3 [4dagdelen]
Spoor 1: samen op
weg
Kennismaking tijdens
startbijeenkomst
Afsluiting met
voorstellingen en
presentaties
projectwerken
Spoor 2: methodisch
sterk
Methodiek 1: Rol van
de natuurgids/hoe
leren mensen
Methodiek 2:
Werkvormen en
spreken voor groepen
Methodiek 3:
Gidsbeurt voor kleine
groepen
Methodiek 4:
Doelgroepen en
gebruik van educatief
materiaal
Methodiek 5:
Gidsbeurt voor grote
groep
Spoor 3: inhoudelijk
onderbouwd
Biodiversiteit (4
lessen: leven en
overleven, planten,
dieren,…)
Ecosysteem (5 lessen:
ecologie, habitats en
biotopen,
natuurbeheer,
geologie…)
Mens en natuur (2
lessen: erfgoed en
cultuur en
natuurbeleid)
Spoor 4: met praktijk
ondersteund
12 Excursies en praktijklessen (verdeeld over de 3 clusters, met
keuzemogelijkheden):
Gebiedsverkenningen
Biotoopstudies en natuurbeheer in samenwerking met beheerteams
Biodiversiteitsexcursies (vogels, ongewervelden, planten) met
veldtechnieken waarneming, in samenwerking met studiewerkgroepen Seizoenexcursies en landschapsexcursies
A. Welk materiaal heb je nodig als natuurgids?
Hierbij een lijst met nuttig materiaal om de natuur te leren kennen. Je bent niet verplicht dit aan
te kopen.
Loep(potje) 10x tot 15x vergrotend
Notitieschriftje, liefst spatwater-bestendig
Potlood of balpen. Géén viltstift of vulpen, want bij vochtigheid loopt dat snel uit.
Zakmes: om je potlood te scherpen, maar ook om te gebruiken om bv. een bloem open
te snijden om ze te onderzoeken
Verrekijker (8 à 10) x40. Een goede verrekijker kan je ook gebruiken om voorwerpen die
dichtbij zijn te onderzoeken, zoals een vlinder die op minder dan 3 meter van je op een
tak zit.
Zoekkaarten, veldgidsen,.... voor suggesties kan je terecht bij de cursusbegeleiding en
lesgevers.
6 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
Enveloppen: nuttig om verzameld plantenmateriaal in te bewaren voor latere
determinatie. Op de enveloppe noteer je datum, geografische situering, vermoedelijke
soort, omliggende vegetatie.
B. Het Leerplatform
Bij aanvang van de cursus krijg je toegang tot het leerplatform. Hierop staat zowel praktische als
inhoudelijke informatie.
Dit omvat o.a.:
Handboek Natuurgids
Handboek Natuur-In-Zicht: de basiscursus die je kan volgen als voorbereiding op de
cursus natuurgids. Tevens handig om je geheugen nog eens op te frissen.
De handouts van de lessen en bijkomende documentatie voor zelfstudie
Feedbackformulieren horend bij de opdrachten
C. Een projectwerk maken
Het projectwerk is een onderzoeksproject over een thema of natuurgebied dat resulteert in
een educatief product.
Samen met andere cursisten laat je zien wat je geleerd hebt en hoe je het toepast en vertaalt in
de praktijk. Het kan een begeleide groepswandeling zijn, een brochure als resultaat van een
onderzoek, een spel, een educatief pakket, een tentoonstelling, .... Op het einde van de cursus
testen jullie het product uit en stellen het voor aan de cursusgroep. Voor dit projectwerk krijg je
de ondersteuning van de begeleiders, vormingsconsulent en/of een mentor.
Een groepswerk
Samen met andere cursisten voer je het onderzoeksproject uit. Ideaal werk je samen met 3 tot 4
mede cursisten. Het is een co-creatief proces waarin je heel veel van elkaar kan leren!
Welk projectwerk kies je?
