ikinyamakuru gisohoka kabiri mu kwezi n° 23 ...yatunganirijwe muri afrika n'i buraya. ni muri...
TRANSCRIPT
Palais de KIGOBE, B.P. 120. BUJUMBURA. Tél. 22 23 81 37 - 22 23 37 06 - FAX: 22 23 36 40, Site web: www.assemblee.bi
N° 23
29 Gitugutu 2010
SOMA KU RUPAPURO RWA 5
SOMA KU RUPAPURO RWA 11
SOMA KU RUPAPURO RWA 2
SOMA KU RUPAPURO RWA 5
SOMA KU RUPAPURO RWA 3
Ijambo ryashikirijwe n'Umukuru w'Inama Nshingamateka, Nyakwubahwa Piyo Ntavyohanyuma, mu gihe co gutanguza icese ibikorwa vy'Inama Nshingamateka vy'ikiringo gisanzwe ca Gitugutu 2010.
Imigwi Abashingamateka baranguriramwo ibikorwa hamwe n'abayirongoye yarashinzwe
Ikiringo c'Inama Nshingamateka co kuva mu 2010-2015 cobagikurikiza ibitigiri bisabwa n'Ibwirizwa Nshingiro ry'Uburundi?
Intumwa mvamakungu zirabandanya
kugendera Inama Nshingamateka
Abanyeshure bo mu mashure y'intango mu Burundi ngo bafise ubumenyi mu vyigwa vy'igifaransa n'ibiha-ruro burengeye ubwa bagenzi babo bo muri kano karere
Uruganda rwo guhimiriza ku bijanye n' intumbero ya mbere y'umugambi w'ikimpumbi w'iterambere (omd1) n'akamaro k'igisata c'uburimyi
SOMA KU RUPAPURO RWA 11
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Bandaniriza ku rupapuro rwa 4
Ijambo ryashikirijwe n'Umukuru w'Inama Nshingamateka, Nyakwubahwa Piyo Ntavyohanyuma, mu gihe co gutanguza icese ibikorwa vy'Inama Nshingamateka vy'ikiringo gisanzwe ca Gitugutu 2010.Ba Nyakwubahwa mugize Ibiro vy'Inama y'abanyagihugu hamwe n'amatora mu bihugu n'uguhahamuka. Uwo mugambi lero ukaba Nshingamateka; bigize akarere ka Afirika y'Ubuseruko. ugerageza gutorera inyishu izo ngorane.
V y o n g e y e , I n a m a N s h i n g a m a t e k a Twagomba kand i kubamenyesha ko Ba Nyakwubahwa Bashingamateka; y'Ishirahamwe ry'Ibihugu bigize akarere ko muri Abashingamateka b'i Bubanza bagendeye iyo
Afirika y'Ubuseruko yaratunganije inama yo ntara, barishikira ku kivi, hanyuma barakorana Ba Nyakwubahwa mugize Reta y'Uburundi; g u h a n a h a n a i v y i yu mv i r o . I yo n a ma n'abajejwe intwaro n'umutekano, kugirango
y a t u m i w e m w o A b a s h i n g a m a t e k a bamenye ingene umutekano wifashe mu N y a k w u b a h w a u r o n g o y e S e n t a r e n'Abakenguzamateka bose b'Uburundi. micungararo ya Rukoko n'Ikibira. Tuboneyeho Ntahinyuzwa; Baganiriye ivyerekeye imigambi y'Ishirahamwe n'akaryo ko kubakeza kuko batanze akarorero
rigize ibihugu vy'ako karere n'ibimaze keza mu kwifatanya n'abanyagihugu.Nyakwubahwa Mupfasoni urongoye Sentare kurangurwa. ishinzwe kwubahiriza Ibwirizwa Nshingiro ; Mu bijanye n'imigenderanire mpuzamakungu Ba Nyakwubahwa muri mu Biro vy'Inama
y'Abashingamateka n'Abakenguzamateka, Nshingamateka;Nyakwubahwa Mushikirizamanza Mukuru wa abagize Ibiro vy'Inama Nshingamateka Ba Nyakwubahwa Bashingamateka;Repuburika ; baraserukiye uru rwego mu manama Batumire bahire;
yatunganirijwe muri Afrika n'i Buraya. Ni muri iyo Nyakwubahwa urongoye Sentare ijejwe ntumbero nyene hagati y'amagenekerezo ya 22 Ibi bikorwa dutanguye uno munsi birahambaye kugenzura amatungo ya Reta; na 24 Nyakanga, umwaka w'2010, Umukuru cane: ejo aho bukera, tugiye gushiraho imigwi
w'Inama Nshingamateka yagiye mu nama y'Abashingamateka n'Ibiro vy'iyo migwi. Ba Nyakwubahwa muserukira ibihugu yambere y'Abashingamateka bagize urunani Ibikorwa iyi Nama Nshingamateka igiye vyanyu hano mu Burundi; rw'ibihugu vy'akarere k'ibiyaga binini vyo muri kurangura muri iyi myaka itanu iri imbere
Afrika. Iyo nama yabereye i Khartoum muri ntibishobora gutangura iyo migwi n'ivyo biro B a N y a k w u b a h w a m u s e r u k i r a Sudani. Kuva kw'igenekerezo rya 27 gushika vyayo bidatunganijwe. Muri iki kiringo ninaho amashirahamwe mpuzamakungu hano mu kurya 30 Nyakanga, umwaka w'2010, Inama Nshingamateka yiga canecane itegeko Burundi; Nyakwubahwa Icegera ca mbere c'Umukuru ritegekanya amafaranga Reta ikoresha ku
w'Inama Nshingamateka yararongoye intumwa mwaka. Iki kiringo rero, ahanini, categekanirijwe Ba Nyakwubahwa mugize urwego rukuru rwo zigiye mu nama yahuza Abashingamateka kwiga n'ukwemeza itegeko rigenga amafaranga kwivuna abansi; n'Abakenguzamateka baturuka mu bihugu vya Leta izokoresha mu mwaka uza. Iryo tegeko,
Afirika, Caraïbes na Pacifique “ACP”, hamwe nk'uko musanzwe mubizi, rirahambaye kuko ari Ba Nyakwubahwa mugize urwego rukuru n'inama yabahuza n'abaturuka mu bihugu vy'i ryo riha Reta n'izindi nzego uburyo bwo rw'igiporisi c'igihugu; Buraya, izo nama zikaba zabereye i Buruseri mu kurangura imigambi yategekanijwe. Ni co gituma
gihugu c'Ububirigi. Ku magenekerezo ya 14 na dusavye Reta ko yorungika, mu Nama Nyakwubahwa urongoye umurwi wigenga 15 Nyakanga umwaka w'2010, Nyakwubahwa Nshingamateka, integuro y'itegeko ritegekanya ujejwe amatora; Icegera ca kabiri c'Umukuru w'Inama amafaranga azokoreshwa mu mwaka w'2011
Nshingamateka na we yarashitse mu Bubirigi mu maguru masha, kugira ngo iyige neza. Ba Nyakwubahwa murongoye imigambwe arongoye intumwa zari zigiye mu nama I n a m a N sh i n g a m a te ka i j e j w e ka n d i yemewe n'amategeko mu Burundi; yabereye i Buruseri. Iyo nama yihweje gukurikiranira hafi ingene Reta ikoresha uburyo
imigenderanire iri hagati y'Ishirahamwe y a r o n s e . N i c o g i t u m a m u r i i k i Ba Nyakwubahwa murongoye amadini; ry'Abanyaburaya na Afirika mu vyerekeye kiringo,tuzokwihweza icegeranyo c'ikoreshwa Batumire bahire; iterambere n'umutekano. Kuva kw'igenekerezo ry'amafaranga ya Reta mu mwaka w'2009.
