يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … ·...

21
و ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﻨﺎوري ﺷﻤﺎره1 - ﭘﺎ ﻳﻴﺰ1394 ص ص50 - 31 روش اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎي ﭘﺮوژه ﺳﺒﺪ ﭘﺮوژه ﺑﺮ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺎ ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري ﻋﺒﺎس ﻓﺪاﻳﻲ3 ، رﺑﻴﻌﻪ ﻣﺴﻌﻮد4 ﭼﻜﻴﺪه ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ در ﻣﺒﺤﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه، اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺮوژه ﺳﺒﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺴﺌ. اﺳﺖ ﻠﺔ اﻧﺘﺨﺎب و ﭘﺮوژه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن، ﻳﻜﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزﻣﺎ ن ﻫﺎ، ﺑﻪ در وﻳﮋه ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺎزﻣﺎن. اﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﻫﺎي در ﻣﺤﻮر ﭘﻮ ﺤﻴﻄﻲ ﻳﺎ ﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮ ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﻓﻨﺎوري ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺧﻮد، ﺣﻴﺎت اداﻣﻪ ﺑﺮاي و ﻛﻨﻨﺪ ﻻت ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ. ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﺎﻟﺐ در ﻫﺎ ﻣﻲ ﺻﻮرت ﭘﺮوژه ﭘﺬﻳﺮد. اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺗﺎ اﮔﺮﭼﻪ ﺳﺎز ﺪﻳﺮان ﻣﺎن ﻫﺎ ر وش ﻫﺎي ﭘﺮوژه اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻬﺖ ﺑﺴﻴﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎ، ﻓﻨﺎوري ﻃﺮاﺣﻲ، ﻫﺎي ﺑﻜﺎر ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺎﻳﺮ و ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻃﻤ ﻋﺪم ﻣﻨﺎﺑﻊ، ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار و ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻮاﻣﻞ وﺟﻮد اﻣﺎ اﻧﺪ، ﻴﻨﺎن و واﺑﺴﺘﮕ ﻣﻴﺎن ﭘﺮوژه ﻳﻚ از ﻫﺎ ﭘﺮوژه ﺗﻌﺪاد و ﻃﺮف ﺑﺎﻋﺚ دﻳﮕﺮ ﺳﻮي از ﻫﺎ ﺳﺒﺪ اﻧﺘﺨﺎب روﻧﺪ اﺳﺖ، ﺪه در ﺮوژه ﺳﺎل ﻣﻨﻈﻢ و ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ اﺧﻴﺮ ﻫﺎي ﺑﺮ ﻣﺮوري اﺑﺘﺪا در ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻳﻦ در. ﺷﻮد ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺗﺮي ر اداﻣﻪ در و ﺷﻮد ﻣﻲ ﻓﻨﺎوري ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺮوژه ﺳﺒﺪ اﻧﺘﺨﺎب زﻣﻴﻨﻪ در ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت وش اﻧﺘﺨﺎ ﺎي ﺳﺒﺪ ب ﺑﺮ ﭘﺮوژه ﻣﻲ رﺳﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻳﻚ ﺳﭙﺲ. ﮔﺮدد روش از ﺑﻨﺪي ﺑﻄﻮر و اراﺋﻪ ﭘﺮوژه ﺳﺒﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎي د ﻣﺨﺘﺼﺮ ر ﻣﻲ اراﺋﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ ﻫﺎ روش از ﻫﺮﻛﺪام ﻣﻮرد. ﮔﺮدد واژه: ﻛﻠﻴﺪي ﻫﺎي روش ﻓﻨﺎوري، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺎي ﭘﺮوژه ﭘﺮوژه، ﺳﺒﺪ اﻧﺘﺨﺎب اﻧﺘﺨﺎب ﺎي ﭘﺮوژه ﺳﺒﺪ: ﻣﻘﺎﻟﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎرﻳﺦ22 / 4 / 94 : ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﺗﺎرﻳﺦ، 11 / 6 / 94 1 ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷﺪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﻬﺮان ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺷﻬﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮔﺮاﻳﺶ. 2 ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺷﻬﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮔﺮوه اﺳﺘﺎدﻳﺎر. ( ﻣﺴﺌﻮلﻧﻮﻳﺴﻨﺪه) ([email protected])

Upload: others

Post on 01-Sep-2019

18 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

فناوريپژوهش و 1394 ييزپا -1شماره

31-50ص ص

هايبا تاكيد بر پروژه سبد پروژههاي انتخاب روش فناوريتوسعه

4مسعود ربيعه، 3فدايي عباس چكيده انتخاب لةاست. مسئ مناسب سبد پروژه انتخاب پروژه، مديريت مبحث در مهم مسائل از يكي ويژه در به ها،نسازما از بسياري در مهم هايفعاليت از يكي آن، به وابسته هايفعاليت پروژه ويا حيطي پوممحور در هاي فناوريهاي پروژه محور جهت تخصيص صحيح منابع است. سازمانشركت

جديد ا خدماتالت يكنند و براي ادامه حيات خود، مجبور به توسعه فناوري و معرفي محصوفعاليت مي هايوشرها مانديران سازاگرچه تا به امروز م .پذيردپروژه صورت ميها در قالب باشند. اين فعاليتمي

هاي جديد و ساير مسائل بكار هاي طراحي، فناوريها، انتخاب سيستمبسياري جهت انتخاب پروژهي ميان وابستگ وينان اند، اما وجود عوامل مختلف و تأثيرگذار مانند محدوديت منابع، عدم اطمگرفتهروژه در پده است، روند انتخاب سبد ها از سوي ديگر باعث شطرف و تعداد پروژه ها از يكپروژهتري پيگيري شود. در اين تحقيق در ابتدا مروري بر هاي اخير به شكل سيستماتيك و منظمسال

ب سبد اي انتخاهوشتحقيقات پيشين در زمينه انتخاب سبد پروژه توسعه فناوري مي شود و در ادامه رر مختصر د هاي انتخاب سبد پروژه ارائه و بطوربندي از روشگردد. سپس يك طبقهرسي ميپروژه بر

گردد.مورد هركدام از روش ها توضيحاتي ارائه مي

اي انتخاب هانتخاب سبد پروژه، پروژه هاي توسعه فناوري، روش هاي كليدي:واژه سبد پروژه

11/6/94، تاريخ پذيرش مقاله: 22/4/94تاريخ دريافت مقاله: . گرايش تحقيق در عمليات دانشگاه شهيد بهشتي تهرانكارشناسي ارشد مديريت صنعتي 1

([email protected]) (نويسنده مسئول) .استاديار گروه مديريت صنعتي دانشگاه شهيد بهشتي 2

Page 2: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 32

مقدمه - 1 در و هابنگاه پذيريرقابت افزايش منبع تريناصلي و صنعتي توسعه در شدان نماد فناوري،

اصلي راهبرد فناوري مبناي بر صنعتي توسعه لذااست. كشور اقتصاد كل پذيريرقابت نتيجه كننده تعيين عامل يك فناوري. است جهان و منطقه اقتصادي برتر هايرتبه به نيل در

