iiTĩrtũm kapẽr ã kagà nyw

New Testament in Apinayé (BR:apn:Apinayé)copyright © 1999 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: ApinayéTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Apinayé [apn], BrazilCopyright Information

© 1999, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text is made available to you under the terms of the Creative Commons License: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http://creativecommons.org/ licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuation of the Bible.You may share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from this work, provided that you include the abovecopyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us with your request.The New Testamentin Apinayé

© 1999, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivativeslicense 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents.For other uses, please contact the respective copyright owners.2014-04-21PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 22 May 2020 from source files dated 22 Nov 2019383a4e22-34cd-505f-9cc2-2f9921e7aa9f

http://www.wycliffe.orghttp://www.ethnologue.org/language/apnhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

Contents

Matêwre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Makre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Rukre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127Juãw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210Atre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Rõmãn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339Wam Korĩt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380Sikũn Korĩt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416Karatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439Epes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453Piripos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466Korosẽ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474Wam Tesarõn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483Sikũn Tesarõn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490Wam Ximotre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494Sikũn Ximotre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505Xitre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512Piremõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517Eprêw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519Xiakre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547Wam Pêtre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557Sikũn Pêtre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568Wam Juãw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574Sikũn Juãw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582Hapuhã Juãw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584Jutre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586Apokarip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590

iii

Matêwre 1:1 1 Matêwre 1:19

MatêwreMatêwre kot tanhmã Jejus kotamnhĩ nhĩpêx to ho pa hã kagàMatêwre na pre kagàja nhĩpêx. Kêp Jejus

nhỹ hã hkrajê jahkre xwỳnh na pre. Nẽ kêpIjaew. Hixi hõ pê na Rewi. Tã na pre mẽpamã kagàja nhĩpêx nẽ kamã Jejus kot pikahwỳr wrỳk nẽ kator nẽ tanhmã ri amnhĩnhĩpêx to ho pa hã harẽ nẽ hã kagà. Nẽ kêpmẽ panhõ pahihti mex o mex ã harẽ nẽ hãkagà. Ã na preMatêwremẽ pamã Jejus jarẽnẽ hã kagà anẽ.

Apraãw kanrẽhã hkra nẽ htàmnhwỳjênhĩxi

Rukre 3.23-381 Amnepêm Jejus Kris kormã pika hwỳr

wrỳk kêt ri hkukamãhigêtjê nhĩxi na jajaja.Wỳj ri higêtjê hõ nhĩxi na pre kêp Tawi.Nẽ Tawi xwỳj ri higêt nhĩxi pê na pre

Apraãw.2Nẽ Apraãw kra na pre kêp Ijak.Nẽ Ijak kra na pre kêp Jako.Nẽ Jako hkra na pre kêp Juta mẽ htõjaja.3Nẽ Juta hkra na prewa kêp Pere nẽ Jera.Nẽ Pere mẽ Jera wa katorxà na pre kêp

Tama.Nẽ Pere hkra na pre kêp Erõ.Nẽ Erõ hkra na pre kêp Ari.4Nẽ Ari hkra na pre kêp Amĩnatap.Nẽ Amĩnatap kra na pre kêp Nasõ.Nẽ Nasõ hkra na pre kêp Samõ.5Nẽ Samõ hkra na pre kêp Poas.Nẽ Poas katorxà na pre kêp Raap.Nẽ Poas kra na pre kêp Opex.Nẽ Opex katorxà na pre kêp Rutre.Nẽ Opex kra na pre kêp Jese.6Nẽ Jese hkra na pre kêp Pahihti Tawija.Nẽ Tawi hkra na pre kêp Sarumãw.

Sarumãw katorxàja Uristi hprõ napre. Tã nhũm pre Uristi ty nhũmTawija hãmri mỳrpê Uristi hprõ hohprõ nẽ kamã hkra. Nhũm wahkraja kêp Sarumãw.

7Nẽ Sarumãw kra na pre kêp Ropã.Nẽ Ropã hkra na pre kêp Apiasti.Nẽ Apiasti kra na pre kêp Asti.8Nẽ Asti hkra na pre kêp Josapa.Nẽ Josapa hkra na pre kêp Jorã.Nẽ Jorã hkra na pre kêp Ojis.

9Nẽ Ojis kra na pre kêp Jotã.Nẽ Jotã hkra na pre kêp Akaj.Nẽ Akaj kra na pre kêp Ejekis.10Nẽ Ejekis kra na pre kêp Manase.NẽManase hkra na pre kêp Amõ.Nẽ Amõ hkra na pre kêp Josis.11-12 Nẽ Josis kra na pre kêp Jekonĩs mẽ

htõjaja.Kormã mẽ htĩr ri na pre Papirõn

nhõ xwỳnhjaja kot mẽ hkurê kaxàrkaxyw mẽ hwỳr hprõt nẽ mẽ unê.Ijaew piitã unênh pa nẽma akupỹmmẽ õ pyka hwỳrmẽ ho hapêx nhũmmẽ hpãnhã Papirõn kamã pa hopa. Jakamã nhũm Josis mẽ hkraJekonĩs mẽ htõjajamẽ hipêêxà pyrànẽ Papirõn kamã pa ho pa.

Nẽ Jekonĩs kra na pre kêp Saraxi.Nẽ Saraxi hkra na pre kêp Joropape.13Nẽ Joropape hkra na pre kêp Apiux.Nẽ Apiux kra na pre kêp Eriakĩ.Nẽ Eriakĩ hkra na pre kêp Ajo.14Nẽ Ajo hkra na pre kêp Satok.Nẽ Satok kra na pre kêp Akĩ.Nẽ Akĩ hkra na pre kêp Eriux.15Nẽ Eriux kra na pre kêp Eresa.Nẽ Eresa hkra na pre kêp Matã.NẽMatã hkra na pre kêp Jako.16Nẽ Jako hkra na pre kêp Juje.Nẽ Juje hprõ na pre kêp Marir.NẽMarir Kra na pre kêp Jejus.

Mẽ kot kãm: “Tĩrtũm kot mẽ pakaxywãm xwỳnh” anhỹr xwỳnhta na pre.

17 Nhũm Apraãw kanrẽhã axte axpẽnkanrẽhã mẽ àptàr nywjaja Tawija wỳr kêp14. Nẽ Tawi nhĩrô pê Papirõn hwỳr mẽhapêx kêt ri axpẽn kanrẽhã mẽ àptàr ny-wjaja mããnẽn kêp 14. Nẽ ra Papirõn kamãmẽ pa nhĩrô pê axpẽn kanrẽhã Jejus pêTĩrtũm kot mẽ pakaxyw ãm xwỳnhta wỳrmããnẽn kêp 14. Ã na pre Jejus Kris xwỳj rihigêtjê nhĩxi anẽ.

Jejus Kris katorRukre 1.26-38, 2.1-7

18Tã ãmẽ hixi jarẽnh kot anhỹr kanrẽhãna pre ã Jejus Kris kator anẽ. Nhũm prekormã Jujeja Marir o hprõ kaxyw. Nomkormã ho hprõ hkêt ri nhũm htujarô. Ko-rmã hkukrit tã nhũm Tĩrtũm Karõ tanhmãho nhũm htujarô. 19 Hãmri nhũm Ju-jeja harẽnh ma nẽ tee ri hamaxpẽr nẽ

Matêwre 1:20 2 Matêwre 2:4htỳx nhãm mẽhõ kot kêp htu hã hkamn-hĩx. Juje kot tãm amnhĩ nhĩpêx nẽtãm hamaxpẽr jakamã tee ri kot ho hprõhkukamã hamaxpẽr. Nẽ hamaxpẽr o:

—Nà pa mãn ixte hture hã. Nhãm mẽhõra kot ã hipêx anhỹr kênã. Nà kot paj hoixprõ hkêt nẽ. Nom kot paj ixkwỳjê mã ãkot amnhĩ nhĩpêx anhỹr o amnhĩrĩt kêt nẽ.Kot paj anẽ nhũm mẽ kuma nẽ ho kapẽrpunuj nhũm amnhĩ kamã hpijaàm tỳx nẽ.Ja pymaj kot paj ixkatàt kôt hkaga kurêkumrẽx. Nom ixkwỳjê hkàx ã hkaga. Anẽ.

20Nẽ ã hamaxpẽr anhỹrja o ra gõr nẽ nõ.NhũmTĩrtũmkapẽr omẽwrỳk xwỳnhjê hõhwỳr wrỳ nẽ hwỳr axàn kuri xa. Hãmri nẽkãm:

—Pa Juje? E ot pa awỳr tẽ. Kwa teeri Marir o aprõ hkukamã ajamaxpẽr punujkêt nẽ. Mãmrĩ ho aprõ. Mẽhõ kot apêtanhmã ho hkêt. Tĩrtũm Karõ na pre ãhipêx anẽ. Jakamã kwa tee ri ajamaxpẽrkêt nẽ mãmrĩ ho aprõ nẽ war apa. 21 Kojahkrare kato nẽ myre nẽ hprêk. Hãmri nẽmẽ kot hkôt amnhĩ xunhwỳr xwỳnhjajamẽ kot amnhĩ tomnuj piitã pê mẽ utàr pa.Jakamã koja kato ka wa hã hixi mẽ nhũmkêp Jejus. Anẽ.

Nhũm pre ã Tĩrtũm kapẽr o mẽ wrỳkxwỳnhja kãm kapẽr anẽ. Ijaew kapẽr kãmJejus jarẽnhja te kêp “Tĩrtũm kêp mẽ pa-pytàr xwỳnh” anhỹr pyràk. Jakamã nhũmTĩrtũm kapẽr o mẽ wrỳk xwỳnhja Juje õtkãm ã kãm Marir jarẽnh anẽ. 22-23 Nomkormã ã kãm kapẽr anhỹr xwỳj ri na pre raTĩrtũmnhỹhã kapẽr xwỳnhjê hõja kukamãtanhmã harẽnh to nẽ hã kagà. Nẽ hã kagàho:E mẽ inhma nẽ inhmar tỳx nẽ ho apa. Koja

nhỹrmã pyka já kamã mẽhõ kormãhkukrit tã htujarô. Nẽ hkra kato nẽmyre. Nhũmmẽ omu nẽ hã hixi mẽnhũm kêp Emanuew. Anẽ.

Ijaew kapẽr kãm “Emanuew” jarẽnhja tekêp “Ota ra Tĩrtũm mẽ pahkôt pa hopa” anhỹr jarẽnhta pyràk. Jakamã nhũmpre Tĩrtũm nhỹ hã kapẽr xwỳnhja Jejuskukamã ã harẽnh anẽ nẽ hã kagà.

24 Jakamã nhũm Tĩrtũm kapẽr o mẽwrỳk xwỳnhja Juje mã kapẽr par mẽ nhũmhkrãkato. Hãmri nẽ kot kãm ujarẽnh xáhkôt Marir o hprõ. 25 Nom kormã tanhmãho hkêt nẽ ri o pa rãhã nhũmhkrareja kato.

Hãmri nhũmwa hã hixi mẽ nhũm kêp Jejusnẽmããnẽn kêp Emanuew.

2Kanhêti ho studa xwỳnhjê jarẽnh

1 Nhũm pre Jejus Perẽj kamã kato. Pikapê Jutej kamã. Pahi Erox kormã kot Jutejnhõ xwỳnhjê ho amnhĩptàr o pa ri nhũmõ pika kamã kato. Hãmri nhũm Tĩrtũmjakaxkwa kamã Kra kator jarẽnh xà hã kan-hêti raxta õ nhô nhũm pika hõ kamã kan-hêti ho studa xwỳnhjaja omu. Kanhêtijapumu nẽ hkĩnh nẽ axpẽn mã:

—Kwa ga mẽ kanhêti raxti mũj pumu.Mãn ra Ijaew nhõ pahi nywta kato nhũmkanhêti mũj kêp ho amnhĩrĩt xà hã ajêt.Kwa pu mẽ ma hapêr o mõ nẽ nhỹri tokyxomu nà.

Anẽ hãmri nẽ amnhĩ to pikuprõnh pa nẽma hapêr o pa. Mamyt gjêx xà hwỳr hapêro pa hã apkati xohtô nẽ. Hãmri nẽ ra Ijaewnhõ pika hwỳr pôj nẽ krĩ pê Jerujarẽ hwỳrhapêr o mõ. Pahi Erox nhõ krĩja wỳr nhũmmẽ hapêr o mõ hãmri nẽ kamã pôj nẽ mẽhkrare nywta ã krĩ nhõ xwỳnhjê kukjêr omõ 2nẽmẽ kãm:

—Pa? Ot pa mẽ apê Ijaew nhõ pahinywreta pumunh kaxyw mõ. Ham katorxwỳnhta. Mẽ inhõ pika kamã na pa premkaxkwa hkrax rũm kot ho amnhĩrĩt xà hãkanhêti raxta pumu. Hãmri nẽ nhỹri pahinywre pumunh nẽ kutã mẽ ixkõn krã hoixtẽmnẽ ixkrĩ nẽ kãmmex o mex ã harẽnhkaxywnẽtãnhmẽ inhõ krĩ rũmhapêr omõ.Kwa mẽ inhmã harẽ. Nhỹri na? Na pa mẽinhmã omunh prãm tỳx kumrẽx.

Anhỹr o hã mẽ hkukjêr o mõr jakamãnhũm mẽ piitã pahi nywja jarẽnh ma nẽaxpẽn mã harẽnh o hprõt. 3 Nhũm pahiEroxja harẽnh ma nẽ tee ri amnhĩ kukamãhamaxpẽr. Pahi nyw kot mẽ ho amnhĩp-tàr ã hkamnhĩx nhũm já kêp omnuj tỳxnẽ. Nhũm krĩ nhõ xwỳnhjaja ã hamaxpẽranhỹr ã omu nẽ tee ri amnhĩ kukamãhamaxpẽr o ra kãm ma nẽ. 4 Hãmri nhũmpahi Eroxja amnhĩ wỳr hkwỳjê hã karõ. Mẽõ patre krãhtũmjaja nẽ Tĩrtũm kapẽr tũm omẽ ahkre homẽpa xwỳnhjaja nhũmamnhĩwỳr mẽ hã karõ nẽ Tĩrtũm kot nhỹrmãmẽ hwỳr mẽnh mã xwỳnhta ã mẽ hkukjêrkaxyw. Nẽmẽ kãm:

Matêwre 2:5 3 Matêwre 2:14—E Tĩrtũm kot nhỹrmã mẽ pahwỳr

mẽnh mã xwỳnhta ã na pa mẽ akukjêrkaxyw mẽ ato akuprõ. Kwa mẽ atõ inhmãharẽ. Koja nhỹrmã kator kaxyw nẽ nhỹrikoja we kato? Xà jar mẽ panhõ krĩ kamãnà? Xà nhỹri krĩ hõ kamã? Anẽ.

5Hãmri nhũmmẽ kuma nẽ kãm:—Nà mẽ panhõ pika pê Jutej kamã koja

xep kato. Krĩ pê Perẽj kamãã. Na preTĩrtũm nhỹ hã kapẽr o mẽ pa xwỳnhjara hkukamã mẽ panhĩgêtjê mã tanhmãharẽnh to nẽ hã kagà. Nẽ hã kagà ho:6 Pa Perẽj nhõ xwỳnhjaja? E mẽ anhõ

krĩ grire htã kamã koja nhỹrmã mẽpanhõ Pahi Maatija kato. Koja mẽpahpê Ijaewjê piitã mẽ pahto amn-hĩptàr mex o pa. Jakamã mẽ anhõkrĩ grire htã koja Ijaew piitã axpẽnmã mex ã harẽnh o pa.

à na pre Tĩrtũm kot mẽ pahwỳr mẽnh mãxwỳnhta kukamã mẽ kãm harẽ nẽ hã kagàanẽ. Anẽ.

7Hãmri nhũm pahi Erox tee ri ã harẽnhanhỹrja ma hãmri nẽ amnhĩ wỳr mẽ kothã àhkukjêr o mõr xwỳnhjê hã karõ. Nomnhỹri Ijaew kàx ã. Hãmri nhũm mẽ mahwỳr mra nẽ agjê nhũm mẽ omu nẽ pahinywta ã mẽ hkukja nẽmẽ kãm:

—E mẽ aprĩ hã inhmã pahi kator nywtajarẽ. Tanhmã na pre ra mẽ ate kanhêtipumunh ã mytwrỳ kute? Xà ham na kaprem omu nà amnepê mã? E mẽ aprĩ hãtanhmã inhmã harẽnh to. Anẽ.

Hãmri nhũmmẽ ihõja kãm:—Nà na ra hã amgrà axkrut kaxyw. Na

pa prem omu hãmri nẽ inhnojarêt nẽmanixpa ho ixpa ry rax nẽmẽ awỳr pôj. Anẽ.

8Nhũmmẽ kuma nẽmẽ kãm:—Tỳ. Nom jar amrakati. Perẽj kamã

na xep kato. E mẽ mãmrĩ ma hwỳr mõnẽ kamã hapêr. Hãmri nẽ nhỹri omunẽ akupỹn ixwỳr mõ nẽ inhmã harẽ. Paijaxwỳja ma hwỳr mõ nẽ omu nẽmẽ apyrànẽ kãm mex o mex ã harẽ. Ijaxwỳja inhmãomunh prãm tỳx kumrẽx. Anẽ.