rya 14 gushika kurya 17 Nyakanga, umwaka Tuboneyeho akaryo ko gusaba Sentare ijejwe Shengero mwese mukoraniye ng'aha; w'2010, izindi ntumwa z'Inama Nshingamateka kugenzura amatungo ya Reta ko yorungika ico Turi n'iteka n'akanyamuneza ntangere, vyo zaragiye i Libreville muri Gabon, mu nama cegeranyo hakiri kare.kubipfuriza ikaze muri iyi ngoro yo mu Kigobe nkarishabwenge yahuza Abashingamateka mwebwe mwaje kwifatanya natwe muri ibi birori n'Abakenguzamateka bo muri kano karere ka Muri iki kiringo, Inama Nshingamateka izokwiga v y o g u t a n g u z a i b i k o r w a v y ' I n a m a Afirika yo hagati. Iyo nama yihweje ibijanye kandi yongere yemeze integuro z'amategeko Nshingamateka vy'ikiringo gisanzwe ca Gitugutu n'ugukingira agateka ka zina muntu hamwe twarungikiwe na Reta. Izo nteguro z'amategeko umwaka w'2010. Ku bw'ivyo, mudukundire rero n'itunganywa ry'amatora. nazo ni izi zikwirikira:k w ' i z i n a r y ' a b a g i z e I b i r o v y ' I n a m a Muri ico gisata nyene c'imiginderanire Nshingamateka no kw'izina ryacu tubashimire m p u z a m a k u n g u , U m u k u r u w ' I n a m a 1. Integuro y'itegeko riringaniza isuzumwa mwese abari ngaha mwitavye ubutumire bwacu. Nshingamateka yarakiriye mu Biro iwe, ry'ibidandazwa vyinjira canke bihingurirwa Kubona muri ngaha ni ikimenyetso c'agaciro kw'igenekerezo rya 15 Nyakanga , umwaka mu gihugu cacu ko bikwije ibisabwa muha urwego rw'Inama Nshingamateka. w'2010, uwuserukira Ubudagi mu Burundi, n'urugero mpuzamakungu ;
Nyakwubahwa Joseph WEISS, hamwe na 2. Integuro y' Itegeko ryerekana ingene ubutunzi Ibi birori vyo gutanguza ibikorwa vy'ikiringo Nyakwubahwa Yu Xuzhong, aserukira bwa Repuburika y' Uburundi bwari bwifashe gisanzwe ca Gitugutu, umwaka w'2010, Ubushinwa mu Burundi. mu mwaka w'2008;birasozera akaruhuko Abashingamateka bari 3. Integuro y'itegeko ryerekana ingendo bamaze mwo imisi. Ako karuhuko rero kakaba Vy o n g e y e k a n d i , A b a s h i n g a m a t e k a yokwisungwa ku biraba ingene itohozwa karanzwe n'imirimo myinshi kandi ngirakamaro. baragendeye abanyagihugu. Kw'igenekerzo rishingiye ku biharuro mu vy'iterambere ry'
rya 21 Nyakanga, umwaka w'i 2010, igihugu ryotera imbere duhereye ku mwaka Mu vyerekeye ishirahamwe ry' Ibihugu bigize Nyakwubahwa Icegera cambere c'Umukuru w'2010 gushika ku mwaka w'2014;akarere ka Afirika y'Ubuseruko, ngaha mu w ' Inama Nsh ingamateka yar i fa tan i je 4. Integuro y'Itegeko rigenga amasosiyete;Kigobe, hagati y'amagenekerezo ya 12 na 24 n'abanywanyi b'ishirahamwe ryigenga THARS 5.Integuro y' itegeko rigenga ishingwa ry'umugwi Nyakanga, umwaka w'2010, haratunganijwe mu birori vyo gushikiriza ivyaranguwe n' w'Igihugu wigenga ujejwe ivy'agateka ka zina inama igira kane y'Abashingamateka bo umugambi waryo witwa Tubirengere ukorera mu muntu;mw'Ishirahamwe ry'Ibihugu bigize akarere ko bihugu vy'ibiyaga binini. Uwo mugambi 6. Integuro y'itegeko risubiramwo itegeko muri Afirika y'Ubuseruko. Mu vyo iyo nama yize, watunganijwe hamaze kwibonekeza ko n°01/014 ryo ku wa 22 Nyakanga umwaka harimwo integuro z'amategeko yerekeye intambara zasinzikaje aka karere, zigatuma w'2003 ryerekeye urwego rw'igihugu rujejwe ikoreshwa ry'indege zitwara ingenzi, intwaro haba ingorane nyinshi ziturutse mu mibano guk ing i ra no kurandurana n ' im iz i
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 2
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Bandaniriza ku rupapuro rwa 10
Bandaniriza ku rupapuro rwa 6
Bandaniriza ku rupapuro rwa 9
Bandaniriza ku rupapuro rwa 8
Intumwa mvamakungu zirabandanya kugendera Inama NshingamatekaUwuserukira igihugu ca Tanzaniya mu Burundi
yarakiriwe n'Umukuru w'Inama NshingamatekaUwuserukira igihugu ca Misiri mu Burundi
yarakiriwe n' Umukuru w'Inama Nshingamateka
Intumwa z'abashingamateka b'igihugu c'Ubudagi
barahawe umubonano n'Umukuru w'Inama Nshinga-
matekaKw'igenekerezo
rya 8 Gitugutu
2010, Umukuru
w ' I n a m a
Nshingamateka
y a r a h a y e
u m u b o n a n o
u w u s e r u k i r a
ishirahamwe rya
B u r a y a m u
Burundi, Ambasaderi Alain Darthenucq. Uwo mushitsi akaba yari aje
gusezera kuko ikiringo ciwe co guserukira iryo shirahamwe caheze.
Uwuserukira ishirahamwe rya Buraya yabanje gukeza Umukuru w'Inama
Nshingamateka kuba yarasubiye kwizerwa n'abandi bashingamateka
ngo abandanye arongora Inama Nshingamateka. Mu vyo yamenyesheje,
Ambasaderi Alain Darthenucq yavuze ko yari kuba yaragiye mu kwezi
kwa kane, akaba yabujijwe n'uko Uburundi bwari bwinjiye mu kiringo
c'amatora, akaba yaranse kugenda amatora adaheze. Yaramenyesheje
ko mu myaka ine yamaze mu Burundi, mu bisata vyo gufashanya na
politike haranguwe ibitari bike. Mu bijanye n'amatora, Ambasaderi Alain
Umukuru w'Inama Nshingamateka yarakiriye uwuse-
rukira Ishirahamwe ry'ibihugu vya Buraya mu Burundi
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 3
Umukuru w'Inama Nshingamateka, Umushingamateka Piyo
Ntavyohanyuma, ku wa 8 Gitugutu 2010 yarakiriye mu biro iwe
uwuserukira igihugu ca Tanzaniya mu Burundi, Ambasaderi
Umukuru w' Inama
N s h i n g a m a t e k a ,
Umushingamateka
Piyo Ntavyohanyuma,
yarakiriye uwuserukira
igihugu ca Misiri mu
Burundi, Ambasaderi
Abdelmoneim Omar,
uwo nawe akaba yari
azanywe no gushi-
kiriza ubutumwa bwo
g u k e z a U m u k u r u
w' Inama Nshinga-
mateka ko yongeye
kwizigirwa n'abashingamateka bagenzi biwe mu kurongora ubugira
Aho bari mu rugendo rw'akazi mu Burundi kuva kuwa 10 gushika kuwa 14
Gitugutu 2010, intumwa z'abashingamateka bo mu gigugu c'Ubugagi
zarahawe umubonano n'Umukuru w'Inama Nshingamateka.
Umushingamateka Piyo Ntavyohanyuma yaremeje ko ibihugu vy'Ubudagi
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Ibandanya ry’urupapuro rwa 2
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 4
Ijambo ryashikirijwe n'Umukuru w'Inama Nshingamateka, Nyakwubahwa Piyo Ntavyohanyuma, mu gihe co gutanguza icese ibikorwa vy'Inama Nshingamateka vy'ikiringo gisanzwe ca Gitugutu 2010.
ihonyabwoko, ivyaha vyo mu ngwano, Umukuru w'Igihugu cacu, aherutse gutangaza igomwe yaranguye mu kubungabunga amahoro n'ibindi vyaha vy'agahomerabunwa imigambi mikurumikuru Reta igiye kurangura n'umutekano, ukwigisha ku buntu abana bari mu n'ugukumirana, imirimo rujejwe, abarugize, muri iyi myaka itanu twimirije. Mw'ijambo mashure matomato, kuvuza ku buntu abana ingene rutunganijwe n' ingene rukora; yashikirije rijanye n'iki gihe agiye kurongora batarashikana imyaka itanu n'abakenyezi
7. Integuro y'itegeko rigenga abahoze ku igihugu muri iyi myaka itanu iri imbere, bibungenze canke bibarukira kwa muganga. rugamba ; y a r i y e m e j e k u b u n g a b u n g a a m a h o r o Ik ind i cash im ish i je i r yo sh i rahamwe
8. Integuro y'itegeko rijanye n'iyemezwa rya n'umutekano hamwe n'ukurwanya ba kaboko mpuzamakungu riharanira ubumwe, ni uko Repuburika y'Uburundi ry'amasezerano n'abarya ibiturire. Ku vyerekeye amahoro Uburundi bubandanya bushigikira umugambi m p u z a m a k u n g u a g e n g a u r w e g o n'umutekano, Nyenicubahiro Umukuru w'Igihugu w'amahoro mu bihugu vyo muri Afirika bikiri mu rw'ubutungane mw'Ishirahamwe ry'Ubumwe yarateye akamo Abarundi yivuye inyuma, ngo ntambara: nka Somaliya, Tchad, Sudani na Côte bw'Afrika; babungabunge kandi bakomeze amahoro d'Ivoire.
