ii - ebible.org - read and download the holy bible ·...

383

Upload: lydung

Post on 30-May-2019

251 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

iiGu io'ki' gu Dios na bhaan tu a'ga guch xoi'kam

New Testament in Tepehuan, Southeastern (MX:stp:Tepehuan, Southeastern)copyright 2007 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Tepehuan, SoutheasternTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Tepehun del sureste [stp], MexicoCopyright Information

2007, Wycliffe Bible Translators, Inc.This translation text is made available to you under the terms of the Creative Commons License: Attribution-Noncommercial-NoDerivativeWorks. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuation of the Bible.You may share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from this work, provided that you include theabove copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us with your request.The New Testamentin Tepehuan, Southeastern

2007, Wycliffe Bible Translators, Inc.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-NoDerivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures anddocuments. For other uses, please contact the respective copyright owners.2016-05-05PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 14 Mar 2019 from source files dated 12 Nov 20180f8d31b9-5dd5-5a02-bb46-c2fd0a544e81

http://www.wycliffe.orghttp://www.ethnologue.org/language/stphttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

Contents

MATEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1MAARKOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50LUUKAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81JUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131Hch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171ROOMA KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2161 KORIINTO KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2362 KORIINTO KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255GALAASIA KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267EEPESO KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275PILIIPOS KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282KOLOOSAS KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2871 TESALOONIKA KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2922 TESALOONIKA KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2961 TIMOTEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2982 TIMOTEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304TIITO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308PILIMOON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311ISRAEL KAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312SANTIAGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3291 PEEGRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3362 PEEGRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3441 JUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3482 JUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3543 JUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355JUUDAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356Ap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358

MATEO 1:1 1 MATEO 1:23

GUX BHAIM KAICHDHAM IOOK NA BHAAN TU AGA GUCH XOIKAM NATTU UANAK GUMATEOGu bopxi guch Xoikam(Lk. 3:2338)

1Gu Dabii gio gu Abraam jir di px am gu bopxi guch Xoikam. Japni jak moo tu tuii:2Gu Abraam maan tu mar kat na Isaak tgich. Mi dhr ba moo gu Isaak maan jup tu mar kat na Jakob

jup tgich. Mi dhr ba moo gu Jakob jkchip tu maamar kat, maadt jir di gui na Judaa tgich. 3Mi dhrba gu Judaa gook jup tu maamar kat, maan Paaris tgich, gu jumai ba Saara, gu ja naan ba Tamaar juptgich. Ba gu Paaris maan jup tu mar kat, Isroom jup tgich. Mi dhr ba gu Isroom maan jup tu markat, Araam jup tgich. 4Mi dhr ba gu Araam maan jup tu mar kat, Aminadaa jup tgich. Mi dhr ba guAminadaamaan jup tumar kat, Nasoon jup tgich. Mi dhr ba gu Nasoonmaan jup tumar kat, Salomoonjup tgich. 5 Ba gu Salomoon mi dhr maan jup tu mar kat na Boos jup tgich, gu dn ba Raab juptgich. Ba gu Boos mi dhr maan jup tu mar kat, Obed jup tgich, gu dn ba Rut jup tgich. Mi dhr bagu Obed maan jup tu mar kat, Isayii jup tgich. 6Mi dhr ba gu Isayii maan jup tu mar kat na pui tgichDabii. Mi dhr ba gu Dabii maan jup tu mar kat na Salomoon jup tgich, gui nar dn gui na bp dr jirbngan kat gu Uriiyas.

7 Ba gu Salomoon mi dhr maan jup tu mar kat, Roboam jup tgich. Mi dhr ba gu Roboam maan juptu mar kat, Abiiyas jup tgich. Mi dhr ba gu Abiiyas maan jup tu mar kat, Asaa jup tgich. 8Mi dhr bagu Asaa maan jup tu mar kat, Josapaat jup tgich. Mi dhr ba gu Josapaat maan jup tu mar kat, Joraamjup tgich. Mi dhr ba gu Joraam maan jup tu mar kat, Usiiyas jup tgich. 9Mi dhr ba gu Usiiyas maanjup tu mar kat, Jotaam jup tgich. Mi dhr ba gu Jotaam maan jup tu mar kat, Akaas jup tgich. Mi dhrba gu Akaas maan jup tu mar kat, Esekiiyas jup tgich. 10Mi dhr ba gu Esekiiyas maan jup tu mar katna Manasees jup tgich. Mi dhr ba gu Manasees maan jup tu mar kat, Amoon jup tgich. Mi dhr ba guAmoon maan jup tu mar kat, Josiiyas jup tgich. 11Mi dhr ba gu Josiiyas jkchip tu maamar kat jano namt pai dhuuk ja uuuk gu Israel kam jatkam mu jak Babiloonia. Ba maadt Jekoniiyas tgich gui j namjir maamran kat.

12 Ba mkkat gatuuk nam pai dhuuk mu jak xi oikat Babiloonia, maan jup tu mar kat gu Jekoniiyasna Salatial jup tgich. Mi dhr ba gu Salatial maan jup tu mar kat, Robabeel jup tgich. 13 Mi dhr bagu Robabeel maan jup tu mar kat, Abiot jup tgich. Mi dhr ba gu Abiot maan jup tu mar kat, Eliakiimjup tgich. Mi dhr ba gu Eliakiim maan jup tu mar kat, Asoor jup tgich. 14Mi dhr ba gu Asoor maanjup tu mar kat, Sadook jup tgich. Mi dhr ba gu Sadook maan jup tu mar kat, Akiim jup tgich. Mi dhrba gu Akiim maan jup tu mar kat, Eliob jup tgich. 15Mi dhr ba gu Eliob maan jup tu mar kat, Eliasaarjup tgich. Mi dhr ba gu Eliasaar maan jup tu mar kat, Mataan jup tgich. Mi dhr ba gu Mataan maanjup tu mar kat, Jakob jup tgich. 16Mi dhr ba gu Jakob maan jup tu mar kat na Josee jup tgich, gui narbngan kat gu Mariiya gui nar dn guch Xoikam gui na Jesuus t, gui na saak Dios pui bha jootsa jixdhaam dr.

17Ba jano dr nat pai dhuuk maaxir gu Abraam, mambhx damanmaakob ai mt gu jatkam nat bap bamaaxir gu Dabii. Gio ba mi dhr gatuuk jakbui aixkam jup ai mt na mt maaxir jano dr nat pai dhuukgu Dabii maaxir mi juugt na mt pai dhuuk ja uuuk gu Israel kam jatkam mu jak Babiloonia. Gio ba midhr jano nam pai dhuuk mu jak xi oikat Babiloonia gu Israel kam jatkam, jakbuip ai mt mambhxdaman maakob na mt maaxir gu jatkam mi juugt nat pai dhuuk maaxir guch Xoikam gui na saak Diospui bha jootsa jix dhaam dr.

Nat jax jak maaxir guch Xoikam(Lk. 2:17)

18 Japni jak jum duu guch Xoikam jano nat pai dhuuk maaxir. Gu dn Mariiya tu taanda am nasap bman tu kiicha maan gu chio na pui t Josee, gu ji na gu bp dr nat chakui bman tu kiicha,dlh px bar alhich kkam ka gu Mariiya, sia kum ti chakuir jum bpnagm, na gu gux Dhuudu kam jixUa Iimda nat pui jak bhaan jum tajaa na ba dlh px ba tgia maan gu alhii. 19 Gu ba na gu gu Joseejup jir jix bhaikam ka, gui na bman jix chu kiicham ka gu Mariiya, pui bam aagt nam jix xlhim ximjdlhkadai gt cham tu bhaan ji chu agat, na gux joign gu Mariiya, ba cham aa na ba ji iattulhdha jabui gu ggrkam jum aandam, nam ba cham tu chiia nam muaa. 20 Ba pui bam aagk na moo mai babua gt gu Mariiya, gu ji nat gu ba t maan gu nobii guch Gkora ttki bhaan na sap jup ttda:

Aapi Josee nap jir boxii gu Dabii, chap jax jum aagt bman xi chu kiichai guMariiya, na gu gu alhiigui na tgia, dhi gux Dhuudu kam jix Ua Iimda px nat pui jak tu duu nat bhaan jum tajaa. 21 Ba guij gu alhii na tgia gu Mariiya, Jesuus jap ttg, na gu dhi ya jap uachuda gu ja uatulhdhara gu Israelkam jatkam. Pui ku bar am na pui jak tnka.

22Ba dhi pui jak tum duu jano nat tum kuugalh gu pui nat jax jak tk bjk guch Gkora nat bhaanjim uargidhak maadt gui nam bjk bhaankam tu agimk, nat pui jak tu uanak na japnim kaich:23Dlh px ba tgia gu alhii maan gu ubii tyaa.Emanoil jam ba ttg.

MATEO 1:24 2 MATEO 2:16Ba dhi jap kaikam jup jum kaich: Jich am t ni gu Dios.

24 Ba nat pai dhuuk ba iia gu Josee, cham jax ji chk bhaip ji bhi gu Mariiya na jax ba ttda gunobii gu Dios. 25Ku gu chakui maap jix bhai tu oicha mt ji jap na moo na jax nom jir jum bpnagm.Dai gatuuk nat pai dhuuk ba t gu alhii gu Mariiya na mt ba maap ba tu oicha. Ba gu Josee, Jesuus ttgu alhii nat jax chia na ttg gu nobii gu Dios.

2Nam ba tmpu guch Xoikam gui nam jix maatt ja nidha gu chiichia

1 Ba gu Jesuus bhamm maaxir na pai pui t t Beleen gui na bhaan bipio gu Judea dbr, ba janomaaxir na pai dhuuk jir gkam ka gu Eroodis na jx jir Judea. Ba jano jkchi bhammp ba ji bubua mtJerusaleen gui nam mu jak oika xialhbui, gui nam jix maatt ja nidha gu chiichia, na mt mui batgim guch Xoikam nat ba maaxir. 2 Ba bhai ba t tkka am na sap pa jak jax chuii, jup kaich am:

Pa jak jax chuii guch Xoikam gui nat ba maaxir, gui na saak jir ja gkam tuk ka gu ya kam dhiIsrael? Maan t chich gu g chi na puir jum duukam nat ya pai ba maaxir guch Xoikam. Pui ku chichba aach moo bhai xi jii na chich bhai bha tu daaim buior.

3Ba gampai ji dhuu gu Eroodis nat pui j ja kai, panaas kut giilhim jix buam jum lh, gio gu jai nam jkbhai oidha Jerusaleen ba pui p. 4 Ba ba ja bai gu Eroodis gu ja ggrkam tuk gui nam bhai g chiopja palhbuidha gu Israel kam jatkam nam tu daanda buior gu Dios, gio ba gui nam sap jix mat ka guioki gu Dios, ba bhai ba ja tkka na pai ba pui maaxilhia guch Xoikam gui na saak Dios bha jootsajix dhaam dr. 5 Ba guip ttda am:

Dhomi dho saak na pair Beleen gui na bhaan bipio ya dhi Judea dbr, na gu puim kaich gu iokigu Dios mi nat pai tu uanak maadt gui nam bjk bhaankamun tu agimk, na japnim kaich:6 Ba aapim na pim jk mi oidha na pai pui t t Beleen,gui na bhaan bipio gu Judea dbr,cham tu gampai bipio pim,sia ku gu jai kap ti ggr jir kikcham ya dhi Judea,na gu mi aapim jam bui maan maaxilhia gui nar gkam ka ja bui gu jatkam tuk Israel kam.

7Ba ba ja bai p gu Eroodis gui nam jix maatt nidha gu chiichia, ba mu jap dlhkob jix xlhim ba jatkka nam pai ba duuk mu pai pu ni gu g chi na bhaan jix maat nat ba maaxir guch Xoikam. 8Badaipu nat xi ja tkkak mui xi ja joot mu jak Beleen, jup ja ttda:

Ea na pimmu jimia mu Beleen. Mi jap japim nai tu gaangmi tgia gu alhii gui na puir jich Xoikam.Ba no pimt mi pai t, ya pim xi aadhidhat na pim pai dhuuk gio jak jup ba suulhgia na pai slh juptuika, na ba aa muip jimia na tu daamra buior.

9 Ba gui daipu nat jax pui xi ja tn gu Eroodis, pu jii mt. Ba gamai gu bx boi nam mu jiim, bpgamai ba jim gu g chi bha jap jix dhaam, gui na mt bp dr mumm jak t ja kiaam na bha jap daajix dhaam, ba mui pu jim bha jap jix dhaam gammj nam jax jiim gu bx boi. Ba na mt pai dhuuk baai mumm Beleen, bhai px jap ji dhaibu gu g chi slh mi na paip tuii gu alhii gui nar jich Xoikam.10Ba joidham jix bhaim lh jamt gui nam jix maatt ja nidha gu chiichia na mt ba t gu g chi natbhai px jap ji dhaibu, nam gux maat na mi bap tuii guch Xoikam. 11 Ba na mt mui ji baap mj bakchr, mi px ji ch mt gu alhii na mi jap daa, gio gu dn. Ba nam jax jiim, ja olhia kn gukk bhai ji chudaan mt buior gu alhii gui nar jich Xoikam, gio na mt xi chu kukpiokak mi jap xi chu dalhxi gui nami tu jim gui nax dharam tu namk, pui na jax gu dioor, gio gui na joidham uub, gio ba gui na kn tumkubhionda. 12Gatuuk ba dai na mt mi jap ba tbia. Ba ba t ttk mt na sap cham bhaai nam mu jak kajiimda buior gu Eroodis, na gux bhaam buior gu alhii gui nar jich Xoikam. Ba maakam jak bhi mt namt pai dhuuk ba jii mu jak ja kiaam.

Gu Josee na mai ba daiia mu jak Ejipto na bhika guch Xoikam nam ba cham muaa13Ba gatuuk na mt pai dhuuk ba jii gui nam jix maatt ja nidha gu chiichia, ba t gu Josee maan gu

nobii gu Dios ttki bhaan, bap ttda:Xi bamii Josee, jix k bim duu kup mai daiia mu jak Ejipto, xi bhji ap dhi alhii, gio gu dn

jap bx jup xi baidhai. Mummp ba moo px daaka, aa dlh bam aagidha na pai dhuuk jix bhaain kanap gio bhaip ba jimia, na gu ya gu Eroodis bha jimda jia na bha gaamra dhi alhii na ba ya muaa.

14 Ba nat pai dhuuk ba iia gu Josee, pu tukaa cham mi bhi nat mai ba m mu jak Ejipto, xi bhkgu alhii gio gu dn bx jup xi baidhak. 15Mu jak ba pu daaka na jx duakat gu Eroodis. Ba dhi puijak jum kuugalh gu pui nat jax jak tk gu Gkam jich Gkora bhaan jim uargidhak maadt gui nambjk bhaankam tu agimk, nat pui jak tu uanak na japnim kaich: Mumm dr Ejipto ich bha jak baigu mar.

