ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ...

13
ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش اﻣﯿﺪ ﺑﺮ ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺶ آﻣﻮزان دوره دوم ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﻫﺎﻧﯿﻪ ﯾﺎوري* ١ ﻓﺮﯾﺒﺮز درﺗﺎج** ﺣﺴﻦ اﺳﺪ زاده*** ﭼﮑﯿﺪه ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش اﻣﯿﺪ ﺑﺮ ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺶ آﻣﻮزان دوره ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻮع ﻧﯿﻤﻪ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﺎ ﻃﺮح ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن و ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﺎ ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻮد. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري ﮐﻠﯿﻪ داﻧﺶ آﻣﻮزان دﺧﺘﺮ دوره دوم ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺷﻬﺮ ﻫﻤﺪان در ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ1396 - 1395 ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد3800 ﻧﻘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﻪ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮي ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺳﺎده30 ﻧﻔﺮ اﻧﺘﺨﺎب، و در دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ) 15 ﻧﻔﺮ( و ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل) 15 ﻧﻔﺮ( ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ي ﭘﮋوﻫﺶ اﺑﺘﺪا در ﺷﺮاﯾﻂ ﯾﮑﺴﺎن از ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﻣﺎرﺗﯿﻦ و ﻣﺎرش) 2006 ( ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ و ﺳﭙﺲ ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﻣﺪت8 ﺟﻠﺴﻪ ﺗﺤﺖ آﻣﻮزش اﻣﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ90 دﻗﯿﻘﻪ اي ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﺟﻠﺴﺎت آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮ روي ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ از ﻫﺮ دو ﮔﺮوه در ﺷﺮاﯾﻂ ﯾﮑﺴﺎن ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ. ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ از آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر و آﻣﺎر اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮواﯾﺎﻧﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﭘﺲ آزﻣﻮن دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽ داري وﺟﻮد دارد ، در ﻧﺘﯿﺠﻪ آ ﻣﻮ زش اﻣﯿﺪ ﺑﺮ ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ دا ﻧﺶ آ ﻣﻮ زان د ﺧﺘﺮ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش اﻣﯿﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان از آن در ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ دا ﻧﺶ آ ﻣﻮ زان د ﺧﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد. واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪي: اﻣﯿﺪ، ، ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ، داﻧﺶ آﻣﻮزان دﺧﺘﺮ. * ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ روان ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ** اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ*** داﻧﺸﯿﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ

Upload: others

Post on 24-Mar-2021

9 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

آموزان دانشسرزندگی تحصیلی بررسی اثربخشی آموزش امید بر

دوره دوم متوسطه

١*هانیه یاوري

**فریبرز درتاج

***حسن اسد زاده

چکیده

آموزان دوره متوسطه هدف پژوهش بررسی اثربخشی آموزش امید بر سرزندگی تحصیلی دانش

پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه . بوده است

آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر همدان در سال جامعه آماري کلیه دانش. کنترل بود

نفر 30گیري تصادفی ساده به روش نمونه. نقر بودند 3800به تعداد 1395- 1396تحصیلی

براي انجام . جایگزین شدند) نفر 15(و گروه کنترل) نفر 15(انتخاب، و در دو گروه آزمایش

پژوهش ابتدا در شرایط یکسان از هر دو گروه پیش آزمون با استفاده از پرسشنامه ي

8به عمل آمد و سپس گروه آزمایش به مدت ) 2006(سرزندگی تحصیلی مارتین و مارش

پس از . دقیقه اي به طول انجامید 90هر هفته یک جلسه. جلسه تحت آموزش امید قرار گرفتند

اتمام جلسات آموزشی بر روي گروه آزمایش از هر دو گروه در شرایط یکسان پس آزمون به

میانگین و انحراف معیار و آمار براي تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی شامل. عمل آمد

نتایج نشان داد که بین میانگین پس آزمون دو . استنباطی شامل تحلیل کووایانس استفاده شد

امید بر سرزندگی زشموآگروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی داري وجود دارد ، در نتیجه