9. Integuro y'itegeko rijanye n'iyemezwa rya n'umutekano ata n'umwe avuyemwo, bame na Repuburika y'Uburundi ry' amasezerano ntaryo bafatanye mu nda kandi basenyera ku Ba Nyakwubahwa muri mu Biro vy'Inama y'ibihugu vyo muri Afrika ajanye n'agateka mugozi umwe. Yarashimikiye ku ciyumviro c'uko Nshingamateka;k'umukenyezi hisunzwe agateka ka zina ariyo nzira izodushikana kw'iterambere rirama Ba Nyakwubahwa Bashingamateka;muntu n'ak'abanyagihugu ; no gukomeza ingendo yacu y'intwaro rusangi. Batumire bahire;
10.Integuro y' itegeko rigenga umwuga Uno munsi, twongeye kuboneraho akaryo ko w'ukubungabunga amagara y'ibikoko. gusubira kwemerera Nyenicubahiro Umukuru Ku vyerekeye umugambi uw'ukurwanya ba
11.Integuro y'itegeko risubiramwo itegeko w'Igihugu, ko Inama Nshingamateka ishigikiye kaboko hamwe n'abarya ibiturire, Nyenicubahiro rigenga amatongo mu Burundi. umugambi wiwe urarika abanyagihugu Umukuru w'Igihugu cacu yaratangaje icese yuko
1 2 . R e t a k a n d i y a r a r u n g i k i y e I n a m a kubungabunga amahoro n'umutekano. ata kigongwe na gitoyi kizogirirwa abakoze icaha Nshingamateka, integuro y'ingene Uburundi co kurya ibiturire, gusahura itunga ry'igihugu buzoba bumeze mu mwaka w'2025 kugira Turiyamirije twivuye inyuma, kw'izina ry'Inama n ' a y a n d i m a b i b e n e a y o . Tw e b w e ngo tuyemeze. Nshingamateka, ubwicanyi buherutse kubera Abashingamateka, twiyemeje ko uwo mugambi
mu Rukoko, hamwe n'ubundi bwicanyi bugize tugiye kuwugira uwacu. Amategeko yose Reta Mu Nama Nshingamateka igikorwa nyamukuru iminsi buba hirya no hino ngaha mu gihugu cacu. izorungika yerekeye irangurwa ryawo, twiyemeje c'ukwiga amategeko kirangurirwa mu migwi. Ni Inama Nshingamateka irahojeje imiryango kuzoyiga neza, mu maguru masha kandi ku co gituma tuboneyeho akaryo ko gusaba yabuze ababo. Dusavye yuko ya nyabutatu buryo bunonosoye.Banyakwubahwa Abashikiranganji begwa n'ayo igizwe n'abanyagihugu, inzego zijejwe Tugiye kandi gusigurira abanyagihugu yuko uwo mategeko atandukanye agiye kwigwa, ko umutekano hamwe n'abarongoye intwaro mugambi ari uwabo, kandi ko irangurwa ryawo b o r o n d e r a a k a n y a k o g u s o b a n u r i r a yotsimbatara, kugira ngo izo nkozi z'ikibi aho ziri ari ryo rizotuma igihugu cacu ciyambika Abashingamateka ibiri muri izo nteguro mu gihe hose, zifatwe kandi zihanwe hisunzwe umutamana ukibereye.c'ibikorwa vyo mu migwi. amategeko. Abakora ivyo vyaha vy'ubwicanyi Twiyemeje kandi kwubahura n'ugufata mu
nibateshwe bate kuko nta na hamwe mugongo abanyagihugu, ngo badomeko urutoke Kugira ngo imirimo yose yega Inama bizobashikana. Twebwe Abashingamateka uwo wese yoza ashaka kwuzuza umupfuko wiwe Nsh ingamateka i rangugwe ku buryo duseruk i ra abanyagihugu, n t i tuz igera mu kwiba canke mu kwonona itunga ry'igihugu.butomoye,Banyakwubahwa aashingamateka twihanganira abasubiza inyuma abanyagihugu, bazoronswa inyigisho nkarishabwenge kugira ngo bababuze uburaro n'uburamuko, kandi ngo Turasavye amakungu n'incuti z'Uburundi, ko ngo baze bakore basobanukiwe, kandi babe intambamyi mw'iterambere ry'igihugu. batohengeshanya gushigikira igihugu cacu bishimwe. Turasavye abarongoye intwaro n'inzego mw'irangurwa ry'imigambi yose yerekeye
z'umutekano ngo bakore ibishoboka vyose amahoro, umutekano n'iterambere, iheruka B a n y a k w u b a h w a B a s h i n g a m a t e k a kugira ngo abanyagihugu babeho mu mahoro gutorwa n'abanyagihugu.dusangiye ibanga; kandi barangure imirimo yabo ata nkomanzi.
Turakengurukiye cane inzego z'umutekano, Ba Nyakwubahwa muri mu Biro vy'Inama Ntidukekeranya na gato ko mugiye kwitanga a b a r o n g o y e i n t w a r o , a b a n y a g i h u g u Nshingamateka;mutiziganya muri iki kiringo c'ibi bikorwa n'abacamanza, ku ntambwe ishimishije bamaze Ba Nyakwubahwa Bashingamateka;bitanguye uno munsi. Tuze twerekane na ntaryo gushikako. Tubasavye ko borushirizaho, Batumire bahire;ko dushobora gushigikira ivyiyumviro vyiza, bagatera n'iyindi ntambwe ishika kure mu n'aho vyoba bitandukanye n'ivyiwacu, ariko kurandurana n ' imiz i ububisha buteye Mu kurangiza, twagomba twongere tubashimire, vyubaka. Tuze twerekane ko dushobora uruhagarara hamwe na hamwe mu gihugu, n'aho mwebwe mwese mwitavye bino birori vy'uno guhanahana ivyiyumviro, no mu gihe vyoba nyene muri rusangi, mu Burundi harangwa munsi. Ico twipfuza ni uko ibikorwa vyo muri iki bishikirijwe n'uwo tutavuga rumwe muri poritike. amahoro n'umutekano. kiringo, hamwe n'ibindi bikorwa vyose tugiye Tuze twuzuzanye mu vyiyumviro, mu budasa kurangura muri iyi myaka itanu twimirije, bwacu, kugira ngo twige neza amategeko, Turanezerejwe n'uko uyu mwaka w'ishure vyoranguranwa ishaka, ingoga, umutimanama tugenzure neza imirimo ya Reta, mu ntumbero w'2010-2011, watanguye neza. Amashure n'ubwitange bw'Abashingamateka twese. yo gutsimbataza intwaro ibereye mu gihugu menshi yarubatswe mu gihugu cose, amatomato Twipfuza yuko Abashingamateka twese cacu. Ibikorwa tuzorangurira muri iyi ngoro muri n'ayisumbuye. Tuboneyeho akaryo ko gukeza twogumana ingendo yerekana ko urwego iyi myaka itanu twimirije, bizorangwe n'ukwitaho abanyagihugu kubera ubwira bagize mu rw'Inama Nshingamateka ruserukira koko ineza y'abanyagihugu badutoye. Ingendo muri kwubaka ayo mashure. Twipfuza kandi yuko Abarundi bose, urwego rurangwamwo ubumwe, ino ngoro ize ibe iyo kwubahiriza iteka n'itekane a b a r o n g o y e i n t w a r o b o f a d i k a n y a urwego ntanga karorero mu gutsimbataza ry'abenegihugu bo ubutegetsi bukomokako n'abanyagihugu mu kurondera ibikenewe vyose amahoro n'intwaro ibereye mu gihugu cacu.kandi butegerezwa gushingirako. kugira ngo ayo mashure yose akore ico
yagenewe. Tuboneyeho kandi akanya ko gukeza Ni no kuri ico cipfuzo duherejeko. Tukaba Ba nyakwubahwa muri mu Biro vy'Inama Nyenicubahiro Umukuru w'Igihugu cacu, ku dutangaje icese ko dutanguye ibikorwa Nshingamateka; gashimwe k'amahoro aherutse kuronka kitiriwe vy'Inama Nshingamateka, vy'ikiringo gisanzwe Ba Nyakwubahwa Bashingamateka; Inyenyer i imur ik i ra Af i r ika, katanzwe ca Gitugutu umwaka w'2010.Batumire bahire; n'Ishirahamwe Mpuzamakungu ryo mu Buhindi
riharanira ubumwe. Murakoze.Ibikorwa vyo muri kino kiringo gisanzwe ca Gitugutu, bibaye mu gihe Nyenicubahiro Iryo shirahamwe ryashimishijwe n'imigambi iteye
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Bandaniriza ku rupapuro rwa 6
Imigwi Abashingamateka baranguriramwo ibikorwa hamwe n'abayirongoye yarashinzwe
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 5
Iyi migwi yashizweho hisunzwe Itegeko Ntunganywabikorwa
ryo mu Nama Nshingamateka mu gice cayo kigira gatatu mu
ngingo za 30,31, 32 na 33, akarongo ka mbere n'aka kabiri.
Igikorwa cega Abashingamateka co kwiyandikisha mu migwi
baranguriramwo ibikorwa vyabo kimaze kurangira, haciye
hakurikira ugutora ibiro birongora iyo migwi, abo nabo bakaba
ari umukuru w'umugwi, icegera c'uwurongoye uwo mugwi
hamwe n'umunyamabanga. Igitigiri gisabwa kugira ngo ayo
matora yo mu migwi abe naco kikaba ari 2/3 vy'abiyandikishije
mu mugwi uwo ariwo wose. Abashaka gutorwa kugira ngo
barongore umugwi w'abashingamateka batanga amazina
yabo uwo mugwi ukoranye.
Twobamenyesha ko imigambwe yose ishashe mu Nama
Nshingamateka itegerezwa guserukirwa uko bishobokwa
kwose mu Biro vy'imigwi nk'uko biri mu Nama Nshingamateka
muri rusangi. Inama za mbere zabayemwo itorwa ry'abagize
Ib i ro vy ' im igw i y 'abash ingamateka za rongowe
n'abashingamateka basumvya abandi imyaka muri buri
murwi. Ng'uku abashingamateka bagabanganijwe muri iyo
migwi :
I. Umugwi w'abashingamateka ujejwe ibibazo vya
Politike, vy'Intwaro n'Imigenderanire n'amakungu hamwe
n'ivy'ishirahamwe rya Afrika yo mu buseruko
1.Umushingamateka Aimé NKURUNZIZA: Umukuru wawo
2. Umushingamateka Charles NDITIJE : Icegera
3.Umushingamateka NZEYIMANA Léontine:
Umunyamabanga
4.Umushingamateka Festus NTANYUNGU
5.Umushingamateka Evariste NDIKUMANA
6.Umushingamateka Pascal NYABENDA
7. Umushingamateka Anne Marie NDIMURWANKO
8.Umushingamateka Spès NIYONKURU
9. Umushingamateka Ladislas NCAHINYERETSE
10. Umushingamateka Stany BUTOYI
11.Umushingamateka Gaudence NDURURUTSE
12.Umushingamateka Mohamed RUKARA
II. Umugwi w'abashingamateka ujejwe Ibibazo
vy'Amakonte ya Reta, Ibigega, ibibazo vy'Ubutunzi
n'Imigambi ya Reta:
1. Umushingamateka Tabu Abdallah MANIRAKIZA :
Umukuru w'Umugwi.