Gu Eroodis na ba ja chiia gu sandaaruix chugi nam ja kooda gu aaalh, katti sap maadt jir di ka gt guchXoikam

16 Ba nat pai dhuuk pui ba t kai gu Eroodis na mt maakam jak px ba bhi gui nam jix maatt janidha gu chiichia, giilhim bhai ji bhaam, na gu ti ka ja nrat nam saak gio bhai bhya gt nam bhaixi aadhidha gt na paip tuii guch Xoikam. Ba mu ja joot gu sandaaruix chugi mu Beleen nam sapja kooda bx gu aaalh nam jk mi jaich ka, sia gui nam mu jap oika judharan. Ba dai gui nam jkjix iom jir alhich tu chia nam ja kooda, gio gui nam jk gook oidha ba bia, na jx lhii na bar g guch

MATEO 2:17 3 MATEO 3:14

Xoikam jano dr nampai dhuuk tu aagi namt t gu g chi gui nam jixmaatt ja nidha gu chiichia.17 Ba dhi pui jak jum kuugalh gu pui nat jax jak tu uanak gu Jeremiiyas gui na bjk bhaankamun tuagimk na japnim kaich:18Mu na pai pui t t Ramaa px giilhim tm ti nat bhai ji chum susuan,panaas kum giilhim jix buam jum aagt ggr kn suan,gu bak gu Rakeel na suak na mt ba ja koi gu maamran.Ba cham jx t jjkgr na gu giilhim jix buam jum aa,nam gu ba koiix gu maamran na xi ja ni.

19 Ba gatuuk nat pai dhuuk ba muu gu Eroodis gio buior jup bam maax gu Josee gu nobii gu Dios namu jak ka daa Egipto, bap ttda:

20Xi bamii Josee. Xib ba bax bhaai nap giop ba jimia bhamm jak Israel, xi bhji ap dhi alhii gio dhidn jap bx jup xi baidhai, na mt gu ba koi gui nam jaroi kax bhaamkidhat dhi alhii.

21Ba gu Josee nat jax jup bampu jii p bhamm jak Israel, xi bhk gu alhii, gio gu dn bx jup xi baidhak.22 Gu ji na gu nat chakui bhamm ai, pui ba t kai na gu Arkelao bhaip bar gkam na jx jir Judea, guinar maraan gu Eroodis kat. Ba pui chammui ka ai gu Josee, na gux bhi. Ba gio buior jup bammaaxgu nobii gu Dios ttki bhaan, ba pui ttda na mu jak bhya Galilea. Ba gu Josee pu slh bhi p mu jakna pai tu aagi. 23 Ba nat jax mumm ai, mi dhr mu jak jup bhi na pui t t Nasareet. Ba dhi puijak jum kuugalh gu pui na mt jax jak tu uanak gui nam bjk bhaankam tu agimk gu Dios, na saak guchXoikam pui jak jix mat ka am gu jatkam: Jesuus Nasareet kam.

3Gu Juan jatkam bopkondam na ba tu ja agidha gu jatkam maan kap na pair gampx jix chu gak kr(Mr.1:18; Lk. 3:19, 1517; Jn. 1:1928)

1 Ba jano mu jap gampx jix chu gak kr gui na bhaan bipio gu Judea dbr, px ba kaika gu Juanjatkam bopkondam na oirt tu ja agidha gu jatkam, 2 jup ja ttdada:

Ya mam ai na pai dhuuk maaxik jum maaxdha gu Dios aapim jam bui. Mi pim sap pui ba jimia najax jix aa.

3Ba gu Juan jatkam bopkondam jir di na aagt jup kaich gu Isaiiyas gui na bjk bhaankamun tu agimkgu Dios nat pui jak tu uanak na japnim kaich:Maan gu maankam mu jap gampx jix chu gak kr px oirt ba tu ja agidha gu jatkam,jup ja ttdada:Gor jix k bim duu,jap pk bhai bar jimdam gu Gkam.Mi pim sap pui ba jimia na jax jix aa.

4 Ba gu Juan gu tidhar gan, kameeyo bapoo jir jup duixim ka, gio gu bhiisparun jir jo ka p. Gio bagu koidhar gan, gu sossoi p na ja dangt ja kuada gio ba gu mbat gui na mu jap gampx jix jaich ka.5 Ba mui jatkam mi aajidha am mi na pai oirda gu Juan nam jix kaim ka na jax tu agada, pui na jaxgu Jerusaleen kam, gio ba gui nam mu jap jup oika bx kap gui na dhi px bhaan jup bipio gu Judeadbr, gio ba gui nam jk mi jap amuub jup oidha na pair Jordaan Ak. 6 Ba pui ba ttdada am gu Juannam sap cham ka aa nam pui jak tu jimda na jax bp dr nam bx aixim jum uatulhidha, ba gu Juandai na xi ja bopkonda suudai kn mi na pair Jordaan Ak.

7Ba jano mui mip ba ai mt gui nam pariseos jum ttnda gio ba gui nam saduseos jup jum ttndanam puip xim bopkonamtu. Bap ja ttda gu Juan:

Jaroo jam aagi na cham xiim jam tulhiichuda gu Dios ku pim ba gam ba jiim na pim jix aa najam bopkona na ba cham jam tulhiichuda? Giilhim gu na pim jix bhaamna jap na gu kooko. 8Gu dhijam am jum aa ji na pim ya dr jap jak jix kp jum duukam bap tu buada na ba bhaan jix maat kana pim slhkam mi pui ba jiim na jax jix aa gu Dios. 9 Chapim jax jum aanda: Aach matgm jich am tni ji gu Dios, nach gur bopxi gu Abraam. Jax dhui na gu gu Dios sia gui joodai jix bhaai na pui jaduia nam jir bopxi ka gu Abraam, aapim ba jap xi jam dui no pimt cham mi pui jii na jax jix aa.10Ba amuub ba kaat gu baidhas gui na kn jum kia gu takaan gu x, na gu gu jax chum x no chamk tu ibhaichar, jix bhaai nam ki mu baas buaji bhai xi midha. 11 Ba aa na xib ya tu bopkon, jirsuudai kn px, jappx na bhaan jix maat ka nam jk mi pui jimiim na jax jix aa gu Dios. Ba gui nagatuuk bha jim, gui dho gi gu gux Dhuudu kam jix Ua Iimda ji na kn jam bopkona, gio ba na bxmidha gu jam uatulhdhara jap tum na gu tai kn. Ba guix iom bxchux aichun na pu tu duia, chamtu pui na jax aa. Pu cham jx jir jupaabkamun i dho moo nam iam tu suuskan mui ba uidhika gt.12 Ba na pai dhuuk bha jimda, pu uaka gui na kn jlhbidha gu tiriik, ba xi kmpigai dai ba ulha guina jk jix k, gu tanaara ba mu jak xi uaa na pai cham jxkat tuutk gu tai.

Gu Jesuus na bam bakuana(Mr.1:911; Lk. 3:2122)

13 Ba jano j na mumm gampx jix chu gak kr oirt ja bopkon gu Juan gu jatkam, mi dhr mui ma jiiGalilea gu Jesuus nat ba chiaim p na puip bakuana. 14Ba nat pai dhuuk mumm ba ai, jakbui kat bhaibax aa gu Juan na bakuana gu Jesuus, jup ttda:

MATEO 3:15 4 MATEO 4:18Gu aa pui lhii ji nap aap jakbui kat ji bakuana, gu aap jakbui kat bhai ba chiaim na jum

bakuana.15 Bap ttda gu Jesuus:Dho gur am kat dho jia, gu px ji na guch am jum aa nach pui jak tu kuugalhdha na jax tu uaix

gu ioki gu Dios.Ba pui cham jax ka ti gu Juan, dai nat ba bakua gu Jesuus. 16Ba nat jax mi dhr gamai ji buus gu Jesuus

suudai chr, panaas kut joidham bhai jim kukpio gux dhaam, ba ba t gu Jesuus nat maaxik bhamm drbhai ji chmguxDhuudu kam jixUa Iimda jap tumna gu gioda. 17Mi dhr ba bhai ji chumio bhammdr jix dhaam, jup tum kaich:

Dhiir di gu mar na jix iom jix dha, na ich gu pu bjk dr bhaan t t.4

Gu jaook na tix maichim ka gu Jesuus(Mr.1:1213; Lk. 4:113)

1 Ba gux Dhuudu kam jix Ua Iimda pui jak xi jurtuda gu Jesuus na mu jimia mumm gampx jix chugak kr na sap ba mi maichia gt gu jaook.

2Ba mam saabu gook oom tanoolh gio gook oom tukaa nat pu cham tu juu, ba gatuuk jix iom ti baxbhio. 3 Ba mi ba ai gu jaook na ti bax maichim, jup ttda:

Eap pui xi ja tn dhi joodai na paan jup jum duia nop baabui slhkam Dios jir Maraan.4 Bap ttda gu Jesuus:Jax dhui nap jum kaich gu ioki gu Dios mi na pai tu uaix na cham tu dai tu koi kn dua gu

maankam, gu japji sia ji no mi pui jim na jk jax jum kaich gu ioki gu Dios.5 Ba gatuuk ma baidhak gu jaook gu Jesuus bhamm Jerusaleen na ti lhdhat na ma maichia gt. Ba

bhjmm daam dr kuugaran gu g chiop xi chsaadhak bhai na paix iom jix chu xidhuu ka, 6 jup ttdaba bhai xi ksak kookban:

Eap ya dr mui xi chuudai no pich moo baabui cham muu, na bax maat ka nop baabui mooslhkam Dios jir Maraan. Na gup jum kaich mi uuan tam na tu uaix na japni mui jim kksa:Gu Dios bham joochxidha gu noonbi nam bam nuukdaidha,gio nam jum noonob am tu daagi tkob jum uaka nap ba cham jodai cham jutbui lhia.

7 Bap ttda p gio gu Jesuus:Jax dhui na moo japnip jum kaich p mi na pai tu uaix gu ioki gu Dios na japni mui jim kksa:

Cham jir am nap mamaichkda gu Gkam jich Gkora, na gux iom jix xidhuu.8 Ba gatuuk maakam jak tip baidhak gu jaook gu Jesuus maan kap na pai tkob jir oidha tam, ba

bhamm kookban xi ksak mu jap nai xi chu joojoichuda bx kap na jx jir oigan na ba t tgia najk tu nai jap jix chu jaich. 9Mi dhr ba moop ttda:

Dhi bx nap jk tu mu jap ni nax chu jaich, dhi bx jir aa gan. Ba aa bx tummakia no pichmii jap jum olhia kn xi kkbok bhai xi dhaan.

10Gu ji na gup ttda px gu Jesuus:Mu bi jim jaook. Chap tu kn ka juanda. Na gup jum kaich p mi na pai tu uaix gu ioki gu

Dios na japni mui jim kksa: Xi chu daant ap buior gu Dios gui nar gkam. Ba dai gui buior jap pxtu daanda, cham tu jumai buior p.

11 Ba pui ma jii gu jaook, nat gu cham jxkat maiich gu Jesuus. Ba mi ba ai mt gu noonbi gu Diosnam ba palhbuidha gu Jesuus gu tu na amiram jum aanda.

Gu Jesuus na tu ja agidha gu jatkam(Mr.1:1415; Lk. 4:1415)

12 Ba nat pai dhuuk pui ba t kai gu Jesuus na mt ba kuu gu Juan jatkam bopkondam, pu jii mu jakNasareet gui na bhaan bipio gu Galilea dbr. 13 Ba mi dhr mu jak jup bhi na pai pui t t Kapernaumgui na mumm bipio na pai ggr susdaka gu suudai, mi na pai jax bhaan bipio gu ja drba gu bopxigu Sabuloon gio ba gu Neptalii. 14 Ba dhi pui jak jum kuugalh gu pui nat jax jak tu uanak gu Isaiiyasgui na bjk bhaankam tu agimk gu Dios na japnim kaich:15 Ba mumm na pai jax t drba gu Sabuloon,gio ba mi na pai jax jup t drba gu Neptalii,mumm na pai baasn dr jak bipio mi na pair Jordaan Ak,mumm nam pai oidha gui nam cham jir Israel kam jatkam.16Gu jatkam gui na jap ji buusan nam jix chu tukgam tr ka oipot na paix chu muuki,ampx ja am ton gui na jap ji buusan nax chu maax.

17 Ba jano dr mi j dr bhai ji chbgai gu Jesuus nat bhai ji chu ja agi gu jatkam, jup ja ttdada:Ya mam ai jaadu na pai dhuuk saak maaxik jum maaxdha gu Dios aapim jam bui. Ba dai na jam

am jum aa na pim mi pui ba jimia na jax jix aa.Gu Jesuus na ba ja baidhika maakob gu boptop bhiadam nam sap kaichgda(Mr.1:1620; Lk. 5:111)

18Ba na mu jap ka jim gu Jesuus bx judharan gu g suudai gui na Galilea bhaan bipio, ba mi ba jat gook gu jatkamdaim sspidhimnammu jap buppaim suudai chrmaan gu g asaak nammi tu bhibhia

MATEO 4:19 5 MATEO 5:14gu boptop. Ba maadt dhi j Simoon t, gui nam Peegro kn jup jix mat ka, gu jumai ba Anrees jup t.19 Ba ba ja baidhim gu Jesuus nam sap kaichgda, jup ja ttda:

Aa pui lhii ji jaadu na pim xib dr jap jak ba kaichgda na pim ba bar jatkam bhiadam ka,na pim tu ja agidha gux bhaim kaichdham iook. Ba gui nam jk t jdha, pui ji buusnia na pim baja bhia jap na gu boptop.

20 Ba gui cham jax ji chk jup ma oi mt. Mi pui pup tu tuii gu ggr ja asak gui nam kn ka tubhiadat gu boptop.

21 Ba gammj gu bx judharan gu g suudai nam gamai jiim, jai mip ba ja t gu Jesuus gook gujatkamnampuip jir jum sspidhim. Ba maadt jir di gu Jakoobo, gu jumai bar Juan, gui nam jirmaamrangu Sebedeo. Ba bhai g kanuub tam ji dharaat jix bhai ka ja bua am gu ggr ja asak gui nam kn tubhiada gu boptop. Ba gu Jesuus puip ba ja ttda nat jax ja tdak ja baidhak gu jai. 22Ba gui pui cham jaxji chk jup ma oi mt. Mi pui pup tuii p gu g ja kanuub gui nam bhaan ka tu bhiadat gu boptop, daiba gu ja taat mi pup oir.