(يان و همكاران، دهدمي قرار تأثير تحت را شركت سوددهي بنابراين .است صنعتي ساختار لذا ،پذيردمي صورت هااهبنگ توسط جهاني بازارهاي در اصلي رقابت اينكه به توجه با. )2010 توان ارتقاء به كمك. نمود حركت هابنگاه در رقابتي توان افزايش جهتبايست در راستاي مي

مسير محسوب اين در كشور نوين صنايع مركز هايسياست ترين اصلي از هااهبنگ فناوريي ). 1388شود. (طباطباييان و غريبي، مي

ها به خصوص در سازمان گذاري جهت توسعه فناوري در همههاي سرمايهانتخاب پروژههاي اخير به منظور توسعه محصوالت، كمك به افزايش در سال هاي با فناوري پيشرفتهسازمان

جذابيت بازار، افزايش مزيت رقابتي و پيشگامي بازار مورد توجه قرار گرفته است (كارپنتر و گذاري جهت توسعه فناوري در اين هاي سرمايهبا توجه به حجم بااليي از پروژه). 2002پترسون،

گردد. (كيرچوف و همكاران، راي مديريت آنها مشاهده ميها، نياز به روشي مناسب بنوع سازمان2001.(

كه بتواند سود و مطلوبيت ها انتخاب پروژه مناسبمنابع سازمان با افزايش رقابت و محدوديترا افزايش و با منابع سازمان هماهنگي داشته باشد، به امري ضروري مبدل گشته است و انتخاب

هاي جديد در زمينه شود. يكي از تكنيكيرات منفي بر سازمان ميمناسب پروژه منجر به تاثناگردد تا منابع باشد. انتخاب مناسب سبد پروژه موجب ميمديريت پروژه، انتخاب سبد پروژه مي

(روپك و پنجاك، محدود سازمان در راستاي اهداف استراتژيك مصرف ريسك به حداقل برسد.2011 .(

ها، تغييرات مستمر بازار، فناوري، وجود عدم اطمينان در پروژهانتخاب سبد پروژه، به علت انتخاب سبد ها درزمينهشود. بررسيوابستگي و محدوديت منابع، فرآيندي پيچيده محسوب مي

چالش با كشور در محور فناوري هايشركت و هاسازمان دهد،مي نشان پروژه توسعه فناوريهستند و اين چالش به عنوان مسئله روبرو انتخاب سبد براي يكپارچه چارچوب يك وجود عدم

و شيرخاني 1391؛ كيال و مدرس، 1388تحقيق در نظر گرفته شده است. (طباطباييان و غريبي، به توجه با هاي انتخاب سبد پروژهتحقيق ارائه انواع روش اين هدف. )1393و همكاران،

ها به منظور كمك به پروژه در موجود ميناناط عدم و چندگانه معيارهاي منابع، هايمحدوديت باشد.مي هاها و شركتسازمان

Page 3: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

33 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

ساختار اين مقاله به اين صورت است كه در ابتدا پيشينه انتخاب سبد پروژه توسعه فناوريها به صورت هاي انتخاب سبد پروژه و مقايسه اين روشگيرد و سپس روشمورد بررسي قرار مي

شود و در پايان نتيجه گيري ارائه خواهد شد.تفصيلي توضيح داده مي

پيشينه تحقيق انتخاب سبد پروژه - 2شود. گيري استراتژيك محسوب ميدر توسعه فناوري يك فرايند تصميم انتخاب سبد پروژه

گذاري بر مطرح شد وي عقيده داشت سرمايه 1952تئوري طراحي سبد توسط ماركويتز در سال گذاري تنها بر توسعه فناوري با ريسكي تقريبا كم، نسبت به سرمايههاي روي سبدي از پروژه

اندك تحقيقات انجام شده در اين زمينه به 1در جدول شماره شود.روي يك پروژه، محسوب مي صورت مختصر آورده شده است.

پيشينه تحقيق در زمينه انتخاب سبد پروژه هاي توسعه فناوري -1جدول

توضيحات مقالهموضوع سال نويسنده

درياكو 2005 همكاران

تاثير مديريت سبد پروژه هاي فناوري براي پروژه

اطالعات

اي در اين تحقيق با مرور مطالعات پيشين، فرآينده رارقمديريت سبد پروژه فناوري اطالعات مورد بررسي

ب فرآيند پيشنهادي تحقيق جهت انتخاگيرد سپس مي اقعيويك مورد مطالعه در سبد پروژه فناوري اطالعات

گردد. ارائه مي

كومار و 2010 شارلوت

ــاوري ــبد فنـ ــديريت سـ مـاطالعات: بررسي پيشـينه و

هاي انتخابروش

ري هاي فناودر اين تحقيق معيارهاي ارزيابي پروژهند گيرد و سپس چمورد بررسي قرار مي )IT(اطالعات

گردد.روش انتخاب سبد پروژه مرور مي

باردهان و 2014 همكاران

هاي بندي پروژهالويتگذاري فناوري سرمايه

اطالعات جهت ايجاد سبد

ورد م ITدر اين تحقيق معيارهاي ارزيابي پروژه هاي ات تيارقرار گرفته و سپس با استفاده از روش اخ بررسي

ست.هاي يك مثال واقعي ارزيابي شده احقيقي پروژه

2015 ولشمديريت سبد پروژه براي

هاي تجاري سازي فناوري پيشرفته

اين تحقيق مروري بر تحقيقات پيشين در زمينه معيارهاي انتخاب پروژه توسعه تكنولوژي دارد.

ا الي يمهد كه كدام معيارها اعم از دهمچنين نشان مي وسعهتهاي تحقيق و غير مالي براي انتخاب سبد پروژه

بيشتر مورد توجه است.

معيارهايي انتخابي در مطالعات پيشين انتخاب پروژه توسعه 2شماره همچنين در جدول گيرد. در اين جدول هر تحقيق با توجه به ماهيت مسئله تحقيق، فناوري مورد بررسي قرار مي

معيارهايي اعم از كمي يا كيفي را در نظر گرفته است.

Page 4: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 34

)2015معيارهاي انتخاب پروژه هاي توسعه فناوري (منبع: ولش، -2جدول

معيارهاي اندازه گيري سال نويسندهمعيارهاي اندازه گيري سال نويسنده شده

شده ميزان استفاده فناوري 1991 موره هاي فناوريكدارايي 1980 فرهمان

سودر و پيشرفت رقابت 1994 چستر ثبت اختراعات 1980 چاكاربارتي

بيتندو و حساسيت تحقيق و توسعه 1981 فرهمان

صنعتهندرسون و منابع فناوريك 1996 همكاران

مهارت هاي فناوريك 1986 فاستر اصلي تحقيقات، عدم ارائه شكاف پروژه توسعه فناوري، سبد انتخاب تحقيق پيشينه به توجه با

باشد هاي انتخاب سبد پروژه ميهاي انتخاب سبد پروژه و همچنين عدم مقايسه روشجامع روش-ها با توجه به ماهيت مسئله خود بهترين روش را انتخاب ميو شركت هابه طوري كه سازمان

هاي انتخاب سبد پروژه و مقايسه آنها محسوب ارائه جامع انواع روش تحقيق، اين نوآوري كنند. شود.مي

سبد پروژه - 3 اهداف تحقق منظور به كه هاپروژه از مناسب ايمجموعه از است عبارت پروژه سبد يك از است عبارت پروژه سبد يك ديگر عبارت به. گرددمي ايجاد وكار كسب بلندمدت و مدتكوتاه

