TEMELİSLAM BİLİMLERİ ANABİLİM DAlı

Tefsir Tezli Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri

1. Yarıvıi

Tefsir Araştırma Yöntemleri: Makale Hazırlamada Usul, Tez Hazırlamada Dikkat edilmesi Gereken

Hususlar, Konu ve Kavram Çalışmasında izlenecek Yöntem, Eser ve Metot Çalışmasında izlenecek

Yöntem, Karşılaştırmalı Çalışmalarda izlenecek Yöntem, Tabakat Literatürü

Klasik Tefsır Metinleri: Hucurat Suresi (Taberi: Camiu'I-Beyan), İnsan Suresi (Zemahşeri: Keşşaf)

Buruc Suresi (Vahidi: Vasit)

Zemahşeri'nln Tefsirl Bağlamında Mezhebi Tefsir Hareketleri: Zemahşeri ve Tefsiri Keşşaf

Zemahşeri'nin Tefsire Getirdiği Açılımlar, Mezhebi Bakış Açısının Kur'an Yorumuna Etkisi, Bazı

Mezhebi Tefsirlerden Örneklemeler

Kur'an'da Kapalılık Problemi: Bir dil problemi Olarak Kapalılık, Kur'an'da Kapalılık, Kapalılığın

Kapsamına Giren Mübhem Zaman, Mekan, Sıfat, Zat ve Nisbetler, Kapalı Zamirler, ism-i işaretler,

ism-i Mevsuller ve Edatlar, islam Usulcülerine Göre Kapalı ve Açık Lafızlar, Tefsir Bilginlerine Göre

Kapalı Lafızlar, Kapsam Bakımından Lafızlar, Nazım Yönüyle Lafızlar, Mugayyabflt-ı Hamse Örneği.

Kur'an-I Kerim Ve Dilbilim: Bir Bilim Konusu Olarak Dil, Dil Dünya Bağlantısı, Kutsal Bir Metin

Olarak Kur'an'ın Dili, Lafız Anlam Iüşkıst, Dil Sanatları, Kur'an'da Söz Dizimi ve Anlama ve Yoruma

Etkisi, Kelimeler Arasında Anlam Bağının Kuruluş Yolları, Gerçek Anlam ve Mecazi Anlam, Söz

Sanatlarının Yoruma Kazandırdığı Zenginlikler.

Taberi'nin Kur'an Yorumu: Camiu'I-Beyan'da Rivayet Tefsiri, Taberi'de Kıssalar, Camiu'I-Beyan'da

İsrailiyyat, Taberl'nin Kıraatlara Bakışı, Taberi'nin Ahkam Ayetlerine Bakışı, Taberi'nin Tercihleri.

Tefsir Ve Metodoloji: Tefsir, te'vil, tercüme, meal vb. kavramların tahlili, Kur'an-ı Kerim'in tefsirine

duyulan ihtiyaç, Tefsirde temel başvuru kaynakları, Hz. Peygamber'in tefsir metodu, Sahabenin tefsir

metodu, Tabiunun tefsir metodu, Kıraatlar ve yedi harf meselesi, Rivayet tefsiri, Dirayet tefsiri. ilk

tefsir kaynakları, Esbabı nüzul bilgisi, Nasih mensuh meselesi.

Fahreddln Razi Ve İbn Teymıye'nin Klasik Tefsirdeki Yeri: Kuran'ın yorumlanmasına olan

ihtiyaç, Rflzi ve lbn Teymiye'nin tefsirlerinde Kur'ôn'a bakışları, Kuran ilimieri yönüyle tefsirlerinin

niteliği, Etkilendikleri ve etkiledikleri tersır ve diğer alanlardaki ilmi eserler, Örnekler üzerinden

giderek çıkarımlarda bulunmak.

Kur'an Ve Sosyal Psikoloji: Sosyal Psikolojinin alanı, konuları ve kullandığı yöntemler, Ana

hatlarıyla, grup, tutum, liderlik, motivasyon, sosyal uyum, yükleme kuramı gibi kavramların

incelenmesi, Kur'an'ın indiği toplumun pstko-sosval özellikleri cr"lekke dönemi, Medine dönemi, ...)

Yeni bir inanç (din) hareketinin sosyal psikolojik süreçler açısından incelenmesi, Kıssalar gibi

348

Kur'an'da kullanılan yöntemlerin sosyal psikoloji açısından ele alınması, Kur'an'da vurgu yapılan iftira,

affetme gibi olguların sosyal psikolojik süreçler açısından incelenmesi, Cemaat olgusunun analizi

Kur'an'daki sosyal motivasyon la ilgili ayetlerin incelenmesi, Kur'an'da ele alınan Kurban, Hac, Hicret

ve Zekat gibi olguların sosyal psikolojik süreçler açısından Incelenmesi.

İbn Müdıhld Ve İbn Cezeri'nln Kıraatlara Yaklaşımları: Kıraat tarihine kısa bir bakış, İbn

Mücahid'in "KıraSt-i Seb'a" ve İbn Cezeri'nin "erı-Neşr ft'l-Kıraatl'l-Aşr" isimli eserleri bağlamında

kıraatlerin mütevatirliği ve sahihliği sorunsalına yaklaşımlar, Kıraatlerin tevatürlüğü konusunda

Şia'nın tutumu.

Kur'an Tarihi Araştırmaları: Klasik ve modern dönemde Kur'an tarihi araştırmaları, İslam

ulemasının ve Batılı alimlerin Kur'an tarihi olgusuna bakışları, Klasik ve Modern dönemde yazılan

tefsir mukaddimelerinde Kur'an tarıhı literatürü.