Nom hêx rom ã ri mẽ kãm kapẽr anẽ.Kot nhỹri harẽnhmar nẽ hã àmnênh nhũmmẽ kot hpĩr kaxyw nhũm hêx rom ã kãmomunh prãm tỳx ã amnhĩ jarẽnh anẽ.9-10 Jakamã nhũm mẽ kuma hãmri nẽ katonẽma Perẽj wỳr mõr kurê kumrẽx. Hãmrinẽ kormã mẽ õ pika kamã mẽ pa ri kanhêtiho studa xwỳnhta nhũm mẽ axte amnhĩ

kukamã omu nẽ hkĩnh nẽ. Nhũm ma Perẽjwỳr mẽ hkukamã mõ nhũm mẽ omunh pêma hkôt pa rãhã hwỳr pôj. Nhũmkanhêtijapahi nywre nhõrkwỹ mỳri ajêt. 11 Jakamãnhũm mẽ ma hkôt mra nẽ ixkreja wỳr pôjnẽ kapem xa. Hãmri nẽ mẽ kãm kapẽrnẽ mẽ hwỳr agjê nẽ Jejus mẽ katorxàja waomu. Hãmri nẽ Jejus kutã hkõn krã ho hkrĩhpa nẽ kãm kapẽr nẽ kãm:

—Pa Xugitre. Hêxta waa nẽ. Nà amex oamex. Kot kaj nhỹrmã axàptàr hãmri nẽapê mẽ inhõ Pahi Maati. Nà ãm hãmri napa mẽ apumu nẽ ixkĩnh nẽ. Anẽ.

Hãmri nẽ ahpỹnhã kãm hkĩnh xà gõ.Kãm ôr kwỳ gõ nẽ kãmmẽhkuxwa xà hkwỳgõ nẽ kãm te kot ràmre kuxware pyràk pêmĩraja nhũm mẽ kãm hkwỳ gõ. Mẽ hkĩnhxà hã kàxpore xohtô nhũm prem kãm õrpa. 12 Hãmri nẽ ra akupỹm Jerujarẽ kamãpahi Erox wỳr nojarêt. Nhũm kamàt nhũmmẽ gõr nẽ hikwỹ hãmri nẽ ra amỹti. NhũmTĩrtũm mẽ hpimtir kãm mẽ kãm kapẽr nẽmẽ kãm:

—Pa? E mẽ inhma. Kêr ka mẽ akupỹmpahi Erox wỳr amrar nẽ kãm mẽ hkratajarẽnh kêt nẽ. Ãm kwarĩ ho kwarĩ. Nẽ kêrka mẽ pry hõ hã mãn ma mẽ anhõ pikahwỳr akupỹm apa ho apa.

Anhỹr o mẽ kãm kapẽr jakamã nhũmapkati nhũm mẽ kànhmã hkrĩ hãmri nẽTĩrtũm kot mẽ kãm hã karõ xà hkôt maakupỹmmẽ õ pika hwỳr pa kurê kumrẽx nẽakupỹm pahi Erox wỳr mrar kêt nẽ.

Jujemẽhprõwakot Eroxpymajma Jejuso mõr

Apokarip 12.1-6, 12.13-1813 Tã nhũm kanhêti ho studa xwỳnhjaja

ma akupỹm hapêx hãmri nhũm TĩrtũmaxteMarirmjên Juje hwỳr kapẽr omẽwrỳkxwỳnhjê hõ mẽ. Nhũm kê axte hpimtirkãm hwỳr wrỳ nẽ kãm kapẽr nẽ kãm:

—Pa Juje. E kwa kànhmã nhỹ. Na rapahi Eroxja aprõ pê hkrata ã amỹnê. Kojatokyx pôristi hkwỳjaja mẽ anhõ krĩ hwỳrpôj nẽwar apê hpĩr kaxyw ri hapêr. Jakamãkwa wa tokyx akato nẽma pika pê Ejit wỳramõr kurê kumrẽx. Nẽ Ejit kamã apa rãhãpa nhỹrmã akupỹn amnẽ war amẽ. E kwatokyx. Anẽ.

14Hãmri nhũm kuma nẽ kànhmã nhỹ nẽMarir mra nẽ war amnhĩ to akuprõ nẽ ranojarêt. Hãmri nẽ krĩja pê Jejus o kato nẽ

Matêwre 2:15-20 4 Matêwre 2:22ma o mõr kurê kumrẽx. Wa mõr ryy nẽhãmri nẽ Ejit wỳr pôj nẽ kamã pa ho pa.

15-20 Rôm nhũm pahi Erox tee ri amnhĩwỳr kanhêti ho studa xwỳnhjê kamãhamak o pa nom nhũm mẽ akupỹm hwỳrmrar kêt nẽ. Jakamã nhũm mẽ kamã gryknẽ hamaxpẽr o:

—Tk. Kwa nà. Na mẽ ãm inhmã hêx nẽakupỹn ixwỳr mrar nẽ nhỹri inhmã pahinywta jarẽnh kêt nẽ. Nà kwãr mẽ mãmrĩã inhĩpêx anẽ. Mẽ kot ixpê ho hpimxuurekaxyw ã. Nà kot paj mẽ kêp kupĩ nhũmmẽrĩ amnhĩ pumu. Na xep prem kanhêti kotharẽnh xàja pumunh ã ra hã amgrà pyxinẽ hkôt mytwrỳ kêp 6. Jakamã mãn mẽhkrata ra hã amgrà axkrut kaxyw. Nà na para ijamaxpẽr. Kot paj Perẽj kamã mẽ hkramyjaja ra mẽ hã amgrà axkrut xwỳnhjajanẽ kormã mẽ hã amgrà axkrut kêt xwỳnhpiitã mẽ himex pa. Jao ra mẽ kamã pahinywta pĩ. Nà ixte hpĩrmã kênã. Koja hprêknẽ ixpãnhã Ijaew o amnhĩptàr kêt nẽ.

Anhỹr o hamaxpẽr hãmri nẽ amnhĩ wỳrõ pôristi hkwỳjê hã karõ nẽ mẽ kãm mẽhkrajê hã amỹnê nẽmẽ kãm:

—E kêr kamẽma Perẽj wỳr mra nẽ kamãmẽ kêp mẽ hkra myrejaja ra mẽ hã amgràaxkrut xwỳnhjê nhĩmex pa. Nẽ kormã mẽhã amgrà axkrut kêt xwỳnhjaja mããnẽnmẽ himex par kumrẽx. Nẽ Perẽj pu hã rikrĩ hkryre hkôt mããnẽn ri ajapôj nẽ ã mẽhimex par anẽ. Anẽ.

Hãmri nhũm mẽ kuma nẽ ma mẽ hwỳrmrar kurê kumrẽx. Hãmri nẽ Perẽj wỳrpôj nẽ mẽ kêp mẽ hkra myre piitã mẽhimex pa. Jakamã nhũmmẽ katorxà nẽmẽhipêêxàjaja tee ri mẽ hkra htyk xwỳnhjêpumunẽhkaprĩ htỳx nẽmỳr rũnhnẽ. Nomna pre Tĩrtũm nhỹ hã kapẽr jarẽnh o mẽpa xwỳnh finat Jeremĩstija ra amnepêm ãmẽ kot amnhĩ nhĩpêx anhỹrja kukamã mẽpanhĩgêtjê mã mẽ harẽ nẽ hã kagà. Na premẽ kãm Ijaew kurê xwỳnhjê pynênh nẽmamẽ õ pika hwỳr mẽ ho hapêx par kaxyw.Hãmri nhũm mẽ panã Rrakewja te ra kottee ri ja hã mẽ omunh nẽ tanhmã amnhĩnhĩpêx to pyràk nhũm Jeremĩstija tanhmãIjaewjê jarẽnh to nẽ hã kagà. Nẽ hã kagàho:Amnepêm Perẽj kamã na pre mẽ panã

Rrakewja hpijagri ho nõrja ã rahtyk kaxyw nẽ tee ri hkra kator mã

xwỳnhta kukamãhamaxpẽr nẽmỳro nõ. Nhũmhkwỳjaja tee ri akupỹmtam hamaxpẽr kaxyw kãm kapẽr.Tã jarãhã Rrakew kanrẽhã hkra nẽhtàmnhwỳ nijaja ra uràk nẽ tee rimẽ hkrare ho hamak xàj mỳr o pa.Mẽ kot mẽ kêp utàr nẽ mẽ himexpar jakamã nhũm mẽ tee ri mẽ hohamak xàj mỳr o pa. Anẽ.

Nhũm pre finat Jeremĩsja mẽ hkukamã ãmẽ harẽ nẽ mẽ hã kagà anẽ. Tã ra jarãhãmẽni piitã Rrakew pyrà nẽ hkrajê o hamakxàj mỳr o pa.

Wa kot akupỹm wa õ pika hwỳr Jejus omõr

Juãw 7.41-42Tã nhũm mytwrỳ grêre nẽ hapêx nhũm

pahi Erox ty. Jakamã nhũm kamàt nhũmJujeja gõr nẽ nõ. Nẽ kê õt kãm axte amỹti.Nhũm Tĩrtũm kapẽr o mẽ wrỳk xwỳnhjaaxte hwỳr wrỳ nẽ kãm:

—Pa Juje? E na ra Marir pê hkra pĩr mãxwỳnhta ty. Jakamã kwa wa mãmrĩ maakupỹm mõ. Ma akupỹm mẽ apê Ijaewjênhõ pika hwỳr axàmnhĩx aprõ mẽ hkratawa o mõ.

Anhỹr o kãm kapẽr. Na pre ra amnepêmTĩrtũm nhỹ hã kapẽr omẽ pa xwỳnhjê hõjaja kukamã mẽ panhĩgêtjê mã ja jarẽ nẽ hãkagà. Nẽ hã kagà kot: “Ixpê Tĩrtũm kotpaj nhỹrmã Ejit rũm ma akupỹm õ pikahwỳr ixkrata wa mẽ kumẽ.” Anhỹr o kothkukamã harẽnh nẽ hã kagà.

21 Jakamã nhũmTĩrtũmkapẽr omẽwrỳkxwỳnhja ã Juje mã karõ anẽ hãmri nhũmkuma nẽma akupỹmwa omõ. Ma akupỹmmẽ õ pika hwỳr wa o mõ.

22 Tã ra akupỹm hpôx kaxyw htêp omõ. Hãmri nẽ pahi Erox kra Akêrawjara hipêêxà mỳr pê kot Jutej kamã mẽ hoamnhĩptàr hã harẽnh ma. Hãmri nẽ tee rimẽ amnhĩ kukamã hamaxpẽr nẽ kãm mẽhwỳr wa o mõr pyma nẽ.

Tã nhũm kamàt nhũm Juje ra gõr nẽ nõnẽ kê axte amỹti. Nhũm kê axte Tĩrtũmkapẽr o mẽ wrỳk xwỳnhja hwỳr wrỳ nẽakupỹm õ pika hkwỳ pê Jutej wỳr mõr nêwa mẽ hkurê nẽ kãm:

—Pa Juje? E kêr ka Jutej wỳr wamẽ amõrkêt nẽ. Pãnhã nhãmmẽ anhõ pika hõ hwỳrmãn mõ nẽ kamã ri apa.

Matêwre 2:23 5 Matêwre 3:9Anẽ nhũm kuma nẽ hpãnhã wa mẽ ma

mẽ õ pika hkwỳ pê Garirej wỳr wa mẽ juknẽma mõ. 23Nẽ kamã pôj nẽ krĩ pê Najarehwỳr mõ nẽ kamã amnhĩm õrkwỹ nhĩpêxnẽ kamã wa mẽ pa ho pa. Nhũm pre raamnepêm Tĩrtũm nhỹ hã kapẽr o mẽ paxwỳnhjê hõja ra ã mẽ kot amnhĩ nhĩpêxanhỹrja kukamãmẽpanhĩgêtjêmãmẽharẽnẽ hã kagà. Nẽ hã kagà kot:Tĩrtũm kot mẽ pahwỳr mẽnh mã xwỳnhta

koja kêp Najare nhõ xwỳnh. Anẽ.3

Juãw Paxis kot Tĩrtũm kapẽr jarẽnh o paMakre 1.1-6; Rukre 3.1-14; Juãw 1.19-23

1Nhũm pre Juãw Paxisja ã amnhĩ nhĩpêxanẽ. Nẽ pika pê Jutej kamã mẽ kãm Tĩrtũmkapẽr jarẽnh o pa. No ãm krĩm pa hkêtnẽ. Ãm mẽ hpu hã krĩ pê amỳm ri kapôtã ri mẽ kãm Tĩrtũm kapẽr jarẽnh o pa.2-3 Tĩrtũm nhỹ hã kapẽr o pa xwỳnh finatIjais ra kot Juãw kukamãmẽ panhĩgêtjê mãtanhmã harẽnh to nẽ hã kagà xá hkôt. Napre hkukamã hã kagà ho:Koja nhỹrmã mẽhõ mõn pôj. Kapôt ã mõn

pôj nẽ mẽ kãm tanhmã mẽmoj tãkarõ hto ho ri pa. Nẽmẽ kãm: “KojaTĩrtũm tokyxmẽ pahwỳrmẽ panhõPahihtija mẽ nhũm wrỳ nhũm mẽpiitã omu. Jakamã kwa mẽ tokyxkutêp tãm amnhĩ nhĩpêx o ri apa.Temẽ kotmẽhõkutêppryhomextapyrà nẽ amnhĩ nhĩ ho tãm amnhĩnhĩpêx nẽ tãm ajamaxpẽr mex ori apa. Kêr ka mẽ Pahihti kutêpã amnhĩ nhĩpêx anhỹr o ri apa.”Anhỹr o koja mẽ kãm ujarẽnh o pa.Anẽ.

Na pre finat Ijaisja Juãw Paxis kukamã ãmẽkãm harẽnh anẽ nẽ hã kagà. Tã nhũm hãkagà xàja kôt nhũm Juãw Paxisja mõn pôj.Hãmri nẽ Ijais kot hkukamãharẽnh xà hkôtkapôt ã ri mẽ kãm ujarẽnh o pa nhũm mẽkãm mar prãm xwỳnhjaja ma hwỳr mra.Nhũmmẽ kãm kapẽr nẽmẽ kãm:

—E koja Tĩrtũm tokyx kot mẽ pakaxywãm xwỳnhja o amnhĩrĩt. Jakamã kwamẽ tokyx kutêp amã amnhĩ tomnuj kagahprãm xàj tãm amnhĩ nhĩpêx o apa.

Anhỹr o Jejus kutêp mẽ kãm kapẽr o pa.4 Juãw Paxisja hikàxpore hkêt jakamã na

pre ê mex kêt nẽ pa. Ãm mẽmo mry pê

kamer kĩ ho amnhĩm ê nhĩpêx nẽ hagjê nẽhã pa. Nẽmẽmo mry hkà ho amnhĩ pre nẽri pa. Nẽmẽõ mex kur kêt nẽ ãm krit ku nẽmenh ôr o ri pa.

5 Jakamãnhũmkapôt ã rimẽ kãmTĩrtũmkapẽr jarẽnh o pa nhũmmẽ kot mar kaxywma hwỳr mra. Pika pê Jutej kamã ri mẽ paxwỳnhjaja. Nẽ Jutej kamã krĩ pê Jerujarẽnhõ xwỳnhjaja. Nẽ pyhti pê Jotãwmỳri mẽpa xwỳnhjaja. Nhũmprempiitã harẽnhmanẽ kotmar kaxywmahwỳrmra. 6Hãmri nẽkapẽr ma nẽ Tĩrtũm noo mã mẽ kot amnhĩtomnuj xwỳnh ã kãm amnhĩ jarẽ. Mẽ kotamnhĩ tomnuj kaga nẽ tam amnhĩ nhĩpêxo pa hprãm xàj ã kãm amnhĩ jarẽnh anẽ.Nhũm Tĩrtũm kaxkwa kamã hkrĩ htã mẽkuma nẽ amnhĩ katut kôt mẽ kot amnhĩtomnuj rẽnh pa nẽ axte kãm hamaxpẽr kêtnẽ. Jakamã nhũm pre Juãw Paxisja Tĩrtũmmã gôx kãm mẽ hkrã kumrãr pa. Pyhti pêJotãw kamã mẽ hkrã kumrã.