Gu Jesuus na mui kap ba tu ja agidha gu jatkam(Lk. 6:1719)

23Ba mi dhr bx kap nai ji chu aga gu Jesuus na jx bhaan bipio gu Galilea dbr mu jap nam pai jaxtu daanda gu dai Israel kam jatkam, na ja aadhidha gux bhaim kaichdham iook nam jax jak duujibuior aaya gu Dios, gio ba na xi ja duduadhidhat gui nam jk jix kakok ka na bx aixim tum ja kagu kokdai. 24Ba px jax pui tu agada am gu jatkam bx na jx bhaan bipio gu Siiria dbr na gu Jesuusmu pai px oirt jix kp jum duukam jup tu bua. Ba jai dht na bx aixim tum ja ka gu kokdai, muima ja uuuk jamtmumm na pai oirda gu Jesuus namt ba chiaim na ja duduadha, pui na jax gui namjix anaanbi ka na ja am jup tuigda gu cham kk iiimda, gio ba jai gui nam ampx tu kaammukda,gio ba jai gui nam jix mamamkulhi ka. Ba bx ja dudua gu Jesuus. 25 Ba mu jap na jax jimda guJesuus, mui jatkam px chbp kattunda am nam oichunda, pui na jax gu mi kam Galilea, gio ba jaigu Dekaapolis kam, gio ba gu Jerusaleen kam, gio ba gui nam mu jap jup oika na pai jax bhaan bipiogu Judea dbr, gio ba gui nam baasn dr jup oika mi na pair Jordaan Ak, na pai xialhbui jak bipiogui gu dbr.

5Gu Jesuus na oidha tam jimi ba tu ja agidha gui nam kaichu(Lk. 6:2023)

1Ba na nai xi ja ni gu Jesuus gu jatkam nam jix iom namm xi ju nammui mip tuii, ba maan kapoidha tam xi jimk bha jap ji dhaibo. Ba gu noonbi mui ji ai mt amuub, 2 ba gu Jesuus bhai ji chu jaagi, jup ja ttda:

3Jap moo joidham jix bhai tu ja jim gui nam jk jix maat na ja am jum aa nammi pui jiimda na jaxjix aa gu Dios, na gu gammj ja am t nidhidha.

4 Jap moo joidham jix bhai tu ja jim gui nam jk jix buam jum aa, nam gux maat na gu Dios gammjja guguuxidha.

5 Jap moo joidham jix bhai tu ja jim gui nam jk cham ggrkam jum taat, na gu gu Dios ja makia guinat tu ja iimchuda.

6 Jap moo joidham jix bhai tu ja jim gui nam jk jap ji buan nam jix bhio gu ja iiimda am bhaan, namjix aa nam gammj mi pui jiimda na jax jix aa gu Dios, na gu pui tu duia na pui ji buusnia nam jaxlhiidha.

7 Jap moo joidham jix bhai tu ja jim gui nam jk jix chu joign, na gu gu Dios puix joimdaip ja tgia.8 Jap moo joidham jix bhai tu ja jim gui nam jk cham uuatulhdhix gu ja jujur am bhaan, nam gux

maat nar tup tum da gu Dios.9 Jap moo joidham jix bhai tu ja jim gui nam jk gammjr jix bhabhaikam ka, na gu gu Dios pui ja

iim nam jir maamran.10 Jap moo joidham jix bhai tu ja jim gui nam giilhim jum tulhii nam jix ja bhaamki gu jatkam nam

mi pui jiim na jax jix aa gu Dios, na gu gammj ja am ba t nidhidha.11 Jap moo joidham jix bhai tu jam jimia no pim cham jax jum aa nam pai dhuuk giilhim jam ttdada

gu jatkam, piam nom buam px jam bua, piam nom bx aixim jam iattulhi nam xi jam bhaamkidhat napim t jgi aa ji bui. 12 Ba aapim cham jax jum aanda sia kum cham jam kgalhi gu jatkam, jixbhai pim px jum taat ka, na pim gu maichia gux dharam namkm bhammx dhaam. Na gu sia gui namjk bjk ya jap bhaankam jup tu agimk gu Dios pui cham jup ja kgalh jamt gu jatkam, dai na mt bxaixim ja buimk ja koi nam cham ja kaim ka nam ti tu ja aagidha na jax jak jix aa gu Dios.

Gu Jesuus na bhaan ji uargidhai tu aga gu on gio gux chu maax(Mr.9:50; Lk. 14:3435)

13 Ba aapim jap ji buan ya dhi oigan na jax gu on. No gu on mi jotmoda cham ka onkak, jax japimdui lhii na giop ka onkalhia? Aa pu kaich na cham jxkat ka onkalhia, pu cham tu ka bhai ka dhoba, dai na mu jap xim nuaa drap. Mi dho gu pu kyasa am gu jatkam nam mi jap oipoda.

14 Gio ba moo japnip ji buan japim ya dhi oigan na jax gux chu maax, na gu na pim jax bax maatjia pai jax chum oidha tam no daaxim jir g kiicham, na gu mk dr jap bhammx chu maax ka, ba

MATEO 5:15 6 MATEO 5:37

cham jxkat jum xchu. 15Ni na cham jaroi jaich gu maankam na xi michdhai gu kadhiir mj jap paixi chaabidha tu kn, gu japji na bhamm jap xi ksa ji tkob na bax chu maax ka mi nam paip tuikagui nam mi darka. 16 Ba aapim pui jak jup ji buan, jam am jum aa na pim jir jix bhabhaikam ka jabui gu jatkam nam ba ji jam tgi jai bhaip ji chu daia buior gu Gkora gui nax dhaam jup tuii.

Gu Jesuus na ja aagidha gui nam kaichu nat bhai px tu kuugalhdham na jax tu daaxix gu ioki guDios

17 Aa cham tu pu kaikam bha jii ji na ya ja soomchulhdha gu jatkam gu pui nat jax jak ja chiankgu Moisees nammi pui jiimda gio gu pui na mt jax jak ja aadhak gui nam bhaankamun tu agimk guDios, gu aa ji bar di na ich bhai ba tu kuugalhdham na mt jax tu daasak. 18 Tu slhkam kn ja ya pujam ttda, no gux dhaam ka pup jaich gio dhi dbr, chakui dho jxdhat jum pataasa gu pui nat jax jak jatdak gu Moisees nammi pui jiimda gu jatkam, jano ji ba na pai dhuuk bx ba tum kuugalhdha. 19Bano jaroi cham tu kam ni gu pui nat jax jak ja tdak gu Moisees nammi pui jiimda gu jatkam, sia kumoo mi pai maan kap ti cham pk jum aa, gio no cham ja aagi gu jatkam nam ba tu kam nidha,dho gu palhp jup jum duukam bhaan ji biya dho jix dhaam jak buior gu Dios. Ba gu jaroi no tu kamni, gio no xi ja aagi gu jatkam nam tu kam nidha, dho gu gp jum duukam bhaan ji chu biyadho jix dhaam jak buior gu Dios. 20 Ba aa pu jam ttda, no pim cham ja bhaibchichu gui nam sap jixmaat ka gu ioki gu Dios gio gui nam pariseos jum ttnda, no pim gu chammi pui jiim na jax jix aagu Dios, dho gu pu cham jxkat aaya pim dhox dhaam na pai daa gu Dios.

Gu Jesuus na ba ja aagi gui nam kaichu na cham jir am nam jix ja bhaamkidha gu jatkam(Lk. 12:5759)

21 Na gu na pim jax bax maat jia gu pui na mt jax jak tu ja daaxdhak gu jam bopxi kat nam japni jattda: Chap ja koonda gu jatkam, na gu gu jaroi na pui ja koonda gu jatkam, giilhim tulhiichudagu Dios, na gu bam uatulhdha. 22Ba aa ya pu jam ttda na sia ji nar uatulhdhara gu jaroi nox bhaampx buior gu jax chum janni, piam no giilhim ttda na jax cham jir am. Pui px bax bhaai nam daagimu bhika buior gu jax chum gkam nam ba mi maap jum jumpadai tu agidha. Piam nox bhaamut jaxttda gu janni na cham juraan bia, dho gu pu jimia dhomu jak na pai gammj mi pup jum tulhiidha.

23 Ba no aapim maadt bax chu makgrxidham gu Dios, no pich gu ampk ba tcho nam buix bhaamgu jax chum jum jaduu, 24 jum aa nap bp mu jimi xi chu agimrai na ba cham ka bhaam kam bui.Gatuuk jap ba mi ji ba tu makgrxidha gu Dios.

25 Piam ku gu no jaroi ba xim iattulhdham buior gu jax chum gkam, jum aa nap bp dr pu ba tuagidha na ba cham kam iattulhdha. Na gu not pu mumm bam aich buior gu gkam, dho gu dai dhona ba ja chiia gu sandaaruix chugi nam jum kuupa. 26 Ba aa ya pum ttda nap cham jxkat buusniami pai nam jum kuupa no pich cham tu namki nam jk bham taanda.

Gu Jesuus na pui ba tya na cham jir am nam jix bhai ja ttdada gu uuub gui nam t bpna27 Gio ba moo japni jak jup jum ti p na pim jax bax maat ji jaadu: Chap jix bhai ja ttdada gu

uuub gui nam t bpna, na gur uatulhdhara buior gu Dios.28 Ba aa ya pu jam ttda na sia ji nar uatulhdhara gu jaroi no ti t bna nox joidhat ni gu jax

chum jumai ubii, na gu pui ji buusnia na pu bman ba boya sia kut pui px jum aa.29 Ba nop gu gu jax chum jum bui kn jum uatulhi, jir am nap jupnai baas bua. Cham jax bua sia kup

maap dr px ba tu bui, na gu cham jir am no mt bnkam mu jak xim bua nap pai gammj mi pup jumtulhiidha. 30 Piam ku gu gu jax chum jum nob kn jum uatulhi ap, jir am p nap ki baas bua. Chamjax bua sia kup maap dr px tu nob, na gu cham jir am no mt bnkam mu jak xim bua nap pai gammjmi pup jum tulhiidha.

Gu Jesuus na pui ba tya na cham jir am nam mai ja iabuda gu ja bpna gui nam kaichu(Mt.19:9; Mr.10:1112; Lk. 16:18)

31 Gio ba moo japni jak jup jum ti p na tu aagix ka: Gu jaroi not mai ba bua gu bngan, jum aa nabp xi chu uanai makia na ba bhaan jixmaatt ka nam cham kar jum bpnagm ka. 32Ba aa ya pu jamttda na cham jir am na mai bua gu jaroi gu bngan not cham jumai bman t. Ba gu ubii not jumai tixi oi gu chio, dho gu dai na bam uatulhdha buior gu Dios, gio gu chio ba pui p not ti jumai bhaipji bhi gu ubii no jumai t bna.

Gu Jesuus na pui ba tya na cham jir am gu jaroi buior tu dansada gu Dios jax ax tu duiim ka33 Gio ba moo japni jak jup ja tdak jamt gu jam bopxi kat: Moop mi pui xi dhuiidhat nap jax jak

tu daasa buior gu Dios nap tu duia. 34 Ba aa ya pu jam ttda na cham jir am na pim tu daxidhagu Dios na pim pu tu duia gu tu, na gu giilhim jix xijai, cham pk jaroi mi pui xi dhuia. Chapim jaxkaichdha na gux dhaam bhaan jix maat ka na pim pui tu duia, na gu cham jir am, na gu dhir di nabhaan daa gu Gkora. 35Ni dhi oigan ku pim bha aanda na bhaan jix maat ka na pim pui tu duia,na gu dhi ya jap bhaan t kisap gu Gkora. Ni bhai Jerusaleen ku pim cham bhai tu aanda na bhaanjix maat ka, na gu bhair kiami gu Gkora. 36Ni sia gu aapim dlh jammo ku pim cham bha aanda,na pim gu cham maat na pim jax dhui jix chuap duia gu jam kuup piam jix chuk, nim maan kuup dhomoo kux bhaai na pim maakam tum jup duia. 37 Ba no pim jax kaich na j, pur maan p na pim jaxtya, cham tu na pim gatuuk maakam jup ba kaichdha. Piam no pim jax kaich na cham, pur maan p napim jax tya. Na gu no pim bx aixim kaich, dhi gux buam jum duukam px pui jak jix aanda.

MATEO 5:38 7 MATEO 6:10Gu Jesuus na pui ba tya na cham jir am na jaroi puip dooda jax not dooda gu jumai(Lk. 6:2930)

38 Gio ba moo japni jak jup jum ti p na pim jax bax maat ji jaadu: Gu jaroi not jum bui am jumg, jir am nap aap pui bhaip gbia buiran. Piam ku gu not jum chi am jum g, jir am p nap aap puibhaip gbia chiiran. 39Ba aa ya pu jam ttda na cham jir am na pim pui bhaip gbia gu jaroi notjam g, gu japji na pim px am jix bhai ttdada ji. Pui na jax not jum kaam am jum g, jap dr jap mujak jup xi dhaadha ku bham gbia. 40 Piam kut gu jaroim iattulh buior gu jax chum gkam, no gubham taan gum kutuun nap makia, aap bx mu jak jup xi bhidha gu daam dr kam jum kutuun. 41 Piamnot gu jaroi jam chia na pim bhidhika jx juugt gu tu, aapim jix iom gama jak pup xi aichulhdha.42 Piam ku gu jaroi tu jam taan, aapim cham jax ji chji xi makia, cham tu na pim dai mip ka ji iokbo.Piam ku gu no tum taibui, aapim cham jax ji chji xi chaibuidha.

Gu Jesuus na pui ba ja tda gui nam kaichu nam jix bhai px ja ttdada gui nam jk jix jabhaamkidha

(Lk. 6:2728, 3236)43 Gio ba moo japni jak jup jum ti p na tu aagix ka na pim jax baxmaat ji jaadu: Dai gui nam cham

jam bhaamkidha pim jix bhai ja ttdada, gui ba nam xi jam bhaamki cham. 44 Ku ba gu aa ya pujam ttda ji na cham jir am gu dhi pui jak na pim tu jimda, gu japji na pim jakbui kat px am jix bhaija ttdada ji gui nam jk xi jam bhaamkidha. Gio ba pui na jax gui nam jk xi jam koodak ka, aapim jaamkam px xi chu ja daaxida buior gu Dios. 45 Ba dhi pui jak jir maamran ka pim gu Gkora guinax dhaam jup tuii, na gu gui puir jix bhaikam jia, bx maan na jax ja lhii gu jatkam. T na bx jabxi kn gu tanoolh gui nam jix uuatulhdhix gio gui nam cham uuatulhdhix, gio na bx ja dukxip, cham tu jk px. 46 Na gu no pim aapim dai guix bhai ja ttda nam jk cham jam bhaamkidha,dho gu pu cham jam am t nidhidha dho gu Gkora, na pim gu jap px ba ji buanda na jax gui namjir tuumi tutaandam tugi gux iom gkam Rooma kam. 47 Piam ku gu no pim dai gu jam jaadu px jaioki, dho gu pu cham dho jam am t nidhidha dho gu Gkora, na pim gu jap px ba ji buanda na jaxgui nam cham tu kam ni gu Dios. 48Ba dhi pui jak jam am jum aa na pim gammjr jix bhabhaikamka, jap na jax gu Gkora gui nax dhaam jup tuii na gammjr jix bhaikam.

