ii etap edukacyjny przyroda klasa iv klasa v klasa...

KRYTERIA OCENIANIA

II ETAP EDUKACYJNY – PRZYRODA

KLASA IV

KLASA V KLASA VI

DOPUSZCZAJĄCY

wymienia niektóre

składniki przyrody

ożywionej i

nieożywionej

podaje nazwy

kierunków głównych,

proponuje sposoby

bezpiecznego

spędzania przerw

wyjaśnia, na czym

polega zachowanie

asertywne

analizuje

przykładowy plan

dnia

podaje przykłady

form wypoczynku

aktywnego

podaje przykłady

form wypoczynku

biernego

wymienia zmysły

umożliwiające

poznawanie

otaczającego świata

omawia dowolną

cechę przyrodnika

podaje nazwy

przyrządów służących

do prowadzenia

obserwacji w terenie

przeprowadza

obserwację za

pomocą lupy lub

lornetki

podaje przykłady

obiektów, które

DOPUSZCZAJĄCY

szacuje odległość od

miejsca obserwacji do

wskazanego obiektu

odczytuje wartość

wysokości względnej

i bezwzględnej

wyjaśnia, co to jest

plan

wykonuje pomiary

długości i szerokości

boiska

oblicza odległość na

planie lub mapie za

pomocą podziałki

liniowej,

wykorzystując

kroczek cyrkiel lub

linijkę

wymienia rodzaje

wzniesień

szacuje wysokość

budynku szkoły

na podstawie legendy

przyporządkowuje

barwy

hipsometryczne do

odpowiadających im

form ukształtowania

powierzchni

wskazuje na mapie

miasta wojewódzkie,

inne miasta, rzeki,

jeziora

omawia rolę w

kształtowaniu

powierzchni ziemi

DOPUSZCZAJĄCY

omawia budowę

i zastosowanie

kalendarza,

rozpoznaje na

ilustracji twórcę teorii

heliocentrycznej

podpisuje

przedstawione na

ilustracji ciała

niebieskie (gwiazda,

planeta, księżyc)

rozpoznaje na

ilustracji Ziemię i

Księżyc

opisuje kształt Ziemi

podaje przykłady ciał

przyciąganych przez

magnes i tych,

których magnes nie

przyciąga

podpisuje na rysunku

globusa północny

i południowy biegun

geograficzny,

półkule: wschodnią,

zachodnią, północną i

południową

wyjaśnia, dlaczego na

Ziemi

następują po sobie

dzień i noc

podaje, ile czasu trwa

obieg Ziemi

wymienia daty

rozpoczęcia

kalendarzowych pór

można obserwować

za pomocą

mikroskopu

wykonuje

schematyczny

rysunek

obserwowanego

obiektu

podaje nazwy

wskazanych przez

nauczyciela głównych

kierunków

geograficznych

wyznacza kierunki

geograficzne za

pomocą kompasu

rysuje różę głównych

kierunków

geograficznych

wymienia rodzaje

map

odczytuje informacje

zapisane w legendzie

planu

wskazuje kierunki

geograficzne na

mapie

wymienia zasady

pielęgnacji roślin

na podstawie

instrukcji zakłada i

prowadzi uprawę

fasoli

dzieli rośliny na

drzewa, krzewy i

rośliny zielne

wykonuje zielnik

podaje przykłady

zwierząt hodowanych

przez człowieka

omawia wymagania

zwierzęcia

hodowanego w domu

lub w pracowni

przyrodniczej

wymienia stany

skupienia wody

w przyrodzie i podaje

przykłady

przez wybraną siłę

zewnętrzną

pokazuje na mapie

pasy ukształtowania

powierzchni Polski

odczytuje z mapy

nazwy krain

pokazuje na mapie

Wisłę od źródła do

ujścia

pokazuje na mapie

jeziora; odczytuje

nazwy wskazanych

jezior

wymienia przykłady

drzew iglastych i

liściastych

wymienia nazwę

województwa,

powiatu, gminy, w

której mieszka i

pokazuje na mapie

pokazuje Polskę na

mapie Europy

i świata

kraje sąsiadujące

z Polską ,

odczytuje z mapy

nazwy stolic tych

krajów, główne rzeki,

główne miasta

wymienia 3–4

największe kraje Unii

Europejskiej

wymienia rodzaje

zanieczyszczeń

wymienia źródła

zanieczyszczeń gleby

i wody

wyjaśnia, co to są

dzikie składowiska

śmieci

podaje 2–3 przykłady

roku

podpisuje na

rysunkach zwrotniki

Raka i Koziorożca,

równik i koła

podbiegunowe

wymienia nazwy

wszystkich,

kontynentów i trzech

oceanów na kuli

ziemskiej

opisuje odkrycie

Krzysztofa Kolumba

na podstawie rysunku

toru rozpoznaje ruch

prostoliniowy

i krzywoliniowy

podaje przykłady

występowania siły

tarcia

wymienia czynniki,

od których zależy

wielkość siły oporu

podaje przykłady

sztucznych źródeł

światła

podaje cechy obrazu

zaobserwowanego

przez camerę obscurę

rysuje schemat

odbicia promieni

świetlnych od

powierzchni gładkiej

wyjaśnia, dlaczego

należy używać

elementów

odblaskowych

wymienia źródła

dźwięku

wymienia miejsca, w

których żyją

zwierzęta

podpisuje na ilustracji

występowania wody

w różnych stanach

skupienia

odczytuje wskazania

termometru

podaje warunki

krzepnięcia wody

podaje nazwy

przemian stanów

skupienia wody

przyporządkowuje

stany skupienia wody

do właściwych

przedziałów

temperaturowych

wymienia składniki

pogody

rozpoznaje rodzaje

opadów

przyporządkowuje

nazwy 3 przyrządów

do rodzajów

obserwacji

meteorologicznych

odczytuje symbole

umieszczone na

mapie pogody

prowadzi kalendarz

pogody na podstawie

obserwacji

wybranych

składników pogody

wyjaśnia pojęcia:

wschód Słońca,

zachód Słońca

wymienia daty

rozpoczęcia

kalendarzowych pór

roku

podaje po

3 przykłady zmian

zachodzących

w przyrodzie

działań lokalnych

służących ochronie

przyrody

wymienia 2–3 formy

ochrony przyrody w

Polsce podaje 2–3

przykłady ograniczeń

obowiązujących na

obszarach

chronionych

wyjaśnia, na czym

polega ochrona

całkowita

rozpoznaje rośliny

chronione, które

może spotkać

w najbliższej okolicy

rozpoznaje zwierzęta

chronione, które

może spotkać w

najbliższej okolicy

rozpoznaje rodzaje

krajobrazów podaje

przykłady krajobrazu

naturalnego określa

rodzaj krajobrazu


pokazuje na mapie

Morze Bałtyckie , pas

pobrzeży, pojezierzy,

nizin

środkowopolskich ,

wyżyn i gór

wskazuje jeziora

przybrzeżne

rozpoznaje typ

wybrzeża

pokazuje na mapie

Żuławy Wiślane, 3–4

miejscowości

turystyczne i

wypoczynkowe

pokazuje na mapie

parzydełkowce,

płazińce, nicienie,

pierścienice,

stawonogi

wymienia miejsca, w

których żyją mięczaki


części ciała ryby

rozpoznaje na

ilustracjach płazy

oraz ryby morskie i

słodkowodne,

wymienia miejsca

występowania gadów

przyporządkowuje

pokazane na

rysunkach gady do

poszczególnych grup

systematycznych

wymienia trzy cechy

budowy ptaków

świadczące o ich

przystosowaniu do

lotu

wymienia

charakterystyczne

cechy ptaków

drapieżnych

rozpoznaje na

ilustracjach wybrane

gatunki ssaków

żyjących w Polsce

wymienia składniki

pogody

podpisuje na mapie

przynajmniej trzy

strefy klimatyczne

Ziemi

wymienia dwie cechy

klimatu strefy

wilgotnych lasów

równikowych

rozpoznaje na

ilustracjach

krajobrazy strefy:

wilgotnych lasów

równikowych,

sawann, pustyń

gorących,

w poszczególnych

porach roku

proponuje sposoby

opieki nad

zwierzętami w

okresie zimy

wyjaśnia pojęcia:

organizm

jednokomórkowy,

organizm

wielokomórkowy;