. شود برآورده سازماني اهداف كه صورتي به هاپروژه از ايمجموعه ميان محدود، منابع تخصيص ايگونهبه مختلف هايپروژه به محدود منابع ايمجموعه تخصيص پروژه، سبد انتخاب از هدف ). 2010 مورِ،( يا همسو باشد. متوازن سازمان كلي هاياستراتژي با راستاييهم و بازده ريسك، كه

عنوان با پروژه مديريت مؤسسه كتاب در را پروژه سبد از تعريف ترينمعروف بتوان شايد پروژه سبد تعريف اين مؤسسه، اساس بر بيان نمود. »پروژه سبد مديريت استانداردهاي«

پروژه را نتيجه يا و خدمات محصول، توليد جهت موقت هايتالش(ها پروژه از ايمجموعه مؤثر مديريت يا زير سبد است بطوريكه با سبد پروژه، و) هاپروژه از گروهي( هاطرح يا) گويند. گرددمي با سرعت بيشتري محقق استراتژيك اهداف به رسيدن و شده ترآسان هافعاليت و كارها .است مشاهده قابل 1شكل در سبد اجزاي

Page 5: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

35 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

)2013پروژه (سازمان بين المللي سبد پروژه، : اجزاي تشكيل دهنده سبد1شكل

هاي انتخاب سبد پروژهروش -4

هاي مختلفي براي مسئله پيشنهاد شده است (باكر، بنديدر ادبيات انتخاب سبد پروژه طبقه؛ آرچر 1995؛ مارتينو، 1990هال و نوادا، ؛ 1983؛ ليبراتوره و تيتوس، 1975؛ باكر و فرلند، 1974

و و اماراتاناكول 1999؛ هدينبرگ و استومر، 2001؛ كوپر و همكاران، 1996زاده، و قاسمهاي انتخاب پروژه را به شش ) روش1999هدينبرگ و استومر ( توان ديد.) را مي2008همكاران،

سازي شناختي، هاي مدلعت، روشگيري منفبندي نموده است: ابزارهاي اندازهطبقه تقسيمريزي رياضي ابتكاري و برنامه سازي، رويكردهاي ابتكاري و فراتئوري بازي و تصميم، شبيه

انتخاب سبد پروژه: «) در تحقيقي با عنوان 2008بندي شده است. اماراتاناكول و همكاران (تقسيم- روش 2اند. در شكل پروژه كردههاي انتخاب سبد بندي روشاقدام به تقسيم »از گذشته تا حال

شود.هاي انتخاب سبد پروژه نشان داده مي

Page 6: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 36

هاي انتخاب سبد پروژه روش -2 شكل

منفعت: گيري اندازه ابزارهاي -1-4

كانديد يك عنوان به انتخاب فرآيند در كه پروژه هر به منفعت گيري اندازه ابزارهاي ترتيب به باالتر ارجحيت درجه با هايپروژه .دهدمي تخصيص درجه ارجحيت يك است مطرح

بودجه) مسأله (مانند هايمحدوديت زماني كه شوند تااضافه مي سبد به متوالي صورت به و انتخاب ترپيشرفته هايروش براي عنوان ورودي به توانمي را حاصله پروژه نگردند. سبد نقضگرفت. نظر در نياز دارند اوليه جواب به كه سازي شبيه و ابتكاري رويكردهاي مانند پروژه سبد .3امتيازي مدلهاي .2قياسي . مدلهاي1 هايدسته زير به طبقه اين در موجود هايروش

.شود مي بندي سنتي تقسيم مدلهاي اقتصادي با كانديد پروژه هر ها،قياسي جهت ارزيابي يك گروه از پروژه هايمدل در :قياسي مدل هاي

اين مدل وابسته به نظر .شودمي مقايسه ديگر هايپروژه از ايمجموعه زير با يا پروژه يك از شود. يكيها مقايسه ميها است كه در آن يك پروژه با ديگر پروژهارزيابي گروهي پروژه

در را ذهني اظهار نظرهاي يا ها تخمين توانند م هاآن كه است اين مدلها اين مهم مزاياي

Page 7: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

37 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

هاپروژه نهايي اولويت بندي از قبل آنجاكه از اين، بر نمايند. عالوه دخيلانتخاب فرآيند نخواهد تأثير نهايي نتيجه بر چنداني خطاها تأثير گيردصورت مي هاآن بين فراواني مقايسات

پروژه هر براي شده گيرياندازه كه مزيت است اين در هامدل اين اشكال داشت. مهمترين ندارد. عالوه مفهوم خاصي تنهايي به و شودمي تعبير كانديد هاي پروژه ساير با ارتباط در تنها-مقايسه مي فرآيند كل شود حذف آن از يا اضافه مجموعه به كانديد پروژه يك اگر اين بر

.)2008شود. (اماراتاناكول و همكاران، تكرار مجددا بايست گرفته نظر در پروژه انتخاب براي معيار تعدادي امتيازي هايمدل در :روش هاي امتيازي

كه گيرندگاني شود. تصميممي استفاده هاپروژه درجه ارجحيت تعيين براي ها آن از كه شودميكنند. تعيين معيار هر در را پروژه شايستگي هر ميزان بايستمي هستند، انتخاب فرآيند درگيرشود. گرفته در نظر هم با هاآن نسبي اهميت تا شودمي دهي وزن مناسبي شكل به معيار هر

تعيين ضرب يا جمع عمليات طريق از معموالً هاپروژه از كدام هر نهايي امتيازهاي در پايان .)2008شوند (اماراتاناكول و همكاران، مي بنديرتبه انتخاب، براي هاپروژه آن، اساس بر شده و

رد روش امتيازي در صنايع مختلف راه چندين نمونه از كارب 2001كوپر و همكاران در سال اند.آورده هر توسط شده تعريف الزامات سازي برآورده ابتدا ليست چك هايمدل چك ليست: در

نهايي امتياز يك تا شودمي جمع هم با آن سپس نتايج و شده بررسي پروژه ها از كدام وزن داراي معيارها كه تمام شودمي فرض ضمني صورت به هامدل اين گردد. در حاصل

و معيارها وزن آنها كه است اين در چك ليست هايمدل اصلي ضعف يكسانند.گيرند (اماراتاناكول و همكاران، نمي نظر در را هاپروژه امتياز در بنديطيف همچنين

در ليست چك مدل از كاربردهاي اينمونه 1986تحقيق سودر و مانكوويچ .)2008 است. توسعه و تحقيق هايپروژه انتخاب

فرايند تحليل سلسله مراتبي)AHP(در سال : روش تحليل سلسله مراتبي توسط ساعتي پيدا وسيعي زمان كوتاهي كاربرهاي طي به عنوان روش چند معياره معرفي شد و 1980 فراهم گيرندگان تصميم براي را امكان پروژه، روش مذكور اين انتخاب مبحث در كرد. انجام مراتب سلسله يك قالب در را پيچيده ايپروژه چند ارزشيابي يككه سازدمي

و مراتب سلسله سطح ترين كانديد در پايين هايتحليل سلسله مراتبي، پروژه در دهند. سطح، ارزيابي هر در گيرند.مي قرار آن باالتر سطوح در كمي و كيفي معيارهاي انواع

