cyan magenta yellow black 1

DEBAT

Fare pak përSkavicën

Nga: IDRIZ XHOMARA - FAQE 2

GAZETË E PAVARUR. NR. 4 (60). PRILL 2011. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

DIPLOMACIA E PARISË

MINIATURË

Sa tokë iduhet njeriut

Nga: AGRON TUFA - FAQE 9

KRITIKË

Zbulohenrrënjët e etnositshqiptarNga: ROVENA VATA - FAQE 14

Autostrada Tirane - Durres, Km.9Tel: +355 48 30 2046Tel: +355 48 30 2040

www.auroragroup.com.ale-mail: auroragroup@auroragroup.com.al

koha kalon, cilësia mbetetP R O J E K T I M - Z B A T I M

PORTRET

Mahmud Hysanë piedestalinshkencorNga: PETRIT FETAHU - FAQE 19

Oxhaku i parë i Dibrës. Sabit Bocku

Nga: XHAFER MARTINI

Krerët e parisë së Dibrës, ndonëse përgjithësisht njerëz të pashkolluar, kanë qenë dip-

lomatë të shkallës së parë. Ata kanë ditur tëorientohen në ngjarjet politike të kohës që kish-in lidhje me marrëdhëniet midis shteteve mëtë fuqishme me ndikim në politikën botërore.Këtë do ta shikojmë në një hark kohor prejpushtimit të Shqipërisë nga Turqia deri në vitettridhjetë të shekullit XX.

Dibrani, nga natyra, është kurioz i madh,ai don të dijë se si shkojnë punët jo vetëmafër tij, por edhe shumë larg. Në mexheliset eodat e Dibrës marrëdhëniet ndërkombëtarezinin një pjesë të mirë të bisedës, mbase pjesënmë kryesore. Pyetja e parë që bëhej në mexhe-lis, ishte kjo : A të rrimë këtu, apo të dalimpërtej detit? – me kuptimin që a të bisedojmëpër hallet brenda vendit, apo të shikojmë se sishkojnë ngjarjet në botë. Kur mexhelisi shpre-hte dëshirën për të dalë përtej detit, ata zinine flisnin për Ingliteren(Anglinë), Francën,Moskovin(Rusinë), Nemcen (Gjermaninë) e tëtjera shtete, sikur të kishin qenë ambasadorënë këto shtete dhe të kishin biseduar meudhëheqësit e tyre. Mendja e dibranit merrteguximin ta bënte një gjë të tillë jo thjesht ngakurioziteti, por, në radhë të parë, nga nevoja,sepse ata donin të ishin të informuar që tëkishin mundësi të orientoheshin për të zgjidhurhallet e tyre ekonomike, por edhe dilemat dheproblemet politike që lidheshin me të ardh-men e Shqipërisë.

(Lexoni në faqen 10-11)

RAKIP SULI:KAMZA ËSHTË NJËANGAZHIM DHEDETYRIM SERIOZ

INTERVISTË

LEXONI NË FAQET 12-13

NË BRENDËSI:

Ohri e Strugandotin Liqenin eDibrës së Madhe

FAQE 3

Priten investimenga qeveriae mërgata

FAQE 3

Dr. Nexhat Bunguri,një jetë në shërbimtë njerëzve

FAQE 22

Rasim B. Sina, një jetësakrifica për lirinëdhe demokracinë

FAQE 23

ELEKTORALEProgramet elektorale

të kandidatëveIlir Krosi, Ilir Vraniçi,

Shahin Kaja, NekiMehmeti, Defrim Fiku

SPECIALE NE FAQET 4-7

Çështja kombëtarenë librin e IsmailStrazimirit

FAQE 20

2 - Prill 201160nr.

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Kontribuan për këtë numër:Rexhep TORTEXhafer MARTINIAgron TUFAHysen LIKDISHABernard ZOTAJAdem BUNGURIBeqir SINARovena VATAPjetër JAKUIsa HALILAJIdriz XHOMARAPetrit FETAHUAgim GJINIMevlud BUCIHalil RAMA

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: rrugaearberit@gmail.com

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

debatPosta eGazetë e pavarur.Nr. 4 (60). 1 - 30 Prill 2011

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Redaksia u kujton bashkëpunë-torëve të saj,Zabit Lleshi, SelmanMeziu, Nin Gj. Rajta, Shehat Cami,etj, se shkrimet e tyre, për arsyevendi nuk janë botuar në këtënumër.

Ato do të botohen në numrat e ardhs-hëm të gazetës “Rruga e Arbërit”.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.JU LUTEMI, QË SHKRIMET QËVIJNË PËRMES EMAILIT, TË KENËPATJETËR ZANOREN “Ë”.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Nga: IDRIZ XHOMARA

Duke qenë se kam përfaqësuarLegjislaturën e fundit në zona

që lidhen me problemin e Hidrocen-tralit të Skavicës, e ndjej si detyrimdhe përgjegjësi të kontribuoj në de-batin dhe diskutimet në rrethe tëndryshme intelektuale lidhur me këtëçështje.

Që në takimet e para mezgjedhësit, kur kam kandiduar përdeputet jam ndeshur që në momen-tet e para me pyetjen se nëse duhettë bëhet apo nuk duhet të bëhetHidrocentrali i Skavicës. Për të qenëi sinqertë, unë nuk kisha shumë in-formacion për historinë, kronologjinëe ngjarjeve dhe impaktet pozitive aponegative që mund të kishte ndërtimii kësaj vepre për hapësirat që do tëpërmbyteshin dhe pse (do të ndalempak më poshtë) dhe për zonat që nuki nënshtroheshin përmbytjes dukeqenë mbi nivelin e pasqyrës së ujitqë nga Reçi dhe ne në të dy krahëtmajtas e djathtas (485 m).

Duke qenë se kam patur rastin tëpunojë në sektorin e ujitjes meshumë breza hidroteknikësh shumëprofesionistë që kanë punuar dhe nëveprat hidroenergjetike, nuk qe evbështirë të marrë informacionin enevojshëm. Ky informacion ështëkompletuar me konsultimet si të

Fare pak për Skavicënkrerëve vendore, NJaziut, kryetari iReçit, (kërkoj falje se nuk më kujto-het emri), Saliut, Shkelzenit, Zihniut,Kryetarit të Luznisë, Danci etj. Jamkonsultuar me burra të moshuar tëshumë familjeve nga të cilat po për-mend vetëm disa si Laçi, Doda,Xhani, Meziu, pasardhësi i DineHoxhës dh ekolegu im Rexhep Hox-ha, Doktor i Shkencave Osman Begudhe shumë e shumë të tjerë.

Ideja e ndërtimit të këtij hidro-centrali si rregullator i gjithë kaskadëstë Drinit ka fillimin që në vitin 1984.Pa vazhduar më tej gjithë zhvillimii pellgut të Drinit është mbajtur pengi kësaj ideje. Në një zonë me traditashumë punëtore pothuajse ka mun-guar ose është ndërprerë fare krijimii pemtorëve, vreshtave, ndërtimi aporiparimi i shtëpive apo çfarëdo in-vestim tjetër. Dhe tani pas më shumëse një çerek shekulli, kjo mund tëkonsiderohet pa mëdyshje si një ngaefektet me negative si në aspektinekonomik që e përmendëm më lartësi dhe në atë social duke akseleruarshumë shpërnguljen e banorëve tëkësaj treve.

Që nga viti u iniciua ideja, mba-si lexuesit e dijnë, janë përpunuartre variente, varianti i parë parash-ikonte dhe përmbytje në ish-Repub-likën Jugosllave të Maqedonisë. Vari-anti akual është varianti i tretë që

parashikon përmbytjen deri nëkuotën gjeodezike 485 m që do tëthotë mbërrin deri në majën e ko-drës mbi urën e Muhurrit ose gati0.5 nën urën e Topojanit.

Gjithë jeta, zhvillimi, tradita dhkultura e Dibrës së poshtme është elidhur me shumë fije me një burimlumor. Nuk dij se sa do të shkojëdhe një paralelizëm me Danubin qëi ka dhënë jetë e gjallëri shumë sh-teteve që ai përshkon. Por në rastinton Drini i Zi paraqitet si një inversi Danubit. Ndërsa Danubi inspiroidhe frymëzoi Shtrausin (babë e bir)për të kompozuar valset e famshme,Drini i Zi (ndoshta dhe ndajshtimi iZi është domethënës) ishte djepi iepikës legjendare që fillonte nëburimin e tij në Strugë duke dërguarmesazhe dhe lidhur dy pjesë sh-qiptare të ndara, i famshmi HazizNdreu ndërtoi një digë në Zall-Dardhë jo për të pritur prurjet e Drin-it, por prurjet e eposit që lidhet metë. Mjafton të përmendim vetëm njënga krijimet e tij: “Gjysma kjashindhe gjysma knojshin”. Edhe emri ifshatit Vajemëdhenj duhet të jetëpjesë e kësaj historie. Gjithashtuedhe qendra e teatrit të të këtij eposidibran pavarësisht se ku ndodh zhv-endoset në bregun e Drinit të Zi(ndoshta e kam tepruar duke e për-mendur shpesh këtë ndajshtim por

asnjëherë nuk ka kuptimin e dhëniestë një sfondi të errët apo pesimist).Mjafton të për mendim që edhe ng-jarja për të cilën është kënga: “Kris-ka pushka bregut të Drinit, jam emotra e Selman Brahimit”, kandodhur diku tjetër por është trans-feruar këtu ku ishte e gatshmeskenografia e dizenjuar nga Drini nëmijëvjeçare...

Nuk jam i sigurt se sa shkon nëkontekstin e shkrimit ky meditim,por gjithsesi më ka nga ngacmuar kyiknorim i relievit, traditës historisëdhe kulturës që pretendoj se rrallë egjen diku tjetër.

Kolegët e mi të disa brezave sig-urisht që do të mbeten të pakënaqurngaqë nuk kam përmendur traditëne jashtëzakonshme në frutikulturë.Duke ju kërkuar të falur ju premtojse do ta zhvilloj në një shkrim tëardhshëm.

Shkrimi nuk e kishte qëllimin edhënies të një konkluzioni por duata përfundoj duke transmetuar njëmerak që lidhet me përvojën timembasi disa vite më parë kam drejtu-ar dhe një Komision Qeveritar përsistemimin e banorëve të përmbyturnga liqeni i Fierzës. Dhe cili ështëky merak: Banorët e zonës së përm-bytur do të marrin një shpërblim dhesigurisht që do të zgjedhin dhe ven-din ku do të vendosen. Por problemiështë për ato që do të mbeten mbikuotën e sipërfaqes të ujit, 485 mku do të vështirësohet infrastrukturarrugore, shkollat, qendrat shëndetë-sore dh emundësi të tjera që lidhenme përballimin e jetesës të cilët si-pas meje do të kenë dhe detyriminpër të mbartur, transmetuar dhe zh-villuar atë traditë, kulturë dhe his-tori që përmendëm më lart.

Ju uroj punë të mbarë stafit tëgazetës tuaj.

* Ish deputet i Qarkut të Dibrës

Gjithë jeta, zhvillimi,tradita dh kultura e Dibrëssë poshtme është e lidhurme shumë fije me njëburim lumor. Nuk dij se sado të shkojë dhe njëparalelizëm me Danubinqë i ka dhënë jetë egjallëri shumë shteteve qëai përshkon. Por në rastinton Drini i Zi paraqitet sinjë invers i Danubit.Ndërsa Danubi inspiroidhe frymëzoi Shtrausin(babë e bir) për të kompo-zuar valset e famshme,Drini i Zi (ndoshta dhendajshtimi i Zi ështëdomethënës) ishte djepi iepikës legjendare qëfillonte në burimin e tij nëStrugë duke dërguarmesazhe dhe lidhur dypjesë shqiptare të ndara

Prill 2011 - 360nr.

aktualitet

Para dhjetë ditëve në Ohër u mbajttakimi i ministrave të rajonit për

mjedisin, ku u fol për ruajtjen emjedisit dhe të liqeneve nga ndotja.Fatmir Mehdiu, ministër i mjedisitpër Shqipërinë, deklaroi se Mar-rëveshja ekzistuese për Liqenin eOhrit midis Shqipërisë dhe Maqe-donisë do të pësojë ndryshime, ndër-sa Nexhati Jakupi, ministër i mje-didit për Maqedonisë shprehu in-teresimin dhe gatishmërinë përmbrojtjen e Liqenit të Ohrit dhe tëDrinit të Zi nga ndotja.

Informatat e plasuara ditë më parënë ekranet televizive në Maqedoni,dëshmonin e sensibilizonin se nëliqenin e Ohrit derdheshin ujëra tëzeza. Kjo rriti shqetësimet se mekolektorët e ndërtuar nuk janë përf-shirë të gjitha ujërat e zeza, e para,dhe e dyta, se kolektorët nuk punojnëme kapacitet të plotë ose nga kursi-mi i energjisë elektrike, ose për sh-kak të difekteve.

Dibranët janë tejet të brengosurpër shkak të ndotjeve në vazhdimë-si që vijnë nga Ohri e Struganëpërmjet Drinit të Zi. Tashmë 15vite thuhet se në Ohër e Strugë janëndërtuar kolektorë nga donacione tëjashtme për pastrimin e ujërave tëzeza, dhe se këto ujëra gjoja të pas-truara derdhen në rrjedhën e Drinit

Në vendkalimin kufitar të Bllatëste Dibra e Madhe , në shër-

bimin doganor dhe atë policor, potë shkosh të kërkosh informata edhenë cilësinë e gazetarit nuk të tregojnëasgjë. Përgjigja e udhëheqësve doga-norë dhe policorë të shërbimit kufit-ar është se, “e kanë të ndaluar tëjapin informata, se po të japin ndon-jë informatë rrezikojnë edhe vendine punës, dhe se të vetmen mundësipër tu informuar ta rekomandojnëWEB faqen e Doganave të Maqedo-nisë”.

Kjo mënyrë e hierarkisë doganoree policore nuk mund të kuptohet faresidomos kur ekziston Ligji për in-formim sipas të cilit institucionetjanë të detyruara që gazetarëve tujapin informatat e nevojshme që takryejnë punën e tyre në të mirë tëqytetarëve.

Misioni i gazetarit nuk është gjëtjetër, por të informojë për veprim-taritë institucionale e shoqërore, meanët pozitive dhe negative, me tëvetmin qëllim për të ecur gjërat par-para.

Kërkesa jonë që të informoheminë Vendkalimin kufitar të Bllatës,kishte për qëllim të njoftohemikonkretisht dhe në vend me ecurinë

Dibra e Madhe ka pamjemagjepëse dhe pozitë të rëndë-

sishme gjeostrategjike. Po ta shiko-sh Dibrën e Madhe nga qielli dhenga toka do të shohësh një një zonëqë përshkohet nga lumenjtë Radikae Drini i Zi, të cilët krijojnë edhenjë liqen të bukur. E rrethuar ngamallet që duken si petalet, Dibra eMadhe i ngjan lules të bukur e të pamposhtur, që u ka rezistuar stoikisht

Ohri e Strugandotin Liqenin eDibrës së MadheTë parandalohet kjo ndotje

të Zi. Për fat të keq faktet flasin ndry-she. Drini i Zi këto ujëra i sjell nëliqenin e Glloboëicës dhe prej këtuarrijnë në liqenin e Dibrës së Mad-he. Nga kjo ndotje në liqenin eGlloboëicës është zhdukur fare vari-eteti i peshkut trofta, ndërsa janëzhdukur edhe shumë specie tjera tëpeshkut. Nga uji i liqenit në Dibërtë madhe ka patur epidemi të ver-dhëzës, sëmundje të lëkurës, infek-time të barkut e zorrëve, dhe shpesh-herë edhe ngordhje masive tësardeleve.

Mostrat e ujit nga liqeni i Dibrëssë madhe dërgohen rregullisht përanalizë kimike dhe mikrobiologjikenë laboratorin e Ohrit. Rezultatet eanalizave tregojnë se uji i liqenit tëDibrës së Madhe here është i kate-gorisë së dytë, kur ky ujë mund tëpërdoret për plazh dhe herë i katëgor-isë së tretë e të katërt, kur nuk mundtë përdoret as për plazh..

Dibranët nga të gjithë faktorëtpërkatës vendorë e qëndrorë presinangazhim më të madh për mbrojtjene liqenit të Dibrës së madhe ngandotja dhe që analizat e ujit të liq-enit të Dibrës së Madhe të bëhenedhe në ndonjë laborator tjetër,sepse edhe rezultatet mund te jenëmë reale.

Rexhep TORTE

DIBRA E MADHE KA DHËNË SHUMË, E PO MERR PAK

Priten investime ngaqeveria e mërgata

furtunave të armiqve ndër shekuj,duke e ruajtur nderin, dinjitetin dhefamën me trimëri dhe mënçuri.

Dibrën gjatë shekujve armiqtëshumë herë e kanë plagosur, vrarë,djegur e plaçkitur, por gjithmonëNëntë Malet e Dibrës edhe pse tëshkrumuar janë mbushur dendur mefiliza të rinj për tu rritur dhe për t’idalë zot pragut të shtëpisë.

Dibra e Madhe ka qenë e push-kës, e mëndjes dhe pishtare e arsim-it mbarëshqiptar që ka dhënë kon-tribut të çmuar ndër breza.

Sot e ndarë më dysh Dibra ekzis-ton në Shqipëri dhe Maqedoni menishanin karakteristik të gjakut, vl-laznisë, fiseve dhe dokeve të për-bashkëta, me bujarinë dhe mik-pritjen e pazëvendësueshme dibranetë njohur kudo. Ka shumë për tu folurpër Dibrën përtej kufirit, për Dibrëne mbetur në Maqedoni me territor epopullatë të ndarë nga padrejtësitë,por edhe për Dibrën tjetër që gjen-det në mërgatë.

Dibra aqë e vocër sa ka mbeturnë Maqedoni po u sfidon stoikishterërave të kohës. Viteve të funditjanë bërë perparime, është ndërtuargodina e re e komunës ku përveçadminiatratës komunale janë vendo-sur edhe njësitë rajonale të minis-trive, dhe ku janë krijuar kushte përshërbime cilësore e të shpejta përqytetarët. Është ndërtuar edhe Bule-vardi “Iliria” që lehtëson dukshëmtrafikun automobilistik dhe lëvizjene qytetarëve nëpër trotuaret përreth,Dibra këtij viti u bë edhe qytet uni-versitar me degët e USHT- së, Fakul-tetin e Gjuhës Angleze dhe Fakulte-tin e Terapisë Fizikale, me shpresëqë viteve të ardhshme të hapen edhedegë të tjera. Filloi ndërtimi i Pal-estrës sportive të qytetit me poligo-net sportive dhe me 1600 ndënjëse.Në plan është edhe hartimi i Projek-tit për rregullimin bashkëkohor edhe

të qendrës së qytetit.Përkundër këtyre të arriturave Di-

brës i nevojitet edhe zhvillimiekonomik dhe hapja e vendeve të rejatë punës për të ndalur rrugën emërgimit. Në këtë segment shpresaështë përqëndruar në ndihmën qëduhet ta japë Qeveria e Maqedonisënëpërmjet investimeve për krijimine ndërmarrjeve të vogla e të mesme,për çka në Dibër të Madhe ka shumëresurse dhe ku do të krijoheshinmundësi për hapjen e vendeve tëreja të punës për rininë dibrane.

Qeveria e Maqedonisë duhetsa më parë ta realizojë hartimin eProjektit dhe ndërtimin e Rrugës sëArbërit në territorin e Maqedonisë,arterie që do të ndikonte në zhvil-limin e Dibrës dhe të tërë rajonit.Qeveria e Maqedonisë duhet ta re-alizojë hartimin e Projektit dhendërtimin e rrugës që do ta lidhteDibrën me Kërçovën, si edhehartimin e Projektit dhe ndërtimine rrugës Dibër - Prizren, segment irëndësishëm dhe i shkurtër që kaegzistuar më parë e që do ta lidhteDibrën me Kosovën dhe anasjelltas.

Shpresat e dibranëve vazhdimishtjanë të drejtuara edhe te mërgatadibrane, e cila është e shpërndarë gatinë tërë botën e që disponon kapitalprej miliarda dollarësh. Pritet edheinvestimi i mërgatës në vendlindje,për krijimin e subjekteve ekonomikenë Zonën Ekonomike të Dibrës tëcaktuar te ish kazerma ushtarake dhenë sektorë tjerë. Mërgata mund tëbëjë shumë për Dibrën e Madhe qëajo të lulzojë e të mos boshatiset.

Realizimi i objektivave të sipër-përmendura është çelësi i zhvillimittë Dibrës, për çka duhet të angazho-hen dhe të ndihmojnë subjektet sh-tetërore dhe mërgata e fuqishme di-brane, sepse Dibra ka dhënë shumë,e po merr pak.

Rexhep TORTE

VËZHGIM / Byrokracia në vendkalimin kufitar Bllatë - Dibra e Madhe

Informata vetëm në WEB faqe

e fluksit të kalimtarëve, të mallravedhe të automjetet në dy anët e kufir-it. Qëllimi ynë ishte të evidentojmëedhe mangësitë për të gjeturrrugëzgjidhje në tejkalimin sa më tëshpejtë të tyre, për funksionimin samë të plotë të këtij vendkalimi kufit-ar.