Leg je oor te luisteren bij de lokale partners. Zij kunnen zeker interessante suggesties geven. Zijn
er thema’s of gebieden die onderbelicht zijn? Wil een bezoekerscentrum een nieuwe
tentoonstelling? Is een lokale Natuurpunt afdeling al lang van plan om een educatief pakket te
maken maar vond men nog geen tijd?
Het geeft je de kans iets uit te werken rond een bepaald natuurgebied of thema, wat misschien
later nog kan dienen voor de regionale werking. Een stimulans om er iets moois van te maken!
Laat niet na om ook eigen voorstellen te doen. Tijdens activiteiten van de cursus maken we tijd
om jullie te begeleiden.
Zoek je een mentor?
Het kiezen van een mentor is niet verplicht, maar kan een meerwaarde zijn. Uiteraard is het de
bedoeling dat jullie zoveel mogelijk zelf ontdekken en doen. Maar de mentor kan je op het juiste
pad zetten of inspiratie bieden. Het kan een beheerder zijn van een natuurgebied, een ervaren
natuurgids, een inhoudelijke specialist, ....
Je kan kiezen voor één of meerdere mentoren. Vraag het aan de cursusbegeleiding of de
vormingsconsulent.
7 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
Het is een onderzoeksproject
Je bent vrij om het projectwerk vorm te geven op de manier zoals jullie groep het verkiest. Om
goed zicht te krijgen op de verschillende projecten vragen we wel om een project plan te
maken. Aanvullend kun je om “onderzoeksmatig” te werk te gaan een logboek en
waarnemingsverslagen individueel of samen bij te houden. Je moet er geen boekje van maken,
het kunnen notities zijn, ze staan in functie van het eindproduct.
Projectplan: zie de projectfiche
Logboek: je noteert wat je voor het project gedaan hebt.
Voorbeeld:
Datum Wat gedaan? Met wie?
01/02/2016 Determinatie planten volledige groep
02/03/2016 Opzoeken kaartmateriaal op laptop Alleen
Waarnemingsverslagen:
In deze verslagen maak je een neerslag van jullie bezoeken aan het natuurgebied of het
onderzoek naar een thema. Als je een natuurgebied bekijkt, ga je uitpluizen hoe je gebied
in elkaar zit en wat er zoal voorkomt. Door deze terreinbezoeken leer je de theorie, die je
tijdens de cursus ziet, omzetten in de praktijk.
Aan het begin van je cursus kan je eerder gaan kijken naar het landschap: hoe is het
landschap gevormd en wat voor biotopen zijn er. Daarna kan je gaan determineren om
na te gaan welke soorten er in je verschillende deelgebieden voorkomen.
Belangrijk is vooral om de ecologische verbanden te leren zien. Bijvoorbeeld: waarom
staat een bepaalde soort op het stukje heide en niet in het broekbos. Heeft dit met de
bodemsoort te maken? Is het te donker of te licht? Dient deze als voedsel voor een ander
organisme?
Deze verslagen zijn niet louter een opsomming van soorten, maar je persoonlijke
verwerking van je waarnemingen.
Het werk is origineel én gecreëerd door de groep. Gebruik je eigen formulering. Van alle
gebruikt materiaal moet duidelijk blijken waar de bron ligt: vermelden van
bronnen/auteurs is cruciaal.
Dat leidt tot een educatief product
Jullie onderzoeksproject finaliseert zich in een educatief product. Zo blijft jullie werk nadien
inzetbaar en bruikbaar voor derden.
Als het mogelijk is, probeer je het educatief product effectief te realiseren. Zo niet, beschrijf je
het op papier. Voor de realisatie verwachten we niet dat je hier zelf een budget voor voorziet.
Materiaal of financies kunnen ook geleverd worden door de mede organiserende partner.
De effectieve realisatie zal voor jullie projectgroep een zeer motiverende factor zijn. Denk maar
aan het moment waarop je een tentoonstelling effectief kan ophangen en het publiek ziet
rondkijken. Wanneer de lezers van je brochure komen vertellen hoe interessant ze het vinden. Of
je in de natuur rondloopt met de bolderkar met jullie educatieve koffer.