مرحله در كه هدفي به توجه با آن سطح هم هايگزينه ساير به گزينه هر نسبي اهميت طريق از سطح هر در هااهميت يا اوزان تعيين گيرد.مي صورت دارد آن قرار باالياينكه تا شودمي انجام سطر به سطر فرآيند اين .گيردمي صورت زوجي مقايسات انجام

Page 8: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 38

تحليل سلسله مراتبي اصلي معايب از يكي شود. مشخص هاپروژه بنديرتبه نهايت در به نياز مورد زوجي مقايسات تعداد ارزيابي، معيارهاي تعداد افزايش با كه است اين

و شده گيرنده تصميم خستگي به منجر است ممكن امر اين و يابدمي افزايش سرعت AHP .)1988دهد (خرم شاهگل و همكاران، قرار تأثير تحت را بندي اولويت فرآيند

هايي از جمله: گير و همكاران فراواني در انتخاب سبد پروژه دارد مانند نمونهكاربردهاي )؛ ساه و همكاران 1991) ؛ ريسه و همكاران (1988) ؛ خرم شاهگل و همكاران (1982( توان اشاره نمود.) مي1392) و سالمي و همكاران (2012)؛ رحماني و همكاران (2006( در با و هاگزينه مقداره چند امتيازدهي طريق از سنتي امتيازدهي هايمدل :هاي سنتيروش

نمايند. جبران را ليست چك هايمدل هايضعف برخي معيارها توانسته وزن براي گرفتن نظر پيشرفته ابزارهاي ساير پيچيدگي يا و نياز هاي موردداده كه در شرايطي سنتي امتيازدهي مدل

در كارآمد گيريتصميم يك ابزار عنوان به تواندمي نباشد پذير توجيه عمل در گيري تصميم

-مدل در توانهاي تحقيق و توسعه را ميهاي امتيازي سنتي پروژهشود. برخي از مدل گرفته نظر

) مشاهده نمود.1985) و توماس (1984)؛ سفاريم و سزاكوني (1997هاي المزدي و قوسن ( ريزي رياضيهاي برنامهمدل -2-4

عنوان يك ابزار كمي اصلي انتخاب سبد ريزي خطي بهبرنامه: ريزي خطيبرنامههاي مدلپروژه با توجه سازي منفعت مورد انتظار سبدريزي رياضي به دنبال بيشينهگردد. برنامهاستفاده مي

ريزي خطي فرض بر اين است كه اندازه پروژه به دسترس است. (در برنامه به ميزان منابع درتقسيم و منافع و مصرف منابع تابع خطي از اندازه پروژه است، عدم قطعيت د قابلنامحدو شكل

هاي تحقيق و پارامترها توسط ميانگين انتظاري مقادير مدل شده و هيچ نوع وابستگي بين پروژه اصلي ابزار عنوان به خطي ريزيبرنامه .)2008توسعه وجود ندارد) (اماراتاناكول و همكاران،

ميزان به توجه سبد پروژه (با انتظار مورد منفعت سازيبيشينه دنبال به رياضي يريزبرنامه )1985؛ ستله، 1983است. (جكسون دسترس در منابع)شوند كه از تابع هدف و هاي غيرخطي زماني استفاده ميمدل :ريزي غيرخطيهاي برنامهمدل

توان به هاي غيرخطي را ميگاهي مدل .كم يكي داراي طبيعت غيرخطي باشدها دستمحدوديتهاي رياضي بايست از تكنيكصورت مي مدل خطي تبديل كرد و سپس حل نمود. در غير اين

ابتكاري حل كرد. به با استفاده از رويكردهاي ابتكاري و فرا صورت تحليلي و يامناسب مدل را به مدل غيرخطي در نظر گرفت.عنوان يك توان تعديل سود و ريسك را بهمثال مي عنوان

گيرد. مقدار بودجه و سود پروژه تعلق مي N) به Bاي (بودجه 1فرض كنيد: با توجه به مدل )و به ترتيب برابر است با هر پروژه براي هر پروژه . بودجه اختصاصي شامل دو جزء (

Page 9: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

39 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

است. هزينه 2است. ريسك پروژه نيز بودجه بازنگري نشده بودجه بازنگري شده .)2008باشد (اماراتاناكول و همكاران، است. مدل به شرح زير مي هر پروژه نيز

∑ ( )1 − ∑ ( 2)1

1− ≤ = + , ≥ 0

) 2011همكاران ( و ) و باهاتاچاريا2008، 2007همكاران ()؛ جسو و 2001ديكسون و همكاران ( ريزي غير خطي در انتخاب سبد پروژه است.اي از كاربرد برنامهنمونههاي عدد صحيح زماني مورد استفاده قرار مدلريزي عدد صحيح: هاي برنامهمدلصحيح صفر و يك صحيح عمومي يا عدد صورت عددگيرند كه بعضي از متغيرهاي مسئله بهمي

هاي بندي فعاليتصحيح قادر خواهد بود شرايطي از قبيل زمان باشند. با استفاده از متغيرهاي عددهاي موازي و عدم ها (مثالً الزام اجراي پروژه خاص، انجام پروژهانجام پروژه، شرطي بودن پروژه

گذاري ترك، به اشتراكها (مانند منابع مشتعامل بين پروژه هاي ناسازگار) واجراي پروژه به مدل تبديل كند. ) راها، موضوعات استراتژيكفناوري

انديس zها متغيرهاي تصميم مدل هستند (در اين مدل 2فرض كنيد با توجه به مدل يك محدوديت دارد. متغيرهاي تصميم مدل از به ازاي هر ؛ وانديس هر پروژه) jدوره زماني و

ام jاگر به متغير تصميم عدد يك تعلق گرفت بدين معنا است كه پروژه يك هستند.-نوع صفرشود. انتخاب نمي zام در دوره زماني jانتخاب شده و در غير اين صورت پروژه zدر دوره زماني

) .)2008(اماراتاناكول و همكاران، ) = ∀ . :١

≤ ∀ , ∈ [٠,١] و )؛ قرباني2008همكاران ( و سانچز )؛2000قاسم زاده و آرچر ( )؛1999آرچر و قاسم زاده (

)؛ 2012همكاران ( و )؛ رباني2012همكاران ( و )؛ قپانچي2010( هوبز و )؛ پتيت2009همكاران ()؛ 2013همكاران ( و توانا )؛2012رجائي ( و جهرمي )؛ عباسيان2012همكاران ( و دامغاني خليلي) 2014همكاران ( و يوما )؛ ويكي2014همكاران ( و زاده)؛ حسن2013همكاران ( و دامغاني خليلي

ريزي عدد صحيح جهت انتخاب سبد پروژه است.نمونه از برنامه

)1(

)2(

Page 10: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 40

ريزي آرماني به عنوان ابزاري مناسب جهت : برنامهريزي آرمانيهاي برنامهمدلكند تا هر كدام از اهداف را تا حد امكان به آرمان گيري در شرايط چند هدف تالش ميميمتص

ريزي آرماني ممكن است در هر بخش از مدل روابط خطي يا غيرخطي و برنامه .آن نزديك نمايدمورد تواند درگيرنده ميدر اين رويكرد، تصميم .متغيرهاي عمومي يا داراي عدد صحيح باشد