Interesimi ynë për këtë vendkalim

do të jetë i vazhdueshëm, sepsepopullata në dy anët e kufirit më-sumë se gjyuësm shekulli gjatë siste-mit monist, pati mbi shpinë perdene hekurt të kufirit, ku nuk mund tëkalonte as zogu e lene më njeriu.

Me ardhjen e demokracisë, më 9qershor 1992 për herë të parë u hapvendkalimi kufitar i Bllatës. Që ngaajo ditë Maqedonia dhe Shqipërianënshkruan shumë marrëveshje eprotokolle bashkëpunimi, por megjithë këtë nuk është arritur endesynimi i dëshiruar. Mallrat me pre-jardhje shtazore dhe mallrat e aksizësnga Maqedonia ose që kalojnë tran-sit, janë të orientuara të çdoganohennë vendkalimin kufitar Qafë Thanëte Struga. Kjo biznesmenëve ngazona e Dibrës nga matanë kufirit ukushton kohë dhe qindra kilometramë shumë. Kjo ka bërë që nëpërvendkalimin kufitar të Bllatës tëkalojnë vetëm tulla e tjegulla, që dontë thotë më pak automjete, mallra enjërëz.

Për ta sensibilizuar e përmirësuarkëtë gjendje, nuk na nevojitet vetëmWEB faqja e doganave që mund tëjetë edhe e zbukuaruar, por edhegjendja aktuale e faktike në terren.

Rexhep TORTE

4 - Prill 201160nr.

1. Bashkia Peshkopi Ilir Krosi Ilir Vraniçi

2. Komuna Arras Bekim Krashi Sali Tërshalla

3. Komuna Fushë Cidhen Aranit Skepi Fatmir Buci

4. Komuna Muhur Rahim Lala Afrim Mikli

5. Komuna Kala e Dodës Zyber Lita Bajram Himallari

6. Komuna Kastriot Hamza Leshi Shpëtim Pira

7. Komuna Lurë Llesh Doçi Avni Buci

8. Komuna Luzni Haxhi Damzi Ali Drenova

9. Komuna Maqellare Bardhyl Agolli Arben Keshi

10. Komuna Melan Neki Mehmeti Muharrem Balliu

11. Komuna Tomin Sadik Cena Agron Cara

12. Komuna Selishtë Xhemal Delishi Mersim Lala

13. Komuna Sllove Ramazan Kaza Fatos Mandrri

14. Komuna Zall Dardhë Njazi Cani Artan Murati

15. Komuna Zall Rec Rifat Shoti Esat Shehu

16. Bashkia Burrel Skender Lleshi Adelina Farrici

17. Bashkia Klos Ramazan Mjeshtri Mexhit Sina

18. Komuna Derjan Kujtim Kazdeda Hasan Pasha

19. Komuna Gurre Mustafa Celami Sali Celami

20. Komuna Baz Fatmir Kurti Hanke Neli

21. Komuna Komsi Ymer Barci Dashnor Aliu

22. Komuna Lis Agim Selita Hysni Meta

23. Komuna Macukull Skender Gjuci Gazmir Hysa

24. Komuna Rukaj Nevruz Kurti Hamit Xhakrosa

25. Komuna Suç Lutfi Cara Dritan Pjeçi

26. Komuna Ulëz Arjan Limaci Adriet Gjeci

27. Komuna Xibër Lutfi Ceka Kushtrim Muça

28. Bashkia Bulqizë Roland Keta Mufit Duriçi

29. Komuna Gjoricë Xhelal Mera Vehbi Xheka

30. Komuna Trebisht Fitim Balla Etmond Osmani

31. Komuna Martanesh Gezim Hysa Gazmend Kenga

32. Komuna Ostren Razi Rama Fatos Tola

33. Komuna Shupenzë Mois Llani Shahin Kaja

34. Komuna Zerqan Defrim Fiku Lulzim Lala

35. Komuna Fushë Bulqizë Isuf Curri Fluturim Zeneli

ELEKTORALEMe rastin e zgjedhjeve lokale të 8 Majit 2011, redaksia i ftoi gjithë kandidatët për kryetarë

komunash dhe bashkishë që Qarkut të Dibrës, që të botojnë platformat e tyre elektoralenë këtë numër gazete.

Megjithë dëshirën e mirë të bashkëpunimit, shumë prej kandidatëve nuk preferuan ta bëjnënjë gjë të tillë. Duke respektuar të drejtën e tyre, jemi të detyruar të botojmë platformat e disakandidatëve që na sollën materialet për botim, pavarësisht se kjo duket në pamje të parë si“njëanshmëri”. Gazeta mbetet e hapur edhe në të ardhmen për bashkëpunime me të zgjedhuritvendorë, me synimin e përbashkët të transparencës dhe informimit të publikut. Gjithashtu,sqarojmë se qëndrimet e kandidatëve janë të pa redaktuara nga redaksia, me qëllimin për tëmos ndikuar në mesazhet elektorale. Qëndrimet e kandidatëve nuk shprehin qëndrimet kolegjialetë redaksisë së gazetës. /Redaksia

ALEANCA PËR

QYTETARIN

ALEANCA PËR TË

ARDHMEN

KANDIDATËT NË QARKU DIBËR TË DY ALEANCAVE KRYESORE

KANDIDATË TË TJERË PËR KRYETARË KOMUNASH:Komuna ARRAS: FERIT ALIA, Lëvizja për Zhvillim KombëtarKomuna LURË: HAKIK GJOKOLA, I pavarurKomuna MUHURR: FATBARDH LALA, Partia Bashkimi per te Drejtat e NjeriutKomuna LIS: XHEZMI ILJAZ DIKA, Levizja per Zhvillim KombetarKomuna RUKAJ : RASIM ZENEL HOXHA, I PavarurKomuna DERJAN: SAMI HAXHI BUSHI, Levizja per Zhvillim KombetarKomuna SUÇ: YLLI HAJREDIN META, I PavarurKomuna ULËZ: ARBEN ZEF KALTHI, Levizja per Zhvillim KombetarKomuna XIBER: PETRIT HAMIT HOXHA, Levizja per Zhvillim Kombetar

Komuna ShupenzëKomuna ShupenzëKomuna ShupenzëKomuna ShupenzëKomuna Shupenzë

Të nderuar banorë të KomunësShupenzë!

Profesioni i mjekut më ka eduku-ar ndjenjat e humanizmit, respektitdhe shërbimit ndaj njerëzve ditëndhe natën, në dëborë e në shi, nëkohë të mira e të vështira!

Respektoj secilin prej jush dhe jushërbej të gjithëve në mënyrë tëbarabartë, të majtë apo të djathtë!

SHAHIN KAJA, kandidat i Aleanca për të Ardhmen

Respekt për për secilin,shërbim për të gjithë!

CILAT JANË PRIORITETET TONA?1- Ujësjellësi i Kovashicës, Homeshit,

Bocevës, Shupenzë, Zogje dhe Sh-tushe.

2- Asfaltimi i rrugës Ura e Serbinit –Sh-tushe.

3- Shkolla të reja në Topojan, Bllace,Mazhicë.

4- Rikonstruksion të shkollës 9 vjeçareGjuras.

5- Rehabilitim të kanaleve vaditëse nëOkshatinë dhe të gjitha kanaleve tëujërave të zeza.

6- Asfaltim të rrugës Okshatinë - Home-sh.

7- Konsultore në fshatrat Bllace, Topojan,Mazhicë dhe Shtushe.

8- Rehabilitim i plotë i kanalit vaditësKovashicë- Homesh-Bocev-Shupenzë.

9- Rikonstruksion i rrugëve të fshatraveGjuras, Mazhicë, Vlashe dhe Topojan.

UNË OFROJ:1- Shërbim social dhe ndihmë

ekonomike me drejtësi dhe paansh-mëri politike.

2- Administratë të kualifikuar në shër-bimin tuaj në çdo kohë.

3- Binjakëzime me interesa reciproke tëkomunës sonë me komuna dhe bash-ki të tjera brenda dhe jashtë vendit.

Prill 2011 - 560nr.

elektorale

CILAT JANË DISA NGA INVESTIMET DHESHËRBIMET NË VITET 2007 - 2011

NË UJËSJELLËSA E KANALIZIMENdërtim ujësjellësi në fshatrat Grevë, Beg-junec dhe Bellovë.Ndërtim i kanalizimeve të ujërave të zezaGrevë dhe Pejke.Ndërtim sifoni uji vaditës fshati Trenë.

NË INFRASTRUKTURËN RRUGORESistemim asfaltim i rrugës të fshatit Grevë.Sistemim asfaltim i rrugës të fshatit Pjeçëdhe Pejkë.Sistemim asfaltim i rrugës të fshatit Trepçë.Sistemim asfaltim i rrugës së brendshme tëfshatit Pejkë.Ndriçim rrugor për fshatrat Pjeçë, Trepçëdhe Pejkë.Ndërtim i rrugës Ilnicë - Bjeshkët e Hynosk-ës.Rikonstruksion i rrugës së hyrëse fshati Rab-disht.Rikonstruksion i rrugës Bellovë-Cerjan.Rikonstruksion i rrugëve të brendshmeGrevë.

NË SHËRBIMEHartimi i projekteve për të gjitha investimete kryera dhe në proces si dhe për kanaliz-imet e ujërave të zeza Bellovë.Menaxhimi i suksesshëm i ujësjellësveGrumbullimi dhe largimi i mbeturinave nëfshatrat Grevë, Trenë, Pjeçë, Pejkë, Trepçë,Melan, Begjunec.

JANË NË PROÇES

Sistemi asfaltim i rrugës të fshatit Trenë.Sistemi asfaltim i rrugës të fshatit Begjunec.Ndërtim ujësjellësi rajonal për fshatratMelan, Greve, Trenë, Pjeçë, Pejkë dheIlnicë.

PËR 4 VITET E ARDHSHME

Për ti dhënë një shtytje të mëtejshme tëgjitha ndryshimeve të nisura;Për të bërë më të lehtë dhe më cilësore jetëne banorëve;Për të mbrojtur dhe zhvilluar më tej mjedi-sin;Për ti dhënë zhvillim bujqësisë dhe aktivi-tetit privat në përgjithësi;Për zhvillimin e turizmit;Për të përmirësuar më tej dhe mbajtur in-frastrukturën vendore në kërkesat e kohës;

DO TË REALIZOJMË:

NË FUSHEN E PROJEKTIMEVEHartim i projekteve të kanalizimeve tëujërave të zeza për fshatrat Cerjan, Zagrad,

Komuna MelanKomuna MelanKomuna MelanKomuna MelanKomuna MelanNEKI MEHMETI, kandidat i “Aleanca për qytetarin”:

“Në shërbimin tuaj”

Begjunec, Melan, Ilnicë, PejkëHartim i projekteve për sistemim asfaltimtë rrugës së fshatrave Cerjan, Rabdisht,Melan-Bjeshkët e Hynoskës dhe rrugën Pe-jkë–Lagjja Gjura.Hartim i projekteve për sistemim asfaltimtë rrugëve të brendshme të fshatrave Grevë,Trepçë, Trenë dhe Bellovë

NË FUSHEN E INVESTIMEVENË UJËSJELLËSA E KANALIZIME

Ndërtim ujësjellësi në fshatrat Rabdisht,Zagrad, Cerjan dhe TrepçëNdërtim i kanalizimeve të ujërave të zezaBegjunec, Bellovë, Pejkë, Ilnicë, GrevëRikonstruksion i kanalit vaditës të fshatraveRabdisht, Grevë-Begjunec

NË RRUGËSistemim asfaltim i rrugëve të fshatraveMelan, Rabdisht, Bellovë dhe Pejkë-LagjaGjuraSistemim asfaltim i rrugëve të brendshmetë fshatrave Grevë, Trepçë, Trenë dhe Bell-ovë

NË MBROJTJEN E MJEDISITPyllëzime dhe prita malore në gjithë base-nin Bellovë-Cerjan me projektet e BashkimitEuropianPyllëzime dhe pastrime në të gjitha zonat etjera të komunës me projektet e burimevenatyrore dhe projektin e sekuestrimit të kar-bonitShtrirja e grumbullimit dhe transportimit tëmbeturinave në të gjitha fshatrat e komu-nës

NË ARSIM E SHËNDETËSINdërtim i shkollës fillore Begjunec dhe 9-vjeçare MelanNdërtim ambulancash Pjeçë, Trenë, Pejkë.

Komuna ZerqanKomuna ZerqanKomuna ZerqanKomuna ZerqanKomuna ZerqanDEFRIM FIKU , kandidat i “Aleanca për qytetarin”:

Premtime të mbajtura,prespektiva të reja

Te nderuar banore te Zerqanit, para 4vjetesh ishit ju qe me dhate mandatin e Krye-tarit dhe bashke me te, pergjegjesine, besimindhe mbeshtetjen per te drejtuar Komunen mesynim qe vizionin tim ta ktheja ne projektedhe kete te fundit ta beja realitet.

Sot, une kam te drejten legjitime te dek-laroj se premtimet jane realizuar dukshem dhejane te prekshme nga te gjithe.

Ne keta 4 vite qe punojme se bashku, Ko-muna e Zerqanit ka ndryshuar ne sherbimetadministrative per qytetaret, ne infrastrukture,arsim, kulture etj.

Keta 4 vite pune jane vitet e premtimeve tembajtura dhe pergatitjes se trasese per te re-alizuar objektiva te tjera madhore, per tidhene Komunes Zerqan fizionomi te verteteEuropiane.

Gjej rastin te falenderoj perzemersisht,Qeverine Shqiptare, Deputetet e Qarkut Diberdhe vecanerisht komunitetin e mrekullueshemte Zerqanit, te cilet me kontributin e tyre mekane dhene mbeshtetje, iniciativen, vendos-merine dhe optimizmin per te kapercyer sifi-dat e te sotmes dhe per te hedhur hapa tesigurte ne te ardhmen.

Me konsiderate te larte dhe me objektivate reja per te bashkepunuar me tej se bashkune te mire te zerqanit tone te shtrenjte.

* * *Shtrirja ne qender te rrethit Bulqize, ne te

dy anet e nje lugine ku do te kaloje Rruga eArberit, e bejne kete Komune nyje te rende-sishme administrative, social – ekonomike,etno – kulturore dhe turistike, me mundesi temedha per zhvillim dhe ndyshim dhe meresurse te shumta natyrore.

Burimet e shumta ujore, te rrethuara meshpate te veshura me bimesi te larmishme,formojne nje ekosistem tipik atraktiv me buku-ri te rralle.

Pemtaria qe ne keto 4 vite ka njohur arritjete rendesishme fale edhe financimeve teQeverise Shqiptare ja ka shtuar me shumebukurine te gjitha fshatrave.

ZHVILLIMI SOCIAL – KULTUROR

1 – ARSIMI DHE KULTURANe keta 4 vite arsimi ka qene nje nga sek-

toret qe ka pesuar me shume ndyshime.U ndertuan dy shkolla te standarteve bash-

kekohore me te gjitha paisjet dhe orendite nePeladhi e Ternove.

Gjithashtu u ndertuan dy Terrene Sportive,mjaft funksionale ne Valikardhe e Sopot.

Jane bere rikonstrukione e meremetime tebrendshme e te jashteme te te gjitha shkol-lave te zones.

Jane paisur me laboratore te informatikesdhe kabinete te lendeve te ndryshme Shkollae Mesme e Bashkuar Zerqan dhe shkolla tetjera.

2 – AKTIVITETETGjate viteve 2007 – 2011 jane zhvilluar

aktivitete te larmishme nder te cilat vecojme :Festimin madheshtor te 117 vjetorit te sh-

kolles se pare shqipe ne Zerqan si dhe nje se-sion shkencor per problemet e historise se ar-simit te kesaj treve, mike e perhershme e di-turise dhe emancipimit.

Jane bere sponsorizime librash dhe aktiv-itete ne nderim te mesuesve pensionist si dhe

veprimtari per te nderuar figura te intelektua-leve te shquar te krahines.

Jane dhene tituj nderi dhe mirenjohje perpersonalitete te fushave te ndryshme.

INVESTIMETNe vitin 2007 – 2011 eshte bere progress i

dukshem ne infrastrukturen rrugore si dhe neujesjelles kanalizime.

Nder realizimet me te rendesishme veçojme:Rikonstruksionet e Ujesjellsave te fshatrave

Zerqan, Valikardhe e Strikcan duke bere temundur furnizimin me uje pa nderprerje perçdo familje.

Ndricimin rrugor i Unazes se Zerqanit.Rikonstruksioni dhe pergatitja per asfaltim

i rruges Zall – Zopot – Strikcan.Rikonstruksionet e rrugeve te fshatrave

Godvi, Krajke, Sofracan duke mundesuarlidhjen me Rrugen e Arberit.

Rikonstruksioni dhe Asfaltimi i rruges Urae Qytetit – Zerqan me parametra nga me bash-kekohoret ne gjithe Qarkun e Dibres.

Hapja e rrugeve te reja te fshatrave Zall –Strikcan dhe Ternove te Madhe.

VIZIONI PER TE ARDHMENBilanci i 4 viteve qe kaluan na ben opti-

mist per arritje te rreja edhe me te medha. Per te bere realitet objektivat dhe prior-

itetet e vendosura ne Planin Strategjik te Zh-villimit te Komunes do te forcojme bashkepun-imin me qeverine, me institucinet ne Qark,me donatoret, me OJF-te si dhe me shoqeritecivile.

Komuna Zerqan do te luftoje te jetemodel ne sherbimin ndaj komunitetit si dhene luften pa kompromis ndaj cdo fenomeninegative e korruptiv.

Nje sere projektesh madhore do te real-izohen ne keto 4 vite ku nder me te rendesish-mit jane :

Asfaltimi i Rruges Zerqan – Tri Cezmat.Asfaltimi i Rruges Zall – Sopt – Strikcan.Asfaltimi i Rrugeve dytesore ne fshatrat

Sopot, Krajke, Sofracan, Godvi, Peladhai.Hartimi i Master Planit Urbanistik per fs-

hatrat e Komunes.Realizimi i projekteve per disiplinimin e

hedhjes se mbeturinave.Rikonstruksion bashkekohor i Shkolles 9 –

vjecare Sopot.Ndertim Palestre ne Shkollen e Mesme te

Bashkuar Zerqan.Ndertimi i Qendres Kulturore me parame-

tra bashkekohore ne Zerqan.

6 - Prill 201160nr.

elektoraleALEANCA PËR TË ARDHMEN:

Ilir Vraniçi: Secili prej nesh ka në dorë diçka,të gjithë së bashku kemi në dorë gjithçka!

Ilir Vraniçi me një sërë arritjesh në fushën etij profesionale si master në shkencat

ekonomike, provon të sfidojë në garën elek-torale për fitimin e mandatit të tij të parë nëdrejtimin e qytetit të Peshkopisë, kryetarin ak-tual të kësaj bashkie. Në intervistën e tij aiparaqitet mjaft kritik ndaj rivalit të tij demokratdhe premton ta çlirojë qytetin nga masakraurbane në të cilën e ka future ai qytetin. Dashu-ria per qytetin tim, dhimbja qe ndiej per gjend-jen ku e kane katandisur, deshira dhe detyrimiqe kam ndaj Peshkopise dhe bashkeqytetarevete mi, me obligon te vihen ne sherbim te tyrendaj jam i bindur se: Ilir Vranici E VETMJARRUGE per PESHKOPINE eshte dhe do te jetenje moto ne nje qeverisje me qytetaret dheper qytetaret.

-Si e shikoni zgjidhjen e papunësisë së lartëdhe zhdukjen e nivelit të varfërisë

Peshkopia ka rreth 19000 banorë. Shifrazyrtare e papunësisë është 42 përqind, ndërsanë fakt ajo shkon mbi 60 %, ku grup moshamë e prekur nga papunësia është 25 deri 40vjeç, pra pjesa më vitale e popullsisë së aftëpër punë, të cilët janë të detyruar të marrinrrugët e kurbetit në pamundësi të gjejnë punënë vendin e tyre.

Ulja dhe heqja e taksave, krijimi dhe shti-mi i hapsirave për bisnesin, hapja e bisnesevetë reja, etj ngritja e linjave dhe e fabrikave tëpërpunimit të frutave, si vishnje,qershi,kumbulla, ftoj dhe molle. Rritja e in-vestimeve do të bëje të mundur që njerëzit tëzhvillojnë lirshëm aktivitetin e tyre social, treg-tar e kulturor. Objektivi i punësimit të rreth3000 punëtoreve gjatë 4 viteve do të bënte tëmundur uljen e numrit të të papunëve dhereduktimin e varfërise.