odróżnia organizmy

jednokomórkowe od

wielokomórkowych

omawia dwie

wybrane czynności

życiowe organizmów

omawia cechy

przedstawicieli

dwóch dowolnych

królestw organizmów

przyporządkowuje

podane organizmy do

grup troficznych

wymienia

przedstawicieli

mięsożerców

żyjących w Polsce

wymienia

przedstawicieli

wszystkożerców

wymienia, na

podstawie ilustracji,

charakterystyczne

cechy drapieżników

układa łańcuch

pokarmowy z

podanych

organizmów

dzieli pożywienie ze

względu na

pochodzenie

podaje przykłady

Gdańsk , Pojezierze

Mazurskie

wymienia cechy

charakterystyczne

krajobrazu nizinnego

wyżynnego ,

wysokogórskiego

pokazuje na mapie

Warszawę , Gdańsk ,

Kraków

wymienia po trzy

zabytki tych miast

pokazuje na mapie

parki narodowe

rozpoznaje symbole

parków położonych

na obszarach krain

geograficznych

rozpoznaje rośliny

uprawiane na

Wyżynie Lubelskiej

wymienia 2–3 cechy

tatrzańskiej pogody

podaje nazwy pięter

roślinności w Tatrach

omawia wybrane

piętro roślinności

wskazuje na planszy

części ciała mchu i

paprotników

wymienia miejsca

występowania mchów

i paprotników

wymienia grupy

paprotników

rozpoznaje

przedstawicieli

paprotników

rozpoznaje

wybranych

przedstawicieli

mchów, paproci,

skrzypów, widłaków

śródziemnomorskiej,

lasów mieszanych,

stepów, tajgi, tundry,

pustyń lodowych, gór

wysokich

rozpoznaje na

ilustracjach po trzy

przykłady roślin i

zwierząt

występujących

w omawianych

strefach

podpisuje na mapie

Saharę

wymienia pięć

produktów

otrzymywanych

z roślin uprawianych

w strefie

śródziemnomorskiej

wymienia przykłady

mieszanin

wymienia sposoby

rozdzielania

mieszanin

niejednorodnych

podaje przykłady

wykorzystania

różnych sposobów

rozdzielania

mieszania w życiu

codziennym

nazywa przemiany

stanów skupienia

substancji

wymienia przykłady

zasobów przyrody

wymienia dwa

przykłady globalnych

skutków

zanieczyszczeń

środowiska

wymienia nazwy

gazów cieplarnianych

proponuje dwa

sposoby ratowania

ginących gatunków

roślin i zwierząt

produktów

pochodzenia

roślinnego i

zwierzęcego

omawia znaczenie

wody dla organizmu

omawia zasady

przygotowywania

posiłków

wskazuje na modelu

położenie

poszczególnych

narządów przewodu

pokarmowego

wyjaśnia, dlaczego

należy dokładnie żuć

pokarm

uzasadnia

konieczność mycia

rąk przed każdym

posiłkiem

wskazuje na

schemacie serce

naczynia krwionośne

mierzy puls

liczy ilość uderzeń

serca na minutę

na modelu pokazuje

położenie narządów

budujących układ

oddechowy

wymienia zasady

higieny układu

oddechowego

podaje przykłady

czynności, do

wykonywania których

niezbędna jest energia

podaje nazwy

substancji

powstających w

procesie oddychania

wskazuje na modelu

pokazuje na planszy

organy rośliny

nasiennej

wymienia trzy

przykłady znaczenia

roślin nasiennych

wskazuje dwie cechy

rośliny nagonasiennej

wskazuje dwie cechy

rośliny

okrytonasiennej

rozpoznaje 2–3

rośliny nago i

okrytonasienne

wymienia główne

części ciała rośliny

nasiennej

opisuje budowę pędu

nadziemnego

porównuje wygląd

łodygi drzewa

i rośliny zielnej

opisuje budowę

zewnętrzną liścia

wymienia dwie

funkcje korzeni

wskazuje części ciała

rośliny na okazach

naturalnych

omawia kolejne

czynności

rozmnażania rośliny

ozdobnej przez

podział

wskazuje

poszczególne części

kwiatu

wymienia warunki

niezbędne do

kiełkowania roślin

podaje przykłady

sposobów

rozprzestrzeniania

lub planszy elementy

szkieletu

wyjaśnia pojęcie

„stawy”

omawia 2 zasady

higieny układu ruchu

wymienia narządy

zmysłów

omawia rolę ucha

przyporządkowuje

podane cechy budowy

zewnętrznej do

sylwetki kobiety lub

mężczyzny

wskazuje na planszy

położenie narządów

układu rozrodczego

rozpoznaje komórki

rozrodcze: męską i

żeńską

wyjaśnia pojęcie

„zapłodnienie”

podaje nazwy etapów

życia po narodzeniu

wymienia drogi

wnikania do

organizmu

drobnoustrojów

odczytuje informacje

umieszczane na

opakowaniach

żywności

wymienia miejsca

występowania

kleszczy

wskazuje sposoby

zabezpieczania się

przed kleszczami

wymienia pasożyty

wewnętrzne

człowieka

omawia sposoby

zapobiegania

nasion znajdujących

się w owocach

wskazuje na okazach

naturalnych kwiaty

i kwiatostany

na podstawie

obserwacji rysuje

owocnik grzyba

kapeluszowego

podaje nazwy części

grzyba

wyjaśnia, dlaczego

należy zbierać tylko

grzyby, które się zna

rozpoznaje 2–3

gatunki grzybów

jadalnych )

wykonuje modele

drobin różnych

substancji

wymienia

właściwości 2–3

wybranych substancji


stałych, cieczy

i gazów

rysuje ułożenie

drobin w ciałach

stałych, cieczach i

gazach

bada doświadczalnie

możliwość

zmniejszenia

objętości ciała stałego


twardych, kruchych

i plastycznych


właściwości

mechaniczne

wybranych ciał

stałych

wskazuje bieguny

zarażeniu się

wybranym pasożytem

wewnętrznym

wymienia pasożyty

zewnętrzne

wymienia numery

telefonów

alarmowych

omawia zasady

bezpiecznego

korzystania z

domowych urządzeń

elektrycznych

wymienia przyczyny

wypadków

drogowych

omawia zasady

poruszania się po

drogach

podaje przynajmniej

dwa przykłady

negatywnego wpływu

dymu tytoniowego i

alkoholu na organizm

człowieka

prezentuje właściwe

zachowanie

asertywne

wskazuje na mapie

lądy oraz morza i

oceany

podaje przykłady

wód słonych

wymienia

przystosowania

wybranych zwierząt,

do życia w wodzie

rysuje liście roślin

wodnych, np.

wywłócznika


zwierząt

oddychających

magnetyczne

w magnesie

podaje przykłady

przedmiotów

wykonanych

z substancji kruchych,

twardych

i sprężystych

wymienia czynniki

wpływające na

szybkość parowania

cieczy

podaje przykłady

cieczy, których pary

są łatwopalne

wymienia nazwy

jednostek masy


możliwość zmiany

objętości gazu

podaje przykłady

wykorzystania

w życiu codziennym

ściśliwości

i rozprężliwości

gazów


stałych dobrze i źle

przewodzących ciepło

podaje przykłady

z życia codziennego

potwierdzające

zjawisko

rozszerzalności

cieplnej ciał stałych

podaje przykłady

wykorzystania

w praktyce zjawiska

rozszerzalności

cieplnej cieczy

tlenem

rozpuszczonym w

wodzie

na planszy lub

schematycznym

rysunku

przyporządkowuje:

koryto rzeki, obszar

zalewowy, dolinę,

brzeg prawy i lewy

opisuje schemat rzeki,

wymieniając: źródło,

bieg górny,

środkowy, dolny,

ujście

wskazuje na mapie

rzekę główną i

dopływy

rozpoznaje glony

rozpoznaje amebę i

pantofelka

uzupełnia brakujące

nazwy organizmów

tworzących łańcuch

pokarmowy

podaje przykłady

innych zwierząt

żyjących w strefie

przybrzeżnej jeziora;

wymienia po 1

przykładzie zwierząt

żyjących w strefie

toni wodnej i strefie

wód głębokich jeziora

podaje nazwy stref

życia w morzach i

oceanach

podaje nazwy

organizmów

tworzących plankton

podaje nazwy

zwierząt żyjących w

strefie przybrzeżnej

mórz i oceanów

wymienia organizmy

żyjące w glebie

omawia

przystosowania

zwierząt do zmian

temperatury

wymienia po dwa

gatunki organizmów

żyjących w jednej lub

dwóch wybranych

warstwach lasu

podaje przykłady

drzew iglastych

i liściastych

rozpoznaje dwa

drzewa iglaste i dwa

liściaste

podaje nazwy zbóż

uprawianych na

polach

podaje przykłady

dowolnych warzyw

DOSTATECZNY

wymienia zasady

skutecznego uczenia

się

wymienia osoby, do

których może się

zwrócić uczeń mający

problemy

podaje przykłady

czynników

pozytywnie i

negatywnie

wpływających na

samopoczucie w

szkole i w domu

omawia zasady

zdrowego stylu życia

wyjaśnia, dlaczego

należy planować

codzienne czynności

DOSTATECZNY

oblicza wymiary

przedmiotu w skali


podziałka liniowa

potrafi korzystać z

niej


mapa

odczytuje skale planu


oblicza odległość

rzeczywistą za

pomocą skali liniowej

wykorzystując

kroczek, cyrkiel lub

linijkę lub sznurek

wyjaśnia pojęcia:

wysokość

DOSTATECZNY

wykazuje istnienie

pola grawitacyjnego

odróżnia gwiazdy od

innych ciał

niebieskich

wymienia rodzaje ciał

niebieskich

podpisuje bieguny

magnesów

przyciągających się

i odpychających się

rysuje linie sił pola

magnetycznego


schematycznym:

południki, południk

zerowy i południk

180̊, równoleżniki,

wymienia 3 składniki

przyrody

nieożywionej

niezbędne do życia

podaje 3 przykłady

wytworów

działalności

człowieka

omawia rolę

poszczególnych

zmysłów w

poznawaniu świata

wymienia cechy

przyrodnika

przyporządkowuje

przyrząd do

obserwowanego

obiektu

proponuje przyrządy,

jakie należy

przygotować do

prowadzenia

obserwacji w terenie

określa

charakterystyczne

cechy

obserwowanych

obiektów

omawia

przeznaczenie

mikroskopu

przygotowuje

mikroskop do

prowadzenia

obserwacji

podaje nazwy

głównych kierunków

geograficznych

posługując się

instrukcją, wyznacza

kierunki geograficzne

za pomocą gnomonu

podaje nazwy

bezwzględna

wysokość względna

zapisuje wysokość

bezwzględną

odczytuje wysokość

punktu położonego na

poziomicy rozróżnia

rodzaje wzniesień

szacuje wysokość

budynków

omawia barwy

stosowane na mapach

hipsometrycznych

wskazuje formy

terenu na mapie

odczytuje na mapie

wysokości

bezwzględne gór

wymienia siły

kształtujące

powierzchnię ziemi

podaje przykłady

wpływu człowieka na

zmiany zachodzące

na powierzchni ziemi

wyjaśnia, na czym

polega pasowość

ukształtowania

powierzchni Polski

wymienia nazwy

pasów ukształtowania

powierzchni Polski

pokazuje najwyżej

i najniżej położone

miejsca w Polsce

pokazuje na mapie

Odrę od źródła do

ujścia

wymienia typy

zbiorników wodnych

występujących w

Polsce

pokazuje na mapie

równik

zaznacza na mapie

punkty leżące na tym

samym południku lub

równoleżniku

zaznacza na rysunku

schematycznym

kierunek ruchu

obrotowego Ziemi


mapy świata strefy

oświetlenia Ziemi

wymienia nazwy

oceanów

zaznacza na mapie

trasę wyprawy

morskiej Ferdynanda

Magellana

wyjaśnia, czym jest

ruch ciał

charakteryzuje

wielkości opisujące

ruch: prędkość, drogę

i czas

wyjaśnia pojęcie: siła

oporu

opisuje wzajemne

oddziaływanie

ładunków o takich

samych i różnych

znakach

podaje przykłady

źródeł prądu,

przewodników

i izolatorów

elektrycznych

podaje przykłady

naturalnych źródeł

światła

rysuje odbicie

promieni świetlnych

od powierzchni

chropowatej

pośrednich kierunków

geograficznych

rysuje różę głównych

i pośrednich

kierunków

geograficznych

wyjaśnia pojęcie

„legenda”

