Iedereen doet mee Beleidsplan Sociaal Domein 2018-2021

2

Inhoud

Inleiding ............................................................................................................................. 4

Leeswijzer ....................................................................................................................... 5

2 Visie ............................................................................................................................. 8

2.1 Iedereen doet mee ................................................................................................. 8

2.2 Maatschappelijke doelen ......................................................................................... 8

2.3 Doelen voor lokaal gezondheidsbeleid ..................................................................... 13

3 Programma Samenwerken in het sociaal domein 2.0 ........................................................ 15

3.1 Integraliteit ......................................................................................................... 15

3.2 Regie ................................................................................................................. 16

3.3 Monitoring en sturing ........................................................................................... 17

3.4 Verstevigen netwerken ......................................................................................... 18

4 Inhoudelijke onderwerpen ............................................................................................. 20

4.1 Eenzaamheid ....................................................................................................... 21

4.2 Statushouders ..................................................................................................... 23

4.3 Armoede/financiën ............................................................................................... 25

4.4 Toegankelijkheid .................................................................................................. 27

4.5 Langer thuis wonen .............................................................................................. 30

4.6 Verwarde personen/zorgmijders ............................................................................ 32

4.7 Multiproblem gezinnen.......................................................................................... 34

4.8 Jongerenparticipatie ............................................................................................. 36

5 Ontwikkelingen, risico’s en financiën .............................................................................. 39

5.1 Ontwikkelingen .................................................................................................... 39

5.1.1 Beschermd wonen en maatschappelijke opvang ................................................... 39

5.1.2 Verwarde personen ........................................................................................... 39

5.1.3 Beschut werk en arbeidsmatige dagbesteding ...................................................... 39

5.1.4 Afstemming Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg ..................................... 39

5.1.5 Omgevingswet ................................................................................................. 39

5.1.6 Jeugd .............................................................................................................. 40

5.1.7 De vier ontwikkelrichtingen uit de startnotitie transformatie 2015 ........................... 40

5.2 Financiën ............................................................................................................ 40

5.3 Risico’s ............................................................................................................... 41

3

5.3.1 Bezuinigen op innovatie..................................................................................... 41

5.3.2 Ruimte voor innovatie ....................................................................................... 42

5.3.3 Rijksbeleid ....................................................................................................... 42

5.3.4 Overheveling maatschappelijke opvang en beschermd wonen ................................ 42

4

Inleiding

Meedoen is gezond, voorkomt dat inwoners eenzaam worden, houdt inwoners fit en geeft betekenis

aan het leven. Helaas is het niet voor iedereen vanzelfsprekend om mee te doen.

Dit beleidsplan beschrijft waar de gemeente over vier jaar wil zijn op het gebied van het sociaal

domein. Het geeft richting aan de wijze waarop iedereen mee kan doen in Voorschoten en

Wassenaar. Met het sociaal domein bedoelen we alles wat valt onder de Jeugdwet, de Wet

maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo), de Participatiewet en de Wet publieke gezondheid

(Wpg). Volgens deze wetten moet iedere gemeente in Nederland beleid maken waarin de doelen en

de ambities op deze terreinen zijn opgenomen. Voor het bepalen van de visie en de ambitie is

gebruik gemaakt van de doelenboom1 waarin vijf hoofddoelen zijn benoemd:

1. Inwoners zijn zelfredzaam en kunnen zo lang mogelijk de regie over hun eigen leven

houden

2. Inwoners groeien gezond en veilig op en kunnen zich maximaal ontwikkelen

3. Voorschoten en Wassenaar zijn veilig en er is sociale cohesie

4. Er is een duurzaam systeem voor zorg en ondersteuning. De ondersteuning vindt dicht bij

huis plaats.

5. Inwoners die hulp nodig hebben krijgen, de juiste ondersteuning op tijd

De doelen en acties in het sociaal domein staan in directe verbinding met beleidsterreinen die niet

onder de Jeugdwet, de Wmo, de Wpg en de Participatiewet vallen. Voorbeelden hiervan zijn de

nieuw in te voeren Omgevingswet en het beleidsterrein Wonen. Een integrale aanpak is gewenst.

Recent verschenen beleidsnota’s over de aanpalende beleidsterreinen blijven geldend, maar acties

worden zoveel mogelijk in samenhang opgepakt en er wordt afstemming gezocht. Voorbeelden

hiervan zijn de Cultuurnota, de Sportnota, de woonvisie en de structuurvisie. Wanneer er in de

toekomst (beleids)keuzes worden gemaakt helpen de gestelde doelen voor het sociaal domein bij

een integrale aanpak en benadering. Er is in dit beleidsplan opgeschreven hoe Voorschoten en

Wassenaar er over vier jaar uit willen zien, en te maken keuzes moeten daar aan bijdragen.

Er gaan veel dingen goed in het sociaal domein. De drie decentralisaties naar de gemeente zijn

goed vormgegeven, maar er blijft ruimte voor verbetering. Om te zorgen dat echt iedereen mee

kan doen moeten de gemeenten, samen met maatschappelijke partners én de inwoners aan de

slag.

1 Vastgesteld in de strategische visie monitoring en verantwoording sociaal domein.

5

Leeswijzer

De gemeente stelt een beleidsplan vast waarin de visie en doelen voor het sociaal domein zijn

opgenomen; het wat (hoofdstuk 2). Om deze doelen te bereiken is van belang dat er concrete

acties worden geformuleerd over hoe we bij het eindplaatje komen. Deze hoe-vraag wordt

uitgewerkt in het Programma Samenwerken in het sociaal domein 2.0 (hoofdstuk 3) en voor de

inhoudelijke onderwerpen in uitvoeringsplannen (hoofdstuk 4). In hoofdstuk 5 is tenslotte aandacht

voor komende ontwikkelingen, financiële implicaties en de risico’s. Naast het beleidsplan wordt er

gewerkt aan de Monitor Sociaal Domein; een instrument waarmee wordt bekeken of en hoe we op

weg zijn in het behalen van de doelen.

De relatie tussen het beleidsplan, de uitvoeringsplannen, het Programma Samenwerken in het

sociaal domein 2.0 en de monitor is in onderstaand schema weergegeven. In de toelichting wordt

aangegeven wat er in het beleidsplan staat en wat verder wordt uitgewerkt. Tot slot wordt kort

uitgelegd hoe het bestuurlijk proces en de beleidscyclus er uitzien.

6

Het Programma Samenwerken in het sociaal domein 2.0

Er is een aantal onderwerpen, dat extra aandacht vraagt om de gewenste transformatie in het

sociaal domein te versnellen. Hierbij valt te denken aan het verbeteren van processen en

technieken, zoals monitoring, de financiering en afspraken rondom integraliteit en regie. Ook

verandering van houding en gedrag bij professionals is een aandachtspunt. Deze onderwerpen

krijgen een plek in het Programma Samenwerken in het sociaal domein 2.0 (het Programma). De

aanleiding voor het starten van het Programma is de noodzaak om bepaalde doelen dichterbij te

halen die van belang zijn voor de inwoner, de samenwerkende partijen en de gemeente. De

verwachting is dat de doelen niet gehaald worden wanneer er niet tijdelijk gerichte aandacht aan

besteed wordt. Door resultaten en doelen expliciet te maken in een programma ontstaat de

mogelijkheid om extra inzet te plegen door bijvoorbeeld ambtelijke capaciteit. In het Programma

ligt de focus op de wijze waarop ondersteuning aan inwoners met een hulpvraag wordt geboden.

Het ‘Advies doorontwikkeling dienstverleningsmodel en netwerken in het sociaal domein 2016 –

2017’ (2015) en de ‘Startnotitie Transformatie’ (2015) zijn vertrekpunt en richtingaanwijzer voor

de ontwikkelingen.

De uitvoeringsplannen

Met maatschappelijke partners is nagedacht over welke onderwerpen de komende jaren extra

aandacht nodig hebben. Uit deze inventarisatie kwamen onderwerpen als armoede, eenzaamheid

en statushouders naar voren. In uitvoeringsplannen wordt per onderwerp uitgewerkt wat er de

komende jaren gedaan moet worden. De uitvoeringsplannen worden opgesteld door werkgroepen.

Maatschappelijke partners vormen samen met medewerkers van de werkorganisatie Duivenvoorde

en inwoners die willen aansluiten de werkgroepen. Waar mogelijk wordt aangesloten bij bestaande

overleggen.

Het beleidsplan bevat de kaders waarbinnen de uitvoeringsplannen uitgewerkt moet worden. Bij elk

inhoudelijk onderwerp, wordt expliciet aandacht gevraagd voor vraagstukken die voor alle

onderwerpen relevant zijn: mantelzorgers & vrijwilligers, de wijze waarop de wijk kan worden

betrokken in de aanpak en de eigen bijdrage.

Er is sinds de decentralisaties al veel opgepakt en uitgewerkt. Dit heeft bijvoorbeeld geresulteerd in

een Plan van aanpak statushouders (juni 2017), het Plan van aanpak arbeidsmarktoffensief (juli

2015) en het actieplan jeugdwerkgelegenheid (2016-2018). Uitgangspunt bij de uitwerking van de

uitvoeringsplannen is dat vooral wordt voortgebouwd op dat wat er al is. Het doel van de gekozen

aanpak met uitvoeringsplannen, is om deze samen met maatschappelijke partners en inwoners op

te stellen. Om dit tot een succes te maken zijn de doelen zo geformuleerd dat er gezamenlijke

acties nodig zijn om ze te bereiken. Dit reikt verder dan het vragen van input; er wordt gewerkt

aan gedeelde verantwoordelijkheid en draagvlak. Het doel en hetgeen we willen bereiken per

inhoudelijk onderwerp is niet uitputtend, maar toegespitst op de samenwerking en de invloed van

anderen.

7

De Monitor Sociaal Domein

In de monitor sociaal domein wordt vanaf 2018 expliciet aandacht besteed aan de onderwerpen die

met de maatschappelijke partners zijn geselecteerd en de onderwerpen die worden uitgewerkt in

het Programma. Hierdoor krijgt de gemeenteraad goed zicht op of de doelen worden bereikt en

waar bijsturen nodig is. Monitoring en sturing is bovendien één van de onderwerpen in het

Programma, omdat er specifieke aandacht en inzet nodig is om voor de toekomst een goede

methode en werkwijze in te richten.

Het bestuurlijk proces en de beleidscyclus

De gemeenteraad heeft een kaderstellende en controlerende rol. In relatie tot het op pagina 5

weergegeven schema betekent dit, dat het van belang is dat de visie en de kaders voor het sociaal

domein door de raad worden vastgesteld. Dit betreft zowel inhoudelijke als financiële kaders. Een

belangrijk kader wordt gevormd door de doelen die in dit beleidsplan zijn opgenomen, en dat het

antwoord op de vraag hoe die doelen bereikt gaan worden, wordt belegd in het Programma en de

uitvoeringsplannen. De gemeenteraad wordt geïnformeerd over de stappen die worden gezet en de

resultaten die worden bereikt. Aanvullend hierop wordt in de monitor Sociaal Domein gemeten in

hoeverre we op de goede weg zijn in het bereiken van de gestelde doelen. Op basis van de

uitkomst wordt, via de begroting, een voorstel gedaan om bij te sturen indien nodig. De begroting

is een instrument waarin doelen en financiën aan elkaar gekoppeld worden. Het vaststellen van de

begroting is opnieuw een bevoegdheid van de raad.

Bovenstaande kan ook worden weergegeven in de Plan – Do – Check – Act-beleidscyclus:

➢ Plan: de gemeenteraad bepaalt de visie en de doelen en geeft daarmee de kaders aan.

➢ Do: in de uitvoeringsplannen en het Programma wordt invulling gegeven aan hoe we

daar gaan komen. Concrete acties worden uitgevoerd en de gemeenteraad wordt

hierover geïnformeerd, tenzij er besluiten nodig zijn; dan worden deze voorgelegd.