-Si mendoni ta zgjidhni probleemin e furni-zimit me ujë të pijshëm 24 orë pa ndërprerje

Është e pabesueshme, por fatkeqësisht evërtetë, që banorët e Peshkopisë vuajnë përujë të pijshëm, në një kohë kur burimet përfurnizim të pandërprerë me ujë të pijshëm janëtë shumta. Kjo për vetë pozitën gjeografike qëka qyteti i Peshkopisë. Në vitin 2004, (që ësh-të dhe viti i parë i mandatit të parë të Z IlirKrosi), banorët e qytetit furnizoheshin me 10deri në 12 orë ujë, ndërsa sot ata furnizohenme maksimumi 3 orë, por ka raste edhe me30 minuta si disa ditë më parë. Kjo jo përmungesë fondesh, e rrjet të amortizuar, pasivetëm në fund të 2009 u akorduan rreth 190miljon lekë, të cilat u përdorën në 2010, porjo për rikonstruksionin e rrjetit, por për rre-thimin e depove të ujit. Në vitin 2007 u in-agurua nga vetë Berisha edhe një ujësjellësi iri që kushtoi 5 miljon dollarë, por që kurrënuk shtoi qoftë edhe një pikë ujë në çezmat eqytetarëve. Sot ky ujësjellës dhe i gjithë kyinvestim është i braktisur.

Arsyeja e vërtetë e kësaj gjendje ka vetëmnjë përgjigje: Indiferencë totale e moskokëçarjeabsolute ndaj halleve e problemeve te qyteta-rëve.

Si kandidat për kryetar bashkie kam një pro-

jekt ambicioz për zhvillimin e Peshkopisë, icili është shtrirë ëe 4 vite, me një konceptimbashkëkohor dhe plotësisht i realizueshëm.

Qyteti i Peshkopisë, do të furnizohet me ujte pijshëm 24 ore pa ndërprerje. Me nje Menjë staf specialistësh të mirëfilltë ( jo mili-tantë partie) do të arrihet një shfrytëzim mak-simal të kapaciteteve të burimeve që furnizojnëkëtë ujësjellës me ndërpreje të të gjitha lidhjevete paligjëshme me një eleminim të humbjevenë rrjet, me ndërprerjen e furnizimit të fsha-trave që furnizohen nga ujësjellësi i qytetit dukeu gjetur atyre burime të tjera furnizimi dhederi tek ndërtimi i një ujësjellësi të ri për qy-tetin me fonde të siguruara nga donator të ndry-shëm dhe vetë bashkia, do të bëhet e mundurqë në fund të mandatit qyteti të furnizohet pandërpreje 24 orë me ujë.

Ç’farë do të bëni konkretisht për rritjen etë ardhurave nga Llixhat kurative të Peshko-pisë.

Në qytetin tonë ushtron aktivitet Ndërmar-ja Balneare (llixhave) Peshkopi, e cila shfyte-zon burimet e ujrave termale, ndermaje e cilaështë në vartësi të Bashkisë Peshkopi. Në

përgjigje të pyetjes tuaj do thoja se gjëja eparë që do bëja në krye të bashkisë do të ishtepërmirësimi i menjëherëshëm dhe gjithmonënë rritje i cilësisë së shërbimit ndaj klientëveme një organizim të persosur pune dhe kjo jovetëm nga ndërmarja balneare por edhe ngabanorët të cilët vënë banesat e tyre në shër-bim te klienteve dhe se dyti duke i thënë stopvjedhjes e korrupsionit në këtë shërbim. Sapër të krijuar një ide mbi përmasat e korrup-sionit në këtë qendër balneare, më lejoni qët’ju paraqes disa të dhëna nga materiali i KLSHtë ushtruar në tetor të vitit 2008. Për periudhëne mbikqyrur nga grupi i kontrollit 1 deri 20tetor u arkëtuan 8 milion lekë të ri, pra mesa-tarisht 400 mijë në ditë, në një kohë kur arkë-timet e gjithë muajit tetor 2007 ishin vetëm6.5 miljon lekë. Ndërkohë po sipas KLSH-së,në një vit “ mosrealizimi “ në buxhetin e ndër-marjes së Llixhave është 35 miljon leke t ri.

Ç’farë do të bëni për disiplinimin e ndërti-meve dhe krijimin e hapsirave publike përqytetarët?

Qyteti i Peshkopisë para jo shumë viteshshquhej jo vetëm për arqitekturen e tij, por

TRE NGA PREMTIMET MË KRYESORE DO TË JENË:a. Investime në infrastrukturë për të ndryshuar jetën e qytetarëve, ku veçoj

ndërtimin e unazës së qytetit, që na ka munguar aq shumë për gjithë këtavite, si dhe ulje të papunësisë në fuksion të rritjes së mirëqenies së ban-orëve.

b. Ulje dhe heqje taksash për bisnesin dhe krijimin e lehtësirave fiskale nëtarifat vendore, me qëllim rritjen e të ardhurave të famijleve për një jetëmë të mirë, më të shëndetëshme e më cilësore për ta.

c. Ndërtimi i një admistrate të aftë profesionalisht dhe të përkushtuar ndajhalleve dhe problemeve të qytetarëve mbështetur në një punë të hapur etërësisht transparente për qytetarët.

edhe për hapsirat publke shumë efikase përqytetarët. Pallate të bukura me maksimumipesë- gjashtë kate, rrugë të drejta e tëgjelbëruara,pastërti për tu admiruar etj, të cilatishin të shenjta për qytetarët dhe mahnitësepër vizitorët. Me keqardhje më duhet ta pra-noj se sot qyteti im e ka humbur krenarinë etij të dikurshme. Mungesa e e qellimtë e planitrregullues u ka lënë dore te lirë veprimeveabuzive në ndërtimet e reja që janë bërë e pobëhen çdo ditë. Ndërtime pa asnjë lloj planileje ndërtimi të dhëna mbi troje publike, sh-tesa pallatesh e bllokime rrugësh pa asnjëkriter, shkatërrime skandaloze lulishtesh dhehapsirash të gjelbërta nga mafia e ndërtimevee kanë tjetërsuar qytetin. Pikërisht për të paran-daluar shkatërrimin e mëtejshëm urban e mje-disor, realizimi i programit që unë paraqes paraqytetarëve mundëson ndërtimin dhe rehabili-timin e rrugëve ndërtimin e parqeve të gjel-bëruara, krijimin e hapsirave ëe reja publike,të këndeve te lojrave për fëmijë, sistem itregjeve publike, shtrim i rrugicave me asfalt,perfeksionim i shërbimeve të ndriçimit dhenjë pastrim i përkryer i qytetit do ti kthejnePeshkopisë krenarinë e dikurshme.

Çmendoni për përmirësimin e infrastruk-turës rrugore?

Infrastruktura rrugore në qytetin tonë gjatëkëtyre viteve nuk ka pësuar ndonjë ndryshimtë dukshëm pozitiv. Kështu ndër rrugët mëkryesore që i mungojnë qytetit tonë dhe për-bën vërtet një gangrenë për qytetarët mbetetpadyshim ndërtimi i unazës së qytetit. Veçkësaj përparësi e imja në drejtim të përmirë-simit të infrastrukturës rrugore mbetet edhesistemim-asfaltimi i rrugës poshtë Gjykatës,rruga Vraniçe-Bulke-Bugjunec,si dhe rrugët ebrëndëshme në lagjen “Kamen”, përfshirë edherrugën për tek stadiumi.

Për zhvillimin e Peshkopisë, mbështetur në një program ambicioz,të shtrirë në 4 vite dhe plotësisht i realizueshëm, ne do të mundë-sojmë:I. RRITJE TË MIRËQENIES SË BANORËVE1. Uljes së papunësisë dhe krijimit të vendeve të reja të punës.2. Uljes së disa taksave dhe të tarifave vendore si dhe vjeljen e tyre në

mënyrë eficiente e të paanshme.3. Ndërtimit të 100 apartamenteve për të pastrehët dhe ofrimit të ndi-

hmës sociale për individët në nevojë.4. Rritje të cilësisë së shërbimeve ndaj qytetareve duke e kthyen Bash-

kinë në një institucion funksional me dyer të hapura.

II. INVESTIME NË INFRASTRUKTURË1. Plan urbanistik modern mbi të cilin do të mbështetet zgjerimi dhe

rehabilitimi i qytetit.2. Furnizim me 24 orë ujë të pijshëm.3. Ndërtimi i një shkolle të re 9-vjeçare.4. Riasfaltim i rrugëve kryesore dhe asfaltim i të gjitha rrugëve dytë-

sore të qytetit.5. Ndërtim parqesh dhe shtim i vazhdueshëm i sipërfaqeve të gjelbër-

ta.6. Perfeksionim i shërbimeve të pastrimit dhe të ndriçimit të qytetit.

III. NXITJA E ZHVILLIMIT EKONOMIK DHE BIZNESITNe do të nxisim dhe rrisim zhvillimin ekonomik të Peshkopisë, nëpërmjet:1. Mostatitimit apo taksimit të bizneseve të reja për 6 muajt e para të

aktivitetit2. Subvencionim dhe financim i bizneseve3. Lobim dhe ndërmjetësim për hapjen e filialeve të bizneseve më të

fuqishme edhe në qytetin tone4. Ulja e sistemit të burokracisë dhe aplikim të taksimit progresiv

IV. ZHVILLIMI I ARTIT DHE I KULTURËS1. Financim dhe promovim i sporteve dhe i artit.

Programi Elektoral i Ilir VranicitProgrami Elektoral i Ilir VranicitProgrami Elektoral i Ilir VranicitProgrami Elektoral i Ilir VranicitProgrami Elektoral i Ilir Vranicit

2. Identifikim, nxitje, përkrahje dhe mbështetje maksimale për talen-tet e reja në spot, art e kulturë.

3. Krijimi i të paktën një klase muzikore dhe disa klasave sportive.4. Bursa e motivim për nxënësit e dalluar5. Ngritja e një kinemaje

V. ROLI I QYTETAREVE NË VENDIMMARRJEBashkia Peshkopi do të jetë model i bashkëjetesës, qytetarisë dhe injë qeverisje të përbashkët, duke garantuar një qeverisje vendore trans-parente. Vendimet e Bashkisë do të jenë kurdoherë në përputhje meiniciativat dhe nismat e qytetarëve, bazuar kjo në ndërtimin e njëadministrate të aftë profesionalisht dhe të përkushtuar ndaj proble-meve e halleve të qytetareve.

Përgatiti faqet: HYSEN LIKDISHA

Prill 2011 - 760nr.

elektoraleALEANCA PËR QYTETARIN:

Ilir Krosi I PD-së kërkon një mandat të tretë përdrejtimin ë qytetit, pasi është I bindur se ka

mbajtur premtimet e bëra në dy mandatet e paratë tij dhe ka plane e piksynime të qarta për katërvitet e ardhshme. Në intervistën e tij , ai përqen-drohet në punët që ka bërë për qytetin dhe qyta-tarët deri më sot dhe me moton; “vazhdojmë sëbashku” premton përfundimin e projekteve tënisura dhe të hartuara, për ta integruar Peshko-pinë jo vetëm ndër qendrat e mëdha urbane,por edhe në njësitë dhe rajonet vendore europi-ane.

Si e shikoni zgjidhjen e papunësisë së lartëdhe zhdukjen e nivelit të varfërisë?

- Zgjidhjen e problemit të papunësisë e sho-him të lidhur me reformat kombëtare që pondërmerr qeveria si dhe me reformat dhe zhvilli-met tona lokale. Në këtë këndvështrim, investimete mëdha që ka dhënë dhe po jep qëveria, grantete saj për fermerët, për linjat e përpunimit të fru-tave, etj. Ulja e taksave lokale dhe kombëtare,përmirësimi i infrastrukturës rrugore për lidhjën ekomunave me akset kombëtare, avancimi konkreti projektit të Rrugës së Arbërit kanë ndikuar dhepo ndikojnë ndjeshëm në uljen e nivelit tëvarfërisë në rajonin dhe qytetin tonë. Favorizimi ibizneseve të reja, liberalizimi i procedurave të li-censimit, i dhënies së lejeve të ndërtimit dhe sido-mos niveli i ulët i taksave lokale kanë ndikuar nërritjen e numrit të bizneseve, shtimin e investi-meve dhe vendeve të punës dhe për pasojë nëzbutjen me tendecë drejt uljes së nivelit të varfërisë.Një arritje tjetër madhore që ndikon në këtë prob-lem është edhe liberalizimi i vizave, që në mënyrëindirekte ndikon në uljen e varfërisë. Po kështupërfundimi i Rrugës së Arbërit do të bëjë që mjaftinvesitorë të mëdhenj të vijnë në qytetin dhe rajo-nin tonë ku fuqia punëtorë është më e lirë. Hapjae Filialit të Universitetit në Peshkopi, bërë para 2-vjetësh është një tjetër investim konkret që ndikonnë zbutjen e varfërisë në rajonin dhe qytetin tonë.Për të arritur këtë, kontributi ynë ka qenë parësor.Legalizimi i ndërtimeve në zonën pranë Llixhavedhe zhvillimi aty i shërbimit të hotelerisë, ka bërë

Ilir Krosi: “Ju shoh në sy”

dhe bën që kjo zonë të rivitalizohet dhe kryesishttë vetëpunësohet.

Si mendoni ta zgjidhni problemin e furnizim-it me ujë të pijshëm të qytetit 24 orë pa ndërpre-rje?

Aktualisht Ndërmarrja e Ujësjellësit nuk ështënë administrim të bashkisë, por vazhdon të funk-sionojë si sh.a.. Ujësjellësi ekzistues me këtë ad-ministrim dhe me këtë linjë dhe burim, furnizondisa fshatra dhe komuna. Për pasojë sasia e ujitqë vjen në qytet është shumë e vogël. Kjo edhepër faktin se ujësjellësi i Peshkopisë ka qenë ndër-tuar para rreth 30 vjetësh për një numër shumëmë të vogël banorësh. Duke e njohur mirë gjend-jen, po punojmë me Këshillin e Qarkut për njëadministrim të ri të këtij ujësjellësi që përfshinkonsulencën me donatorë dhe ekspertizëstrategjike nga Ambasada Holandeze, SNV-ja dheUNDP-ja, për përmirësimin e situatës. Ne popunojmë me këto ekspertë për gjetjen e rrugësligjore që ujësjellesi të jetë vetëm nën adminis-trimin e Bashkisë Peshkopi. Per këtë, perveç nx-itjes dhe përfundimit nga qeveria qendrore tëUjësjellësit të Sopanikës, që ndikon në mënyrëindirekte në rritjen e sasisë së ujit që vjen në Pesh-kopi, pasi ai ujësjellës furnizon disa fshatra tëKomunës Kastriot, Fushë- Alie dhe Tomin, të ciletaktualisht marrin ujin e ujësjellësit të Peshkopisë.Me përfundimin së shpejti të Sopanikës, këto fs-hatra shkëputen nga linja e Peshkopisë, gjë qësjell shtimin e prurjes së ujit për qytetin. Gjithash-tu, nga vetë ndërmarrja, është në zbatim e sipër

projekti dhe financimi i dhënë nga DPUK-ja përrehabilitimin e veprave të marrjes të ujësjellësit tëKorabit në Kala të Dodës. Ky investim që përfun-don në verën e këtij viti, përmirëson ndjeshëmfurnizimin duke mbledhur dhe futur ne linjën tonërreth 15-20 litra/sek ujë më tepër. Gjithashtu, nëkoordinim me Këshillin e Qarkut Dibër jemi nëfazën e përgatitjes së projektit teknik për marrjene burimeve të “Bjeshkës së Shehut” dhe sjelljen etyre në Peshkopi, duke shtuar edhe me të paktën25 litra/sek (në periudhë piku) për qytetin e Pesh-kopisë. Kjo në kuadrin e projektit të fituar ngaKëshilli i Qarkut Dibër me UNDP-në. Veç sa sipër,pasi nëpërmjet Këshillit të Qarkut është negoci-uar me Komunën Luzni dhe fshatin Dohoshishtpër lejimin e kalimit nëpër Dohoshisht të rrugëssë Luznisë që po asfaltohet këto ditë, po kontak-tojmë me DPUK (Drejtoria e Pergj. Ujsjelles Kana-lizimeve) dhe Këshillin e Qarkut për rindërtimindhe vënien në punë të ujësjellësit “Gurra e Mere”,Luzni, e cila në mënyrë direkte apo indirekte rritsasinë e ujit që vjen në Peshkopi. Pas përfundimittë këtyre projekteve të nisura dhe konkrete, qëkërkojnë 1-2 vjet kohë, Peshkopia do të ketë 24ore ujë.

Ç’farë do të bëni konkretisht për rritjen e tëardhurave nga Llixhat kurative të Peshkopisë?

Ne kemi bërë shumë për rritjen e të ardhuravenga Llixhat. Dhe kjo është evidente për të gjithë.Kemi bërë sistemim -asfaltimin e rrugës për nëLlixha, po përfundon legalizimi i zonës informalerreth Llixhave si dhe kemi përmirësuar ndjeshëm

TRE NGA PREMTIMET MË KRYESORE DO TË JENË:Ne jemi të pëgatitur të realizojmë të gjitha projektet e listuara më lart gjatë mandatit tëtretë 2011-2015. Tre nga premtimet më të rëndësishme që do veçoja janë:

- Ndikimi, nxitja dhe puna për përmirësimin e furnizimit me ujë të qytetit për 24orë pa ndërprerje;

- Ndërtimi i Unazes se jashteme rrugore të qytetit dhe asfaltimi i rrugëve tëbrëndëshme shoqëruar

- modernizimin e sherbimit të pastrimit.

infrastrukturën dhe shërbimin në qendrën bal-neare të Llixhave tona. Të gjitha këto investime tëviteve të fundit prej rreth 1,5 milion Euro, kanështuar numrin e vizitorëve, cilesinë e shërbimitdhe për pasojë rritjen e të ardhurave për vetëndërmarrjen që administron qendrën, për qyteta-rët dhe për bashkinë që në mënyrë indirekte merrtë ardhura nga Llixhat. Veç kësaj, ne sapo kemimiratuar në KRrT-në e bashkisë studimin urbanis-tik për ndërtimin e një parku të gjelbërt pushiminë kodrën mbi Llixha, gjë e cila do të ndikojë nështimin e vizitorëve e për pasojë në rritjen e tëardhurave. Do të vazhdojmë politikat e taksave tëulta, përmirësimit të cilësisë së shërbimit dhe ad-ministrimin më të mirë dhe me standarde bash-këkohore të këtij shërbimi, duke bërë të mundurrritjen e numrit të pushuesve që do vijnë në këtëqendër.

Ç’farë do të bëni me disiplinimin e ndërtimevedhe krijimin e hapsirave publike për qytetarët?

Disiplinimi i ndërtimeve bëhet vetëm nëpërm-jet zbatimit të ligjit për urbanistikën. Dhe në ndih-më të përmirësimit të hapsirave të gjelbërta dheshtrirjes së ndërtimeve në periferi është edhe mi-ratimi që ka bërë muajt e fundit KRrT-ja e bash-kisë për dy parqe të gjelbërt; parku rekreativ në“Kodër Llasen” dhe parku i pushimit në “Kodrënmbi Llixha”. Tashmë mbetet detyrë parësore sig-urimi i financimeve për konkretizimin e këtyrestudimeve urbanistike që jetësojnë ëndrrrën eqytetarëve tanë për të krijuar edhe në Peshkopiparqe të gjelbërt. Gjithashtu, një rezultat pozitivkonkret në këtë drejtim do të japë hartimi dhemiratimi i planit të ri rregullues të qytetit të Pesh-kopisë. Sipas ligjit të ri të urbanistikës që hyn nëfuqi më 15 shtator 2011, ne do te hartojmë brën-da një viti planin e ri rregullues të qytetit tonë, i cilivendos themelet e një zhvillimi të qendrueshëmurban dhe bashkëkohor të qytetit tonë. Por, veçkësaj, ne kemi punuar dhe po punojmë për sh-timin e siperfaqeve te gjelbërta dhe përmirësimine atyre ekzistuese. Kjo është evidente në lagjenDobrovë, Gjok Doçi, Kamen etj.

Çmendoni për përmirësimin e infrastrukturësrrugore?

Për përmirësimin e infrastrukturës kemi punuardhe po punojmë me projekte konkrete dhe mefonde konkrete. Kemi realizuar këto vite milionaeuro investime në infrastrukturën rrugore dukendërtuar dhe rindërtuar të gjitha akset kryesore tëqytetit. Nuk po i përmend këtu investimet e bëra,pasi qytetarët tani i dinë dhe i prekin çdo ditë ato.Tani po financojmë rrugët e brëndëshme dhe përkëtë kemi gati të gjitha projektet e asfaltimit të tyre.Kemi hartuar me fondet e vitit 2010 të gjithë pro-jektet teknike për prioritetet e investimeve në vazh-dim për vitin 2011, 2012, 2013 etj. Pas kësaj, tash-më, konkretisht kemi të gatshëm projektet për; -sistemim- asfaltim, rruga poshtë Gjykatës, rrugaVraniçe-Bulke-Bugjunec, rrugë të brëndëshme nëlagjen “Kamen”, ndërtim shkolle të re përballë nën-stacionit elektrik dhe në lagjen e Llixhave, Rikon-struksioni i stadiumit të futbollit “Korabi”, QendrësKulturore të Fëmijëve, gjimnazit të qytetit përkthimin e tij në universitet, si dhe shtesë kati nëKopshtin nr.2 të Fëmijëve. Kujtoj këtu se këto ditë,pasi kemi siguaruar miratimin e fondeve, kemishpallur në faqen zyrtare të Internetit t APP-së,proçedurat e tenderimit për tre nga projektet emësiperme: Sistemim- asfaltim i bllokut te lagjes“Gjok Doçi (përfshirë edhe rrugën e Stadiumit) sidhe t bllokut Kamen (përfshirë edhe rrugën përÇipure). Jemi në proçedurë të tenderimit gjithash-tu edhe për mjaft nga projektet e tjera tonat.