określa przeznaczenie

różnych rodzajów

map

dobiera rodzaj mapy

do określonego

zadania

rozpoznaje obiekty

przedstawione na

planie za pomocą

znaków

topograficznych

określa położenie

innych obiektów na

mapie w stosunku do

podanego obiektu

omawia zasady

pielęgnacji roślin

podaje przykłady

roślin stosowanych

jako przyprawy do

potraw

prezentuje wyniki

obserwacji rozwoju

uprawianej fasoli

podaje przykłady

drzew, krzewów i

roślin zielnych

rosnących

w ogrodach

wykonuje zielnik

zawierający 10 roślin

wyjaśnia, dlaczego

decyzja o hodowli

zwierzęcia powinna

być dokładnie

naturalne zbiorniki

wodne, takie jak

jeziora polodowcowe

górskie

polodowcowe,

przybrzeżne

pokazuje na mapie

położenie

największych

obszarów leśnych w

Polsce

wymienia jednostki

podziału

administracyjnego

Polski

omawia położenie

Polski w Europie

wymienia nazwy

krajów sąsiadujących

z Polską

charakteryzuje jeden

kraj sąsiadujący

z Polską

podaje trzy przykłady

praw, jakie mają

obywatele UE

prezentuje jedno

państwo należące do

Unii Europejskiej

wymienia źródła

zanieczyszczeń

podaje przykłady

miejsc, w których

powstają trujące pyły

i gazy wyjaśnia,

dlaczego nie należy

uprawiać ziemi i

wypasać bydła w

pobliżu ruchliwych

tras komunikacyjnych

wymienia źródła

powstawania ścieków

wyjaśnia, dlaczego

wyjaśnia, kiedy obraz

oglądany przez lupę

jest obrazem

powiększonym

wymienia cechy

dźwięku

porównuje prędkość

rozchodzenia się

dźwięku w różnych

ośrodkach

przyporządkowuje

poznane zwierzęta do

kręgowców

i bezkręgowców

opisuje budowę

zewnętrzną tasiemca

wymienia wspólne

cechy budowy

różnych grup

stawonogów


części ciała

stawonogów i

mięczaków

wymienia cechy

budowy zewnętrznej

ryb świadczące o ich

przystosowaniu do

życia w wodzie

wymienia cechy

budowy zewnętrznej

płazów

przystosowujące je do

życia w dwóch

środowiskach

rozpoznaje trzy

gatunki gadów żyjące

w Polsce

wymienia

charakterystyczne

cechy ptaków

brodzących

opisuje

przemyślana

omawia zasady opieki

nad zwierzętami

omawia budowę

termometru

przeprowadza

doświadczenie

wykazujące zmianę

objętości wody

podczas krzepnięcia

przeprowadza

doświadczenie

wykazujące wpływ

temperatury na proces

topnienia

obserwuje i nazywa

zjawiska

atmosferyczne

występujące w Polsce

zapisuje temperaturę

dodatnią i ujemną

na podstawie

obserwacji określa

stopień zachmurzenia

nieba

omawia sposób

pomiaru ilości

opadów

podaje nazwy osadów

atmosferycznych

określa jednostki,

w których wyraża się

składniki pogody

przeprowadza

doświadczenie

wykazujące obecność

powietrza

podaje nazwę

jednostki pomiaru

ciśnienia

przeprowadza

doświadczenie

wykazujące obecność

wysypiska stanowią

zagrożenie dla

środowiska

podaje przykłady

bogactw przyrody

wykorzystywanych

przez człowieka


działań człowieka


przyrody

wykonuje wybrane

czynności zgodnie z

instrukcją


parki narodowe

podaje przykłady

obiektów

chronionych

omawia sposób

zachowania się na

obszarach

chronionych

wyjaśnia, na czym

polega ochrona

częściowa rozpoznaje

wybrane gatunki

roślin chronionych

rozpoznaje wybrane

gatunki zwierząt

chronionych

wymienia rodzaje

krajobrazów i podaje

przykłady

krajobrazów

kulturowych

wyjaśnia pojęcie

morze śródlądowe

podaje przykłady

organizmów

występujących w

Morzu Bałtyckim

rozpoznaje wybrane

przekształcenia

kończyn ssaka w

zależności od

pełnionych przez nie

funkcji

wyjaśnia pojęcia:

pogoda, klimat

wymienia cechy

klimatu: morskiego,

kontynentalnego,

górskiego

podpisuje na mapie

przynajmniej trzy

strefy krajobrazowe

świata

podpisuje na mapie

strefy: wilgotnych

lasów równikowych,

sawann, pustyń

gorących,

śródziemnomorskiej,

lasów mieszanych,

stepów, tajgi, tundry,

pustyń lodowych, gór

wysokich

rozpoznaje wybrane

zwierzęta wilgotnych

lasów równikowych

odczytuje z wykresu

klimatycznego

informacje dotyczące

przebiegu

temperatury

powietrza i opadów

w omawianych

strefach

opisuje

przystosowania

wybranych zwierząt

do życia w

omawianych strefach

rozpoznaje na

ilustracjach pięć

ciśnienia

atmosferycznego

podaje nazwę

jednostki, w której

wyraża się prędkość

wiatru

na podstawie

instrukcji buduje

wiatromierz

dokonuje pomiaru

składników pogody –

prowadzi kalendarz

pogody

omawia pozorną

wędrówkę Słońca nad

widnokręgiem

wskazuje zależności

między wysokością

Słońca a długością

cienia

wyjaśnia pojęcia:

równonoc jesienna,

równonoc wiosenna,

przesilenie letnie,

przesilenie zimowe

omawia cechy

pogody

w poszczególnych

porach roku

podaje

charakterystyczne

cechy organizmów

rozpoznaje na

ilustracji wybrane

organy/narządy

wymienia czynności

życiowe organizmów

podaje nazwy


omawia cechy roślin,

zwierząt i grzybów

opisuje wybranych

przedstawicieli roślin,

gatunki ptaków

żyjących nad Morzem

Bałtyckim

omawia cechy

wybrzeża niskiego i

wybrzeża wysokiego

wyjaśnia pojęcie

wydmy

omawia sposób

gospodarowania na

pobrzeżach

posługując się

planem, wymienia

atrakcje turystyczne

Gdańska

wymienia cechy

krajobrazu pojezierzy

pokazuje na mapie

Krainę Wielkich

Jezior Mazurskich

pokazuje na mapie

największe obszary

leśne Nizin

Środkowopolskich

opisuje krajobraz

nizinny

pokazuje na mapie

inne miasta, w

których dominuje

krajobraz

wielkomiejski

posługując się

planem, wymienia

atrakcje turystyczne

Warszawy

omawia wybrany park

narodowy

podaje przykłady

wpływu rozwoju

przemysłu na stan

środowiska

pokazuje na mapie

Polski Prądnik

roślin uprawianych

w strefie

śródziemnomorskiej

wymienia po kolei

piętra roślinne w

Tatrach

wyjaśnia, podając

przykłady, pojęcia:

mieszanina

niejednorodna i

mieszanina

jednorodna

wymienia czynniki

przyspieszające

proces rozpuszczania

do podanych

mieszanin dobiera

sposób ich

rozdzielania

wyjaśnia różnice

między

rozpuszczaniem

a topnieniem

podaje przykłady

przemian

nieodwracalnych

zachodzących

w najbliższym

otoczeniu

wyjaśnia pojęcia:

zasoby przyrody,

dziura ozonowa

podaje po dwa

przykłady zasobów

odnawialnych

i nieodnawialnych

wymienia przyczyny

zanieczyszczeń

środowiska

na podstawie

schematu opisuje

powstawanie efektu

cieplarnianego

zwierząt i grzybów,

uwzględniając

środowisko, w

którym żyją

dzieli organizmy na

samożywne

cudzożywne

podaje przykłady

organizmów

roślinożernych

dzieli mięsożerców na

drapieżniki

i padlinożerców

wyjaśnia, na czym

polega

wszystkożerność

wyjaśnia, czym są

zależności

pokarmowe

podaje nazwy ogniw

łańcucha

pokarmowego

wymienia składniki

pokarmowe

podaje przykłady

produktów

zawierających duże

ilości białek, cukrów,

tłuszczów

wymienia zasady

spożywania posiłków

wymienia narządy

budujące przewód

pokarmowy

omawia rolę układu

pokarmowego

omawia zasady

higieny układu

pokarmowego

omawia rolę serca i

naczyń krwionośnych

omawia rolę układu

krwionośnego

i Ojców

omawia tryb życia

nietoperzy

wymienia

charakterystyczne

cechy krajobrazu

Wyżyny Lubelskiej

pokazuje na mapie

główne miasta

Wyżyny Lubelskiej

wymienia główne

wydarzenia z historii

Krakowa

wskazuje na planie

miasta główne

zabytki Krakowa

pokazuje na mapie

Polski Łysogóry

wymienia trzy cechy

krajobrazu

Karkonoszy

przyporządkowuje

nazwy do

zaprezentowanych

okazów skał

pokazuje na mapie

Polski Rysy –

najwyższy szczyt

polskiej części Tatr

Wysokich

wymienia 2–3 cechy

krajobrazu

wysokogórskiego

wyjaśnia, dlaczego w

wyższych partiach

gór dłużej zalega

śnieg porównuje

roślinność regla

dolnego i regla

górnego

wymienia nazwy

parków narodowych

położonych w Górach

podaje przykłady

negatywnego wpływu

kwaśnych opadów na

stan środowiska

podaje przykłady

pamiątek z podróży

(przedmiotów),

których przywożenie

jest zabronione

wymienia narządy

budujące drogi

oddechowe

określa rolę układu

oddechowego

wymienia produkty

oddychania

komórkowego

poprawnie opisuje

przebieg

doświadczenia

wykazującego

obecność dwutlenku

węgla i pary wodnej

w wydychanym

powietrzu

wymienia elementy

budujące układ ruchu

podaje nazwy

głównych elementów

szkieletu

wymienia 3 funkcje

szkieletu

wymienia zasady

higieny układu ruchu

podaje nazwy

elementów budowy

oka, służących do

jego ochrony

wymienia narządy

układ rozrodczy

określa rolę układu

rozrodczego

na planszy wskazuje

miejsce rozwoju

zarodka

wyjaśnia pojęcie

„ciąża”