➢ Check: in de monitor Sociaal Domein wordt gemeten hoe ver we zijn in het bereiken

van de doelen.

➢ Act: Op basis van de uitkomsten van de monitor worden voorstellen tot bijsturen

gedaan in de begroting. De begroting wordt door de gemeenteraad vastgesteld.

8

2 Visie

2.1 Iedereen doet mee

Voorschoten en Wassenaar gaan uit van positieve gezondheid2: Inwoners hebben het vermogen

om zich aan te passen en eigen regie te voeren op de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in

het leven. Voorschoten en Wassenaar zijn dorpen met vitale inwoners die elkaar helpen. Waar

nodig wordt ondersteuning door professionals geboden. Inwoners worden begeleid in hun streven

een zinvolle bijdrage te leveren aan de samenleving.

In Voorschoten en Wassenaar denken inwoners na over hoe ze

hun leven willen inrichten, hoe zij hun talenten kunnen

ontwikkelen en hoe zij oud willen worden. Inwoners zijn actief

betrokken bij hun directe omgeving en zetten zich in om een

rijk verenigingsleven in stand te houden en een goede buur te

zijn wanneer anderen even een steuntje in de rug nodig

hebben.

Als inwoners er zelf niet uitkomen of zich zorgen maken

kunnen zij met al hun vragen of signalen voor zorg en

ondersteuning terecht op één plek. De vraag wordt zo snel mogelijk beantwoord door kundig

personeel. Signalen worden doorgegeven en er wordt adequaat op gereageerd.

Er wordt in Voorschoten en Wassenaar veel georganiseerd waar mensen naartoe kunnen zonder

dat ze daarvoor eerst een beschikking van de gemeente nodig hebben. Wanneer mensen echt niet

zonder professionele ondersteuning kunnen, wordt deze efficiënt en effectief ingezet. De gemeente

bepaalt de toegang tot deze maatwerkvoorzieningen. Daarbij is het vooral van belang dat de

ondersteuning aanvullend is op alles wat iemand zelf kan en inwoners stimuleert om naar

vermogen te participeren. Met de ondersteuning wordt aangesloten bij wat mensen motiveert en

waar ze blij van worden. Wanneer een gezin ondersteuning krijgt van meerdere organisaties,

werken deze goed samen en is er één regisseur.

2.2 Maatschappelijke doelen

De bovenstaande visie is afgeleid uit de vijf hoofddoelen die in 2015

zijn vastgesteld in de ‘Strategische visie monitoring en

verantwoording sociaal domein’.

Met ingang van 2017 zijn alle gemeenten in Nederland verplicht om

door het Rijk vastgestelde beleidsindicatoren op te nemen in de

begroting. De beleidsindicatoren voor het begrotingsprogramma ‘Sociaal domein’ hebben hieronder

2 Definitie positieve gezondheid volgens Machteld Huber

9

een plek gekregen bij één van de maatschappelijke doelen. Per indicator wordt niet alleen de

huidige situatie weergegeven, maar er wordt ook een streefwaarde bepaald. Deze streefwaarden

zijn gebaseerd op trends en prognoses, en zijn door allerlei verschillende factoren beïnvloedbaar.

Om die reden worden de streefwaarden jaarlijks in de begroting herijkt. In de begroting wordt per

indicator een toelichting op de streefwaarden gegeven. Er zijn twee maatschappelijke doelen waar

de beleidsindicatoren niks over zeggen. In de monitor Sociaal domein 2018 zullen tenminste voor

deze maatschappelijke doelen indicatoren worden toegevoegd.

Hieronder volgt per doel een korte beschrijving van wat eronder wordt verstaan, wat we willen

bereiken en welke verplichte beleidsindicatoren het effect laten zien:

1. Inwoners zijn zelfredzaam en kunnen zo lang mogelijk de regie over hun eigen

leven houden

Zelfredzame inwoners zijn inwoners die, al dan niet met behulp van ondersteuning, in staat zijn om

een waardevol leven te leiden. Om dit te kunnen bereiken, biedt de gemeente maatwerk in de

ondersteuning en is er ruimte voor initiatieven van inwoners. Iedere inwoner heeft de gelegenheid

om op een passende wijze te participeren in de samenleving. De gemeente faciliteert dit door, in

samenwerking met maatschappelijke partners, toegankelijke voorzieningen te organiseren. De

aanwezige voorzieningen zijn effectief en efficiënt. Stevige, professionele maatschappelijke

partners hebben een belangrijke rol in de organisatie, afstemming en uitvoering hiervan. Het

aanbod van de maatwerk- en de algemene voorzieningen sluit goed op elkaar aan.

Beleidsindicator

Voorsch

ote

n

2016

2018 2019 2020 2021

Wassen

aar

2016 2018 2019 2020 2021

Banen, aantal

per 1.000

inwoners in de

leeftijd 15 – 64

jaar (landelijk

744 (2016))

377,7 400 400 400 400

683,9 700 700 700 700

Netto arbeids-

participatie, %

werkzame

beroepsbevol-

king t.o.v.

beroepsbevol-

king (landelijk

65,8 (2016))

68,10

%

69% 69% 69% 69%

61,4% 63% 64% 65% 66%

Personen met

een bijstandsuit-

kering. Aantal

per 10.000

inwoners

(landelijk 413

(2016))

223 220 210 200 200

257 250 240 220 200

10

Lopende re-

integratievoor-

zieningen

(landelijk 255

(2016))

8103 8003 6003 4003 200

8403 8003 6003 4003 200

2. Inwoners groeien gezond en veilig op en kunnen zich maximaal ontwikkelen

Het ontwikkelen van talenten biedt kansen op het vinden en behouden van werk, het draagt bij aan

levensvreugde en het verminderen van eenzaamheidsbeleving. De eigen kracht, talenten en

mogelijkheden van inwoners worden bevorderd en staan centraal bij het bieden van ondersteuning

wanneer dat nodig is.

Kinderen en jongeren wonen in een omgeving die hen stimuleert en ondersteunt. Dit wordt bereikt

door onder andere een rijk verenigingsleven, waar niet alleen aandacht is voor de

(sport)prestaties, maar waar vrijwilligers en coaches zich bewust zijn van de signalerende en

ondersteunende rol die zij spelen. De vrijwilligers worden daarbij voldoende ondersteund en er is

een stevig netwerk van (semi-)professionele hulp wanneer een signaal wordt afgegeven.

Het vangnet voor jeugdigen die opgroeien in een moeizame en/of onveilige situatie is stevig en

werkt adequaat.

Beleidsindicator

Voorsch

ote

n 2016

2018 2019 2020 2021

Wassen

aar

2016 2018 2019 2020 2021

Jongeren met

een delict voor

de rechter, in %

12 t/m 21

jarigen

(landelijk 1,45

(2015))

1,03% 1% 0,9% 0,8% 0,7%

0,78% 0,7% 0,6% 0,5% 0,4%

Kinderen in

uitkeringsgezin,

% kinderen tot

18 jaar

(landelijk 6,58

(2015))

3,61% 3,5% 3,5% 3,5% 3,5%

3,96 3,5 3,5 3,5 3,5

Achterstands-

leerlingen, % 4

t/m 12 jarigen

(landelijk 11,61

(2012))

4,6 4,70 4,70 4,70 4,70

2,78% 2,9 2,9 2,9 2,9

3 Het aantal lopende re integratie voorzieningen ligt ver boven het landelijk gemiddelde van 255. Het is niet

duidelijk waar de discrepantie tussen de lokale cijfers en landelijke cijfers in zit. Een onderzoek naar de

registratie van re-integratie voorzieningen moet hierin duidelijkheid verschaffen. De verwachting is dat het

cijfer, mede gelet op dit onderzoek, zich zal stabiliseren rond het landelijk gemiddelde.

11

Werkloze

jongeren, % 16

t/m 22 jarigen

(landelijk 1,52

(2015))

1,04% 1% 1% 1% 1%

1,49% 1,4% 1,2% 1,2% 1,2%

Jongeren met

jeugdbescher-

ming, %

jongeren tot 18

jaar (landelijk

1,2 (2016)) 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5%

0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5%

Jongeren met

jeugdreclas-

sering, % van

12 tot 23 jaar

(landelijk 0,5

(2016))

0% 0% 0% 0% 0%

0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2%

3. Voorschoten en Wassenaar zijn veilig en er is sociale cohesie

Inwoners zijn actief betrokken bij het welbevinden van zichzelf en van (de mensen in) hun directe

omgeving. Inwoners zetten zich in om een rijk verenigingsleven in stand te houden en zijn een

goede buur wanneer anderen even een steuntje in de rug nodig hebben. Het is voor iedereen

volkomen helder waar je met vragen over zorg en ondersteuning terecht kan.

De openbare ruimte is schoon en veilig. Een belangrijke bijdrage daaraan leveren de inwoners zelf,

omdat ze zich betrokken voelen bij hun directe omgeving. De buurt of wijk is een prettige woon-

en leefomgeving voor alle bewoners. Inwoners voelen zich veilig en kunnen terugvallen op hun

sociale omgeving. Het sociaal klimaat is dat bewoners zich veilig, geaccepteerd en gewaardeerd

voelen, met ruimte voor initiatief om je te onderscheiden van anderen. Een sociaal klimaat waar

bewoners aandacht en zorg voor elkaar hebben, elkaar weten te vinden en in hun gedrag en

beleving uitdrukking geven aan hun betrokkenheid in hun persoonlijk leven en als burger in de

samenleving.

4. Er is een duurzaam systeem voor zorg en ondersteuning. De ondersteuning vindt

dicht bij huis plaats

Uitgangspunt van de wetten in het sociale domein is dat mensen proberen hun hulpvraag op eigen

kracht of met behulp van hun netwerk op te lossen. Als dit niet volstaat kan aanvulling worden

gezocht in een algemene voorziening en als dat allemaal niet lukt dan kan er (aanvullend) een

maatwerkvoorziening worden verstrekt om de eigen kracht te versterken en/of het probleem

verder op te lossen.

Zorg en ondersteuning worden betaalbaar gehouden doordat een groter aantal mensen met

voorliggende, collectieve en preventieve voorzieningen wordt geholpen, zodat er minder een

beroep wordt gedaan op (duurdere) individuele maatwerkvoorzieningen. De organisaties die deze

voorliggende algemene, collectieve en preventieve voorzieningen uitvoeren zijn goed

georganiseerd en bovendien zorgen zij ervoor dat deze opgave effectief en efficiënt, in samenhang

wordt opgepakt en uitgevoerd.

12

Niet alleen in financieel opzicht is het wenselijk dat er voldoende en juiste collectieve voorzieningen

zijn. Voor de inwoners met een zorg- of ondersteuningsvraag betekent dat, dat de ondersteuning

dichtbij huis is, sociale netwerken rondom inwoners met een ondersteuningsvraag versterkt

worden en vroegtijdige signalering verbeterd wordt waardoor er minder kans op escalatie is.

Concreet betekent dit dat een deel van het budget dat nu nog aan maatwerkvoorzieningen wordt

besteed, in de toekomst ingezet wordt voor algemene voorzieningen en het ondersteunen van de

eigen regie van inwoners. Het resultaat daarvan is dat in de toekomst met hetzelfde totaalbudget

meer mensen geholpen worden.