سازي نمايد. (اماراتاناكول ز طريق تخصيص اوزان عددي به هر كدام از توابع هدف مدلاهداف ا) و سالمي و 2013)؛ قحطراني و همكاران (2009قرباني و همكاران ( .)2008و همكاران،

ريزي آرماني جهت تعين سبد پروژه است.اي از كاربرد برنامه) نمونه1392همكاران (ريزي پويا يك تكنيك بازگشتي براي حل مسايل پيچيده است كه از مهبرناريزي پويا: برنامه

كند. در ها اقدام مياي از تصميمات متوالي ساده تر به حل آنطريق شكستن مسئله به مجموعهتوان در نظر گرفت. ريزي پويا معموالً بيش از يك محدوديت منبع مانند كل بودجه را نميبرنامه

هاي محاسباتي است كه ممكن است در اثر استفاده از اين تكنيك اين امر به سبب پيچيدگي اين كاربرد از هايينمونه براي مشاهده .)2008پيچيده بوجود آيد (اماراتاناكول و همكاران،

) مراجعه شود. 1993) و اسچميت (1962به هس ( توسعه و تحقيق حوزه در تكنيكهاي غيرقطعي از يك ض براين است كه دادههاي احتمالي فردر مدلريزي احتمالي: برنامه

ريزي با قيود تصادفي استفاده هاي احتمالي از برنامهكنند. بيشتر مدلتوزيع احتمالي پيروي ميصورت يك متغير تصادفي در هاي منابع به جاي يك عدد قطعي بهكنند كه در آن محدوديتمي

- برنامه كاربرد هايي ازمشاهده مثال براي .)2008شوند (اماراتاناكول و همكاران، نظر گرفته مي

) مراجعه شود.2004) اسچميت و گروسن (1991توسعه الن ( و تحقيق حوزه در احتمالي ريزيتوانند انتخاب سبد را هاي قطعي ميهاي احتمالي بهتر از مدلاگر چه مدلريزي فازي: برنامهمورد نياز براي توليد توابع توزيع احتمال وجود هاي آماري كه داده شرايطي سازي كنند اما درمدل

ها مفيد نخواهد بود. ايجاد تابع توزيع احتمال براي صفاتي از پروژه از نداشته باشد استفاده از آنها تقريباً ناممكن است. تئوري ها، مصرف منابع و تعامل با ساير پروژهقبيل منافع، هزينه

سازي اطالعات نادقيق در چنين است كه براي مدلهاي فازي از ابزارهاي رياضي مجموعهتوان چارچوبي براي هاي فازي ميهايي توسعه يافته است. استفاده از تئوري مجموعهمحيط

موجود پايين بوده و يا مدلسازي پارامترهاي غيرقطعي پروژه در شرايطي كه دقت اطالعات و دامغاني ). خليلي2008ل و همكاران، هاي آماري در دسترس نيست ايجاد كرد (اماراتاناكوداده

اي از ) نمونه2013همكاران ( و دامغاني )؛ خليلي2013همكاران ( و )؛ توانا2012همكاران (اي از تحقيقات پيشين است خالصه 3ريزي رياضي فازي جهت انتخاب سبد است. جدول برنامه

كه از مدل رياضي استفاده شده است:

Page 11: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

41 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

رياضي سبد پروژه در تحقيقات پيشين مرتبطهاي بررسي مدل -3جدول

تحقيق

مدل رياضي

تقطعي

عدد صحيح

چندهدفهاهداف موردنظر

ش حلرو

خطيغيرخطي قطعي

فازي احتمالي استوار عدد صيح

چندهدفه

هوو و همكاران،

2008 حداقل سرمايه و بله بله

حداكثر سودالگوريتم فراابتكاري

جسو و همكاران،

2007 الگوريتم حداقل هزينه خير بله

Trailroad

رباني و همكاران،

2012 بله بله

حداقل سرمايه، حداكثر سود و حداقل ريسك

زمان

Lingoافزار نرمبا استفاده از برنامه ريزي

آرمانيباهاتاچاريا،

2011 الگوريتم ژنتيك هزينه ريسك بله خير دامغانيخليلي

و همكاران، 2013

حداقل هزينه بله بله حداكثر سود

الگوريتم افسيلوم محدوديت كارآمد

توانا و همكاران،

2013 بله بله

حداقل هزينه حداقل زمان حداكثر سود

الگوريتم ژنتيك با مرتب سازي

غير مغلوب زاده و حسن

همكاران، 2014

بله بله هزينه، حداقل حداقل

ريسك و حداقل هزينه متفرقه

روش تايچيف

روش هاي تقليد آگاهانه: -3-4

سبد حوزه است. در تصميم تئوري اصلي ترين ابزارهاي يكي از تصميم درخت :درخت تصميم و زمان طول در كه است تصميمات از صورت تسلسلي پروژه به يك تصميم درخت پروژه، نوع دو اساس تصميم بر درخت گيرد. يكمورد ارزيابي قرار مي قطعيت عدم شرايط تحت اغلب هر اين رويكرد از استفاده گيري. باتصميم گره تصادفي رويداد سنتي شود: گرهمي ساخته گره

شود مي مدلسازي تصميم درخت يك شكل به پروژه سبد انتخاب فرآيند در كانديد پروژه

Page 12: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 42

اي از ) نمونه1997) و ستونبراكر و همكاران (1993(). هس 2008(اماراتاناكول و همكاران، تحقيقاتي است كه از درخت تصميم در انتخاب سبد پروژه استفاده شده است.

صورت به رقيبان است الزم آنجا كه در بازي تئوري بر مبتني : رويكردهايتئوري بازي ها كمك سبد هاياستراتژي مند شدن)سازي (نظامبه فرمول گردند لحاظ تصميمات در صريح دارد، وجود نظري دنياي و دنياي واقعي پيچيدگي بين توجهي قابل فاصله آنجا كه كنند. ازمي

تحليلي حل نمود. در صورت به را هامدل اين بتوان تا است الزم فراواني كننده ساده فرضيات ثبت براي رقابت در رقيب دو به محدود بازي تئوري هايمدل بيشتر توسعه، و تحقيق حوزه

- مي تنها دوم مرحله كه است حالي در اين و است متوالي رقابت مرحله دو در مالكيت معنوي

). گروور 2008گردد (اماراتاناكول و همكاران، آغاز اول مرحله آميز خاتمه موفقيت از پس تواندپروژه محسوب ها در انتخاب) نمونه اي استفاده از تئوري بازي1991چانگ ( پارك و ) و 1991(

شود.مي تلفيق و مندنظام آوريجمع ها،تكنيك اين توسعه از هدف :گيري گروهيتصميمهاي تكنيك چشم به هاآن به توانمي ها است. بنابراينآن تخصصي حوزه در خبرگان قضاوت و دانش

را ترپيچيده هايبراي مدل نياز مورد هايداده كه نگريست فكري توفان يا غربالي ابزارهاياي نمونه 1986). خرم شاهگل و ديگران در سال 2008كنند (اماراتاناكول و همكاران، مي توليد

از كاربرد تصميم گيري گروهي جهت تعيين سبد پروژه است. ها،قضاوت روش اين است. در گروهي گيريتصميم تكنيك معروفترين دلفي روش تكرار شونده هايفرم از ايشده كنترل توالي طريق از خبرگان از انتظارات گروهي و هابينش

صورت به هم با خبرگان تعامل امكان كننده گروه هماهنگ يك حاليكه در شودمي استخراجتحقيق خرم شاهگل .)2008كند (اماراتاناكول و همكاران، مي فراهم را نامه طريق از و ناشناس

گيري گروهي و روش دلفي اي از كاربرد تصميمتوان نمونهرا مي 1986و ديگران را در سال جهت تعيين سبد پروژه نام برد.