7 Tã nhũm Parijew mẽ Satusew nhõxwỳnhjaja mããnẽn mẽ hkôt ma Juãw Paxiswỳr mra. Mẽ uràk nẽmẽ kêp Ijaew jakamãhaxwỳja Juãw Paxis kot mẽ hkrã kumrãrkaxyw ma hwỳr mra. No ãm hkwỳjêhkĩnhã mẽ kot amnhĩ tomnuj kaga hprãmxàj kãm amnhĩ jarẽnh kêt nẽ. Ãm amnhĩkrã hkôt hkwỳjê hkôt hwỳr mra nẽ amnhĩto kuma. Nom nhũm Juãw Paxisja ra hprĩhã ã mẽ hamaxpẽr anhỹrja kôt mẽ omunhmex nẽ. Jakamã mẽ kãm:

—Tk kwa nà. Kormã mẽ ate amnhĩtomnuj pix o ri apa kênã. Xà kot paj mẽ ateamnhĩ tomnuj o apa rãhã mẽ akrã kumrãnhũmTĩrtũm ja hãmẽ apumunhũm ja kãmmex nẽ? Nà koja já kãm mex kêt nẽ. Kojaja mỳrapê nhỹrmã tanhmã mẽ atomnujtỳx to ka mẽ tee ri umaj apimxur prãmkaprỳ. 8 Na htem amnhĩ tomnuj kaga nẽtãm amnhĩ nhĩpêx nẽ tam axpẽn nhĩpêx.Jakamã e kwa mẽ ã amnhĩ nhĩpêx o apaanẽ pa rĩ kormã mẽ akrã kumrã. 9 Na kahtem atỳx ri ajamaxpẽr o: “Mẽ ixpê finatApraãw kanrẽhã htàmnhwỳ hkwỳ na pamẽ. Jakamã koja Tĩrtũm ja hã mẽ ixpumuhãmri nẽ mẽ ixte amnhĩ tomnuj o ixpa tãnhũm ja hã tanhmã mẽ ixto hkêt nẽ. Kojamẽ ixto mex nẽ.” Anhỹr o atỳx ri amnhĩkukamã ajamaxpẽr. Nom ja kot anhỹr kêt.Mẽ apê Apraãw kanrẽhã htàmnhwỳ htãmẽate uràk nẽ tãm amnhĩ nhĩpêxre hã. Kot

Matêwre 3:10 6 Matêwre 4:4kaj mẽ apê htàmnhwỳ htã amnhĩ tomnujo ri apa hãmri nẽ Tĩrtũm noo mã te mẽapê pikap kẽnre nhĩkwỹ pix pyràk. 10 Nara Tĩrtũm mẽ ate amnhĩ tomnuj mỳrapêtanhmã mẽ ato kaxyw. Te ho mẽhõ nhõmẽmo hpàr ô hkêt nhũm kot tee ri omunhnẽ krãhyr nẽ kuwy kamãmẽnh nẽ ho kaxàrpar pyràk o koja mẽ anhĩpêx. Jao amnhĩ nêkuwy hwỳr mẽ arẽ ka mẽ kamã amnhĩ xàhtỳx kamã ajamak rãhã ho ri apa. Anẽ.

Nhũmpre ã JuãwPaxisja Parijewmẽ Sat-usew nhõ xwỳnhjê mã kapẽr anẽ. 11Hãmrinẽ hpãnhã axte mẽ kot mar kaxyw hwỳrmẽmrar xwỳnhjê mã kapẽr nẽmẽ kãm:

—E ra mẽ ate amnhĩ tomnuj kagaxwỳnhjaja. Na pa Tĩrtũm mã mẽ akrãkumrãr kaxyw gô pix o mẽ akrã kumrã.Nom koja tokyx ixpãnhã Tĩrtũm kot mẽpakaxyw ãm mã xwỳnhta tãm mẽ pahwỳrpôj. àhpumunh tỳx o kot ijakrenh parjakamã na pa hte ãm kukwak ri ixpa nẽamnhĩ tã hã ixpijaàm o ri ixpa. Koja mẽawỳr Tĩrtũm Karõ rẽ nhũm mẽ akarõ mãagjê. Ka mẽ ỹ hã tam amnhĩ nhĩpêx o riapa. Nom kormãmẽ kot tãm amnhĩ nhĩpêxkêt xwỳnhjaja koja Tĩrtũm kot mẽ pahwỳrmẽnh xwỳnhja ja hã mẽ omu nẽ mẽ hipêxo te kuwy kot mẽmoj to kaxàr par pyràk omẽ hipêx.

12—Na htem pur kãm harôj nhĩkẽ nẽ hogrà nẽ hpãnhã kahtwỳ. Nẽ kahuk pa hãmrinẽ hkapĩ nhũm kôk apê nẽ prỳhkà ho htorpa. Nhũm mẽ hpãnhã hy ho pa nẽ ixkrekamã gôj kãmunhwỳ. Ja pyrà nẽ koja tokyxTĩrtũmja mẽ piitã mẽ kot tanhmã amnhĩnhĩpêx to ho pa hã mẽ omunh xà hkôt mẽho axkjê. Jakamãmẽ kot tãmamnhĩ nhĩpêxo mẽ pa xwỳnhjaja koja ma amnhĩ wỳr mẽho api nhũm mẽ kuri mex rãhã nẽ pa hopa. No mẽ kot amnhĩ tomnuj rãhã ho mẽpa xwỳnhjaja koja jajê hkĩnhã tanhmã mẽhomnuj to. Nhũm mẽ ma kuwy raxja wỳrpa nẽ kamã amnhĩ xà htỳx kamã hamakrãhã nẽ pa ho pa.

Anhỹr o mẽ kãm kapẽr.Juãw Paxis kot Jejus krã kumrãrMakre 1.9-11; Rukre 3.21-22; Juãw 1.32-34

13 Tã nhũm Jejus pika pê Garirej rũmkato nẽ ma Juãw Paxis wỳr mõ. Juãw kotpyhti pê Jotãw kamã hkrã kumrãr kaxywma hwỳr mõ. Hãmri nẽ omu nẽ kãm:

—Pa. E ot pa awỳr amnhĩ to tẽ. Ate mẽkuxwar ixkrã kumrãr kaxyw. Anẽ.

14Hãmri nhũm tee ri kuma nẽ kãm:—Kwa nà. Aa ate amnhĩ tomnure hã kot

pa kêt ri akrã kumrã. Nà ka kot kaj ixkrãkumrã. Anẽ.

15Hãmri nhũm kãm:—Kwa nà. Mãmrĩ ixkrã kumrã Juãw

Paxis. Tĩrtũm kãm ja prãm kênã kot ka kêtri axtem nẽ ixkaga. Kot pujmẽ Tĩrtũm kãmhprãmxà hkôt tanhmã amnhĩ nhĩpêx to hori papa. Anẽ.

Hãmri nhũm kuma nẽ kãm:—Tôe. Nà kot paj akrã kumrã. Anẽ.16 Hãmri nẽ pyhti hwỳr o wrỳ nẽ kamã

hkrã kumrã. Hãmri nẽ wa akupỹm apinẽ gô mỳ ri ãm rãhã nhũm kaxkwa axkjê.Hãmri nhũm kurũm Tĩrtũm Karõja Jejuswỳr te tuuti pyrà nẽ ahparmã hwỳr wrỳk otẽ nẽ ĩkre hã xa. Nhũm Jejus arĩ amnhĩ wỳrwrỳk o htẽm kãm omunh o xa. 17 Hãmrinhũm Tĩrtũm kaxkwa rũm kãm kapẽr nẽkãm:Pa? E apê ixkra mex na ka. Ãm hãmri na ka

hte ixkanrẽhã ã amnhĩ nhĩpêx mexanẽ. Inhmã ajapê kamã na ka ri apaho apa. Anẽ.

4Satanasti tee kot amnhĩ tã Jejus kamã

hamakMakre 1.12-13; Rukre 4.1-13; mããnẽn

Eprêw 2.18, 4.151 Tã nhũm Jejus Tĩrtũm Karõ nhỹ hã ma

kapôt ã ri pa. Satanasti kot amnhĩ tã kamãhamak kaxyw nhũm ma kapôt ã ri pa. 2 Ripa hã apkati xohtô nẽ. Ra hã arĩgro pê40. Nẽ kormã apkur kêt jakamã ra kãmprãm tỳx kumrẽx nẽ ri pa. 3 Hãmri nhũmSatanastija nhỹhỹnh hwỳr tẽ nẽ hêx romkãm kapẽr nẽ kãm:

—Pa. E kwa mãn ka ra amã prãm tỳxnẽ nà? Nom xep apê Tĩrtũm Kra jakamãapê mẽmoj hihtỳx kêt. Tĩrtũm pyrà nẽaxàhpumunho axàhpumunhkênã. Jakamãkwa kẽn nhĩkwỹmũj mã anẽ kê amã pãwtihã amnhĩ jahkre ka aku nẽ tokyx ho amnhĩxihtỳx. E kwa tokyx kãm akapẽr. Anẽ.

4Hãmri nhũm kuma nẽ kãm:—Tk. Nà kot paj amar xà hkôt ã ri amnhĩ

nhĩpêx anhỹr kêt nẽ. Koja Tĩrtũm kãminhmãmẽmoj nhõr prãm nẽ inhmãmẽmojgõ pa rĩ kormã kukrẽ. Kapẽr ã kagà htũmkot ja jarẽnh kot:

Matêwre 4:5 7 Matêwre 4:15Na htem mẽ apkur xà pix kukwak ri htĩr

nẽ pa hkêt nẽ. Na htem mããnẽnTĩrtũm kapẽr ma nẽ hkôt amnhĩnhĩpêx nẽ htĩr nẽ pa. Anẽ.

—Ã kapẽr ã kagà kamã kot harẽnh kotanhỹr jakamã kot paj akapẽr kôt ri ã amnhĩnhĩpêx anhỹr kêt nẽ. Ãm kwarĩ ho kwarĩ.Anẽ.

5 Hãmri nhũm Satanastija tee ri kumahãmri nẽ hpãnhã ma Jerujarẽ hwỳr o mõ.Nẽ Tĩrtũm mã amnhĩ jarẽnh xà hã ixkrehprêk nhĩmõk wỳr ho api nẽ kỳxpê haturxà hã ãm nhũm xa. Hãmri nẽ amnhĩ parpêkẽn rũnh nhĩkwỹ xwỳnhja pumunh o xanhũm Satanasti kãm:

6—E apê Tĩrtũm Kra jakamã kwa ja rũmahpar mã ajarĩ nẽma tẽ nẽ pikap tẽm. KojaAnhĩpêêxàja apumunh mex nẽ ka tanhmãamnhĩ to hkêt nẽ. Kapẽr ã kagà htũm kotharẽnh kot:Tĩrtũm koja kapẽr o wrỳk xwỳnh kwỳjê mã

ajarẽ ka ajarĩ nẽ ahpar mã tẽ nhũmmẽ kỳx pê amỳ nhũm mẽmoj akàhyr kêt nẽ. Anẽ.

—Ã kapẽr ã kagà htũmkot ajarẽnh anhỹrjakamã e tokyx ajarĩ. Anẽ.

7Hãmri nhũm Jejus kuma nẽ kãm:—Tk kot paj ri ate inhmã karõ xàja kôt ã

amnhĩ nhĩpêx anhỹr kêt nẽ. Koja Tĩrtũmtãm inhmã ijarĩ hã karõ pa rĩ mar xà hkôtijarĩ. No kot pa ri amar xà hkôt ijarĩ hkêtnẽ. Tĩrtũm kapẽr ã kagà htũm kot ja jarẽnhkot:Kêr kamẽ amnhĩ krã hkôt amnhĩ tã ixkamã

ajamak kaxyw inhĩxi jarẽnh kôttanhmã amnhĩ nhĩpêx to hkêt nẽ.Anẽ.

—Ã kot ja nê kapẽr kot anhỹr jakamãkwarĩ ho kwarĩ. Kot paj ri amar xàhkôt ijarĩhkêt kumrẽx. Tĩrtũm tãm kot inhmã ã ixteamnhĩ nhĩpêx anhỹr ã karõre hã. Anẽ.

8 Hãmri nhũm Satanasti tee ri kuma nẽhpãnhã ma nhỹri kẽn prêêti hwỳr o tẽ nẽhimõk ã axte o xa. Hãmri nẽ kãm pika piitãahkre hpa. Nẽ mẽ hikukrêx piitã nhũmkãm ahkre ho xa. Kàxpore nẽ mẽmoj mexpiitã nhũm kãm ahkre nhũm Jejus piitãomunh o xa. 9 Hãmri nhũm kê Satanastiaxte kãm:

—E mãn ka kam ri mẽmoj mex mũj piitãomunh pa. Piitã inhõ na. Nom kot kajixkutã tẽm nẽ inhmã inhmex o inhmex ãijarẽ pa ama nẽ amã piitã õr pa. Ka kam

mẽmoj piitã ho anhõ nẽ ho amnhĩptàr oapa. Jakamã e kwa tokyx. Anẽ.

10Hãmri nhũm kuma nẽ axte kãm kapẽrnẽ kãm:

—Tk kwa ma nhỹhỹm tẽ Satanasti. Kotpaj ri amã amex o amex ã ajarẽnh kêtkumrẽx. Tĩrtũm kapẽr ã kagà htũm kot janê kapẽr kãm hihtỳx kênã. Kapẽr kot:Kêr ka mẽ ixkapẽr pix ma nẽ ixkutã pix mã

akõnkrã ho akrĩ nẽ inhmã inhmex oinhmex ã ijarẽ. Kêr ka mẽ ã amnhĩnhĩpêx anhỹr o ri apa.

—Anhỹr o kot hã karõ jakamã kot pajamã amex o amex ã ajarẽnh kêt kumrẽx.Anẽ.

11 Hãmri nhũm tee ri amnhĩ tã kumahãmri nẽ ma tẽ. Tee ri kãm kapẽr kaprỳjaã amnhĩ pumu hãmri nẽ hkaga nẽ matẽ. Hãmri nhũm Tĩrtũm kapẽr o mẽ wrỳkxwỳnhjaja Jejus wỳr wrỳ nẽ tanhmã homex to nẽ kãm õ nhũm kukrẽ nẽ akupỹmhihtỳx.

Jejus kot Garirej kamã kapẽr o paMakre 1.14-15; Rukre 4.14-15

12 Tã nhũm Juãw Paxisja mẽmoj tã pahiErox mã akir nhũm amnhĩ tã kuma nẽ grykxàj haxà nhũm hkrĩ ho hkrĩ. Hãmri nhũmJejusja harẽnh ma nẽ ma akupỹm Garirejkamã krĩ pê Najare hwỳr ma akupỹm tẽ.13 Hãmri nẽ ra pôj nom kamã ri pa hkêtnẽ. Nẽ hpãnhã kurũm kato nẽ ma krĩ pêKapanaũ hwỳr tẽ. Gô rax pê Garirej mỳrina pre. Pika hkwỳ pê Jepurõ mẽ Natari wamẽ kamã na pre nhũm Jejus ma hwỳr tẽ.Hãmri nẽ kamã pa. 14 Nhũm ra amnepêmTĩrtũmnhỹhã kapẽr jarẽnhomẽpa xwỳnhfinat Ijaisja Jejus kukamã ra mẽ panhĩgêtjêmã ã kot amnhĩ nhĩpêx anhỹr ã harẽ nẽhã kagà. Jejus kot ã mẽ hwỳr mõr anhỹrjakukamã nhũm pre harẽ nẽ hã kagà. 15 Pikahkwỳ kamãmẽ pa xwỳnhjaja nhũm premẽhkukamã mẽ harẽnh mex nẽ. Nẽ pika pêGarirej kamã mẽ pa xwỳnhjaja nhũm premããnẽn mẽ hkukamã mẽ harẽ. Nẽ pyhtipê Jotãwmẽ gô xujanãr wa hkaêx kãm pikapiitã kamã mẽ pa xwỳnhjaja. Nẽ krĩ pêGarirej kamã mẽ kêp Ijaew kêt xwỳnhjajanhũm pre mããnẽn mẽ harẽ. Ã na pre finatIjaisjamẽ hkukamã Tĩrtũm nhỹ hãmẽ piitãmẽ harẽ nẽ hã kagà anẽ. Jejus kot ma mẽhwỳr mõrja kukamã nhũm ra hprĩ hã harẽnẽ hã kagà. Nẽ hã kagàja o:

Matêwre 4:16 8 Matêwre 5:316E. Kot paj mẽ amãmẽmoj mex jarẽ kamẽ

inhma. Mẽ ate Tĩrtũm pumunh kêtjakamã te mẽ ate kamàt kô kamã riapa pyràk. Tã koja Tĩrtũm mẽ amãamnhĩ to amnhĩrĩt ka mẽ hpãnhãte mẽ ate hirã kamã ri apa pyràko amnhĩ nhĩpêx nẽ ra hkôt amnhĩxunhwỳ.

Anhỹr o mẽ hkukamã mẽ harẽ nẽ hãkagà. 17 Tã nhũm ra kot hkukamã mẽ kãmujarẽnh xà hkôt nhũm Jejusja mẽ hwỳr mõnẽ mẽ kãm Tĩrtũm kapẽr jarẽnh o ri mẽhkôt pa. Nẽmẽ kãm tanhmã amnhĩ jarẽnhto ho pa. Nom kormã hprĩ hã mẽ kãmamnhĩ jarẽnh kêt nẽ. Te ho nhãm mẽhõjarẽnh pyràk o mẽ kãm amnhĩ jarẽ nẽ mẽkãm:

—E na ra Tĩrtũmja kot mẽ akaxyw ãmxwỳnhta mẽ nhũm mẽ awỳr wrỳ. Jakamãkwa mẽ tokyx tee ri ate amnhĩ tomnuj ãamnhĩ pumu nẽ ã ate amnhĩ nhĩpêx anhỹrkaga nẽ hpãnhã Tĩrtũm kôt mãn amnhĩnhĩpêx o ri apa.