Ikiringo c'Inama Nshingamateka co kuva mu 2010-2015 cobagikurikiza ibitigiri bisabwa n'Ibwirizwa Nshingiro ry'Uburundi?Kuva kw'igenekerezo rya 18 Ntwarante 2005, havugwa ko “...Nta murundi n'umwe akwiye
igihugu c'Uburundi kigengwa n'Ibwirizwa kwimirwa mu buzima bw'igihugu mu bijanye
Nshingiro riha umurundi wese akwije n'imibano, ubutunzi na politike bivuye ku
ibisabwa n'amategeko uburenganzira rwo bwoko bwiwe, ku rurimi avuga, kw'idini
kugira uruhara mu buzima bw'igihugu. Iryo a r imwo , canke ku g i t s i na c iwe ” .
Bwirizwa Nshingiro riratwibutsa kandi ko ata Abashingamateka bo mu kiringo ca 2010-
hantu na hamwe hovugwa ko hari ubutegetsi 2015 bashashe mu Ngoro y'amakoraniro yo
b u v u y e k u b a n y a g i h u g u k a n d i mu Kogobe mu budasa bwabo batowe mu
bw'abanyagihugu igihe abagize ico gihugu, ntara zose uko ari 17, ibitigiri vyabo bikaba
abagabo, abapfasoni, ubwoko bwose, vyarisunze ibiharuro vy'abanyagihugu baba
badaserukiwe mu Nama Nshingamateka mu ntara imwe imwe y'igihugu. Abo
canke muri Leta. Inama Nshingamateka b a s h i n g a m a t e k a b a r i m u m a d i n i
y'Uburundi ntiyigeze isigara inyuma mu n'imigambwe bitandukanye.
bijanye no kwubahiriza ibitigiri bisabwa Ikindi ni uko ingingo y'164 y'Ibwirizwa
n'Ibwirizwa Nshingiro haba mu bijanye N s h i n g i r o y e m e z a k o : “ I n a m a
n'ubwoko, intara hamwe n'ukudakumirana Nshingamateka igizwe n' imiburiburi
bifatiye ku bitsina. Inama Nshingamateka n'abashingamateka 100 ku bitigiri vya 60
itegerezwa gutanga ishusho nziza y'ubumwe kw'ijana vy'abahutu, 40 kw'ijana vy'abatutsi,
bw'abavukagihugu. Bitegerezwa kuba uko ivyo bit igir i bigategerezwa kugirwa
kugira ngo amahoro, umutekano, ugusubiza n ' im ibu rubu r i n ' i b i ce 30 kw ' i j ana
hamwe eka n'iterambere bitsimbatare mu vy'abakenyezi, batowe n'abanyagihugu, mu
gihugu. k i r i n g o c ' i m y a k a i t a n u , h a m w e
Nta murundi n'umwe yokwiyobagiza ko n'abashingamateka batatu bo mu bwoko
igihugu cacu camaze iminsi myinshi mu bihe bw'Abatwa bagenwe hakurikijwe ibisabwa
bigoye. Kuva habaye iyicwa ry'Umuganwa n'itegeko rigenga amatora”. Ivyo bitigiri
Ludoviko Rwagasore, incungu y'ukwikukira vyarakurikijwe, kuko ku bashingamateka
kw 'Uburund i , ubuz ima bw ' i g ihugu 106, abahutu ni 62, abatutsi nabo ni 41. Ni
bwaranzwe n'ubwicanyi, iseswa ry'amaraso, ukuvuga ko abahutu baserukiwe ku bice 60
eka n'itembagazwa ry'intwaro. Kugira ngo kw'ijana, abatutsi nabo ni ibice 40 kw'ijana.
amahoro agarukanwe koko, harabaye Ibitigiri vy'abakenyezi batowe ngo baserukire
ukwumvikana ku b i ta r i b ike . Uyo abanyagihugu mu Nama Nshingamateka
m w u m v i k a n o u k a b a w a r a v y a y e y'iki kiringo, birerekana neza ko ibihe vya
amasezerano y'amahoro no gusubiza kera aho umukenyezi yitirirwa kwibaruka
hamwe mu Burundi, yatereweko igikumu i n'ugukinjika gusa vyarahindutse. Muri iyi
Arusha kuwa 28 Myandagaro 2000. Ayo myaka, hageze aho abakenyezi nabo nyene
masezerano, niyo yakoreshejwe mu batanga intererano yabo mu kwubaka
gutegura Ibwirizwa Nshingiro Uburundi igihugu,abagabo batagifata ingingo
bugenderako, rikaba ryari ryabanje bonyene. Ubu mu Nama Nshingamateka,
kwemezwa n'abanyagihugu. Amatora ku bashingamateka 106, 33 ni abakenyezi,
aheruka yo mu kwezi kwa Mukakaro uno bakaba ari ibice 31kw'ijana. Biragaragara ko
mwaka, akaba ari nayo yashizeho Inama Inama Nsh ingamateka y 'Uburund i
Nshingamateka y'ikiringo co kuva mu mwaka yashizweho yisunze ibisabwa n'amategeko
w '2010-2015 yakur i j e amategeko . y'iguhugu. Si ivyo gusa kuko n'amasezerano
Abashingamateka 106 batowe bose mpuzamakungu ajanye no kurwanya
baserukira abarundi mu butandukane ikumirwa iryo ariryo ryose nayo nyene
bwabo. yarubahirijwe.
Mu ngingo ya 13 y'Ibwirizwa Nshingiro Clarisse Biraronderwa
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Ibandanya ry’urupapuro rwa 5
Bandaniriza ku rupapuro rwa7
Imigwi Abashingamateka baranguriramwo ibikorwa hamwe n'abayirongoye yarashinzwe
Uwuserukira igihugu ca Misiri mu Burundi yarakiriwe
n' Umukuru w'Inama Nshingamateka
Intumwa mvamakungu zirabandanya kugendera Inama Nshingamateka
Bandaniriza ku rupapuro rwa7
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 6
Ibandanya ry’urupapuro rwa 3
2.Umushingamateka Henri BUKUMBANYA: Icegera
c'umukuru w'umurwi
3.Umushingamateka Claudine RUKUKI: Umunyamabanga
4.Umushingamateka Anglebert NGENDABANKA
5. Umushingamateka Alfred AHINGEJEJE
6.Umushingamateka Bernard BUSOKOZA
7. Umushingamateka Gérard NKUNZIMANA
8. Umushingamateka Gloriose NDAYIZEYE
9. Umushingamateka Godeberthe NDUWIMANA
10.Umushingamateka Jacques GASUHUKE
11.Umushingamateka Jocelyne GAHIMBARE
12. Umushingamateka Jovithe KANGOYE
13.Umushingamateka Oscar NTASANO
III. Umugwi w'abashingamateka ujejwe Intwaro Ibereye
no gushira amashirahamwe ya Reta mu minwe
y'abikorera utwabo
1. Umushingamateka Bénigne RURAHINDA: Umukuru
w'umugwi
2. Umushingamateka Bonaventure GASUTWA : Icegera
c'umukuru w'umugwi
3. Umushingamateka Gloriose BERAHINO :
Umunyamabanga
4.Umushingamateka Yves SAHINGUVU
5. Umushingamateka Joseph BUTORE
6. Umushingamateka Salvator SINOMENYA
7. Umushingamateka Marie-Rose NTANYUNGU
8.Umushingamateka Eric SINDAYIGAYA
9.Umushingamateka Félicité NIHOREHO
10. Umushingamateka Marie-Rose NSABIMANA
11. Umushingamateka Consolate NTINANIRWA
12. Umushingamateka Joseph NTAKIRUTIMANA
13. Umushingamateka Juvénal NDIKUMANA
IV. Umugwi w'abashingamateka ujejwe ibibazo
vy'Ubutungane hamwe n'Agateka ka zina muntu
1.Umushingamateka Ezéchiel NIBIGIRA:Umukuru wawo
2. Umushingamateka Félix NIRAGIRA : Icegera
3.Umushingamateka Félicité NIYUHIRE : Umunyamabanga
4. Umushingamateka Ildephonse NTAWUNKUNDA
ma Nshinga-mateka bige-nde neza. kabiri yikwirikiranya urwo rwego
Umukuru w'Inama Nshingamateka rw'Inama Nshingamateka. Ubwo
y'Uburundi yarakengurutse uyo butumwa yari yaburungikanywe
muhango aca amenyesha ko n'Umukuru w'Inama y'Abenegihugu
umugambi uteguwe neza wo gusaba ya Misiri.
iyo mfashanyo ugiye gushikirizwa Umukuru w'Inama Nshingamateka
mu maguru masha. Ikindi cipfuzo y a r a s h i m y e u b w o b u t u m w a
cashikirijwe kijanye no gukarihiriza b w e r e k a n a k o I n a m a
ubwenge Abashingamateka, na Nshingamateka ya Misiri ifitaniye
cane cane ko ariho bagitangura imigenderanire myiza cane n'Inama
ikir ingo batorewe hamwe no N s h i n g a m a t e k a y ' U b u r u n d i .
kuronswa uburyo bwo gusanga ku U m u s h i n g a m a t e k a P i y o
kivi abenegihugu baserukira mu Ntavyohanyuma yaciye abonerako
ntara batowemwo.akaryo ko gushimira mugenzi we
Mu bijanye n'imigenderanire hagati arongoye Inama y'Abanyagihugu bo
y'Uburundi n'igihugu ca Misiri, mu Misiri na cane cane ku bwira
umugwi w'abahinga mu bijanye bwiwe n'ubwenge bimuranga.