6Gu Jesuus na pui ba ja tda gui nam kaichu na cham jir am nammaaxik ja nichudat gu jatkam tu ja

maakda gu tu na ja am jum aanda gui nam cham tu bia1 Chapim maaxik ja nichudat gu jatkam tu ja maakda gu tu gui nam jk cham tu bia. Na gu no

pim pui jak tu jim, cham jxkat jammakia gu Gkora jix dhaam jak gux dharam namkm. 2Ba na pimpai dhuuk tu ja maakda gu tu gui nam cham tu bia, chapim jaroi aagidha na pimt tu ja onbai, nagu dhi gui nam sap pk ba tu kam ni gu Dios na pui jak ja koraar nammu jap pui ba tu agidha napai jax tum daanda gio ba mu jap rban gu g kiicham nam pai oipoda gu jatkam, sap nam ba pui jabiaka gu jatkam nam joidham jir jix bhabhaikam. Ba aa ya pu jam ttda na daipu dhi kn bar ja namkigu pui nam jk jax tu jim, cham tu ka maichia am jix dhaam jak gux dharam namkm buior gu Dios.3Gu ba na pim pai dhuuk tu ja maakda gu tu gui nam cham tu bia, chapim jaroi aagidha, ni gu jaxchummian jam bhai kaichdham tuk dho moo. 4Gu japji jix xchuixim ji na pim tu ja maakda, na ba gugu Gkora maaxik jam makia gu tu na jam am jum aanda na pui ji jam tgi na pim jix xchuixim jixbhai tu bua.

Gu Jesuus na ba ja aagidha gui nam kaichu nam jax jak tu daanda buior gu Dios(Lk. 11:24)

5 Gio na pim pai dhuuk tu daanda buior gu Dios, chapim pui jak tu daanda na jax gui nam sap pkba tu kam ni gu Dios, na ja koraar nam gukat tu daanda mu jap na pai jax tum daanda gio ba mujap rban gu g kiicham nam pai oipoda gu jatkam, nam sap ba xi ja nidha nam sap pk ba tu daandabuior gu Dios. Ba aa ya pu jam ttda jaadu na daipu dhi kn bar ja namki ka gu pui nam jk jaxtu jim, cham tu ka maichia am jix dhaam jak gux dharam namkm buior gu Dios. 6Ba no jaroi aapimmaadt bax chu daaim, jum aa nap mu pai dlhkob xim kuupai jax chum bak chr na ba cham jaroimnidha nap tu daanda buior gu Dios. Ba no puim ni gu Gkora nap jix xchuixim tu daan, jummakia dho jix dhaam jak gux dharam namkm.

7 Ba na pim pai dhuuk tu daanda, chapim px pui ji kaichdha jax a pim jak tu daanda, na gu dhigui nam cham tu kam ni gu Dios na pui jak ja koraar nam tu daanda, nam gu jap jum aanda napui jak jix iom jix bhai ja kaaya gt gu Dios. 8 Ba aapim cham pui jak tu daanda nam jax jak tu daanguiam. Jax dhui na gu gu Gkora pu bp dr jix bhai bax maat ka na tu jam am jum aanda, sia kupimt chakui pu ti. 9 Ba jap japim kaichdha na pim pai dhuuk tu daanda buior gu Dios:Aapi Gkam jich Gkora nap jix dhaam jup tuii,nap jix iom jir jix ua,10 iam jap ja mattuda gu jatkam ya dhi oigan nam jax jak duuji mi pui jimia nap jax jix aa,ba gammj ja am ba t nidhidha ap.Pui tich aa ich p nap gt pui joidham jix bhaim duukam jup tu buada ya jap dhi oigan bhaan,jap nap jax jix bhaim duukam jup tu bua jix dhaam jak.

MATEO 6:11 8 MATEO 6:30Ku gu aap dlh ji nop moo puip jix aanda gt,aach pui px tip jum kaichun ji.11Gio ba dhich chutku nam tu kn jup dudua,aap gammj nabap tanoolh xi ja maakidhat nam ba kn jum guguuxidha.12Gio ba nap iam tuch uaika p nach jx mach uatulhdha aap jum bui,nach gu aach puip tu ja uai gui nam puip jum uatulhi aach jich bui.13Gio ba nap gammj jich am t nidhidha na ba cham jich maichia gux buam jum duukam.Japni daipu.

14 Na gu no pim pui tu ja uai gui nam jum uatulhi aapim jam bui, dho gu pui dhop tu jamuaika gu Gkora gui nax dhaam jup tuii. 15 Gu no pim cham tu ja uai gui nam jum uatulhiaapim jam bui, dho gu pui dho cham jup tu jam uaika gu Gkora.

Gu Jesuus na ba ja aagidha gui nam kaichu na jax jak jir am nam jum saabda16 Gio ba moo jap ja jup xi jam tdam ji jaadu na pim cham tu pui jak tuika na pim pai dhuuk

jum saabda na jax gui nam sap pk ba tu kam ni gu Dios, na ja koraarda nam jap tuika nom jumsaab na jax nom jix buam jum aa, nam sap ba xi ja nidha gu jatkam nam jum saab. Ba aa ya pu jamttda na daipu dhi kn bar ja namki gu pui nam jk jax tu jim. 17 Ba no pim aapim pai dhuuk ba ximsaabum, jum aa na pim jix bhai xim ikoimdhai, gio ba na pim jix bhai xim dui, 18nam ba chammachia gujatkam na pim jum saab, gu japji daipu gu Gkora gui nax dhaam jup tuii na bax mat ka na pim jumsaab. Ba na pui jam nidha na pim jix xchuixim jum saab, jam makia dho jix dhaam jak gux dharamnamkm.

Gu Jesuus na ba ja aagidha gui nam kaichu nar am nam daix dhaam jak jir jix chutumigam ka(Lk. 12:3334)

19 Gio ba moo japni jak ja jup xi chu jam agidham ji jaadu, na pim cham tu jumpadidha gu tuxdharamnamkm ya dhi oigan bhaan, nam gu ya jap jix jaich gui nam xi chu xibua na bami dhr chamtu ka bhaai ka, gio nam jix jaich gu xkum. 20 Jix dhaam jak dho gi gur am ji na pim jir jix chutumigamka, nam gu cham jaich gui nam pui xi chu xibua, gio nam cham jaich gu xkum. 21Na gu pai na pimtu biaka gu tux dharam namkm, mi jak jup jujurtka pim.

Gu Jesuus na bhaan ba tu aga gu buupui na jap ji buusan na jax gu tu no g tanoor(Lk. 11:3436)

22 Ba gu jam buupui jap ji buan na jax gu kadhiir no mim, na joidham g tanoorda na nammx chumaax ka. Ba no gu jam buupui joidham jix kk, no gu cham jx jam gu buupui kok, dho gu joidhamdho jix bhaix chu maax ka na pim nai xi ch nidha. 23 Gu ji no gu gu jam buupui cham kk, no gujam gu buupui kok, dho gu pu cham tumaax ka dho na pim nai ti xi ch nidha, ba pu cham bhaaika dho na pim pai jak bhya, na gu jap ji buusanda na pim jix chu tukgam kr oipoda.

Gu Jesuus na pui ba tya na dai gu Dios px buior jix bhai nach tu daanda, cham tu nach jx gu tuumibhaan jup jujurtka

(Lk. 16:13)24 Gio ba moo japni jak ja jup xi jam tdam ji jaadu, na pim dai gu Dios px buior tu daanda,

chapim gu tuumi bhaan jup jujurtka. Na gu na pim jax bax maat na cham tu jaroi jaich gu maankamna gook kap tu juan, na gu jumai px jix bhaip tya gu gkam, gio gu tujuandam jumai px jix bhaip tujuaxidha, gio mkkat jumai p. Mi pum buada, pu cham jxkat jax chum jix bhai tu juaxidha. Baaapim puip ji buanda no pim ti buior tu daan gu Dios gio no pim jx tuumi bhaan jup jujurtk.

Gu Jesuus na ba ja aagidha gui nam kaichu na gammj ja am t ni gu Dios(Lk. 12:2231)

25 Gio ba moo japni jak ja jup xi jam tdam p ji jaadu, na pim cham jax jum aanda sia ku pim chamka bia na pim tu jugia, piam no pim cham ka bia na pim tu iya, ni ku pim cham jax jum aanda na pimtu tya not ma saask gu jam jajannulh. Na gu cham pk jum aa gu jajannulh gio gu koi, gu gui ji naxiom jum aa na pim mi pui duiidha na jax jak jix k kam ni gu Dios. 26 Gu matgm gu tu na pimjugia, dlh jam makia ji gu Gkora. Jax japim gi ja ni gui uji nam bha jap nn jix dhaam? Jainam cham pai t sdat tu kua, ni nam cham pai tu bapkichat mj namm ji ch ks gu tu nam kua, na gutu ja maak gu Gkora gui nat ya ja docho dhi oigan bhaan. Gu gi ba aapim nax iom xi jam da napim jir jatkam, matgm jammakia ji gu tu na jam am jum aanda. 27Gio na gu cham jxkat jaroi jakbuioidha duaka na jk ti xi lhiidha dlh, sia chi moo ti bx juraan kn puim aa na jakbui oidha duakagt, na gu cham jaroi jxkat dlh jup duia gu iimda.

28 Ba chapim jax jum aanda sia ku cham ka jaich na pim tu tya not ma saask gu jam jajannulh, nagu dlh jam makia gu Gkora. Jax japim gi ni gui yooxi na mii jap tuut? Dlh px na joidhamtum ba yoota no bar ggr, cham tu nam gu ka jip tu duia gu ja taa, piam kum gu mu pai ka ji chujuanpu nam ba joidham jix abhar ma tm tidha. 29 Jax dhui na gur sai px na pim jax ba ni, ni kutiam pui joidham tum jix abhar tm tidhak gu Salomoon gui na bjk jir gkam kat. Sia ku moo ti guxiom jix abhar jajannulh xi chm ttidha, matgm gu yooxi jix iom ji nax abhar. 30Gu Dios dhomi jap jaxcha gux abhar yooxi. Ba not ba yoo, jap ji buusnia na joidham jix abhar ba tu ja tidha. Tir sai pxgu na pim jax ba ni, dai ji na gu cham mui juruuxi. Jk gook tanoolh px juruudha piam jk baik,

MATEO 6:31 9 MATEO 7:18jumai buimgidhak jix gak mi jap tuutka. Gu ba aapim cham pui joidham jix abhar jup tu jam tidhaaa gu Gkora no pim bx jam jujur kn t jgi buior? 31 Gu japji na pim cham jax jum aanda ji jijaadu sia ku cham ka jaich na pim tu jugia. Chapim jax kaichdha: Tuch ba jugia chi? Piam ku guno cham ka jaich na pim tu iya, chapim jax kaichdha: Tuch ba ka iya chi? Piam ku gu na pim tutya not ma saask gu jam jajannulh, aapim sia cham jax jum aanda. 32Na gu dlh jix maat gu Dios najax dhuuji jam makia gu tu na jam am jum aanda. Na gu no pim jix buam jum aa, cham jir am, na gudhi gui nam cham maat gui na jaroi tu maak gu tu na am jum aanda nam ba pui jak tu jim. Micham ka bhaain ka nam jax jum duia nom cham ka bia gu tu nam jugia. 33 Dai px ji na pim gammjmi pui jiimda na jax jix aa gu Gkora na ba jam makiidha gu tu na jam am jum aagidha. 34 Chapimtu bhaan jax jum aanda, dai gu Dios japim px buior jix biiak ka gammj nabap tanoolh na ba jam amt nidhidha.

7Gu Jesuus na pui ba tya nach cham tu kn juanda gu jaroi sia kut jix buam jich dhuu(Lk. 6:3738, 4142)

1 Gio ba moo japni jak ja jup xi jam tdam ji jaadu, na pim cham juanda gu jaroi sia kut jix buamjum duukam jup tu duu jam bui. Tu uaika pim px. 2Na gu no pim cham tu uai gu jaroi, gu Diospui cham jup tu jam uadha. Jaxbui puip jam tda na pim jax tda gu jaroi. 3Aapim jax jix idhagu jax chum jam jaduu not palhp buupuiram suulh gu tanaara, aapim dlh gu pu cham nidha jina ggr iam bha btka jam buupui am. 4 Ba cham jir am na pim jax tda: Bha jak ji jaduu ku ximboosgidha dhi tanaara na bha bt jum buupui am, no pim gu aapim dlh pu cham ni na ggr iambha bt jam buupui am. 5 Bpm aa na pim xi boosgai na pim bax bhai nidha na pim jup boosgidhagu jax chum jam jaduu.

6 Cham jir am na pim ja aagidha gux kp jum duukam gui nam jap ji buan na jax gu gongox namgiilhim jix bhaamna, nam ba cham bhaakui tatak jup jam dooda, ni gui nam jap ji buan na jax gutatooxkolh ku pim cham jax ja ttdada.

Gu Jesuus na ba ja aagidha gui nam kaichu nam sap tu daanda jix dhaam jak(Lk. 11:913; 6:31)

7 Gio bamoo japni jup xi jam tdam ji jaadu na pim tu daanda buior gu Gkora. Ba gu tu na pimmu taanda, jammakia dho, gio gu tu na pim jixmaachim ka, machia pim dho, na gu gui dlh jammakiagu matda. Na gu dhi japni ji buusan jia na jax no mu pai kiicham paxiaraim na mui xi chu iokdha,na gu ba kupiokdha gu kigob gu kiokam, mi dhr ba dai na ba chiia na mu jak ba bakia. 8 Bapui jak ji buusan no pim tu taan gu Gkora soim lhdhat, jam makia dho, na gux chu joign. Gio gutu no pim jix maachim, machia pim dho, na gu gui dlh jammakia gu matda. Na gu dhi kaikam japji buusan jia na jax no mu tu ioki kigob, dai na ba kupiokdha gu kiokam, mi dhr ba ba chiiana mu jak ba bakia.

9 Na gu na pim jax bax maat jia na cham jaroi jaich gu maankam na jodai px mu makia gu maraanno tu taan nar jum kuadam. 10 Piam ku gu no tu batoop taan, ka ko aa px mui ba daagika? Jiana gu cham jaroi jaich na pui jak tu bua? Nam gu bx px jix ja da gu ja maamar. 11Dho jaa nam jaxjoidham jix bhai tu ja maakda gu ja maamar gu jatkam, sia kum gu cham tu kam t ni. Gu gi ba guGkora gui nax dhaam jup tuii na joidham jir jix bhaikam, matgm bha jam joochxidha ji gux kp jumduukam no pim taan.

12 Ba pui jam am jum aa na pim jix bhai ja buada gu jatkam, sia kum mu dr bha jak cham bhaijam bua, na gu pui jak tu aagix ja bui gu ya kam dhi Israel, na mt gu pui jak tu uanak gui nam bjkbhaankam tu agimk gu Dios.