Programi Elektoral i Ilir KrosiProgrami Elektoral i Ilir KrosiProgrami Elektoral i Ilir KrosiProgrami Elektoral i Ilir KrosiProgrami Elektoral i Ilir Krosi

INVESTIMET NE RRUGE Perfundoi Sistemim-Asfaltim i Rruges Llixhave Sistemim Asfaltim, Rruga e ish Parkut Rruga e N/Stacionit (Dohoshisht) Rruge te Brendshme,(Lgj. N.Rushiti+V.Dibra) Sistemim I Sheshit para Shkolles N. Rushiti.

INVESTIMET NE SHERBIME Permiresimi i Sherbimit te Pastrimit Mbjellja cdo vit e fidaneve te gjelber Krijim i Lulishteve te Reja dhe Mirmbajtja e atyre ekzistuese Shtrirja kudo e rrjetit te ndricimit rrugor, publik Ndertim i Tregut te Ri Agro-Bujqesor

INVESTIMET NE ARSIM Shtese Kati Shkollat 9-te Vjecare, D.Gashi & S.Alliu Shtese anesore e Konviktit te Vjeter Ndertim Konvikti i Ri Rikonstruksion Shkolla N. Rushiti Shtese Kati, Kopeshti Ri, Lgj. Gj. Doci

INVESTIMET NE KULTURE, SPORT & TURIZEM Rehabilitim dhe venie ne pune Muzeu i Qytetit Perfundimi dhe venia ne Pune, Pallati Sportit Punime per dhomat e zhveshjes dhe pus per vaditjen e Stadiumit

Futbollit KORABI Rehabilitim i Llixhave

STREHIMI Identifikim dhe trajtim me Kredi te Lehtesuar i shume familjeve te

pa streha: Ndertimi i Pallatit te Pastreheve

FINANCUAM HARTIMIN E PROJEKTEVE NE RRUGE Sistemim Asfaltim Blloku Lgj. Gj. Doci. Sistemim Asfaltim Rruga Stadiumit. Sistemim Asfaltim Rruga Lgj. Poshte Gjykates. Sistemim Asfaltim Blloku Kamen- Cipure. Sistemim Asfaltim Rruga, Vranice-Bulke-Begjunec. Sistemim Asfaltim Rruga Lgj. Poshte Gjykates. Sistemim Asfaltim Blloku Kamen- Cipure. Sistemim Asfaltim Rruga, Vranice-Bulke-Begjunec. Gati projektin teknik per ndertimin e nje Shkolle te re ne Llixha. Projekti i Rehabilitimit total te QKF-se Projektet per sitemimet e jashteme, nyjet sanitare dhe rrethimet e

shkollave: S.Alliu & D. Gashi; I. Hajrullai; M. Shehu. Projekti per Shtese kati te Kopeshtit Nr.2, Lgj. Gj. Doci. Ndertimi i Gjimnazit te Ri Projekti i Rikonstruksionit te plote per kalimin e godines se Gjim-

nazit ne Universitet. Ndertimi i Gjimnazit te Ri Projekti i Rikonstruksionit te plote per kalimin e godines se Gjim-

nazit ne Universitet. Projekti per Rehabilitimin e plote te Stadiumit te Futbollit

PROJEKTE PER MJEDISIN Eshte hartuar dhe miratuar nga KRrt-ja Studimi Urbanistik per

ndertimin e 2-Parqeve te gjelbert periferik te qytetit : Parku Rekreativ Kompleks ne Koder-Llasen. Parku per Pushim & C’lodhje ne Kodren mbi Llixha.

8 - Prill 201160nr.

cyan magenta yellow black

bashkëpunimMinistri Musa Xhaferri dhe Abdylkadër Memedi për vizitë në SHBA - takim me sho-qatën Atdhetare Dibra në Nju Jork

"Dibra, jo më e harruar!"

Nga: BEQIR SINA, New York

STATEN ISLAND NY : Ministri i Push-tetit Lokalë, nga Maqedonia zoti MusaXhaferri dhe Sekretari Shtetëror në Min-istrinë e Punëve të Jashtme të Repub-likës së Maqedonisë, zoti AbdylkadërMemedi, qëndruan disa ditë për njëvizitë zyrtare në SHBA

Qëllimi i kësaj vizite disaditore kaqënë, sipas njoftimeve të shtypit sh-qiptarë, këtu, pjesëmarrëja në Foru-min e biznesit Amerikano-Ballkanik, qëu mbajtë nga data 23 dhe 24 mars nëqytetin më të madh të Maryland- it, Bal-timore, ku morën pjesë edhe përfaqë-sues nga Shqipëria, Kroacia, Kosova,Mali i Zi, Bsonja(Serbia, thanë disamedia e bojkotojë për shkak të pjes-marrjes së Kosovës si shtet mëveti).

Në Samitin e Biznesit SHBA - Ball-kan, i cili u mbajtë në Baltimore, shtetine Maryland-it, me pjesëmarrjen e disakrerëve të shteteve, ministrave dhe per-sonaliteteve nga rajoni Ballkanit, ishtepër të diskutuar rreth sektorëve poten-cial ekonomik, si; energjia, transporti,infrastruktura etj., me temën “Partneri-teti Transatlantik, Rizgjimi i Mar-rëdhënieve SHBA - Ballkani Perëndi-mor”.

Përveç pjesëmarrjes në Samitin nëBaltimore, zyrtarët e BDI-ës, kanëshfrytëzuar prezencën e tyre nëAmerikë, duke realizuar edhe disatakime të tjera, në Washington D.C. mekongresmen dhe zyrtarë të tjerë tëqeverisë Amerikane, thanë vetë ata nënjë dekleratë, gjatë një takim me komu-nitetin dibranë në Nju Jork..

Mbas përfundimit të Samitit Ballkan-ik të Baltimores, mysafirët nga Maqe-donia,, thanë gjithashtu se janë takuaredhe me krerët e Këshillit KombëtarShqiptaro-Amerikan (KKSHA).

Ata janë takuar në Uashington meDrejtorin Eksekutivë të Këshillit Ko-mbëtar Shqiptaro Amerikan zotin AvniMustafaj, dhe zotin Ilir Rusi kryetar iShoqatës Atdhetare Dibra dhe anëtarëi vjetër i bordit të KKSHA-së.

Në fund të qëndrimit të tyre nëSHBA, mysafirët e lartë nga Maqedonia,zotërinjët Xhaferri dhe Memedi, rezer-vuan edhe një takim të shkurtër me di-branët. Ndërkohë, pohuan se kanëpatur edhe takime të tjera me diasporënshqiptare, takime me grupe shoqatashshqiptare, nga Struga, Prespa, Kërçovadhe vendbanimet e tjera shqiptare nëMaqedoni.

Mirëpo, një vend të rëndësishëmgjatë këtyre takimeve me diasporënshqiptare në Amerikë, duket se zuri dhetakimi i tyre, i zhvilluar të ejten e kaluar,në selinë e Shoqatës Atdhetare Dibra,me kryesinë e kësaj shoqate dheanëtarë të shoqërisë civile nga komu-niteti dibran në "qytetin e dibranëve",Staten Island - New York.

Në këtë takim u vrejt një interesimi imadh. Mbi 20 veprimtarë, anëtarë tëkryesisë së Këshillit të shoqatës Dibra,afaristë dhe bzinesmen të sukseshëmdibranë, morën pjesë në takim.

Takimin e udhëhoqi dhe e përshën-deti kryetari i ri, i shoqatës Dibra, zotiIlir Rusi, i cili mbasi iu faleminderuarsipas traditës dibrane, mysafirëve, gjetirastin njëhereshit të shpreh edhekënaqësinë tij për vizitën që i bëhejkësaj shoqate.

Zoti Rusi, tha se "Dibranët, në ishul-lin Staten Island të Nju Jorkut, që për-bëjnë edhe nji ndër komunitetet më tëmëdha, ishin të nderuar nga prezencae këtij takimi e ministrit Xhaferri dhesekretarit shtetëror, Memedi, gjetja ekohës që ata krahas angazhimeve tëtyre, në Amerikë, të vinë edhe në këtëtakim me komunitetin dibranë ishte e

vlersuar nga dibranët."Ministri i Pushtetit Lokalë, nga Maqe-

donia zoti Musa Xhaferri nga partia nëpushtet Bashkimi Demokratik për Inte-grim-(BDI) e zotit Ali Ahmeti, përgëzojëdibranët për pritjen e organizuar mekëtë rast.

Në fillim të fjalës së tij ai bërë njëekspoze të gjerë, duke folur për situ-atën politike, ekonomike dhe socialetë shqiptarëve në Maqedoni, dhe rrethvizitës në SHBA-ës.

Duke folur për në Maqedoni, ai për-mendi bashkëqeversijen e kësaj partieme atë të kryeminsitrit Gruevski. Foliedhe për atë nëse do të mbahen zgjedh-jet e parakohshme, në Maqedoni, sidhe në çfarë mënyre do të përfshihetdiaspora shqiptare në SHBA-ës, duke idhënë përparsi, momentalisht vetëmatyre shtetasve të Republikës së Maqe-donisë, që kanë dukomentacionin për-katës, tha ministri Xhaferri.

Zoti Xhaferri, ka folur edhe përkitazime çështjet të tilla si; ajo e regjistrimit tëpopullsisë, demarkacionin e kufiritMaqedoni - Kosovë, Enciklopedinë,ndërtimin e një Kishe orthodokse maqe-donase mbi Kalanë e Shkupit, mar-rëdhëniet e Shkupit mes Prishtinës dheTiranës, reformat dhe rrugën e inte-grimit të Maqedonisë, për në strukturateuroatlantike.

Gjithashtu, ai preku edhe çështjene emrit të Maqedonisë, bllokimin që ika bërë Greqia, asaj në emertimin. Tre-gojë, për rolin konstruktiv të BDI-së dhetë faktorit shqiptar në Maqedoni, dukeu shprehur edhe për statusin e imple-mentimit të Marrëveshjes së Ohrit dhepërgatitjet për kremtimin e 10 vjetoritnga Marrëveshja e Ohrit.

Mirëpo, për t'u theksuar ishte se nëkëtë takim me dibranët, Ministri i Push-tetit Lokalë, nga Maqedonia zoti MusaXhaferri dhe Sekretari Shtetëror në Min-istrinë e Punëve të Jashtme të Repub-likës së Maqedonisë, zoti AbdylkadërMemedi, siç u tha, aty "për arsye kohe"nuk iu përgjigjen shumë pyetjeve tëpjesmarrësve!?.

Megjithëse, edhe interesimi për sit-uatën politike, ekonomike dhe socialenë Maqedoni ishte në fokusin e disku-timeve, pyetjeve dhe shqetësimeve tëpjesmarrësve.

Zoti Selman Ferhati, anëtarë i Këshillittë Shoqatës Atdhetare Dibra, nuk moripothuajse asnjë përgjigje për pyetjet qëai drejtotjë në emër të këtij komuniteti.

Ai ishte i interesuar të dinte se "Për-faqësuesit shqiptar, në institucionetmaqedonase, a e kanë trajtuar ndon-jëherë çështjen e heqjes së shtetësisësë shqiptarëve të detyruar, qysh nga viti1945, dhe në vazhdim?

Zoti Ferhati, tha se "Qeveria maqe-donase sipas infromacioneve që unëkam, ka vetëm 7 përqind të buxhetitshtetrorë, që ua delegon shqiptarëve,Pse? dhe pse lihen ende disa zona sh-qiptare si anekse ose "zorrë qorre' siçështë Dibra, e cila, sipas tij ashtu si ësh-të trajtuar edhe në kohën e komunizmit,është trajtuar edhe këto 20 vjet." nga tëgjitha partitë politike, që vijnë në push-tet në Maqedoni.

Simbas, Ferhattit, "subjektet politikenë Maqedoni, duke qënë të përçarë -gjykojmë se e defaktorizoijnë faktorinshqiptarë në Maqedoni. Në këtëdrejtim, tha ai ne mendojmë se i takonBDI-së, si partia më e madhe dhe qëështë në pushtet, që të gjenden rrugët ebashkimit dhe mirëkuptimit ndërsh-qiptarë, sidomos për këtë problem tëpërbashkët, pra të gjendet "gjuha e për-bashkët".

Më tej ai pyeti se "si e ndjenë për-faqësuesit shqiptarë në qeverinë maqe-donase " mos përdorimin e gjuhës sh-qipe" në disa sektorë, megjithse, ajonjihet me ligj. Dhe, si ndihen ata kurkryeministri i një vendi deklaron se"këtu(në Maqedoni) kurr nuk do të flitetshqip".

"Dimë, tha z Selman Ferhati, se edheEnciklopedia e re, e Maqedonisë, ësh-të e financuar nga shteti, kështu, flasintë paktën të dhënat. Mirëpo, fatkeqë-sisht u shpreh ai ndonëse e financuarnga shteti maqedonas, nuk shohimndonjë qëndrim të mirëfilltë nga disapolitikan shqiptarë në drejtim të kësajenciklopedie të debatueshme, aqshumë nga populli shqiptarë në Maqe-doni dhe jashtë saj.

Në fund dhe një shqetësim tjetër,përmendi zoti Selman Ferhati, është se"E njëjta gjë duket se ndodh edhe metekstet shkollore në Maqedoni, kunxënëseve shqiptarë u servirën akomalibra shkollor me histori dhe gjuhëmaqedonase dhe gjera të "shëmtuara",për shqiptarët. Ndërsa, për problemine dalë për ndërtimin e Kishës ortodokse,ai tha se " Kalaja e Shkupit, besojë seështë problem historik, dhe jo i lindurtani."

Ministri i Pushtetit Lokalë, nga Maqe-donia zoti Musa Xhaferri, duke ipërgjëthësuar, përgjigjet e këtyre py-etjeve, u shprehë shkurtimisht se "Përgjigjëja ishte; është se edhe distan-ca nga marrja e informacionit nëpërm-jet shtypit, pra mos qënia prezentë rreg-ullisht në vend - e cila jep mundësinëqë gjërat të komentohen pak edhe mëndryshe, se sa janë, në realitet."

"E drejta të komentojmë, tha zotiXhaferri, është shumë ligjitime,meqënse, ju thatë fillimisht, se jeni "për-

faqësues i shoqërisë civile", unë tashpërderisa nuk jam dhe nuk i kemi fatete njëjta, me ju, do ta fillojë me një kritikndaj shoqërisë civile" u shpreh ai.

"Shoqëria civile, sipas zotit Xhafer-ri, është aq dobët dhe e pa organizuar,sa që nuk gjenë aftësi të promovojëasnjë nga çështjet e saj, por, krijojnedhe një opinion sa që nuk e keni idenë. Ose është servile ndaj ndonjë krahupolitik, ose istrument i saj, ose kagjysmë zëri" pra e nisin diçka dhe elënë në gjysmë të rrugës."

Për tju përgjigjur ju do të argumen-tojë, diçka, tha zoti Xhaferri, si për shem-bull arsimtarët që punojnë këto 10 vite,nuk bëjnë vrejtjet në mënyrë institucio-nale, por, presin që të dektojë dikushnga politika.Pra, "Kur, t'i punon 10 vjetme këto tekste, atëhere lind pyetja: Pse,nuk e ngre këtë problem nëpër inspek-toriate, mbasi ka të tilla dhe komisionepër arsimin?" që u përkasin qeversijeslokale.

"Faktikisht, theksojë, ai jo për tëhequr përgjegjësinë për gjithëçka që kandodhur, por, më duhet të ju sqarojëse arsimi fillor dhe 8 vjeçarë e mesmë,është komplet i kontrolluar nga komu-na. dhe aty është përgjegjësia politike."

Në Maqedoni, sipas tij po bëhenpërpjekej që të përmisohen tekstet sh-kollore, dhe për sa i përket luftës përmësimin në gjuhën shqip, që është edhenjë ide e ndërkombëtareve, pra për njëmësim të integruar të nxënësve, ështëmulti gjuhësore që mësimi të zhvillo-het në Maqedoni. Pra, të hapet prespe-ktiva që edhe maqedonasit të mësojnëgjuhën shqipe." ka konkluduar Minis-tri i Pushtetit Lokalë, nga Maqedoniazoti Musa Xhaferri, duke thënë se edhepopullatës maqedonase u konvenontë mësojnë shqip për arsye të komuni-kimit mes popullatës në tregëti dhe bi-znes.

Poeti dibran Agron Sela, tha se ka"Disa dokumeta, që ende nuk janë siduhet në gjuhën shqip dhe ndonjeriprej tyre ka edhe një pyetje shqetësuses.p.sh : "Nëse shkon të marrësh njëçertifikat martese në Maqedoni, tha zotiSela, kur vjen puna tek emri lexojmënë anglisht pyetjen "Christian name"përkthyer në shqip "Emri i Krishterë".Nuk e kuptojë, tha ai se përse, ndodhkështu ?

Për, të vertetuar këtë, zoti Sela, solliedhe një ekzemplarë origjinal që uaparaqiti zyrtarëve të lartë shqiptarë ngaMaqedonia, zotërinjëve Musa XhaferriMinistri i Pushtetit Lokalë, dhe Sekre-tarit Shtetëror në Ministrinë e Punëvetë Jashtme të Republikës së Maqedo-nisë, zotit Abdylkadër Memedi,

Anëtari i Këshillit të SHAD - it, zoti

Adixhe Veliaj, veprimtar i dalluar i ko-munitetit tha se ne shqiptarët, duhet tëkuptojmë fare mirë se : "Çfarë përfaqë-son kjo Enciklopedi famëkeqe qe tëgjithë shqiptarët dhe faktori ndërko-mbëtar në Maqedoni dhe jasht trojeveetnike, e ka kundërshtuar fuqimisht! kyështë thellbi i saj, tha Veliaj.

Ndërkohë, për sa i përket Enciklo-pedisë, e cila, u bë për herë të dytë,prej zotit Ristevski, njeriu që ne sh-qiptarëve na thirri deri me "emrinnjerëz me bishta dhe të ardhur ngamalet", ajo menjëherë duhet zvendë-suar. Ai tha se kërkojmë prej politi-kanëve dhe akademikëve si Ali Aliu ekolegëve të tij - të ndërhyjnë që të bëhetenciklopedia shqiptare, që të përfshijëtë gjithë shqiptarët kudo, nga Struga ,Manastiri, Prespa, Dibra GostrivariTetova, Kërçova e kudo ku ka tokashqiptare, e cila, për nga sipërfaqjaështë më e madhe se territori i maqe-donasve, dhe ka shumë rëndësi përvetë ne shqiptarët."

Xheladinë Pjeçja, ish kryetari i sho-qatës Dibra, tha se dibranët janë përatë që të gjitha palët shqiptare në Maqe-doni, të shprehin gatishmërinë për in-tensifikimin e bashkëpunimit midis par-tive shqiptare, atje se vetëm ashtu do tëgjeni dhe mbështetjen e diasporës sh-qiptare në SHBA dhe shqiptarëve tëMaqedonisë, këtu, për të përforcuarpolitikat demokratike me qëllim që tëkemi arritje të progresit shoqëror, vazh-dimësi të reformave dhe ndryshimevepozitive politike, të shqiptarëve nëMaqedoni.

Veprimtari i njohur i komunitetit,Ylber Pilku, shfaqi "frikën", se ;qeveriamaqedonase dhe Kryeministri i saj zotiGruevski, janë duke përdoruar njësos-jë si taktikat e gjermanëve meregjistrimin e çifutëve gjatë Luftës sëDytë Botërore, për të ulur sa më shumënumërin e tyre, siç vepronin ata mendryshimin e statistikave, sipas doku-mentave gjermane".

Në takimin folës të tjerë, dhanëmendime të tjera lidhur me proceset eintegrimeve euroatlantike të Maqedo-nisë, si dhe folën si cili duhet të jetëpërkushtimi partive politike shqiptareatje dhe elementit shqiptar si faktor sh-tetformues, faktor paqe dhe stabiliteti.Sikurse, sugjeruan sesi mund të i zgji-dhin vetë problemet e tyre shqiptarëtnë Maqedoni, pa u përçarë. Ata u da-korduan për nevojën e intensifikimitmë të madh të takimeve dhe kontak-tetve të tilla mes diasporës në Amerikëdhe të gjitha forcave politike e sho-qërore, në vendlindje, dhe shprehëngatishmëri për të kontribuar, u tha nëfund të takimit.