توان از آن امید میبا توجه به اثربخشی آموزش . موثر بوده استخترد زانموآنشداتحصیلی

. استفاده کردخترد زانموآنشدا در جهت افزایش سرزندگی تحصیلی

. آموزان دخترامید، ، سرزندگی تحصیلی، دانش: کلیدي واژگان

کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی*

استاد دانشگاه علامه طباطبائی**

دانشگاه علامه طباطبائیدانشیار***

Page 2: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

1395زمستان / 35شماره / آموزشی يها نظامپژوهش در 22

مقدمه

در سیستم آموزشی دنیاي امروز مدارس مهمترین منبع کسب دانش، ارتقا استعداد و

آید که مورد توجه دولت مردان، حساب میآموزان به بینش در افراد به ویژه در دانش

آشانی و مستولی(متخصصان بهداشت روان و مشاوران قرار گرفته است1

در ). 2014،

دهند که پویایی مدارس به محیط مناسب آموزشی، ها نشان میهمین راستا، پژوهش

گوفی تاپا، کوهن،(آموزان با انگیزه و پرتلاش وابسته استدبیران توانمند، داشتن دانش

دالساندرو-و هیگنس2

هاي آموزان به عنوان سرمایهدر این بین توجه به دانش). 2013،

آموز در باشد و هر چه دانشاصلی مدارس، بیشتر مورد تاکید مسئولان مدارس می

کاه، کنزي، (مقاطع تحصیلی بالاتر باشد، نیازمند توجه و سرمایه گذاري بیشتر است

اسچو و وایت3

آموزان مقطع متوسطه به علت تجربه انتقال از دوره دانش).2011،

-کودکی به نوجوانی و تحولات ناشی از آن، دستخوش تغییرات زیادي می

سارانسکی-اسکرامل، پرسکی، گروسی و سیمنسون(شوند4

- این تغییرات می). 2011،

تواند منابع مختلفی استرسی به همراه داشته باشد که پیشرفت تحصیلی و موفقیت

آرو-سونی و سالملا-تومنیون(آموزان را در حال و آینده تحت تاثیر قرار دهددانش5

،

در واقع یکی از مهمترین نگرانی در زمینه روانشناسی مدرسه، فهم چگونگی ). 2014

مگا، رونسنی و (اي استآموزان براي مواجه با مشکلات تحصیلی و مدرسهتلاش دانش

دبنی6

،2014 .(

ها، زا، ناملایمیآموزان در شرایط آسیبا سازگاري دانشتوانایی که موجب ارتق

مشکلات و استرس می شود، سرزندگی تحصیلی7 .است

1. Ashnani & Mostolizade2. Thapa, Cohen, Guffey & Higgins-D’Alessandro3. Kuh, Kinzie, Schuh & Whitt4. Schraml, Perski, Grossi, & Simonsson-Sarnecki5. Tuominen-Soini & Salmela-Aro6. Mega, Ronconi & De Beni7. Academic buoyancy