مدل هاي شبيه سازي و ابتكاري: -4-4

واقعي دنياي هايسيستم از نمايشي واقع در سازيشبيه مدلهاي :هاي شبيه سازيمدلمعموال و دهندمي پاسخ »اگر شودمي چه« از جنس سؤاالتي به اجرا دور هر در كه هستندباشد. بر زمان يا بر هزينه يا بسيار نداشته وجود تحليلي هايرويه كه شوندمي استفاده زماني

شوداستفاده مي زماني عموماً سازيشبيه هايمدل از توسعه و تحقيق تصميم گيري حوزه در مختلفي مسيرهاي گردند، منجر مختلف برآمدهاي به مختلف احتماالت با بتوانند هاپروژه كه-داده اينكه يا و باشد مختلفي هايارزش ها داراي آن مختلف برآمدهاي باشند، اختتام داشته تا

Page 13: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

43 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

به دستيابي براي سازيشبيه هايمدل .باشد دقيق غير و يا موجود نبوده هاآن نياز مورد هاي دور زيادي بسيار به تعداد تصميم متغيرهاي مناسب مقادير و خروجي متغيرهاي احتمال توزيع سبد انتخاب حوزه در .)2008دارند (اماراتاناكول و همكاران، نياز شده اصالح پارامترهاي با اجرا

هايتوزيع از خود كه تصادفي اعداد از كارلو مونت سازيتحقيق و توسعه، شبيه هايپروژهكند ايجاد را آن ميانگين حول منفعت توزيع تابع تا كندمي استفاده شوندمي ايجاد احتمالي

هايپروژه سبد انتخاب در كارلو مونت شبيه سازي از بيشتر هاينمونه ). براي1995(مارتينو، ) اشاره نمود. 1989) و بارد و فينبرگ (1985به سودر و ماندويك ( توان به توسعه مي و تحقيق يافتن است ممكن واقعي دنياي شرايط از بسياري در :هاي ابتكاري و فرا ابتكاريمدل- مي ترجيح گيرندگان تصميم كه دهدرخ مي زماني امر نباشد. اين ضروري بهينه هايجواب

عناصر ميان را تعامالت بسياري و بوده تربينانه واقع كه كنند استفاده رويكردهايي از دهند بهينه قابل ديگر كه گردندمي ترپيچيده هاو در نتيجه مدل گيرندمي نظر در مدل مختلف منطقي توازن توانندمي شرايطي چنين تحت فرا ابتكاري و ابتكاري رويكردهاي .نيستند سازي). فارسيجاني و 2008كنند (اماراتاناكول و همكاران، حل آن برقرار زمان و جواب كيفيت ميان

هاي ابتكاري و فرا اي از كاربرد مدل) نمونه1391)؛ پوركاظمي و همكاران (1391همكاران ( شود.ري در زمينه انتخاب سبد پروژه محسوب ميابتكا

هاي انتخاب سبد پروژهمقايسه روش -5

بندي كردند. در جدول هاي انتخاب سبد پروژه را تقسيمروش 1996زاده در سال آرچر و قاسمشده است. شده، نشان داده هاي لحاظ ها با توجه به شاخصها و مقايسه آناي از روشخالصه 2

اند از: در نظر گرفتن اهداف چندگانه، در نظر گرفتن روابط ميان ها عبارتمقايسه روشمعيارهاي ها، محدوديت منابع، معيارهاي كمي، حل با تعداد زياد پروژه، در نظر گرفتن ريسك و عدم پروژه

باشد. اين جدول نشانگر اين اطمينان در مدل، تحليل حساسيت و باالنس كردن سبد پروژه ميباشد. به هاي انتخاب سبد، داراي مشخصات بارز و همچنين معايبي ميهر كدام از روشاست كه

عنوان مثال روش تحليل سلسله مراتبي داراي مشخصاتي مانند در نظر گرفتن اهداف يا اي كه قادر به بررسي است از معيارهاي چندگانه و همچنين معيارهاي كيفي است اما تعداد پروژه

شود و اين موضوع يكي از معايب روش تحليل سلسله مراتبي سط تشكيل ميسايز كوچك تا متو رود.به شمار مي

Page 14: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 44

)1996هاي انتخاب سبد پروژه (آرچر و قاسم زاده، مقايسه روش -4جدول هاي انتخاب سبد پروژهمقايسه روش

هاروش مشخصات سبد/ پروژه هاي حمايتي مشخصه

كمالحظات استراتژي

ت گروهيحماي

س سبد باالن

ت تحليل حساسي

عدم اطمينان پروژه

ك پروژهريس

فاز بندي پروژه

تعداد پروژهمعيارهاي كيفي ها

ت منابع محدودي

روابط متقابل پروژه اهداف چندگانهها

مقايسه Y Y

S-M

Y Y Q-Sort

S Y Y مقايسه

ييدودوبه S-L Y Y Y يازدهيامت

Y Y S-M

Y Y Y AHP

مشخصه سود Y Y S-L بازگشت سود

Y Y Y Y S-L Y تحليل ريسك تحقيقات بازار Y S Y Y تحقيقات بازار

ريزي برنامه

استراتژيك

Y Y Y Y S-M

Y Y Y هاماتريس

Y M-L

Y Y تحليل ايخوشه

Ad-Hoc

S-L Y هاپروفايل

سازيبهينه

Y Y S-M Y Y Y

ريزي برنامه صفر و يك

Y Y S-L Y Y Y ريزي برنامه

آرماني (Y= Yes; S= Small; M= Medium; L= Large)

Page 15: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

45 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

رينتيجه گي - 6ها و توسعه فناوري در سازمان پروژه سبد انتخاب بكارگيري روشمسئله تحقيق اين در

زمينه در تحقيقات پيشين در بررسيگرفت. قرار بررسي مورد هاي با فناوري پيشرفتهشركتهاي انتخاب روش از متنوعي طيف كه دهدمي نشان توسعه فناوري مديريت و انتخاب سبد پروژه

هاي اين مقاله انواع روشدر ارائه نگرديده است. حوزه اين جهت انتخاب سبد در سبد پروژهدر اين .هاي توسعه فناوري استعمومي انتخاب سبد پروژه ارائه شد كه قابل تعميم به پروژه

اندازه ابزارهاي ترتيب به دسته شش هاي انتخاب سبد پروژه توسعه فناوري بهروش تحقيق و سازي شبيه هاي مدل آگاهانه، تقليد هاي روش رياضي، ريزيبرنامه هايمدل منفعت، گيري

گرديده است. تقسيم عموميت فاقد و واقعي اختيارات ابتكاري، گردد موارد ذيل مد نظر قرار گيرد:در تحقيقات آينده پيشنهاد مي

هاي با فناوري پيشرفته با هاي عمومي انتخاب سبد پروژه در سازمانبكارگيري روش .در آن سازمانتوجه به ماهيت مسئله

موجود هاي عموميهاي مثبت هر يك از روشجهت بهرمندي بيشتر از مشخصه هاي عمومي انتخاب سبد انتخاب سبد پروژه، تحقيقات بيشتري بر روي تلفيق روش

انجام گردد. هاي عمومي انتخاب سبد پروژه در در تحقيقات آتي در زمينه بكارگيري هر يك از روش

يت سبد پروژه (پيشنهاد پروژه، غربالگيري، انتخاب و تعديل سبد) هريك از مراحل مدير مطالعات بيشتري انجام گردد.