Prill 2011 - 960nr.

cyan magenta yellow black

miniaturë

Nga: AGRON TUFA

Sami S, një plak i vjetër në pension, i mbetur fillikat në këtë botë

– njeri pa njeri – qe zgjuar njëmëngjes’herë me një pyetje të çu-ditshme në kokë: ku do ta kem vallëvarrin tim?

Si gjithë njerëzit ende me mend-je të esëllt, kjo pyetje, ndonëse eqartë, e rëndë dhe e prerë, e gjetiSami S krejt të papërgatitur. Ishte njëpyetje me aq peshë e fuqi shtypëse,sa ia bllokoi Sami S të gjitha men-dimet dhe kujdesjet e tjera: çdo gjëtjetër në jetën e tij e humbi rëndës-inë, u zbeh dhe u spraps në hije paraeklipsit të fuqishëm të pyetjes - “Kudo ta kem vallë varrin tim?”. Medi-timet e Sami S, siç mund t’i marrimlehtë me mend, ishin pak a shumëtë tilla: “Njeriu, sa është ende i këm-bës e i dorës, duhet t’i zgjidhë vetëproblemet më të rëndësishme”. Dhedihet se, për jetën e një plaku të vet-muar, njeri pa njeri, pa tokë e katan-di, perspektiva e rrugës së kësaj jetevjen duke u ngushtuar, derisa hollo-het e tretet në një pikë të fundme qëështë varri. E vetmja dëshirë për atëplak të gjorë ishte ta përcillnin real-isht dhe në mënyrë të sigurtë për nëfundin e perspektivës së vet. PrandajSami S i kishte jetuar e rijetuar nëhamendjen e vet mënyrat se si dot’ia arrinte këtij ideali; kishte llog-aritur saktësisht shumën që do t’iduheshin shërbimeve funerale për tapërcjellë në “banesën e fundit”,madje në shumën e llogaritur kishtehamendësuar edhe koefiçientin engritjes së çmimeve dhe ja, më nëfund, ia kishte dalë mbanë ta hiqtemënjanë këtë shumë. Ashtu gjakf-tohtë e i matur, siç ishte Sami S,gjithë shumën e hequr mënjanë përshërbimet e varrimit ia dorëzoi njëmbrëmje djalit të fqinjit të vet, njëbashkëshorti të rregullt, tek i cilikishte besim të patundur, nisur nganjohja pesëdhjetvjeçare me të, qëkurky ishte fëmijë i mitur. Sigurisht fqin-ji i tij ia pranoi amanetin Sami S,më tepër për të mos e fyer dhe për tëmos i shkaktuar plakut asnjë hijemëdyshjeje. Por ja që Sami S u zg-jua atë mëngjes me pyetjen therëse:“Ku do ta kem vallë varrin tim?” Nëgjithë jetën e tij, gjatë së cilës SamiS kishte qenë i pranishëm dhe të cilëne quante “të rreme”, ai kërkontevetëm një gjë të vërtetë: ta përcill-nin në varr me lekët e tij, pa vënëkënd në siklet, dhe për këtë shërbimtë fundit njerëzit të paguheshin.Mirëpo Sami S u zgjua i tronditur,duke e kuptuar gabimin e tij të pa-falshëm: kush ia kishte garantuar atijvendin e sigurtë të varrit? Askush!Prandaj, edhe një herë, mendimet eSami S nisën një udhë të mundim-shme: sa qe ende gjallë, me këmbëe me dorë, ta zgjidhte këtë hall të

Sa tokë i duhet njeriutmbramë, ndryshe nuk do të gjenteprehje. Rishqyrtoi kursimet e vetadhe nxori një shumë të mjaftueshmepër një copë toke, sa për një varr tëthjeshtë.

Filluan atëherë endjet e mundim-shme të plakut Sami, nga mëngjesinë darkë, së pari nëpër varrezat eKryeqytetit e mandej, edhe në ato tëfshatrave përrreth. Asgjë të sigurtënuk i premtuan Sami S, ndonëseaskush nuk ia refuzoi “një copë”vend ku të prehte kockat pas vdekjes.Por sapo Sami S e shtronte konkre-tisht çështjen e pazarit, që tokën tablinte me letra të rregullta e të not-erizuar, nuk doli ta përkrahë njeri dheçuditërisht iu shmangën, duke emarrë për të çmendur.

Ditë të tëra mërzie dhe men-dimesh të rënda, pa rrugëdalje kaloiSami S, gjersa një mëngjes u lëshuaprapë në kërkim të një zgjidhjeje tëre.

Tani Sami S kishte ndërruar tak-tikë: ai nuk vërtitej më nëpër varrezate fshatrave, ngase konsiderohej si njëkandidaturë e papranueshme përvarrezat e tyre. Tek e fundit, kushishte ai dhe çfarë donte në varrezat etyre? Me kë do të bisedonte ky i huaj,të cilin të vdekurit nuk e kishin njo-hur në gjallje?

Sami S nuk kishte aspak dëshirëta kthenin në varrezat e vendlindjes.Nga vendlindja ai qe larguar nëmoshë të re dhe asgjë nuk e lidhtemë me fshatin e tij. Shkurt, taktika ere e Sami S ishte të gjente një copëvend në fshatrat përreth Tiranës, tëbinte në ujdi me pronarin e tokësdhe ta blinte më në fund atë tokë qëi lypsej për varrin e vet. Me gjithëvështirësitë e fillimit - askush prejfshatarëve nuk dëshironte të bëntepazar duke shitur një sasi toke aq tëpapërfillshme, aq më tepër për varr,çka do t’ua hiqte dëshirën blerësvetë tjerë (e kush dëshiron të blejë tokëpër shtëpi kur ndanë murit të sh-tëpisë, avllisë apo kopshtit, ka njëvarr, të shkëputur e pa lidhje, si njëkukudh?) – pra me gjithë vështirësitëe fillimit, u gjet lavdi Zotit një kasha-ras zemërmirë që ia shiti një copëtokë, jo sa për një varr, por sa përnjë shtëpi të madhe, diku në një zgëq,buzë një përroske. Vendi i pëlqeuSami S, shpinëkthyer nga banesat,rruga e madhe dhe gjindja zhur-muese përreth, andaj, me gjithëçmimin e thartë, bëri letrat, i fir-mosën tek noteri, i pagoi fshataritdhe, madje, një ditë të lume, u nista regjistrojë në hipotekë. Këtu i nge-ci puna Samiut. Gjallë në botë nukpranoi asnjë zyrtar i hipotekës tamerrte seriozisht. Përkundrazi, ata utallën e u gajasën me këtë plak tërrjedhur që vinte të hipotekonte ven-din e varrit të vet. Por pas disa mua-jsh, një djalë flokëverdhë ia moriletrat dhe pas dy javësh i dërgoi SamiS çertifikatën e pronësisë. U lumtu-rua Sami S, si fëmijë: e puthi çerti-fikatën në sy të djalit flokëverdhë,madje guxoi deri në atë pikë sa eftoi dhe për një filxhan kafe. Djaloshie refuzoi tepër mirësjellshëm ftesëne plakut, duke u shfajësuar se kashumë punë.

Në ditët që pasuan, Sami S e viz-itoi shpesh vendin e tij të varrit mendjenjën e ligjshme të të qenit pro-nar. Sa më shumë ditë kalonin, aqmë shumë i hynte në zemër ai vend.Bile kuturisi dhe, për ditë të tëra, kume listela, ku me thupra e gardhoiimtësisht e me durim gjithë atë vallevend, pa harruar më në fund të ngultenjë tabelë teneqeje dosido me mbish-krimin - “Toka është e blerë dhe ehipotekuar!”.

Mirëpo pikërisht kur merrej methurjen e gardhit, madje pasditen efundit, e zu një rrebesh i ftohtë, siçbëjnë vaki shirat e vjeshtës së tretë.

Të nesërmen Sami S nuk munditë ngrihej nga shtrati. Vetëm ngapasditja u zvarrit deri në derë dheme mundime të mëdha trokiti nëderën e po atij fqinji, të cilit i kishtelënë shumën e amanetit, për t’i bërëshërbimet e fundit. Shkurt fjalët,Sami S e shpunë, kundër dëshirës sëtij, në spital. Nuk kishte dëshirë tëshërohej Samiu. Fshehtas ai dëshi-ronte të vdiste dhe e priste vdekjenme lehtësinë dhe kërshërinë e atijnjeriu që mezi pret të zhvendoset nëapartamentin e ri, të gjerë e plotëdritë. Veçse kundër dëshirës së tij,ngadalë, tepër ngadalë, Sami Spërmirësohej dita-ditës, gjersa mbastre muajsh e nxorën nga spitali, menjë tog ilaçesh e udhëzimesh, ndërtë cilat, i ndalohej kategorikisht tëbënte shëtitje të gjata. Gjithësesi,edhe Sami S e ndjente veten ende tëdobët e, nëse kishte ndonjë gjë përtë cilën atë e kishte këputë malli, kyishte vendi i tij ku kishte blerë tru-allin e varrit. Pas një muaji tjetër,falë zbatimit të përpiktë të udhëzi-meve të mjekut, Sami S e ndjeu vet-en krejt të aftë për të ndërmarrëudhëtimin e tij të shumëëndërruarnë pronën e tij të re.

Dhe mënjëmend, një mëngjes tëbukur prilli Sami S u nis. Por çfarëçudie! Sami S nuk po e njihte ven-din, pronën e tij të re që e pati rre-thuar me gardh. As tabela qëlajmëronte se “Toka është e blerë dhee hipotekuar!” – nuk ishte. Në vendtë tyre ngrihej një vilë e madhetrekatëshe, me hyrje ballore dy-flegrash e xhamllëk tejendanë, meballkone të gjera dhe fasadë të lyerme bojëra të ndezura. Sami S u bindse kjo nuk ishte një vegulli, se shqi-sat dhe mendja i punonin në rregulldhe se vendit të tij të blerë e të rre-

thuar me gardh nuk i dukej më nis-hani. Vila përballë, me gjithë vezu-llimin marramendës, ishte ende epapërfunduar; brenda saj vlontepuna. Sami S deshi të hyjë brenda,por nga një qoshe iu hodh si njëmullar i zi një qen i madh leshator,i cili qe lidhur me zinxhir, diku bren-da, në sallon. Sami S priti me këm-bëngulje të madhe gjerkur ustallarëtmblodhën veglat e punës; pikërishtatëherë mbërriti në vilë një benzngjyrë vishnje dhe Sami S pati rastintë njihej me të zotin e vilës - njëmesoburrë shtatlartë, të zeshkët,mustaqelli e gjysmëtullac. Pavarë-sisht fjalëve të prera dhe tonit të ash-për të tij, Sami S ia doli t’i thotëtjetrit se i ka zënë truallin, të cilin eka blerë me dokumenta të rregulltadhe me hipotekë. Ia tundi para syshedhe çertifikatën e pronësisë. Burribëri drejt makinës, nxori një tufëdokumentash dhe, edhe ai, ia tundipara sysh Sami S, duke i thënë se medokumenta të rregullta dhe me çer-tifikatë pronësie është dhe ai. I thase, derisa shtëpinë e ka ndërtuar, s’kandërmend të tundet prej aty. “Halltë madh paske ti mor plak! Unëkërkoj të jetoj, ti kërkon të vdesësh!Ik e mos u duk më kësaj anë se poerdhe prapë, të lëshova atë qenin ezi që të bën hoshaf!”

E kërkoi Sami S pronarin, të cilit ikishte blerë truallin e varrit, por mëkot. I thanë se i ka shitë tokat dhevetë është larguar tek njerëzit e tjerëtë familjes që i ka në Itali. Edhe tekHipoteka shkoi. Prapë e tallën, ushkulën gazit disa, gjersa një ditëtakoi atë djalin flokëverdhë. “Do tëvish nesër të më takosh, - i tha ai.

Sami S sapo ka mbjellë një rrënjë bliri ndanë varrit.Ai i ka lënë vetes 4 muaj kohë, një periudhë ebollshme për t’u ndarë me mendimet, sajimet, punëte mbrapshta të gjindjes njerëzore, - tërë këtë jetë tërreme - për t’iu bashkuar përgjithnjë të vetmit vendtë sigurtë që ka blerë. Varri pret aty, bashkë medatën e vdekjes së tij. Pema e blirit – gjithashtu.Mungon vetëm ai vetë. Po tani s’ka pse ngutet. Imbetet të shijojë të vetmen kënaqësi të sigurtë: tëvizitojë thuajse ditë për ditë varrin e vet, i cili, siç edëshmon çertifikata e pronësisë nga hipoteka, ështëpasuria e tij e patundshme.

Më duhet të shkoj në vend të veri-fikoj dokumentet e tjetrit”. Të nesër-men djaloshi i shpjegoi se edhe i zotii vilës i kishte dokumentat të rreg-ullta. Kështu që kjo punë nuk zgjid-het. Fshatari e ka shitë atë tokë dyherë, me emra të ndryshëm. “Po si ibëhet hallit tim?”, pyeti i pikëlluarplaku. “Duhet ta hidhni në gjyq atëfshatarin mashtrues”, i shpjegoidjaloshi. “Po ai ka ikur në Itali dhenuk kthehet më”, sqaroi Sami S. “Nuke di, këtu nuk të ndihmoj”, tha thatëflokëverdhi dhe i ktheu shpinën.

Kanë kaluar gati një vit prej asajdite kur Sami S humbi vendin e blerëpër varrin e tij. Ndërmjet mediti-meve të shpeshta gjen vend shpreh-ja që Sami S e përsëriste me habi tëmadhe: “Po si more, s’më lanë asdhê varri!”. Sidoqoftë, Sami S e bëridhe një përpjekje të fundit, duke qenëi vetëdijshëm se ia vlente edhe njëpërpjekje tjetër, gjersa “nuk më janëndalur këmbë e dorë”. Më saktë, SamiS-në e ndihmoi fati. Historinë e tij emorën vesh të gjithë në fshat, aq sanjë plaku vendali i ra keq për të dheia shiti një vetull tokë të vogël sa mendërtue një varr të bollshëm dhemadje, me mbjellë ndanë tij edhe njëpemë. Prapë ai djali flokëverdhë ihipotekës ia rregulloi letrat, duke epajisur Sami S-në me një çertifikatëtë dytë pronësie. Por Sami S, dukepasë parasysh përvojën e hidhur metruallin e parë, nuk u zinte më besëas njerëzve, as dokumentave. Ai izbrazi të gjitha kursimet, bleu një varrtë vërtetë mermeri, e hapi vetë gropëndhe ja tani: varri i mermertë ngjyrëkafe është aty. Pllaka e varrit ka tëshënuar emrin e tij, datën, vitin elindjes dhe të vdekjes, e cila përkonme mbarimin e këtij viti.

Sami S sapo ka mbjellë një rrënjëbliri ndanë varrit. Ai i ka lënë vetes4 muaj kohë, një periudhë ebollshme për t’u ndarë me men-dimet, sajimet, punët e mbrapshtatë gjindjes njerëzore, - tërë këtë jetëtë rreme - për t’iu bashkuar përgjith-një të vetmit vend të sigurtë që kablerë. Varri pret aty, bashkë medatën e vdekjes së tij. Pema e blirit– gjithashtu. Mungon vetëm ai vetë.Po tani s’ka pse ngutet. I mbetet tëshijojë të vetmen kënaqësi të sigurtë:të vizitojë thuajse ditë për ditë varrine vet, i cili, siç e dëshmon çertifika-ta e pronësisë nga hipoteka, ështëpasuria e tij e patundshme.

merr kopjen tënde

eshte koha per tu pajtuar...telefono: (o4) 22 33 283

“RRUGA E ARBERIT”

10 - Prill 201160nr.

Nga: XHAFER MARTINI

Krerët e parisë së Dibrës, ndonëse përgjithësisht njerëz të pashkolluar, kanë qenë dip-

lomatë të shkallës së parë. Ata kanë ditur tëorientohen në ngjarjet politike të kohës që kish-in lidhje me marrëdhëniet midis shteteve mëtë fuqishme me ndikim në politikën botërore.Këtë do ta shikojmë në një hark kohor prejpushtimit të Shqipërisë nga Turqia deri në vitettridhjetë të shekullit XX.

Dibrani, nga natyra, është kurioz i madh,ai don të dijë se si shkojnë punët jo vetëmafër tij, por edhe shumë larg. Në mexheliset eodat e Dibrës marrëdhëniet ndërkombëtarezinin një pjesë të mirë të bisedës, mbase pjesënmë kryesore. Pyetja e parë që bëhej në mexhe-lis, ishte kjo : A të rrimë këtu, apo të dalimpërtej detit? – me kuptimin që a të bisedojmëpër hallet brenda vendit, apo të shikojmë se sishkojnë ngjarjet në botë. Kur mexhelisi shpre-hte dëshirën për të dalë përtej detit, ata zinine flisnin për Ingliteren(Anglinë), Francën,Moskovin(Rusinë), Nemcen (Gjermaninë) e tëtjera shtete, sikur të kishin qenë ambasadorënë këto shtete dhe të kishin biseduar meudhëheqësit e tyre. Mendja e dibranit merrteguximin ta bënte një gjë të tillë jo thjesht ngakurioziteti, por, në radhë të parë, nga nevoja,sepse ata donin të ishin të informuar që tëkishin mundësi të orientoheshin për të zgjidhurhallet e tyre ekonomike, por edhe dilemat dheproblemet politike që lidheshin me të ardh-men e Shqipërisë.

Pas vdekjes së Skënderbeut dhe pushtimittë Shqipërisë nga osmanët, krerët e parisë di-brane, ashtu si shumë shqiptarë të tjerë, dukeparë se sundimi osman do të ishte i gjatë, ven-dosën të përfitonin prej turqve. Kishat u zëv-endësuan me xhamitë, besimi i mëparshëm ubraktis për hir të besimit islam. Ky kalim er-dhi gradualisht dhe në ato fillimet e veta sho-qërohej me qëndrime absurde: kishte të krish-terë e myslimanë brenda në një shtëpi, pa bërëfjalë për fshatra dhe zona ku kjo dukuri ishte enjejtë. Por edhe kjo ishte diplomaci. Dibranëtpërfitonin nga të dyja besimet. Edhe emigrimete para të dibranëve në atë kohë ishin drejt Tur-qisë, zemrës së saj, Stambolli, ku gjenin punë,shkolloheshin, merrnin detyra dhe ofiqe të lartaqë i pasuronin dhe u jepnin forcë për të luftu-ar kundër turqve për çështjen kombëtare. Janëtëshumtë dibranët që u shkolluan në Peran-dorinë Osmane, kryesisht për teologji, por edhepër profesione të tjera. Është në nderin e tyreqë shkolla turke, ofiqet turke, nuk prodhuankurrrë patriotë osmanë, por patriotë shqiptarë.