Beleidsindicator

Voorsch

ote n

2016

2018 2019 2020 2021

Wassen

aar 2016 2018 2019 2020 2021

Cliënten met een

maatwerk-

arrangement Wmo,

aantal per 10.000

inwoners (landelijk

620 (2016))

490 480 470 460 460

430 430 420 420 420

Jongeren met

jeugdhulp, %

jongeren tot 18 jaar

(landelijk 10,7

(2016))

10,6% 11% 11% 11% 11%

8,2% 8% 8% 8% 8%

5. Inwoners die hulp nodig hebben krijgen de juiste ondersteuning op tijd

De dienstverlening van de gemeente is erop gericht dat inwoners de juiste hulp op tijd krijgen. Om

dit te bereiken zijn er heldere en eenduidige afspraken gemaakt met de maatschappelijke partners

en zorgaanbieders die de ondersteuning leveren. Op basis van convenanten is voor de

hulpverleners ten alle tijden duidelijk wie de regie heeft en wie gemandateerd is om bepaalde

ondersteuning in te zetten wanneer nodig. Er is sprake van een gecoördineerde aanpak op

preventie en de brede welzijnsorganisatie is de verbinding tussen formele en informele

ondersteuning. Door middel van een netwerkconvenant wordt de 1stelijnszorg gecoördineerd door

de gemeente en ketenpartners. De coördinatie op de 2de lijn ligt bij de gemeente.

Voor zowel de inwoners als de professionals is het helder waar ze met hun vragen of signalen

terecht kunnen. Er is hiertoe één loket ingericht, dat functioneert als een netwerkorganisatie. Het

loket is vindbaar en toegankelijk en door de brede uitvraag die in eerste instantie wordt gedaan

kan direct goed in kaart worden gebracht wat een passende volgende stap zou zijn. De

uiteindelijke oplossing is altijd vraaggericht en aangepast aan de situatie.

13

2.3 Doelen voor lokaal gezondheidsbeleid

De afgelopen jaren zijn landelijk verschillende programma’s ingezet om de gezondheid van

Nederlanders te bevorderen. Denk daarbij aan de inzet op een groter aanbod van gezonde voeding,

Sport en Bewegen in de buurt, het stimuleren van de gezonde school waar ook de kinderopvang

mee aan de slag gaat en de samenwerking met bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties,

scholen etc. In de Landelijke nota gezondheidsbeleid 2016-2019 is opgenomen dat er de komende

jaren onverminderd wordt ingezet op het bevorderen van gezondheid van mensen. Hierbij staan

preventie, gezondheidsbescherming, het verminderen van gezondheidsverschillen en een integrale

aanpak centraal.

Uit de ‘Volksgezondheid Toekomst Verkenning4’, die als basis dient voor het gezondheidsbeleid,

blijkt dat het goed gaat met onze gezondheid. De levensverwachting is de afgelopen 10 jaar sterk

gestegen en een aantal trends in leefstijl is niet langer ongunstig. Ook binnen de zorg komt steeds

meer aandacht voor preventie. De huidige ontwikkeling in de gezondheid van Nederlanders geeft

dan ook geen aanleiding grote beleidswijzigingen door te voeren, maar juist krachtig door te gaan

op de ingeslagen weg.

Gemeenten zijn een belangrijke partner binnen het gezondheidsbeleid. Zij geven in hun lokale

nota’s invulling aan het landelijke kader. Voorschoten en Wassenaar doen dat in dit beleidsplan

Sociaal Domein. De kaders voor gezondheidsbeleid worden in samenwerking met de GGD’s

(Haaglanden en Hollands Midden), Stichting Jeugd Gezondheidszorg Zuid Holland West (JGZ ZHW)

en de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma.

De kaders voor gezondheidsbeleid worden gevormd door de landelijke doelen:

1. De gezondheid van mensen bevorderen en chronische ziekten voorkomen door een

integrale aanpak in de omgeving waarin mensen wonen, werken, leren en leven.

Met integrale aanpak wordt bedoeld dat er intensief met elkaar wordt samengewerkt, zowel

binnen de gemeente als daarbuiten. Daardoor zijn oplossingen mogelijk die bijvoorbeeld de

Wet maatschappelijke ondersteuning en de Wet langdurige Zorg overbruggen.

2. Preventie een prominente plaats geven in de gezondheidszorg.

De komende jaren wordt er ook vanuit het gezondheidsbeleid actief ingezet op het

vergroten en versterken van preventieve voorzieningen.

3. Gezondheidsbescherming op peil houden en nieuwe bedreigingen het hoofd bieden.

Hier ligt een rol voor de GGD. Die zijn al jaren actief op dit terrein. Het gaat dan niet alleen

om infectieziektenbestrijding, maar ook om zaken als leefmilieu, zoals het voorkomen van

overlast door geluidshinder en luchtvervuiling.

4. Stabiliseren of terugbrengen van gezondheidsverschillen tussen laag- en hoogopgeleiden.

4 Een gezonder Nederland, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en milieu, Ministerie voor Volksgezondheid,

Welzijn en Sport, 2014

14

Er gebeurt al veel om risico’s op sociale uitsluiting te verminderen, onder meer binnen het

beleidsterrein van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ).

5. De meeste gezondheidswinst is nog steeds te behalen met verbetering van de trends voor

de speerpunten: roken, overmatig alcoholgebruik, (ernstig) overgewicht, bewegen,

depressie en diabetes.

Het landelijk gezondheidsbeleid kent deze speerpunten al jaren. Onlangs is daar het

speerpunt ‘gezonde leefstijl’ bijgekomen.

Voor jeugd en jongeren ligt de nadruk op sport en bewegen in de buurt.

6. Het laatste kader is de aandacht voor de verbinding tussen de Jeugdwet, Wmo 2015, Wet

passend onderwijs en de Wet publieke gezondheid.

15

3 Programma Samenwerken in het sociaal domein 2.0

Onderwerpen rondom processen en technieken

Om ervoor te zorgen dat de visie en de maatschappelijke doelen bereikt worden, moet een aantal

interne processen en technieken worden aangepast. Denk hierbij aan processen die te maken

hebben met de toegang tot voorzieningen en de wijze van financieren. De aanpak is gericht op het

versnellen van de gewenste transformatie. Binnen het Programma Samenwerken in het sociaal

domein 2.0 (het Programma) wordt hier in verschillende projecten aan gewerkt, ingericht naar

onderwerp:

• Integraliteit

• Regie

• Monitoring en sturing

• Verstevigen netwerken

De projecten stellen per onderwerp een plan van aanpak op om de gewenste resultaten te kunnen

bereiken. Voor het uitwerken van de plannen van aanpak wordt gebruik gemaakt van de kennis die

aanwezig is bij de maatschappelijke partners en inwoners die deelnemen aan de werkgroepen

rondom de inhoudelijke onderwerpen (zie hoofdstuk 4).

3.1 Integraliteit

Introductie

Integrale samenwerking is van belang om het doel ‘Inwoners die hulp nodig hebben, krijgen de

juiste ondersteuning op tijd’ te halen. Ook draagt integraliteit bij aan het doel ‘Er is een duurzaam

systeem voor zorg en ondersteuning. De ondersteuning vindt dicht bij huis plaats’. Met name als er

sprake is van meerdere problemen, vaak op meerdere beleidsterreinen (Wmo en/of jeugd en/of

werk en inkomen), is integraal werken belangrijk.

Voor het onderwerp integraliteit geldt het volgende doel:

Adequate en op elkaar afgestemde antwoorden op alle vragen die het sociaal domein

betreffen, waardoor inwoners geactiveerd en waar mogelijk gemotiveerd worden om mee te

doen.

16

We willen bereiken dat…

1. Er bij een melding van een probleem wordt

gekeken of er binnen het huishouden nog

meer problemen in het sociaal domein

aanwezig zijn en of er al hulp geboden

wordt.

2. Er, wanneer sprake is van meerdere

problemen in het sociaal domein, gekeken

wordt naar een afgestemde oplossing

waardoor het probleem echt kan worden

aangepakt.

3. Er sprake is van een integrale aanpak bij

jongeren met een zorgvraag in de overgang

van 18- naar 18+.

4. Er binnen de lokale wet- en regelgeving en

budgetten mogelijkheden zijn om de meest

adequate oplossing te kiezen,

gebruikmakend van de hart-wet-euro5

balans. Het nadenken over één verordening

Sociaal Domein hoort hierbij. Evenals het

onderzoeken of een deel van het budget

gereserveerd moet worden voor het snel en

flexibel inkopen van onvoorziene zorg en

ondersteuning.

Hoe de integraliteit verder wordt ingericht, wat er

voor nodig is en wanneer dat gaat gebeuren wordt

uitgewerkt in het Programma.

3.2 Regie

Introductie

Regie heeft te maken met coördinatie en sturing6. In sommige gevallen is iemand of een

huishouden niet in staat om zelf de regie te houden. In dat geval zal zorg of ondersteuning nodig

zijn om daar bij te helpen. Soms zijn er meerdere (zorg)organisaties betrokken bij een casus en

dan is het nodig dat de verschillende professionals goed weten wie de regie heeft over het proces.

Goede regie vanuit zorg en ondersteuning draagt bij aan de mate van eigen regie van de inwoner

5 Soms kan de (juiste) toepassing van wet- en regelgeving in individuele gevallen tot knellende situaties leiden dan wel het oplossen van de problemen van inwoners belemmeren. Dit kan worden voorkomen door te werken volgens de zogenaamde

hart-wet- euro balans. Dit houdt in dat een medewerker juridische (wet) en financiële (euro) consequenties en belangen op een zorgvuldige manier afweegt tegen consequenties en belangen voor de inwoner (hart). Op deze wijze kan optimaal maatwerk

worden geleverd. 6 Definitie regie, van Dale: coördinatie, sturing, leiding: de regie kwijt zijn geen overwicht meer hebben, de zaak niet meer in de hand hebben.

Vader Karel 52 jaar, moeder Patricia 45 jaar en

4 kinderen. De oudste, Wendy, is 18 jaar en

zwanger. Michael is 15 jaar en zit in de derde

van het VMBO t. Hij spijbelt en blowt op

school. Chelsey is 12 en zit in groep 8. Chelsey

is een teruggetrokken kind dat veel wordt

gepest. Er zijn vermoedens van een autisme

verwante stoornis.

De jongste, Jordy van 8 zit in groep 5 van het

speciaal onderwijs. Hij heeft een grote mond.

De jongen wordt met het busje gehaald, maar

door zijn gedrag mag hij niet meer mee in het

busje.

Karel is werkloos en drinkt erg veel waardoor

sprake is van huiselijk geweld. Er zijn

vermoedens van depressiviteit, de huisarts wil

vader doorverwijzen naar de GGZ maar

dit komt moeilijk van de grond i.v.m. zijn drank

gebruik. Patricia heeft een 0 uren contract bij

een schoonmaakbedrijf. Zij wil graag meer

werken maar dit lukt niet. Er zijn grote

schulden in het gezin, door de werkloosheid

van vader. Er is een schuld bij de

woningbouwvereniging, waardoor er wordt

gedreigd met uithuiszetting.

17

en creëert duurzame oplossingen die zoveel mogelijk dicht bij huis plaatsvinden. Goede regie

draagt ook bij aan het bieden van de juiste ondersteuning op tijd, waardoor preventieve

ondersteuning mogelijk wordt. Eenduidige regie heeft een aantoonbare meerwaarde voor de

inwoner. Het voorkomt hiaten en dubbelingen in de ondersteuning, draagt zorg voor een goede

afstemming en biedt één aanspreekpunt.

Voor het onderwerp regie geldt het volgende doel:

We willen bereiken dat…

1. Er wordt gewerkt vanuit het principe 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur en er zijn

evaluatiemomenten.

2. Het vanzelfsprekend is dat er een casusregisseur is voor een huishouden, waar sprake

is van meerdere problemen op verschillende levensgebieden.

3. In eerste instantie de casusregie bij het huishouden zelf ligt of bij diens netwerk. Indien

dit niet mogelijk is, wordt de casusregie overgenomen door een professional die

gezamenlijk vanuit het netwerk wordt aangewezen.

4. Bij het vastlopen van casuïstiek wordt er een procesregisseur toegevoegd aan het

netwerk rondom de inwoner. Wanneer er sprake is van meerdere problemen in het

sociaal domein, wordt er gezocht naar een integrale, adequate oplossing binnen de

lokale wet- en regelgeving en budgetten.