Page 16: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 46

منابع با متقابل اثر با هايپروژه سبد سازيبهينه). 1392. (س مظاهري، م؛ فتاحي، م؛ كاظمي، پور .1

.20-1 ،5 تهران، صنعتي مديريت). ICA(استعماري رقابت الگوريتم از استفاده فناوري هايپروژه سبد انتخاب مدل ). ارائه1393. (سعيد ،روحاني ؛سعيد ،اماني؛ ليدا، شيرخاني .2

مديريت كنفرانس فازي. دهمين معياره چند گيري تصميم هايمدل از استفاده با اطالعات پروژه.

از استفاده با متقابل، اثر با پروژه سبد انتخاب). 1391. (م نوروزي، م؛ فتاحي، ح؛ فارسيجاني، .3 .5 صنعتي، مديريت انداز چشم. آشوبي ديناميك و) PSO(ذرات گروه سازيبهينه الگوريتم

با فناوري توسعه هاي پروژه گذاري ). ارزش1391كيال، كاظم؛ مدرس يزدي، محمد. ( .4 ملي كنفرانس ششمين و الملليبين كنفرانس حقيقي. دومين اختيارات روش از استفاده فناوري. مديريت

كمي هايروش و مفاهيم بر مروري). 1388. (جليل غريبي، حبيب اهللا؛ سيد طباطباييان، .5 تهران. ايران، صنعتي تحقيقات و آموزش مركز فناوري، گذاريارزش

چاپ( پروژه سبد مديريت تا پروژه مديريت از). 1392. (ح جهرمي، عباسيان م؛ روانشادنيا، .6 ايستاتيس. فدك انتشارات تهران،). اول

٧. Abbasianjahromi, H; & Rajaie, H. (2012). Developing a project portfolio selection model for contractor firms considering the risk factor. Journal of Civil Engineering and Management, 18(6), 879-٨٨٩

٨. Allen, B. (1991). Choosing R&D projects: an informational approach. American Economic Review, 81(2):257-٢٦١.

٩. Al-Mazidi S, Ghosn , A. (1997). A management model for technology and R&D selection, International Journal of Technology Management, ٥٤١-٥٢٥:(٥/٦)١٣.

١٠. Archer, N. P; & Ghasemzadeh, F. (1996). Project portfolio selection techniques: a review and a suggested integrated approach. MINT (Management of Innovation and New Technology) Research Centre Working Paper.

١١. Archer, N. P; & Ghasemzadeh, F. (1999). An integrated framework for project portfolio selection. International Journal of Project Management, ٢١٦-٢٠٧ ,(٤)١٧

١٢. Bard JF, Feinberg A. (1989) A two-phase methodology for technology selection and system design. IEEE Transactions on Engineering Management 36(1):28-36.

١٣. Bardhan, A; Sougstad, Y & Sougstad, R. (2014). Prioritizing a Portfolio of Information Technology Investment Projects. Journal of Management Information Systems, 21(2), 30-60

١٤. Baker N; Freeland, J. (1975). Recent advances in R&D benefit measurement and project selection methods. Management Science,21(10),1164-١١٧٥.

Page 17: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

47 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

١٥. Baker, NR (1974). R&D project selection. IEEE Transactions on Engineering Management, 21(4):164-١٧١.

١٦. Bhattacharyya, R., Kumarb, P., & Kar, S. (2011). Fuzzy R&D portfolio selection of interdependent projects. Computers and Mathematics with Applications , 62, 3857–3870

١٧. Carpenter, R; Petersen, B. (2002). CAPITAL MARKET IMPERFECTIONS, HIGH-TECH INVESTMENT, AND NEW EQUITY FINANCING, The Economic Journal,Volume 112, Issue 477,54–72

١٨. Cooper, RG; Edgett, SJ; Kleinschmidt, EJ. (2001). Portfolio Management for New Products. 2nd ed. Basic Books: New York, NY.

١٩. Dickinson, M.W; Thornton, A.C; Graves, S. (2001). Technology portfolio management: optimizing interdependent projects over multiple time periods, Engineering Management, IEEE, Volume:48 Issue:4

٢٠. Dreyck, B; Grushka-Cockayne, Y; Lockett, M. (2005). The impact of project portfolio management on information technology projects. International Journal of Project Management, 23 (2005): 524–537

٢١. Gear, AE; Lockett, AG; Muhlemann, AP. (1982). A unified approach to the acquisition of subjective data in R&D. IEEE Transactions on Engineering Management, 29(1):11-١٩.

٢٢. Ghahtarani, A; & Amir Abbas, N. (2013). Robust goal programming for multi-objective portfolio selection problem. Economic Modelling, 33, 588-592

٢٣. Ghasemzadeh, F., Archer, N., & Iyogun, P. (1999). A Zero-One Model for Project Portfolio Selection and Scheduling. The Journal of the Operational Research Society , 50 (7), 745-٧٥٥.

٢٤. Ghorbani, S., & Rabbani, M. (2009). A new multi-objective algorithm for a project selection problem. Advances in Engineering Software , 40, 9-١٤.

٢٥. Gruver, GW. (1991). Optimal R&D policy for a patent race with uncertain duration. Mathematical

٢٦. Hall, DL; Nauda, A. (1990). An interactive approach for selecting IR&D projects. IEEE Transactions on Engineering Management, 37(2):126-١٣٣.

٢٧. Hassanzadeh, F., Nemati, H., & Sun, M. (2014). Robust optimization for interactive multiobjective programming with imprecise information applied to R&D project portfolio selection. European Journal of Operational Research , Article in press, XX-XX.

٢٨. Heidenberger, K; Stummer, C. (1999). Research and development project selection and resource allocation—a review of quantitative modelling approaches, International Journal of Management Review, 1:٢٢٤-١٩٧

٢٩. Hess, SW. (1962) .A dynamic programming approach to R and D budgeting and project selection. IEEE Transactions on Engineering Management 9(4):170-١٧٩.

٣٠. Hess, SW. (1993) Swinging on the branch of a tree: project selection applications. Interfaces 23(6):6-١٢.

٣١. Hu, G., Wang, L., Fetch, S., & Bidanda, B. (2008). A multi-objective model for project portfolio selection to implement lean and Six Sigma

Page 18: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 48

concepts. International Journal of Production Research , 46 (23), 6611 -6625

٣٢. Iamratanakul, S; Patanakul, P; & Milosevic, D. (2008). Project portfolio selection: From past to present. Proceedings of the ٤th IEEE International Conference on Management of Innovation and Technology, N.Y: ICMIT, ٢٩٢-٢٨٧

٣٣. Jackson, B. (1983). Decision methods for selecting a portfolio of R&D projects, Research Management, 26(5):21-٢٦.

٣٤. Khalil-Damghani, K., & Tavana, M. (2014). A Comprehensive Framework for Sustainable Project Portfolio Selection Based on Structural Equation Modeling. Project Management Journal, 45 (2), 82-٩٧.