Në kohën e Lidhjes Shqiptare të Prizrenitdiplomacia e dibranëve filloi të marrë pak ashumë atë kuptim që i japim ne sot. Më di-plomaci dibranët kuptonin mbështetjen në atoforca politike, në ato shtete, nëpërmjet të cilaverealizonin më mirë interesin kombëtar. Me pakfjalë, përcaktonin qartë dhe saktë prioritetet epolitikës së jashtme. Bënin atë që ishte e do-mosdoshme. Nuk ka shtet në botë që t‘i ketërealizuar interesat kombëtare pa u përkrahurnga një shtet i madh dhe i zhvilluar. Sidomoskëto mbështetje kanë rëndësi të madhe kur vinënë kohën e duhur, kur realizimi i intersavekombëtare është më afër se kurrë. Për kombintonë ky shans erdhi në kohën e Lidhjes Sh-qiptare të Prizrenit, kohë kur diplomacia sh-qiptare u aktivizua më tepër se kurrë dhe jovetëm ajo. Patriotët dibranë mendonin se nëatë kohë rol përparësor kishin jo vetëm armët,por edhe mendja. Ata ishin të mendimit qëShqipëria do të fitonte jo duke luftuar kundërturqve, por duke bashkëpunuar me ta, kundërpushtuesve ballkanikë. Për këtë qëllim u kri-jua edhe Lidhja Shqiptare e Prizerenit, me kry-etar dibranin e shquar Iljaz Pashë Dibra. In-teresi kombëtar i shqiptarëve në atë kohë, si-pas Iljaz Pashë Dibrës, por edhe atdhetarëvetë tjerë dibranë, si: Llan Kaloshi, Hasan Mugli-ca, Znel Hoxha, Jusuf Karahasani, sheh Fejzaetj., ishte që Shqipëria të mbetej nën Turqinë,por kësaj here me një ndryshim të madh: katërvilajetet shqiptare: Shkodra, Shkupi, Manasti-

DIPLOMACIA EPARISË SË DIBRËS

Oxhaku i parë i Dibrës. Sabit Bocku

ri, Janina të formonin një vilajet të vetëm.Qëndrimi ende nën Turqinë tashmë nuk u sillteasnjë dëm shqiptarëve, veçse të mira. NënTurqi shteti shqiptar do të kishte kufinj të për-caktuar qartë, që, dashje pa dashje, do të nji-heshin edhe nga fqinjët shovenë; shteti shqiptarbrenda Turqisë do të ngrinte institucioneteveta, do të përgatiste tërë infrastrukturën që iduhej, do të hapte shkolla, do të zhvillontearsimin dhe kulturën, do të formonte një ush-tri të stërvitur dhe të armatosur, që do t‘i diltezot atdheut në rast nevoje; mbi të gjitha do tëkishte një qendër të vetme politike, kulturore,artistike etj. për të gjithë shqiptarët. Obsioni ipavarësisë së Shqipërisë, shkëputja e saj e plotënga Turqia, natyrisht, do të ishte obsioni më imirë, por nuk ishin përgatitur kushtet për njëgjë të tillë. Shqiptarët nuk ishin përgatitur përpavarësi të plotë. Sulltani ishte dakord mekërkesën e shqiptarëve për të qëndruar nënTurqinë në një vilajet të vetëm. Paria dibrane,jo se nuk e donte pavarësisë, por pse e shikon-te atë të pamundur në rrethanat historikekonkrete, mendonte për një Shqipëri nën sov-ranitetin e sulltanit. Ishte kjo arsyeja që pariae Dibrës jo vetëm e përkrahu vendimin eLidhjes Shqiptare të Prizrenit, por edhe punoishumë që idetë e saj të përhapeshin dhe tëzbatoheshin në çdo trevë. Dibra ka pasur njënga degët më të forta të Lidhjes. Por nga krahutjetër i atdhetarëve shqiptarë, nga krahu radikal,u shtrua kërkesa për pavarësi të plotë, kështuqë marrëveshja midis Turqisë dhe shqiptarëveu prish dhe Turqia iu sul Lidhjes Shqiptare tëPrizrenit dhe e shpartalloi atë. Kjo ishte prish-ja përfundimtare me Turqinë. Tani atdhetarëtdibranë e kishin shumë të qartë që nga Turqiamund të çliroheshin vetëm me luftë, prandajqë nga mesi i shekullit të 19-të e deri nëshpalljen e pavarësisë(1912), Dibra ka qenënjë vatër e pashuar kryengritjesh antiosmane.Krerët e parisë dibrane i ruheshin shumëcopëtimit të Shqipërisë. Ata kishin qenë nëkufi me shovinistët serbë që, të ndihmuar ngaRusia, prisnin rastin për ta copëtuar Shqipërinë.Përvoja e këtyre krerëve ishte ajo e fushave tëbetejave dhe jo e mbledhjeve të kabinetevenëpër salla. Diplomacia e tyre vihej në lëvizjepikërisht për t‘iu ruajtur copëtimit. Tek ata qëdonin të na copëtonin, nuk mund tëmbështeteshe.Vështrimi i dibranëve ishte ngaPerëndimi. Amerika që shqiptarët e kanë

dashur dhe i ka dashur, ishte shumë larg,megjithëse mbështetja amerikane nuk u kamunguar shqiptarëve. Ishte presidenti Uillsonai që nguli këmbë për pvarësinë e Shqipërisëkur erdhi koha për këtë diskutim.

Po le të kthehemi në kohën për të cilënflasim. Mbështetja mbetej të ishte brenda Eu-ropës, por tek cilët shtete? Interesin kombëtartë shqiptarëve mund ta mbronin Austro-Hun-garia, Anglia dhe Italia.

Fqinji i përtejdetit, Italia, ishte ndryshe ngafqinjët tokësor, prandaj bashkëpunimi me tëka qenë një obsion i përhershëm. Ndryshimiqëndronte në faktin se italianët ishin një kombi zhvilluar dhe i kulturuar në krahasim meballkanasit; ata nuk kishin kufinj tokësorë meShqipërinë. Proteksionizmi në ato kohëra ishtenjë model zhvillimi që kishte dhënë rezultate,nganjëherë shumë të mëdha. Qëndrimi i Ital-isë ndaj Shqipërisë nuk duhet gjykuar në fazëne zhvillimit fashist të vendit fqinj. Fqinji ipërtejdetit shpesh herë gjatë historisë ka treguarnjë interes të sinqertë ndaj Shqipërisë dhe sh-qiptarëve, dhe ka ndjekur plolika afrimi dhezhvillimi në të gjitha fushat e jetës, veçanër-isht në fushën e arsimit.Kështu, si shembull,në shekullin 13-të u krijua urdhëri françeskan,me qëllim për të ndihmuar shtresat e varfëra.Përfaqësuesit e këtij urdhëri u përhapën nëshumë fshatra të Shqipërisë Veriore ku hapënshkolla në gjuhën shqipe, me mësues të ditur,me programe të avancuara ku mishërohej shpir-ti kombëtar shqiptar, ku mësonin fëmijë tëkrishterë dhe myslimanë. Veç shkollave, kjoshoqëri krijoi një infrastrukturë të tërë kultur-ore, duke ngritur pranë shkollave françeskaneedhe biblioteka, shtypshkronja, duke krijuaredhe shoqëri kulturore dhe artistike, sportiveetj. Kjo traditë u ndoq dhe u zhvillua edhe nëshekujt e ardhshëm. Në vendin tonë tashmëka një material të bollshëm të botuar për vep-rimtarinë e gjatë dhe të suksesshme të Mis-ionit Shetitës jezuit në Shqipëri nga viti 1880-1932, pasqyruar ne relacionet e shumta të prift-ërinjve, sidomos të themeluesit të këtij urdhëri,At Domenico Pasi, por edhe të vazhduesit tëtij At Francesco Genovizzi, i ndjekur pastajnga At Engjëll Serreqi. 1) Kleri katolik nxorishumë njerëz të shquar dhe atdhetarë të mëd-henj si Gjergj Fishta, Ndre Mjeda, Dom Ni-kollë Kaçorri etj. që kontribuan për zhvillimine letrave dhe të kulturës shqiptare. Me pak

fjalë, orientimi ndaj Italisë ishte plotësisht ijustifikuar. Kjo edhe për faktin që e kishimafër, që me të na ndante vetëm një rrip deti.Më në fund, si dihet nga të gjithë, më 7 prill1939, Italia e pushtoi Shqipërinë. Por edhenën pushtim, Shqipëria pati një zhvillim tëmadh prej Italisë. Mjafton të kujtojmë zhvil-limin urbanistik të qendrës së Tiranës, që ësh-të shumë i mirë, krahasuar me katrahurën ur-banistike që ekziston sot, gati njëqind vjet paskëtij pushtimi. Po sikur ndihma italiane të ishtee atij karakteri dhe atyre marrëdhënieve qëkërkonin të realizonin shqiptarët? Shqipëria dotë bëhej vend i zhvilluar.

Kurse kontributi i Austrisë për zhvillimindhe përparimin e vendit tonë është aq shumëi madh, sa për këtë mund të shkruhen vëllimetë tëra. Vjena në kohën e Perandorisë Austro-Hungareze ishte kryeqyteti i kulturës botërore.Aty jetonin njerëzit më të shquar të kohës:muzikantë, piktorë, skulptorë, poetë, sh-krimtarë, mendimtarë, filozofë, që i kanëdhënë dritë tërë Europës. Një prej këtyrenjerëzve të mëdhenj ishte vetë perandori FrancJozefi, i cili fliste të gjitha gjuhët e popujveprej të cilëve përbëhej kjo Perandori. 2) Aus-tro-Hungaria, duke frenuar Rusinë që të mosdilte në Ballkan, i ka bërë një të mirë të mad-he jo vetëm Shqipërisë, që ishte e kërcënuardrejtpërdrejtë nga sllavët, por edhe Europës.Thënia më e bukur për rolin e Austro-Hun-garisë në atë kohë i takon një çeku, Placki:“Po të mos ishte Austria, duhej shpikur për tëmirën e Europës dhe të njerëzimit, sepse ësh-të e vetmja pengesë e sigurtë, që mund t`upresë udhën mjerimeve pa mbarim të njëmonarkie të përgjithshme ruse.” 3)

Franc Jozefi, pak kohë pasi u bë perandor,vizitoi Shqipërinë. Ai ishte i prirur që ta ndih-monte atë. Në Tiranë ai hodhi themelet përndërtimin e kishës “Zonja e Papërly-eme”(1856). Emri i Franc Jozefit ka qenë igdhendur në këtë kishë deri në vitin 1966. Më1857, në një tjetër qytet të njohur të shqiptar,në Prizren, pranë kishës, Franc Jozefi themeloikompaninë “Shën Jozef” e cila kishte karakterfetar, kulturor dhe humanitar”.4)

Albanalogët austriakë, dhe të tjerë që pu-nun nën këshillat dhe udhëheqjen e tyre, bënëstudime të gjithanshme në Shqipëri.Në gju-hësi kontribuan:Hahhn, Miklosich, Majer,Jokli, Lambertz; në histori: Hahhn, Thaelloezy,Ippen, Nopsa, Shuflai; në gjeografi e gjeologji:Hahhn, Ippen, Nopsa etj.; në arkeologji:Patsch, Praschniker, Schober etj.; në etnokul-turore: Hahhn, Ippen, Lambertz, Hoberland,Sainer etj.; në studimin e florës shqiptare: E.Hayek, F. Markgraf” 5)

Gjatë viteve 1896-1897 Austro-Hungariandërmori aksionin shqiptar për përmirësimine gjendjes së kishave dhe të nivelit arsimor tëklerikëve . Mjaft djem shqiptarë, veçanërishtshkodranë, u dërguan në Austri (Vjenë, Grac,Linc etj. ) për të studiuar për teologji, histori,arkeologji, mtematikë, fizikë, kimi, mjekësi,farmaci, muzikë etj. Në Austri studiuan HilëMosi, Kolë Mirdita, Gaspër Beltoja, SebastianHilaj, Martin Gjoka, Bernardin Shllaku, GaspërThaçi, Nikollë Deda, Rrok Garushi, AleksandërSirdani, Ndue Suma, Nikollë Gazuli, KolecPrenushi. Gjatë viteve 1908-1918 në Austri uarsimuan rreth 80 studentë shqiptarë, të cilëveshteti austro-hungarez u mbuloi të gjithashpenzimet.6) Në Austri kanë kryer studimete larta edhe personalitete shumë të shquara tëkulturës dhe shkencës shqiptare si Aleks Buda,Eqrem Çabej, Lasgush Poradeci etj.

Në Luftën e Parë Botërore Austro-Hungar-ia, për arsye strategjike, pushtoi edhe Sh-qipërinë. Në Dibër asaj iu desh ta vendosënjë kufi me Bullgarinë, aleaten e saj në atëluftë. Austro-hungarezët ishin pushtues, pornë asnjë mënyrë nuk ishin si serbët, grekët dhemalazezët. Në krahasim me pushtuesit ball-kanas ata ishin çlirimtarë, sidomos kjo duhetthënë për viset shqiptare jashtë kufinjve të vitit1913, si Kosova, popullsia e të cilës kishtevuajtur shumë nën pushtimin serb. Si ishteqëndrimi i parisë dibrane ndaj pushtuesve

studim

Prill 2011 - 1160nr.

austro-hungarezë? Të konkretizuar këtë qëndrime shikojmë tek Elez Isufi, i cili, duhet thënë, uvinte një rëndësi shumë të madhe mar-rëdhënieve me të huajt. Qëndrimi i tij ndajaustriakëve ishte elastik. Ai me çdo gjest don-te t‘u jepte atyre të kuptonin se Shqipëria ish-te e shqiptarëve, megjithatë shqiptarët nuk dotë luftonin kundër austro-hungarezëve, mekusht që ata të ndihmonin sinqerisht për zh-villimin dhe përparimin e vendit tonë. ElezIsufi në Sllovë u njoh dhe u miqësua me njëgjeneral austro-hungarez. Ky ushtarak i lartëdeshi të bëjë mobilizimin e djemve dibranëme forcë për në ushtrinë ahustro-hungareze.Elezi i dha një mësim të mirë: ai e nxiti pop-ullin që të kundërshtonte, megjithëse popullido ta bënte edhe vetë një gjë të tillë. Ushtara-ku i lartë ia qau hallin Elezit, i cili i tha:“Unë do të jem i pari që do t‘i japë djemtëAustrisë, populli vjen mbas meje. Por djemtënuk do t‘i japë për ushtarë, por për të mësuarnë shkollat austriake, për t‘u bërë oficerë, dok-torë, mësues për të cilët ka shumë nevojë kyvend. Ne jemi popull i vogël dhe nuk mundta mbajmë Austro-Hungarinë me ushtarë.” Njëjavë më vonë Elez Isufi bashkë me ushtarakune lartë, gjoja si rastësisht, shkoi për të bërë njëvizitë në shkollën e Sllovës, ku nxënësit, sinjë trup i vetëm, iu përgjigjën kështu gjener-alit: “Miqtë i presim si miq, Shqipëria është eshqiptarëve!” 7) Edhe ky ishte inskenim i Elezitpër t‘ia vënë një farë kufiri Austro-Hungarisë.Kjo ishte një diplomaci e shprehur në terreninkonkret. Elez Isufi kërkoi nga austro-hungarezëtqë të ndiqnin parime të tjera nga ato që kishinndjekur pushtuesit serb, duke u njohur sh-qiptarëve simbolet e veta kombëtare, si fla-murin, hymnin, gjuhën, kulturën, shkollën,traditat etj. Dhe këtë Austro-Hungaria e bërinë mënyrën më të mirë. Elez Isufi ishte njënga krerët e parisë shqiptare që shkuan nëVjenë për t‘u takuar me Franc Jozefin mekërkesën e këtij të fundit. Albanalogë austri-akë ia kishin bërë të njohura oborrit mbretërorkanunin, doket, zakonet, traditat dhe kulturëne popullit tonë. Ata kishin treguar me faktesesa rol të madh kishin në jetën e këtij vendikrerët e parisë, prandaj një besatim dhe mar-rëveshje me ta nuk ishte pa rëndësi. Perandoriatëherë ishte shumë i moshuar, por, nëpërm-jet pretendetit për fronin perandorak, dontet‘u fliste, por edhe t‘i dëgjonte krerët e parisëshqiptare. Paria shqiptare kishte mjaft njerëztë ditur dhe të kulturuar, disa kishin kryer sh-kolla të larta në Austri. Megjithatë, ajo bëri sizëdhënës të saj Elez Isufin, i cili i kërkoi FrancJozefit që ndaj shqiptarëve të ndiqte një poli-tikë bashkëpunimi dhe ndihme, duke pasurnjë plan të studiuar mirë për zhvilliminekonomik dhe kulturor të këtij vendi të vogëlnë Ballkan. Elez Isufi nuk njihte dhe nuk dintepërvoja botërore kur një vend i vogël dhe ipastabilizuar zhvillohet nën protektoratin e njëvendit të madh dhe të zhvilluar. Ai s‘e kishteas përvojën e Honkongut, as të kolonive tjerabritanike ose franceze, por kishte vizionin dhelargpamjen e vetë, një intuitë diplomatike tëpagabueshme. Ai ishte një manovrator i madhhistorik në kushtet dhe rrethanat e atëhershmenëpër të cilat kalonte Shqipëria. Fjala e tij mepeshë i la mbresa të veçanta Franc Jozefit dhepërfaqësuesve të trupit diplomatik në Vjenë,që u habitën që një malësor i pashkolluar tëkishte një vizion aq të qartë politik e atdhetarpër vendin e vet të vogël dhe të panjohur. ElezIsufi u bë mik i perendorit, i cili, me atë rast,e nderoi me dekoratën e lartë të Franc JozefOrden 8) Franc Jozefi e deshi sinqerisht popu-llin shqiptar. Natyrisht, idile fshatarake nukmund të ketë midis shteteve, por intersa,megjithatë historia ka plot shembuj të mar-rëdhënieve të sinqerta, të ndihmës efikase përzhvillimin e një vendi të vogël nga një shtet imadh.

Një tjetër dibran i shquar që kishte lidhjetë ngushta me Austrinë dhe që dëshironte qëShqipëria të zhvillohej sipas ligjeve dhe mod-elit të këtij vendi, ishte edhe Dom NikollëKaçorri, eshtrat e të cilit u sollën tashti vonë

në Shqipëri, ku u pritën jo me atë nderim dhemirënjohje që e meritonte një burrë i madhshteti si ai. Dom Nikollë Kaçorri, siç dihet,mori pjesë në ngritjen e flamurit në Vlorëpërkrah Ismail Qemalit më 28 Nëntor 1912.Aikëtë punë e bëri kur nuk mbetej gjë tjetër përtë bërë, por ai vetë si personalitet dhe atd-hetar nuk ishte ngutur në shpalljen e pavarë-sisë, pasi kjo do të sillte copëtimin dhe ndar-jen e saj, siç ndodhi në të vërtetë. Ai donteqë Shqipëria të ishte një shtet nën kujdestarinëe Austro-Hungarisë.Fuqitë e Mëdha, për sh-kak të koniukturave politike, morën vendimqë të kishte një copë Shqipëri të pavaruar. DomNikollë Kaçorri bëri të gjitha përpjekjet tekaustrohungarezët dhe personalisht tek FrancJozefi që kjo Shqipëri të kishte kufinj sa më tëgjërë. Franc Jozefi u angazhua për një gjë tëtillë, por rrethanat historike nuk ishin në favortë Shqipërisë dhe miqve të saj. Shqipëria ushpall e pavaruar e cunguar.

Dibranët i kishin drejtuar sytë edhe ngaAnglia, e cila kishte një ndikim të madh nëzhvillimet politike në mbarë botën. Anglia nukkishte shfaqur ndonjëherë simpati për sh-qiptarët. Në Ballkan ajo, si duket, kishtezgjedhur si favorite të saj Greqinë, duke utërhequr nga shkëlqimi kulturor i Greqisë sëLashtë. Grekët, për interesat e tyre kombëtare,përpiqeshin ta mbanin sa më larg Anglinë ngashqiptarët. Megjithatë, krerët e parisë dibranenuk i kishin humbur shpresat tek anglezët. Nënjë kuvend të Madh që u mbajt tek Ferra ePashës, në Dibër të Poshtme, aty rreth vitit1910, u ngrit Jusuf Karahasani dhe tha se sh-qiptarët duhet të mbështeteshin tek inglisi,mbasi, si u shpreh ai: “Asht i pasun e na mba,asht larg e nuk na ha.” 9) Malësorët ishindakort me këtë mendim të tij, se, për shkak tëfqinjëve shovenë, miqtë i kanë kërkuar larg,që të mos kenë me ta kufinj tokësorë. Gjith-ashtu i kanë kërkuar të pasur, pra, vende tëzhvilluara që të zhvillonin edhe Shqipërinë.Këto dy kërkesa kanë qenë themelore dhe tëpandryshuara nga krerët e parisë së Dibrës,megjithëse, siç do ta shikojmë më poshtë, kapasur edhe përjashtime.