3.3 Monitoring en sturing

Introductie

De visie is ‘iedereen doet mee’. Deze visie is uitgewerkt in de strategische visie op monitoring en

sturing in het sociaal domein. In de doelenboom zijn vijf hoofddoelen benoemd en bijbehorende

beoogde maatschappelijke doelen en maatschappelijke effectindicatoren. Door het inzichtelijk

maken van deze doelen en indicatoren kan worden gemonitord of de vijf hoofddoelen worden

bereikt en kan, zo nodig, worden bijgestuurd. Nu de betreffende taken enige tijd door de

gemeenten worden uitgevoerd, komt er steeds meer informatie beschikbaar. Er kan nauwkeuriger

worden bepaald of deze informatie voldoende is, welke informatie er nog nodig is en of deze

beschikbaar is, om betreffende beleidsindicatoren te meten en te kunnen bepalen of

maatschappelijke doelen worden gerealiseerd. Richting maatschappelijke (inkoop-) partners is er

sprake van sturing op resultaten. Dit vraagt verdere doorontwikkeling om de beoogde

transformatie een impuls te geven.

Er is sprake van vertrouwen, cohesie en efficiëntie in samenwerking en uniformiteit in

handelen is merkbaar. Het is duidelijk wie de regisseur is en welke rol die heeft.

18

Voor het onderwerp monitoring en sturen (op resultaten) gelden de volgende doelen:

We willen bereiken dat…

1. Dienstverlening kwalitatief, kwantitatief en financieel wordt gemonitord (1 meting);

2. Inzicht wordt gegeven in inzet en effect van interventies (via inzichtelijk maken van uitval,

tevredenheid cliënten over nut en effect en verder doelrealisatie);

3. Bruikbare en vergelijkbare cijfers van wijken/gemeente betreffende het sociaal domein

beschikbaar zijn en

4. Professionals (organisaties) meer in resultaten denken/werken en proactief bijdragen aan de

beoogde doelen sociaal domein.

5. De gemeente als opdrachtgever stuurt op resultaten.

Over 2015 is voor de eerste keer een monitor sociaal domein opgesteld. Ook over 2016 wordt

een monitor sociaal domein opgesteld. Het is de verwachting dat als er meerjarige ervaringen

zijn opgebouwd en meer analyse van de informatie kan plaatsvinden, de kwaliteit en

bruikbaarheid van de monitor sociaal domein verder kan verbeteren. Hoe monitoring en

(resultaat) sturing verder worden ingericht, wat er voor nodig is en wanneer dat gaat

gebeuren, wordt dan ook uitgewerkt in het Programma.

3.4 Verstevigen netwerken

Introductie

In de doelenboom sociaal domein zijn doelen benoemd waarbij stevige netwerken tegelijkertijd

uitgangspunt en randvoorwaarde zijn. Deze doelen zijn: ‘Er is een duurzaam systeem voor zorg en

ondersteuning en de zorg vindt dicht bij huis plaats’. ‘Inwoners die hulp nodig hebben krijgen de

juiste ondersteuning op tijd’.

Voor het onderwerp verstevigen netwerken geldt het volgende doel:

Vergroten van de efficiency en kwaliteit van de dienstverlening aan alle inwoners, en

specifiek voor diegene die zorg en ondersteuning nodig hebben.

Behalen van beoogde maatschappelijke effecten (n.a.v. doelenboom)

Door adequate zorg en ondersteuning voor inwoners vanuit een duurzaam stelsel doet

iedereen naar vermogen mee en valt er niemand tussen wal en schip.

19

We willen bereiken dat…

1. Er een stevig netwerk staat, waarin de Brede Welzijnsorganisatie een belangrijke rol

speelt: voor inwoners én voor professionals; van welzijn tot zware zorg; voor het jeugd en

volwassenen domein.

2. Er wordt gewerkt vanuit het principe 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur.

3. De toegang tot voorzieningen in het sociaal domein voor iedereen vindbaar en bereikbaar

is.

4. Er sprake is van integrale, heldere, laagdrempelige én gedegen toegang tot algemene en

maatwerkvoorzieningen in het sociaal domein.

5. De uitgangspunten van coördinatie 0de, 1ste en 2de lijn7 zijn geborgd:

a. Brede Welzijnsorganisatie als coördinator op de 0de lijn en verbinding met 1ste lijn.

b. Coördinatie op 1ste lijn door kernpartners zorg en gemeente, via

netwerkconvenant.

c. Coördinatie en toegang 2de lijn bij de gemeente.

7 0de lijn: algemene voorzieningen (welzijn, sport, cultuur, etc.) 1ste lijn: vrij toegankelijke voorzieningen (huisarts, maatschappelijk werk, CJG, etc.) 2de lijn: niet vrij toegankelijke maatwerkvoorzieningen (een beschikking is nodig)

20

4 Inhoudelijke onderwerpen

In dit hoofdstuk worden de inhoudelijke onderwerpen toegelicht. Dit zijn onderwerpen waarvan

maatschappelijke partners hebben aangegeven, dat er iets aan moet gebeuren om de visie en de

doelen zoals beschreven in hoofdstuk 1 te bereiken. Het gaat hierbij om:

- Eenzaamheid

- Statushouders

- Armoede/financiën

- Toegankelijkheid

- Langer thuis wonen

- Verwarde personen/zorgmijders

- Multiproblem gezinnen

- Jongerenparticipatie

Bovenstaande onderwerpen worden uitgewerkt in uitvoeringsplannen. De uitvoeringsplannen

worden opgesteld door werkgroepen bestaande uit ambtenaren van de Werkorganisatie

Duivenvoorde, maatschappelijke partners en inwoners die willen aansluiten. Deze nieuwe

manier van werken past bij de transformatie van het sociaal domein. Aan de werkgroepen

wordt gevraagd met een plan te komen dat antwoord geeft op hoe bepaalde doelen bereikt

kunnen worden. De visie van de gemeente is dat de werkgroepen gevraagd worden een

uitvoeringsplan te schrijven voor die doelen waar de gemeente, de partners en inwoners

samen kunnen zorgen voor verbetering. Dit maakt de vraag concreet en brengt focus aan in de

opdracht voor de werkgroepen. Daarnaast is de gemeente bij wet verplicht om bepaalde zaken

op te pakken en in te richten. Wanneer deze zaken raakvlakken hebben met het inhoudelijke

onderwerp worden deze onder het kopje ‘wat doen we al’ weergegeven. De werkgroepen

worden gevraagd in het uitvoeringsplan ook aandacht te besteden aan de volgende

overkoepelende onderwerpen: vrijwilligers, de wijze waarop de wijk kan worden betrokken in

de aanpak en de eigen bijdrage in de Wmo. Daarnaast wordt specifieke aandacht gevraagd

voor mantelzorgers. Onder andere landelijke cijfers geven aan dat mantelzorgers een moeilijke

groep zijn om te vinden en te bereiken. Dat heeft tot gevolg dat ook relatief weinig bekend is

over een aanbod dat daadwerkelijk door mantelzorgers gewenst wordt en als passend wordt

ervaren. De verschillende inhoudelijke thema’s hebben raakvlakken en verbinding met

mantelzorgers.

Door de transformatie waarin het sociaal domein zich bevindt, is het wenselijk om enigszins

flexibiliteit te houden in de aanpak en prioritering van inhoudelijke onderwerpen. Om die

reden is gekozen voor een werkwijze waarin voor de duur van 4 jaar een beleidsvisie en

maatschappelijke doelen zijn opgesteld welke in de vorm van uitvoeringsplannen op

inhoudelijke onderwerpen worden ondersteund. De visie is voor de middellange termijn, terwijl

de verwachting is dat de uitvoeringsplannen in 2018 en 2019 worden afgerond.

Voor de periode na 2019 zullen andere onderwerpen dan hierboven benoemd, opgepakt

worden. Wijzigingen in de inhoudelijke thema’s zullen aan het college worden voorgelegd en

de raad zal hierover geïnformeerd worden. In de monitor Sociaal Domein zal vanaf 2018 extra

21

aandacht besteed worden aan de inhoudelijke onderwerpen. Hierdoor kan de voortgang per

onderwerp bijgehouden worden en kan waar nodig worden bijgestuurd in beleid en/of

financiële uitgaven. Bij elk onderwerp is aangegeven met welke maatschappelijke doelen uit

hoofdstuk 1 er raakvlakken zijn.

4.1 Eenzaamheid

Introductie

Eenzaamheid heeft negatieve gevolgen voor het gevoel van

zelfredzaamheid en is een bedreiging voor de gezondheid. Zo hebben

eenzame mensen vaker een minder gezonde leefstijl en vergroot

eenzaamheid het risico op een depressie en suïcide. Inwoners die eenzaam zijn hebben ook meer

moeite om de regie te houden over hun eigen leven. Eenzaamheid heeft daarnaast een relatie met

het doel ‘Voorschoten en Wassenaar zijn veilig en er is sociale cohesie’. Als inwoners zich veilig

voelen en er sprake is van sociale cohesie zullen minder mensen zich eenzaam voelen.

Eenzaamheid komt voor onder alle leeftijdsgroepen.

Mensen die eenzaam zijn hebben vaak gebrekkige sociale vaardigheden waardoor contacten maken

lastig is. Deze vaardigheden moeten al op jonge leeftijd aangeleerd worden. Preventie van

eenzaamheid op latere leeftijd begint dus al op jonge leeftijd.

Voor het onderwerp eenzaamheid geldt het volgende doel:

Cijfers:

In 2015 gaf 40% van de inwoners van Voorschoten aan wel eens gevoelens van eenzaamheid te

ervaren8. In Wassenaar was dit in 2015 38%. Landelijk is dit 39%. Er is een logisch verband tussen

eenzaamheid en de behoefte aan meer sociale contacten. 23% van de inwoners in Voorschoten en

24% van de inwoners in Wassenaar geven aan meer behoefte te hebben aan sociaal contact1. Ook

dit percentage is bijna hetzelfde als het landelijke percentage (22%).

In 2016 is door de GGD Hollands Midden voor de gemeente Voorschoten dieper op dit onderwerp

ingegaan. Hieruit bleek dat 8% van de volwassenen tot 65 jaar zich ernstig eenzaam voelt. Voor

volwassenen boven de 65 jaar is dat 9%. Het verschil tussen leeftijdsgroepen is vrij klein. Het

verschil tussen de leeftijdsgroepen is groter als gekeken wordt naar de sociale en emotionele

eenzaamheid (zie tabel 1). Het verschil in Voorschoten is hier ook groter dan landelijk. Ook in het

dorpsprofiel wordt eenzaamheid onder ouderen als risico aangemerkt.

8 Waarstaatjegemeente.nl/Burgerpeiling 02-06-2017

Minder mensen zijn eenzaam

22

Tabel 1. Sociale, emotionele en ernstige eenzaamheid

Voorschoten

Nederland

18-64 65+ 18-64 65+

Sociaal eenzaam

39 47 42 48

emotioneel eenzaam

23 31 30 32

ernstig eenzaam 8 9 10 9

Bron: kerncijfers volwassenen- en ouderenpeiling 2016 GGD Hollands Midden

Voor de gemeente Wassenaar is het onderwerp eenzaamheid meegenomen in de

gezondheidsenquête die door de GGD Haaglanden is uitgevoerd. Uit een preview blijkt dat 10%

van de inwoners van de gemeente Wassenaar zich ernstig tot zeer ernstig eenzaam voelen.

Landelijk is dit ook 10%. 12% van de inwoners geeft aan zich enigszins tot sterk sociaal

uitgesloten te voelen. In de regio Haaglanden is dit 23%. (Landelijk is er nog geen % bekend).

Wat doen we al?

In zowel de gemeente Voorschoten als de gemeente Wassenaar zijn veel sportverenigingen actief

waar jong en oud kunnen sporten. De kerken zijn actief in het organiseren van activiteiten en in

beide dorpen vinden muzikale en culturele activiteiten in verenigingsverband plaats. Ook worden in

beide dorpen veel incidentele activiteiten georganiseerd. In diverse buurthuizen, verpleeghuizen en

servicecentra kunnen inwoners die eenzaam zijn daarnaast terecht voor een kop koffie of een

activiteit.