Anhỹr o mẽ kãm kapẽr o pa pê mẽ ahkreho ri mẽ hkôt pa.

Jejus kot amnhĩ wỳr tep pynênh xwỳnhjêhwỳr

Makre 1.16-20; Rukre 5.1-1118Tã nhũm Jejusma gô rax pê Garirej mỳ

ri pa nẽ gôx kãm ja wa omu. Simãw Pêtremẽ htõ Andreja nhũm wa gôx kãm kryhtirẽnh o wa xa. Hãmri nhũm Jejus wa hwỳrtẽ nẽwa omu nẽ amnhĩ kôt wa kuwỳ nẽwakãm:

19—Pa. E kwama ixkôtmãnwar apa. Kotpaj tanhmã war ajahkre hto ka wa ma mẽkãm ijarẽnh o ri apa. Mẽ kot war amar nẽra ixkôt amnhĩ xunhwỳr kaxyw. Anẽ.

20Hãmri nhũm wa kuma nẽ kryhti re nẽwa ma hkôt htẽm kurê kumrẽx. 21 Hãmrinhũmmẽmanhãmaxtemõnẽ ra jajê hwỳrkato. Jepetew mẽ hkra Xiakre mẽ Juãwjanhũm wa mẽ hwỳr kato. Nhũm mẽ õ pàrkãm kryhti ho mex o wa mẽ nhỹ. Hãmrinhũmmẽ hwỳr mra nhũm Jejus amnhĩ kôtja wa kuwỳ nẽ wa kãm:

—Pa Xiakre mẽ Juãw. E wama ixkôt mãnwa apa. Anẽ.

22Hãmri nhũm wa kuma nẽ hipêêxà mãamnhĩ jarẽ nẽ ma hkôt pa ho pa kurêkumrẽx.

Jejus kot tanhmã amnhĩ nhĩpêx toRukre 6.17-19

23 Tã nhũm Jejus Garirej kamã Ijaew mãTĩrtũm kapẽr jarẽnh o pa. Na pre hteTĩrtũm kapẽr o mẽ ahkre xà hã ixkre hwỳragjê nẽ kamã mẽ kãm Tĩrtũm kapẽr jarẽnho hkrĩ nẽmẽ kãm:

—E mẽ tee ri ate amnhĩ tomnuj ã amnhĩpumu nẽ hpãnhã Tĩrtũm kôt mãn amnhĩnhĩpêx o ri apa. Kot kaj mẽ ã amnhĩ nhĩpêxanẽ nhũm ja hã mẽ apumu nẽmẽ ato hkrakurê kumrẽx. Anẽ.

Hãmri nẽ akupỹmmẽ kãmmẽ à xwỳnhjêho mex. Ahpỹnhã tanhmã mẽ à kutexwỳnhjaja nhũm akupỹmmẽ ho mex o pa.24 Jakamã nhũm mẽ piitã pikaja kamã riaxpẽn mã harẽnh o hprõt. Nẽ pika pêSir kôt mããnẽn ma ri axpẽn mã harẽnho hprõt. Nhũm mẽ piitã harẽnh ma nẽma hwỳr mẽ à xwỳnhjê ho mra. Ahpỹnhãri tanhmã mẽ à kute xwỳnhjaja. Mẽ àhtỳx xwỳnhjaja. Nẽ mẽ ĩ kamã mẽ htykxwỳnhjaja. Nẽmẽ hkrã pipãnh xwỳnhjaja.Nẽ mẽkarõmnuti kot Satanasti nhỹ hãtanhmã ri mẽ ho xwỳnhjaja. Nhũm premmẽ hamỳ nẽ ma Jejus wỳr mẽ o mranhũm mẽ omu nẽ akupỹm mẽ ho mex pa.25 Jakamãnhũmmẽohtônẽmahkôt pa. Krĩpê Garirej rũm nẽ Tekap rũm nẽ Jerujarẽrũm nẽ pika pê Jutej rũm. Nẽ pyhti pêJotãw nhĩkjê rũm mẽ pa xwỳnhjaja. Nhũmmẽ ã ohtô nẽma Jejus kôt omunh o pa anẽ.

5Jejus kot tanhmã mẽ ahkre htoRukre 6.20-23

1Nhũm Jejus amnhĩ kôt ri mẽ kot omunhomẽ pa xwỳnhjê pumu hãmri nẽmẽ ahkrekaxywma tẽ nẽ hixêt ã api nẽ himõk ã nhỹ.Hãmri nhũmmẽmahkôtmra nẽ puhã hkrĩpa. 2Hãmri nhũmmẽ ahkre nẽmẽ kãm:3 E mẽ inhma. Kot kaj mẽ atõ amnhĩ kaxyw

tanhmã Tĩrtũm mẽ wa inhmã aja-maxpẽr to nẽ ajamaxpẽr o: “KojaTĩrtũm inhĩhkô hã pa hkêt pa ixtỳxri tanhmã amnhĩ tomnuj to ho riixpa rãhã ho ri ixpa.” Anhỹr oajamaxpẽr. Hãmri nhũm Tĩrtũm ãajamaxpẽr anhỹr ã apumu nhũm jakãmmex nẽ. Hãmri nhũm apê hkrahã ato mex nẽ atãnopxar o akôt paho pa ka ajamakêtkati nẽ axàmnhĩxakĩnh nẽ ri apa.

Matêwre 5:4 9 Matêwre 5:14-16

4 Nẽ kot ka mẽ atõ tanhmã amnhĩ tomnujto. Hãmri nẽ tee ri ja hã amnhĩpumu nẽ apijaàm nẽ akaprĩ nẽ.Nẽ akaprĩ xàj amỳr o nhỹ. Amỳrrax nẽ. Hãmri nhũm Tĩrtũm jahã apumu nhũm ja kãm mex nẽ.Jakamã nhũm anê akaprĩ hta nẽ atomex nẽ ka ajamakêtkati nẽ axàmn-hĩx akĩnh nẽ ri apa.

5 Nẽ kot ka mẽ atõ agryk tokyx anhỹrkêt nẽ. Nẽ kritpêm amnhĩ tã amãmẽ hkaprĩ ho ri apa. Hãmri nhũmTĩrtũm ja hã apumu nhũm ja kãmmex nẽ. Hãmri nhũm ato mex nẽka ajamakêtkati nẽ axàmnhĩx akĩnhnẽ ri apa.

6Nẽ kot ka mẽ atõ amã Tĩrtũm kãm hprãmxà hkôt amnhĩ nhĩpêx o ri apahprãm nẽ. Nhũm amnhĩ tã apumunhũm ja kãm mex nẽ. Hãmri nhũmatomexnẽ tanhmãakrãhto kahkôtpix mã amnhĩ nhĩpêx o ri apa. Jaoajamakêtkati nẽ axàmnhĩx akĩnhnẽ ri apa.

7 Nẽ mẽ kamã mẽ axukaprĩ ho ri apaxwỳnhjaja na hte Tĩrtũm ja hãmẽ apumu nhũm ja kãm mex nẽ.Jakamã na hte mẽ hã mẽ apyrà nẽmẽ akamã ukaprĩ ho pa. Jao mẽato mex nẽ ka mẽ ajamakêtkati nẽaxàmnhĩx akĩnh nẽ ri apa.

8 Nẽ kot ka mẽ atõ ã ajamaxpẽr anẽ nẽajamaxpẽr o: “Nà kot paj ãmTĩrtũmkapẽr kôt pix mã ri amnhĩ nhĩpêx ori ixpa. Ãm ja pix na inhmãhprãm.”Anhỹr o ajamaxpẽr. Hãmri nhũmTĩrtũm amnhĩ tã mẽ apumu nẽ mẽato mex nẽ. Ka mẽ ajamakêtkatinẽ axàmnhĩx akĩnh nẽ ri apa. Nẽnhỹrmã Tĩrtũm wỳr api nẽ kuriamex rãhã apa ho apa.

9 Nẽ kot ka mẽ atõ mẽhõ wa kot axpẽnkutã amnhĩ xãm xwỳnhta axpẽn tãwa omu nẽ wa kot tanhmã axpẽnnhĩpêx tota nê tanhmã wa kãmakapẽr to nẽ akupỹm tãm wa ãm.Hãmri nhũm Tĩrtũm ja hã apumunhũm ja kãm mex nẽ. Nẽ apê hkrahã ajarẽ ka ajamakêtkati nẽ axàmn-hĩx akĩnh nẽ ri apa.

10 Nẽ koja mẽhõ mẽ ate Tĩrtũm kapẽr marxà hkôt amnhĩ nhĩpêx o apa hã mẽ

apumu nẽ hã tanhmã mẽ anhĩpêxkati hto. Tã nom koja Tĩrtũm arĩmẽ atomexnẽ. Mẽ apê hkra jakamãmẽ kot tanhmã mẽ anhĩpêx hto htãka mẽ ajamakêtkati nẽ axàmnhĩxakĩnh nẽ ri apa.

11-12—Kwãrmẽmãmrĩ ixtã mẽ ato kapẽrrỳ mẽ ato hêx rỳ tanhmã ri mẽ atomnujto. Kwãr mẽ mãmrĩ ã mẽ anhĩpêx anẽ.Nom kêr ka mẽ arĩ amnhĩ kaxyw inhmãajamaxpẽr tỳx rãhã pê ajamakêtkati nẽaxàmnhĩx akĩnh nẽ ri apa. Kwãrmẽmãmrĩixtã ã mẽ anhĩpêx anẽ nẽ mẽ amex kêt ãmẽ ajarẽ. Amnepêm na prem ã Tĩrtũmnhỹ hã kapẽr jarẽnh xwỳnhjê nhĩpêx anẽ.Jakamã koja mẽ uràk nẽ ã mẽ anhĩpêx anẽ.Hãmri nhũm Tĩrtũm ja hã mẽ apumu nẽamnhĩm mẽ amex ã mẽ ajarẽ. Hãmri nẽnhỹrmã kaxkwa kamãwa inhõ krĩ kamãmẽato mex nẽ. Jakamã kêr ka mẽ ã amnhĩkukamã ajamaxpẽr anhỹr pê mãmrĩ akĩnhnẽ ajamakêtkati nẽ axàmnhĩx ri apa. Kwãrmẽmãmrĩ ã wa ixtã mẽ anhĩpêx anẽ. Anẽ.

Jejus krajaja te kot kaxwa mẽ kanê hpôkwa uràk

Makre 9.49-50; Rukre 13.34-3513 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ mẽ ate ixkôt amnhĩ xunhwỳr

xwỳnhjaja temẽ ate kaxwa pyràk. Kaxwajamẽ apkur xà ho ànhmãmex. No kojamẽhõtẽn kamã pika hkwỳmẽ nẽ ho ahkà. Hãmritanhmã kot wem ho nẽ akupỹm ho mex?Nà koja akupỹm mex kêt nẽ. Ãm mẽ kothkapĩr pix kaxyw koja mex. Ja pyrà nẽ kotkamẽ atõ ate inhmã tanhmã amnhĩ nhĩpêxto ho apa hã amnhĩ jarẽnh tã gaa nẽ rĩ amãixkôt amnhĩ nhĩpêx prãm kêt nẽ. Hãmri nẽra te apê kaxwa mẽ pika pihkàrta pyràk.Kwa mẽ ixujarẽnh ma nẽ kãm ajamaxpẽrtỳx rãhã ho ri apa.

14-16 —Nẽ te mẽ ate kanê hpôk pyràk.Nẽ te mẽ ate hixêt prêk nhĩmõk ã krĩ xãmpyràk. Koja krĩja hixêt prêêti nhĩmõk ãxa nhũm mẽ piitã omu. Nẽ kanêja. Xàna htem kanê hpôk nẽ poti ho hpro? Nàna htem hpôk nẽ kỳx pê mẽmoj nhĩmõk ãunhwỳ nhũm mẽ piitã mẽ kãm hirã nhũmmẽ hirã kamã mẽmoj pumunh mex nẽ. Japyrà nẽ kot kaj mẽ tãm amnhĩ nhĩpêx o riapa nhũm mẽ piitã ja hã mẽ apumunh kôt

Matêwre 5:17 10 Matêwre 5:25-26ra kaxkwa kamã Tĩrtũmmex ã harẽnh o pa.Anẽ.

Jejus kot tanhmã Mojes kapẽr jarẽnh toRukre 16.16-17

17 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽkãm:

—Nẽ amnepêmMojes kot Tĩrtũm nhỹ hãIjaewjê mã tanhmã mẽ kot amnhĩ nhĩpêxto hã mẽ kãm karõja. Nẽ amnepêm Tĩrtũmnhỹ hã kapẽr jarẽnh o mẽ pa xwỳnhjêkapẽrja. Ixte mẽ kapẽr o ijapêx kaxyw napa pre mẽ awỳr ixwrỳk kêt nẽ. Jakamã kwamẽ ri ã axpẽn mã ijarẽnh anhỹr kêt nẽ.Kêt ixprĩ hã ixte mẽ amã mẽ kapẽr jarẽnhnhũm mẽ ate mar mex kaxyw na pa prekaxkwa rũm mẽ awỳr wrỳ.

18 —Tĩrtũm kapẽr ã kagà htũm kotmẽmoj jarẽnhja. Koja ujarẽnh xà hkôtmẽmoj tanhmã amnhĩ to hpar mẽ nhũmrĩ kormã kaxkwa mẽ pika wa hapêx panhũm kapẽr ã kagàja mããnẽn hapêx. Nomnhũm Tĩrtũm kapẽr koja mẽmojja pyrà nẽaa hapêx kêt nẽ. Koja rãhã ho rãhã nẽaa ihkjê ho tanhmã mẽnh to hkêt nẽ. Ãmhãmri na pa ã mẽ amã harẽnh anẽ.

19 —Nẽ kot ka mẽ atõ Tĩrtũm kapẽr opixire nẽ hirôp xa. Hãmri nẽ ra amnhĩ pyrànẽ anhĩõ mã ja hã amỹnê. Apyrà nẽ kothirôp ãm kaxyw ka kãm hã amỹnê. Kot kajã amnhĩ nhĩpêx anẽ hãmri nẽ apê Tĩrtũmkra hkêt ã amnhĩ to amnhĩrĩt. Nom kotka kêt mẽ tãm amnhĩ nhĩpêx o ri apa. Nẽamnhĩ pyrà nẽ tãm mẽ kot amnhĩ nhĩpêxkaxywmẽ kãm akapẽr o ri apa hãmri nhũmTĩrtũm ja hã apumu nẽ ato hkra nẽ atomexnẽ.

20—NoParijewnhõxwỳnhjaja nẽTĩrtũmkapẽr tũm omẽ ahkre homẽ pa xwỳnhjaja.Mẽ kot Tĩrtũm kapẽr kôt amnhĩ nhĩpêxmex ã amnhĩ jarẽnh tã no ãm hkôt ã amnhĩnhĩpêx anhỹr kêt nẽ. Jakamã kot kaj mẽhkôt amnhĩ nhĩpêx o ri apa hãmri nẽ mẽuràk nẽ nhỹrmã Tĩrtũm mẽ wa inhõ krĩkamã apa hkêt nẽ. Anẽ.

Mẽ gryk o mẽ pa xwỳnhjê jarẽnhRukre 12.58-59; mããnẽn Rõmãn 12.19;

Epes 4.26; WamXimotre 2.8; Xiakre 1.19-2021 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ amnepêm na prem mẽ panhĩgêtjê

mã Tĩrtũm kapẽr kwỳ jarẽnh o pa nẽ mẽkãm:

Kêr ka mẽ axpẽn par kêt nẽ. Kot kajmẽ mẽhõx pĩ nhũm mẽ ja mỳrapêatomnuj nẽ. Nẽ ma mẽ anhõpahihti hwỳr ato tẽ nhũm mỳrapêtanhmã ato rỳ hkôt apĩ. Anẽ.

Ãm hãmri na prem mẽ kãm ja jarẽ. 22 Tãkot paj ixprĩ hã mẽ amã tanhmã harẽnhto ka mẽ inhma. Kot kaj mẽ mẽmoj tãanhĩõ kamã agryk. Hãmri nhũmTĩrtũm teeri ja hã apumu nhũm ja kãm mex kêt nẽ.Jakamã koja mẽ anhõ pahihti tanhmã ja hãmẽ ato japêr hã koja ja mex nẽ. Rỳ kot kajmẽ tanhmã mẽhõ japrỳ hto. Ho hagrô rỳho rop. Mỳrapê kop apu akwỳ kot apynênhnẽ anhõ pahihti hwỳr ato htẽm nẽ ĩhkramajaxàr ronhỹx ja inhmã mex nẽ. Rỳ kot kajmẽ tanhmã anhĩõ mã akapẽr punuj to nẽkãm: “Tk. Ate ho warêhti hã. Te apê hagrôpyràk kênã.” Anhỹr o kãm akapẽr. Tã kopapu Tĩrtũm ra ã akapẽr anhỹrjamỳrapêmẽkot amnhĩ xà htỳx kamã hamak tũm xàtawỳr amẽnh ronhỹx ja inhmã mex nẽ. Japumaj kwa kêr ka mẽ ã axpẽn mã akapẽranhỹr kêt nẽ. Kêtmẽ axpẽnmã tãm akapẽrpix o ri axpẽn kôt apa.