n'amasoko ntanganguvu, amagara Mu ntumbero yo kubandanya bateza
y'abantu hamwe n'uburimyi baturuka imbere imigenderanire y'izo Nama
mu gihugu ca Misiri bazogendera Nshingamateka zibiri isanzwe ari
Uburundi ku magenekerezo ya 11 myiza,uwuserukira igihugu ca Misiri
gushika ku wa 14 Gitugutu 2010 hano mu Burundi yaremeye yuko
kugira ngo bahanahane ivyiyumviro igihugu ciwe coshobora gufashisha
hamwe n'Abarundi ku migambi Inama Nshingamateka y'Uburundi
a m a m a s h i n i
n y a b w o n k o
(ordinateurs)
hamwe n'ibiko-
resho bijanye,
i m i d u g a y o
kwiyunguruza,
n'ibindi bikore-
sho vya nkene-
rwa vyo gufa-
sha kugira ngo
ibikorwa vy'Ina-
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Ibandanya ry’urupapuro rwa 6
Bandaniriza ku rupapuro rwa 8
Ibandanya ry’urupapuro rwa 6
Imigwi Abashingamateka baranguriramwo ibikorwa hamwe n'abayirongoye yarashinzwe Intumwa mvamakungu zirabandanya
kugendera Inama NshingamatekaUwuserukira igihugu ca Misiri mu Burundi yarakiriwe
n' Umukuru w'Inama Nshingamateka
Vyahinduwe mu kirundi na
Egide Kwizera
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 7
5. Umushingamateka Marie Pascal NSESEMA
6. Umushingamateka André NDAYIZAMBA
7.Umushingamateka Poppon MUDUGU
8. Umushingamateka Pasteur BUCUMI
9.Umushingamateka Gervais NGIRIRWA
10. Umushingamateka Jean MINANI
11.Umushingamateka Jérémie NGENDAKUMANA
12.Umushingamateka Alexis BAREKEBAVUGE
13.Umushingamateka Gabriel NDORICIMPA
V.Umugwi w'abashingamateka u je jwe ib ibazo
vy'Umutekano n'Ukwivuna abansi
1.Umushingamateka Emilien HAKIZIMANA : Umukuru wawo
2. Umushingamateka Félicien NDUWUBURUNDI : Icegera
3. Umushingamateka Juvénal GAHUNGU: Umunyamabanga
4.Umushingamateka Gaudence MIBURO
5.Umushingamateka Juvénal HAVYARIMANA
6.Umushingamateka Odette HABONIMANA
7.Umushingamateka Ildephonse TURINUMUGABO
8.Umushingamateka Selemani MASUDI
9. Uushingamateka Pasteur RYAHAMA
10.Umushingamateka Anicet NDAYIZEYE
11. Umushingamateka Joseph NTIDENDEREZA
12. Umushingamateka Sylvestre NDAYIZEYE
13. Umushingamateka Jean Baptiste NZIGAMASABO
VI. Umugwi w'abashingamateka ujejwe ibibazo
vy'Uburimyi, Ubworozi, Ibidukikije n'Iterambere
ry'amakomine
1.Umushingamateka Diomède NTANGAMAJERI : Umukuru
2. Umushingamateka Joseph NTAKAMURENGA : Icegera
3.Umushingamateka Ibrahim UWIZEYE : Umunyamabanga
4.Umushingamateka Bernardine BUKURU
5.Umushingamateka Pierre NIZIGIYIMANA
6.Umushingamateka Gisèle NSAVYIMANA
7.Umushingamateka Rémy BARAMPAMA
8.Umushingamateka Justine KAMARIZA
9. Umushingamateka Sébastien MISAGO
10. Umushingamateka Bonaventure NIYOYANKANA
11.Umushingamateka Méthode NIYOYUNGURUZA
12.Umushingamateka Oscar NDAYIZIGA
i janye no kwubaka ingomero n'ibintu, igihugu ca Misiri kirindiriye
z'umuyagankuba hamwe n'ibitaro. ko ubushikiranganji bujejwe ico
Iyindi migambi iri mu nteguro canke gisata bushikiriza ivyo bwipfuza ko
iriko irarangurwa nayo ni nk'iyi : ico gihugu cofasha ;
- Muri iyo ntumbero nyene yo
- Ivyigwa vyo gukarihiriza ubwenge kwunguruza abantu, ikompanyi
inyamiramabi (abapolisi) mu y'indege ya Misiri izohora iva i
g u k i n g i r a i m p a n u k a k u Bujumbura itwara abantu i Kayiro ;
ntwazangabo zo muri urwo rwego, - Kwakira abanyeshure baja kwiga
aho naho ni guhera muri Nzero muri ico gihugu ;
2011 ; - Gufasha kugwiza abahinga mu
- Gukarihiriza ubwenge abaserukira buvuzi ;
igihugu c'Uburundi mu makungu - G u k a r i h i r i z a u b w e n g e
bashika 20 mu kwezi kwa intwanzangabo zo mu gipolisi, ku
Munyonyo 2010 ; kwezi ku kwezi intwazangabo zine.
- Imfashanyo y'imiduga ibiri minini Uwuserukira igihugu ca Misiri mu
minini (2 bus) ku bushikiranganji Burundi arangije kudondagura iyo
bw'urwaruka, inkino n'imico kama migambi yose, Umukuru w'Inama
kugira ngo zunguruze abakinyi Nshingamateka yarakengurutse
bava i Bujumbura baja mu gihugu iyo migambi y'ugufashanya hagati
hagati ; ya Misiri n'Uburundi, aca asaba
- Gukarihiriza ubwenge abavyipfuza yuko ibisata bijanye n'uburimyi,
mu bisata vy'amazi, kuvomera kuvomera ibiterwa, uburovyi,
ib i terwa hamwe n'amasoko g u k a r i h i r i z a u b w e n g e
ntanganguvu ; inyamiramabi, indero y'urwaruka,
- Umugwi w'abaganga b'abahinga ko vyokwitwararikwa cane muri
karuhariwe bagiye gushika mu mu ukwo gufashanya kuri hagati
Burundi baje kwiyongera ku y'Uburundi na Misiri. Umukuru
b a g a n g a b a r i b a s a n z w e w'Inama Nshingamateka yarangije
barangurira imirimo yabo hano mu asaba yuko ivyo bisata vyose
Burundi ; bijanye n'ugufashanya hagati y'ibi
- Gutanga imfashanyo y'imiti ku bihugu bibiri vyoshirwa mu
bitaro vyitirirwa umwami Khaled, migambi yanditse neza, hanyuma
ibitaro vy'i bururi ; bitaro vya Uburundi bukahatorera akarusho
Rutana. mu myaka itanu iri imbere.
- Mu bijanye no kwunguruza abantu
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Ibandanya ry’urupapuro rwa 7
Bandaniriza ku rupapuro rwa 9
Ibandanya ry’urupapuro rwa 3
Imigwi Abashingamateka baranguriramwo ibikorwa hamwe n'abayirongoye yarashinzwe
Uwuserukira igihugu ca Tanzaniya mu Burundi
yarakiriwe n'Umukuru w'Inama Nshingamateka
Intumwa mvamakungu zirabandanya kugendera Inama Nshingamateka
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 8
VII. Umugwi w'abashingamateka ujejwe ibibazo
vy'Imibano, gutahukana impunzi, iterambere ridakumira no
kugwanya ikiza ruhonyanganda SIDA
1. Umushingamateka Norbert NDIHOKUBWAYO:
Umukuru w'umugwi
2. Umushingamateka Espérance INAMAHORO :
Icegera c'umukuru w'umugwi
3. Umushingamateka Léocadie GAFURERO :
Umunyamabanga
4.Umushingamateka Georges NSHIMIRIMANA
5. Umushingamateka Constantin NDIKUMANA
6. Umushingamateka Ildegonde NIYUNGEKO
7. Umushingamateka Yolande SORONGO
8. Umushingamateka Etienne SIMBAKWIRA
9. Umushingamateka Christine ARAKAZA
10. Umushingamateka Gertrude NUNZUBUMWE
11. Umushingamateka Charlotte UWIMANA
12. Umushingamateka Christine NITEREKA
13. Umushingamateka Denise SINDOKOTSE
VIII. Umugwi w'abashingamateka ujejwe Ibibazo vy'Indero,
Urwaruka, Inkino n'Utugenegene, Imico kama be no
Kumenyesha amakuru:
1.Umushingamateka Marcelline BARARUFISE: Umukuru
2. Umushingamateka Sennel NDUWIMANA: Icegera
3. Umushingamateka Elias KUNTWARI : Umunyamabanga
4. Umushingamateka Alphonsine BIGIRIMANA
5.Umushingamateka Amédée RUCARAGI
6. Umushingamateka Cyprien SINZOTUMA
7. Umushingamateka Grégoire NTIMPIRANGEZA
8. Umushingamateka Jean IHOTORIHIRWA
9. Umushingamateka Marie Thérèse MINANI
10. Umushingamateka Melchior NANKWAHOMBA
11. Umushingamateka Ramadhan KARENGA
12.Umushingamateka Vianney NIMUSHIMIRIMANA
Egide Kwizera
James Mwasi Nzagi, aheruka Uburundi bushobore nabwo
kugenwa muri ayo mabanga. gushika kw'ibahari ya Indiyano
bukoresheje ikivuko ca Dar-Es-
Ambasaderi James Mwasi Nzagi, Salaam. Uwuserukira igihugu ca
ya ramyenyeshe je Umukuru Tanzaniya mu Burundi yarasavye
w' Inama Nshingamateka ko yuko hoshingwa umugwi ugizwe
intumbero y'uwo mubonano yari iyo n'aba Tanzaniya hamwe n'Abarundi
kumukeza ko yatowe ngo yongere k u g i r a n g o b a k o m e z e i y o
kurongora urwego rw'Inama migenderanire.