Inwoners die niet aan bovengenoemde activiteiten deel kunnen nemen omdat zij meer

ondersteuning nodig hebben om mee te doen, kunnen terecht bij een voorziening vanuit de

Jeugdwet, Participatiewet, Wmo of Wlz.

Bovengenoemde talrijke activiteiten bieden inwoners de mogelijkheid om te participeren.

Eenzaamheid gaat echter niet alleen over de vraag of er voldoende activiteiten in een dorp

georganiseerd zijn. Eenzaamheid is een heel persoonlijk verhaal over welbevinden en geluk. Aan

de werkgroep eenzaamheid nemen maatschappelijke partners en inwoners deel die samen een

bijdrage willen leveren om het aantal inwoners dat eenzaam is terug te dringen. De werkgroep

gaat zich hierbij richten op het voorkomen en signaleren van eenzaamheid, het afstemmen van

bestaande activiteiten en zo nodig organiseren van nieuwe en besteedt aandacht aan de ernstig

eenzamen.

We willen bereiken dat…

1. Sociale vaardigheden op jonge leeftijd worden aangeleerd om eenzaamheid te voorkomen.

2. Bestrijden van eenzaamheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is.

a. Eenzaamheid geen taboe is; erkenning door en motivatie van betrokkene zelf is

voorwaarde voor verbetering van de situatie.

b. Professionals en vrijwilligers in zorg en welzijn alert zijn op (dreigende) eenzaamheid en

signalen oppakken.

23

c. Inwoners alert zijn op (dreigende) eenzaamheid bij inwoners in hun omgeving, dit

bespreekbaar maken en initiatief nemen om eenzaamheid tegen te gaan.

d. Eenzame inwoners gemotiveerd worden hun talenten en ervaring (bijvoorbeeld jong

ontmoet oud) in te zetten voor anderen om zo eenzaamheid te doorbreken.

3. Er een breed scala aan activiteiten is:

a. een breed en laagdrempelig basisaanbod van activiteiten voor risicogroepen

(bijvoorbeeld ouderen, dementerenden, inwoners zonder werk, inwoners met een

geestelijke of verstandelijke beperking).

b. het aanbod van activiteiten is bekend bij een breed publiek.

4. Er ook aandacht is voor inwoners die niet (meer) deel kunnen nemen aan de activiteiten.

4.2 Statushouders

Introductie

Op basis van de totale instroom krijgt iedere gemeente een eigen

taakstelling met het aantal te huisvesten statushouders. In de jaren

2015 en 2016 was er sprake van een verhoogde instroom van

statushouders in Nederland. In het begin lag het accent vooral op de

vraagstukken en uitdagingen voor wat betreft de huisvesting. In de daarop volgende jaren heeft de

verhoogde taakstelling ook veel impact gehad op allerlei andere beleidsterreinen zoals bijvoorbeeld

taal, opleiding en financiële zelfredzaamheid. Statushouders dienen, als dat nodig is, zo veel

mogelijk gebruik te maken van reguliere voorzieningen. Voor het onderwerp statushouders geldt

het volgende doel:

Cijfers

In onderstaande tabel is voor Voorschoten en Wassenaar te zien hoeveel statushouders er in 2014,

2015 en 2016 gehuisvest zijn.

24

41

51

24

43

64

0

10

20

30

40

50

60

70

2014 2015 2016

Wassenaar

Voorschoten

Gehuisveste statushouders worden zo snel mogelijk begeleid naar zelfredzaamheid,

participatie en economische zelfstandigheid

24

Een aantal conclusies gebaseerd op het verleden9 is aanleiding tot een andere aanpak van de

integratie van statushouders:

- Veel statushouders hebben een ongunstige arbeidsmarktpositie en lopen de achterstand op

andere groepen heel langzaam in. Na een verblijf van twee jaar in Nederland heeft slechts

een kwart van de asielmigranten een betaalde baan van meer dan acht uur per week. En

na vijf jaar heeft de helft van de asielmigranten een baan van meer dan acht uur per week.

- Er is sprake van een grote dynamiek binnen de categorie statushouders. Een substantiële

minderheid vertrekt na verloop van tijd weer uit Nederland. Maar een grote groep verblijft

voor langere tijd in Nederland.

De conclusies uit bovengenoemd rapport worden herkend door het algemeen maatschappelijk werk

en de woningbouwcorporaties die in hun dagelijks werk ervaren dat een aantal statushouders niet

zonder extra begeleiding kan participeren.

Wat doen we al?

In juni 2017 is het ‘Plan van aanpak integratie en participatie statushouders’ door de

gemeenteraden vastgesteld. Daarin is een aantal acties opgenomen die vanuit de gemeente

worden opgepakt:

1. Met betrekking tot statushouders wordt zo vroeg mogelijk ingezet op een perspectief op

werk met als doel mensen eerder zelfredzaam en

uitkeringsonafhankelijk te maken:

a. Er is een verlengde intake bij Werk & Inkomen waar

wordt ingezet op participatie door middel van

bijvoorbeeld werkstages, vrijwilligerswerk en waar

mogelijk betaald werk. Uitgangspunten hierbij zijn de

talenten en mogelijkheden van de statushouder.

b. Er worden, in samenwerking met ondernemers,

trajecten ontwikkeld voor begeleiding naar werk met

extra taalondersteuning.

2. Jeugdige statushouders worden ondersteund waardoor zij zo

snel mogelijk instromen in het reguliere onderwijs:

a. Door actief monitoren van de instroom zijn kinderen

snel in beeld bij instanties zoals het CJG, VVE en het

onderwijs.

b. Met scholen in het Primair Onderwijs worden

afspraken gemaakt over de mogelijkheden van

extra taalondersteuning bij statushouders in de leeftijd 4 – 12 jaar.

c. Statushouders vanaf 18 jaar worden begeleid bij taal en opleiding door middel van

een scholingstraject.10

9 ‘Geen tijd te verliezen’, Policy brief van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (december 2015)

Raffi is een 32-jarige vrouw uit

Syrië die met haar vijfjarige

zoontje in Wassenaar is komen

wonen. Zij verbleef anderhalf

jaar in een AZC.

Ze was journaliste van beroep en

ze wacht op bericht van haar

echtgenoot, die is verdwenen in

Syrië. Ze maakt zich zorgen en

heeft veel last van nachtmerries.

Ze redt het net om haar zoontje

te verzorgen. Raffi is niet in staat

om een zinvolle dagbesteding

voor zichzelf te organiseren.

25

De werkgroep die zich bezig gaat houden met statushouders gaat de mogelijkheden om

mee te doen vergroten.

We willen bereiken dat…

1. Statushouders in de eerste periode van hun vestiging maatschappelijk begeleid worden om

succesvolle integratie te bewerkstelligen:

a. Verbinden van de maatschappelijke begeleiding van Vluchtelingenwerk aan duurzame

lokale initiatieven van bijvoorbeeld serviceclubs, de sportverenigingen en welzijn.

b. Extra inzet bij financiën om schulden te voorkomen

4.3 Armoede/financiën

Introductie

Leven met financiële problemen kan een grote impact hebben. Niet

alleen op volwassenen, maar ook op kinderen die in zo’n situatie

opgroeien. De bijstand fungeert als vangnet voor mensen die

(tijdelijk) geen werk hebben. Daarnaast bieden de beide gemeenten verschillende regelingen aan

waar mensen voor in aanmerking komen als de maandelijkse inkomsten 110% van het

minimumloon of lager zijn. De gemeenten bieden voor inwoners met een inkomen tot 130% van

het minimumloon een collectieve ziektekostenverzekering aan.

Een betaalde baan is misschien wel het beste middel om financiële problemen te voorkomen.

Iemand met baan heeft meer kans op financiële onafhankelijkheid en heeft de regie in eigen hand.

Langdurig in de bijstand zitten, maakt het niet alleen moeilijker om betaald werk te vinden, ook de

kans op schulden neemt toe.

Uit onderzoek blijkt dat eenoudergezinnen en alleenstaanden vaker tot de groep met een minimaal

inkomen behoren dan huishoudens met twee volwassenen. Ook blijkt dat kinderen uit zogenaamde

minima gezinnen minder goede kansen hebben op school en de arbeidsmarkt. Financiële

problemen zorgen ervoor dat inwoners minder zelfredzaam zijn. Hoe langer mensen schulden

hebben, hoe lastiger het wordt om er weer uit te komen.

Er kan ook sprake van financiële problemen zijn bij mensen die wel een betaalde baan hebben.

Soms hangen financiële problemen samen met laaggeletterdheid of gebrekkige

gezondheidsvaardigheden. Armoede hangt niet alleen samen met geld. Mensen met weinig

inkomen hoeven, door zinvol te participeren in de maatschappij, niet arm te zijn.

10 Jongeren tussen de 12 en 18 gaan naar de schakelklas tot het moment waarop zij de Nederlandse taal beheersen en naar een reguliere middelbare school kunnen.

26

Voor het onderwerp Armoede/financiën11 geldt het volgende doel:

Cijfers:

Hoewel bovenstaande cijfers, zeker als gekeken wordt naar de landelijke cijfers, best goed zijn, is

er ruimte voor verbetering. Omdat het in armoede leven een grote impact heeft, zeker op het

leven van kinderen is dit een belangrijk onderwerp.

Wat doen we al?

Sinds 2015 zijn er op het gebied van werk en inkomen verschillende plannen van aanpak

geschreven waarin acties zijn opgenomen die vanuit de gemeente opgepakt en gecoördineerd

worden. Dit zijn:

- Plan van aanpak jeugdwerkgelegenheid 2015 - 2018

- Uitvoering beleidsplan minimabeleid

- Beleidsplan Schuldhulpverlening 2017-2020

- Plan van aanpak arbeidsmarktoffensief 2015-2018

Daarnaast wordt in september 2017 een sociale conferentie georganiseerd rondom het onderwerp

armoede.

De werkgroep die zich met financiële problemen bezig gaat houden, gaat kijken wat ze samen

kunnen doen om de kans op een (betaalde) baan te vergroten, de bekendheid van bestaande

voorzieningen te vergroten en hoe ze schulden zo vroeg mogelijk kunnen signaleren.

We willen bereiken dat…

1. Inwoners zo snel mogelijk weer naar een (betaalde) baan worden toegeleid

a. Inwoners zo nodig geholpen worden bij het solliciteren en het schrijven van een CV

11 als armoedegrens wordt < 110% van het minimuminkomen aangehouden

Er zijn verschillende cijfers te vinden over armoede. Op basis

van de doelen van de gemeenten in het sociaal domein en

wat we willen bereiken voor het onderwerp armoede/financiën is vooral gekozen voor cijfers die een

verband aanbrengen tussen armoede, werkloosheid en

schulden. Voorschoten Wassenaar Landelijk

huishoudens met een bijstandsuitkering 330 380 440.080

alleenstaande met een bijstandsuitkering 190 220 285.140

alleenstaande ouder met een bijstandsuitkering 70 80 83.250

percentage werklozen 2016 4,80% 5,30% 9,80%

aantal voedselpakketten voedselbank eind 2016 24 22 2.000.000

aantal inwoners dat gebruik maakt van de meerkostenregeling 182 226 -

aantal inwoners dat via Plangroep een schuldenregeling heeft 19 25 -

Minder jeugdigen/jong volwassenen en alleenstaanden hebben financiële problemen

27

b. Er lokale banen zijn voor mensen met een beperking

2. Inwoners gebruik maken van bestaande regelingen voor inkomensondersteuning

a. Inwoners zo nodig ondersteund worden bij het invullen van formulieren

b. Bestaande regelingen van bijzondere bijstand vaker gebruikt worden

c. Er vaker gebruik gemaakt wordt van de meerkostenregeling in de Wmo

3. Er zo min mogelijk inwoners met schulden zijn

a. Schulden zo snel mogelijk zichtbaar worden

b. Er zo snel mogelijk ondersteuning wordt geboden als een inwoner in de schulden zit

4.4 Toegankelijkheid

Introductie

Voorschoten en Wassenaar willen toegankelijke gemeenten zijn.