wymienia zmiany

fizyczne zachodzące

w okresie

dojrzewania u

dziewcząt i chłopców

Świętokrzyskich,

Sudetach i Karpatach

wymienia 2–3

osobliwości

wybranego parku

narodowego

podaje po dwa

przykłady

organizmów

chronionych

w poznanych parkach

narodowych

omawia budowę

zewnętrzną mchu

znaczenie mchów

w przyrodzie

omawia budowę

zewnętrzną paproci

dokumentuje

obserwację zarodni

i zarodników paproci

na okazach

naturalnych wskazuje

poznane części ciała

roślin

rozpoznaje nasiona

kilku wybranych

roślin nasiennych


znaczenia roślin

nasiennych

w przyrodzie

i dla gospodarki

człowieka

wskazuje cechy

budowy pozwalające

odróżnić od siebie

wybrane rośliny

nagonasienne

wskazuje cechy

budowy pozwalające

odróżnić od siebie

wybrane rośliny

wymienia przyczyny

chorób zakaźnych ;

określa zachowania

zwierzęcia, które

mogą świadczyć o

tym, że jest ono chore

na wściekliznę

rozpoznaje wszy

i kleszcze

omawia sposoby

zapobiegania

zarażeniu się

pasożytami

wewnętrznymi

omawia skutki

upadków i zasady

udzielania pierwszej

pomocy w przypadku

skaleczeń

omawia zasady

pielęgnacji

ozdobnych roślin

trujących i silnie

drażniących

omawia zagrożenia

związane z

przebywaniem nad

wodą

wyjaśnia, na czym

polega

bezpieczeństwo

podczas zabaw

ruchowych

omawia sposób

postępowania w

przypadku pożaru

podaje przykłady

substancji, które

mogą uzależniać

podaje przykłady

sytuacji,

w których należy

zachować się

okrytonasienne

podaje przykłady

roślin mających pędy

podziemne

omawia rolę łodygi

na podstawie

obserwacji przekroju

drzewa iglastego, np.

sosny, oblicza jego

wiek

wymienia funkcje

liścia

omawia cechy

palowego systemu

korzeniowego

rozpoznaje rodzaje

pędów podziemnych

rozpoznaje typy

systemów

korzeniowych roślin

wyjaśnia, na czym

polega rozmnażanie

bezpłciowe roślin

podaje nazwy części

kwiatu

rysuje pręcik i słupek

korzystając ze

schematu, omawia

cykl rozwojowy

rośliny

okrytonasiennej

opisuje rysunek

budowy nasienia

porównuje budowę

kwiatów tulipana

i jabłoni

wymienia miejsca

występowania

grzybów

odróżnia gatunki

grzybów jadalnych od

gatunków grzybów

trujących

asertywnie

podaje przykłady wód

słodkich (w tym wód

powierzchniowych) i

wód słonych

wyjaśnia, jak

powstają rzeki

wskazuje różnice

między oceanem a

morzem

charakteryzuje

warunki życia w

wodzie

omawia

przystosowania roślin

do życia w wodzie


plankton

wymienia źródła tlenu

rozpuszczonego w

wodzie

opisuje sposoby

pobierania tlenu przez

organizmy żyjące

w wodzie

wskazuje na mapie

dorzecze

wyjaśnia pojęcia:

rzeka główna,

dopływ, dorzecze

wymienia cechy

glonów

podaje nazwy

przedstawicieli

glonów

jednokomórkowych,

kolonijnych

i wielokomórkowych

wymienia sposoby

poruszania się

pierwotniaków

podaje nazwy stref

życia w jeziorze

podaje po 2–3

przykłady pozytywnej

i negatywnej roli

grzybów

opisuje (na podstawie

obserwacji) warunki,

w jakich występują

grzyby

wyjaśnia, czym są

drobiny

wyjaśnia pojęcie

właściwości

substancji

omawia wpływ

temperatury na

zmiany stanu

skupienia substancji

rozpoznaje stan

skupienia substancji

na podstawie ułożenia

drobin


wpływ rozdrobnienia

substancji na jej

objętość

określa właściwości

ciał stałych w

zakresie kształtu

i ściśliwości

wymienia

właściwości

mechaniczne ciał

stałych

bada oddziaływanie

magnesów na siebie i

inne substancje

podaje przykłady

wykorzystania

w życiu właściwości

plastycznych

i magnetycznych ciał

stałych


układa łańcuch

pokarmowy w

jeziorze

omawia warunki

panujące w strefie

przybrzeżnej jeziora

podaje przykłady

roślin strefy


podaje nazwy

organizmów

tworzących plankton

podaje nazwy

zwierząt żyjących

w strefie toni wodnej

lub strefie wód

głębokich jeziora

wymienia czynniki

wpływające na

obecność

organizmów żyjących

w morzach i oceanach

omawia piętrowe

rozmieszczenie

glonów w morzach i

oceanach

podaje nazwy

zwierząt żyjących w

strefie otwartej toni

wodnej mórz

i oceanów

podaje nazwy grup

skał

podaje przykłady

poszczególnych

rodzajów skał

omawia etapy

powstawania gleby

omawia budowę

gleby

wymienia rodzaje

gleb występujących

w Polsce

cieczy w zakresie

kształtu i ściśliwości


możliwość zmiany

objętości cieczy

porównuje,

przeprowadzając

doświadczenie,

wpływ rodzaju cieczy

na szybkość

parowania

podaje sposób

wyznaczenia masy

doświadczalnie

porównuje masy

różnych substancji o

tej samej objętości


gazów w zakresie

kształtu i ściśliwości

podaje przykłady

dyfuzji w gazach


wpływ temperatury

na objętość

omawia rolę

organizmów

glebowych

omawia rolę korzeni

roślin lądowych

wskazuje


do ochrony przed

niekorzystną

temperaturą

podaje nazwy warstw

lasu

omawia zasady

zachowania się w

lesie

wymienia nazwy

przykładowych


w poszczególnych

warstwach lasu

podaje

charakterystyczne

cechy igieł

porównuje wygląd

igieł sosny i świerka

wymienia cechy łąki i

zwierzęta

mieszkające na niej

DOBRY

omawia zasady

skutecznego uczenia

się

wyjaśnia, dlaczego w

sytuacjach trudnych

warto zwrócić się

o pomoc do innych

podaje przykłady

sytuacji, w których

może służyć pomocą

innym


zdrowy styl życia

konstruuje własny

DOBRY


plan przedmiotu

oblicza wymiary

przedmiotu w

różnych skalach,

porównuje ilość

informacji zawartych

na mapach

wykonanych w

różnych skalach

oblicza wymiary

boiska w skali 1 :

500; rysuje plan

DOBRY

opisuje zasługi

Mikołaja Kopernika

dla rozwoju nauk

omawia

najważniejsze

założenia teorii

heliocentrycznej

wymienia w

kolejności planety

Układu Słonecznego

rozpoznaje ciała

niebieskie na

podstawie opisu

zaznacza na rysunki

oś ziemską

plan dnia

wyjaśnia, dlaczego

ważne jest stosowanie

różnorodnych form

wypoczynku

wymienia cechy

ożywionych

elementów przyrody

wskazuje

w najbliższym

otoczeniu przykłady

wytworów

działalności

człowieka

omawia etapy

doświadczenia

planuje miejsca 2–3

obserwacji; dobiera

przyrząd do

obserwowanego

obiektu

podpisuje na

schemacie

poszczególne części

mikroskopu

przeprowadza

obserwację

mikroskopową

zgodnie z instrukcją


widnokrąg

mawia budowę

kompasu

omawia sposób

wyznaczania

kierunków

geograficznych za

pomocą gnomonu

wyznacza kierunki

geograficzne, stosując

poznane wcześniej

sposoby

wyjaśnia, na czym

boiska szkolnego

wyjaśnia, kiedy do

obliczenia odległości

użyjemy kroczka,

a kiedy nitki

oblicza odległości na

planie i mapie za

pomocą skali

liniowej,

wykorzystując

kroczek, cyrkiel lub

linijkę oraz nitkę

wyjaśnia pojęcie

poziomica

odczytuje przybliżoną

wysokość punktu

położonego między

poziomicami

odczytuje z mapy

poziomicowej

wysokość względną

rozróżnia rodzaje

zagłębień

szacuje wysokość

drzewa, za pomocą

metody cienia

wyjaśnia pojęcie

barwy

hipsometryczne

klasyfikuje wypukłe

formy terenu,

wykorzystując

przedziały wysokości

wyjaśnia pojęcie

mapa

ogólnogeograficzna

wskazuje na mapie

ogólnogeograficznej

obiekty wymienione

w legendzie mapy

porównuje budowę

ciał

omawia rolę sił

wyjaśnia znaczenie

terminów: bieguny

jednoimienne,

bieguny

różnoimienne

opisuje zasadę

działania kompasu

wymienia czynniki

zakłócające działanie

kompasu

wyjaśnia znaczenie

pojęć: siatka

geograficzna, siatka

kartograficzna,

południki,

równoleżniki, równik

wymienia skutki

nachylenia osi

ziemskiej

zaznacza na rysunku

oświetlenie Ziemi

w dniach tzw.

przesileń

opisuje rolę oceanu

jako magazynu

żywności i źródła

surowców

mineralnych

wymienia przyczyny

wielkich odkryć

geograficznych


układ odniesienia

wyjaśnia, na czym

polega względność

ruchu

oblicza prędkość

poruszającego się

ciała

wymienia sposoby

zwiększania i

zmniejszania siły

tarcia

opisuje znaczenie sił

oporu


siła elektryczna

wyjaśnia, popierając

przykładami, pojęcia:

polega orientowanie

mapy orientuje mapę

za pomocą kompasu

rozpoznaje wybrane

rośliny doniczkowe

podaje nazwy etapów

rozwoju rośliny

rozpoznaje drzewa i

krzewy rosnące w

najbliższym

otoczeniu

wykonuje zielnik

zawierający rośliny

rosnące na

określonym siedlisku,

np. na poboczach

dróg

określa cel hodowli

zwierząt

wyjaśnia, dlaczego

nie wszystkie

zwierzęta możemy

hodować w domu

wyjaśnia zasadę

działania termometru

formułuje wnioski do

przeprowadzonych

doświadczeń

formułuje wnioski

z przeprowadzonych

doświadczeń

rysuje schemat

przedstawiający

zmiany stanu

skupienia wody

wymienia przyrządy

służące do obserwacji

meteorologicznych

omawia zmiany

temperatury

powietrza w ciągu

roku

omawia sposób

zewnętrznych w

kształtowaniu

powierzchni ziemi

omawia dowolny pas

ukształtowania

powierzchni Polski

charakteryzuje pas

ukształtowania

powierzchni, w

którym położone jest

jego miejsce

zamieszkania

pokazuje na mapie

główne dopływy

Wisły i Odry

pokazuje na mapie

jeziora zaporowe

pokazuje na mapie

największe obszary

bagienne w Polsce

wyjaśnia, dlaczego

najwięcej jezior

występuje w

północnej Polsce

wyjaśnia, dlaczego

rozmieszczenie lasów

w Polsce jest

nierównomierne

pokazuje na mapie

największe i

najmniejsze

województwo

odczytuje z mapy

nazwy województw

sąsiadujących z tym,

w którym mieszka

wymienia nazwy

stolic krajów

sąsiadujących

z Polską

charakteryzuje kraje

sąsiadujące z Polską

charakteryzuje trzy

przewodniki

i izolatory

wymienia skutki

przepływu prądu

elektrycznego


promień świetlny

podaje przykłady

wykorzystania

camery obscura

podaje przykłady

przyrządów,

w których

wykorzystano

zjawisko odbicia

światła

opisuje cechy

dźwięku

opisuje wpływ hałasu

na organizm

człowieka

podaje przykłady

zwierząt należących

do kręgowców

i bezkręgowców

opisuje pokrycie ciała

stawonogów

porównuje budowę

przedstawicieli


stawonogów

rozpoznaje na

ilustracjach

przedstawicieli


mięczaków

opisuje sposób

oddychania ryb

wyjaśnia określenie:

ryby

dwuśrodowiskowe

wymienia cechy

budowy gadów

świadczące o ich

przystosowaniu do

życia na lądzie

wyjaśnia, popierając

przykładami, pojęcia:

gniazdownik,

powstawania chmur

rozróżnia rodzaje

osadów

atmosferycznych


ciśnienie

atmosferyczne

formułuje wnioski

z przeprowadzonych

doświadczeń

omawia budowę

wiatromierza

przygotowuje

możliwą prognozę

pogody na dzień

następny dla swojej

miejscowości

omawia zmiany

temperatury

powietrza w ciągu

dnia

wyjaśnia, czym są

górowanie Słońca i

południe słoneczne

omawia zmiany w

pozornej wędrówce

Słońca nad

widnokręgiem

w poszczególnych

porach roku

omawia hierarchiczną

budowę organizmów

wielokomórkowych

charakteryzuje

czynności życiowe

organizmów

omawia cechy

rozmnażania

płciowego

i bezpłciowego

omawia cechy

przedstawicieli

poszczególnych

wybrane kraje Unii

Europejskiej

wyjaśnia, dlaczego

lokalne

zanieczyszczenia

mogą stanowić

zagrożenie dla

odległych obszarów

podaje przykłady

zagrożenia

środowiska

wynikające z rozwoju

transportu

samochodowego

wyjaśnia, dlaczego

ścieki stanowią

zagrożenie dla

środowiska

wyjaśnia pojęcie

bogactwa przyrody

wymienia działania

człowieka służące

ochronie przyrody

wykonuje wszystkie

czynności zgodnie

instrukcją

wyjaśnia cel ochrony

przyrody


rezerwaty przyrody

wyjaśnia, na czym

polega ścisła i

częściowa ochrona

danego obszaru

podaje przykłady

organizmów objętych

ochroną częściową

porównuje zasady

ochrony ścisłej i

częściowej wyjaśnia

pojęcie krajobraz

wymienia składniki,

które należy

zagniazdownik

opisuje

przystosowania

ssaków do życia w

różnych typach

środowisk

określa, jakie

czynniki wpływają na

występowanie danego

klimatu

wyjaśnia pojęcia:

strefy klimatyczne,

klimat astrefowy

opisuje wpływ

działalności

człowieka na zmiany

krajobrazów Ziemi

podaje przykłady

działań człowieka w

strefie wilgotnych

lasów równikowych

opisuje roślinność

sawanny oraz

przystosowania

roślinności pustyń i

stepów

wymienia

charakterystyczne

elementy krajobrazu

pustynnego

opisuje cechy

klimatu:

śródziemnomorskiego

, tundry, pustyń

lodowych

i wysokogórskiego

opisuje

przystosowania drzew

liściastych do zmian

temperatury w ciągu

roku i drzew iglastych

do warunków

klimatycznych tajgi

wyjaśnia pojęcia:

step, pampa, preria

opisuje

przystosowania

ssaków do życia na

obszarach polarnych


charakteryzuje

królestwo protestów

wyjaśnia pojęcia:

organizm

samożywny,

organizm

cudzożywny

wymienia cechy

roślinożerców

podaje przykłady

zwierząt

odżywiających się

szczątkami

glebowymi

wymienia

przedstawicieli

pasożytów

opisuje drogę

pokarmu

w organizmie

omawia, co dzieje się

z pokarmem po

zakończeniu

trawienia

wymienia funkcje

układu krwionośnego

wyjaśnia czym jest

tętno

proponuje zestaw

prostych ćwiczeń

poprawiających

funkcjonowanie

układu krwionośnego

określa cel wymiany

gazowej

omawia budowę płuc

wyjaśnia, na czym

polega oddychanie

komórkowe

rozróżnia rodzaje

połączeń kości

podaje nazwy

uwzględnić, opisując

krajobraz

omawia cechy

krajobrazu

kulturowego

wskazuje w

krajobrazie


składniki naturalne

wyjaśnia pojęcie

cieśnina

wyjaśnia, dlaczego

Morze Bałtyckie jest

morzem słabo

zasolonym

podaje przykłady

organizmów

samożywnych

występujących w

Morzu Bałtyckim

wyjaśnia pojęcie

wydmy ruchome

wyjaśnia, na czym

polega niszcząca

działalność morza

opisuje wybrzeże

wysokie

wyjaśnia pojęcie

depresja

opisuje krajobraz

wielkomiejski

proponuje trasę

wycieczki po

Warszawie

charakteryzuje

wybrany park

narodowy

rozpoznaje symbole

parków narodowych

podaje przyczyny

przekształcenia

krajobrazu

naturalnego Wyżyny

wymienia po kolei

piętra roślinne w

Alpach

opisuje cechy

mieszaniny do

poznanych sposobów

rozdzielania

mieszanin

dobiera przykłady z

życia codziennego

opisuje składniki

roztworu wyjaśnia,

czym są stopy

wyjaśnia, na czym

polega przemiana

odwracalna

i nieodwracalna

charakteryzuje

wyczerpywalne

i niewyczerpywalne

zasoby przyrody

wyjaśnia, dlaczego

zanieczyszczenia

powietrza należą do

szczególnie

niebezpiecznych

wymienia czynniki

wpływające na wzrost

ilości gazów

cieplarnianych

w atmosferze

podaje przykłady

działań na rzecz

ochrony przyrody

prowadzonych przez

organizacje

międzynarodowe

głównych stawów

organizmu człowieka

wskazuje na planszy

elementy budowy oka

wymienia zadania

mózgu

wyjaśnia nazwy

ogniw łańcucha

pokarmowego


sieć pokarmowa

wskazuje na planszy

pozostałe elementy

wnętrza ucha

wskazuje na planszy

drogę informacji

dźwiękowych

wskazuje różnice

w budowie ciała

kobiety i mężczyzny

omawia rolę

poszczególnych

narządów układu

rozrodczego

na planszy wskazuje

miejsce zapłodnienia

omawia główne etapy

rozwoju dziecka

wewnątrz organizmu

matki

omawia zmiany

zachodzące w dwóch

dowolnie wybranych

etapach rozwojowych

człowieka

wymienia objawy

towarzyszące

gorączce

wymienia sposoby

zapobiegania

zatruciom

pokarmowym

omawia zasady

Śląskiej w krajobraz

miejsko-przemysłowy

podaje przykłady

działań człowieka

służących poprawie

stanu środowiska

wymienia cechy

krajobrazu krasowego

wyjaśnia, w jaki

sposób powstają

jaskinie

omawia cechy

suchorośli

uzasadnia, że Wyżyna

Krakowsko-

Częstochowska jest

atrakcyjna

turystycznie

wyjaśnia, w jaki

sposób powstają

wąwozy

omawia,

wykorzystując mapę,

położenie Krakowa

zaznacza na osi czasu

główne wydarzenia z

historii Krakowa

omawia osobliwości

Wawelu

wyjaśnia, jak

powstały gołoborza

opisuje krajobraz Gór

Świętokrzyskich

opisuje krajobraz

Karkonoszy

pokazuje na mapie

Polski pasma górskie

tworzące Karpaty

pokazuje na mapie

Tatr Tatry Wysokie

i Tatry Zachodnie

wymienia cechy

krajobrazu

przechowywania

żywności

wyjaśnia pojęcie

„pasożyty zewnętrzne

i wewnętrzne”

omawia zasady

zapobiegania

chorobom

przenoszonym przez

zwierzęta domowe

opisuje sposób

pielęgnacji skóry ze

szczególnym

uwzględnieniem

okresu dojrzewania

wyjaśnia,

na czym polega

higiena jamy ustnej

charakteryzuje

objawy stłuczeń i

złamań

omawia objawy

oparzeń

wyjaśnia, czym są

niewypały

niewybuchy

omawia zagrożenia ze

strony owadów

wyjaśnia, na czym

polega palenie bierne

wyjaśnia pojęcia:

wody słodkie, wody

słone

charakteryzuje wody

powierzchniowe

omawia warunki

niezbędne do

powstania jeziora

wymienia cechy

budowy zwierząt

wodnych ułatwiające

pokonywanie oporu

wody

wysokogórskiego

wyjaśnia, dlaczego

roślinność w górach

jest rozmieszczona

piętrowo

oblicza temperaturę

powietrza na

szczytach, znając

temperaturę

powietrza u podnóża

gór

wyjaśnia związek

budowy mchów ze

sposobem pobierania

przez nie wody

podaje przykłady

wykorzystywania

mchów przez

człowieka

podaje przykłady

znaczenia

paprotników

omawia budowę

zewnętrzną skrzypów

omawia budowę

zewnętrzną widłaków

wskazuje położenie

zarodni

u obserwowanych

roślin

wyjaśnia pojęcia:

rośliny nagonasienne

i okrytonasienne

porównuje położenie

nasion u roślin

nagonasiennych

i okrytonasiennych

wskazuje na okazach

naturalnych roślin

nago-

i okrytonasiennych

położenie

kwiatostanów

podaje przykłady

zwierząt unoszonych

przez prąd wody,

pływających,

przytwierdzonych

pod wodą i żyjących

na dnie

wyjaśnia, dlaczego

większość

organizmów wodnych

może przetrwać zimę

omawia warunki

świetlne panujące

w zbiorniku wodnym

omawia budowę

doliny rzecznej

wymienia cechy,

którymi różnią się

poszczególne odcinki

rzeki

omawia sposób

pomiaru prędkości

wody w rzece

wyjaśnia pojęcie

„glony”