8 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
Tussentijdse voorstelling en slotpresentatie
Tijdens de cursus geef je met je groepje een korte voorstelling van je project, met een stand van
zaken. Wanneer wordt met de begeleiding en de vormingsconsulent op voorhand afgesproken.
De laatste les sluiten we af met de korte presentaties van de finale projectwerken.
Je test het uit
Naast de korte presentatie, testen jullie op het einde van de cursus het product uit. Dit kan
bijvoorbeeld een rondleiding in de zelfgemaakte tentoonstelling zijn, met een groep kinderen een
educatieve koffer beleven, de resultaten van een onderzoek uit de brochure op terrein tonen, ...
Dit doe je voor het publiek waarvoor het bedoeld is of je kiest zelf een publiek. Nodig indien
mogelijk een vertegenwoordiging van de lokale partner(s) uit en medecursisten. Naast het
uittesten van je product oefen je tevens je gidsvaardigheden. Enkele van de deelnemers kun je
aanspreken om feedback te geven. We reiken je een feedbacksysteem aan. Dit is niet als
beoordeling maar als ondersteuning van het leertraject. Je laat één handtekeninglijst rondgaan.
Deze dient 1 persoon van je groep in bij het feedbackgesprek.
De uitvoering van je projectwerk kan je opnemen als praktijkstage voor jouw
vervolmakingstraject.
Indienen van het projectwerk
Na de presentatie en het testen dien je de finale projectfiche met logboek in bij de
vormingsconsulent. Deze bezorgt je een feedbackdocument rond het verloop van het project. Dit
document peilt naar de uitdagingen in de groep tijdens het uitwerken van het project, suggesties
voor een andere of betere aanpak van het project, feedback over de uitvoering, problemen en je
inzet. Dit feedbackdocument dien je in voor het feedbackgesprek.
D. Andere opdrachten tijdens de cursus
Wat kan je verwachten?
Verslag maken van een excursie
De excursies vormen een essentieel onderdeel van de opleiding. Van elke excursie maken
we een verslag. Dit kan kort en krachtig, of uitgebreid, met of zonder foto’s, filmpjes,
blog, …. De cursisten spreken onderling af wie verslag uitbrengt op een manier dat
iedereen aan bod komt. Per excursie kunnen er meerdere verslaggevers zijn. De
verslagen kunnen jullie uitwisselen via het leerplatform.
Werken met de website Waarnemingen.be voor invoer van natuurwaarnemingen. Als je
een waarnemingsverslag maakt van een excursie, voeg je ook enkele waarnemingen in
op Waarnemingen.be.
Drie opdrachten binnen de lessen methodiek
o 1 observatie van een wandeling van een natuurgids buiten het kader van deze
cursus natuurgids, aan de hand van een observatieformulier. Deze observatie
bespreken we in de 1ste methodiekactiviteit. Observatieformulieren kunnen ook
dienen voor jouw vervolmakingstraject. Dit tot maximum 2 observaties.
o In de 3de en 5de methodiekactiviteit bereid je een klein onderdeel van een
wandeling zelf voor als gids. Je krijgt hiervoor ondersteuning tijdens de
activiteiten methodiek.
9 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
E. Feedbackgesprek
De vormingsconsulent organiseert samen met de lokale partner het feedbackgesprek. Volgende
mensen kunnen aanwezig zijn: mentor, lokale partners en begeleiding van de cursus,
methodieklesgever en begeleider van vervolmakingstraject. Op dit gesprek overlopen we jouw
resultaten in functie van de vervolgmogelijkheden. De cursus is immers geen eindpunt, maar een
stap in het levenslang leren rond natuur.
F. Getuigschrift Natuurgids
Om dit getuigschrift te ontvangen:
Ben je minstens op drie kwart van de lessen aanwezig
maak je samen met andere cursisten een projectwerk en voer je deze uit
neem je deel aan de opdrachten binnen de lessen en activiteiten
sluiten we het cursusgebeuren af met een feedbackgesprek en blikken vooruit,
Heb je ons getuigschrift ontvangen, dan kunnen we dit competentiedocument toevoegen aan
jouw OSCARonline portfolio. OSCAR-online is een online platform dat de competenties van
vrijwilligers in het sociaal-cultureel werk zichtbaar maakt. Het betreft een gemeenschappelijk
initiatief van de overheden Cultuur en Jeugd. Bij de inschrijving heb je aangevinkt als je dit al
dan niet wilt.