Gemeenten waar iedereen mee kan doen: jong en oud, met of

zonder beperking. Iedereen heeft dezelfde kansen op bijvoorbeeld

wonen, werken, leren, vrije tijd, betrokkenheid bij beleid en politieke

activiteiten. Op die manier wordt gewerkt aan een samenleving waar niemand uitgesloten wordt. In

juli 2016 heeft Nederland het VN Verdrag voor de rechten van mensen met een beperking

geratificeerd. Dit betekent niet dat alles per direct toegankelijk moet zijn, maar het betekent wel

dat de gemeente aan de slag moet om de toegankelijkheid geleidelijk te verbeteren.

Voor het onderwerp toegankelijkheid geldt het volgende doel:

Cijfers

Inwoners kunnen uiteenlopende uitdagingen ervaren die een hindernis vormen voor de gewenste

mate van eigen kracht, zelfredzaamheid en het volwaardig kunnen deelnemen aan het

maatschappelijk leven. De gemiddelde schaalscore 'eigen kracht' (leven zonder beperkingen) als

indicator voor het zelf kunnen meedoen aan het maatschappelijk leven bedraagt in de gemeente

Wassenaar met 8,68 hoger dan deze van de referentiegroep (8,39). Hierbij is opvallend dat de

score van inwoners boven de 65 jaar veel hoger is dan de referentiegroep.

De gemiddelde schaalscore 'eigen kracht' (leven zonder beperkingen) als indicator voor het zelf

kunnen meedoen aan het maatschappelijk leven bedraagt in de gemeente Voorschoten met 8,55

hoger dan deze van de referentiegroep (8,31).12

12 Burgerpeiling 2015, Voorschoten & Wassenaar, waarstaatjegemeente.nl

Minder mensen met een beperking ervaren fysieke- en sociale beperkingen

(VN verdrag voor rechten van mensen met een beperking)

28

In de burgerpeiling 2015 van waarstaatjegemeente.nl zijn ook cijfers opgenomen over de

mogelijkheid die mensen ervaren om aan het maatschappelijk leven deel te nemen. Voor

Wassenaar en Voorschoten zijn deze in de volgende afbeeldingen weergegeven:

Wassenaar:

(% nauwelijks tot geen beperking)

Voorschoten:

(% nauwelijks tot geen beperking)

Ondanks het feit dat uit bovenstaande metingen uit 2015 blijkt dat Wassenaar en Voorschoten op

deze onderdelen beter scoren dan de referentiegroepen, is er nog voldoende reden om de

toegankelijkheid in de beide gemeenten te verbeteren. Er wonen ten slotte mensen met een

beperking in Voorschoten en Wassenaar, en met het doel ‘iedereen doet mee’ is het van belang dat

ook deze groep de beste mogelijkheden daartoe krijgt.

29

Wat doen we al?

Gemeenten zijn vanuit de Wmo verantwoordelijk om te zorgen dat iedereen in de samenleving kan

meedoen. Na de ratificatie van het VN verdrag voor de rechten van mensen met een beperking in

juli 2016, is deze verantwoordelijkheid nog verder toegenomen. In de gemeente Voorschoten is op

22 april 2017 een informatiebrief aan de raad gestuurd met daarin de maatregelen die de

gemeente neemt in dit kader. De verbeteringen worden ingezet langs twee sporen:

• Het vergroten van de bewustwording bij inwoners en gemeenteambtenaren om te

voorkomen dat inwoners met een beperking belemmeringen ondervinden.

• Het verbeteren van de toegankelijkheid om te zorgen dat inwoners met een beperking

geen belemmeringen ondervinden bij de toegang tot gebouwen, voorzieningen en

informatie.

Het VN verdrag is vertaald in 22 VN Standaard Regels

Gelijke Kansen die gemeenten concrete aanknopingspunten

bieden om samen met belangen/gehandicaptenorganisaties

inclusief beleid vorm te geven. Deze 22 regels zijn ook wel

bekend als Agenda 22. Eén van de 22 regels gaat over de

toegankelijkheid. De gemeente Wassenaar biedt om de

toegankelijkheid te vergroten de ongehinderd app aan. Met

deze app kan iedereen op ieder moment van de dag

toegankelijke locaties vinden en ze zelf toevoegen en

beoordelen. Het streven is om op deze manier meer locaties

toegankelijk te maken. In 2018 zijn 50 locaties gekeurd en

via de app beschikbaar.

De werkgroep die zich met toegankelijkheid bezighoudt richt

zich op het vergroten van de bewustwording in de gemeente

en het verbeteren van de toegankelijkheid van gebouwen,

voorzieningen en informatie. Daarnaast wordt de werkgroep

gevraagd om input te leveren voor het onderwerp

Verstevigen netwerken uit het Programma, waarmee de

toegang tot dienstverlening wordt verbeterd.

We willen bereiken dat…

1. Alle groepen in de samenleving zich bewust worden van mensen met een beperking, om zo

een inclusieve samenleving te creëren.

2. Zoveel mogelijk informatie en voorzieningen toegankelijk zijn.

Anja(49). Door een auto-ongeluk zit ik in

een rolstoel. Voor een vrolijke vrouw, nog

midden in het leven, veranderde 3 jaar

geleden ineens alles.

“Mensen begrijpen niet wat mijn

beperking voor belemmeringen

geeft.”

Ik ben nog steeds dezelfde Anja, maar

toch ervaar ik belemmeringen. Zowel

sociaal, mensen weten niet altijd meer

hoe ze mij nu moeten benaderen, als

fysiek: er zijn een hoop obstakels, maar

ook de toegang tot zorg. Ik zou graag

willen dat er wat meer begrip is en dat de

toegang tot voorzieningen makkelijker

wordt.

30

4.5 Langer thuis wonen

Introductie

Om het maatschappelijke doel ‘Inwoners zijn zelfredzaam en kunnen

zo lang mogelijk de regie over hun eigen leven houden’ te bereiken is

het belangrijk dat inwoners langer thuis kunnen blijven wonen. Het

langer zelfstandig wonen van ouderen en zorgdoelgroepen is tevens

ingegeven door de hervormingen in de zorg. Meer kwetsbare inwoners moeten zelfstandig (thuis)

blijven wonen.

De opgaven die spelen rondom langer thuis wonen zijn te clusteren rondom drie thema’s: het

wonen, de ondersteuning en de omgeving. Daarnaast moet het lokale vervoer goed georganiseerd

zijn.

Voor het onderwerp langer thuis wonen geldt het volgende doel:

Cijfers:

In onderstaande tabel is het percentage 75 plussers in de gemeenten Voorschoten en Wassenaar

aangegeven in 2015, 2025, 2035 en 2045.

75+ Wassenaar in % 75+ Voorschoten in %

2015 12.3 10.0

2025 14.8 13.2

2035 16.9 16.4

2045 19.6 19.6

Opvallend is dat in beide gemeenten in 2045 19,6% van de inwoners ouder dan 75 jaar is. In

onderstaande tabel is te zien dat relatief een groot aantal van de inwoners die ouder zijn dan 80

verhuisd.

Bron: BRP

leeftijd Verhuizingen 2016

Voorschoten

Totaal aantal inwoners

Voorschoten 2016

Verhuizingen 2016

Wassenaar

Totaal aantal inwoners

Wassenaar 2016

jonger dan 50 1834 14345 1773 13689

50-64 jaar 209 5271 262 5725

65-79 jaar 125 3985 161 4470

ouder dan 80 107 1610 198 2001

Inwoners van alle leeftijden en mensen met een (tijdelijke) beperking kunnen zo lang

mogelijk zelfstandig (blijven) wonen

31

In 2016 zijn 31 woningaanpassingen verstrekt vanuit de gemeente Wassenaar, in Voorschoten

waren dat er ook 31. Een aantal jaren geleden was dit aantal hoger. Het lijkt erop dat meer

mensen zelf hun woning aanpassen.

In de gemeente Voorschoten zijn 16 beschermde woonplekken voor inwoners met een autistische

stoornis. Er zijn daarnaast 50 beschermde woonplekken voor inwoners met een verstandelijke

beperking en 6 plekken voor jongvolwassenen met een meervoudige beperking. In de gemeente

Wassenaar zijn 42 plekken voor inwoners met een verstandelijke beperking. Daarnaast zijn er 15

ADL woningen voor inwoners met een ernstige lichamelijke beperking.

Wat doen we al?

De gemeenten hebben beide in de woonvisie 2016-2019

vastgelegd dat ze willen dat alle inwoners de mogelijkheid

hebben om in de gemeenten oud te worden. Ook andere

kwetsbare groepen, zoals mensen met een psychiatrische,

verstandelijke of zintuiglijke beperking moeten goed en indien

mogelijk zelfstandig in de wijk kunnen wonen.

In het verlengde daarvan zijn voor 2017-2020 in beide

gemeenten prestatieafspraken met de woningbouwcorporaties

gemaakt. Hier zijn onder andere afspraken opgenomen over

(collectieve) woningaanpassingen, het huisvesten van

bijzondere doelgroepen, de toegankelijkheid en leefbaarheid.

In regionale verordeningen is vastgelegd wanneer een inwoner

in aanmerking komt voor urgentie. In regio Holland Rijnland

zijn daarnaast ook afspraken gemaakt tussen zorgaanbieders

en woningbouwcorporaties over het beschikbaar stellen van

contingent woningen voor bijzondere doelgroepen.

De gemeente is regisseur als het om het versterken van wijknetwerken gaat. Daarbij maken we

gebruik van de reeds bestaande buurtverenigingen, die in meer of mindere mate al actief zijn.

Op het gebied van vervoer hebben zowel de gemeente Wassenaar als de gemeente Voorschoten

voor regionaal vervoer de Regiotaxi ingekocht. In de dorpen rijden busjes grotendeels bestuurd

door vrijwilligers (de Bijbus en Cirkelbus). Er wordt regionaal gekeken naar de mogelijkheden voor

verbeteringen in het doelgroepenvervoer.

Het langer thuis wonen is een gevolg van rijksbeleid en sluit aan bij wat veel mensen vandaag de

dag graag willen: zo lang mogelijk zelfstandig blijven. De gemeente is verantwoordelijk en kan

sturen op een aantal randvoorwaarden die nodig zijn om het langer thuis wonen mogelijk te

maken. De werkgroep Langer thuis wonen gaat zich richten op het raakvlak tussen waar inwoners

Riet is 82 jaar en sinds een jaar

weduwe. Ze woont al 50 jaar in

een ruime eengezinswoning.

Behalve een verhoogde bloeddruk

en wat last van de gewrichten is

Riet gezond.

De kinderen vinden dat ze moet

verhuizen naar een appartement,

omdat de trap en het bad op den

duur problemen zullen gaan

opleveren. Bovendien vinden ze

de woning en de tuin te groot

voor hun moeder. Riet weet het

niet. Ze kent hier veel mensen en

het huis voelt fijn. Wat moet ze

doen?

32

zelf verantwoordelijk voor zijn en wat de gemeenschap gezamenlijk aan dit onderwerp kan

bijdragen.

We willen bereiken dat…

1. Mensen langer in hun woning kunnen blijven wonen

a. Er aandacht is voor preventie (gericht op het actief blijven, een gezonde levensstijl

en het voorkomen van vallen) en veiligheid.

b. Mensen nadenken over waar ze ouder willen worden en hier rekening mee houden

bij het verbouwen van de woning of het verhuizen.

c. Mensen gestimuleerd worden om te verhuizen naar een geschikte woning

2. Ondersteuning die nodig is om thuis te wonen is beschikbaar

a. Inwoners worden ondersteund bij klusjes in- en om huis.

b. Inwoners kunnen ergens terecht voor activiteiten (wordt uitgewerkt in het thema

Eenzaamheid).