Page 3: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

23 ...بررسی اثربخشی آموزش امید بر سرزندگی تحصیلی

آموزان براي موفقیت در برخورد با موانع سرزندگی تحصیلی به صورت توانایی دانش

هاي تحصیلی که در مسیر زندگی تحصیلی معمول هستند، تعریف شده و چالش

مارتین و ماش(است1

اشبورن-؛ پوتوین، کونورس، سیمس و داگلاس2008، 2

،2012 .(

آورد و آموزان پایین میسرزندگی تحصیلی احتمال شکست و ترك تحصیل را در دانش

دونالدمک(با رفتارهاي سازگارانه در مدرسه همبستگی بالایی دارد 3

؛ مارتین و 2007،

-تباط است و دانشآوري تحصیلی در ارسرزندگی تحصیلی با تاب). 2009مارش،

مارتین، (کننداي کسب میآموزان داراي این ویژگی نمرات بالاتري در دروس مدرسه

آموزان در ارتباط است و نقش سرزندگی تحصیلی با احساس کنترل در دانش). 2013

کولی، مارتین، مالمبرگ، هال و گینس(اساسی در کنترل دارد4

افراد داراي ). 2015،

تر انگیزش تحصیلی بالاتري دارند و به آینده تحصیلی خود سرزندگی تحصیلی بالا

مارتین، کولمار، داوي و مارش(کنندامیدوارترند و خودکارآمدي بالاتري احساس می5

،

2010 .(

تواند با پیشرفت تحصیلی و موفقیت تحصیلی در باوجود این که سرزندگی تحصیلی می

تواند با عملکرد تحصیلی ناامیدي می دهند کهها نشان میارتباط است، برخی از پژوهش

پایین، در ارتباط باشد و سرزندگی تحصیلی را به صورت منفی تحت تاثیر قرار

چارکراپارتی(دهد6

شک و لی ؛2014، 7

آموزان ناامید دید منفی همچنین دانش). 2016،

هاي تحصیلی متعدد، علیرغم داشتن هوش بهنجار، تجربه به مدرسه داشته و شکست

ریبریو-لوپز، روسه، روبینسون، مارکئوز و پایس(کنندمی8

آموزانی که دانش). 2009،

1. Martin & Marsh2. Putwain, Connors, Symes & Douglas-Osborn3. MacDonald4. Collie, Martin, Malmberg, Hall & Ginns5. Martin, Colmar, Davey & Marsh6. Chakrabarti7. Shek & Li 8. Lopez, Rose, Robinson, Marques & Pais-Ribeiro

Page 4: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

1395زمستان / 35شماره / آموزشی يها نظامپژوهش در 24

دهند و کیفیت زندگی در مدرسه در این هاي منفی را گسترش میناامید هستند هیجان

فلدمن و کوباتا(آموزان پایین استدانش1

،2015.(

سرزندگی هاي زیادي براي افزایش کیفیت تحصیلی، و امروزه مداخلات و آموزش

لستر(تحصیلی به کار گرفته شده است 2

؛ فینیچ، پئاکوك، لازدوسکی و هوانگ2013، 3

،

اي جدیدي که براي بسیاري از بیماران سرطانی و افراد مبتلا به روش مداخله). 2015

افسردگی و اضطراب مطرح شده است و با ارتقا سطح امیدواري، به بهبود بیماري و

هاي در واقع در بین درمان. رنامه آموزشی مبتنی بر امید استاختلال کمک کرده است، ب

اي است که بر محور امید متمرکز است روانشناختی، آموزش امید تنها مداخله

اشنایدر(4

آموزش امید، مبتنی بر یک رویکرد امیدوار کننده است که براي ارتقا ). 1999،

این روش با استفاده از . کنداستفاده میمثبت از مداخلات روان شناسیسلامت روان

رفتارها یـا پرورش و گسترش هیجانات، هاي برنامه ریزي شده، بهها و فعالیتتکنیک

پاس و هایی از قبیل سدر این روش تکلیف. کنددر افراد کمک میهاي مثبت شناخت

امیدوارانه قرار داده شده خوشبینانه، بازنمایی تجارب مثبت و قدردانی، تمرین تفکر

ها اثربخشی پژوهش. ست تا از این طریق بهبود و ارتقا عملکرد افراد کمک کندا

چیونز، (رفتاري می دانند -آموزش امید را بیشتر از مداخلات حل مساله و شناختی

فلدمن، وودوارد و اشنایدر5

،2006 .(

کاون، (تواند به کاهش مشکلات سازگاري در افراد شودداشتن امید در زندگی می

ا، فاوست و براونبیروتئ6

افراد که امیدوارترند از زندگی رضایت بیشتري دارند ). 2015،

یاواس، بابکاس و کاراتپ(آیند و با محیط استرس زا بهتر کنار می7

داشتن امید ). 2013،

کاون، بیروتئا، فاوست (آیدتواند به عنوان یک عامل پیشگیري در افراد به حساب میمی

1. Feldman & Kubota2. Lester3. Finch, Peacock, Lazdowski & Hwang4. Snyder5. Cheavens, Feldman, Woodward & Snyder6. Kwon, Birrueta, Faust & Brown7. Yavas, Karatepe, & Babakus

Page 5: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

25 ...بررسی اثربخشی آموزش امید بر سرزندگی تحصیلی

آموزان به عنوان سرمایه جه به مطالب ذکر شده و اهمیت دانشبا تو). 2015و براون،

آموزان به عنوان هاي ارزشمند هر کشوري و نیز اهمیت سرزندگی تحصیلی در دانش

. عامل حمایتی در آن ها، انجام این پژوهش، ضرورت و اهمیتی دو چندان پیدا می کند

ی تحصیلی و نیز اثربخش به مطالب ذکر شده مبنی بر اهمیت سرزندگ با توجههمچنین

بودن آموزش امید در برخی اختلالات و نقش محوري امید در سلامت روان افراد به

پژوهش حاضر به دنبال بررسی این سوال خواهد بود که آیا آموزش آموزان،ویژه دانش

متوسطه موثر است یا خیر؟ دومآموزان دوره امید بر سرزندگی تحصیلی بر دانش

روش

پس آزمون با گروه –ضر توصیفی از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پژوهش حا