Gu Jesuus na pui ba tya na gu lhich kigob bhaan mu tum bapk na ba aaya buior gu Dios(Lk. 13:24)

13 Ba no pim jix aa ji jaadu na pim buior aaya gu Dios, jum aa na pim gu lhich kigob kam bhaanmu baapkia na pim ba aaya buior gui. Na gu jumaip jix jaich jia gu kigob gui nax iom jir g na bhaanmu jak jup tum bapk na pai gammjr tu tulhiiara, gio ba maan jup jix jaich p gu komaarak gu boi, nadhi px jir di na bhaan mu tm bhbh mu jak. Ba mui gu jatkam dhi kam bhaan mu baapkim am gu gkigob mu jak na pai maix ch gxi. 14Bar lhich gu kigob gui na bhaanmu tum bapk mu jak na paigammj cham jir tu tulhiiara, gio gu boi jir rdich gui na bhaan mu tm bhbh. Ba cham pk jaroi ximguguuxi na dhi kam bhya.

Gu Jesuus na bhaan ji uargidhai ba tu aga maan gu x gui na tu ibhaichar(Lk. 6:4344)

15 Moo pim cham ja kkda gui nam sap pk ba bhaankamun tu agada gu Dios, na ja koraarda namjap xim buada nam panaas cham bhaamna jap na gu kakasnir, gu gu ja jujur am bhaan giilhim ji nam jixbuam tomaat jap na jax gu ss gux bhaamnagm. 16Na gux maat ka jia nam jax jak tu jimda na pim xija nidha. Na gu na pim jax baxmaat na cham jax chum jaich gu x naxmaikak tu ibhaichar namoogatuuk jix maimdagm jup ba iibhaicha, ni gu jax chum x gui na pux maimdagm tu ibhaichar kumoo joidham jixmaikak jup ba iibhaicha gatuuk. 17Na gu gui nar jix k x ka, joidham puxmaikak tuibhaicharda, gio gui na chamk ka gu x, pumaan na jax jixmaimdagm jup tu ibhaicharda. 18Ba

MATEO 7:19 10 MATEO 8:10pumaan na jax jixmaikak tu ibhaicharda gux k x, gio gui na puxmaimdagm jup tu ibhaichar gux, pumaan p na jax chum tu ibhaicharda. 19Ba gu jax chum x no pui cham k tu ibhaichar,jir am nam soichi mu baas buaji bhai xi kxdha gu tai. 20 Ba pui jak jup ji buan am gui nam sap pkba bhaankamun tu agada gu Dios, jix maat ka nam jax jak tu jimda na pim xi ja nidha.

Gu Jesuus na pui ba tya nam cham tu bx aaya gu jatkam buior gu Dios(Lk. 13:2527)

21 Ba cham tu bx aaya am buior gu Dios gui nam pui chtdada na aa jir gkam, gu japji dai jigui nam jk mi pui jimia na jax jix aa gu Gkora gui nax dhaam jup tuii. 22Mui pui chda am janona pai dhuuk ba tum kuugalhdha ya dhi oigan, jup kaichdha am: Aach jum amkam tu agimk aapiGkam jich Gkora, gio nach jum amkam mai ja jootsaimk gu cham kk iiimda ja am dr gu jatkam,gio ba nach jum amkam joidham jix bhai xi chu buimk nam tu cham pai nidhat gu jatkam. 23 Ba aaya dr mu jak jup ja tda: Chaam ji na jam maat. Mu pim baas oipoda, na pim gu cham tu kam tni.

Gu Jesuus na bhaan ji uargidhai ba tu aga maan gu maankam gux chu matda kam gio ba gui na cham tumatda ka

(Lk. 6:4749; Mr.1:22)24 Ba gu jaroi not ji kk mi pui ba jii gu dhi pui na jax kaich, jap ji buusnia na jax gu jaroi nox

chu matda na mi ksa gu baki na pair ai cham. 25 Ba na pai dhuuk jblh kn bhai ji dhuuduya giona mui ji mlhia gu suudai, pu cham jxkat lhia gu baaak, na gux bhai mi kka bhaan gu ai. 26Gu bagu jaroi not cham mi pui jii gu dhi pui na jax kaich, dhi jap jup ji buusnia na jax gu jaroi na chamtu matda ka na mi ksa gu baki na paix chu moik bhaan gu oya. 27 Ba na pai dhuuk jblh kn bhaiji dhuuduya gio na mui ji mlhia gu suudai, pu maan na jax lhia gu baaak, na gux chu moik ka mi napai kka bhaan gu oya.

28 Ba nat pai dhuuk tmo gu Jesuus na pui xi chu ja agidhimk, bx mi pui pup tuii am gu jatkam,na mt gux iom joidham kai. 29Na gu joidham jix bhai xi bua na tu aga, cham tu pui na jax gui nam sappk bax maat ka gu ioki gu Dios nam pui tip tu ja agidha.

8Gu Jesuus na ba duadha gui na tootolhidhat bha gakiidha gu tukgan(Mr.1:4045; Lk. 5:1216)

1Ba nat pai dhuuk ba jii gu Jesuus bhai dhr oidha tam,mui jatkampx chbp kattu amnamoichu.2 Ba maan mi ba ai buior gu Jesuus gui na tootolhidhat bha gakiidha gu tukgan, ba mi jap bp drolhian kn xi kkbok jup ttda:

Aa jap ti soi bham tdam ji jaduu nop moo puip lhiidha gt nap iam ji dhuadha gt na dhi kokdai.

3 Ba gu Jesuus bhai xi dhaagk jup ttda:Ea, jum duadha i dho.Ba mi jotmoda jix kp jum duu gui na tootolhidhat bhai ka gakiidhat gu tukgan. Mi dhr ba moop

ttda p gio gu Jesuus:Jaa, bax k ap dho jaduu. Chap jax kam aanda.4 Ba xi soomchulhdhak p na sap cham jaroi aagidha nat dua, jup ttda:Dai nap moo cham jaroi aagidha na ich aa jum dua. Dai nap slh jimia px mu na pair chiop

na pai daa gui na ja palhbui gu Israel kam jatkam nam tu daanda buior gu Dios, na bam tgia nap baxk. Xi chkkada ap. Ba no jax kaich nap bax k, dho gu dai dho nap tu makgrta na jax tu aagix nat tuuanak gu Moisees nam ba bax mat ka gu jatkam na pich ba dua na kam kat gu kokdai.

Gu Jesuus na ba duadha gu tujuandam tugi gu ja gkam tuk gu sandaaruix gu Rooma kam(Lk. 7:110)

5 Ba nat jax mumm ai gu Jesuus na pair Kapernaum, mi ba ai buior maan gu ja gkam tuk gusandaaruix Rooma kam. Ba soi ba ttda gu Jesuus, 6 jup ttda:

Aa jap ti soi bham tdam ji jaduu nop moo puip lhiidha gt nap iam duadha gt guchujuandam tuk nax iom jix kaook. Pu cham bhaai na bamgia, na gux iom jix chu kok.

7 Ba gu Jesuus jup ttda:Ea, mu jimia i dho na dhuadhara.8 Ba gio muip ji io gu ja gkam tuk gu sandaaruix, jup kaich:Gu px ji na gu cham jir jum jupaabkam ji jaduu nap iam mu bakia gt ji kiaam, nap gu aap jix

iom jir gkam. Ku ba gu aa jix maat ji na dai no pich pui ba ti sia ya dr, pu dodhia gu chujuandamtuk. 9Na gu aa cham gkam ji chaat, na gu btan jup tuii ja bui gu ggrkam na mt ya dhai. Guipx mu jak jup ja kaichu i. Ba puip ja bia i jkchi gu sandaaruix na puip tu ja chian, ba xi k am.No jaroi maadt mu pai jootos, mu jimia cham jax ji chji. Piam no mu pai dhr bai, mu jimia p.Bx gu chujuandam tuk mi pui duiidha am na tu ja chianda.

10Ba mi pui pup tuii gu Jesuus nat pui kai gu ja gkam tuk gu sandaaruix. Mi dhr ba moop ja ttdagu jatkam gui nam oichu:

MATEO 8:11 11 MATEO 8:29

Tu slhkam kn ja ya pu jam ttda jaadu na cham jaroi jaich gu Israel kam na jaxbui pui bxjuraan kn jix biiak buior gu Dios na jax dhi jaduu. 11 Ba aa pu kaich nam mui ka jaichdhlhiamu jak na pai dhr jir xialhbui gui nam puix biiak ka buior gu Dios, gio ba jai mu dr jak jurnip.Ba gatuuk na pai dhuuk ba tum kuugalhdha ya dhi oigan, maap ba daraibu am gu Abraam, gio ba guIsaak, gio ba gu Jakob, nam ba tu jugia gu koi jix dhaam jak na tu ja makia gu Dios. 12 Gu ba gu Israelkam jatkam nam ti aagix nam buior aaya gt gu Dios, mu jap px ji biya am drap dr na pai giilhim jixchu tukgam, ba ti bhai ji susuaia am nam giilhim jix buam jum aanda na mt chammi pui jii na jax jixaa gu Dios.

13Mi dhr ba moop ttda gu ja gkam tuk gu sandaaruix:Ea ku gi namoo pui tu tuika nap jax kaich ji jaduu. Ba jimia ap jum kiaam jak cham jax jim aagt.Ba moo jano pu dua gu tujuandam tugi, jix kp jum duu.

Gu Jesuus na ba duadha gu daadan gu Peegro(Mr.1:2931; Lk. 4:3839)

14 Ba gatuuk ma paxiaram gu Jesuus mu jap na pai kioka gu Peegro. Ba mi px ji ch gu daadan nambakxidhat mi jap bo na gu toidhi. 15 Ba amuub xi k mi xi dhaa nobiran. Ba jotmoda jix bhai jichu tatdat, jix k dho gup jum duu na ka kat gu toidhi. Mi dhr dho gu dai nat bamgk ba tu ja onbai.

Gu Jesuus na ba ja duduadha gux kakokkam(Mr.1:3234; Lk. 4:4041)

16Ba jaxpx nat ba ji chuk, jix iom mui mi ba aichulh jamt gu Jesuus gu jatkam gui nam ampx puixanaanbi ka na pui jak ja duuka gu cham kk iiimda na ja am jup tuika, gio ba jai gui nam jappxjix kakok ka. Ba gu Jesuus px jax jup ji ja dudua, pu bx jix kkp jum duu mt. 17 Ba dhi pui jakjum kuugalh gu pui nat jax jak tu uanak gu Isaiiyas gui na bjk bhaankamun tu agimk gu Dios na bhaantu aga guch Xoikam na japnim kaich: Pu bx bhaan ji chu bii gu kokdai na kach kat.

Nam tix aanda gu jatkam nam kaichgda gu Jesuus(Lk. 9:5762)

18 Ba na mi jap nai xi ja ni gu Jesuus nam jix iom mui mi bap tuii gu jatkam, nam gu px mi jiaajim, ba ja baidhim gui nam kaichu nam sap baasn dr jak bhya gu jumai judharan gu g suudai.19 Ba jotmoda maan mi ba ai gui na sap jix mat ka gu ioki gu Dios, bap ttda:

Aa jap lhii ji jaduu na aa bx jup bam kaichgda pai nap jak oilhidha.20 Ba gu Jesuus jup ttda:Jax dhui na gu aa nat bha joot gu Gkora ya dhi oigan bhaan, pu cham pai bhaai na gt

joidham xi jpika, cham pui na jax gu kaxio, na gu slh jimia mu pai nar chiob ka no bax kooxim.Gio gu uii na gu puip tu kos ka, dai na ba koxia na pai dhuuk lhiidha.

21 Ba maan mi dhr jap muip ji io gui nam kaichu, jup kaich:Aa dho puip lhii ji jaduu na gammj bam kaichgda. Dai nap ka xi ra na ka xi yaaspai

gu chaat not ba muu.22 Ba gu Jesuus jup ttda:Aap moo cham tu bhaan jim tukgidhat xi kaichgda. Matgm gu jatkam gammj koiidhat jum

yaaspaidha am ji.Gu Jesuus na ba iokdha gu jblh gio gu suudai(Mr.4:3541; Lk. 8:2225)

23Ba gatuuk nami pui j xi chu ja agidhimk gu Jesuus gu jatkam pu jii, dai nat jax bha ts bhaan gu gkanuub, ba bx jup oichu am gu noonbi. 24 Ba namm gama jak rban gu g suudai nam ba jiim, bakoi gu Jesuus. Ba jotmoda px jix iom bhai jb, bhai ji gunguk gu suudai, px bhai ba jim tuaim kanuubtam. 25 Ba gu noonbi mu jimk ba iichun am gu Jesuus, jup ttda am:

Xi iia jich jaduu! Ya chich ba ji bhaiik! Iam xich palhbui nach ba cham bhaiko!26 Ba iiak jup ja ttda gu Jesuus:Kux moo jap chakui bx jam jujur kn jix biiak japim aa aa ji bui ku pim ba moo jap jup bax

chotdontu?Ba pui xi chk bamgk xi iok gu jblh gio gu suudai. Ba mi jotmoda nai ampx ji chu juu, pu cham

pai ka jbr, ni gu suudai ku ka gunguk. 27 Ba gu noonbi mi pui pup tuidhi am, dai nam jup jum tttdaim jix dhunpi kn:

Jap moor gkam ji bak jia dhich jaduu na ba gam jblh gio suudai jix jgi!Gu Jesuus na ba ja duduadha gook gu jatkam na ja am kap tuigda gu cham kk iiimda(Mr.5:120; Lk. 8:2639)

28Ba pui jim buidhat bhamm dr ba ai mt jumai judharan gu g suudai gui na Gadaara dbr bhaanbipio. Ba bhai dhr jap mui ba boopo am gook gu jatkam nam jix anaanbichu, nam pui jak ja duukagu cham kk iiimda na ja am jup tuigda, ba mi jap ji guguu mt na paip tuii gu Jesuus. Mu dr jakxi boopo am nam paim yassapda gu koigan, nam gu mix joidha nam oipoda, gio puix dhanpakatp. Ba cham jaroi mi jap bhbhda nam gux ja bhidha, nam gu giilhim jix bhaamna ka. 29 Ba gkn jiikt jup ttda am gu Jesuus:

MATEO 8:30 12 MATEO 9:14Aapi Jesuus nap jir Maraan gu Dios, chakuip jich chulhiichunda, nat gu chakuim ai jano nap pai

dhuuk jich chulhiichuda!30Ba mui gu tatooxkolh amuub bha jap jup tum bipia. 31Ba soi ba ttda am gu cham kk iiimda gu

Jesuus na sap bhamm jak ka xi ja jootsa nam ja am ka xi baapkia gu tatooxkolh, nam ba cham jimia mujak nam pai giilhim jum tulhiia.

32 Ba gu Jesuus bhamm jak jup xi ja joot. Ba gu cham kk iiimda jotmoda bhai dhr bubuakkbhamm jak pu baap jamt. Ba gu tatooxkolh bhai dhr ji boop jamt nai gu ansap, pu mjmm ji baapjamt suudai chr, pu koi mt dho gu bhaikuk.