3. De woonomgeving betrokken is

a. Er sterke sociale netwerken zijn.

b. Buurtinitiatieven die het langer thuis wonen bevorderen worden ondersteund.

4. Vervoer geen belemmering vormt om langer thuis te blijven wonen

a. Mogelijkheden om te ontmoeten moeten bereikbaar zijn: activiteiten en lokale

vervoersvoorzieningen moeten op elkaar zijn afgestemd.

4.6 Verwarde personen/zorgmijders

Introductie

We werken aan een gemeente waar inwoners zelfredzaam zijn en zo

lang mogelijk de regie over hun eigen leven kunnen houden.

Wanneer wij spreken over verwarde personen of zorgmijders is er

vaak al wat aan de hand, zodat het voeren van regie door de

persoon zelf bemoeilijkt wordt. Verward of zorgmijdend gedrag gaat vaak gepaard met een

psychiatrische achtergrond, een beperking en/of verslaving. Dit is een doelgroep die in de

zorgbehoefte pyramide helemaal aan de top staat en waar regie, integraal werken/afstemmen en

ontschot werken in de verschillende domeinen zeer belangrijk is.

Voor het onderwerp verwarde personen/zorgmijders geldt het volgende doel:

Verwarde personen worden door de hulpverlening gevonden en daar waar nodig

gestimuleerd en ondersteund om naar vermogen mee te doen aan de maatschappij

33

Cijfers

In onderstaande tabel wordt een weergave van de aard van problematiek gegeven bij meldingen

die gedaan zijn bij meldpunt bezorgd Haaglanden voor de gemeente Wassenaar in 2015 en 2016.

2015 2016

Aard melding Aantal % Aantal %

Vervuiling 5 21 10 33

Financiële problemen/ schulden 5 21 0 0 Psychiatrie 2 8 8 27

Overlast 3 13 4 13

Zelfverwaarlozing 2 8 2 7

Dreigend dakloos 2 8 1 3

Zorg om kinderen 1 4 0 0

Psychosociale problematiek 2 8 1 3

Huiselijk geweld 1 4 1 3

Agressie 1 4 2 7

Onbekend 0 0 1 3

Totaal 24 100 30 100

In onderstaande tabel zijn de meldingen bij het meldpunt zorg en overlast in 2016 voor de

gemeente Voorschoten weergegeven.

2015 2016

Reden bij aanmelding door melder*

Aantal

% Aantal %

Vreemd gedrag 13 30 14 36

Dreigende huisuitzetting 15 35 13 33 Financiën 14 33 9 23

Vervuiling/verloedering 9 21 8 21

Geluidsoverlast 2 5 5 13

Verslaving 7 16 4 10

Overlast openbare ruimte 2 5 3 8

Sociaal isolement 5 12 2 5

Stankoverlast 2 5 1 2

Intimidatie/geweld 1 2 1 2

Stilte 2 5

Opvoedingsproblematiek 1 2

Somatische beperking 1 2

Zwerven 1 2

Anders 3 8

Totaal aantal redenen* 76 177 63 162

Totaal aantal meldingen 43 100 39 100

Wat doen we al?

Verwarde personen/zorgmijders betreffen vaak complexe casussen met meervoudige problematiek,

en vragen om een aanpak die afwijkt van reguliere regelgeving. In het Programma worden interne

processen en technieken bekeken en waar nodig aangepast, zodat passende ondersteuning

34

mogelijk wordt. Voor het onderwerp verwarde personen zijn dat bijvoorbeeld convenanten met

netwerkpartners en een integrale intake. Per 1 oktober 2018 is een sluitende aanpak voor deze

doelgroep verplicht. De gemeente zal hier zorg voor dragen.

De werkgroep die zich met verwarde personen bezig gaat houden, gaat met name kijken naar hoe

ervoor gezorgd kan worden dat inwoners tijdig zorg krijgen. Daarnaast zal deze werkgroep

gevraagd worden om input te leveren voor de onderwerpen van het Programma.

We willen bereiken dat…

1. Er preventief gewerkt gaat worden. Het is voor deze doelgroep belangrijk dat er tijdig zorg

geboden wordt en niet dat er gewacht wordt totdat de situatie al is geëscaleerd.

2. Signalen van partners en inwoners tijdig worden opgepakt en geborgd worden.

3. Partners en inwoners de doelgroep herkennen.

4.7 Multiproblem gezinnen

Introductie

We werken aan een gemeente waar inwoners zelfredzaam zijn en zo

lang mogelijk de regie over hun eigen leven kunnen houden. Uit de

ervaringen van de afgelopen jaren blijkt dat bijzondere aandacht

nodig is voor de inwoners/gezinnen/systemen met meerdere

problemen. Graag zien we dat de zorg en ondersteuning de multiproblem gezinnen/systemen in

beeld heeft en er afstemming plaatsvindt over de ondersteuning.

Voor het onderwerp multiproblem gezinnen geldt het volgende doel:

Cijfers

Als alle indicatoren die zijn opgenomen onder de vijf maatschappelijke doelen in hoofdstuk 2 bij

elkaar worden opgeteld, zou dat betekenen dat er per gemeente meer dan 6.000 inwoners een

voorziening hebben in het sociaal domein. In de praktijk ligt dat aantal lager doordat één inwoner

gebruik maakt van meerdere voorzieningen, zoals te zien is in onderstaande figuur met daarin de

cijfers per 1.000 inwoners van de tweede helft van 2016.

Multiproblem gezinnen zijn in beeld bij instanties en worden waar nodig gestimuleerd en

ondersteund om naar vermogen mee te doen aan de maatschappij

35

Vooral voor de doelgroep die gebruik maakt van meerdere voorzieningen is het van belang dat

integraler wordt gewerkt. Door de privacyregelgeving, de verschillende registratie systemen en

door de diverse organisaties die betrokken zijn bij de toegang en uitvoering, is het niet eenvoudig

om de overlap in beeld te brengen.

Uit landelijke schattingen weten we dat inwoners die in de schuldhulpverlening zitten, vaak ook van

een andere voorziening in het sociaal domein gebruik maken. In 2016 heeft Plangroep namens de

gemeente Voorschoten 19 inwoners en namens de gemeente Wassenaar 25 inwoners begeleid bij

schuldhulpverlening. Daarnaast is bekend dat er overlap is tussen de inwoners die gebruik maken

van een Wmo voorziening en de inwoners die een uitkering hebben13.

Wat doen we al?

Multiproblem gezinnen betreffen complexe casussen met meervoudige problematiek, en vragen om

een aanpak die afwijkt van reguliere regelgeving. In het Programma worden interne processen en

technieken bekeken en waar nodig aangepast, zodat passende ondersteuning mogelijk wordt. Voor

multiproblem gezinnen is het bijvoorbeeld van belang dat er convenanten met netwerkpartners en

werkafspraken komen waardoor uitvoering wordt gegeven aan het principe 1 huishouden, 1 plan, 1

regisseur. Ook een integrale aanpak is voor deze doelgroep belangrijk. Per 1 oktober 2018 is een

sluitende aanpak voor deze doelgroep verplicht. De gemeente zal hier zorg voor dragen.

De werkgroep die zich met multiproblem gezinnen bezig gaat houden, kijkt naar de voorspellers,

en de samenwerking met partners rondom deze gezinnen. Daarnaast zal deze werkgroep gevraagd

worden om input te leveren voor de onderwerpen van het Programma.

13 Bouwstenen voor het sociale domein ‘Kennis voor de verknoping van zorg, participatie en werk’. Divosa 2012

36

We willen bereiken dat…

1. Er een eerdere en betere signalering plaatsvindt. Wat zijn de voorspellers en wanneer komt

deze doelgroep in beeld. Wie kan op deze momenten handelen en wat kunnen we doen om

situaties tijdig aan te pakken.

2. Er meer betrokkenheid en samenwerking is met partners die deze gezinnen buiten het

zorgcircuit treffen zoals scholen en sportverenigingen.

3. De ondersteuning leidt tot afname van problemen op verschillende leefgebieden en leidt tot

toename van zelfstandigheid.

4.8 Jongerenparticipatie

Introductie

Net zoals we willen dat volwassenen betrokken zijn bij de

gemeenschap en dat hun mening gehoord wordt, is dat ook van

belang voor de jongere inwoners. We willen dat jongeren gezond en

veilig opgroeien en zich maximaal kunnen ontwikkelen, maar hoe

kijken jongeren14 hier zelf tegenaan? Wat willen zij en wat geven zij aan nodig te hebben? Hoe is

de verbinding tussen jong en oud? Om antwoord te krijgen op deze vragen en meer, is het

belangrijk dat jongeren actief betrokken worden bij de gemeenschap waarin ze leven en gehoord

worden door de gemeente die ook voor hen beleid maakt en uitvoert.

Voor het onderwerp jongerenparticipatie geldt het volgende doel:

Cijfers

In Wassenaar en in Voorschoten heeft de Jeugd Vertegenwoordigd tot 1 juli 2017 3 adviezen

gegeven aan het gemeentebestuur.

In onderstaande tabel staan de uitkomsten van de klanttevredenheid van ketenpartners van het

Jeugd en Jongerenwerk Wassenaar. In Voorschoten is jeugd en jongerenwerk ook actief, maar is

geen klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd.

14 Wanneer we het hier over jongeren hebben, gaat het over het algemeen over de leeftijd 10 tot 23 jaar, bij onderwerpen als huisvesting en inkomen kan deze grens worden opgerekt tot 25 jaar.

Jongeren zijn actief betrokken bij de gemeenschap

37

Werkzaamheden Waardering tussen de 1 en 5

Stichting Jeugd- en Jongerenwerk Midden-Holland

zet in op de eigen kracht van jongeren

4

Stichting Jeugd- en Jongerenwerk Midden-Holland

stimuleert de zelfredzaamheid van jongeren.

4

Activiteit jongerenwerk Voorschoten15 Bereikte jongeren

ambulant en accommodatie gebonden jongerenwerk 7 groepen

coaching 11 jongeren in de leeftijd van 16-22 jaar

preventieve activiteiten 230 jongeren bereikt

Activiteit jongerenwerk Wassenaar16 Bereikte jongeren

accommodatie gebonden jongerenwerk 25

coaching en individuele begeleiding 10

voorlichting en educatie 41217

ambulant 100

Wat doen we al?

In Wassenaar en in Voorschoten is het Stichting Jeugd- en Jongerenwerk actief. Het jongerenwerk

heeft twee belangrijke functies. Zij zijn enerzijds overlastbestrijders en anderzijds

talentontwikkelaars.

In Wassenaar is daarnaast Talentum actief. Talentum zoekt naar mogelijkheden voor het vormen

van een sluitend netwerk als het gaat om het optimaliseren van opvoedingsmogelijkheden en het

bieden van ontwikkelingsmogelijkheid aan kinderen en jongeren. Daarnaast zorgt Talentum voor

een vraaggericht en evenwichtig aanbod van schoolse- en niet-schoolse activiteiten op het gebied

van: zorg, welzijn, cultuur, duurzaamheid, techniek en sport.

Om jongeren in Voorschoten en Wassenaar actief mee te laten denken, is eind 2016 Jeugd

Vertegenwoordigd ingericht. Jeugd Vertegenwoordigd is er voor jongeren en bestaat uit jongeren

die vinden dat zij mogen meepraten over hun eigen leer-, leef- en werkomgeving. Of over de

trajecten die hen worden aangeboden als ze geen werk kunnen vinden.

Binnen het thema integraliteit van het Programma, wordt speciale aandacht besteed aan het goed

aansluiten van de voorzieningen voor de leeftijdsgroep 18- en 18+, zodat er geen jongeren tussen

wal en schip vallen.