آموزان دختر شهر همدان در سال کلیه دانشاین پژوهش آماري جامعه.کنترل بود

که در مقطع تحصیلی م دوم توسطه مشغول به تحصیل بودند و 1395-1396تحصیلی

هش حاضر و با توجه به ماهیت در پژو.نفر است 3800آموزان تقریبا تعداد این دانش

آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر همدان، با استفاده از روش نفر از دانش 30آن،

پس از به این صورت که . اي انتخاب شدنداي چند مرحلهگیري تصادفی خوشهنمونه

دریافت مجوز از اداره آموزش و پرورش شهر همدان، از بین مناطق آموزشی شهر

بعد از این . نطقه انتخاب و از آن منطقه، یک مدرسه متوسطه انتخاب شدهمدان یک م

آموزان دختر براي شرکت نفر از دانش 30مرحله دو کلاس به تصادف انتخاب شده و

زمان و قبل از ، در شرایط یکسان، همکنترلگروه آزمایش و . در پژوهش انتخاب شدند

آموزان سپس دانش. پاسخ دادندصیلیسرزندگی تحيآموزش امید به پرسشنامههرگونه

جلسه آموزش امید قرار گرفتند و سپس در مرحله پس 8گروه آزمایش تحت آموز

ها تحلیل روش تجزیه و تحلیل داده. آزمون از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد

. کواریانس با حذف اثر پیش آزمون بوده است

Page 6: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

1395زمستان / 35شماره / آموزشی يها نظامپژوهش در 26

جلسات آموزشی امید

طراحی شده و بعد از ) 1991(ید بر اساس رویکرد اشنایدرجلسات آموزشی گروهی ام

اي دقیقه 90جلسه 8تایید اساتید و متخصصان مربوطه در دانشگاه علامه طباطبائی در

در جلسه اول پرسشنامه امید اجرا شد، . آموزان اجرا شدبه شرح ذیل بر روي دانش

در . گردید مید معرفیآموزشی بر اساس نظریه اي ساختار جلسات و اهداف برنامه

و تأثیر آن بر ناامیدي و آنتبیین چگونگی رشد امید و ضرورت وجودجلسه دوم

- دانشهر یک از جلسه سوم . آموزان ارائه شدافسردگی و احساس پوچی به دانش

هدف از این جلسه این بود که به اعضا در . کردندداستان زندگی خود را تعریف آموزان

ي براساس سه مؤلفه ي جلسه قبلیهاتبیین داستانجلسه چهارم . میافتن امید کمک کنی

ضمن این که سعی شد به منظور . هاداستاني امید و قالب بندي مجدداصلی نظریه

هاي گذشته ها تا مواردي از امید و موفقیتهاي این موفقیتشناسایی عامل گذرگاه

تی از اتفاقات جاري و ابعاد کردن لیسمطرحجلسه پنجم . آموزان شناسایی شوددانش

فراد جلسه ششم ا. و میزان رضایت افراد از هر یک از اتفاقات مشخص شد مهم زندگی

و شدندترغیب را به انتخاب اهداف مناسب و مطرح کردن ویژگیهاي اهداف مناسب

آموزان بود و کمک نمودیم دانشدر هدف در این جلسه و دو جلسه قبل امیدافزایی

هاي هاي گذرگاهویژگیجلسه هفتم . یافتن امید به افزایش آن بپردازنداعضا پس از

رسیدن به اهداف تعیین شده شد برايخواسته آموزان دانششد و از مناسب مطرح

ها را به ها آموزش داده شد که گذرگاهو به آن کنندراهکارهاي مناسب انتخاب

در این جلسه . انشین تعیین کنندهاي جهاي کوچک بشکند و گذرگاهاي از گاممجموعه

راهکارهایی در نهایت در جلسه هشتم . آموزان بودهدف حفظ و بقاي امید در دانش

تا به خواسته شدآموزان دانشبراي ایجاد و حفظ عامل مطرح شد از جمله اینکه از

هاي مثبت و تصور ذهنی بپردازند تا به اهداف خود برسند و در نهایت بهخودگویی

بهراو تفکر امیدوارانهباشنددرمانگریک امیدخودشانکهشدیاد دادهآموزان دانش

به طوري که خودشان بتوانند اهداف و موانع آنها را بگیرندکاربهروزمرهصورت

Page 7: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

27 ...بررسی اثربخشی آموزش امید بر سرزندگی تحصیلی

تعیین کنند عامل لازم براي دستیابی به آن هدف را در خود ایجاد و حفظ کنند و

س از پایان آموزش امید به گروه آزمایش از هر پ. گذرگاه هاي لازم را تشخیص دهند

. دو گروه پس آزمون به عمل آمد

ابزارهاي پژوهش

پرسشنامه سرزندگی تحصیلی1

این مقیاس توسط مارتین و مارش2

سوال است و 9طراحی شد که داراي ) 2006(

تا پنج) کاملا مخالف(اي از نوع لیکرت از یک درجه 5ها در آن بر روي مقیاس پاسخ

براي اجراي مقدماتی و رفع نقص ها این گویه ها . شوند محاسبه می) کاملا موافق(

آموزان دبیرستانی شهر مهریز اجرا شد و مورد بازنویسی قرار برروي گروهی از دانش

هاي همسانی درونی این مقیاس از جنبه. گویه به مرحله نهایی رسیدند 9گرفت و نهایتا

نتایج حاصل از ). 67/0و بازآزمایی 80/0آلفاي کرونباخ (باشد و بازآزمایی پایا می

بررسی همسانی درونی نشان داد که ضرایب آلفاي کرونباخ به دست آمده با حذف یک

همچنین دامنه همبستگی گویه . بود 73/0و ضریب بازآزمایی برابر 80/0گویه برابر با

در ). 1391حسین چاري، دهقانی زاده و (باشدمی 68/0تا 51/0ها با نمره کل بین

آموزان مقطه دوم متوسطه همسانی درونی پرسشنامه با پژوهش حاضر بر روي دانش

در مرحله 919/0در مرحله پیش آزمون و 773/0آلفاي کرونباخ بررسی شد که ضریب

. پس آزمون به دست آمد

هایافته

انس تک متغیره و تحلیل تحلیل کوواریها با استفاده از آزمون براي تجزیه و تحلیل داده

و 05/0داري کمتر از در سطح معنی با حذف اثر پیش آزمون کوواریانس چند متغیره

هاي آن ها مفروضهقبل از تحلیل آماري داده .صورت گرفت 24نسخه SPSSافزارنرم

1 .academic buoyancy questionnaire2. Martin & Marsh