Nshingamateka. Yaciye abandanya
amenyesha yuko igihugu ca U w u r o n g o y e I n a m a
Ta n z a n i y a g i s h i m i s h w a Nsh ingamateka y 'Uburund i ,
n'imigenderanire myiza iri hagati U m u s h i n g a m a t e k a P i y o
y'Uburundi n'igihugu ca Tanzaniya Ntavyohanyuma nawe ku ruhande
guhera imbere y'ukwikukira, akaba rwiwe yarashimiye uwuserukira
yemeye ko ataco atazokora kugira igihugu ca Tanzaniya mu Burundi
ngo ayikomeze. Muri make, k u r i u w o m u b o n a n o k u k o
Ambasaderi James Mwasi Nzagi imigenderanire hagati y'ivyo bihugu
yavuze yuko bishitse igihugu uko ari bibiri ari iya kera cane.
c'Uburundi kigaterwa, igihugu ca U m u s h i n g a m a t e k a P i y o
Tanzaniya coshikirwa n'ingaruka Ntavyohanyuma arashima cane
mbi, n'igihugu ca Tanzaniya gitewe ingene igihugu ca Tanzaniya
niko kw'uko nyene Uburundi gishigikira Uburundi, cane cane mu
bwoshikirwa n' ingaruka mbi kiringo c'ingorane muri kahise
ziturutse kuri iyo ntmbara, ari naco k'Uburundi, aho impunzi nyinshi
g i t u m a a m a h o r o a k w i y e z'Abarundi zagenda mu gihugu ca
kubungabungwa ku nyungu Tanzaniya.
z'abenegihugu b'Abarundi n'aba
Tanzaniya. Igihugu ca Tanzaniya cagumye
gishigikira Uburundi mu kiringo co
Kubera ko igihugu c'Uburundi kurondera amahoro, na cane cane
g i sanzwe k i da f i se im iho ra mu kiringo c'ibiganiro vyahuza
igishikana ku ma bahari manini, a b a n y a p o l i t i k e b ' A b a r u n d i
igihugu ca Tanzaniya kiriko kirakora vyabereye mu gisagara ca Arusha
ibishoboka vyose kugira ngo vyashitse ku gushira umukono ku
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Ibandanya ry’urupapuro rwa 8
Bandaniriza ku rupapuro rwa10
Ibandanya ry’urupapuro rwa 3
Intumwa mvamakungu zirabandanya
kugendera Inama NshingamatekaUwuserukira igihugu ca Tanzaniya
mu Burundi yarakiriwe n'Umukuru
w'Inama Nshingamateka
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 9
masezerano y'amahoro y'ugusubiza
hamwe mu Burundi. Umukuru w'Inama
Nshingamateka ka Mushingamateka
yaboneyeho akaryo ko kwongera gushimira
Nyakwigendera yahora ari Umukuru
w ' I g i h u g u c a Ta n z a n i y a k u b o n a
yakoresheje inguvu ziwe zose yari
asigaranye mu gufasha igihugu c'Uburundi
kugira ngo kive mu ndyane carimwo
guhera mu mwaka w'1993, utwigoro twiwe
twatumye inyishu iboneka ku ngorane
z'ukutumvikana zari zihanze igihugu. Mu
gushima utwo twigoro twakozwe n'igihugu
ca Tanzaniya mu ntumbero yo gufasha
U b u r u n d i , U m u k u r u w ' I n a m a
Nshingamateka yarashikirije yuko igikorwa
ciwe kizoshigikirwa mu Burundi.
Mu gihe igihugu ca Tanzaniya kiriko
kiritegurira amatora ku wa 31Gitugutu 2010,
Umukuru w' Inama Nshingamateka
y'Uburundi yarabipfurije yuko ayo matora
yozogenda neza, aca yipfuriza mugenzi we
arongoye Inama Nshingamateka ya
Tanzaniya ko yotorwa kandi mu kindi
kiringo.
Umukuru w' Inama Nshingamateka
y 'uburundi ,Umushingamateka Piyo
Ntavyohanyuma yarangije yipfuriza James
Mwas i Nzag i , ahe ruka kugenwa
kuroranirwa muri ayo mabanga mashasha
aheruka gushingwa.
Vyahinduwe mu kirundi na
Egide Kwizera
Intumwa z'abashingamateka b'igihugu c'Ubudagi barahawe
umubonano n'Umukuru w'Inama Nshingamateka
n'Uburundi bafitaniye ubucuti bufatiye kuri a y ' a b a s h i n g a m a t e k a , y a b a
kahise, ngo ni ikimenyamenya ni uko hakiri ay'abakenguzamateka, yaba ay'abakuru
amajambo menshi y'ikidagi abandanya b'imitumba) yagenze neza mu Burundi. Ati
akoreshwa mu kirundi, bisigura yuko mu ntango hariho amakenga ku ruhande
Abadagi babaye mu Burundi kuva kera. r w ' a b e n e g i h u g u , a b a n y e p o l i t i k e
Yaciye adondagura ibisata Ubudagi n'abafasha: hari hakenewe gushingwa
bufasha Uburundi. Nko mu bijanye Umurwi wigenga ujejwe gutunganya
n'amagara y'abantu, Ubudagi burafasha amatora ariwo CENI mu mpfunyapfunyo
ibitaro vyo mu Kayanza kuva mu 1983, mu y'ururimi rw'igifaransa n'amategeko
gisata co gukwiragiza amazi meza, mu awugenga, gutora Ibwirizwa rigenga
gipolisi no mugufasha gutunganya amatora. amatora n'Ibwirizwa rigenga amakomine.
Kuri ivyo vyiza vyose, Umukuru w'Inama
Nshingamateka, kw'izina y'urwo rwego Mugabo buke buke, incuti z'Uburundi
ruserukira abenegihugu, yarashimiye harimwo n'igihugu c'Ubudagi zarafashije,
Abadagi kuri uyo mutima wo gufatana mu ibiganiro hagati y'imigambwe idasangiye
nda. ivyiyumviro biratunganwa, bishinga umugwi
U w a r i a r o n g o y e i z o n t u m w a , CENI n'Ibwirizwa rigenga amatora. Naho
Umushingamateka Sabine Zimmermann hariho intambamyi, imigambwe yose
y a r a s h i m i y e U m u k u r u w ' I n a m a yaranamye rimwe kiretse umugambwe
Nshingamateka kubona yabakiriranye umwe. Ivyo vyaragaragaje intsinzi ku
igishika, aca amenyesha ko izo ntumwa ari Barundi n'amakungu. Inyuma y'ishingwa
bamwe mu migwi 54 y'abashingamateka ry'iryo tegeko, imigambwe yariteguriye
bajejwe ibibazo vy'akarere ka Afirika amatora yatunganijwe n'umugwi CENI
y'Ubuseruko mu Nama Nshingamateka ifatiye ku kirangamisi bumvikanyeko bose.
y'Ubudagi, ati intumbero rero nyamukuru Mu ntango, umugambwe CNDD-FDD uri ku
y'urwo rugendo kwari ukugira bamenye butegetsi wari wipfuje guhera ku matora
Uburundi kugira babashe kubufasha y'Umukuru w'Igihugu, mugabo imigambwe
mw'iterambere mu kubuvugira muri Leta ivuga ko itavuga rumwe n'uwuri ku butegetsi
yabo babuzi neza. yash imye gu tangur i ra ku matora
y'abahanuzi b'amakomine, ico ciyumviro
Kw'izina rya bagenzi we, uwari arongoye izo gica kiremerwa.
ntumwa yarashatse kumenya ingene Nkuko bwari ubwa mbere mu Burundi
amatora aheruka yagenze. Umukuru inzego zitorewe n'abenegihugu zimara
w'Inama Nshingamateka yaramenyesheje ikiringo cabo, Inama Nshingamateka
abashitsi biwe ko muri rusangi amatora, n'imigambwe myinshi yari yitwararitse ayo
yaba ayo abajenama ba komine, yaba ayo matora kugira ngo igihugu ntigisubire kurwa
U m u k u r u w ' I g i h u g u , y a b a mw'ihumbi. Ikindi cizere cari uko imbere
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Ibandanya ry’urupapuro rwa 9
Ibandanya ry’urupapuro rwa 3
Umukuru w'Inama Nshingamateka yarakiriye uwuserukira
Ishirahamwe ry'ibihugu vya Buraya mu Burundi
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 10
Intumwa mvamakungu zirabandanya
kugendera Inama Nshingamateka
Bandaniriza ku rupapuro rwa12
Intumwa z'abashingamateka b'igihugu c'Ubudagi
barahaweumubonano n'Umukuru w'Inama Nshingamateka
y'ayo matora, umugwi wa nyuma wari ucitwaje ibigwanisho waheruka
kwinjira muri Leta ka mugambwe wemewe n'amategeko. Mu kuja mu
matora, inyifato y'abanyepolitike bamwe bamwe bari bazi ko imigambwe
yabo itegerezwa gutsinda amatora vyanka vyakunda ntiyabaye nziza.
Imana yarakinze, abarorerezi b'ayo matora bari benshi, yaba aba hano mu
gihugu (amashirahamwe adaharanira inyungu za politike, amashengero,
urunani rw'abamenyeshamakuru), yaba abavuye hanze nk'umuryango
w'ibihugu vya Buraya.