33 Ba gui nam bhai ka tu bipiadat gu tatooxkolh, totdonk pu jiboior jamt mu jak na pai muidaaxim jir kikcham ka, ba ba ja aagi am gu jatkam na mt jax jum duu gu tatooxkolh gio gu gook gujatkam na mt dudua nam kax anaanbi kat na ja am jup tuigt gu cham kk iiimda. 34 Ba bx gujatkam nam jk mi maap oika, mui ma jii mt na mt mu tgim gu Jesuus. Ba mu ji k soi ba ttda amna sap ba jimia mi dhr, nam gux bhidhat ni.

9Gu Jesuus na ba duadha maan gux mamkulhi(Mr.2:112; Lk. 5:1726)

1 Ba gu Jesuus pu jii p nat jax bha ts bhaan gu g kanuub gui na pu bhaan jim na mi jap s amuubsuudai jugii, ba slh pu bhi bhamm dr jak na pai kioka. 2 Ba cham jx mkim na mt maan mi baaichulh gux mamkulhi bhaan gu bakxidhara. Ba gu Jesuus nat ba ja t nam buior jix biiaktu gui nammu ua, jup ttda gux kokkam:

Chap jax kam aanda ji jaduu. Ba uachudhix ji matgm gum uatulhdhara.3Ba jkchimip tuii am p gui nam sap jixmat ka gu ioki gu Dios, bap jum aa am ja jujur am bhaan:

Jax ba lhdhat jup kaich? Jaxbui aa sap ti gkam jup xim lhii na jax gu Dios? 4 Gu ji na gu guJesuus jix bhaix maat nam jax jum aa gu ja jujur am bhaan, bap ja ttda:

Ni jx iam kur pui na pim jax jum aa gu jam jujur am bhaan. 5Na gu cham pk xijai jia no jax kaich:Ba uachudhix ji matgm gum uatulhdhara, na gu cham maat ka no moo pui ji chu buusnia ka bagu cham. Gu ji no jax kaich: Xi bamii, munip jap ba oirda, dho gi gux xijai ji, na gux maat ka notcham pui ji chu buus. 6Ku ba gu aa xib ya duadha ji dhi jaduu nax mamkulhi na pim bax mat kana aa jir gkam nat bha joot gu Dios jix dhaam dr na ba ya uachuda gu ja uatulhdhara gu jatkam.

Ba pui xi chk jup ttda gux mamkulhi:Xi bamii jaduu. Ba jimia ap jum kiaam jak bhji ap dhim bakxidhara.7 Bax k bhai ji bam gui na kax mamkulhi kat nat jax pu tn gu Jesuus. Mi dhr ba dai nat ba jii xi

bhk gu bakxidharun, mi ba buus ja saagi gu jatkam, gaammj ji dhuu. 8 Ba bx mi pui pup tuii amgu jatkam na mt pui j t t, na mt gu bax chooton. Mi dhr ba dai na mt ma tu daan buior gu Dios,nam gu cham jxkat jaroi pui nidhat na tu duduadhi.

Gu Jesuus na ba baidhika gu Mateo(Mr.2:1317; Lk. 5:2732)

9Ba jaxpx nat mi dhr buusnk ba jii gu Jesuus, na mu jap ka jim, mi ba t maan gu maankam, Mateotgim, gui nar tuumi tutaandam tugi ka gux iom gkam Rooma kam, na mi daakat px ji dhaagim gutuumi gui nam jk mi chu namkidhim. Ba gu Jesuus mian xi k jup ttda:

Aa pui lhii ji jaduu nap xib dr gammj ba kaichgda.Ba gu Mateo nat jax jup kkbo px mip daibu cham jax ji chk, gammj px jiim am.10Ba mkkat mu jak daakat jup ba tu kua gu Jesuus na pai kio guMateo ja bm gu noonbi, gio ba mui

gui nam jir tuumi tutaandam tugi ka gux iom gkam Rooma kam, gio ba jai gui nam cham tu kamt nidha gu jatkam. 11 Ba gui nam pariseos jum ttnda, am jix bhaak am na mt pui j t gu Jesuus,bap ja ttda am gu noonbi:

Jax ku ba ja bm tu kua dhi jam gkam tuk dhi nam jir tuumi tutaandam tugi gux iom gkamRooma kam, gio dhi jai jatkam nam cham tu kam t ni? Giilhim nam jix uuatulhdhix.

12 Bap ja ttda gu Jesuus, na gu ja k nam jax kaich:Dho na gu dhi japni ji buusan jia na jax gu jatkam nom jix kk, na gu cham tu ja am jum aanda

na jaroi ja duduadha, gu gui ji nam jix kakok ka na ba ja am jum aanda na jaroi ja duduadha.13Pu kagt na pimmoomu pai jimi xi chu jikuidha mi na pai tu uaix, mi dhr japim ba xim gangadana jax kaikam puim kaich mi na pai japni tu uaix: Gu aa na jix aa ji na pim jix chu joignda,cham tu na dai na pim tu makgrxidha gu sasoi. Ba aa na ich bha jii ya dhi oigan bhaan, chamtu pu kaikam bha jii ich na ba ja baidhika gui nam puim aa nam tu kam t ni, gu gui ji nam jixuuatulhdhix na ich bha ja baidham.

Gu Jesuus nam ba tkkada na sap jax kum ba cham jum saabda gu jatkam tugi(Mr.2:1822; Lk. 5:3339)

14 Ba mi ba ai mt gui nam kaichgda gu Juan jatkam bopkondam, ba bhai ba tkka am gu Jesuus nasap jax kum ba cham jum saabda gu jatkam tugi, jup ttda am:

Jax kum ba cham jum saabda dhim jatkam tuk? Nach ba aach gammjch xaabda, gio gu pariseosba pui p.

MATEO 9:15 13 MATEO 9:3615 Bap ja ttda gu Jesuus:Dho na gu dhi japni ji buusan jia na jax gu jaroi no mu pai ba xim tmom, nam gu cham jx jum

saabum jum lhiidha gu jatkammi jotmoda, nam gux chu nak ka gu koi. Mi dhr ba not ba jii gui nami xim tmui nam dho gi ba xim saabum bam lhiidha ji gu jatkam.

16 Cham jaroi jaich gu maankam na alhich ki gu xibkam jannulh bhai jak daaxdha bhaan guklhiigan, na gu maan na jax sarnia bx xikoolh dhr na pai dhuuk bhai ji solhka gu xibkam jannulh,mi dhr dho gi ba gux iom bam duia ji, cham pui kia na jax bp dr. 17Ni gu bii gux ojo ku chammim tuaba bhaan gu kklhigan jajo bopko, na gu pu xi xipia not jax dhuukat mim tua gux ojo, bartu kub ka ba gu bii na bam nuaa, gio gu jajo bopko ba pui p na gu ba saaskia, pu cham tu ka bhainka. Pui ku bam aa na xixiibkam jajo bopko bhaan jum tuaidha gu bii gux ojo na ba cham jax jumduia.

Gu Jairo na ba baidhidha gu Jesuus na duadhara gu maraan(Mr.5:2143; Lk. 8:4056)

18 Ba na mi ka tu ja agi gu Jesuus gu jatkam, mi ba ai maadt gui nam jir ja ggrkam tuk ka guIsrael kam jatkam. Ba mi jap olhian kn ji kkbok soi ba ttda gu Jesuus, jup kaich:

Aa jap ti soi bham tdam ji jaduu nop moo puip lhiidha gt nap mu jimia gt ji kiaam napduadhara gu maraax nat ma muu xib kiapx.

19 Ba gu Jesuus nat jax kkbo cham jax ji chk px mip daibu ja bm gu noonbi. 20 Ba maan gatuukdr muip ja oichu gu ubii na mambhx daman gook oidha bax kaook ka na ampx mrda gu ran. Bagatuuk dr mian xi k bhai xi dhaa judharan gu jannulhi gu Jesuus gui na daam dr tichu, 21 na gujap jum aa: Dai no ba dagia gt px sia judharan gu jannulhi gui na daam dr tichu, pu dodhiai. 22 Ba gu Jesuus jak xi gsk jup ttda gu ubii:

Chap jax kam aanda jaduu. Pu ba dua pich ji matgm, nap gu aa ji bui bax biiak.Ba mi jotmoda joidham jix bhai bhai ji chu tatdat gu ubii nat jax pu tn gu Jesuus, jix k dhop jum

duu na ka mrdat gu ran.23 Ba nat pai dhuuk mu ba ai gu Jesuus mu na pai kio gu Jairo, jix iom tum suan, gio gu sasabdam nam

mip tuii nam bax yaaspapuk gu alhii tyax na mi muukix. 24 Ba gu Jesuus jup ja ttda:Ea na pim alhio ka xi bubuakia jaadu, na gu cham tu muukix jia dhi alhii tyax, gu mi px ji na

koos.Ba gui dai na mt xi ask. 25Ba bx xi ja bubuaxdhak gu Jesuus, dlh ba mj ji baa na pai kaat gu alhii

tyax. Ba mi px xi dhaa nobiran, pu joidham jix k bhai ji bam. 26Ba bx kap nai pui ba tm ti na jxbhaan bipio gui gu dbr gu dhi pui nat jax tum duu.

Gu Jesuus na ba ja duduadha gook gu jatkam nam cham iia ka27Ba nat jax kiapx mi dhr gamai ji buus gu Jesuus, gook gu jatkam cham iia kam gatuuk dr mui

ba jikuidhim am, jup ttdaim am:Aapich jaduunap jir boxii guDabii, iam jap xich joimdai xich chgi xich dhuduadhai nach cham

iia!28Ba namm gama jak natmj ba baa jumai bak chr gu Jesuus, mui ji ai mtmian gui nam chamiia

ka, ba bhai ba ja tkka gu Jesuus nom sap moo t jgi nax bhaai na ja duduadha nam cham iia.Ba guip ttda am nam sap t jgi. 29 Ba gu Jesuus bhai xi ja daagk ja buupui am jup ja ttda:

Ea ku gi na moo pui tu tuika na pim jax kaich ji jaadu, na pim gu aa ji bui bax biiak.30 Ba mi jotmoda bhai ji iiata mt nat jax pu ja tn gu Jesuus, jix kk dho gup jum duu mt. Ba

xi ja soomchulhdhak nam sap cham jaroi aagidha nat ja dudua, jup ja ttda:Dai na pim moo cham jaroi aagidha na ich jam dudua.31 Gu ji na gu moo jano na mt jax mi dhr bubua, mi jap px jax pui tu ja agi am gu jatkam. Bx

pui bax chu maat am nam jk mi jap oidha bhaan gui gu dbr.Gu Jesuus na ba duadha maan gu maankam na cham tu iokda

32Bamoo jano namt jax kiapxmi dhr gamai ji bubua gui nam chamiia kat, jkchi gu jatkammiba aichulh jamt gu Jesuus maan gu maankam na cham tu iokda, na pui jak duuka maan gu cham kiimda na bhaan jup tuika. 33Ba gu Jesuus pumai joot gu cham k iimda bhai dhr bhaan gumaankam.Ba jotmoda bhai ji chu iokcha, jix k dho gup jum duu. Ba mi pui pup tuii am gu jatkam na mt puij t t, dai nam jup jum t ttda:

Mooch pk jap cham jxkat pui t nidhat ji ya dhi Israel nach jax t ni xib.34Gu ba gui nam pariseos jup jum ttnda jup kaich am p:Ja gkam tuk dho gu cham kk iiimda na bhaan jup tuidhi dhi maankam, pui ku bax bhaai na

mai ja jootos gu bpnagan tuutum cham kk iiimda.Gu Jesuus nax joimdat ja nidha gu jatkam

35 Ba bx kap ai gu Jesuus mu jap na pai jax lhich daaxim jir kikcham ka, gio ba mu jap na paijax jdlh jup jir kikcham ka, tu ja agidhidha gu Israel kam jatkam mu jap nam pai jax tu daanda, na jaaadhidha nam jax jak mi pui jimia na ba ja am ba t nidhidha gu Dios, gio ba na xi ja duduadhidhatgux kakokkam na bx aixim tum ja ka gu kokdai. 36 Bax joimdat ja nidhidha gu Jesuus gu jatkammu jap na pai jax ajidha, na gu sap cham bhaain ka nam jax xim buada, gio na cham jaroi jaich na ja

MATEO 9:37 14 MATEO 10:21guguuxdha. Jap ji buusan am na jax gu kakasnir no cham jaroi ja bipia. 37 Ba pui xim aagt jup ja ttdagui nam kaichu:

Umri moo gr gaa tr ya jap, gu ba gu ordam jir gook alh am. Nam gur mui gui nam tix kaim guioki gu Dios, gu ba gui nam tu aga, jir gook alh am. 38Ba jam am jum aa na pim pu tda gu Dios guina jap ji buusan na ya tu gaa, na jai bhaip ja jootsa gui nam ya jap tu ja agidha gu jatkam gux bhaimkaichdham ioki.

10Gu Jesuus na ba ja aaga mambhx daaman gook gui nam jir noonbi ka(Mr.3:1319; Lk. 6:1216)

1Ba ba ja bai gu Jesuus gu mambhx daman gook gu noonbi, ba pui ba ja ttda na sap bax bhaai nampui maip ba ja jootosda gu cham kk iiimda ja am dr gu jatkam gui nam ampx puix anaanbi ka,gio sap ba bax bhaain ka p nam puip ba ja duduadhidha gux kakokkam gui na bx aixim tum ja kagu kokdai.

2 Ba dhi nam jir jaroi dha gu noonbi gu Jesuus: Moo gu Simoon gui nam Peegro kn jup jix mat ka,gio ba gu janni Anrees. Gio ba moo gu Jakoobo p, gio ba gu janni Juan, gui nam jir maamran guSebedeo. 3Gio ba moo gu Piliip p, gio ba gu Bartolomee, gio ba moo gu Tomaas p. Gio ba gu Mateo guina bp dr jir tuumi tutaandam tugi kat gux iom gkam Rooma kam. Gio ba moo gu jumai na puipt Jakoobo gui na Alpeo jir maraan, gio ba moo gu Tadeo p. 4Gio ba moo gu jumai na puip t Simoongui na bp dr ka ja kaichgda gui nam Kananiistas jum ttnda. Gio ba moo gu Juudas Iskarioti p guina gatuuk ja aadhara gu ggrkam jum aandam na pai oirda gu Jesuus nam ba daagi tu chiia nammuaa.

Gu Jesuus na nai ba ja jootsa gu noonbi nam tu ja agipu gu jatkam gu ioki gu Dios(Mr.6:713; Lk. 9:16)

5Ba mu jap nai ba ja jootos gu Jesuus gu mambhx daman gook gu noonbi nam sap tu ja agipu gujatkam gu ioki gu Dios, jup ja ttda:

Chakui pim mu jak jimmda ja bui gui nam cham jir Israel kam jatkam, ni mu jak ja bui gui namjir Samaaria kam. 6 Nai jap ji na pim jimia ja bui gui nam jir Israel kam jatkam, gui nam jap ji buanna jax gu kakasnir nam mai suulhgix. 7 Xi ja aagidha pim nat bam ai nam pai dhuuk machia nam jaxjak mi pui jimia na ba ja am ba t nidhidha gu Dios. 8 Gio ba na pim xi ja duduadhidhat p guxkakokkam pui na jax gui na tootolhidhat bha gakiidha gu ja tutku. Gio gui nam ba koiix ka pim sia xija duduadhidhat. Gio ba gu cham kk iiimda na pimmai ja jootsaidha ja am dr gu jatkam gui namampx puix anaanbi ka. Ba na pim pai dhuuk pui xi ja duduadhidhat, chapim bha ja taanda gutuumi, na gu dhi na pim tu kn ja duduadha, dhi pui px jam maa jia gu Dios.