23 —Nẽ kêr ka mẽ tanhmã ate anhĩõnhĩpêx hto kamã Tĩrtũm mã mex o mexã harẽnh kêt nẽ. Kêr ka mẽ kãm amnhĩjarẽnh o akrĩ hãmri nẽ ra mẽhõ kot mẽmojtã akamã gryk xwỳnh mã ajamaxpẽr japêr.24 Hãmri nẽ akato nẽ ma hwỳr atẽm kurêkumrẽxnẽwa tãmaxpẽnmãakapẽr nẽ tãmakupỹm axpẽn xãm. Hãmri nẽ rĩ kormãma akupỹm tẽ nẽ Tĩrtũmmã amnhĩ jarẽnhjatur xàm amẽ nẽ kãm mex o mex ã harẽ.Kêr ka mẽ ã amnhĩ nhĩpêx anhỹr o ri apa.

25-26 —Na htem tanhmã axpẽn nhĩpêxto hãmri nẽ kot tanhmã war axpẽn toxwỳnhjê hõja ma õ pahi hwỳr tẽ nẽ kãmtanhmã kot ho xwỳnhta jarẽnh kaxywnojarêt. Hãmri nhũm ra kamã grykxwỳnhta kot pahi mã harẽnh kaxyw no-jarêt ã harẽnh ma nẽ tee ri amnhĩ kukamãhamaxpẽr nẽ ma hwỳr tẽ nẽ wa akupỹmtãm axpẽn xãm. Na htem ã amnhĩ nhĩpêxanẽ. Pahi kot wa harẽnh mar nẽ tanhmãaxpẽn tã wa ho pymaj na htem ã amnhĩnhĩpêx anẽ nẽ tokyx tãm akupỹm axpẽnxunhwỳ. No koja mẽ anhỹr kêt nhũmpahija wa harẽnh ma nẽ wa kot tanhmãaxpẽn to xwỳnhta õ jaxà nhũm tee ri kãmkator prãm. Hãmri nẽ tanhmã amnhĩ to

Matêwre 5:27 11 Matêwre 5:35nẽ ra amnhĩ pãnhã kãm amnhĩrer pa nhũmpahihtija rĩ kormã pôristi mã anẽ nhũmkãm ure nhũm kato. Ja pyrà nẽ kêr ka mẽTĩrtũm tanhmã kot mẽ anhĩpêx to pymajtokyx mẽ ate amnhĩ tomnuj kaga nẽ hkôtamnhĩ nhĩpêx rãhã ho ri apa. Anẽ.

Tanhmã mẽ pahte mẽ pahprõjê nhĩpêxto

Matêwre 19.3-9; Makre 9.43-47, 10.2-9;mããnẽn Rukre 16.18

27 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽkãm:

—Nẽ na pre finat Mojesja mẽ panhĩgêtjêmã Tĩrtũm kapẽr tũm kwỳ jarẽ nẽmẽ kãm:“Kêr ka mẽ amnhĩ prõ pix tãnopxar o riapa. No mẽ kuhpa hã nhãmmẽhõ ho amn-hĩkati ho ri apa hkêt nẽ.” Anẽ. Ãm hãmrina pre mẽ kãm ja hã karõ. 28 Tã kot pajixprĩ hã mẽ amã tanhmã harẽnh to ka mẽinhma. Kot kaj mẽ nhãm mẽhõ pumu nẽamã ho amnhĩkati hprãm mã ajamaxpẽr.Jao te ra ate ho amnhĩkati pyràk o amnhĩnhĩpêx. Kormã ate ho amnhĩkati hkêt tãra hkukamã ajamaxpẽr jakamã te ra ate hoamnhĩkati pyràk o amnhĩ nhĩpêx. 29 ã mẽhamaxpẽr punuj anhỹr xwỳnhjaja koja mẽnhỹrmã ma mẽ kot amnhĩ xà htỳx kamãhamak tũm xàta wỳr ma mra nẽ kamã parãhã ho pa. Jakamã kêr ka mẽ nhãm mẽhõpumu nẽ amã hkĩnh japêr hãmri nẽ te ateano kaxàr nẽmẽnh nẽ axte ate omunh kêtpyràk o amnhĩ nhĩpêx. Jao hkàx ã rĩt nẽmanhỹhỹm atẽm kurê kumrẽx.

30 —Nẽ kot kaj mẽ anhĩhkra ho tanhmãamnhĩ tomnuj to kaxyw. Hãmri nẽ tee rija hã amnhĩ pumu nẽ te ate amnhĩ nhĩhkrakrãhyr nẽ mẽnh pyràk o amnhĩ nhĩpêx nẽtanhmãamnhĩ tomnuj to hkêt nẽ. Mẽ ĩhkraho mẽ kot tanhmã amnhĩ tomnuj to ho mẽpa xwỳnhjaja koja mẽ nhỹrmã ma mẽ kotamnhĩ xà htỳx kamã hamak tũm xàta wỳrma mra nẽ kamã pa rãhã ho pa. Anẽ.

Mẽ pahte axpẽn kaga hkêt31 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ na pre finat Mojes mẽ panhĩgêtjê

mã Tĩrtũm kapẽr tũm kwỳ jarẽ nẽmẽ kãm:“Kot kaj mẽ atõ aprõ kaga kaxyw hãmri nẽate hkaga hã amnhĩ jarẽnh ã kagà nhĩpêxnẽ kãm agõ nẽ rĩ kormã hkaga.” Anẽ. Ãmhãmri na pre ã mẽ kãm Tĩrtũm kapẽr tũmjarẽnh anẽ. 32 Tã kot paj ixprĩ hã mẽ amã

tanhmã harẽnh to ka mẽ inhma. Kêr kamẽ atỳx ri amã hprãm xà hkôt aprõ kagahkêt nẽ. Nom koja aprõ akuhpa hã nhãmmẽhõ ho amnhĩkati ka harẽnh ma hãmrinẽ amã ja hã hkaga hprãm nẽ mãmrĩ kamnẽ hkaga. Ja tanhmã kute hkêt. Nom kojaã amnhĩ nhĩpêx anhỹr kêt tã ka amnhĩ krãhkôt hkaga. Hãmri nhũmmẽhõ apãnhã hohprõ nẽ o pa. Hãmri nẽ ra kot apê aprõho amnhĩkati ho pa pyràk o hipêx. Nẽ nijahaxwỳja. Te arĩ kêp aprõ htã akuhpa hãnhãmmyja o amnhĩkati o pa pyràk o amnhĩnhĩpêx. Anẽ.

Tãm mẽ pakapẽr ã Jejus kot mẽ pamãkarõ

Xiakre 5.1233 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ na pre finat Mojes mẽ panhĩgêt nẽ

pahpãmjê mã Tĩrtũm kapẽr tũm jarẽnh o:“Kêr ka mẽ Tĩrtũm mã mẽmoj to anhỹr ãamnhĩ jarẽ hãmri nẽ amnhĩ jarẽnh xà hkôtkãm tanhmã amnhĩ nhĩpêx to. Nom kêr kamẽ atỳx ri kãm tanhmã amnhĩ jarẽnh to hoamnhĩ to axêx kêt nẽ. Ãm akatàt kôt mẽate amnhĩ jarẽnh to xà hkôt kãm tanhmãmẽmoj to.” Anẽ. Ãm hãmri na pre mẽkãm ja jarẽ. 34 Tã kot paj ixprĩ hã mẽ amãtanhmã harẽnh to ka mẽ inhma. Kêr kamẽhõ mã tanhmã amnhĩ jarẽnh to. Tĩrtũmmã pix mã amnhĩ jarẽnh kêt nhãm mẽhõmã mããnẽn tanhmã amnhĩ jarẽnh to. Nẽakatàt kôt kãm amnhĩ jarẽ. Na ka htemmẽkot mẽ axêx kêt kôt mẽ apumunh kaxywmẽmoj nhĩxi jarẽnh kôt amnhĩ jarẽ. Nomkêr ka mẽ axte ã mẽmo nhĩxi hã amnhĩjarẽnh anhỹr kêt nẽ. Mẽmoj tã amnhĩ jarẽnẽ akatàt kôt amnhĩ jarẽnh kurê kumrẽx.No mẽ kot axêx kêt kôt apumunh kaxywmẽmoj nhĩxi hkôt amnhĩ jarẽnh kêt nẽ.Tanhmãn kaxkwa nhĩxi jarẽnh kôt mẽmojtã amnhĩ jarẽnh kêt nẽ. Kaxkwa kêpTĩrtũm krĩ xà maati kênã kot ka kêt mẽaxtem nẽ atỳx ri amnhĩ kaxyw hixi jarẽ.35 Rỳmẽ kot axêx kêt kôt apumunh kaxywpika nhĩxi jarẽnh kêt nẽ. Pika kêp Tĩrtũmpar xãm xà kênã kot ka kêt mẽ atỳx riamnhĩ kaxyw tanhmãhixi jarẽnh to. Nẽ krĩpê Jerujarẽja mããnẽn kêr ka mẽ ri amnhĩkaxyw tanhmã hixi jarẽnh to hkêt nẽ. Kojanhỹrmã Tĩrtũm mẽ awỳr Jerujarẽ hwỳrixpê pahi maati hã inhmẽ pa kamã mẽ atoamnhĩptàr o ixkrĩ. Jakamãkêr kamẽ ri atỳx

Matêwre 5:36 12 Matêwre 5:46

amnhĩ kaxyw tanhmã hixi jarẽnh to ho riapa hkêt nẽ.

36 —Nẽ kêr ka mẽ kot axêx kêt kôtapumunh kaxyw mẽ ri tanhmã amnhĩ krãhkĩ jarẽnh to hkêt nẽ. Kot kaj mẽ anẽ nẽãm tanhmã hã harẽnh to kaprỳ. Xà kot kajmẽ ajamaxpẽr pix o tanhmã amnhĩ krã hkĩhto? Nà kot kajmẽho anhỹr kêt nẽ. Jakamãmẽ ri atỳx tanhmã harẽnh to hkêt nẽ.

Nẽ mẽ atỳx ri mẽmo nhĩxi jarẽnh kôtmẽmoj tã amnhĩ jarẽnh o apa hkêt nẽ.37 ãm akatàt kôt tãm amnhĩ jarẽnh kurêkumrẽx. Jao mẽ kãm: “Tỳ. Nà kot paj hoanẽ.” Anhỹr o mẽmoj tanhmã ho. Rỳ mẽkãm: “Nà kot paj ho anhỹr kêt nẽ.” Anhỹromẽmoj tanhmãhohkêt nẽ. Ãm akatàt kôttanhmã mẽmoj tã amnhĩ jarẽnh to xà hkôtho anhỹr kurê kumrẽx. Mẽ kot Satanastihkôt amnhĩ nhĩpêx o mẽ pa xwỳnh pixjajana htem hêx rom mẽmoj nhĩxi jarẽnh kôttanhmã amnhĩ jarẽnh to ho pa. Anẽ.

Mẽ pahte tanhmã axpẽn nhĩpêx to hãJejus kot mẽ pamã karõ

Rukre 6.27-30, 23.34; mããnẽn Atre 7.60;Rõmãn 12.14

38Nhũm Jejusja arĩ mẽ kãm kapẽr nẽmẽkãm:

—Na prem amnepêm mẽ panhĩgêtjê mãTĩrtũm kapẽr tũm jarẽnh o: “Koja mẽhõapê ano katõk nẽ hkapa hã koja mẽ anhõpahija atã mã ho anẽ nẽ kêp no kapa. Rỳkoja mẽhõ apê axwa hõ hkwỹr hã koja atãmã ho anẽ nẽ atã kêp wa hõ hkwỹr.” Anhỹro mẽ kãm hã karõ. Ãm hãmri na prem ãja jarẽnh anẽ. 39 Tã kot paj ixprĩ hã mẽamã tanhmã ja jarẽnh to ka mẽ inhma.Koja mẽhõ tanhmã mẽ anhĩpêx to ka mẽãm amnhĩ tã omu nẽ tanhmã amnhĩ tã hohkêt nẽ. Koja anhĩnep akura ka ãm omu nẽtanhmã amnhĩ tã ho hkêt nẽ. Te ate kãmihkjê hpẽr nhũm kot ihkjê kamã hkuranhpyràk o amnhĩ nhĩpêx nhũm ja amã mexnẽ. No amnhĩ tã tanhmã ho hkêt nẽ.

40 —Nẽ koja mẽhõ anhĩnôhkà hã awỳnhũm mẽ anhõ pahija amã anẽ ka mãmrĩkãm agõ nẽ tanhmã hã kãm nẽ hkêt nẽ.Te ate hkôt kry pê kãm anhĩnôhkà hpakàry jagjênh xwỳnhta nhõr pyràk o amnhĩnhĩpêx. Nom kêr ka mẽ kamã agryk kamãkãm õr kêt nẽ.

41 —Nẽ koja mẽhõ ate kãm jênh tur nẽhkôt ho amõr ryy kaxyw amã kapẽr kamãmrĩ kãm ho anẽ. Nẽ kot amã nhỹri

hã karõ xàja wỳr o pôj nom kamã kãm õrkêt nẽ. Kãm ho hakrenh ryy nẽ rĩ kormãakupỹm kãm agõ.

42—Nẽ koja mẽhõ õ mẽmoj kêt nẽ awỳrtẽ nẽ mẽmoj tã awỳ ka mãmrĩ kãm agõ.Rỳ nhũm awỳr tẽ nẽ apê mẽmoj to ĩprestakaxyw kamãmrĩ kãmho ĩpresta. Kêr kamẽã axpẽn nhĩpêx anhỹr o ri apa. Anẽ.

Mẽ pamã axpẽn kĩnh ã Jejus kot mẽpamã karõ

Rukre 6.32-36; mããnẽn Rõmãn 12.1443 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ na prem amnhĩ krã hkôt axtem nẽ

tanhmã mẽ panhĩgêtjê mã mẽmoj jarẽnhto nẽ mẽ kãm: “Kêr ka mẽ amã mẽakràmnhwỳjê pix kĩnh nẽ tanhmã mẽ homex to. No kêt mẽ kot tanhmã mẽ atoxwỳnhjaja kêr ka mẽ mãmrĩ mẽ kamãaxàhkurê ho ri apa.” Anhỹr o mẽ kãmkarõ. 44 Nom pa kot paj mẽ amã Tĩrtũmkot tanhmã ja hã karõ hto hã harẽ kamẽ inhma. Kêr ka mẽ kot tanhmã ri mẽatomnuj to xwỳnhjaja amnhĩ tã tanhmãmẽho hkêt nẽ. Ãm tanhmã mẽ ho mex topix hkukamã mãn ajamaxpẽr. Nẽ mẽ hoTĩrtũm wỳr pix kukamã mãn ajamaxpẽr.45 Na hte ã kaxkwa kamã MẽpahpãmTĩrtũmja amnhĩ nhĩpêx anhỹr o pa. Mẽkot amnhĩ tomnuj xwỳnhjaja nẽ mẽ kotamnhĩ to mex xwỳnhjaja nhũm hte mẽ hohpimrààtã mẽ ho mex o axpẽn pyràk. Jaohamẽ wa hwỳr na rẽ nẽ hamẽ wa hwỳrmyyti rẽ nhũm hamẽ wa kãm hirã ho pa.Jakamã kêr ka mẽ uràk nẽ mẽ piitã tãmmẽ hipêx o axpẽn pyràk. Mẽ kot amnhĩtomnuj xwỳnhjê mẽ mẽ kot amnhĩ to mexxwỳnhjê mẽ ho apimrààtã mẽ ho mex oaxpẽn pyràk.

46 —Nẽ xàt kaj mẽ amã mẽ piitã mẽ homex prãm kêt nẽ ãm mẽ kot mẽ ato mexxwỳnh pixjaja ka mẽ amãmẽ homex prãmnhũm Tĩrtũm ja hã mẽ apumu nhũm jakãm mex nẽ nà? Nà koja kãm mex kêtnẽ. Koja mẽhõ ato mex kêt tã kêr ka ãmamnhĩ rom ho mex nẽ. Nhũm Tĩrtũm jahã apumu nẽ amnhĩm amex ã ajarẽ. Mẽkot amnhĩ tomnuj xwỳnhjaja na htem ãmmẽ kot mẽ ho mex xwỳnh pixjaja nhũmmẽ amnhĩ xwar mẽ ho mex. No tãm mẽkot amnhĩ nhĩpêx xwỳnhjaja na htem mẽpiitãmẽhomex o axpẽn pyràk. Mẽ kot tãm

Matêwre 5:47 13 Matêwre 6:10amnhĩ nhĩpêx xwỳnhjaja nẽmẽ kot amnhĩtomnuj xwỳnhjaja nhũmmẽ ho hpimrààtãmẽ ho mex o axpẽn pyràk.