2. Yarıyıl

Kur'an Meali: Meal, Tercüme, Tefsir, Tevil Kavramları, Kuran'ın Meal Tarihi, Mealde Dikkate Alınacak

Özellikler, Mealierde Ortaya Çıkan Tercüme Hataları, Kuran Mealinde Dikkate alınması Gereken

Hususlar

Modern Tefsir Metinleri

Türkçe Tefsir Metinleri: Hamdi Yazır ve Süleyman Ateş Tefsirlerinde, Muhammed, Fetih ve Hucurat

Surelerinin Karşılaştırmalı Okunması,

Arapça Tefsir Metinleri: Muhammed Tahir b. Aşur, Mahmud Hicazi, Muhammed Emin eş-Şıngiti,

Seyyid Kutub, Said Havva ve Vehba Zuhayli'nin Tefsirlerinde Hucurat Suresinin Karşılaştırmalı

Okunması.

Kur'an'ın Ana Konuları: Kuran'da Allah ve İnsan İlişkisi, Kuran'da İnsan Toplum İltşklsl, Kuran'da

Maruf ve Münker, Kuran'da Kıssalar, Bazı Anahtar Kavramlar

İşari Tefsir Hareketleri Ve Kuşeyri'nin Tefsiri: İşari Tefsirin Mahiyeti, İşarl Yorumların Kuran'ı

Anlamaya Katkısı, İşari Tefsirde Önemli Bazı Hususlar, Kuşeyri'nin Kuran Yorumu, Kuşeyri'nin

Tefsirlnde İşari Öğeler, İşart Yorumların Tarihi Süreci

Karşılaştırmalı Kutsal Metinler: Tevrat ta İlk İnsanın Yaratıhşı, İncil'de ilk İnsanın Yaratılışı

Kur'an'da İlk İnsanın Yaratılışı, Tevrat'ta Dünya Algısı, İncil'de Dünya Algısı, Kur'an'da Dünya Algısı,

Tevrat'ta İnsanlar arası İlişkiler, İncil'de İnsanlar arası İlişkiler, Kur'an'da İnsanlar arası İlişkiler,

Tevrat ta Ahlak ve İbadetler, İncil'de Ahlak ve İbadetler, Kur'an'da Ahlak ve İbadetler, Kutsal

Metinlerin Ortak Yönleri.

Batı Dillerinde Kur'an Tercümeleri: Batı dillerin Kur'an Çevirilerinin Tarihi, İlk Latince Çeviri ve

Tarihsel Şartları, Almanca Kur'an Çevirilerinin tarihsel Değeri ve Önemi, İlk Fransızca Kur'an Çevirisi,

İlk İngilizce Kur'an Çevirisi, Kur'an Çevirilerinin Batı Kamuoyundaki Olumlu ve Olumsuz Etkileri,

Modern Dönemde Kur'an Çevirilerinden Örnekler.

349

Elma"" Ve Mevdudi'nin Modern Tefsir İçindeki Yeri: Yirminci Yüzyıla Girerken islam Dünyası

Son Dönem Tefsirlerin Ayırıcı Özellikleri, Elmalılı ve Mevdudi'nin Tefsirlerinde Geleneksel Yorumlar

Hak Dini ve Tefhim'de Sosyal Konuların Ele Alınışı, Elmalılı ve Mevdudi'nin Klasik Tefsirlere Bakışı Hak

Dini ve Tefhim'in Klasik Tefsirlerden Ayrılan Yönleri

Kültürümüz Ve Kur'an-Kerim: Kur'an-ı Kerim ve Geleneksel Türk Sanatları (hat, tezhib vb.),

Kur'an-ı Kerim ve mimari (cami, sebil, medrese vb.), Kur'an-ı Kerim ve Musiki

Matüridi'nin Kur'an Yorumu: Dördüncü asra kadar tefsirin merhaleleri, Dördüncü asırda tefsirin

ulaştığı konum, Matüridi ve tefsirdeki yeri, Matüridinin kaynakları, Ayetleri yorumlamada benimsediği

metot, Matüridi'nin Mezhebi Farklılıklara Bakışı

Kur'an-I Kerim Ve Anlambilim: Semantik ilminin tanımı ve tarihi süreci, Semantik ilminin Kuran'ı

Anlamada Rolü, Tefsir Literatüründe Semantik Yaklaşım, Kuran ilimierinde Vücuh ve Nazair, Kuran

Semantiği Alanında Yapılan Çalışmalar

Kur'an-Kerim Ve Etik: Kur'an'ın Etik Referans Çerçevesi, Kur'an'daki etik kavramlar, Bazı Kur'an

Ayetlerinin Etik Analizi, Bazı Etik Teoriler (Hedonizm, Kayıtsızlık Etiği vb.) Açısından Kur'an, Yararlı iş

Değer Ölçütü ve Değerlerin İçselleştirilmesi Sorunu, Kur'an'da İnsan Özgürlüğü Sorunu, Özgürlük ve

determinizm ilişkisi açısından Kur'an, Kur'an belli bir etik teori sunmakta mıdır? İyi ve kötünunmahiyeti, belirlenmesi ve bilinmesi sorunu Kur'anda vurgulanan erdemler, Kur'an'daki Pozitif ve

Negatif etik değerler, Kur'an'da insanların etik açıdan sınıflandırılması, Alan etikleri (çevre etiği vb.)

ve Kur'an.

Kıraat YorumlTefsir İlişkisi: Kıraat-mana ilişkisi konusundaki literatür, Kıraatlerin manaya tesiri,

Kıraat-mana ilişkisinin fikhi mezheplerin teşekkülüne etkisi.

350