Një nga ata atdhetarë dibranë që kishte sim-pati për Anglinë dhe ka luftuar dhe punuarpër t‘u lidhur me të, ka qenë Elez Isufi. Aiarriti të bëhej mik i ministrit britanik në ven-din tonë në vitet tridhjetë të shekullit të kalu-ar. Ju dha rasti, apo e krijoi vetë, kjo është njëçshtje e diskutueshme, por njohja e Elez Isufitme Airesin ka ndodhur në mars të vitit 1922,kur kreu dibran, në kuadrin e të ashtuquaj-turës Lëvizja e Marsit, sulmoi Tiranën, dukeiu përgjigjur kështu thirrjes së mjaft deputetëveqë i ndruheshin shumë prirjes diktatoriale tëAhmet Zogut në krye të shtetit shqiptar. Nëatë kohë kryeministër ishte Xhafer Ypi, porligjin e bënte ministri i brendshëm, AhmetZogu. Kabineti u shpërbë, deputetët ikën ngakryeqyteti dhe mbeti për të organizuar qën-dresën ndaj forcave të Elez Isufit vetëm Ah-met Zogu. Mbas tri ditësh luftimesh ndërhyriAiresi për të arritur një kompromis. Elezi iubind këshillave të tij. Nuk ishte aq i bind-shëm Elezi, por ishte diplomat. Mendja e tijaq pjellore e gjeniale mund të bënte çdo llojinskenimi për të dalë atje ku duhet, për të kr-ijuar kushte të favorshme për lidhje me njerëztë mëdhenj, që i hynin në punë. Elez Isufiedhe të pamundurën e bënte të mundur. Ai ekërkonte kompromisin dhe marrëveshjen edheatje ku ajo nuk ekzistonte. E ka kërkuar dheme turqit në kohën e vlimit të kryengritjeve tëmëdha antiosmane dhe e ka gjetur. Elez Isufinë atë kohë ishte nja graduat i dorës së funditnë ushtrinë osmane. Ai donte të ngjitej por

kjo nuk mund të bëhej pa përkrahjen e turqveosmanë. Elezi për të fituar besimin e tyre, ubëri disa lëshime. Kjo ka ndodhur kur ShefqetTurgut Pasha sulmoi Dibrën. Po i referohemivetë Xhelal Ndreut, i cili shkruan për gjyshine tij: “Sido që erdhën punët, nëpër oda dhemexhelise të Dibrës e të Lumës, u fol shumëpër Drogut Pashën dhe Elez Isufin, shumica ithanë mirë, por kishte edhe prej atyne që ithanë keq. Kanga e popullit asht ma gjykuese:” Të nandë malet kush i hupi, Drogut Pasha,Elez Isufi” 10) Në lidhje me Lëvizjen e Mar-sit, Elezi e ka thënë vetë se e vetmja e mirë qëpati prej saj, ishte njohja dhe miqësia që li-dhi me ministrin anglez, Airesin. Elez Isufi ibëri një mik atdheut. Po atij i duhej edhe lidh-ja fisnore, personale. Ndretë në të ardhmenElezi i mendonte si një dinasti, që do ta kish-te pushtetin në Dibër dhe më larg saj për njëkohë të gjatë. Ai po arsimonte brezin e ri tëNdreve në shkollat më të mira perëndimoredhe po i mësonte dhe edukonte ata që ta ndiq-nin në vazhdimësi situtën brenda dhe jashtëvendit. Gjatë sundimit të Zogut, edhe pse ElezIsufi u vra si Fanolist i betuar në dhjetor 1924,kur Zogu hyri në Shqipëri, Ndretë as u per-sekutuan, as u ndoqën. Zogu e bëri oficerrezervist Cen Elezin me gradën major dhe epati në shërbin gjatë gjithë kohës që mbretëroi.Ndretë u shkolluan brenda dhe jashtë venditnë regjimin e Zogut. Në Luftën e DytëBotërore, një pjesë e mirë e Ndreve, si: DaliNdreu, Esat Ndreu etj., patën poste të lartadrejtuese në ushtrinë nacionalçlirimtare, dheishin respektivisht me gradat gjeneral dhe kolo-nel. Elez Isufi vdiq dy vjet mbas njohjes meAiresin, ndryshe ne do t‘i shikonim se si dotë rriteshin dhe do të zhvilloheshin filizat emiqësisë midis këtyre dy burrave të shquar,ani pse njeri ishte diplomat karriere i një ven-di të madh e tjetri kryepar në një zonë të njevendi të vogël. Elez Isufi kishte lindur me cilës-inë e diplomatit, prandaj shtypi i kohës metë drejtë e cilëson “Diplomati natyral”. 11)Ne kemi të drejtë të besojmë në këtë miqësi,se gjatë dy vjetëve (nga njohja deri në vdekjene Elezit), Airesi pati kontakte dhe kërkesa tëvazhdueshme ndaj Elez Isufit nëpërmjet për-faqësuesve të shtetit të tij zonjushës Sibil Llojddhe M. Hazllëk që erdhën në Sllovë njëra pastjetrës, e para sa ishte gjallë Elezi, e dyta, pasvdekjes së tij. Elezi vdiq, por lidhja e vendo-sur dhe miqësia nuk vdisnin. Airesi e çmonteshumë Elez Isufin dhe kishte bindjen që aikishte ndikimi të madh në zhvillimin e ngjar-jeve jo vetëm në trevën e Dibrës, por në mbarëShqipërinë. Elez Isufi, para se të vdiste, i thadjalit të tij më të madh, Cen Elezit: “Ju kamlënë me miq dhe me armiq. Miku i madh përne është anglezi, kurse armiku më i madh –serbi”. Kjo thënie e Elez Isufit u vërtetua dydekada më vonë. Në vitin 1949, i arratisurnga regjimi komunist në Shqipëri, Cen Elezivdiq nën tortura në Jugosllavi, megjithëse iakishin dhënë fjalën për strehim politik. Po letë shkojmë në kohën e Luftës së DytëBotërore.Qeveria e Britanisë së Madhe, mad-je vetë kryeministri anglez Çurçilli, kishinbindjen se Shqipëria nuk duhej lënë pas dorenë proceset e ndryshimeve që do të sillte Luf-ta. Misionarët ushtarakë anglezë ishin ngarkuarme detyrë për të realizuar në praktikë ashtundryshimesh politike dhe ushtarake në Shqipëriqë të ishin në sinkron me politikën britanikenë Ballkan. Në prill të vitit 1943 majori Mak-lin dhe kapiteni Smajl u futën në Shqipëri ngajugu. Më vonë do të futeshin edhe misionarëtë tjerë, njerëz të provuar në luftra dhe sakrifi-ca, intelegjentë dhe të aftë për detyrën engarkuar. Misionarët anglezë kishin një bazë

të fuqishme në familjen e Ndreut në Sllovë kukanë qëndruar mjaft kohë. Ajo bazë ishte kri-juar qysh kur ishte gjallë Elez Isufi dhe Aires.

Disa krerë nga paria e Dibrës, duke mend-uar se fqinjin nuk ke nga ta çosh, me të je idetyrurar të bashkëpunosh, kanë krijuar mar-rëdhënie edhe me serbët. Mund të përmen-dim Tafë Kaziun dhe Dine Hoxhën.Për TafëKaziun dihet bashkëpunimi, kurse për DineHoxhën, si major rezervë i serbëve, mësojmënga libri i Ismail Strazimirt.(I.Strazimiri: “Luftakundër pavarësimit të Shqipërisë”, Tiranë 2010,f. 102) . Po të gjykosh në mënyrë të sipër-faqshme, pa marrë parasysh ngjarjet dhe rre-thanat e kohës, mund të gabosh. Të vështru-arit bardhë e zi të bën t`i cilësosh si“tradhëtarë”, “kolaboracionistë” edhe ata qënuk janë të tillë. Rrethanat mund ta kërkoninafrimin e përkohshëm edhe me serbin. Gjëratjanë më të komplikuara dhe kërkojnë analizamë të thelluara. Krerët e parisë së Dibrës kanëqenë mashtrues në lidhje me serbët. Nukmund të mendosh kurrë për marrëdhënie tësinqerta midis tyre. Në vitin 1921, kur Serbiasulmoi nga ana e Dibrës për t`i shkuar nëndihmë kapidanit të Mirditës, ushtria serbenuk bëri asnjë dëm në Katër Grykët, në njëterritor dhe popullsi të madhe, vetëm pse ajoishte krhaina e Tafë Kaziut. Këtë e dëshmonkënga që ka edhe dy vargje: “Tafë Kaziu kresh-nik mali/ në Katër grykë serbin e ndali”. Këtody vargje kanë edhe një variant tjetër, por përne ka rëndësi fakti se ajo që thuhet në këtëdistik popullor, është e vërtetë. Kurse DineHoxha ka qenë në krye të popullit dibran nëkryengritjen e 1920-ës deri në dhjetor të vitit1921, kur serbojugollavët u tërhoqën përfun-dimisht përtej kufijve të vitit 1913.

Sherif Tafa nga Sohodolli shpëton një oficerdhe dhjetë ushtarë serbë kur ushtria serbe uthye nga vrulli prej uragani i kryengritjes sëgushtit 1920. Mbas dy javësh nisikundërmësymja jugosllave me shumë forca përhakmarrje. Ushtria bëri rrëmete në popull, vraudhe dogji pa asnjë mëshirë. Rreth tre mijëfrymë nga fshatrat Bahute, Borovjan, Vranjt umblodhën nga ushtarët serbë si dhentë nështrungë për t‘i ekzekutuar. Sherif Tafa shkondhe i thotë oficerit që kishte grumbulluarnjerëzit, të mos e bënte një veprim të tillë,mbasi dy javë më parë ai kishte shpëtuar ngavdekja ushtarë dhe një oficer serbë që, fundja,kishin vrarë e kishin djegur, kurse ata ishinnjerëz të pafajshëm, që ishin nxjerrë në mënyrëbrutale me dhunë nga shtëpitë e veta. AtySherifi merr vesh që ky grumbullim njerëzishpo bëhej me urdhërin e oficerit që kishte shpë-tuar ai dhe që ndodhej në Peshkopi. Hipënkalit, shkon dhe e takon dhe oficeri, i cili, nëshenjë mirënohje, urdhëron që asnjë prej ban-orëve të mos prekej.

Raste të tilla nuk duhet të na çuditin aspak,mbasi diplomacia është arti i të vepruarit ndry-she nga rrjedha normale e gjërave; diplomatëtthonë atë që nuk e mendojnë dhe bëjnë atë qënuk e duan. Diplomatët përpiqen t‘i shfrytë-zojnë ngjarjet dhe rrethanat në interes të ko-mbit që përfaqësojnë. Nëse munden, edhe iinskenojnë ato. Kur flasim për diplomaci tëkrerërve të parisë së Dibrës, kemi parasysh di-plomacinë popullore, që ndryshon nga diplo-macia moderne. Megjithatë, thelbi është i nje-jtë.

1) At Giussepe (Zef) Valentini: “Ligji i maleve shqiptare”,Tiranë 2007, f. 17

2) Pol Moran: “Dama e Bardhë e Habsburgëve”, Tiranë2005, f. 152

3) Aty, f. 1244) Shpëtim Sala: “Një Perandor në Prizren”, Shkodër

2008, f. 65) Aty, f. 126) Aty, f. 107) Xh. Martini: “Elez Isufi”, Tiranë 19948) Aty, f. 619) Iljaz Kaca: “Jusuf Karahasani”, Tiranë 2006, f. 1410) Xhelal Ndreu: “S`ka qetësi në Lisivalle”, f. 7911) “Elez Isufi”, vep. cit., f. 12812) Xh. Martini: “Kanuni i Dibrës”, Tiranë 2003, f.

427.

Krerët e parisë së Dibrës, ndonëse përgjithësisht njerëz tëpashkolluar, kanë qenë diplomatë të shkallës së parë.Ata kanë ditur të orientohen në ngjarjet politike të kohës qëkishin lidhje me marrëdhëniet midis shteteve më të fuqishmeme ndikim në politikën botërore. Këtë do ta shikojmë në njëhark kohor prej pushtimit të Shqipërisë nga Turqia deri nëvitet tridhjetë të shekullit XX.

diplomaci

12 - Prill 201160nr.

cyan magenta yellow black

elektorale

RAKIP SULI:KAMZA ËSHTË NJËANGAZHIM DHEDETYRIM SERIOZ

- Z. Suli, ju kandidoni për Bashkinë eKamzës nën siglën e PS-së sa optimist jeniju për fitoren dhe ku e bazoni këtë?

- Unë vij nga radha e intelektualëve paparti, por me një kontribut të spikatur nëfushën e biznesit. Nuk kandidoj për t’upasuruar, as për një vend pune, pasi tëdyja i kam të siguruara me djersën dhepërkushtimin tim pa qenë asnjëherë nëadministratën shtetërore. Kandidoj për t’ushërbyer banorëve të Kamzës, që gjer mësot janë marrë nëpër këmbë dhe nuk ujanë zgjidhur asnjë nga problemet që atakanë pasur. Nisur nga përkushtimi dhe re-zultatet e mia në biznes dhe në jetë, Par-tia Socialiste më përzgjodhi pikërisht muapër të drejtuar një bashki të ndarë gjer mësot në parcela partiake. Sapo të zgjidhem,unë do të jem kryetari i të gjithëve, padallime politike, dhe jo kryetari i vetëmnjë force politike, siç ka ndodhur gjer mësot në këtë bashki. Të gjitha këto më jap-in siguri dhe besim në fitoren time tëpadiskutueshme.

- Cilat janë disa nga projektet e tua mëtë rëndësishme që do të zbatoni nëse fi-toni Bashkinë e Kamzës dhe si do t’i real-izoni ato?

- Përgjatë katër viteve, falë një vizionidhe programi të qartë, ne do të zbatojmëkëto projekte: Së pari, rritja e mirëqeniessë banorëve. Qytetarët e Kamzës do tëmund të jetojnë më mirë, me më shumëtë ardhura për familjet e tyre dhe do tëgëzojnë një jetë më të shëndetshme e mëcilësore. Kjo do të mundësohet nga, hap-ja e 15.000 vendeve të reja të punës dhenga ulja e papunësisë. Do të ulim dheheqim disa nga taksat dhe tarifat vendore.Trajtim të veçantë për shtresat në nevojëtek të moshuarit, individët me aftësi tëkufizuara, para dhe tetraplegjikët. Strehi-mi do të jetë një prioritet emergjent. Do

INTERVISTA/ Flet Rakip Suli, kandidati i Aleanca përtë Ardhmen për kryetar bashkie në Kamëz

RAKIP SULI u lind më 22 shtator 1965në komunën Fushë-Alie, Dibër. I diplo-muar në Fakultetin e Drejtësisë ai ësh-të një ndër figurat më të spikatura di-brane. Art-dashës, bamirës dhe biznes-men i suksesshëm, ai ka fituar popu-llaritet të gjerë. Z. Rakip Suli është fig-ura me influencë dhe kyçe disa nga ven-dimet politike, sociale dhe ekonomiketë cilat kanë ndikuar në jetën e qyteta-rëve dibrane. Ai është themelues dheadministrator i Aurora Group shpk sidhe themelues dhe drejtor i gazetës“Rruga e Arbërit”.

Ndër veprimtaritë e tij spikat kon-tributi në themelimin e “Lidhjes së In-telektualëve Dibranë”, prej disa viteshështë nënkryetari i saj.

Është nderuar me titullin “QytetarNderi i Komunës Fushë-Alie” si dhe meEmblemën e Mirënjohjes nga KlubiSportiv “Korabi” Peshkopi.

E gjithë jeta dhe veprimtaria e tij ngri-het mbi punën dhe mundin e tij. Dukespikatur që në adoleshencë për aftësitëe tij menaxhuese e vendimmarrëse, aiudhëhoqi për disa vite pozicione drej-tuese dhe pse i ri. Si një vizionar dhelider i suksesshëm ai ka arritur të pozi-cionet mjaft mirë jo vetëm në biznes pordhe në arenën politike. Dëshira e tij përtë kontribuar në jetën politike u konkreti-zua me kandidimin e tij për kryebashki-ak në Kamëz.

Z. Suli është i nderuar të kontribuojëdhe investojë eksperiencën e tij, medëshirën më të madhe për qytetarët eKamzës. Ai kandidon nën siglën e Par-tisë Socialiste në Zgjedhjet vendore më8 maj 2011, për ta shndërruar Kamzënnë bashkinë model të prosperitetit dheqytetarisë.

të ndërtohen banesa sociale për familjete pastreha. Qytetarët e Bathores,Valiasit,Bulceshit dhe Laknasit do të lëvizin menjë biletë të vetme drejt Tiranës. Shqyrtimi të gjitha kërkesave për legalizim brendavitit të parë dhe dixhitalizimi i të dhënavepër çdo legalizim të kryer. Ndërtimi i njëspitali të përgjithshëm në Kamëz dhe disaqendrave të tjera shëndetësore, si dhe fi-nalizimin e shumë projekteve të tjera. Sëdyti, investime në infrastrukturë dhe kr-ijim i hapësirave publike. Ne do ta bëjmëKamzën një qytet me parametra moderneinfra-strukturore. Përgjatë këtij 4-vjeçarido të investohet dhe realizohet: furnizi-mi 24 orë me ujë të pijshëm në çdo shtë-pi. Realizimi i kanalizimeve të ujërave tëbardha dhe të zeza në të gjithë territorine Kamzës. Infrastrukturë rrugore meparametra dhe siguri të lartë, e cila do t’ishërbejë më së miri transportit dhe shër-bimit urban. Në Valias, Bathore, Laknas,Frutikulturë, Bulcesh, Zall-Mner do tëndërtohen shkolla, kopshte dhe çerdhe.Sistemim i tregut të perimeve në qendërtë Kamzës. Do të ndërtohet një pallat spor-ti dhe Kalceto (mini fusha-futbolli) në çdolagje. Ndërtim parqesh, mbjellje pemëshdhe krijim hapësirash publike. Perfeksion-im i shërbimeve të ndriçimit dhe pastrim-it. Do ndërtojmë një land-fill për grum-bullimin dhe përpunimin e mbetjeve ur-bane. Së treti, nxitja e zhvillimit ekonomikdhe biznesit. Ne do të nxisim dhe rrisimzhvillimin ekonomik të Kamzës nëpërm-jet, uljes dhe heqjes së disa taksave dhetarifave vendore për bizneset, zbatimit tëligjit në mënyrë të barabartë për të gjithë,subvencionim, financim dhe siguri përbizneset, ulje e burokracisë dhe aplikim

të taksimit progresiv, ngritja e një njësiepër ankimim dhe interesat e biznesit.Nxitja e Agro-biznesit të, serave, indus-trisë së përpunimit të produkteve të mish-it (shtazore), pulari dhe fruta-perimet.Nxitja e investitorëve të mëdhenj të huajdhe vendas, si dhe shfrytëzim i burimeveujore. Së katërti, roli i qytetarit në ven-dimmarrje. Bashkia e Kamzës do të jetëmodel i bashkëjetesës, qytetarisë dheqeverisjes së përbashkët. Ne do t’u shër-bejmë qytetarëve te Kamzës në mënyrëmaksimale dhe sa më cilësore, pasi ad-ministrata bashkiake do të zotërojë eksper-tizën dhe profesionalizmin e duhur. Nedo të fitojmë besimin e qytetareve tanëdhe do të krijojmë marrëdhënie të mirandër-institucionale në mënyrë që t’i vijmësa më shumë në ndihmë qytetarit. Përf-shirja e komunitetit në procesin e plani-fikimit, buxhetimit dhe analizimit peri-odik. Miratim nga qytetarët për çdo in-vestim të kryer nga bashkia. Krijimi i ko-miteteve qytetare për ç’do lagje me të cilëtdo të realizohen takime e diskutime peri-odike. Bashkëpunim dhe konsultim megrupet e interesit. Së pesti, do t’i kush-tojmë një kujdes të veçantë edhe kulturësdhe të rinjve duke financuar dhe promo-vuar sportet dhe artet. Do të identifikojmëdhe mbështesim talentet e reja përmesdhënieve së bursave dhe motivimit përnxënësit e dalluar. Do të organizojmëaktivitete dhe konkurse në fusha të ndry-shme. duke krijuar dhe çmimin bashkiakpër më të mirët. Do të ngremë një njësinë bashki vetëm për koordinimin e çësh-tjeve dhe problematikave të të rinjve. Fi-nancim i iniciativave të të rinjve, si dhenxitja e punësimit të tyre nëpërmjet le-htësirave fiskale për bizneset që punësojnëtë rinjtë. Gjithashtu do të ndërtojmë njëmediatekë funksionale dhe bashkëkohore.

- Cili është mesazhi juaj për zgjedhësite zonës ku kandidoni?

- Zgjedhësit tashmë e kanë bërë dal-limin mes meje dhe kundërshtarit timpolitik. Ata na njohin të dyve, edhe muaedhe atë, i dinë problemet e tyre që kanëmbetur pa asnjë zgjidhje gjatë qeverisjessë Partisë Demokratike. E dinë edhe si jampasuruar unë dhe si është pasuruar kan-didati që lufton për mandatin e dytë, i cilinuk i ka pritur qoftë dhe një herë në zyrëne tij, të paktën për t’i dëgjuar dhe jo përt’u zgjidhur problemet. Unë do ta mbajgjithmonë të hapur zyrën time për t’i pri-tur dhe për t’u zgjidhur të gjitha prob-lemet që do të kenë. Për të gjitha këto,unë jam i bindur se këtë herë, zgjedhësite zonës sime do të votojnë për mua dhepër koalicionin, ku unë bëj pjesë.

Dhimitër Shtëmbari

Unë vij nga radha e intelektu-alëve pa parti, por me njëkontribut të spikatur në fushëne biznesit. Nuk kandidoj përt’u pasuruar, as për një vendpune, pasi të dyja i kam tësiguruara me djersën dhepërkushtimin tim pa qenëasnjëherë në administratënshtetërore. Kandidoj për t’ushërbyer banorëve të Kamzës,që gjer më sot janë marrënëpër këmbë dhe nuk u janëzgjidhur asnjë nga problemetqë ata kanë pasur.

Prill 2011 - 1360nr.

elektorale

cyan magenta yellow black

PËRGJATË 4 VITEVE, FALË NJËVIZIONI DHE PROGRAMI TËQARTË, NE DO TË MUNDËSOJMË:

I. RRITJA E MIRËQENIES SË BANORËVE

Qytetarët e Kamzës do të mund të jetojnë më mirë,me shumë të ardhura për familjet e tyre dhe njëjetë më të shëndetshme e cilësore. Kjo do tëmundësohet nga:

1. Hapja e 15.000 vendeve të reja pune dhe uljetë papunësisë.

2. Do të ulim dhe heqim disa nga taksat dhe tari-fat vendore.

3. Trajtim të veçante për shtresat në nevojë si: tëmoshuarit, individët me aftësi të kufizuara, paradhe tetraplegjikët.

4. Strehimi do të jetë prioritet, do të ndërtohenbanesa sociale për familjet e pastreha.

5. Qytetaret e Bathores,Valiasit, Bulceshit dhe Lak-nasit do të lëvizin me një bilete të vetme drejtTiranës.

6. Shqyrtim i të gjitha kërkesave për legalizimbrenda vitit të parë, dhe dixhitalizimi i tëdhënave për çdo legalizim të kryer.