… en zo komen we uit bij stap 2.
V. Stap 2: Het vervolmakingstraject Een goede natuurgids word je door praktijkervaring en bijscholing. Zo kan jij je specialiseren in
datgene wat jou het meeste boeit. Vervolmakingstraject, dat bestaat uit praktijktraining en
bijkomende vorming. Op het leerplatform vind je het document om je acties voor dit
vervolmakingstraject te noteren. Voor dit vervolmakingstraject geven we je de tijd tot twee jaar
na einde van de cursus.
Op het feedbackgesprek krijg je alvast heel wat interessant advies en richting om er met volle
goesting in te stappen.
A. Stageperiode
Op het feedbackgesprek kijken we naar stagemogelijkheden en eventuele begeleiding. Daarvoor
komen op de eerste plaats de organisatiepartners van de cursus in aanmerking zoals lokale
gidsengroepen, Natuurpuntafdelingen, bezoekerscentra, of andere natuureducatieve organisaties.
Je hebt je stageperiode goed doorlopen als je actief hebt deelgenomen aan minimum 10
educatieve activiteiten (gidsbeurten, workshops en begeleidingen) waarvan je er 2 zelfstandig
verzorgt. We bieden feedbackformulieren aan voor jouw begeleider en handtekenlijst die de
deelnemers invullen.
Deze stageperiode gaat in op de dag dat de cursus natuurgids start. Je mag al 5 van de 10
activiteiten doen vóór het feedbackgesprek. We behouden de ruimte om jou op het
feedbackgesprek suggesties te geven voor jouw vervolmakingstraject. Het maken van een
observatie in kader van de lessen methodiek en de uitvoering van het projectwerk tellen beide
mee voor jouw praktijkstage.
10 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
Als stagetraject suggereren we het volgende:
Observatie van een ervaren natuurgids
Meelopen en zelf op 1 of 2 stopplaatsen gidsen
Zelf de gidsbeurt verzorgen, ondersteund door een ervaren gids
Volledig zelfstandig gidsen.
We raden je trouwens aan om alvast tijdens de cursus meerdere natuurgidsen te observeren, dit
telt ineens mee voor de stage.
B. Bijkomende vorming
Na deze cursus heb je een brede basis over natuur en milieu, en heb je basisvaardigheden rond
het begeleiden van groepen opgedaan. Nu kan je je verder toeleggen op wat je echt boeit in een
waaier van gespecialiseerde didactische of inhoudelijke bijscholing. Voorbeelden zijn: planten
determineren, basiscursus paddenstoelen, natuurbeheer, gidsen van kinderen of van mensen met
een beperking, erfgoed, ... . We denken hier niet aan de opstartcursussen zoals Natuur-in-zicht
of Natuur voor groentjes.
Dit voor een pakket van 20 lesuren. Op het formulier mag je vormingen aangeven tot 2 jaar voor
de start van de cursus Natuurgids. We behouden ook hier de mogelijkheid om je via het
feedbackgesprek richting te geven. Daarom dien je 10 van de 20 lesuren te realiseren na het
feedbackgesprek.
C. Natuurpunt CVN badge
Een officiële natuurgidsbadge uitgereikt door Natuurpunt CVN ontvang je als je na de cursus
natuurgids ook het vervolmakingstraject doormaakt. Deze Natuurpunt CVN badges reiken we o.a.
uit tijdens de Natuurpunt CVN dag.
Om deze Natuurpunt CVN badge te ontvangen dien je bij jouw vormingsconsulent het formulier
voor het vervolmakingstraject in alsook minimum 2 positieve feedbackformulieren + 2
handtekeninglijsten over wandelingen die je zelfstandig begeleid hebt.