Amatora nyezina ariko araba, Abarundi bagumanye icizere, amatora
akaba yaruhiye kugenda neza mu gihugu cose, nkuko vyemejwe
n'Umushingamateka Piyo Ntavyohanyuma abeshuza ibinyoma bivuga ko
amatora yoba yaribwe kuko ngo yoba yarimwo utunenge twinshi. K'uwuzi
igihugu Uburundi, biribonekeza ingene imigambwe yagiye irarushanya
amajwi. Twishimikije Ibwirizwa Nshingiro n'Ibwirizwa rigenga amatora mu
Burundi, imigambwe yakuye akarenge mu matora yabigize itisunze
ingendo ya politike: kugira ngo binjire mu Nama Nshingamateka, iyo
migambwe yari ikwije amajwi asabwa (arenga mirongo itatu kw'ijana),
gurtyo bari gushobora kugira ngo ico baterereye muri politike, bakanabona
kunagura demokarasi mu gihugu.
Dufatiye muri rusangi, nta busuma bw'amatora bwabaye mu Burundi naho
hariho bamwe bamwe bagenda barabikwiragiza, nkuko Umukuru w'Inama
Nshingamateka yabishimangiyeko: Inama Nshingamateka y'ubu rero ni
iyitorewe n'abenegihugu kandi irakwije ibitegerezwa vyose. Mugabo ko
ibintu bimeze uko, abarongoye Uburundi barita ku rutare kugira ngo
bahumurize abenegihugu bose, nk'uko Umushingamateka Piyo
Ntavyohanyuma yabandanije abimenyesha. Yaboneyeho n'akaryo ko
kuvuga ko mu rwego arongoye ubudasa bwibonekeza, kandi ko ari
n'icizere ko abashingamateka bo muri kino kiringo bazohuza mu gutorera
inyishu ibibazo nyamukuru bihanze abenegihugu nk'ukunagura ubutunzi,
ukurwanya ibiturire canke ugutsimbataza umutekano.
Muri make, Umukuru w'Inama Nshingamateka yarijeje abashitsi biwe ko
intwaro y'ubu ataco itazokora kugira ngo ubudasa bwibonekeze, haba
hagati canke inyuma y'Inama Nshingamateka.
Vyahinduwe mu kirundi na Christine Nahimana
Darthenucq yarishimiye ko uburyo bwo kuyategura bwabonetse bwose,
ubu igihugu kikaba kiri mu mahoro. Nayo mu bijanye no kurwanya
ubukene, hariho ibiriko birahinduka bitari bike.
Ku bijanye n'Inama Nshingamateka, uwahora aserukura Ishirahamwe
rya Buraya yaravuze ko umugambwe watsinze amatora uzokworoherwa
mu gufata ingingo kuko ufise intebe nyinshi mu Nama Nshingamateka,
aca ayisaba gukora neza mu gukoresha neza iyo ntsinzi waronse.
Yarashimye cane ijambo ryashikirijwe na Nyenicubahiro Umukuru
w'Igihugu igihe yimikwa, aravuga ko ari ijambo ritanga icizere ko Uburundi
bugiye gusubira kuba igihugu c'amata n'ubuki, aho hakaba ariho
amakungu azorabira kugira ngo arushirizeho gufasha. Yarasavye na Leta
yuko yokwama ihimiriza bose kwubahiriza amategeko, ikanumviriza
abatatsinze amatora. Ku bijanye n'imigambwe itashimye kubandanya
ihiganwa mu matora y'2010, yaramenyesheje ko Ishirahamwe
ry'Abanyaburaya atako ritagize ngo iyo migambwe igume mw'ihiganwa
ariko bikanka.
Yarashimiye cane amashirahamwe adaharanira inyungu za pilitike ku
kungene yitwaye mu bihe vy'amatora. Ayo mashirahamwe yaremeje ko
amatora yagenze neza ata busuma, aca ashikiriza icipfuzo ko ayo
mashirahamwe yokorana neza na Leta, icizere kikagaruka hagati yabo.
Karabaye n'akaryo ko kumenyesha ko vyabaye imboneka rimwe, aho
abakwirikiranira hafi amatora bo mw'ishirahamwe ry'abanya Buraya
bashika mu gihugu ukwezi kwose imbere y'uko amatora atangura. Abo
bacungereye amatora nabo nyene bamenyesheje ko amatora yose
yabaye ata guhengama, aca arasaba ko utunenge tumwe tumwe
twabonetse mw'itegeko rigenga amatora twokosorwa kugira ngo amatora
akurikira azogende neza gusumba.
Mu bindi yashimye vyarangutse mu myaka ine yari amaze mu Burundi,
Alain Darthenucq yaramenyesheje ko mu gisata co gufashanya hagati
y'Uburundi n'Ishirahamwe ry'abanya Buraya, imiriyoni 370 z'amafaranga
y'amanyaburaya zaratanzwe, hakaba hateguwe gutanga ayandi arenga
ayo ku kiringo ca 2010-2013. Yarashimye ko ivyaranguwe muri iyo myaka
ari vyinshi, na cane cane mu bisata vy'amabarabara, mu ntwaro ibereye
no gushigikira mu vyerekeye uburyo Leta ikoresha. Ambasaderi Alain
Darthenucq yarashimye kandi intererano yatanzwe mu biganiro vyabaye
vyashikanye kw'ishirwaho ry'Umurwi w'Igihugu wigenga ujejwe Gutegura
Amatora (CENI) n'itegeko riwugenga, mw'itegurwa ry'Itegeko rigenga
amatora, eka no mu gutorera inyishu impari zabaye inyuma y'amatora
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Bandaniriza ku rupapuro rwa 12
Muri uno mwaka, Abashingamateka
n'Abakenguzamateka bazokora uko
bashoboye, bafatanije na Leta,
kugira hagwizwe na kabiri bishobotse
na gatatu amafaranga yahawe igisata
c'uburimyi mu mwaka w'2010.
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 11
Abanyeshure bo mu mashure y'intango mu Burundi ngo bafise ubumenyi mu vyigwa vy'igifaransa n'ibiha-ruro burengeye ubwa bagenzi babo bo muri kano karereIvyo biri mu cegeranyo casohowe kigega kijejwe indero (Fonds Commun de
n'umugambi ujejwe kugenzura inyigisho l'Education mu rurimi rw'igifaransa)
bita PASEC w'Urunani CONFEMEN n'abandi bose bitanga kugira igisata
ruhurikiyemwo Abashikiranganji b'Indero c'indero kibandanye gitera imbere. Mu
b'Ibihugu bisangiye ururimi rw'igifaransa mpera z'iyo nama, abari bayitavye
nkuko vyamenyeshejwe mu nama yo barashinze ingingo zikurikira:
gushikiriza icese icegeranyo c'ico cigwa,
aho hakaba hari ku magenekerezo ya 7na - Ko ishirahamwe R.P.P.ryogendera ku
8 Gitugutu 2010 mu nyubakwa za White mategeko yarigenga kera mu gihe ubu
Stone i Bujumbura, inama yari ihagarikiwe has igaye h ibonekeza ubukene
n'Icegera ca mbere c'Umukuru w'Inama budasanzwe bw'ibitabo mu mashure ;
Nshingamateka. - Ko abavyeyi co kimwe n'abigisha
bohimirizwa ku ngaruka mbi zo
Mw'ijambo ryo gutanguza ibikorwa vy'iyo gusubiramwo umwaka ;
nama, Umushingamateka Karerwa Mo- - Ko amashure yoronswa ibitabu bikwiye ;
Mamo yavuze ko ihiganwa ry'umugambi - Ko abigisha bohembwa neza kugira ngo
PASEC ari uburyo urunani CONFEMEN barwanye isubirwamyo ry'umwaka
rwashinze kuva mu 1990, kugira ngo n'ukuyoberwa ku banyeshure;
rush ig ik i re ubumeny i bw ' ib ihugu - Ko abigisha banganya ubumenyi
b i r u h u r i k i y e m w o m u n t u m b e r o bohembwa kimwe muri kano karere.
y'umugambi wo kw'isi yose rwisunga
inyigisho kuri bose, nkuko vyafunditswe Umushikiranganji ajejwe inyigisho mu
mu nama y'i Jomtien. Icegera ca mbere Mashure Matomato, Ayisumbuye,
c'Umukuru w'Inama Nshingamateka a y ' i m y u g a h a m w e n ' U g u s o m a
yamenyesheje ko umugambi PASEC n'Ukwandika, Severino Buzingo niwe
wikoze kuri benshi nk'abanyeshure yasozereye iyo nama yari yatunganijwe
barenga 5.000, abigisha 360, abayobozi n ' u b u s h i k i r a n g a n j i a r o n g o y e
b'amashure 180, abahagarikiye ibibazo 60 bub i f ash i jwemwo n ' I sh i r ahamwe
n'abahinga 7 mu vyerekeye gutora ibibazo. M p u z a m a k u n g u r i j e j w e u r u r i m i
Imbere yo guheraheza ijambo ryiwe, r w ' i g i f a r a n s a h a m w e n ' U r u n a n i
Umushingamateka Karerwa Mo-Mamo CONFEMEN. Mwomenya kandi ko
yarashimiye Urunani CONFEMEN rwari urunani CONFEMEN rugizwe n'ibihugu
rwaserukiwe n'Umunyamabanga Mukuru, n'ama Leta 41 asangiye urur imi
Umupfasoni HIMA Adziza, ko rwatumye w'igifaransa.