Page 8: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

1395زمستان / 35شماره / آموزشی يها نظامپژوهش در 28

ها این بود که تعداد متغیرهاي وابسته از تعداد اعضاي یکی از پیش فرض. بررسی شد

پیش فرض بعدي طبیعی . ر هر گروه کمتر بود، که این پیش فرض برقرار شدنمونه د

دار بود و معنیویلک غیر-بودن توزیع متغیرهاي وابسته بود که نتایج که آزمون شاپیرو

-نتایج آزمون باکس جهت بررسی تساوي واریانس). P<05/0(مفروضه برقرار شد

نتایج آزمون لون براي تساوي ). P<05/0(کوواریانس از لحاظ آماري معنی دار نبود

بر این اساس تمام ). P<05/0(هاي بین گروهی از لحاظ آماري معنی دار نبودواریانس

. مفروضات تحلیل کواریانس برقرار شد

به تفکیک گروه و مرحلهسرزندگی تحصیلی میانگین و انحراف معیار - 1جدول

سنجش متغیرهاي وابسته

ال بودننرم انحراف معیار±میانگین

Zآماره کنترل آزمایش-معنی

داري

سرزندگی تحصیلی

200/0 081/0 383/5±40/24 100/6±07/31 پیش آزمون

063/0 155/0 641/4±40/21 489/3±20/32 پس آزمون

به تفکیک گروه و مرحله را سرزندگی تحصیلیمیانگین و انحراف معیار -1جدول

هاي نرمال بودن بررسی شده است که نشان می دهد که در این جدول آمارهنشان می

.توزیع نرمال داردسرزندگی تحصیلیدهد متغیر

آموزان مقطع متوسطه دوم آموزش امید بر سرزندگی تحصیلی بر دانش: فرضیه دوم

.موثر است

نتایج تحلیل کواریانس تک متغیره پس آزمون سرزندگی تحصیلی - 2جدول

منبع

مجموع

مربعات

درجه

آزادي

میانگین

مربعات

Fآزمون معنی

داري

اندازه

اثر

101/0 093/0 041/3 778/47 1 778/47 پیش آزمون

پس (گروه

)آزمون

708/1125 1 708/1125 647/71 001/0 726/0

Page 9: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

29 ...بررسی اثربخشی آموزش امید بر سرزندگی تحصیلی

- - - 712/15 27 222/424 خطا

- - - - 30 000/28099 کل

-ون بین آزمودنیشود با کنترل پیش آزممشاهده می -2همان طوري که که در جدول

داري وجود هاي گروه آزمایش و کنترل از لحاظ سرزندگی تحصیلی تفاوت معنی

6/72باشد؛ یعنی می 726/0، و میزان تاثیر یا تفاوت برابر )F=647/71و P>01/0(دارد

هاي فردي در نمرات پس آزمون سرزندگی تحصیلی مربوط به تاثیر درصد تفاوت

. آموزش امید بوده است

و نتیجه گیريبحث

آموزان سال دوم دوره متوسطه سرزندگی تحصیلی دانش بر دیآموزش امنتایج نشان داد

ک،یفردر،)1395(يچهر ،یسکرمیو ،یصادقهاي این نتیجه با یافته. معنادار بود

همسویی ) 2009(نزینکیو ل چیویپ لهام،یارنست، گ گمن،یسل، )2004(سیبلومنفلد، پار

مثبت یستیدر بهز ياست که به عنوان شاخص توانمند ییهاسازه از یکیدیام. دارد

ی افسردگ يبه عنوان علامت هسته ابک از ناامیدي .توجه قرار گرفته استافراد مورد

هم فلج کننده اراده است و يدیشود که ناامیم ادآوریو کردهادیو کاهش سرزندگی

دیام دریاسنااز نظر. شودیم تیعموق کیاز زیبه گر لیو م رشدنیهم باعث تحمل ناپذ

شود، بلکه یم داریپد یزندگ کیکه تنها در لحظات تار ستین یانفعال جانیه کی

از . کنند یآن فعالانه اهداف خود را دنبال م لهیاست که افراد به وس یشناخت يندیفرآ

يم برالاز زهیانگ، نییآن افراد اهداف خود را تع یاست که ط يندیفرآ دیام دریاسنانظر

فردریک، بلومنفلد، (کنندیحفظ م ریو در طول مس جادیبه اجرا درآوردن راهکارها را ا

ها را داشته باشد سرزندگی بالاتري نیز دانش آموزي که این ویژگی). 2004پاریس،

يتا هدف هاکمک کندآموزان دانش هدف است که به نیبه دنبال تحقق ا دیام. دارد

هدف ها نیبه ا دنیرس يرا برا يمتعدد يرهایو مس يندرا مشخص، طبقه ب یروشن

کرده و مجددا موانع را به عنوان بیتا هدف ها را تعق زدیکنند و آن ها را برانگ جادیا

Page 10: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

1395زمستان / 35شماره / آموزشی يها نظامپژوهش در 30

، بنابراین آموزش امید اشتیاق به کنند يغلبه بر آن ها چارچوب بند يبرا ییچالش ها

گر دانش آموز در مدرسه طرز ا. کندتحصیل و سرزندگی را در دانش آموران ایجاد می

و یاد گرفته باشد امید خود را در هر ها را فراگرفته باشد، یو ناکام تبرخورد با مشکلا