VI. Samenwerking met Toerisme Vlaanderen
i.f.v. erkend gids en reisleider Natuurpunt CVN is door Toerisme Vlaanderen erkend als opleidingsverstrekker in het raam van
het cursustraject ‘erkend gids en reisleider’. Dit traject omvat 2 lesjaren. Ons traject tot het
behalen van het Natuurpunt CVN natuurgidsbadge vormt binnen het tweede lesjaar de
specialisatiemodule ‘finaliteit natuur’.
Wie erkend toeristisch gids wil worden en zich wil specialiseren in het thema natuur, kan 2
trajecten volgen:
Je volgt het eerste jaar van de opleiding ‘erkend gids en reisleider’ bij een CVO (Centrum
Voor Volwassenenonderwijs) of Syntra (middenstandsopleiding) die daarvoor door
Toerisme Vlaanderen erkend zijn (kijk op www.toerismevlaanderen.be). Het tweede jaar
volg je de cursus natuurgids en het vervolmakingstraject bij Natuurpunt CVN. Natuurpunt
CVN is de enige erkende opleider voor deze specialisatie. De Natuurpunt CVN badge
11 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
wordt door Toerisme Vlaanderen erkend zodat je nadien bij een CVO of Syntra jouw
badge als toeristisch gids kan aanvragen.
Je volgt een cursus natuurgids en het vervolmakingstraject en krijgt daarna zin om
toeristisch natuurgids te worden? Dan kun je alsnog het eerste jaar van de opleiding
gaan volgen. Er is geen verplichte volgtijdelijkheid tussen beide cursusjaren.
Dit tweede specialisatiejaar “finaliteit natuur” omvat 240 lestijden. Deze behaal je via volgend
traject.
30 lestijden via cursus natuurverkenner
90 lestijden via Cursus natuurgids
80 lestijden voor het maken van de opdrachten waaronder het projectwerk
+ 40 lestijden: praktijktraining + bijscholing
= 240 lestijden
VII. Contactgegevens Natuurpunt CVN Zit je met vragen? Dan kan je steeds terecht bij de vaste cursusbegeleiding of je provinciale
vormingsconsulent. De contactgegevens van de cursusbegeleiding krijg je in de cursus.
Vormingsconsulent provincie Antwerpen: Joëlle Laes
Appelmansstraat 12/6, 2018 Antwerpen
t: 03 205 17 53, m: [email protected]
Vormingsconsulent provincie Limburg: Sandra Bamps
Appelmansstraat 12/6, 2018 Antwerpen,
t: 03 205 15 57, m: [email protected]
Vormingsconsulent provincie Oost-Vlaanderen: Thijs Himpe
Beenhouwerstraat 7, 8000 Brugge
t: 050 82 57 26, m: [email protected]
Vormingsconsulent provincie Vlaams-Brabant & Brussel: Iris Buedts
Appelmansstraat 12/6, 2018 Antwerpen
t: 03 205 17 58, m: [email protected]
Vormingsconsulent provincie West-Vlaanderen: Anke Desender
Beenhouwerstraat 7, 8000 Brugge
t: 050 82 57 26, m: [email protected]
Of kijk op de website: www.cvn.natuurpunt.be
30 lt Natuurver
kenner
170 lt = 90 lt cursus +
80 lt opdrachte
n
40 lt praktijk en bijscholing
240 lt
12 Natuurpunt CVN Infobundel voor cursisten versie: 27/03/2017
VIII. Foto’s tijdens de cursus Foto’s genomen tijdens een cursusactiviteit kunnen gebruikt worden voor promotiedoeleinden.
Wil je dit niet, geef dit tijdig aan bij de fotograaf alsook de vormingsconsulent of medewerker
van Natuurpunt CVN.
Neem je zelf foto’s bij de cursusactiviteiten, vraag vooraf aan de groep of men akkoord is. Je
mag je foto’s steeds bezorgen aan de vormingsconsulent. Geef dan aan of we je naam al dan
niet moeten vermelden bij gebruik.