9 Ba cham jum aa na pim uaka gu tuumi gux uam totbikdam, ni gux chooto totbikdam, piam gui naxchdo totbikda. 10Nix chu asaak dho moo ku pim kusbioda, gio gu jam sussak pu daipu p na pim jax jaaantunda, cham tu na pim gu jaip ja uaka na pimmu pai ba aada not ma juu. Ni gu oxia ku pim uakana pim kn oxiakkidha, na gu gu jaroi na pui tu juanda bhaankam gu Dios, pu bx tu makiidha ammujap na jax ajidha gu tu na amiram jum aagidha.

11 Ba mu pai jax chum kiicham na pim aaya na pai mui maap daaxim jir kikcham ka, mi jap japimnai xi gaaga gu jaroi nar jix bhaikam ka, mi pim ba xi juruudhai buior na pim jx juugt tmo napim tu ja agidhimi gu jatkam gui nammi jap oika. 12Ba na pim jax mui ji baapkia mi pai jax chumkiicham, xi chu ja daaxidhai pim mui xi ja iokdha gui nam mi oika. 13Ba no mt jix kgalh gu puina pim jax tya, dho gu pui dho ji chu buusnia na pim jax jak tu ja daaxidha. Piam no mt gu chamkgalh gu pui na pim jax tya, dho gu pu cham dho pui ji chu buusnia. 14 Piam ku gu no ni jx kumcham jam kgalhi, gio nom pu cham jam kaim, pu jimia pim mi dhr maakam jak, dai na pim mi jap xixiixkai gu jam tooton nat jx mi bam t gu dbr na ba bhaan jix maat ka na mt cham jam kgalh. 15Baaa ya pu jam ttda nax iom cham bhai tu ja jimia dhi dhi jatkam jano na pai dhuuk tum kuugalhdhaya dhi oigan bhaan, nam gu giilhim jum tulhiia, cham tu pui na jax gu Sodooma kam gio gu Gomorrakam.

Gu Jesuus na ba ja aagidha gu noonbi nam jax ja dooda nam ka tu agada gu ioki gu Dios16 Ba aa mui xi jam jootsa jap na kakasnir mu jap ja bui gui nam jap ji buan na jax gu ss nam

giilhim jix bhaamna. Ba jam am jum aa na pim jix chu matda ka na pim jax dhuim palhbuidha japna jax gu kooko gui nam jix chu mamatda, gio ba na pim cham bhakkuda jap na gu giokda nam chambhaamna. 17 Moo pim cham jax jum aanda, nam gu jam dangi jam uika ji ja bui gu ggrkam jumaandam, gio ba nam jam gbia mu jap nam pai jax tu daanda. 18Gio ba gux iom ggrkam ja buim jupjam uika nom xi lhii. Ba dhi pui jak ji amkam tu ja agidha pim gu ggrkam jum aandam gioba gui nam cham tu kam ni gu Dios. 19 Ba nam pai dhuuk mu ba jam aichdha ja bui gu ggrkam,chapim jax jum aanda na pim jax jak tya, na gu jam makia jia gu matda gu Dios na pim jax jak tyana pim pai dhuuk mui ji chu aga. 20 Ba cham tu aapim mu tu aga, gu gui jix Dhuudu kam jix UaIimdagan gu Gkora na jam makia gu matda.

21 Ba gui nam jk t jdha aa ji bui, bhai ji ja bhaamkidha amgu ja jaadu. Pui na jax gu jamaamarno mt t j aa ji bui, gu ja tataat jam bhaip ji ja bhaamkidha. Piam ku gu no mt gu ja tataat ji bui

MATEO 10:22 15 MATEO 10:42t j, gu ja maamar jam bhaip ji ja bhaamkidha, ja kooda am dho gu nom xi lhii. 22Ba bx px xi jambhaamkidha am gu jatkam na pim jk t jgi aa ji bui. Ku ba gu gu jaroi no gammj cham jax jimaagt pu t jgi aa ji bui, jix bhai tu jimia ji, na gu jimia jix dhaam jak na pai dhuuk mukia. 23 Banam pai dhuuk bhai ji jam obhaidha mu pai jax chum g kiicham, aapimmi dhr pu ji jimia maakamjak jumai g kiicham, na gu aa na xib bhaankamun ya oir gu Gkora, cham xiim gio bhaip jim i,aapim chakui bx tmo na pim tu agimi na jk kap jir kikcham ya dhi Israel.

24 Na gu na pim jax bax maat ji jaadu, na cham jaroi jaich gu maankam na moo jaxbuip xim taatna jax gu jax chum gkam tugi, ni na cham jaich gu tujuandam na moo jaxbui puip xim lhiidha najax gui na mi buior tujuanda. 25Gu dai ji na kjidha px na jax jak tdaidha gui na kaichgda, chamtu na gu mi bp kat gkam jup bam taat ka, gio gu tujuandam na jax jak tdaidha px p gu gkamtugi, mi pui duiidha. Gio pui na jax gu kiokam nom jax ttda na jaook bhaan jup tuii, cham aa pimlhii nam giilhim jix buam ja ttdada gui nam jk maap mi oika? Ba aapim puip jam ttdada amgu jatkam na pim t jgi aa ji bui.

Gu Jesuus na pui ba ja tda gu noonbi na dai gu Dios jix bhaai nam jix bhidha(Lk. 12:29)

26 Ba aa ya pu jam ttda na pim cham ja bhidha gu jatkam, na gu pui px cham jxkat jup jumxchu gu tu na jax jum kaichdha ya dhi oigan bhaan, pu maan nam jax machia gu jatkam. 27Ba najax jam ttdada gux xchuixim, aapim maaxik bhaam jap babhak dhaam xi guki g kn pu ja tda gujatkam. 28 Chapim ja bhidhat gui nam xi jam koodam ka, na gu dai gu jam tutku nam jam kooda, gugu jam iiimda pu cham ji nam jax ja dooda, na gu pu cham bhaai nam jax dhui ja kooda. Gu gui ji Diosna pim bax bhidha, na gux bhaai na mu jak ja jootsa gu jam iiimda nam pai gammj mi pup jumtulhiidha no xi lhii.

29 Na gu na pim jax bax maat jia, nam panaas chammui namk gu uji gui nammu jap jum gara. Notjaroi jk maakob tumix kam ja sabalh, mui ja aichdha. Ku gu bx ja nidhat jup tuii ji gu Gkora, siakum gu ti cham mui namk. 30-31 Ba aapim jix iom jix dharam jam lhii gu Dios, cham tu pui na jaxgu uji. Bx sia jam kuup jix maat na jk aix, sia ku gu tix bii alh. Ba aa ya pu jam ttda na pim cham jaxjum aanda sia kum giilhim jam ttda gu jatkam, na gu jam am t ni jia gu Dios.

Gu Jesuus na pui ba ja tda gu noonbi nar am nam ja aagidha gu jatkam nam slhkam kaichu(Lk. 12:89)

32 Ba nom ba jam tkka gu jatkam no pim moo slhkam t jgi aa ji bui, ba no pimt cham jax jichk jup xi ja aagi nar slhkam, dho gu aa pui dhop aagidha gu Gkora nax dhaam jup tuii napim maaxik slhkam ji bui t jgi na ba jam am t nidhidha. 33Gu ji no pim gux ja bhidhat cham jaaagi na pim t jgi aa ji bui, dho gu aa pui px jup tda dho gu Gkora nax dhaam jup tuii napim maaxik pu cham t jgi aa ji bui.

Gu Jesuus na pui ba tya nat cham tu pu kaikambha jii na ba yamaan iook jup ja duia gu jatkam(Lk. 12:5153; 14:2627)

34 Chapim jax jum aanda ji jaadu na ich aa panaas pu kaikam bha jii ya dhi oigan bhaan naba ya maan iook jup ja duia gu jatkam nam ka xim bhabhaakuidha, gu jakbui kat jap ji buus ji naich bha ja kookdhichdham. 35Na gu jai dht nom ti ba t jgi aa ji bui, bhai ji ja bhaamkidha am guja maamar, piam gu ja maamar gu ja gkoram bhaip ji ja bhaamkidha, jai ba gu ja kakamdam bhaip jija bhaamkidha gu ja dadaan. 36Dlh dho gu daim oidhagm nam cham maan iook jup duuka.

37 Ba gu jaroi no aa ji bui ti t jgi, no gu dai gu taatan px jix iom jix dhaan, dhi jap ji buusanna pu cham t jgi aa ji bui, na gu cham pk ji buix biiak ka. Piammu dr bha jak gu ja gkora nomdai gu ja maamar px jix iom jix ja da, pui jap jup ji buusan nam pu cham t jgidha aa ji bui. 38Giogu jaroi not dai ba ji choon nom bax muaam na t jgi aa ji bui, pui jap jup ji buusanda na pu chamt jgidha aa ji bui. 39Na gu gu jaroi no tix aa na gammjx bhai tu jimda ya maaxik bhaan, gatuukcham bhai tu jimia, na gu jimia mu jak na pai gammj mi pup jum tulhiidha. Gu cham ji no gu chamtu ji kkdat gammj pu t jgi aa ji bui sia ku mt ma mua, dai na ba jimia px jix dhaam jak buiorgu Gkora.

Gu Jesuus na bhaan ba tu aga gux dharam namkm(Mr.9:41)

40 Ba gu jaroi not jix bhai jam tdak jix bhai ba jam duu, dhi jap ji buusnia nat aa jix bhai ba dhuu.Piam ku gu not aa ji bui t jdhak jix bhai ba jam duu, dhi jap jup ji buusnia nat guix bhai ba duunat jaroi bha joot jix dhaam dr. 41Ba gu jaroi na puix bhai tdaix bhai ba duia gui na bhaankam tuagada gu Dios, no gux maat px nat Dios bha joot, dho gu pu chum dhop maichia jix dhaam jak buiorgu Dios na jax chum maichia gui na bhaankamun tu agada gu Dios. Piam pui na jax gu jaroi nor jixbhaikam, not jaroix bhai tdak jix bhai ba duu, dho gu pu chum dhop maichia jix dhaam jak buiorgu Dios na jax chum maichia gui nar jix bhaikam ka. 42 Ba gu jaroi not puix bhai tdak jix bhai baduu maadt gui nam pui t jgidha aa ji bui, sia tu suudai px not ba toi, dhi kn ba maichia guxdharam namkm jix dhaam jak buior gu Gkora, aa moo ya pu jam ttda.

MATEO 11:1 16 MATEO 11:2111

Gu Juan jatkam bopkondam na ja jootsa jkchi gu jatkam tugi nam ttkapu gu Jesuus nor di guchXoikam gui na saak bha jootsa gu Dios jix dhaam dr

(Lk. 7:1835)1Ba nat pai dhuuk tmo gu Jesuus na tu ja agidhimk gumambhx daman gook noonbi, pu jii mu jap

na pai lhich jir kikcham ka gui na dhi px bhaan jup bipio gu dbr.2 Ba bhamm na pai kuupka gu Juan jatkam bopkondam, pui ba t kai na mu pai px oirt jix kp jum

duukam jup tu bua gu Jesuus. Ba mui ma ja joot jkchi gu jatkam tugi gui nam kaichgda 3 nam sapttkapu no sap moor di guch Xoikam gui na saak bha jootsa gu Dios jix dhaam dr, piam ku gu sap nojax kaich nar jumai nam ba nrada gui.

4 Ba mumm jiimdat puip ba ttdaim am gu Jesuus. Ba gui cham ja aagi mi jotmoda, dai nat ximjotma px nat mi jap nai xi ja dudua gux kakokkam. Mi dhr ba moop ja ttda:

Ea na pim aadhapu gu Juan jatkam bopkondam gu pui na pimt jax ba ch na ich ja duduadhi jaadu nam kax kakok kat, gio ba pui na pimt jax ba kai na ja aagi nam jax jak duia namba jimia jix dhaam jak buior gu Dios. 5 Jap japim tda na ich tu ja tchoda gui nam cham iiakat, gio ba gui na tootolhidhat ka gakiidhat gu ja tutku na ich bx jup ja dudua. Gio ba gui nam kaxmamamkulhi kat nam pu cham tu oipot, bx japim jup xi aagidha na ich ja dudua, gio ba jai guinam cham t kkt. Gio ba jai gui nam ba koiix kat na ich bx jup ja baapmi ja duduadhak. Gio bana tu ja agidha gux bhaim kaichdham ioki gu Dios gui nam cham tu bia nam gampai tum, namsoi px jum lhii, na ja aagidha nam jax jak duia nam ba jimia jix dhaam jak buior. 6 Jap moojoidham jix bhai tu jimia gu jaroi no pu gammj t jgi aa ji bui.

7Ba pu jii mt gu jatkam tugi gu Juan jatkam bopkondam daipu nat pui xi ja tn gu Jesuus. Mi dhrba moop ja ttda gu Jesuus gu jatkam gui nam jk mip tuii:

Tu pimt mu tmpukmumm gampx jix chu gak kr jano na pimt pai dhuukmu jimk? Gu junboaa na mi joidham jum bua na bhai xi jbr? 8 Ka tu ji pimt mu tmpuk na pimt ba moom dkoo napimt mu jii? Ka jaroi aa mi oir ji chm tidhat gu jajannulh jix abhar jix dharam namkm? Moo chi gucham ji, na gu na pim jax bax maat bo jia na gui nam pu chum tm tiika, dai mummx joidha amnam darka ja bui gux iom ggrkam jum aandam. 9Moo chi gu gui ji na pimt mu tgim gui nax iom jixbhai xi buada na tu agada, cham tu pui na jax gui nam bjk bhaankamun jup tu agimk gu Dios. 10Guidho Juan jatkam bopkondam ja aagat jup kaich, na gu dhi aagat jup kaich gu Gkora mi na pai tuuaix gu ioki na japnim kaich:Jumai bp mu jootsa na ba ba ja mattuda gu jatkam nap jootom mui ba jim.11Ba gu Juan jatkam bopkondam, aa gkam kn bia ja bui gu jatkam, nat gu gkam kn bhaan t t guGkora. Ku ba gu gu jaroi no mi pui ba jim na jax jix aa gu Gkora, pui px gkam kn jup biaka iji, na gu jaxbui pui bhaan jup ba t nidhidha gu Gkora.