یو زندگ تیبه فعال دوارانهیو ام دهیدست از تلاش نکش یبه آسان شرایطی حفظ کند،

-یاستعدادها م ییموجب شکوفا و سرزندگی نیز نشاط و انبساط. دهد یخود ادامه م

به اهداف دنیرس يشده و برا دواریام یو پرتحرك به زندگ ایود و انسان شاداب، پوش

بنابرآنچه گفته شد ). 1395صادقی، ویسکرمی، چهري، (کندیخود سرسختانه تلاش م

.آموزان موثر باشدسرزندگی تحصیلی دانش بر دیآموزش اممنطقی است که

برغلبهايبرنندامیتوومیشونددهماآاهاريشودبامقابلهايبرنناآ،هازشموآینابا

بهکهکننداپیدراناییاتویناوبزنندستدهشدبحساتلاشیبهد،خوتمشکلا

همراه با امید مثبتايگونهبهراهاادیدرو،بدبینانهيتفسیرهاويمیداناوسیأيجا

د منطقی است که بنابر آنچه گفته ش. شوندوبرروهندزساتیرصوبهنهاآباوکنندمعنا

آموزان سال دوم دوره متوسطه تاثیر دانشگروهی امید بر سرزندگی تحصیلیآموزش

ها به آوري دادهمحدود بودن جامعه پژوهش به یک شهر و ابزار جمع .داشته باشد

و اخذ نیبا مسئول یروند هماهنگ. هاي پژوهش حاضر بودپرسشنامه از محدودیت

ها آوري دادهجمعشدن پروسه یطولان بهزین هاآزمودنیو کسب رضایت آگاهانه مجوز

شود در صورت محدود نبودن زمان پژوهش، از حجم نمونه یم شنهادیپ.منجر گردید

در پژوهش نیدر سطح کشور، ا جینتا میتعم شیبه منظور افزاو استفاده شود يعتریوس

آماري گوناگون هايي دیگر و در دیگر مقاطع تحصیلی و همچنین با جامعهشهرها

با توجه به نتیجه پژوهش حاضر مبنی بر اثربخشی . چون دانشجویان نیز انجام پذیرد

شود در کنار آموزش مواد آموزان پیشنهاد می دانشسرزندگی تحصیلی بر دیامآموزش

.هایی صورت گیردریزيدرسی براي آموزش امید نیز در مدارس برنامه

Page 11: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

31 ...بررسی اثربخشی آموزش امید بر سرزندگی تحصیلی

منابع

سرزندگی تحصیلی و ). 1391(و حسین چاري، مسعود دهقانی زاده، محمدحسین

مجله مطالعات . ادراك از الگوي ارتباطی خانواده، نقش واسطه اي خودکارآمدي

.21-47، )2(4، آموزش و یادگیري

بررسی تاثیر آموزش ). 1395(صادقی، مسعود؛ ویسکرمی، حسنعلی و چهري، پرستو

تعلیم و تربیت . توان ذهنی آموزان دختر کمامید بر درگیري تحصیلی دانش

.30-37، )2(16. استثنایی

Ashnani, E. M., & Mostolizade, Z. (2014). The role of School Factors in strengthen vitality and happiness (mirthfulness) of Isfahan primary school students. Kuwait Chapter of the Arabian Journal of Business and Management Review, 3(12), 232.

Best, J. R., Miller, P. H., & Jones, L. L. (2009). Executive functions after age 5: Changes and correlates. Developmental review, 29(3), 180-200.

Chakrabarti, S. (2014). Hopelessness, Suicidal Risk and Perceived Source of Control among College Students of Agartala. Journal of Research: THE BEDE ATHENAEUM, 5(1), 35-39.

Cheavens, J. S., Feldman, D. B., Woodward, J. T., & Snyder, C. R. (2006). Hope in cognitive psychotherapies: On working with client strengths. Journal of cognitive Psychotherapy, 20(2), 135-145.

Collie, R. J., Martin, A. J., Malmberg, L. E., Hall, J., & Ginns, P. (2015). Academic buoyancy, student's achievement, and the linking role of control: A cross‐lagged analysis of high school students. British Journal of Educational Psychology, 85(1), 113-130.

Compas, B. E., Connor-Smith, J. K., Saltzman, H., Thomsen, A. H., & Wadsworth, M. E. (2001). Coping with stress during childhood and adolescence: problems, progress, and potential in theory and research. Psychological bulletin, 127(1), 87.

Danner, U. N., Sternheim, L., & Evers, C. (2014). The importance of distinguishing between the different eating disorders (sub) types when assessing emotion regulation strategies. Psychiatry research, 215(3), 727-732.

Eisenberg, N., Spinrad, T. L., & Eggum, N. D. (2010). Emotion-related self-regulation and its relation to children's maladjustment. Annual review of clinical psychology, 6, 495-525.

Evans, L. D., Kouros, C., Frankel, S. A., McCauley, E., Diamond, G. S., Schloredt, K. A., & Garber, J. (2015). Longitudinal relations between stress and depressive symptoms in youth: Coping as a mediator. Journal of abnormal child psychology, 43(2), 355-368.