47 —Nẽ na hte mẽ hkwỳjaja ãm amnhĩkwỳjê pix mã kapẽr mex o pa. Nom mẽpiitã tãm mẽ hipêx kêt nẽ. Nom kêr kamẽ ã amnhĩ nhĩpêx anhỹr kêt nẽ. Kêrka mẽ kurom mẽ piitã tãm mẽ hipêx oaxpẽn pyràk. Mẽ akwỳjê mẽ mẽ akwỳhkêt xwỳnhjaja kamẽhipêx o axpẽnpyràk.Nẽ tãm mẽ kãm akapẽr o axpẽn pyràk.48KaxkwakamãMẽpahpãmTĩrtũmpyrànẽmẽ kot amnhĩ tomnuj xwỳnhjê mẽ mẽ kotamnhĩ to mex xwỳnhjaja mẽ ho apimrààtãmẽ ho mex o axpẽn pyràk. Na hte ãTĩrtũmja mẽ panhĩpêx anẽ. Anẽ.

6Mẽ pahte mẽ kêp amrakati xwỳnhjê ho

mex rãhã hã mẽ pamã karõ1-2 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ na htem mẽ piitã hkwỳjê noo mã

tanhmã mẽ kêp amrakati xwỳnhjê ho mexto. Nom kãm mẽ hkaprĩ kamã tanhmã mẽho mex to hkêt nẽ. Ãm hkwỳjaja kot jahã mẽ omunh nẽ mẽ mex ã mẽ harẽnhpix kaxyw na htem krĩ hkôt ri mẽ kêpamrakati xwỳnh piitã mẽ ho mex o pa. Nẽmẽ pikuprõnh xà hã ixkre kamã kuhê nẽtanhmã mẽ ho mex to. Mẽ hkwỳjaja kotja hã mẽ omunh nẽ amnhĩm mẽ mex ã mẽho jarkrar kaxyw. Jakamã koja nhỹrmãTĩrtũmja axte ja hã mẽ kãm mẽmoj mexnhõr kêt nẽ. Ra jar mẽ hkwỳjaja kot jahã mẽ omunh nẽ amnhĩm mẽ mex ã mẽharẽnh kênã. Jakamã kwa kêr ka mẽ homẽ uràk kêt nẽ. Nẽ tanhmã mẽhõ homex to kaxyw nẽ akwỳjê no kuhpa hãmẽ hkàx ã tanhmã mẽ ho mex to. Nokot kaj mẽ noo mã tanhmã mẽ ho mexto. Mẽ kot hã apumunh nẽ ato jarkrarkaxyw tanhmãmẽhomex tonhũmkaxkwakamã Mẽpahpãmja ja hã apumu nẽ mẽ hãtanhmã ato mex to hkêt nẽ. Koja ãm hãapumu.

3—Ja pymaj kêr ka mẽ mẽ kêp amrakatixwỳnhjê mã mẽmoj nhõr kaxyw hãmri nẽmẽ piitã mẽ no hkàx ã tanhmã mẽ ho mexto. Hãmri nẽ nhãm ri ja hã mẽ kãm amnhĩto jarkrar kêt nẽ. Aprõ mã rỳ akrajê mãrỳ akràmnhwỳmã hã amnhĩ jarẽnh kêt nẽ.4 Kot kaj mẽ no hkàx ã tanhmã ho mex to

no nhũm Tĩrtũm tapxipix apumunh o nhỹ.Hãmri nẽ ja hã ato mex rax nẽ ka amex nẽapa. Anẽ.

Tanhmã mẽ pahte Tĩrtũm mã amnhĩjarẽnh to hã mẽ pamã karõ

Rukre 11.1-13, 18.9-145 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ mããnẽn ja. Na htem hakwa pix

o amnhĩ mex ã amnhĩ jarẽnh xwỳnhjajaTĩrtũm mã amnhĩ jarẽnh kaxyw nẽmẽ kotTĩrtũm kapẽr o mẽ ahkre xà hã ixkreja wỳragjê. Nẽ mẽ piitã mẽ noo mã kãm tanhmãamnhĩ jarẽnh to. Rỳ gàp kuhê nẽ mẽ piitãmẽ noo mã kãm amnhĩ jarẽ. Tã mẽmokaxyw na htem mẽ noo mã Tĩrtũm mãamnhĩ jarẽ? Nà ãmmẽ kot ja hãmẽ omunhnẽ mẽ mex ã mẽ ho jarkrar pix kaxyw.Nẽ mẽ harẽnh o: “E mũjti pumu. Na hteapkati mẽ ã Tĩrtũm mã amnhĩ jarẽnh anẽ.Kot amnhĩ to mex xwỳnh mãn.” Anhỹr ãharẽnh kaxyw. Tã ra mẽ piitã mẽ kot jahã omunh nẽ amnhĩm mex ã ho jarkrarjakamã koja Tĩrtũm axte ja hã tanhmã homex to hkêt nẽ. Ra pika ja kamã mẽ kotmẽ omunh nẽ mẽ mex ã mẽ harẽnh kênã.6No mẽ kajaja. Kêr ka mẽ uràk nẽ ã amnhĩnhĩpêx anhỹr kêt nẽ. ÃmTĩrtũmmã amnhĩjarẽnh kaxyw nẽ akwỳjê no hkàx ã hitomwỳr agjê nẽ hitom kãm ahte kãm amnhĩjarẽ. Hãmri nhũmTĩrtũm tapxipix ja hãmẽapumu. Mẽ amã amnhĩ to amnhĩrĩt kêt tãmẽ apumu. Hãmri nẽmẽ ato mex nẽ.

7—Nẽmẽ kêpTĩrtũmkrahkêt xwỳnhjajana htem sãnti mã amnhĩ jarẽnh kaxyw nẽxatã kãm amnhĩ jarẽ. Nẽ xatã kàx pêê kãmamnhĩ jarẽ. Nẽ hamaxpẽr o: “Kot paj xatãsãnti mã amnhĩ jarẽ nhũm inhmar japêr.”Anhỹr o hamaxpẽr jakamã xatã kãm amnhĩjarẽ. No ãm htỳx ã hamaxpẽr anhỹr kaprỳ.8 Jakamã kwa kêr ka mẽ ho mẽ uràk kêt nẽ.Tĩrtũm ra kot mẽ ate mẽmoj tã hwỳr xàtara ja kukamã kot omunh mex kênã kot kakêt mẽ xatã hã hwỳr o akuhê.

9 —Nẽ kêr ka mẽ kãm amnhĩ jarẽnhkaxyw nẽ amnhĩ krã hkôt tanhmã kãmamnhĩ jarẽnh to rỳ kãm amnhĩ jarẽnh o:Pa Mẽinhĩpêêxà maati pê kaxkwa kamã ri

apa xwỳnh? Amex o amex Tĩrtũm.10Apê mẽ ijamãr mex xwỳnh maati na ka.Na hte kaxkwa kamã mẽ kot ri amã

tanhmã amnhĩ nhĩpêx to ho mẽ

Matêwre 6:11 14 Matêwre 6:23pa xwỳnhjaja akôt pix mã amnhĩnhĩpêx o ri pa. Tã ijaxwỳja inhmãmẽ uràk nẽ akôt pix mã amnhĩnhĩpêx o ri ixpa hprãm.

11Nẽ kwa jarãhãmẽ inhmãmẽmoj gõpamẽakukwak ri ho apku.

12Na pa hte tõhã amnhĩ tomnuj nẽ Tĩrtũm.Nom mẽ kot tanhmã ixtomnuj toxwỳnhjaja na pa hte ãm mẽ omunẽ amnhĩ tã tanhmã mẽ ho hkêtnẽ. Nẽ ja ho ijamakêtkati nẽ axtekãm ijamaxpẽr kêt nẽ. Ã ixte amnhĩnhĩpêx anhỹr jakamã kwa ja hãixpumu nẽ ixpyrà nẽ ixte tanhmãamnhĩ tomnuj to hã ixpumu nẽhã tanhmã ixto hkêt nẽ. Ãm hoajamakêtkati kurê kumrẽx nẽ axtekãm ajamaxpẽr kêt nẽ.

13 Nẽ kot paj nhỹrmã tanhmã amnhĩ tom-nuj to kaxyw ka ja hã ixpumu nẽixte ã amnhĩ nhĩpêx anhỹrja nê ixtohtỳx nẽ pa tanhmã amnhĩ tomnujto hkêt nẽ. Ãm mẽmoj punuj pêixpytàr rãhã ho apa Tĩrtũm. Tã ãmja pix na hapêx. Anẽ.

—E kêr ka mẽ ã Tĩrtũmmã amnhĩ jarẽnhanẽ. Anẽ.

14—Nẽ kojamẽhõ tanhmã anhĩpêx to htãka ho ajamakêtkati nẽ axte kãm ajamaxpẽrpix o ri apa hkêt nẽ. Hã koja kaxkwakamã Mẽpahpãm maatija ja hã apumu nẽapyrà nẽ tanhmã ate amnhĩ tomnuj to hohamakêtkati nẽ axte kãm hamaxpẽr kêtnẽ. 15 Nom kot kaj mẽ ã amnhĩ nhĩpêxanhỹr kêt nẽ. Nẽ tanhmã mẽ kot mẽatota ã anohtỳx rãhã ho apa hãmri nhũmMẽpahpãm maatija mẽ apyrà nẽ mẽ atetanhmã amnhĩ tomnuj to ho hamakêtkatihkêt nẽ. Ãm hã nohtỳx rãhã ho pa ho pa.Anẽ.

TanhmãmẽpahteTĩrtũmmãmexomexã harẽnh to

Rukre 18.11-1216 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽmẽ kot amnhĩ to jarkrar xwỳnhjaja

na htem Tĩrtũm mã amnhĩ jarẽnh kaxywhãmri nẽ tõhã ho apkur kêt rãhã kãmamnhĩ jarẽnh jakamãhkuk kaprĩ nẽhkwỳjêhkôt pa. Tã mo kaxyw na htem ã mẽ noomã amnhĩ nhĩpêx anẽ? ãm mẽ apkur kêtrãhã Tĩrtũmmã amnhĩ jarẽnh ãmẽ omunhpix kaxyw. Tã ra jar pika ja kamã mẽ kot ja

hã mẽ omunh jakamã koja Tĩrtũm nhỹrmãja hã tanhmãmẽhomex tohkêt nẽ. Jakamãkwa kêr ka mẽ ho mẽ uràk kêt nẽ. 17 Kêrka mẽ tõhã Tĩrtũm mã amnhĩ jarẽnh ryykaxyw axàpkur kaga hãmri nẽ amnhĩ krãkahõ nẽ amnhĩ jaxwỳr mux nẽ akuk kĩnhnẽ ri akwỳjê hkôt apa. 18 Hãmri nẽ nhỹrimẽ hkàx ã ahte kãm amnhĩ jarẽ nẽ kãmmex o mex ã harẽ. Kot kaj mẽ ã mẽ hkàxã amnhĩ nhĩpêx anẽ nhũm mẽ akwỳjajamẽ axàpkur kaga hã mẽ apumunh kêt nẽ.Nhũm Tĩrtũm pix ja hã mẽ apumu. Hãmrinẽ nhỹrmã ja hã mẽ ato mex nẽ. Anẽ.

Kaxkwa kamã mẽmoj mexRukre 12.33-34; mããnẽn Sikũn Ximotre

4.8; Wam Pêtre 1.4; Eprêw 10.3419 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ mããnẽn ja. Kêr ka mẽ jar pika ja

kamã akukrêx rũnh o apa hkêt nẽ. Kêtjar mẽ hikukrêx koja kritpêm mex kêt nẽ.Kot kaj mẽ ho akuprõ nhũm amnhôre apêhomnu rỳ paratre apê homnu. Nẽ kàx omẽakukrêx nhũmhaxwỳja apê omnu rỳnhũmmẽhõ apê hkwỳ ho ahkĩ. 20 Jakamã kêr kamẽ akukrêx rũnh o apa hkêt nẽ. Kaxkwakamã Tĩrtũm kot mẽ akutêp mẽ akukrêx opikuprõnhja na kêt mex kumrẽx o jar mẽhikukrêx jakrenh par. Jakamã kêr ka mẽamã nhỹrmã kaxkwa kamã akukrêx mexprãm xàj tãm mẽ piitã tãm mẽ hipêx nẽmẽ ho mex o ri apa. Nẽmẽ kamã axukaprĩnẽ. Nẽ Tĩrtũm kôt ri amnhĩ nhĩpêx mexnẽ. Hãmri nhũm ã mẽ ate amnhĩ nhĩpêxanhỹr ã mẽ apumu nẽ mẽ akutêp mẽ amãmẽmoj mex kwỳ jaxwỳ. Kaxkwa kamã moamnhôre nẽ mo paratre? Nẽ kamã momẽ ahkĩnh xwỳnh? ãm kamã amrakatikumrẽx. 21 Kot kaj mẽ jar akukrêx rũnhhãmri nẽ ãm tanhmã apê homnu hto pixkukamã ajamaxpẽr. Nom kot kaj mẽ apêTĩrtũm kra hã kaxkwa kamã akukrêx mãajamaxpẽr rãhã ho ra akĩnh nẽ ri apa.

22 —Nẽ kot kaj mẽ ixkapẽr ma nẽ ixkôtamnhĩ nhĩpêx hãmri nẽ tãm amnhĩ nhĩpêx.Nẽ tãm axpẽn hipêx. Jao te hirã kamã arĩtmex pyràk o amnhĩ nhĩpêx. 23 No kojamẽhõ ixkapẽr ma nẽ ãm kuma nẽ ixkwỳmri amnhĩ nhĩpêx opa. Hãmri nẽ te kamàt kôkamã mẽhõ rĩt mex kêt kot amnhĩ nhĩpêxpyràk o amnhĩ nhĩpêx. E kêr kamẽ ã amnhĩ

Matêwre 6:24 15 Matêwre 7:3-5nhĩpêx anhỹr pymaj ixkapẽr ma nẽ kãmajamaxpẽr tỳx rãhã ho ri apa.

24 —Nẽ kot kaj apyxi nẽ anhõ patrãwhamẽxkrut hãmri nẽ arĩgro pyxi hã hamẽwa kãm axàpênh o amỹkry hkêt nẽ. Kotkaj anẽ nẽ hõ gryk ã ihõ kaga. Ja pyrà nẽkot kaj mẽ jar akàxpore nẽ akukrêx pix mãajamaxpẽr nẽ amã hapê ho akwỳjê pê hoanhõxỳ ho ri apa. Nẽ gryk ã Tĩrtũm kãmhprãm xà hkôt tanhmã ho mẽ ho mex tohkêt nẽ. Jakamã kwa kêr ka mẽ Tĩrtũm pixmã mãn ajamaxpẽr rãhã nẽ. Jao akàxporenẽ akukrêx pix kukamã ajamaxpẽr o ri apahkêt nẽ. Anẽ.

Mẽ pahte tee ri amnhĩ kukamã paja-maxpẽr kêt ã mẽ pamã karõ

Rukre 12.22-31; mããnẽn Piripos 4.6; WamPêtre 5.7

25 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽkãm:

—E. Kwakêr kamẽ tee rimẽmoj tã amnhĩkukamã ajamaxpẽr kêt nẽ. Tanhmãn axàp-kur xà rỳ axê ka mẽ tee ri hkukamã aja-maxpẽr kêt nẽ. Mẽmoj piitã hkukamã teeri ajamaxpẽr o ri apa hkêt nẽ. Tĩrtũmjaàhpumunh tỳx o àhpumunh tỳx xwỳnh na.Na pre àhpumunh tỳx o mẽ anhĩpêx kamẽ kukwak ri atĩr nẽ apa. Jakamã xà kotmẽ amã mẽ anhõ ho pa kaxyw àhpumunhkêt? Nà ja kaxyw àhpumunh tỳx kênã. Kêpmẽ anhĩpêx xwỳnh jakamãmããnẽn kêpmẽamã mẽ anhõ xwỳnh. Nẽ kêp mẽ amã mẽaxê nhõr xwỳnh.

26 —Mãn ka htem kuwênhre pumu. Nahte tee ri amnhĩ xàpkur xà hkukamãhamaxpẽr o hkaprĩ nẽ ri pa hkêt nẽ. Mẽanhĩpêêxà maati tãm na hte kãm õ ho pa.Tã kãm mẽ ajapê htỳx o kot kuwênhrejakrenh jakamã koja uràk nẽ mẽ amã mẽanhõ rãhã ho pa.

27—Nẽ xà kot kaj mẽ kritpêm atĩr prãmxàj ja pix kukamã ajamaxpẽr rãhã nẽ raajamaxpẽr kôt kritpêm atĩr nẽ apa? Nà kotkaj mẽ anhỹr kêt nẽ.

28 —Mãn ka htem akunĩ kamã pixôrãpumu. Na hte tee ri tanhmã kute hkukamãhamaxpẽr o ra hkaprĩ nẽ harir kêt nẽ. 29Tãnom muxre nẽ harir ka mẽ omu. Te hoamnepêm pahihti Sarumãw xê mex pyràknommex o hakre. 30Pixôrãreja koja mẽmoarĩgro hã htĩr nẽ mux nẽ harir tã mẽmoarĩgro hã ra grà pa nẽ hapêx. Kêp pixôrã

pix nẽ hapêx tokyx anhỹr tã nhũm Tĩrtũmho mex nẽ nhũm mux nẽ harir. No mẽkajaja na htemẽ atomex o pixôrã homextajakre. Jakamã kwa mẽmo kaxyw kot ka kêtmẽ tee ri amnhĩ xê hkukamã ajamaxpẽr ori akaprĩ nẽ apa? Kot kaj mẽ ã ajamaxpẽranhỹr jao kormã amnhĩ kaxyw Tĩrtũm mãajamaxpẽr tỳx kêt nẽ.