12 Ba tix muaam ka am gu jatkam gu Juan jatkam bopkondam jano dr nat pai dhuuk ya ai, nam guti cham kaim ka na ti ja aagidha nam jax jak duia na ba ja am ba t nidhidha gt gu Dios, gu ji namgu dai xix bhaakut. 13Ba pui ti pu tu ja agidha am gu jatkam gui nam bjk bhaankam jup tu agimkgu Dios na jax jak tu ja agidhimk gu Juan jatkam bopkondam, gio ba na mt ti tu uanak gu ioki guDios nam ba jikuidhai mi pui ba jimia gt, gu ji nam gu ba pui px cham jup t jgidha. 14Ba gu Juanjatkam bopkondam jir di px gu Eliiyas gui na bjk bhaankamun tu agimk gu Dios, na gu pui jak tuuaix gu ioki gu Dios na saak pui gio yap ba aaya. 15Moo pim jix bhai xim gangada na jax jir jumduukam gu dhi pui na jax jam ttda na pim ba mi pui jimia no pim t jgi nar slhkam.

16 Tu gt bhaan ji uargidhai tu jam aagidha nam jax jak ji buan gu jatkam gui nam xib jix jaich? Japji buan am dho na jax gu aaalh no mtmui maap xim daagkmu pai ma ttbim jax chum giotr. Ba no mtjai bha jap ji dharaibuk ma tu saas, ba nam pai dhuuk xi saasbichui jup ja tda am gu jai ja bpna aaalh:17 Ni jx ku pimt iam t ni na chich ti ma tu saas, ni ku pimt xi susuan na ti joimdam jum kaicht gusaasab. 18 Pui jak ji buan am gu jatkam gui nam xib jix jaich. T na gu gu Juan jatkam bopkondamnat ti ya xi k ja bui, pui aichux jamt na jaook bhaan jup tuigda, sia ku gu gammj tim saabdagio na ti cham pai dhuuk ioda gu bii. 19 Gio ba aa nat bha joot gu Gkora, maakam jup ji aichuxjamt, sia ku gu ti cham pai dhuuk ji xaabda. Pui kaichdha am na sap giilhim g tu kua gio sap nagiilhim jix imuk, jix ja oi i sap gui nam cham tu kam t ni gio gui nam jir tuumi tutaandam tugigux iom gkam Rooma kam. Ku ba gu gu Dios px mattuda ji gu jaroi na tu slhkam jix maachim ka najir tup tum da.

Nam cham mi pui jimia na jax jix aa gu Dios gu Korasii oikam gio gu Betsaida kam(Lk. 10:1315)

20Ba bhaan bhaip ji chu aga gu Jesuus gook kap na pai mui maap daaxim jir kikcham ka, mi nat paipk jix iom muix kp jum duukam jup tu duu, gu ji na mt gu chammi pui jii na jax jix aa gu Dios. Bapkaich:

21Jap moo cham bhai tu jam jimia aapim na pim Korasii oidha gio ba aapim na pim Betsaida jakjup oidha, na pimt gu cham mi pui jii na jax jix aa gu Gkora! Ti ich jam nichudat joidham jixkp jum duukam jup tu duu jam bui na pim tu cham pai dhuuk nidhat. Iam chi na pimt gu tgk mi puiba jii. Na gu no mu jak Tiiro pui joidham jix bhaim duukam jup tu duia gt, gio mu jak na pai Sidoon

MATEO 11:22 17 MATEO 12:11jup t t, moo jano gt nam t jdhai gu jatkam buior gu Gkora mi pui ba jimia na jax jix aa, badai nam ba tm tidha gt gu jajannulh jix xaasak, ni kum bar tu batbiadam ka gt, gio nam mu jap px badaraaka gt na pai jax kaat gu matai, ba dhi bhaan jix maat ka gt nam jix iom soi bam lhii. 22Ba xibtu na jax chuika, jano na pai dhuuk tum kuugalhdha ya dhi oigan bhaan, na pai dhuuk gu Gkoraja aagidha bx gu jatkam nam jk tu jax buimi, aapim giilhim jam tulhiichuda, cham tu pui na jaxgu Sidoon kam jatkam gio gu Tiiro kam. 23 Ba aapim na pim Kapernaum oidha, jap jum aa pim aa napim aaya jix dhaam jak buior gu Gkora? Matgmmu jak ji na xi jam jootsa jix iom tuukab jak na paig t d, na pimt gu chammi pui jii na jax jix aa. Na gu no mu jak Sodooma pui joidham jix kp jumduukam jup tu duia gt, moo jano gt nam t jdhai mi pui jimia na jax jix aa gu Gkora, xib dhopui mir kiicham ka gt. 24Ba aa ya pu jam ttda na jano na pai dhuuk ja aagidha gu Gkora bx gujatkam nam tu jax buimi, aapim giilhim jam tulhiichuda, cham tu pui na jax gu Sodooma kam kat.

Gu Jesuus na ba ja agidha gu jatkam nam jax jak duia nam ba cham kam tulhiia(Lk. 10:2122)

25 Ba mi pui xi kaichimk gu Jesuus, bhai ji chu daan jix dhaam jak, jup kaich:Taxchaab ba Gkora nap jir Gkam jix dhaam gio ya dhi oigan bhaan, na pich gu ba ja mattuda

gu jatkam gui nam cham ggrkam jum lhii na tur jix bhaim duukam. Jap xi ja duuk japich gui nampuim aa nam panaas jix iom jix maat gum iook, na gu dai nam bhaan px ggrkam jum lhii. 26 Puidho Gkora, pui jak jix aa ap.

27Mi dhr ba moo japni bhaip ji chu ja agi gu jatkam, jup ja ttda:Aa bha joot gu Gkora jix dhaam dr na ba bhaankam ya jap ja aagidha gu jatkam na tur jix

bhaim duukam. Ba dlh px jix maat gu Gkora na jir tup tum da, na gur Maraan, gio aa ya drmu jak dlh px jup jix maat p gu Gkora nar tup tum da. Ku ba gu gu jaroi no moo jap tu slhkamkn jix maachim nach jir tup tum da gook dt gu Gkora, aai dho aagidha. 28 Ba kaichgda pimbx na pim jk jix xijaim tu jim, aa jam aagidha na pim jax jak duia na pim ba cham pui jak ka tujimda. 29Mi pim pui xi jimi na jax jam ttda, chapim dai ggrkam jum taat ka, jap na jax aa nagu gampai lhii, cham tu gkam ji chaat i. Ba aapim pui jak jam am jup jum aa na pim mi puijimia na pim bax bhaim taat ka. 30 Ba dhi pui na jax jak jam aagi na pim ji kaichgda, cham tupuix xijai na pim mi pui jimia.

12Gu jatkam tugi gu Jesuus nam tu kaipgaidhat tu koiidha gu tiriik sia ku jano ti aagix na cham tum juanda(Mr.2:2328; Lk. 6:15)

1 Ba maannim na pai dhuuk aagix ka na cham tum juanda ja bui gu dai Israel kam jatkam, ma jii guJesuus, moo mi buusnichu na pai t x ka gu tiriik. Ba gu jatkam tugi na ja bmmu jim, tu kaipgaidhattu koiim am gu tiriik, nam gu bax bhio. 2Gu ba nam gu jai muip jiim jia gui nam pariseos jum ttnda,ba am jix bhaaktu am nam ja ni nam pui j tu buim gu jatkam tugi gu Jesuus, bap ttda am:

Jax kum ba tu kaipgaidhat tu koiim gu tiriik dhim jatkam tuk? Kux cham maat am aa na xib aagixna cham tum juanda?

3 Bap ja ttda gu Jesuus:Kux aapim cham jxkat tu jikui aa mi na pai tu uaix gu ioki gu Dios nat jax tu duu gu Dabii

gio gu jatkam tugi jano nam pai dhuuk ba uamaim? 4 Na mt tu juu bo gu paan gux xidhuu kam guina mi tkiix kat g chiop na saak dai guix bhaai nam kuada gui nam mi ja palhbuidha gu Israel kamjatkam nam tu daanda buior gu Dios, cham tu gu tu jappx jatkam. 5Gio ba mi nat paip tu uanak pguMoisees nap jum kaich p na saak gui nam bhai g chiop ja palhbuidha gu Israel kam jatkam nam tudaanda buior gu Dios, saak cham tum uatulhidha am sia kum pu tu juan jano na pai dhuuk aagix nacham tum juanda gt. 6Ba aa ya pu jam ttda namaadt ya oir nax iom jum aa na pim tu kam nidha,cham tu pui na pim jax tu kam t ni bhai g chiop. 7 Cham dho bak maatt k pim jia gu pui na jaxjak tu uaix gu ioki gu Dios na japnim kaich: Gu aa na jix aa ji na pim jix chu joignda, cham tuna pim jax jum aanda na aa jix aa na pim dai na pim tu makgrxidha px gu tu sasoi, dhi kn mipui ba jiim japim na jax jix aa. Na gu no pim jix maatt kk gt gu dhi pui j na jax jak jum kaich,cham tu pui kaichdha pim gt nam jum uatulhi dhi jatkam tuk, sia kum gu ti cham tum uatulhi.8 Ba aa nat bha joot gu Gkora ya pu jam ttda na cham jax bua gu tu no jax jix dhuiim jano napai dhuuk aagix na ti cham tum juanda gt.

Gu Jesuus na ba duadha maan gu maankam nax muuk ka maap dr gu nobii(Mr.3:16; Lk. 6:611)

9Ba nami j pui xi chu ja agidhimk gu Jesuus gu jatkam, ma jii maan kapmu jap nam pai tu daandagu Israel kam jatkam. 10 Ba moo maan mip jaich ka gu maankam na maap dr jix muuk ka gu nobii.Ba gui nam sap jixmat ka gu ioki gu Dios gio ba gui nampariseos jum ttnda, ba tkka am gu Jesuusno sap jix bhaai na duadha gu maankam gui na maap dr jix muuk gu nobii jano na pai dhuuk aagixna cham tum juanda, sap ba no jax kaich nax bhaai na duadha, dhi bhaan jix bhai bhya am namiattulhdhai tu chiia nam muaa.

11Gu ji na gup ja ttda gu Jesuus:

MATEO 12:12 18 MATEO 12:30Kux aapim jaroo maadt moo daas na mi px xi nidha gu soigan not mi pai ba gi jax chum t

dn kr, no gu jano pk na pai dhuuk aagix na cham tum juanda? Cham aa gu moo jano mu jimi xibhiaji ap, cham tu nap gu mi px xi nidha? 12Gu gi ba dhi nar maankam, cham aa gux iom jum aana jix bhai dhuia, cham tu pui na jax gu tu soi? Japji na moo pu cham jax bua ji no jax jix dhuiimgux bhaim duukam, sia ku cham tum juan.

13 Ba pui xi chk jup ttda gui nax muuk ka gu nobii:Ea nap xi slha dhim nob ji jaduu.Ba gui jap jup xi slh, jix kp jum duu mi jotmoda jap na jax gu jap dr kam nobii, panaas ku moo

pu cham pai muuk kat. 14Ba gu pariseos bhaakuk mi dhr pu jii mt, ba ba tu aga mt nam jax jak duianam ba tu chiia nam muaa gu Jesuus.

Na jax jak jix maat na gu Jesuus jir di guch Xoikam15 Gu ji nat gu pu jii gu Jesuus nat jax pui t kai nam bax muaam, ba mui jatkam px chup jum duu

mt na mt ba oi. Ba gammj kikcham na jax ajim, xi ja duduadhidhat bx gux kakok kam nam jk mijap jix jaich ka. 16Ba xi ja soomchulhdhidhat nam sap cham jaroi aagidha nat jaroi ja dudua. 17Badhi pui jak tum kuugalh gu pui nat jax jak tu uanak gu Isaiiyas gui na bjk bhaankam tu agimk guDios, na japnim kaich:18Dhii jir di gu mar na ich bhaan t t,bax iom jix dha i gio na jix bhai chaat buior.Ba tajaaxidha i gux Dhuudu kam jix Ua ji Iimda,mi dhr ba dai na ba tu ja aagidha gu jatkam nam jax jak duia na bax bhai tu ja jimia.19 Ba cham pai dhuuk jaroi kokda,ni na cham pai dhuuk am g kn jikuidha gu jaroi,nimu jap dhomoo na pai jax g daaxim jir kiichamka ku champai px am jaroi kk na ambhaamda

kn tu agada.20Gio ba na bx px jix ja kgalhidha gu jatkam,cham tu jaroi maadt gampai biaka.Gio na gammj pu tu ja aagidha gu jatkam nam jax jak duia na bax bhai tu ja jimia.21Ba bx na jx jir oigan bax mat ka am nax bhaai nam dai gui buior px jix biiak ka nam ba jimia

jix dhaam jak buior gu Dios.Gu Jesuus nam pui ba aichuxdha gu jatkam na jaook bhaan t nidhim(Mr.3:1930; Lk. 11:1423; 12:10)

22 Ba jaxpx mi ba aichulh jamt gu Jesuus maan gu maankam na bhaan jup tuigda gu cham kiimda na pui jak duuka na cham ia ka gio na cham tu iokda. Ba cham jax ji chk jup xi dhua guJesuus, jix k dho gup jum duu, ba tu iok gio na bax ia. 23Ba gu jatkam na mt pui j t t, mi pui puptuii am, dai nam jup kaich:

Dhi aa chi ba saak bar di guch Xoikam gui na saak bha jimda gt, nar boxii ka gu Dabii?24 Ba gui nam pariseos jum ttnda na mt pui j ja kai nam kaich, jup ja ttda am:Chaamtu ji nar pui na pim jax lhii. Japji ja gkam tuk ji gu chamkk iiimda na bhaan jup tuidhi

dhi maankam. Pui kum bax jgidha na mai ja jootosda gu bpnagan tuutum cham kk iiimda jaam dr gu jatkam.

25 Bap ja ttda gu Jesuus, na gux bhaix maat nam jax jum aagt jup kaich:Matgm cham tu ji nar pui na pim jax lhii ji jaadu. Jax dhui na gu gu ja gkam tuk gu cham kk

iiimda jap px ji buusan na jax pai g kiicham nom cham maan iook jup duuk gu tu nom ti jax jixdhuiik. Piam pai no palhp jir kiicham piam ku gu gu dai maap jum oidhagm, nom chammaan iookjup duuk, dho pu cham tu dho jax ji dhuia am, nam gu daix bhaak ka. 26Ba pui jak jup ji buusan gu jagkam tuk gu cham kk iiimda not ti bhai ji bhaam ja bui gu bpnagan tuutum cham kk iiimda,nam gu cham maan iook kap duuka nam gu ba bhaaku buior. 27Gu ba aapim na pim pui kaich napui aa ji am jup tuidhi gu ja gkam tuk gu cham kk iiimda, aapim ba moo pui p aa gu jamjatkam tuk gui nam jam kaichu, pui aa ja gkam tuk gu cham kk iiimda ja am jup tuidhi, nambax ja jgidha nam pui mai ja jootosda gu cham kk iiimda ja am dr gu jatkam? Piam aa nagu cham? Na gu pui px