wskazuje

poszczególne

elementy budowy

glonów

wielokomórkowych

omawia znaczenie

glonów

; omawia znaczenie

pierwotniaków

omawia warunki

życia w jeziorze w

zależności od pory

roku

wymienia czynniki

warunkujące życie

w poszczególnych

strefach jeziora

charakteryzuje

omawia rolę aparatu

szparkowego u roślin

porównuje systemy

korzeniowe palowy i

wiązkowy

wskazuje poznane

rodzaje liści na

okazach naturalnych

wyjaśnia, na czym

polega rozmnażanie

płciowe roślin

omawia rolę

poszczególnych

części kwiatu

omawia budowę

pręcika i słupka

wyjaśnia znaczenie

pojęć: zapylenie

i zapłodnienie

wyjaśnia, dlaczego

grzyby tworzą

odrębne królestwo

podaje przykłady

grzybów jedno-

i wielokomórkowych

omawia budowę

grzybów

wielokomórkowych

wymienia cechy

budowy zewnętrznej

grzybów ułatwiające

ich rozpoznawanie

podaje przykłady

wpływu grzybów

pasożytniczych na

rośliny, zwierzęta,

ludzi

wskazuje

w środowisku

przyrodniczym

grzyby pasożytnicze

porównuje

właściwości wody

roślinność strefy


omawia warunki

panujące w strefie

otwartej toni wodnej

jeziora

wyjaśnia, dlaczego

w strefie wód

głębokich jeziora nie

występują rośliny

wyjaśnia, dlaczego

glony są

rozmieszczone

piętrowo w morzach i

oceanach

omawia budowę skał

opisuje budowę skał

litych, zwięzłych

i luźnych

wyjaśnia, w jaki

sposób powstaje

próchnica

omawia żyzność

poszczególnych

rodzajów gleb

wyjaśnia, dlaczego

należy dbać o glebę

charakteryzuje


zabezpieczające przed

utratą wody

wymienia przykłady

przystosowań

chroniących

zwierzęta przed

działaniem wiatru

opisuje sposoby

wymiany gazowej u

zwierząt lądowych

omawia znaczenie

lasu

porównuje drzewa

liściaste z iglastymi

w trzech stanach

skupienia

omawia ułożenie

drobin w ciałach

stałych, cieczach

i gazach

wyjaśnia, co

nazywamy

nieściśliwością ciał

stałych


magnes


przyciąganych

i nieprzyciąganych

przez magnes

określa właściwość

mechaniczną

wskazanego ciała

stałego

wyjaśnia, dlaczego

ciecze nie mają

własnego kształtu

porównuje

właściwości ciał

stałych i cieczy

w zakresie kształtu

i ściśliwości


wpływ temperatury

cieczy na ich dyfuzję

oblicza masę

substancji o danej

objętości, mając daną

masę 1 cm3 tej

substancji

wyjaśnia, dlaczego

gazy nie mają stałego

kształtu i stałej

objętości

wyjaśnia, na czym

polega ściśliwość

gazów

rozpoznaje rosnące w

Polsce rośliny iglaste

rozpoznaje

przynajmniej sześć

gatunków drzew

liściastych

przedstawia zmiany

zachodzące na łące

w różnych porach

roku

rozpoznaje pięć

gatunków roślin

występujących na

łące

podaje przykłady

wykorzystywania

uprawianych warzyw

wymienia

sprzymierzeńców

człowieka w walce ze

szkodnikami upraw

wymienia

skutki przyjmowania

narkotyków


asertywność

wyjaśnia, na czym

polega rozprężliwość

gazów

wyjaśnia pojęcia:

przewodnik ciepła,

izolator ciepła

podaje przykłady

zastosowania gazu

jako izolatora ciepła

podaje przykłady

świadczące o tym, że

konstruktorzy

i projektanci

uwzględniają

zjawisko

rozszerzalności


wyjaśnia, na czym

polega nietypowa

rozszerzalność

cieplna wody

porównuje zjawiska

parowania i wrzenia

wyjaśnia, na jakiej

zasadzie zamyka się

szczelnie słoiki

z przetworami

BARDZO DOBRY

omawia wpływ

hałasu na

samopoczucie w

szkole

charakteryzuje

czynniki wpływające

na tworzenie dobrej

atmosfery w szkole

i w domu

uzasadnia, że

planowanie

codziennych

czynności jest

elementem zdrowego

stylu życia

BARDZO DOBRY

zapisuje skalę

różnymi sposobami

porównuje skale

planów i map

wyjaśnia związek

odległości na mapie z

zastosowaną skalą

oblicza rzeczywiste

odległości między

wskazanymi

miastami, korzystając

z podziałki liniowej

oblicza wymiary

rzeczywiste obiektów,

BARDZO DOBRY

wymienia, popierając

przykładami, typy

planet

wyjaśnia znaczenie

terminów: pole

magnetyczne, linie sił

pola magnetycznego

opisuje zależność

między położeniem

ziemskich biegunów

geograficznych

i magnetycznych

opisuje różnice

między południkami

a równoleżnikami

podaje przykłady

powiązań przyrody

nieożywionej

i ożywionej

klasyfikuje wskazane

elementy na

ożywione

i nieożywione

składniki przyrody

oraz wytwory

działalności

człowieka

na podstawie

obserwacji podejmuje

próbę przewidzenia

niektórych sytuacji i

zjawisk

określa przeznaczenie

poszczególnych

części mikroskopu

podaje przykłady

wykorzystania w

życiu umiejętności

wyznaczania

kierunków

geograficznych

porównuje

dokładność

wyznaczania

kierunków

geograficznych za

pomocą kompasu

i gnomonu

omawia sposoby

wyznaczania

kierunku północnego

na podstawie

obserwacji obiektów

przyrodniczych

i wytworów

człowieka

porównuje

dokładność

mając podane ich

wymiary w skali i

skalę

wyjaśnia pojęcie

mapa poziomicowa

omawia, jak powstaje

mapa poziomicowa

podaje przykłady

informacji, które

można odczytać z

mapy

rozpoznaje na mapie

poziomicowej formy

terenu

omawia

ukształtowanie terenu

na podstawie mapy

poziomicowej

wyjaśnia pojęcie:

mapa hipsometryczna

klasyfikuje wypukłe

i wklęsłe formy

terenu,

charakteryzuje

wybrany fragment

terenu, uwzględniając

ukształtowanie

powierzchni oraz

składniki przyrody i

wytwory człowieka

wyjaśnia, na czym

polega działanie sił

zewnętrznych i

wewnętrznych

pokazuje na mapie

krainy, które tworzą

poszczególne pasy

ukształtowania

powierzchni Polski na

podstawie opisu

rozpoznaje pas

ukształtowania

powierzchni Polski

odszukuje punkt na

mapie mając dane

jego współrzędne

geograficzne


Ziemi istnieją różnice

czasu


obszarach

podbiegunowych trwa

noc polarna i dzień

polarny

opisuje wpływ zmian

oświetlenia Ziemi

przez Słońce na

warunki życia

organizmów

opisuje poznane

kontynenty

oblicza drogę, czas,

mając podane

pozostałe wielkości

opisujące ruch

wyjaśnia, od czego

zależy siła tarcia

porównuje siły oporu

powietrza i wody

wyjaśnia, czym są

wyładowania

elektryczne


prąd elektryczny

opisuje wpływ

przepływającego

prądu na igłę

magnetyczną

opisuje sposób

rozchodzenia się

światła i dźwięku

opisuje zasadę

działania camery

obscury

wyjaśnia pojęcia:

poszczególnych

rodzajów map

odszukuje na mapie

wskazane obiekty

orientuje mapę za

pomocą obiektów

w terenie

określa warunki

niezbędne do

prowadzenia uprawy

roślin

porównuje budowę

zewnętrzną drzew,

krzewów i roślin

zielnych

wykonuje zielnik

zawierający rośliny

rosnące w kilku

różnych siedliskach

analizuje wpływ

zmian temperatury

powietrza na życie

organizmów żywych

wykazuje związek

pomiędzy porą roku

a występowaniem

określonego rodzaju

osadów

rozpoznaje rodzaje

chmur

na podstawie

obserwacji określa

kierunek wiatru

omawia zmiany

długości cienia w

ciągu dnia

porównuje wysokość

Słońca nad

widnokręgiem oraz

długość cienia

w poszczególnych

porach roku

podaje przykłady

pokazuje na mapie

dorzecze Wisły i

Odry

uzasadnia

konieczność podziału

administracyjnego

kraju

przygotowuje

prezentację na temat

krajów sąsiadujących

z Polską

wyjaśnia, dlaczego

zanieczyszczenie

środowiska jest

groźne dla wszystkich

organizmów

omawia sposób

powstawania

kwaśnych opadów

omawia sposób

powstawania smogu

wyjaśnia, dlaczego

ścieki mogą stanowić

zagrożenie dla

zdrowia człowieka ;