٣٥. Khalili-Damghani, K., Tavana, M., & Sadi-Nezhad, S. (2012). An integrated multi-objective framework for solving multi-period project selection problems. Applied Mathematics and Computation, 219, 3122–٣١٣٨.

٣٦. Khalili-Damghania, Kaveh, Nojavana, M., & Tavanab, M. (2013). Solving fuzzy Multidimensional Multiple-Choice Knapsack Problems: The multi-start Partial Bound Enumeration method versus the efficient epsilon-constraint method. Applied Soft Computing, 13, 1627–1٦٣٨.

٣٧. Khorramshahgol, R; Azani, H; & Gousty, Y. (1988). An integrated approach to project evaluation and selection. IEEE Transactions of Engineering Management, 35(4), 265-٢٧٠.

٣٨. Kirchhoff, Bruce A., Matthias J. Merges, and Joe Morabito. (2001). A Value Creation Model for Measuring and Managing the R&D Portfolio, Engineering Management Journal, 13,19-22.

٣٩. Kumar, R; Charlotte, C. (2010). Information Technology Portfolio Management: Literature Review, Framework, and Research Issues, Information Resources Management: Concepts, Methodologies, Tools and Applications

٤٠. Li YR, Chen YG. (2006). Managing technology: the technology valuation approach” PICMET, 535-540

٤١. Liberatore, MJ; Titus, GJ. (1983). The practice of management science in R&D project management. Management Science, 29(8):962-٩٧٤.

٤٢. Liesio, J; Mild, P; & Salo, A. (2007). Preference programming for robust portfolio modeling and project selection. European Journal of Operational Research, 181, 1488–1505.

٤٣. Liesio, J; Mild, P; & Salo, A. (2008). Robust portfolio modeling with incomplete cost information. European Journal of Operational Research, ٦٩٥–٦٧٩ ,١٩٠.

٤٤. Mandakovic, T. Souder, WE. (1990). Experiments with microcomputers to facilitate the use of project selection models. Journal of Engineering & Technology Management, 7(1):1-١٦.

٤٥. Markowitz, H. (1952). Portfolio selection, Journal of Finance, 7(1): 77–9١. ٤٦. Moree, S. (2010). Strategic Project Portfolio Management (1st). New

Jersey: John Wiley & Sons Inc.

Page 19: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

49 روشهاي انتخاب سبد پروژه با تاكيد بر ...

٤٧. Martino, JP. (1995). Research and Development Project Selection. Wiley, New York, NY.

٤٨. Park J, Chong JK (1991) A model to assess the value of an intermediate R&D result. IEEE Transactions on Engineering Management 38(2):157-163.

٤٩. Petit, Y; & Hobbs, B. (2010). Project portfolios in dynamic environments: sources of uncertainty and sensing mechanisms. Project Management Journal, 41(4), 46–58.

٥٠. PMI. (2013). The Standard for Portfolio Management (3rd). Pennsylvania: Project Management Institute Inc.

٥١. Rabbani, M., Tavakoli Moghadam, R., Jolaei, F., & Ghorbani, H. R. (2012). A Comperehnsive Model for R and D Project Portfolio Selection with Zero-One Linear Goal Programming. IJPMA, 325-٣٣٣.

٥٢. Rupak, panjak. (2012). Fuzzy R&D portfolio selection of interdependent project, Applied Soft Computing, 13, 1627–1٦٣٨.

٥٣. Sanchez, H; Robert, B; & Pellerin, R. (2008). A Project portfolio risk-opportunity identification framework. Project Management Journal, 39(3), ١٠٩-٩٧.

٥٤. Schmidt, RL. (1993). A model for R&D project selection with combined benefit, outcome, and resource interactions. IEEE Transactions on Engineering Management, 40(4):403-٤١٠.

٥٥. Schmidt CW, Grossmann IE (1996) A mixed integer programming model for stochastic scheduling in new product development. Computers and Chemical Engineering 20:1239-1244.

٥٦. Spharim I, Szakonyi R (1984) A simple method for evaluation and selection of R&D proposals for a competitive grant fund. IEEE Transactions of Engineering Management 31(4):184-185.

٥٧. Steele, LW. (1988). Selecting R&D programs and objectives. Research-Technology Management, 31(2):17-٣٦.

٥٨. Stonebraker, JS; Kirkwood, CW. (1977). Formulating and solving sequential decision analysis models with continuous variables. IEEE Transactions on Engineering Management, 44(1):43-٥٢.

٥٩. Tavana, M; Khalili dameghani, K; & Abtahi, A. (2013). A fuzzy multidimensional multiple-choice knapsack model for project portfolio selection using an evolutionary algorithm. Annals of Operations Research , ٤٨٣-٤٤٩ ,٢٠٦

٦٠. Thomas, H. (1985). Decision analysis and strategic management of research and development: a comparison between applications in electronics and ethical pharmaceuticals. R&D Management,15(1):3-٢٢.

٦١. Vilkkumaa, E; Liesiö, J; & Salo, A. (2014). Optimal strategies for selecting project portfolios using uncertain value estimates Optimal strategies for selecting project portfolios using uncertain value estimates. European Journal of Operational Research, 233(3), 772–783.

٦٢. Wlash, S. (2015). Portfolio Management for the Commercialization of Advanced Technologies, Engineering Management Journal, 13(1), 30-٤٤

Page 20: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

1394 پاييزـ 1پژوهش و فناوري ـ شماره 50

٦٣. Yan L, Hong Z, Lucheng H. (2010). Review on Methods of New Technology Valuation, The International Conference on E-Business and E-Government, IEEE International Conference on, China, Proceedings, 1932-1935

Page 21: يﺎﻫهژوﺮﭘ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺎﺗ ﺎﺑ هژوﺮﭘ ﺪﺒﺳ بﺎﺨﺘﻧا … · يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ 1394 ﺰﻴﻳﺎﭘ -1 هرﺎﻤﺷ 31-50ص ص

Methods of Selecting Project Portfolio with the Emphasis on Technology

Development Projects

Abbas Fadaei 6,

Masood Rabieh7

Abstract

One of the critical issues in the project management is how to select appropriate project portfolio. The

issue of selecting project portfolio and related activities is considered one of the most important activities in most organizations, particularly project-oriented companies, for the appropriate allocation of resources.

Technology-oriented companies work in a dynamic space in which they are forced to develop technology

and introduce new products and services for their survival which are conducted in the form of project. Although managers have tried diverse methods for selecting projects, systems design, new technologies,

etc., different influential factors such as resource limitations, uncertainty and interdependency among the

projects on one hand and the multitude of projects on the other hand have paved the ground for the systematic and organized selection of project portfolio in recent years. In the present research, a relevant

review of the literature in the area of selecting technology development project portfolio is given; then,

the methods of selecting project portfolio are investigated. Afterwards, the methods of selecting project

portfolio are presented which will be individually explained in brief.

Keywords: Project Portfolio Selection, Technology Development Projects, Methods of Selecting

Project Portfolio.

6Shahid Beheshti University 7Shahid Beheshti University