31—Kwa mẽ tee ri axàpkur xà hkukamãajamaxpẽr o ri akaprĩ hkêt nẽ. Nẽ tee riamnhĩ kukamã tanhmã ajamaxpẽr to hori akaprĩ hkêt nẽ. 32 Mẽ kot Tĩrtũm kôtamnhĩ xunhwỳr kêt xwỳnhjaja na htem ãri hamaxpẽr anhỹr o pa. Tã nom kêr kamẽ ho mẽ uràk kêt nẽ. Tĩrtũm ra kot mẽpanhõ mẽmoj kêt kôt mẽ pahpumunhmexkênã. 33 Jakamã kêr ka mẽ hkôt ri tanhmãamnhĩ nhĩpêx to rãhã ho ri apa. Nẽ amãja pix tãnopxar prãm. Hãmri nhũm Tĩrtũmamnhĩ tã mẽ apumu nẽ apkati mẽ mẽ amãmẽmoj nhõr o pa.

34—Jakamã kwa kêr ka mẽ tee ri amnhĩkukamã ajamaxpẽr o akaprĩ nẽ apa hkêtnẽ. Tĩrtũm kot apkati mẽmẽ pajamãr mexjakamã kêr ka mẽ jarãhã amnhĩ kukamãapkati mẽ ajamaxpẽr kêt nẽ. Kê apkatimãn. Ãm jarãhã pix mã mãn mẽ atetanhmã amnhĩ nhĩpêx tota kukamã aja-maxpẽr. Tĩrtũm kot mẽ pahpumunh mexo pa rãhã kênã. Anẽ.

7Mẽ pahte axpẽn to pakapẽr punuj kêt ã

kot mẽ pamã karõRukre 6.37-38, 6.41-42; mããnẽn Rõmãn

2.1-3; Wam Korĩt 4.5; Xiakre 4.11-121 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—Nẽ kêr ka mẽ atỳx ri amnhĩ krã hkôt

tanhmã akwỳjê hõ kot amnhĩ tomnuj to hãharẽnh kêt nẽ. Kot kaj mẽ ã harẽnh anẽnhũm Tĩrtũm ja hãmẽ apumu nẽmẽ kajajaã mẽ ajarẽnh anẽ. 2 Na hte tanhmã mẽpahte axpẽn nhĩpêx to hã mẽ pahpumunhkôt tanhmã mẽ panhĩpêx to. 3-5 Jakamãkwa kêr ka mẽ mẽhõ kot tanhmã amnhĩtomnuj to hã omu hãmri nẽ hã kãm kapẽrtokyx anhỹr kêt nẽ. Akumrẽx ate tanhmãamnhĩ tomnuj to hã amnhĩ pumu nẽ hkagahãmri nẽ rĩ kormã ate mẽmoj tã omunhxwỳnhta wỳr tẽ nẽ hã tanhmã kãm akapẽrto. Kêr ka mẽ ã amnhĩ nhĩpêx anhỹr o riapa.

Matêwre 7:6 16 Matêwre 7:17

—Nẽ xà koja mẽ akwỳjê hõ tanhmãamnhĩ tomnuj to grire. Ka ate amnhĩ tom-nuj tỳx o hakrenh tã ã kot amnhĩ nhĩpêxanhỹr ã omu nẽ hã kãm akir nhũm amã jamex nẽ nà? Nà koja amã ja mex kêt nẽ.Kot ka akumrẽx ate tanhmã amnhĩ tomnujtota kaga hãmri nẽ rĩ kormã anhĩõ tanhmãkot amnhĩ tomnuj to grireta nê kãm akapẽrnhũm ja amã mex nẽ.

6—Nẽ xà na htemmẽ apkur xàmex jamỳnẽ rop mã kurẽ? Nà na htem anhỹr kêtnẽ. Ja pyrà nẽ kêr ka mẽ kot Tĩrtũm kagaxwỳnhjê mã kapẽr jarẽnh o ri apa hkêt nẽ.Anẽ.

Mẽ pahte mẽmoj to presija hã amnhĩ toTĩrtũm wỳr

Makre 11.24; Rukre 11.5-13; Juãw 14.13-14;mããnẽn Wam Tesarõn 5.17; Xiakre 1.5-8,4.1-3

7-11Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽmẽkãm:

—Nẽ xà kot we akraja kãm prãm nẽ tepã awỳ ka axtem nẽ kagã hõ py nẽ kãm agõ?Rỳ nhũm krãhyre gre hã awỳ ka axtem nẽmakre hõ py nẽ kãm agõ? Nà na ka htem ãmẽhipêx anhỹr kêt. Na ka htemkotmẽmojtã mẽ awỳr xà hkôt kãm mẽmoj gõ. Mẽate amnhĩ tomnuj tã na ka htem akrajê homex o ri apa. Tã kaxkwa kamã Tĩrtũmja nahte mẽ ato mex o mẽ ate mẽ akrajê ho mexjakrenh. Kãm mẽ ajapê htỳx kôt na hte mẽamã mẽmoj mex nhõr o pa. Jakamã kot kamẽmẽmoj tã awỳ nhũmmẽ ama nẽmẽ atemẽmoj tã hwỳr xàta kôt amãkugõ. Ãmxatãmẽ ate hã axàhwỳr o ri apaja nhũmmẽ amãhprãm xwỳnhta gõ. Ãm mẽmoj tã hwỳrrãhã ho ri apa nhũm mẽ ama nẽ mẽ amãmẽmoj tanhmã hipêx to. Te ho mẽhõ kãmtep xành nẽ teprẽnhxà hpyr nẽ xatã gôxkãm rẽnh o ãm pyrà nẽ xatã mẽmoj tã awỳ.Hãmri nhũm mẽ ama nẽ mẽ amã hprãmxwỳnhta gõ. Te tep kanhêr xwỳnhta jatãkot tep kanhêr pyràk. Jao mẽ amã mẽmojprãm xwỳnhta gõ.

12 —Nẽ mẽ piitã mẽ kot tãm mẽ an-hĩpêxja na mẽ amã hprãm. Tã kêr ka mẽamnhĩ pyrà nẽ tãm mẽ piitã mẽ hipêx o riapa. Mẽ kot tãm mẽ anhĩpêx kêt tã kêr kamẽ axàmnhĩx mẽ kêp anhõxỳ hkêt nẽ tãmmẽ hipêx. Kot kaj mẽ ã axpẽn nhĩpêx anẽnẽ finat Mojes mẽ Tĩrtũm nhỹ hã mẽ kapẽr

o mẽ pa xwỳnhjê xujarẽnh xà hkôt axpẽnnhĩpêx mex o ri apa. Anẽ.

Pry pijakrut jarẽnhRukre 13.24; mããnẽn Piripos 3.19-21

13-14Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽmẽkãm:

—Tĩrtũm kapẽrja mẽ kêp hihtỳx jakamãna htem ohtô nẽ hkôt amnhĩ xunhwỳr kêtnẽ. Na htem ãm hpỹnhre nẽ hkôt amnhĩxunhwỳ nẽ hkôt amnhĩ nhĩpêx. Jakamã teTĩrtũm nhõ krĩ hwỳr pry grireta ã hpỹnhrenẽ pa pyràk. No nhũm Satanasti hkôt mẽkot amnhĩ xunhwỳr xwỳnhjaja na htemSatanasti kôt pix mã tanhmã amnhĩ tom-nuj to hprãm. Mẽ kãm mex jakamã nhũmmẽ amnhĩ nhĩpêx o te pry krepak rax ãaxpẽn kôt mẽ ohtô nẽ pa pyràk o amnhĩnhĩpêx. Axtem kuwy hwỳr pry krepakjanõr tã nhũmmẽ htỳx kuwyja wỳr amnhĩ topa. Jakamã Tĩrtũm kapẽrja mẽ apê hihtỳxtã kêr ka mẽ mãmrĩ hkôt amnhĩ xunhwỳ.Jao Tĩrtũm nhõ krĩ hwỳr pry grireta ã mãnapa. Anẽ.

Mẽ kot amnhĩ to hêx xwỳnhjê jarẽnhRukre 6.43-44; mããnẽn Xiakre 3.9-12;

Wam Juãw 3.10, 4.4-615 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—E kwa mẽ o kora. Mẽ akwỳjaja kot

kêp Tĩrtũm nhỹ hã kapẽr jarẽnh xwỳnhã amnhĩ jarẽnh tã na htem ja hã amnhĩto hêx. Nhũm htem kãm mẽ kapẽr marprãm nẽ. Te mẽ kapẽr mex pyràk tã nonhũm htem ãm mẽ kãm amnhĩ to hêx pixo ri mẽ hkôt pa. Mẽ kot mar nẽ axtem nẽTĩrtũm kapẽr kwỳm tanhmã amnhĩ nhĩpêxto kaxyw nhũm htem hêx rom tanhmãmẽ kãm kapẽr to. Jakamã kwa mẽ okora. Mẽ axkãm ajamak rom nẽ amnhĩnê mẽ omunh mex nẽ. 16 Kêr ka aprĩhã mẽ piitã mẽ kot tanhmã amnhĩ nhĩpêxto hã mẽ omu nẽ rĩ kormã tanhmã mẽharẽnh to. Mẽ hamaxpẽr punuj xwỳnhjajakêp Tĩrtũm nhỹ hã kapẽr jarẽnh xwỳnhkêt. No koja mẽ tãm hamaxpẽr nẽ tãmamnhĩ nhĩpêx ka ja hã mẽ omu nẽ mẽkêp Tĩrtũm nhỹ hã kapẽr jarẽnh xwỳnh ãmẽ omunh kurê kumrẽx. Na htem hprĩhã mẽ kot tanhmã amnhĩ nhĩpêx to hopa hã mẽ omu nẽ rĩ kormã tanhmã mẽharẽnh to. 17 Na htem hamaxpẽr punujhãmri nẽ hkôt tanhmã amnhĩ tomnuj to.

Matêwre 7:18 17 Matêwre 7:29Nom koja mẽhõ hamaxpẽr mex nẽ hãmrinẽ hkôt tãm amnhĩ nhĩpêx mex o pa. 18Nahtem tanhmãhamaxpẽr to xà hkôt tanhmãamnhĩ nhĩpêx to ho pa.

19 —Nẽ koja mẽhõ õ pĩ hpàr ô hkêtjapêr nhũm tee ri omu hãmri nẽ krãhtanẽ kuwym kumẽ. Ja pyrà nẽ koja mẽhõtanhmã amnhĩ tomnuj to ho pa nhũmTĩrtũm tee ri ja hã omu hãmri nẽ ã kotamnhĩ nhĩpêx anhỹr o paja mỳrapê kuwyhwỳr kumẽ. 20 Jakamã kot kaj mẽ tanhmãmẽ kot amnhĩ nhĩpêx to ho pa hã akwỳjêpumu nẽ ra aprĩ hã tanhmã mẽ kute hãmẽ omunh kurê kumrẽx. Mẽ kêp Tĩrtũmnhỹ hã kapẽr xwỳnh ã mẽ omu rỳ mẽ kêphkwỳm ri kapẽr xwỳnh ã mẽ omu. Anẽ.

Mẽ kot Tĩrtũm nhõ krĩ hwỳr gjêx mãxwỳnhjê jarẽnh

Rukre 13.25-27; mããnẽn Sikũn Korĩt 13.5;Wam Juãw 2.3-6

21-23Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽmẽkãm:

—Nẽ Inhĩpêêxà Tĩrtũm mẽ wa inhõ krĩjawỳr koja mẽ piitã gjêx kêt nẽ. Ãm mẽ kotkapẽr kôt amnhĩ nhĩpêx o mẽ pa xwỳnhpixjaja koja mẽ nhỹrmã ma hwỳr agjê. Nahte mẽ hkwỳjaja ixto “Pahihti” anhỹr ãijarẽnh tã no ãm ixkôt ri amnhĩ nhĩpêx kêtnẽ. Jakamã koja mẽ nhỹrmã wa inhõ krĩhwỳr àpir kêt nẽ. Kot paj nhỹrmã mẽ piitãmẽ htĩr ri tanhmã mẽ kot amnhĩ nhĩpêxto ho pa hã mẽ omunh xà hkôt tanhmãmẽ harẽnh to. Mẽ mex ã mẽ hkwỳjê jarẽnẽ mẽ kot amnhĩ tomnuj ã mẽ hkwỳjêjarẽ. Hãmri nhũm mẽ hkwỳ kot ixkôtamnhĩ nhĩpêx o pa hkêt xwỳnhjaja kuwytawỳr ma pa pymaj tee ri amnhĩ kukamãhamaxpẽr hãmri nẽ tanhmã inhmã amnhĩjarẽnh to nẽ inhmã: “Kwa Jejus. Xà ateixpumunh kêt? Na pa pre amnepêm ixtĩrri pikap ixpare ri anhỹ hã aamẽ kot mẽmojpumunh kêt kwỳ ho anhỹr rax nẽ. Nẽixkwỳjê nê mẽkarõmnuti jano nẽ mẽ kãmakapẽr jarẽnh o ri ixpa. Kwa xà ate ja hãixpumunh kêt?” Anhỹr o inhmã amnhĩjarẽ.

—Nommẽ htĩr ri ã mẽ kot amnhĩ nhĩpêxanhỹr o pa htã ixkapẽr kôt amnhĩ nhĩpêxkêt jakamã kot paj mẽ kuma nẽ ãm mẽkuma nẽ amnhĩ nê mẽ hano nẽ mẽ kãm:“Tk kwa mẽ ma mra. Mẽ apê ixkwỳ hkêt.Mẽ ate ixkôt amnhĩ nhĩpêx o apare hã. Ãm

mẽ ate amnhĩ tomnuj xwỳnh na ka mẽ. Emẽ ma kuwy hwỳr amrar kurê kumrẽx.”Anhỹr o kot paj amnhĩ nê mẽ hano. Hãmrinhũm mẽ kot ixkôt amnhĩ nhĩpêx o mẽ paxwỳnh pixjaja ma Tĩrtũm mẽ wa inhõ krĩhwỳr gjêx pa. Anẽ.

Ixkre pijakrut jarẽnhRukre 6.46-49; mããnẽn Xiakre 1.22-25;

Wam Juãw 2.3-624 Nhũm Jejus arĩ mẽ kãm kapẽr nẽ mẽ

kãm:—E kot paj mẽ amã awjarẽ ka mẽ ixu-

jarẽnh ma. Nà mẽ kot ixkapẽr mar nẽ hkôtamnhĩ nhĩpêx omẽ pa xwỳnhjaja temẽ kotixujarẽnh ja pyràk. Mẽ kot amnhĩ nhĩpêx otemẽhõ kot amnhĩ kukamã hamaxpẽr mexnẽ aptỳx kãm amnhĩm õrkwỹ nhĩpêxjapyràk. 25 Koja mẽhõ aptỳx kãm amnhĩmhipêx nhũm mẽmo arĩgro hã na wrỳk raxnẽ gô htàm rax nẽ hanhi no nhũm arĩ ãmtỳx nẽ xa. Tã kot kaj mẽ ixkôt amnhĩnhĩpêx o ri apa hã kot kaj mẽ te ixkre japyràk. Jao amex nẽ ajamakêtkati nẽ ri apa.Te ho gôhtàmkot ixkre janhir nhũmarĩ ãmtỳxta pyràk.

26-27—Nomẽ kot ixkapẽr mar nẽ ãmmarxwỳnhjaja. Te mẽ kot mẽhõ kot amnhĩkukamã hamaxpẽr mex kêt nẽ htỳx mõrnẽ gô mỳri gyw rerek kãm amnhĩm õrkwỹnhĩpêx pyràk. Koja mẽmo arĩgro hã õrkwỹhã kôk xàpêr tỳx nẽ na wrỳk rax nẽ. Nẽ gôhtàm nẽ hanhi nẽ kêp grành pa. Jakamãkoja mẽhõ ixkôt amnhĩ nhĩpêx kêt nẽ tekot ã kot amnhĩ nhĩpêx anhỹr xwỳnhtapyràk. Jakamã kwa mẽ ixkapẽr mar tỳxnẽ hkôt amnhĩ nhĩpêx rãhã ho ri apa.Te mẽhõ aptỳx kãm õrkwỹ xãm xwỳnhtapyràk. Anẽ.

28Nhũm pre Jejusja ã mẽ kãm ujarẽnh ryanẽnhũmmẽ amnhĩ jaêr pê kot tanhmãmẽahkre htoja mar o hkrĩ. 29Hãmri nẽ axpẽnmã harẽnh o:

—Hêxtawaa nẽ. Ãmhãmri na ãmẽ pamãkapẽr anẽ. àhpumunh tỳx kôt na hte ãmhãmri tanhmã mẽ pamã ujarẽnh to. Pẽrãm Tĩrtũm kapẽr tũm o mẽ ahkre xwỳnhjêkurom àhpumunh tỳx kumrẽx. Anẽ.