Feldman, D. B., & Kubota, M. (2015). Hope, self-efficacy, optimism, and academic achievement: Distinguishing constructs and levels of specificity in predicting

Page 12: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

1395زمستان / 35شماره / آموزشی يها نظامپژوهش در 32

college grade-point average. Learning and Individual Differences, 37, 210-216

Finch, D., Peacock, M., Lazdowski, D., & Hwang, M. (2015). Managing emotions: A case study exploring the relationship between experiential learning, emotions, and student performance. The International Journal of Management Education, 13(1), 23-36.

Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Review of educational research, 74(1), 59-109.

Kuh, G. D., Kinzie, J., Schuh, J. H., & Whitt, E. J. (2011). Student success in college: Creating conditions that matter. John Wiley & Sons.

Kwon, P., Birrueta, M., Faust, E., & Brown, E. R. (2015). The Role of Hope in Preventive Interventions. Social and Personality Psychology Compass, 9(12), 696-704.

Lester, D. (2013). Hopelessness in undergraduate students around the world: A review. Journal of affective disorders, 150(3), 1204-1208.

Lopez, S. J., Rose, S., Robinson, C., Marques, S. C., & Pais-Ribeiro, J. O. S. E. (2009). Measuring and promoting hope in school children. Handbook of positive psychology in the schools, 37-51.

Martin, A. J. (2013). Academic buoyancy and academic resilience: Exploring ‘everyday 'and ‘classic 'resilience in the face of academic adversity. School Psychology International, 34(5), 488-500.

Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Academic buoyancy: Towards an understanding of students’ everyday academic resilience. Journal of School Psychology, 46(1), 53-83.

Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2009). Academic resilience and academic buoyancy: Multidimensional and hierarchical conceptual framing of causes, correlates, and cognate constructs. Oxford Review of Education, 35, 353–370. doi: 10.1080/03054980902934639.

Martin, A. J., Colmar, S. H., Davey, L. A., & Marsh, H. W. (2010). Longitudinal modelling of academic buoyancy and motivation: Do the 5Cs hold up over time?. British Journal of Educational Psychology, 80(3), 473-496.

Mega, C., Ronconi, L., & De Beni, R. (2014). What makes a good student? How emotions, self-regulated learning, and motivation contribute to academic achievement. Journal of Educational Psychology, 106(1), 121.

Ng, C. S., & Hurry, J. (2011). Depression amongst Chinese adolescents in Hong Kong: An evaluation of a stress moderation model. Social indicators research, 100(3), 499-516.

Putwain, D. W., Connors, L., Symes, W., & Douglas-Osborn, E. (2012). Is academicbuoyancy anything more than adaptive coping?. Anxiety, Stress & Coping, 25(3), 349-358.

Schraml, K., Perski, A., Grossi, G., & Simonsson-Sarnecki, M. (2011). Stress symptoms among adolescents: The role of subjective psychosocial conditions, lifestyle, and self-esteem. Journal of adolescence, 34(5), 987-996.

Page 13: ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ مود هرود · 2021. 3. 18. · نازﻮﻣآﺶﻧاد ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﯽﮔﺪﻧزﺮﺳ ﺮﺑ ﺪﯿﻣا شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ

33 ...بررسی اثربخشی آموزش امید بر سرزندگی تحصیلی

Seiffge‐Krenke, I. (2011). Coping with relationship stressors: A decade review. Journal of research on adolescence, 21(1), 196-210.

Seligman, M.E.P., Ernest, R.M., Gillham, J., Peivich, K., & Linkins, M. (2009). Positive education: Positive psychology and classroom interventions. Oxford Review of Education, 35, 293-311.

Shek, D. T., & Li, X. (2016). Perceived school performance, life satisfaction, and hopelessness: a 4-year longitudinal study of adolescents in Hong Kong. Social indicators research, 126(2), 921-934.

Snyder, C. R. (1999). Coping: The psychology of what works. Clarendon Press.Thapa, A., Cohen, J., Guffey, S., & Higgins-D’Alessandro, A. (2013). A review of

school climate research. Review of Educational Research, 83(3), 357-385.Tuominen-Soini, H., & Salmela-Aro, K. (2014). Schoolwork engagement and

burnout among Finnish high school students and young adults: Profiles, progressions, and educational outcomes. Developmental psychology, 50(3), 649.

Yavas, U., Babakus, E., & Karatepe, O. M. (2013). Does hope moderate the impact of job burnout on frontline bank employees’ in-role and extra-role performances?. International Journal of Bank Marketing, 31(1), 56-70.