De werkgroep jongerenparticipatie richt zich op de informatievoorziening voor jongeren, de

(gewenste) activiteiten, talentenontwikkeling.

15 Bron: jaarverslag Jeugd en jongerenwerk Voorschoten 2016 16 Bron: verslagen 3e en 4e kwartaal Jeugd en jongerenwerk Wassenaar 2016 17

Dit getal is een schatting

38

We willen bereiken dat…

1. Preventieve voorzieningen (op het gebied van gezondheid en zorg) goed aansluiten bij de

spelende problematiek, ook zoals die ervaren wordt door de jongeren zelf.

2. Er meer verbinding is tussen jong en oud, bijvoorbeeld d.m.v. gezamenlijke activiteiten, de

vorm hiervoor dient in overleg met jongeren en ouderen bedacht te worden, zodat men

van elkaar kan leren en elkaar kan helpen.

3. Er een duidelijke website is met informatie voor jongeren, meer inzet op sociale media,

communicatie van de gemeente meer aan laten sluiten bij jongeren.

4. Er voldoende gevarieerde activiteiten zijn voor de jongeren (in overleg natuurlijk).

5. Er niet alleen vanuit de zorgvraag naar jongeren gekeken wordt, maar ook naar de

talenten. Jongeren worden ondersteund om zich maximaal te ontwikkelen.

39

5 Ontwikkelingen, risico’s en financiën

5.1 Ontwikkelingen

5.1.1 Beschermd wonen en maatschappelijke opvang

In 2020 worden beschermd wonen en maatschappelijke opvang de verantwoordelijkheid van alle

gemeenten. Tot die tijd is beschermd wonen wel een taak van de gemeente, maar wordt deze

uitgevoerd door de centrum gemeente en is de centrumgemeente geheel verantwoordelijk voor

maatschappelijke opvang. Voor Voorschoten is de gemeente Leiden centrumgemeente, voor

Wassenaar is dat de gemeente Den Haag. Er worden regionaal afspraken gemaakt om deze

overgang vorm te geven. Het uitgangspunt hierbij is lokaal wat kan, regionaal wat moet. Dit sluit

aan bij de toekomstvisie uit het rapport van de commissie Dannenberg ‘van beschermd wonen naar

een beschermd thuis’. In dit rapport wordt voor beschermd wonen aangegeven dat mensen met

psychiatrische en sociaal-maatschappelijke problemen hun zelfstandigheid vaker kunnen behouden

als passende ondersteuning in de thuissituatie sneller beschikbaar is.

5.1.2 Verwarde personen

Per 1 oktober 2018 moeten gemeenten een lokale sluitende aanpak hebben voor de doelgroep

verwarde personen. Dit moet leiden tot betere opvang, zorg en ondersteuning voor mensen die

verward gedrag vertonen.

5.1.3 Beschut werk en arbeidsmatige dagbesteding

Beschut werk is bedoeld voor mensen die door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische

beperking een zodanige mate van begeleiding en aanpassingen van de werkplek nodig hebben, dat

niet van een reguliere werkgever mag worden verwacht dat hij deze mensen in dienst neemt. In de

praktijk blijkt arbeidsmatige dagbesteding, wat voorheen gefinancierd werd vanuit de algemene

wet bijzondere ziektekosten (AWBZ) en in 2015 over is gekomen naar de gemeente, behoorlijk

vergelijkbaar. Ook de profielen van de mensen vertonen grote overeenkomsten. Arrangementen

die beide vormen combineren lijken dan ook een voor de hand liggende volgende stap.

5.1.4 Afstemming Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg

Voor het verbeteren van de samenwerking wordt praktijkondersteuning bij huisartsen ingezet.

Daarnaast vindt regionaal overleg plaats met de zorgverzekeraars voor afstemming met de

Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg.

5.1.5 Omgevingswet

De Omgevingswet die op 1 januari 2019 wordt ingevoerd, bundelt de wetgeving en regels voor

ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. En regelt daarmee het beheer en de

ontwikkeling van de leefomgeving. Met de Omgevingswet wordt het stelsel van ruimtelijke regels

volledig herzien. Aangezien de leefomgeving invloed heeft op het sociaal domein en omgekeerd

wordt het sociaal domein betrokken bij deze ontwikkelingen.

40

5.1.6 Jeugd

Het ontwikkelen van preventief, collectief aanbod voor bepaalde specifieke groepen. Bijvoorbeeld in

plaats van in elk gezin apart psycho-educatie te geven, zou dit ook als collectief aanbod kunnen

worden aangeboden in de gemeente. Naast het feit dat het goedkoper is om het op deze manier te

organiseren, is het uitwisselen van ervaringen ook nuttig. Om deze ontwikkeling te ondersteunen

zullen ook de financieringsmogelijkheden onderzocht worden.

5.1.7 De vier ontwikkelrichtingen uit de startnotitie transformatie 2015

Onderstaande ontwikkelrichtingen die zijn opgenomen in de startnotitie transformatie zijn nog

onverminderd van toepassing:

1. van “categoraal” naar “integraal”

Het ondersteuningsaanbod is samenhangend en een combinatie van lichte en zwaardere

ondersteuning op meerdere levensdomeinen.

2. van “curatief” naar “preventief”

Om te waarborgen dat er minder aanspraak gemaakt wordt op zwaardere vormen van

‘curatieve’ ondersteuning vraagt dit om ‘preventieve’ vormen van ondersteuning. Inzet is

dat de ondersteuning altijd passend is bij de situatie. Zwaar indien noodzakelijk en licht als

dit mogelijk is.

3. van “zorgen voor” naar “helpen zorgen dat”

Ondersteuning is er op gericht dat inwoners zoveel mogelijk zelfstandig of met hulp van

hun directe omgeving kunnen meedoen. De gemeente ‘helpt zorgen dat’ dit mogelijk is;

4. van “aanbod” naar “vraag”

Bij de totstandkoming van het ondersteuningsplan is de vraag van de cliënt leidend. Het

aanbod dient hierop passend gemaakt te worden. Professionals in het sociaal domein

krijgen met de transformatie de ruimte om in onderlinge samenwerking op

uitvoeringsniveau de passende ondersteuning te organiseren.

5.2 Financiën

De programmabegroting biedt het financieel kader voor zowel Voorschoten als Wassenaar. In de

begroting wordt een meerjarenperspectief geboden in programma 6: Sociaal Domein en

programma 7: Volksgezondheid en Milieu. In programma 6 zijn alle budgetten opgenomen die

beschikbaar zijn om datgene te doen wat nodig is in het kader van de Jeugdwet, de Participatiewet

en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015. Dit betreft zowel de maatwerk- en individuele

voorzieningen als de vrij toegankelijke algemene voorzieningen en de financiële middelen die nodig

zijn voor de uitvoering. In programma 7 is onder taakveld 7.1 ‘volksgezondheid’ het budget

opgenomen voor de uitvoering van de Wet publieke gezondheid.

Voor de onderstaande tabellen zijn de gemeentelijke begrotingen voor 2017 gebruikt, omdat op

het moment van opstellen van het beleidsplan de begroting 2018 nog niet is vastgesteld. De

41

ambitie is dat er, ondanks de financiële uitdagingen, een toekomstbestendig sociaal domein

gerealiseerd wordt. Daarbij is het uitgangspunt voor het financiële kader dat alles wat voor het

bereiken van de gestelde doelen wordt gedaan, binnen de budgetten gebeurt. In de praktijk zal dit

tot gevolg hebben dat wanneer bijvoorbeeld nieuw collectief aanbod wordt georganiseerd, dit in

plaats van bestaand individueel aanbod komt. Een wenselijk perspectief daarbij is dat budgetten

verschuiven van ‘curatief naar preventief’. Een nadere toelichting hierop wordt gegeven onder

paragraaf 5.1.7.

Budget programma 6: Sociaal Domein

Gemeente Wassenaar

jaar 2018 2019 2020 2021

budget €13.006.666 €12.870.662 €12.761.030 €12.758.592

Bron: Programma begroting 2017

Gemeente Voorschoten

jaar 2018 2019 2020 2021

budget €13.321.709 €13.355.734 €13.373.587 €13.401.835

Bron: Programma begroting 2017

Budget Programma 7: Volksgezondheid en Milieu, taakveld 7.1

Gemeente Wassenaar

jaar 2018 2019 2020 2021

budget €1.663.181 €1.663.181 €1.663.181 €1.663.181

Bron: Programma begroting 2017

Gemeente Voorschoten

jaar 2018 2019 2020 2021

budget 1.038.956 1.037.381 1.035.805 1.035.741

Bron: Programma begroting 2017

5.3 Risico’s

5.3.1 Bezuinigen op innovatie

Het doel van de transformatie van het sociaal domein is sinds de invoering van de drie nieuwe

wetten in 2015 gelijk gebleven: een stapeling van zorg en overheidssteun te voorkomen, de

participatie van burgers vergroten en de organisatie van een betere dienstverlening aan kwetsbare

burgers18. Om deze doelen te bereiken zijn veranderingen in denken, werken, cultuur en gedrag

nodig en uiteindelijk zal de (sociale) infrastructuur anders zijn ingericht. Zoals al eerder

18 Startnotitie Transformatie, gemeente Voorschoten & gemeente Wassenaar, 2015

42

aangegeven is deze transformatiegedachte en wat er voor nodig is niet nieuw, en sinds 2015 is er

hard gewerkt om de eerste stappen te zetten. Om echt verder te komen zijn wijzigingen in de

bestaande structuur nodig, en omdat tegelijkertijd het beschikbare budget krimpt door de

bezuinigingen die het Rijk doorvoert brengt dat risico’s met zich mee.

Een grote bepalende factor voor de structuur is de wijze van financieren en de zogenaamde

schotten tussen budgetten. Een voorwaarde voor daadwerkelijk transformeren en meer inzetten op

preventie en algemene voorzieningen, is de mogelijkheid om met budgetten te schuiven. Op dit

moment brengt dat een risico met zich mee: op middelen die worden ingezet voor preventie en vrij

toegankelijk algemeen aanbod wordt vaker bezuinigd. Om de transformatie daadwerkelijk door te

voeren is het wenselijk om budgetten voor maatwerkvoorzieningen over te hevelen naar algemene

(preventieve) voorzieningen. Het uitgangspunt hierbij is dat bij overheveling van middelen voor

maatwerkvoorzieningen naar algemene voorzieningen er een redelijke termijn wordt bepaald

waarop de budgetten onaangetast blijven. Het resultaat van de budgetoverheveling wordt

gemonitord. De invulling van de wijze van monitoren is als resultaat meegenomen in het project

‘Monitoring en sturing’ in het Programma (paragraaf 3.3).

5.3.2 Ruimte voor innovatie

Om te innoveren is ruimte nodig. Niet alleen financieel, maar ook in de regelgeving. Om goede

integrale samenwerking binnen het sociaal domein mogelijk te maken moet een afweging gemaakt

worden tussen de regels in de vier wetten, de kosten en wat nodig is om een inwoner te helpen.

Toepassing van de hart-wet-euro balans, zoals omschreven bij Integraliteit in 3.1, is hierbij

helpend. Er moet wel iemand zijn met doorzettingsmacht die hierover een besluit mag nemen.

5.3.3 Rijksbeleid

Mogelijk dat het Rijk in de komende jaren wetten of budgetten aanpast die van invloed zijn op het

uit te voeren beleid in het sociaal domein.

5.3.4 Overheveling maatschappelijke opvang en beschermd wonen

In 2020 wordt maatschappelijke opvang en beschermd wonen een verantwoordelijkheid van de

individuele gemeenten. Hoewel de cijfers niet eenduidig zijn bestaat de indruk dat het aantal

mensen dat gebruik maakt van de maatschappelijke opvang in de afgelopen jaren is toegenomen.

Het is de vraag of het budget dat de gemeente in 2020 krijgen voor het uitvoeren van deze taak,

toereikend is.