podaje przykłady

unieszkodliwiania

zanieczyszczeń przez

przyrodę

wskazuje różnice

między parkiem

narodowym a

parkiem

krajobrazowym

przygotowuje

prezentację o

wybranym obszarze

lub obiekcie

chronionym leżącym

na terenie

województwa

wyjaśnia, na czym

polega ochrona

odbicie

zwierciadlane,

ognisko, ogniskowa

opisuje sposób

powstawania obrazu

w oku

porównuje prędkość

światła i dźwięku

porównuje postać

polipa i meduzy

porównuje płazińce i

nicienie

wskazuje różnice w

budowie

przedstawicieli


mięczaków

opisuje sposób

rozmnażania się ryb

dzieli płazy na

bezogonowe i

ogoniaste, podając ich

charakterystyczne

cechy

pisuje sposób

rozmnażania się

gadów

wyjaśnia, dlaczego

ptaki mają bardzo

dobrze rozwinięty

układ oddechowy

porównuje budowę

płazów i gadów

charakteryzuje

poznane grupy

ptaków

opisuje sposób

rozmnażania się

ssaków

opisuje cechy klimatu

na podstawie


na wykresie

różnych sposobów

wykonywania tych

samych czynności

przez organizmy

porównuje

rozmnażanie płciowe

i bezpłciowe

porównuje sposoby

odżywiania się roślin,

zwierząt i grzybów

omawia sposób

wytwarzania pokarmu

przez rośliny

określa rolę, jaką

odgrywają w

przyrodzie zwierzęta

odżywiające się

szczątkami

glebowymi

wyjaśnia, na czym

polega pasożytnictwo

uzasadnia, że rośliny

nie mogłyby istnieć

bez obecności

zwierząt

omawia rolę witamin

i skutki niedoboru

i nadmiernego

spożycia

poszczególnych

składników

pokarmowych

wymienia wybrane

objawy niedoboru

jednej z poznanych

witamin

wyjaśnia rolę

enzymów

trawiennych

wskazuje narządy, w

których zachodzi

mechaniczne

i chemiczne

gatunkowa

podaje przykłady

działalności

człowieka skutkujące

przekształcaniem

krajobrazu

opisuje krajobraz


wyjaśnia, dlaczego

Morze Bałtyckie

należy do mórz

chłodnych

charakteryzuje

rozmieszczenie


w Morzu Bałtyckim,

uwzględniając

głębokość i zasolenie

omawia, w jaki

sposób powstały

jeziora przybrzeżne

omawia, w jaki

sposób Wisła

kształtowała

krajobraz Żuław

wymienia siłę, która

ukształtowała

krajobraz pojezierzy

wyjaśnia, w jaki

sposób kształtował

się krajobraz

pojezierzy

omawia osobliwości

przyrodnicze Krainy

Wielkich Jezior

Mazurskich

proponuje tematyczną

wycieczkę po

Warszawie

charakteryzuje parki

narodowe

wyjaśnia, dlaczego

Puszczę Białowieską

klimatycznym

opisuje związek

między oświetleniem

Ziemi

a występowaniem

stref klimatycznych

opisuje strukturę

wilgotnego lasu

równikowego

opisuje zagrożenia

wynikające

z działalności

człowieka w strefie

wilgotnych lasów

równikowych

opisuje


do życia w strefie

sawann

opisuje rodzaje

pustyń gorących,

podając ich przykłady

opisuje cechy roślin

tworzących makię

śródziemnomorską

wyjaśnia pojęcie:

roślinność

twardolistna

porównuje strukturę

lasu liściastego

i wilgotnego lasu

równikowego

podaje przykłady

przekształcania

stepów przez

człowieka

porównuje Arktykę

i Antarktydę

porównuje piętra

roślinne Tatr i Alp

wyjaśnia, na czym

polega rozpuszczanie

charakteryzuje

przekształcanie

pokarmu

wyjaśnia, jak należy

dbać o układ

krwionośny

podaje przykłady

produktów

żywnościowych

korzystnie

wpływających na

pracę układu

krwionośnego

omawia wymianę

gazową zachodzącą

w płucach

wyjaśnia, na czym

polega współdziałanie

układów:

pokarmowego,

oddechowego

i krwionośnego

w procesie

uzyskiwania energii

przez organizm

formułuje wnioski

z przeprowadzonych

doświadczeń

analizuje wartości

energetyczne

wybranych

produktów

spożywczych

omawia pracę mięśni

szkieletowych

wymienia narządy

budujące układ

nerwowy

wyjaśnia, w jaki

sposób układ

nerwowy odbiera

informacje

z otoczenia

uzasadnia, że układ

nazywamy „lasem

pierwotnym”

omawia proces

przekształcania

krajobrazu Wyżyny

Śląskiej

wyjaśnia pojęcie

krasowienia

opisuje wygląd

jaskini krasowej

wymienia przyczyny

różnorodności świata

roślin Wyżyny

Krakowsko-

Częstochowskiej

omawia czynniki,

dzięki którym na

Wyżynie Lubelskiej

intensywnie

rozwinęło się

rolnictwo

opisuje atrakcje

turystyczne

wybranego miasta

leżącego na Wyżynie

Lubelskiej

wymienia czynniki

zewnętrzne, które

ukształtowały

krajobraz Gór

Świętokrzyskich

porównuje krajobraz

Sudetów z

krajobrazem Gór

Świętokrzyskich

charakteryzuje skały

występujące w górach

omawia formy skalne

występujące

w Tatrach Wysokich

wymienia nazwy

dużych tatrzańskich

jezior, jaskiń i dolin

powietrze jako

jednorodną

mieszaninę gazów

opisuje sposoby

rozdzielania

podanych mieszanin

jednorodnych

i niejednorodnych

opisuje spalanie jako

przykład przemiany

nieodwracalnej

porównuje procesy

utleniania i spalania

wyjaśnia, podając

przykłady, czym są

odnawialne

i nieodnawialne

zasoby przyrody

opisuje rolę warstwy

ozonowej

opisuje skutki

wzrostu ilości gazów

cieplarnianych dla

środowiska

przyrodniczego

podaje sposoby

zapobiegania

kwaśnym opadom

podaje przykłady

zadań z zakresu

ochrony przyrody

wymagających

międzynarodowej

współpracy

podaje przykłady

międzynarodowych

konwencji na rzecz

ochrony przyrody

nerwowy koordynuje

pracę wszystkich

narządów zmysłów

wyjaśnia przyczyny

różnic w budowie

układu rozrodczego

żeńskiego i męskiego

omawia rozwój

zygoty od momentu

zapłodnienia do

chwili zagnieżdżenia

się w macicy

wyjaśnia, jaką rolę

pełni łożysko

omawia zmiany

zachodzące w

poszczególnych

etapach rozwojowych

porównuje

funkcjonowanie

organizmu w

poszczególnych

okresach życia

opisuje objawy

wybranych chorób

zakaźnych

omawia sposób

postępowania

w przypadku chorób

zakaźnych

wymienia

drobnoustroje mogące

wnikać do organizmu

przez uszkodzoną

skórę

dzieli pasożyty na

zewnętrzne

i wewnętrzne,

podając przykłady

charakteryzuje

objawy mogące

świadczyć o

obecności pasożyta

charakteryzuje piętra

roślinności w Tatrach

omawia cechy

budowy roślin

z poszczególnych

pięter umożliwiające

im życie na danej

wysokości

omawia proces

rozmnażania się

mchów przez

zarodniki

omawia rolę

poszczególnych

części ciała mchu

wyjaśnia, dlaczego

mchy nazywamy

organizmami

pionierskimi

wskazuje cechy

wspólne w procesie

rozmnażania mchów

i paprotników

wskazuje cechy

wspólne paproci,

skrzypów i widłaków

rozpoznaje

obserwowane mchy

i paprotniki,

posługując się

atlasem roślin

rozpoznaje typy

kwiatostanów

omawia wady i zalety

rozmnażania się przez

zarodniki i nasiona

wyszukuje rośliny

okrytonasienne

posiadające poznane

na lekcji typy

kwiatostanów

rozpoznaje typy

kwiatostanów

wewnętrznego

omawia zmiany, jakie

mogą pojawić się na

skórze w okresie

dojrzewania

wyjaśnia ,na czym

polega higiena

osobista demonstruje

sposób zakładania

opatrunków

demonstruje sposób

unieruchamiania

kończyn

omawia zasady

postępowania w

przypadku zatruć

środkami

chemicznymi

charakteryzuje

rodzaje zagrożeń

występujących poza

domem rozpoznaje 2–

3 dziko rosnące

rośliny trujące


uzależnienie

charakteryzuje

substancje znajdujące

się w dymie

papierosowym

charakteryzuje wody

słodkie występujące

na Ziemi

omawia, jak powstają

bagna

omawia, popierając

przykładami, wpływ

ruchu wody na

aktywność ruchową

organizmów

wyjaśnia, dlaczego

zbiornik wodny nie

zamarza do dna

wskazane przez

nauczyciela

omawia sposób

przewodzenia wody

i soli mineralnych

oraz produktów

fotosyntezy

omawia rodzaje

i różne kształty liści,

podając przykłady

wymienia przykłady

roślin mających:

system korzeniowy

palowy, system

korzeniowy

wiązkowy

porównuje budowę

dwóch roślin

okrytonasiennych np.

tulipana i mniszka

lekarskiego

wyjaśnia pojęcie

kwiaty obupłciowe

omawia proces

zapylenia

i zapłodnienia u roślin

okrytonasiennych

omawia budowę

owocu

na podstawie

obserwacji omawia

zmiany wyglądu

rośliny na różnych

etapach rozwoju

wymienia różnice

między grzybami a

roślinami

opisuje różne kształty

owocników, podając

przykłady

wymienia objawy,

które mogą świadczyć

o zatruciu grzybami

wymienia czynniki

wpływające na ilość

światła i głębokość,

na jaką ono przenika

omawia

rzeźbotwórczą

działalność rzeki

oblicza prędkość z

jaką woda płynie w

rzece

wyjaśnia pojęcie

„plecha”

omawia odżywianie

się pierwotniaków

omawia rolę

pierwotniaków w

łańcuchach

pokarmowych

wyjaśnia wpływ

mieszania się wód

jeziora na życie

organizmów wodnych

wyjaśnia, dlaczego

w strefie przybrzeżnej

jeziora występuje

bogactwo

organizmów żywych

charakteryzuje

zależności

pokarmowe

występujące w strefie

otwartej toni wodnej

jeziora

omawia sposób

odżywiania się małży

wyjaśnia przyczyny

różnic w zasoleniu w

mórz i oceanów

opisuje cechy

przystosowujące

organizmy do życia

w strefie głębinowej

mórz i oceanów

omawia sposób

postępowania

w przypadku

podejrzenia zatrucia

grzybami

rozpoznaje poznane

kształty owocników

grzybów

kapeluszowych

rozpoznaje,

korzystając z atlasu

2–3 gatunki grzybów

wyjaśnia, podając

przykłady, czym jest

materia

wyjaśnia, od czego

zależą właściwości

substancji

porównuje ruch

drobin w ciałach

stałych, cieczach

i gazach

wyjaśnia, dlaczego

ciała stałe mają

określony kształt i

określoną objętość

omawia wzajemne

oddziaływanie

magnesów

wyjaśnia, dlaczego

substancje o tej samej

objętości różnią się

masami

wyjaśnia związek

objętości substancji z

jej masą

porównuje przebieg

dyfuzji w cieczach

i w gazach

podaje przykłady

zastosowania

przewodnictwa

cieplnego ciał stałych

opisuje skały

występujące

w najbliższej okolicy

charakteryzuje

wymianę gazową u

roślin

przyporządkowuje

rodzaj lasu do typu

gleby, na której

rośnie

podaje przykłady

drzew rosnących

w poszczególnych

typach lasów

przyporządkowuje

nazwy gatunków

roślin do

charakterystycznych

barw łąki

uzasadnia, że łąka jest

środowiskiem życia

wielu zwierząt

porównuje

przekazywanie ciepła

przez ciecze, gazy

i ciała stałe

wyjaśnia związek

rozszerzalności


z ich budową

drobinową

wyjaśnia, dlaczego

szybkość parowania

cieczy zależy od jej

temperatury

CELUJĄCY

wyjaśnia, w jaki

sposób zmiana

jednego

elementu przyrody

może wpłynąć na

pozostałe wybrane

elementy

przeprowadza

dowolne

doświadczenie wraz

z zapisem wyników

obserwacji

wyjaśnia, dlaczego

do niektórych

doświadczeń należy

używać dwóch

zestawów

tworzy i rozumie

teksty przygotowuje

informacje na temat

CELUJĄCY

formułuje wnioski

przelicza skale

planów i map

oblicza odległość na

planie i mapie za

pomocą skali

liczbowej lub

mianowanej

sporządza plan

terenu, dobierając

odpowiednią skalę

oblicza różnicę

wysokości między

najwyżej i najniżej

położonymi punktami

na terenie Polski,

Europy i świata

porównuje zakres


na mapie

CELUJĄCY

wyjaśnia, dlaczego

Ziemia jest wielkim

magnesem,

wykorzystując

wiadomości na temat

budowy jej wnętrza

wyjaśnia pojęcia:

długość geograficzna,

szerokość

geograficzna

określa położenie

geograficzne

dowolnego punktu na

mapie

spośród dwóch

wybranych miast

wskazuje miasto,

w którym Słońce

wzejdzie lub zajdzie

wcześniej

innych przyrządów

służących do

prowadzenia

obserwacji

samodzielnie

wykonuje prosty

preparat

mikroskopowy

przygotowuje

informacje na temat

mikroskopu

elektronowego

podaje historyczne

i współczesne

przykłady

praktycznego

wykorzystania

umiejętności

wyznaczania

kierunków

geograficznych

dostosowuje sposób

orientowania mapy

do otaczającego

terenu

prezentuje jedną

egzotyczną roślinę

omawiając jej

wymagania życiowe

przygotowuje

informację na temat

roślin leczniczych

uprawianych w domu

lub w ogrodzie

przygotowuje

ciekawostki

i dodatkowe

informacje na temat

zwierząt

omawia obieg wody

w przyrodzie

wykazuje związek

rodzajów chmur z

hipsometrycznej

i ogólnogeograficznej

omawia działalność

lodowca na obszarze

Polski

szacuje, które pasy

ukształtowania

powierzchni Polski

zajmują największą i

najmniejszą

powierzchnię

omawia, w jaki

sposób powstają

bagna

wyjaśnia, dlaczego

niekorzystne jest

sadzenie lasów

jednogatunkowych ;

prezentuje informacje

na temat

najgroźniejszych

szkodników lasów

Polski

omawia sposób

sprawowania władzy

na terenie

województwa,

powiatu, gminy

przygotuje informacje

na temat podziału

administracyjnego

Polski,

wskazuje na mapie

skrajne punkty

Europy (najbardziej

wysunięte na: północ,

południe, zachód i

wschód)

przygotuje

informacje: na temat

państw europejskich,

uwzględniając np.:

największe i

wykonuje obliczenia

wymagające

przeliczania jednostek

prędkości

opisuje

przystosowania

budowy zewnętrznej

zwierząt służące

zmniejszaniu siły

oporu ich ruchu

wyjaśnia, dlaczego

przebywanie

w samochodzie

podczas burzy jest

bezpieczne

opisuje zasadę

działania

bezpieczników

opisuje zjawisko

zaćmienia Słońca;

opisuje zjawiska

echa, echolokacji

opisuje budowę

komórki zwierzęcej


regeneracja ciała

u pierścienic

opisuje rozwój

owadów (motyla)

opisuje cechy

przystosowujące ryby

do życia w strefach

głębinowych

wymienia trzy

gatunki płazów

żyjących na innych

kontynentach

podaje przykłady

wymarłych gadów

żyjących w różnych

środowiskach

opisuje, podając

przykłady, na czym

możliwością

wystąpienia opadów

wyjaśnia różnice

między opadami a

osadami

atmosferycznymi

charakteryzuje wirusy

wymienia nazwy

jednostek

systematycznych

omawia zasady

nazewnictwa

organizmów

przygotowuje

informacje na temat

długości życia

wybranych

organizmów

przygotowuje

informacje na temat

pasożytnictwa

w świecie bakterii,

grzybów, protistów

przedstawia krótkie

informacje na temat

sztucznych

barwników,

aromatów

identycznych

z naturalnymi,

konserwantów

znajdujących się w

żywności

przedstawia krótkie

informacje na temat

wpływu napojów

energetyzujących na

organizm człowieka

omawia objawy i

skutki anoreksji

omawia rolę

narządów

wspomagających

najmniejsze państwa,

państwa najmniej

i najbardziej

zaludnione itp.


na temat zagrożeń

lokalnego środowiska

przedstawia idee akcji


przyrody


na temat lokalnych

działań służących

ochronie środowiska

przygotowuje

informacje na temat

obszarów i obiektów

chronionych

uwzględniając np.:

największe i

najmniejsze obszary,

najstarsze i

najmłodsze,

obejmujące ochroną

największą i

najmniejszą liczbę

gatunków itp.

przygotowuje

informacje na temat

najstarszego parku

narodowego na

świecie

przygotowuje

informacje na temat

okresów ochronnych

kilku gatunków

ssaków


na temat osobliwości

przyrodniczych

regionu

wskazuje pozytywne i

negatywne skutki

polega pasożytnictwo

lęgowe

wyjaśnia, dlaczego

niektóre ssaki zaraz

po urodzeniu są

zdolne do

samodzielnego

funkcjonowania, a

inne wymagają opieki

matki

podaje przykłady

gatunków

endemicznych

występujących w

wybranych strefach

krajobrazowych

opisuje sposób

powstawania deszczy

zenitalnych

opisuje życie i zajęcia

mieszkańców

poznanych stref

przyporządkowuje

podane gatunki roślin

i zwierząt do

poszczególnych stref

krajobrazowych

wyjaśnia, dlaczego

katastrofy tankowców

stanowią zagrożenie

dla organizmów

morskich

opisuje sposób

rozdzielenia

składników naftowej

podanej mieszaniny

jednorodnej, której

składnikami są ciecze

podaje przykłady

wpływu

zanieczyszczeń

środowiska na

zdrowie i życie ludzi

w Polsce i na świecie

trawienie

wymienia czynniki,

które mogą

szkodliwie wpłynąć

na funkcjonowanie

wątroby lub trzustki

przygotowuje

informacje na temat

grup krwi lub chorób

krwi

charakteryzuje rolę

poszczególnych

składników krwi

wyjaśnia, dlaczego

w okresie szkolnym

należy szczególnie

dbać o prawidłową

postawę

omawia działanie

mięśni narządów

wewnętrznych

podaje przykłady

skutków uszkodzenia

układu nerwowego

(podaje przykłady

czynników, które

mogą zakłócić rozwój

płodu

wykonuje oś czasu

przedstawiającą

okresy życia

człowieka

przygotowuje

informacje na temat

pasożytów

wewnętrznych,

innych niż omówione

na lekcji

przygotowuje

informacje o

znaczeniu filtrów UV,

rozsądnym

korzystaniu z kąpieli

przekształcenia (lub

nie) krajobrazu


omawia sposób

powstawania bryzy


na temat atrakcji

turystycznych Gdyni i

Sopotu

przygotowuje

informację na temat

osobliwości

przyrodniczych

wybranego pojezierza

odszukuje na mapie

geometryczny środek

Polski

przygotowuje notatkę

prasową zachęcającą

do odwiedzenia

Warszawy


na temat rzadkich

gatunków

występujących w

parkach narodowych .

proponuje plan

wycieczki po

Wyżynie Lubelskiej

przygotowuje

prezentację na temat

Ołtarza Wita Stwosza

w kościele Mariackim

omawia wpływ

turystyki na przyrodę

parków narodowych

przygotowuje

informacje na temat

rzadkich gatunków

roślin i zwierząt

występujących

w omawianych

parkach narodowych

słonecznych

i solariów

wykonuje plakat lub

gazetkę ze

wskazówkami, jak

uniknąć

niebezpiecznych

sytuacji w domu

przygotowuje dane

statystyczne

dotyczące np. liczby

pożarów, liczby

wypadków

drogowych

z udziałem pieszych,

dzieci itp.

podaje przykłady

pozytywnego i

negatywnego wpływu

rzek na życie

i gospodarkę

człowieka

przygotowuje

informacje na temat

rzek, np.

największych,

najdłuższych,

okresowych

podaje przykłady

pozytywnej i

negatywnej roli

glonów morskich

przygotowuje

informacje na temat

przystosowań 2–3

gatunków zwierząt

lub roślin do życia

w ekstremalnych

warunkach lądowych

prezentuje atrakcje

turystyczne

Karkonoszy

opracowuje spis

zasad, których należy

przestrzegać,

wybierając się w góry

przygotowuje

informacje na temat

rzadkich gatunków

roślin i zwierząt

żyjących

w omawianych

parkach narodowych

omawia budowę

komórki roślinnej

omawia rolę

wybranych struktur

komórkowych

przygotowuje

informacje na temat

chronionych

gatunków

paprotników

przygotowuje

informacje na temat

roślin nasiennych,

podaje przykłady

przekształceń łodygi

podaje przykłady

wykorzystywania

łodyg roślin

nasiennych przez

człowieka

na podstawie

dodatkowych źródeł

informacji podaje

przykłady

przekształceń liści

i korzeni

podaje przykłady

różnych

przystosowań

kwiatów do zapylania


na temat wartości

odżywczych

wybranych nasion


bielmo

charakteryzuje

porosty

wyszukuje w różnych

źródłach informacje

o chronionych

gatunkach grzybów

przygotowuje spis

zasad

obowiązujących

podczas grzybobrania

wskazuje

w środowisku

przyrodniczym

porosty

wykorzystując skalę

porostową, ocenia

stan czystości

środowiska na

podstawie

dodatkowych źródeł

informacji wyjaśnia,

czym jest atom

omawia, popierając

przykładami, wpływ

sposobów ułożenia

drobin w ciałach

stałych na ich

właściwości

wyjaśnia pojęcie

gęstości substancji


próżnia

ii etap edukacyjny przyroda klasa iv klasa v klasa...

Documents