Uburundi butera intambwe mu vyerekeye
gutunganya ibijanye n'indero. Yaboneyeho
no gushimira, kw'izina rya Leta y'Uburundi, Christine Nahimana
abafasha ku bijanye n'uburyo nk'abo mu
Uruganda rwo guhimiriza kubijanye
n' intumbero ya mbere y'umugambi
w'ikimpumbi w'itrambere (OMD1)
n'akamaro k'igisata c'uburimyi
Uyu mwitwarariko ni uwo Icegera ca kabiri c'Umukuru
w'Inama Nshingamateka,Umushingamateka Fransisko
Kabura, aho yari kumwe n'Abashingamateka bo mu migwi
ujejwe uburimyi mu mubonano wabahuza n'amashirahamwe
y'abarimyi bo mu Burundi. Hari ku musi wa kabiri
igenekerezo rya 19 Gitugutu 2010 mu ngoro y'amakoraniro
yo mu Kigobe aho hari hategekanijwe ibirori vyo kugurura
icese iyerekanwa ry'amasanamu, ico gikorwa kikaba cari
kijanye n' uruganda rwo guhimiriza kubijanye n' intumbero ya
mbere y'umugambi w'ikimpumbi w'iterambere (OMD1 mu
mfunyamfunyo yo mu rurimi rw'igifaransa) n'akamaro
k'igisata c'uburimyi.
Turetse Umushingamateka Fransisko KABURA yuguruye
icese ivyo birori, vyari vyatewe kandi iteka n'Icegera ca kabiri
c'Umukuru w'Inama Nkenguzamateka, Umukenguzamateka
Ponsiyano NIYONGABO n'Uwuserukira mu Burundi Ingoma
y'Ububirigi, Ambasaderi Jozef SMETS. Uyu nawe
yaboneyeho gutangaza umugambi 11.11.11, usanzwe
uhurikiyemwo amashirahamwe wo mu gace k'Ububirigi bita
Flandre akorana n'ayo mu bindi bihugu mu ngendo bita «
mouvement Nord-Sud » ; uyo mugambi ukaba wamusavye
guhimiriza Inama Nshingamateka n'Inama Nkenguzamateka
kuvyerekeye igisata c'uburimyi.
Ingoma y'Ububirigi isanzwe yunganira umugambi 11.11.11
mu mfashanyo irungikira Uburundi ku rudero rugera ku
200.000 y'amafaranfa y'Abanyaburaya ku mwaka, nkuko
vyashikirijwe n'Ambasaderi Jozef SMETS aho yibukije ko
umugambi wa mbere w'iterambere w'ikimpumbi ari
ukugabanya ubukene n'inzara, mu gihe igisata c'uburimyi
IKIYAGO C’INAMA NSHINGAMATEKA
Ibandanya ry’urupapuro rwa 11
Ibandanya ry’urupapuro rwa 10
Umukuru w'Inama Nshingamateka yarakiriye uwuse-
rukira Ishirahamwe ry'ibihugu vya Buraya mu Burundi
Vyahinduwe mu kirundi na Clarisse Biraronderwa
Christine NAHIMANA
Uguhubura
Mu kinyamakuru cacu giheruka gusohoka kw'igenekerezo
rya 25 Nyakanga 2010, karaduciyemwo turibagira
kumenyesha ko Umushingamateka Jacques Gasuhuke
ari mu bagize Inama Nshingamateka y'iki kiringo. Yatowe
mu ntara ya Cankuzo mu mugambwe w'Abadasigana
Uprona.
IKINYAMAKURU GISOHOKA KABIRI MU KWEZI Urupapuro rwa 12
y'abajenama b'amakomine.
Umukuru w'Inama Nshingamateka yarashimiye cane uwuserukira
ishirahamwe ry'abanya Buraya ku kungene imigenderanire hagati y'iryo
shirahamwe n'Inama Nshingamateka yifashe. Yaremeje ko hamwe
n'abaserukira Ingoma y'Ububirigi n'igihugu c'Ubufaransa, bose bagize
uruhara ntangere mu matora yabaye, agirako arabashimira.
Yaramenyesheje kandi ko biciye mu biyago vyagiye biraba hagati
y'Umukuru w'Inama Nshingamateka n'abaserukira ivyo bihugu, Inama
Nshingamateka ikaba yarahungukiye ibitari bike. Yarashimiye cane gose
Ambasaderi Alain Darthenucq kuvyo yaranguye bitari bike vyafashije mu
guteza imbere ugufashanya hagati y'Ishirahamwe rya Buraya n'Uburundi,
hamwe no mu gutorera umuti ibibazo vyagiye biribonekeza, na cane cane
mu kiringo c'Inama Nshingamateka cakurikiye ishirwako ry'umukono ku
masezerano y'i Arusha.
Ku bijanye n'ibitigiri vy'abashingamateka bo muri iki kiringo, Umukuru
w'Inama Nshingamateka yaramenyesheje ko imigambwe itavuga rumwe na
Leta itigeze ibuzwa kwitaba amatora nkuko bihora bishika mu bihugu bimwe
bimwe vya Afrika. Inama Nshingamateka yagiyeho biciye mu ngendo ya
demokarasi. Ku bijanye n'intsinzi yatumye umugambwe umwe uronka
intebe nyishi, Umukuru w'Inama Nshingamateka yaramenyesheje ko mu
gutwara iki kiringo hategerezwa kujamwo ubwitonzi ntangere, kugira ngo
ishusho y'Uburundi irushirizeho kuba nziza mu makungu.
Mu guheraheza, Umukuru w'Inama Nshingamateka yarashimye cane
intambwe imigenderanire hagati y'ishirahamwe ry'abanya Buraya
n'Uburundi igezeko. Yaramwipfurije kuroranirwa mu yandi mabanga agiye
gushingwa, aca amusaba ko yobandanya ayaga neza Uburundi aho agiye.
Uruganda rwo guhimiriza kubijanye n' intumbero ya mbere y'umugambi w'ikimpumbi w'itrambere (OMD1) n'akamaro k'igisata c'uburimyi
kironswa amahera adakwiye mu mafaranga igihugu gitegekanya gukoresha
uko umwaka utashe kandi hariho ibindi bisata bironswa umurengera kandi
atanico vyinjiza. Kuri we, ngo hari hageze ko ibintu bihinduka, ari naco gituma
amashirahamwe atanu azwi mu gihugu, ari muri amwe adaharanira inyungu
za politike kandi asanzwe afashanya n'umugambi 11.11.11 ariyo OAG, AFJB,
OAP, FORSC na CAPAD yishinze gutunganya urwo ruganda rwariko
ruranatunganywa muri ico kiringo nyene mu Burundi, mu Rwanda, muri
Republika iharanira Demokarasi ya Congo RDC no mu Bubirigi. Yabandanije
amenyesha ko iryo yerekanwa ry'amasanamu y'uburimyi ari kimwe mu
bikorwa bijanye n'urwo ruganda mu Burundi, ibindi vyariko biragirwa
vyerekeye guhimiriza abategetsi bafata ingingo n'abanyamakuru.
Mw'ijambo ryiwe ryo gutanguza icese iryo yerekanwa ry'amasanamu, Icegera
ca kabiri c'Umukuru w'Inama Nshingamateka yaribukije ko igisata c'uburimyi
gitunze ku rugero rurenga 90 kw'ijana abenegihugu b'abarundi kandi giterera
ku rugero rurenga 50 kw'ijana amafaranga akoreshwa mu gihugu, kigatanga
ibidandazwa igihugu gishora mu makungu ku rugero rwa 80 kw'ijana.
Umushingamateka Fransisiko KABURA yarasiguye ko Uburundi bwateye
igikumu ku masezerano mpuzamakungu yiyemeje kugabanya ku rugero
rw'igice abantu bishwe na kigoyi mu kiringo co kuva mu 1990 gushika mu
2015. Ni no muri iyo ntumbero Leta iguma iduza uko umwaka utashe uburyo
buhabwa igisata c'uburimyi kugera ku rugero rw'icumi kw'ijana vy'amafaranga
akoreshwa mu gihugu kuva uyu mwaka gushika mu 2012. Yaribukije ko
uburyo bungana n'urugero rutatu ,'ibice bitandatu kw'ijana buhabwa ubu
igisata c'uburimyi buri munsi kure y'uburyo butegekanijwe n'amasezerano y'i
Maputo. Ni naho yaciye ahumuriza avuga yuko Inama Nshingamateka yo
muri kino kiringo amategeko izotora muvyerekeye amafaranga azokwisunga
ayo masezerano. Bafatanije na Leta ,bazogerageza kugira hagwizwe na
kabiri bishobotse na gatatu amafaranga yahawe igisata c'uburimyi mu mwaka
w'2010.
Abaserukiye amashirahamwe y'abarimyi bo mu Burundi bashikirije ko bahura
n'ingorane nyinshi. Iruhande y'imfashanyo ihabwa igisata c'uburimyi, ayo
mashirahamwe abona ko abirimizi badashigikiwe bikwiye n'ubutegetsi, nta
n'uburyo bafise bwo kuronka imbuto n'ibitabizo. Bakifuza ko botunganirizwa
mu matongo n'uko Leta yotunganya neza ibifungurwa bihabwa igihugu bwa
mfashanyo. Kuri ivyo, ayo mashirahamwe yaramenyesheje ko ahagaritswe
umutima n'imfashanyo y'umuceri uvuye mu Ubuyapani iri mu nzira igana
Uburundi kuko izohava ituma umwimbu wo mu gihugu uba imfagusa. Icegera
ca kabiri c'Umukuru w'Inama Nshingamateka yarabahumurije ko Inama
Nshingamateka n'Inama Nkenguzamateka bafatanije na Leta bagiye
kwicarira ico kibazo.