8Kà nhy hkro xàpêr o pa xwỳnh jarẽnhMakre 1.40-45; Rukre 5.12-16

Matêwre 8:1 18 Matêwre 8:151 Tã nhũm Jejus mẽ kãm kapẽr pa hãmri

nẽ hixêt prêêta rũm akupỹn wrỳ nẽ ma tẽnhũm mẽ ohtô nẽ ma hkôt mra. 2 Hãmrinhũm mẽhõ my hkà nhy hkro xàpêr o paxwỳnhja omu nẽ hwỳr tẽ. Hãmri nẽ kutãhkõnkrã ho tẽm nẽ hipô nẽ nhỹ nẽ amnhĩto kuwỳ nẽ kãm:

—Pa Pahihti. E ot pa awỳr amnhĩ totẽ. Akupỹm ate mẽ ixto mex kaxyw axàh-pumunh tỳx jakamã kot ka amã akupỹmixto mex prãm nẽmãmrĩ ixto mex. Anẽ.

3Hãmri nhũm Jejus kuma nẽ hkà punutihã ĩhkra xi. Amnhĩ kamã kahak kêt nẽ hãĩhkra xi nẽ kãm:

—Nà kot paj atomex. E akupỹmakàmex.Anẽ.

Hãmri nhũm hkà akupỹm mex kurêkumrẽx. 4Hãmri nhũm Jejus kãm:

—E kêr ka amnhĩ tã mẽ kãm tanhmãijarẽnh to hkêt rãhã ma patre hwỳr tẽkê akupỹm akà mex ã apumu. Hãmri kahpãnhã amnepêm finat Mojes kot mẽ ateakupỹm amex ã Tĩrtũm mã tanhmã amnhĩnhĩpêx to hã karõta ka kãm ho anẽ. Kê mẽpiitã akupỹm akà mex ã apumu. Anẽ.

Pôristi krãhtũm mã àpênh xwỳnh jarẽnhRukre 7.1-10

5Tã nhũm Jejus ma krĩ pê Kapanaũ hwỳrmõ. Hãmri nẽ hwỳr pôj nhũm Rõm nhõxwỳnh pê pôristi krãhtũmja omu nẽ hwỳrtẽ. Kêp Ijaew kêt tã hwỳr tẽ. Na pre kãmàpênh xwỳnh kêp à htỳx nẽ nõ nhũm omunẽ tee ri hkukamã hamaxpẽr. Hãmri nẽJejus ra õ krĩ hwỳr hpôx ã omu nẽ hwỳr tẽnẽ kãm harẽ nẽ kãm:

6 —Pa Jejus? E ot pa awỳr tẽ. Inhmãàpênh xwỳnhja na ixpê à htỳx nẽ. Ra ĩkamã htyk pa nẽ nõ. Omũj inhõrkwỹ kamãnõ. Anẽ.

7Nhũm Jejus kuma nẽ kãm:—Tỳ? Tôe. Nà pa ma akôt tẽ nẽ akupỹm

amã ho mex. Anẽ.8-9Hãmri nhũm tee ri kuma nẽ kãm:—Kwa akĩnhã ixpê Ijaew kêt jakamã ixte

amnhĩ kuk ã ixpijaàm. Ãm ja rũm mãnakapẽr pix o akupỹm inhmã ho mex nà?Ixpê mẽ hkrãhtũm na pa hte inhõ pôristimã mẽmoj tã karõ nhũm mẽ inhmar xàhkôt inhmã mẽmoj tanhmã ho. Na pa htemẽ kãm: “E mẽmamra nẽ ã amnhĩ nhĩpêxanẽ.” Anẽ nhũm htem inhma nẽ ma mrarkurê kumrẽx. Rỳ pa mẽ kãm: “E mẽ amnẽixwỳr mra nẽ ã amnhĩ nhĩpêx anẽ.” Anẽ

nhũm mẽ inhma nẽ ixwỳr mra. No kêtixrom axàhpumunh tỳx kôt na ka hte mẽàja mã akapẽr nhũm ama nẽmẽ kêp hapôxnẽ ma mrar kurê kumrẽx. Jakamã kwa ãmja rũm akapẽr pix o akupỹm inhmã homexnà? Anẽ.

10 Hãmri nhũm Jejus amnhĩ jaêr pê kotkãm ã kapẽr anhỹrta ma nẽ hkĩnh nẽ.Hãmri nẽ hã hkôt ri mẽ mõr xwỳnhjê mãkãm:

—Kwa xà na ka mẽmyja kapẽr ma? Mẽpahkĩnh ã kêp Ijaew kêt tã mẽ arom amnhĩkaxyw inhmã hamaxpẽr tỳx nẽ. Aa mẽ atõuràk nẽ ã amnhĩ kaxyw inhmã ajamaxpẽrtỳx anhỹr kêt tã nhũmmẽ aromkãmàpênhxwỳnh kaxyw ã inhmã hamaxpẽr tỳx anẽ.11 Nà koja nhỹrmã mẽ hkwỳjaja kêp Ijaewkêt tã ohtô nẽ pika piitã kurũm ma Tĩrtũmmẽ wa inhõ krĩ hwỳr api nẽ hwỳr agjê. Nẽwa ixkuri wa inhõ krĩ kamã Ijaew pàr kraxpê Apraãw nẽ Ijak nẽ Jako mẽ pimrààtã paho pa. Mẽ kêp Ijaew kêt tã mẽ ĩhkô hãapkur mex o hkrĩ nhũm Tĩrtũmmẽ homexrax o pa. 12 No pẽr mẽ apê Ijaew kwỳjajakot kaj mẽ hkôt hwỳr agjêx kêt nẽ. Tĩrtũmkãm hwỳr mẽ agjêx prãm tã ka mẽ axtemnẽ hkaga. Jakamã kot kaj mẽ ma kamàt kôxihtỳx rax wỳr ajapêx nẽmẽ kêp awry raxnẽmẽ kot amnhĩ xà htỳx kamã hamak tũmxàta kamã apa ho apa. Hãmri nẽ tee ri mẽixwỳr agjêx prãm kaprỳ nẽ akaprĩ xàj murnẽ amnhĩ kamã agryk tỳx nẽ. No ãm tee riamnhĩ kamã agryk kaprỳ. Mẽ ate Tĩrtũmkapẽr kaga nẽ hkôt amnhĩ xunhwỳr kêtjakamã kot kaj mẽ nhỹrmã ã amnhĩ nhĩpêxanẽ. Anẽ.

13Nhũm pre ã Jejusja mẽ kãm kapẽr anẽ.Hãmri nẽ pôristi krãhtũmta mã kãm:

—E mãmrĩ ma akupỹm tẽ nẽ amã àpênhxwỳnhta pumu. Ra ate kaxyw inhmã aja-maxpẽr tỳx jakamã na pa ra akupỹm amãho mex. E akupỹm tẽ nẽ omu.

Anhỹr o kãm kapẽr rôm nhũm raakupỹm kãmmex kurê kumrẽx.

Jejus kot ahpỹnhã mẽ à xwỳnhjê ho mexMakre 1.29-31; Rukre 4.38-41

14 Tã nhũm Jejus ma Simãw Pêtrenhõrkwỹ hwỳr tẽ nẽ hwỳr axà. NhũmSimãw Pêtre xupãnhgêx ra à nẽ hkà kagrohtỳx nẽ nõ. 15Hãmri nhũm Jejus hwỳr axànẽ omu nẽ ĩhkra hã kupy nhũm hkà hakrynẽ akupỹm hihtỳx kurê kumrẽx. Jakamã

Matêwre 8:16 19 Matêwre 8:28kànhmã nhỹ nẽmẽ kãmmẽõ hã àpênh o rimra.

16 Tã nhũm ra awjakry. Ra kamàtre homõ nhũmmẽ piitã Jejus wỳr mẽ à xwỳnhjêho mra. Nẽ mẽkarõmnuti kot mẽ hwỳrgjêx xwỳnhjaja nhũm mẽ hwỳr mẽ o mra.Hãmri nhũm mẽ omu nẽ akupỹm mẽ piitãmẽ ho mex. Mẽ à xwỳnhjê ho mex nẽ mẽhkwỳjê nê mẽkarõmnuti jano. Ãm kapẽrpix o mẽ nê mẽ hano nhũm mẽ kêp hapôjnẽ ma hapêx. 17 Na pre ra Tĩrtũm nhỹ hãkapẽr xwỳnh finat Ijaisja ã amnhĩ nhĩpêxanhỹrja kukamã amnepêmmẽ kãmharẽnho:Tĩrtũm kot mẽ pahwỳr mẽnh mã xwỳnhja

koja nhỹrmã wrỳ nẽ mẽ panê mẽpaxà piitã rênh pa nẽ akupỹm mẽpahto mex pa. Anẽ.

Na pre ã finat Ijaisja Jejus kukamã harẽnhanẽ. Tã nhũm wrỳ nẽ kot harẽnh xà hkôt ãamnhĩ nhĩpêx anhỹr o pa.

Wa kãm Jejus kôt amnhĩ xãm prãm xwỳnhwa harẽnh

Rukre 9.57-6218 Tã nhũm Jejus amnhĩ pu hã rĩt nẽ tee

ri hwỳr mẽ mrar xwỳnhjê pumu hãmri nẽhkôt mẽ pa ho mẽ pa xwỳnhjê mã kãm:

—E ma pu mẽ pàr mã agjê nẽ ma xarmãmõ. Anẽ.

19 Hãmri nhũm mẽ nojarêt rôm nhũmTĩrtũm kapẽr tũm o mẽ ahkre xwỳnhjê hõJejus wỳr tẽ nẽ kãm:

—Pa mẽ ijahkre xwỳnh? E pa ma akôt riixpa ho ixpa nà. Anẽ.

20Hãmri nhũm kuma nẽ kãm:—Ko ka mã. Kam nẽ rĩ ma ixkôt ri apa.

Nom kêr ka inhmar kumrẽx. Xore na htepika hkre kamã hikwỹ. Nẽ kuwênhre pĩnhĩmõk ã hikwỹ. No pa ixpê Tĩrtũm kotmẽ awỳr inhmẽnh xwỳnh tã mry hkĩnhãinhõrkwỹ hkêt. Na pa hte amarĩ nhãm krĩhwỳr ixpa nẽnhãmhõhwỳr ixpa. Tã xà kotka ixpyrà nẽ ã amnhĩ nhĩpêx anhỹr o ri apanà? Anẽ.

21 Hãmri nhũm pãnhã hõja hwỳr tẽ. Ramẽ kot hkôt amnhĩ xunhwỳr xwỳnhjê hõjahwỳr tẽ nẽ kãm:

—Pa Pahihti. E pa amã amnhĩ jarẽ kainhma. Kot paj ma akôt ixpa ho ixpa noãmkormã. Koja nhỹrmã inhĩpêêxà tanhmãamnhĩ to nẽ ty mãn. Pa haxà hãmri nẽ rĩkormã ma akôt ixpa ho ixpa. Anẽ.

22Hãmri nhũm kuma nẽ kãm:

—Kwa nà ri ã ajamaxpẽr anhỹr kêt nẽ.Ma ixkôt apa ho apa kurê kumrẽx. Kêmẽmoj inhnê ano kupyr rỳ apê àmnàr kêtnẽ. Kwãr mẽ htĩr tũm nẽ mẽ pa hkêtmã xwỳnhjaja mãn axwakre kamã amã an-hĩpêêxà jamãr o pa nẽ haxà. Anẽ.

Jejus kot kôk o pinhkrênh jarẽnhMakre 4.35-41; Rukre 8.22-25

23 Tã nhũm mẽ ra xarmã nojarêt nhũmJejus mẽ hkôt mẽ pa ho mẽ pa xwỳnhjajapàr wỳr agjê hãmri nẽ himô raxja ã maxarmã mõ. 24 Hãmri nhũm Jejus ra õtxwanẽ ra gõr nẽ nõ. Puh nhũm naja hkoko homõ nẽ kôk xàpêr tỳx kumrẽx. Nhũm gôkànhmã harĩ nẽ axpẽn tak tỳx nẽ. Xatãaxpẽn tak nẽ pàr kre kamã axkapĩ nhũm raàr omõ. Hãmri nhũmmẽ tee ri omunẽ kãmma htỳx kumrẽx. Nẽ tee ri amnhĩ nhĩpêx.No nhũm Jejusja htỳx gõr nẽ nõ. 25 Hãmrinhũmmẽ hwỳr hprõt nẽ kumra nẽ kãm:

—Kwa Pahihti. Kot puj mẽ jarãhã pahtykpa. Kwa tokyx kànhmã nhỹ nẽ ri tanhmãamnhĩ nhĩpêx to wehe. Anẽ.

26Hãmri nhũmhkrãkato nẽ kànhmã nhỹnẽ kôk mã kapẽr nẽ kãm:

—E kwa hãmri anhĩkrê. Anẽ.Puh nhũm hpinhkrênh pa nhũm gôja

tãm nõr kurê kumrẽx. Hãmri nhũm Jejusjahkôt mẽ pa ho mẽ pa xwỳnhjê hwỳr apkjênẽmẽ kãm:

—Hêxta waa nẽ. Kwa pẽr ãm kormã temẽ ate amnhĩ kaxyw Tĩrtũm mẽ wa inhmãajamaxpẽr tỳx kêt pyràk. Hã na ka mẽ amãma xàj tee ri amnhĩ kukamã ajamaxpẽr.Anẽ.

27 Hãmri nhũm mẽ amnhĩ jaêr pê ã kotamnhĩ nhĩpêx anhỹrja ã omu nẽ tee rihamaxpẽr nẽ axpẽn pumunh pê omunh okuhê. Hãmri nẽ axpẽn mã:

—Kokỹỹ. Pẽr Jejus kêp mẽ panhĩõ hkêt.Mẽ pahtõ kot pu we te kot amnhĩ nhĩpêxpyrà nẽ kôkmã pakapẽr nhũmhpinhkrênhkurê kumrẽx? Nà Jejusja mẽ pakuromàhpumunh tỳx o àhpumunh tỳx. Anẽ.

Jejus kot wa nê mẽkarõmnuti janorMakre 5.1-20; Rukre 8.26-39

28 Tã nhũm mẽ ra himô rax pê Garirejjaã rê nẽ pika pê Geras wỳr pôj nẽ kamã mõ.Hãmri nhũm ra mẽhõ myja wa hamẽxkrutnẽ mẽ kutã tẽ. Ra mẽkarõmnuti kot hamẽwa hwỳr gjêx xwỳnhja wa. Mẽkarõmnutixohtô kot tanhmã wa ho jakamã nhũm wa

Matêwre 8:29 20 Matêwre 9:9oprê htỳx nẽ hihtỳx rax nẽ wa pa. Jakamãnhũm mẽ piitã kãm wa uma nẽ amnhĩ nêmẽ htykjê jagjênh xà hã kẽn kre kaêx kãmwa kumẽ nhũm wa kamã pa ho pa. Jakamãnhũm wa Jejus kutã tẽ nẽ amnhĩ wỳr omuhãmri nẽ amnhĩ nê tanhmã kãm kapẽr to.Nommẽkarõmnuti nhỹ hã àmra kamã kãmkapẽr nẽ kãm:

29—PaTĩrtũmKra Jejus? Mokaxywnakamẽ ixwỳr tẽ? Kwa tanhmãmẽ ixto hkêt nẽ.Ate tanhmã mẽ ixtomnu hto hã arĩgrotakormã katoore hã. Anẽ.

30 Nhũm ra krĩ nhõ xwỳnhjê hkrit ha-grô ohtô nẽ ri mẽ hpum pa. 31 Nhũmmẽkarõmnuti mẽ omu hãmri nẽ amnhĩ toJejus wỳ nẽ kãm:

—Kwa kot ka jahti wa nê mẽ ijapôx japêrnẽmẽ kot amnhĩ xà htỳx kamã hamak tũmxàta wỳr mẽ ixrẽnh kêt nẽ. Hagrô hkwỳmũj wỳr mãn mẽ ixrẽ pa mẽ hpãnhã hwỳrmãn hagjê nà? Anẽ.

32Hãmri nhũmmẽ kuma nẽmẽ kãm:—Tôe mẽ tãm mẽ hwỳr mãn mra. Anẽ.Hãmri nhũm mẽ kuma nẽ myta wa kêp

hapôj nẽ hagrô hwỳr mrar kurê kumrẽx nẽhpãnhã kãm gjêx pa. Hãmri nhũm hagrôtamẽkarõmnuti pymaj amỹra nẽmahprõt nẽhimô hã hixêt prêk ã axpum rôrôk nẽ gôxkãm mrõ nẽ pikaprãr pa. 33 Hãmri nhũmhagrô jamãr o ri mẽ pa xwỳnhjaja tee riomu hãmri nẽ ma akupỹm krĩm hprõt nẽmẽ kãm awjarẽ. Nẽ myta wa akupỹm tãmhkrã hã harẽnh o hprõt. 34Hãmri nhũm krĩnhõ xwỳn