7. Ndërtimi i një spitali të përgjithshëm në Ka-mëz dhe disa qendrave të tjera shëndetësore.

II. INVESTIME NË INFRASTRUKTURË DHE KRIJIMI I HAPËSIRAVE PUBLIKE

Ne do ta bëjmë Kamzën një qytet me parametramoderne infra-strukturore. Përgjatë këtij 4-vjeçarido të investohet dhe realizohet:

1. Furnizimi 24 orë me ujë të pijshëm në çdo sh-tëpi.

2. Realizimi i kanalizimeve të ujërave të bardhadhe të zeza në të gjithë territorin e Kamzës.

3. Infrastrukture rrugore me parametra dhe sig-uri të lartë, e cila do ti shërbejë më së miri trans-portit dhe shërbimit urban.

4. Në Valias, Bathore, Laknas, Frutikulture, Bul-cesh, Zall-Mner do të ndërtohen shkolla, kop-shte dhe çerdhe.

5. Sistemim i tregut të perimeve në qendër të Ka-mzës.

6. Do të ndërtohet një pallat sporti dhe Kalceto(mini fusha-futbolli) në çdo lagje.

7. Ndërtim parqesh, mbjellje pemësh dhe krijimhapësirash publike

8. Perfeksionim i shërbimeve të ndriçimit dhepastrimit.

9. Do ndërtojmë një land-fill, për grumbullimindhe përpunimin e mbetjeve urbane.

III. NXITJA E ZHVILLIMIT EKONOMIK DHE BIZNESIT

Ne do të nxisim dhe rrisim zhvillimin ekonomik tëKamzës, nëpërmjet:1. Ulje dhe heqje te disa taksave dhe tarifave ven-

dore për bizneset.2. Zbatimi i ligjit në mënyrë të barabartë.3. Subvencionim, financim dhe siguri për bizneset.4. Ulje e burokracisë dhe aplikim të taksimit pro-

gresiv.5. Ngritja e një njësie për ankimim dhe interesat e

biznesit.6. Nxitja e Agro-biznesit të: serave, industrisë së

përpunimit të produkteve të mishit (shtazore),pulari dhe fruta-perimet.

7. Tërheqja e investitorëve të mëdhenj të huaj dhevendas.

8. Shfrytëzim i burimeve ujore.

IV. ROLI I QYETARIT NË VENDIM-MARRJE

Bashkia e Kamzës do të jetë model i bashkëjetesës,qytetarisë dhe qeverisjes së përbashkët. Ne do t’ushërbejmë qytetarëve të Kamzës në mënyrë maksi-male dhe sa më cilësore, pasi administrata bashki-ake do të zotërojë ekpertizën dhe profesionalizmine duhur. Ne do të fitojmë besimin e qytetarëve tanëdhe do të krijojmë marrëdhënie të mira ndër-insti-tucionale në mënyrë që ti vijmë sa më shumë nëndihmë qytetarit.1. Përfshirja e komunitetit në procesin e planifikim-

it, buxhetimit dhe analizimit periodik.2. Miratim nga qytetaret për çdo investim të kryer

nga bashkia.3. Krijimi i komiteteve qytetare për ç’do lagje me

të cilët do të realizohen takime e diskutime pe-riodike.

4. Bashkëpunim dhe konsultim me grupet e inter-esit.

V. ARTI, KULTURA DHE TE RINJTE

1. Financim dhe promovim i sporteve dhe artit.2. Identifikimi dhe mbështetja e talenteve të reja.3. Bursa dhe motivim për nxënësit e dalluar.4. Organizim aktivitetesh dhe konkursesh të fush-

ave të ndryshme dhe krijimi i çmimit Bashkiakpër më të mirët.

5. Ngritja e një njësie në bashki vetëm për koor-dinimin e çështjeve dhe problematikave të tërinjve.

6. Financim i iniciativave të të rinjve, si dhe nxitjae punësimit të tyre, nëpërmjet lehtësirave fiskalepër bizneset që punësojnë të rinjtë.

7. Ndërtimi i një mediateke funksionale dhe bash-këkohore.

Jam para jush sot si kandidat i Partise Socialiste. Kam nderin e privilegjinqe perfaqesoj kete force te se ardhmes qe drejtohet nga Edi Rama, njeriuqe ka transformuar jeten e banoreve te Tiranes, njeriu i progresit dheinisiativave europiane.

Kamza vetem 10 km larg Tiranes eshte sot nje pasqyre e shemtuar enje qeverisje te paafte lokale me nje varferi ekstreme, me kryebashkiak qesillet si pronar, qe i fyen qytetaret e vet me sjelljen arrogante, qe i vjedh,e qe nuk njeh transparencen perballe komunitetit .

Votuesit e Kamzes nuk kane pune, nuk kane uje, nuk kane asistence eperkrahje, nuk takojne dot e te qajne hallet me perfaqesuesin e zgjedhurme vote, paguajne takse gjelberimi e nuk kane gjelberim, paguajne taksapastrimi e nuk kane pastrim, paguajne takse shkolle per femijet si askushtjeter ne shqiperi.

Prandaj une kam pranuar te kandidoj duke e quajtur si detyrim qytetarqe te jap kontributin tim ne ndryshimin e mentalitetit qeverises ne Ka-mez.

Ne do realizojme nje program qe eshte per qytetarin e jo per kryebash-kiakun.

Ne do respektojme dinjitetin e njerezve pa diskriminuar askend pershkak te ngjyres se flamurit politik.

Ne do ngreme nje administrate te afte, me njerez me cilesi te lartamorale e pergatitje profesionale. Administrata do jete nje bashkim realkomunitetesh qe perbejne popullsine . Kamza nuk do jete e imja, por ejuaja..

Ne nuk do vjelim taksa gjelberimi pa hapesira te gjelbera, nuk dovjelim taksa biznesi pa e nxitur ate, do heqim njehere e pergjithmonetaksen Mziu te femijeve te shkolles duke e quajtur nje fyerje e nje per-fitim skandaloz ne kurriz te arsimimit te femijeve.

Ne do bejeme qe uji i pijeshem te jete ne cdo shtepi ne Kamez qend-er, Bathore, Laknas, Bulqesh, Zall Mner, Valias i Ri e i vjeter, FusheKamez. Eshte qesharake dhe e turpshme qe kryebashkiaku ka uje ne sh-tepine e vet 24 ore dhe komshijte apo lagja ku banon nuk ka pike uji. Kyeshte pra modeli qe Mziu ju ka dhuruar qytetareve te vet pas 4 vjetesh

Ai mburret me investimet qe jane bere nga parate tuaja. Po kush ngaju e di se si I administroi ai keto fonde ? Askush. Sepse terri ku e ka lenepopullaten Xhelali eshte stili me te cilen ai i ka vjedhur, ka bere vilenlluksoze, ka blere makina te markave te fundit, ka blere toke dhe berepalate.

Ne do rishikojme skemen e asistences sociale per ta ndare ne dobi teshtresave te varfera, per te zbutur urine e femijeve tuaj. Eshte dramatikedhe kriminale ajo qe ka ndodhur ketu ne Kamez. Asistenca sociale kashkuar tek ata qe jane klani I Xhelalit e jo te i varferi. Ky pra eshtekryebashkiaku qe duam te heqim me 8 Maj qe ka kurajon te fute duart etij te pista dhe tek buka e femijeve ne nevoje.

Per te gjitha keto dhe per sjelljen e pahijeshme qe kane perjetuar njerezitketo kater vjet, une jam ketu per te marre ne dore drejtimin e bashkisedhe per ta bere bashkine nje shtepi te te gjitheve, nje porte te hapur dhenje grup qe ju sherben per gjithshka qe ju keni nevoje.

Une zotohem para jush qe 8 maji do jete dita e pare e kthimit neidentitet te bashkise tuaj te marre peng prej kater vitesh. Ju do jeni pjesee pandare e strategjise se zhvillimit te Kamzes, te permiresimit te cilesisese jetes tuaj. Prandaj te gjithe bashke, ta kthejme 8 Majin ne diten erikthimit te shpreses duke e kthyer Kamzen ne bastion te qytetareve dhejo te politikes se mbrapshte apo hajduteve qe gdhihen te pasuruar megjakun, sakrificen e mundin tuaj.

Une ju siguroj se Rakip Suli do jete njeri nga ju, i paster si kristali. Pas4 vjetesh une do vij te jap llogari per ate qe kam bere dhe jo te kerkojvote dhe te mashtroj qytetaret e mi. Ne do fitojme se ju jeni forca qe nukndalet para asnje presioni apo tentative shitje e blerje qe tenton te bejeXhelali ne ikje

Me Partine Socialiste, me Edi Ramen dhe me gjithe ju ne do te hapimnje faqe te re edhe ne Kamez, e cila do ti tregoje Berishes, Mziut se nukmund te rrije peng i valles se korrupsionit e te vrasjeve qe ata hedhin parasyve te qytetareve te vet.

Fitorja eshte e jona se ne jemi me ju, ju besojme dhe punojme per ju!

FJALA E ZOTIT RAKIP SULI NËMITINGUN ELEKTORAL NË KAMËZ

14 - Prill 201160nr.

“Etnos në epos” është një studim monografik i përgatitur me finesëdhe mjeshtëri të veçantë nga pena e artë e studiuesit dhe profesorittë talentuar Shaban Sinani. kritikë

Zbulohenrrënjëte etnositshqiptar

Nga: Dok. ROVENA VATA

“ETNOS NË EPOS” është një studimmonografik i përgatitur me finesë dhemjeshtëri të veçantë nga pena e artëe studiuesit dhe profesorit të talen-tuar Shaban Sinanit. Ky njeri që rreza-ton vlera për aftësitë e tij akademikedhe cilësitë e virtytet larta njerëzoremerr përsipër këtë studim për t’iardhur në ndihmë mbarë botës aka-demike që ai vetë përfaqëson dhegjithë audiencës,së studiuesve, tëvjetër apo të rinj qofshin këta. Tash-më kemi në dorë një botim tëshumëpritur ku autori ka punuar përnjë periudhë më shumë se 15vjeçare, duke përfunduar rrugën enisur nga Eqerem Çabej.

Ky studim jo rastësisht fillon mëkëtë fjali: “Trashëgimia kulturoregojore shqiptare pak nga pak po zëvendin e vet në programet e renditparësor të UNESCO-s për pasuritëelitare të njerëzimit”.

Studiuesi Shaban Sinani këmbën-gul që eposi shqiptar të promovohetnë programet elitare të trashëgimisëfolklorike shqiptare më të hershme,gjithashtu ai njihet dhe me emër-timet: eposi heroik legjendar, cikli ikreshnikëve, cikli verior, cikli i Mujitdhe i Halilit. Mbledhja, botimi dhestudimi i eposit të kreshnikëve nisinë fund të shekullit të 19-të dhe vi-jon ende. Përveç klerikëve françes-kanë (Palaj-Kurti duhen veçuar),meritë themelore për zbulimin dhestudimin e eposit kanë albanologëtM. Parry, A. Lord, M. Lambertz, S.Skëndi, A. Pipa. Rapsoditë e eposittë kreshnikëve janë këngë me pavar-ësi formale nga njëra-tjetra, por nëpërmbajtje ato i bashkon e njëjtamendësi, e njëjta epokë, e njëjtahapësirë, të njëjtat figura mitologjikee gjysmë-mitologjike. Rapsodia vetëe përmend rrallë fjalën kreshnik.Heronjtë e saj e quajnë veten trimaose agët e Jutbinës. Kreshnikë, her-onj që mbrojnë kufijtë e trojeve tëtë parëve, janë quajtur ngambledhësit dhe studiuesit. Në këngëtepike legjendare ka zëra e jehona,prej shumë epokash parahistorike,prandaj ato vlerësohen si këngë mekarakter shumështresor. Në to nuk kaheronj historikë, por heronj kultur-orë. Eposi i kreshnikëve është shpre-hja më e hershme e vetidentifikimitetnik të parashqiptarëve dhe sh-qiptarëve. Në epos krijuesi dhe bar-tësi i rapsodisë dallojnë veten prejtjetrit si qenie etnike. Tjetri identi-fikohet edhe përmes etnonimit tëvet: Shkjau, Osmani, Harambashi(bash arapi ose arapi pasha), Harapii Zi, Jelini (heleni, greku), Ltinka eBardhë (latini), Tali/Talja (italiani),Jevrenija, Qyste Jahudia (hebreu),Filipe Maxhari (hungari), ndërsakreshnikët nuk e përmendin shpre-himisht bashkësinë që i përkasin.Konflikti sundues në epos është aime krajlitë dhe antagonistët e agëvetë Jutbinës janë kreshnikët e krajlive.

Studimi monografik “Etnos në epos”, i botuar tashmë si libër nga shtëpia botuese“Naimi”, është përfundim i një procesi pune kërkimore afro 15-vjeçare të prof. dr.Shaban Sinanit.

Etnosi shqiptar dhe eposi shqiptar janë që të dyja kategori parakombëtare, qëvijnë prej kohërash shumë të hershme. Koha e formimit të etnosit shqiptar dhekoha e formimit të eposit shqiptar, “gojëdhënës kombëtare”, përkojnë jo rastë-sisht në një kalendar krahasimtar. Studimi ka për qëllim të identifikojë këtë kush-tëzim dhe të argumentojë ndikimin e formimit të vetëdijes etnike parashqiptarenë krijimin e eposit legjendar shqiptar.

Duke qenë i prirur drejt shtresimeve më të vjetra të epikës legjendare sh-qiptare, ky studim në një farë mënyre është vazhdim i monografisë “Mitologji nëeposin e kreshnikëve” (2000, 2006 bis) dhe i studimeve të përfshira në librat“Kështjella e virtytit” (2001) e “Ura dhe kështjella” (2006), botime këto nga i njëjtiautor. Nga këndvështrimi i lidhjes kushtëzuese historike dhe etnologjike midisetnosit dhe eposit shqiptar shihen shumica e çështjeve të parashtruara në këtëlibër, prej atyre të termave dhe emërtimeve, deri tek marrëdhëniet midis disa prejligjërimeve më të vjetra të shqipes: ligjërimit biblik-ungjillor, ligjërimit etnografik -prozodisë popullore dhe ligjërimit etnojuridik - traditës së ligjeve të pashkruara.

Ndër të tjera, në këtë libër shqyrtohet edhe “institucioni i besës” tek shqiptarët;i pranishëm në eposin legjendar, por edhe në statutet e bashkësive urbane ar-bërore në periudhën humaniste të fundit të Mesjetës dhe në kodet etnojuridikë tëmëvonshëm; tradicionalisht i shërbyer si një albanizëm që u trashëgua si pjesë eidentitetit shqiptar dhe në rrjedhë të kohërave u ballkanizua si dukuri dhënëseshqiptare. Certifikimi i një procesi të ndërlikuar psiko-gjuhësor që dëshmohetpërgjatë shekujve, proces në të cilin besa rezulton në një shumëkuptimësi tëpaskajuar (besa si paqe, besa si fe, besa si besim, besa si bekim; besa si kod etik,besa si nyje juridike, besa si shenjë dhe vetëdije fetare etj.) e bën traditën gojorevendëse të paralelizueshme me procesin historik të formimit të popullit shqiptar.

Në tërësinë e vet studimi ndjek parimin se qëllimeve kombëtare u shërbehetpërmes të vërtetave shkencore dhe se një “shkencë atdhetare” funksionuese pamendimin kritik s’mund të ketë kurrfarë dobie më.

NGA I NJËJTI AUTOR: I. Studime monografike:- “Mitologji në eposin e kreshnikëve”,

Tiranë 2000, 2006.- “Beratinus”, Tiranë 2004.- “Hebrenjtë në Shqipëri: prania dhe

shpëtimi”, Tiranë 2009.- “Kodikët e Shqipërisë në “Kujtesën e

Botës”, Tiranë 2011. II. Studime për letërsinë:- “Pengu i moskuptimit”, Tiranë 1997.- “Sipërore”, Tiranë 1998.- “Një dosje për Kadarenë”, Tiranë

2005; Tetovë 2005.- “Le Dossier Kadaré”, Paris 2006.- “Përveçime”, Prishtinë 2007.- “Prurje kulturore orientale”, Tiranë

2007.- “Për prozën e Kadaresë”, Tiranë 2009.-”Për letërsinë shqipe të shekullit të 20-

të”, Tiranë 2010.- “Midis dy Rilindjesh”, Tiranë 2010.

SKEDINA E LIBRIT:

Titulli: Etnos në eposAutor: Prof. dr. Shaban SinaniShtëpia botuese: “Naimi”Redaktor: Naim ZotoRecensues: Dr. Anton Papleka Albana VelianjGjinia: Studim monografikGjuha: shqipNr. i faqeve: 240 faqeÇmimi: 800 lekë/ 8 euroISBN: 978-9928-109-02-6Viti i botimit: 2011

Kjo i ka shtyrë studiuesit të mendojnëse “koha e parë” e krijimit të epositduhet të jetë pikërisht ajo e dynd-jeve sllave në jug të Ballkanit në shek-ujt VI-VIII. Eposi i kreshnikëve kangjashmëri me shumicën e epopevetë popujve europianë dhe të botëvemë të largëta. Njësoj si në epopenëantike shumere dhe në atë greke,heronjtë qendrorë janë dy. Mujizgjedh fuqinë, sikurse Akili, porheroi tjetër, Halili, shenjon mëshumë kultin e bukurisë, jo të dijëssi Odiseu. Zanat pajtore të fatit tëkreshnikëve janë mite me një pikëtë dobët, si Akili në antikitetin grekdhe Samsoni në eposin hebraik. Mujiduhet të kalojë në prova të ngjashmerishtarie sikurse Rustemi në “Shah-Namenë” perse. Si në epopenë gre-ko-bizantine, spanjolle dhe në atëfranceze, ku rreziku qendror janëmaurët, edhe në eposin e kreshni-këve “nji harap i zi ka dalë prej deti”.Në eposin e kreshnikëve nuk ka hapë-sirë dhe kohë të përcaktuar historike.Jutbina është një atdhe shpirtëror irapsodëve. Këto argumente kalojnënë dobi të autorësisë vendëse. Dytiparet themelore të figurave mi-tologjike në epos janë karakteri ma-triarkal dhe ktonik. Ndryshe prejepopeve antike, në ciklin e kreshni-këve nuk ka hyjni qiellore dhe nën-tokësore. Sikurse Gilgameshi ishumerëve të moçëm, i cili ështënjeri në një të tretën dhe hyjni në dytë tretat, edhe kreshnikët e këngëveshqiptare janë pjesërisht njerëz tokë-sorë dhe pjesërisht rishtarë të njëurdhri hyjnor, si marrës të fuqisë sëzanave. Shihet se kjo ndërthurje evetive tokësore me ato qiellore ësh-të e përgjithshme, botërore.

Fuqia e kreshnikëve buron prejzanave dhe nuk trashëgohet më tejse Omeri ose Omerat prej Mujit: nukka brez të tretë kreshnikësh. Kulti imalit, i bjeshkës, i lartësisë (vertikali-tetit); përdorimi i kohës për të ma-tur hapsirën dhe anasjelltas (nantditë/ udhë); numrat simpatikë dhesistemi njëzetdhjetor indoeuropian(vegisimal system) i numërimit(trezet, katërzet); tipi i mendimitpoetik; janë shprehje e një hershmë-rie dhe vijueshmërie të gjatë. Eposii kreshnikëve është përmendorja mëe rëndësishme e trashëgimisë gojoreiliro-shqiptare që dëshmon mi-tologjinë e hershme të popullit sh-qiptar. Nëse gjuha dhe shumë shen-ja të identitetit shqiptar historikishtkalendarin e tyre e fillojnë nga shek-

ulli i 7-të e këndej, mitologjia nëeposin e kreshnikëve i ngjan një pal-impsesti, në të cilin shfaqen shtresauniversale indoeuropiane, mesd-hetare, ilire, shqiptare, europiane,ballkanike, që dëshmojnë jo vetëmrrugën prehistorike dhe historike tëpopullit shqiptar, por edhe kalendar-in e shfaqjes së mendësisë prehis-torike-historike të zhvillimit të sh-kallëshkallshëm të mendimit njerë-zor. Mitologjia shqiptare në eposine kreshnikëve shfaq ngjashmëri ar-ketipale me eposet më të mëdhenjtë historisë botërore, si dyshjaluftërare (e ngjashme me eposin eshumerëve- Gilgamesh; me eposinhelenik: Akili dhe Odiseu); provat erishtarisë dhe të zgjedhjes apo shu-gurimit (Herakliti në eposin antikgrek, Rustemi në Shah Name); kultii fuqisë fizike; heroi me pikë të dobët(Akili, Samsoni); burimi totemik ifuqisë (lopa Bermaja tek eposi pers,

dhitë e kryehershme e bëjnë eposinshqiptar dëshmitar të një epokeparaindoeuropiane (eposi i hebren-jve nuk është epos i një populli të sënjëjtës familje-hebrenjtë janë popu-ll semit). Dy qytetërimet e mëdha tëantikitetit fqinj kanë lënë gjurmë tëforta mitologjike, duke u bërë dësh-mitarë të hershmërisë absolute tëeposit: janë afërsisht 40 motive tëngjashme me eposin homerik (M.Lambertz), është vërtetuar ngjash-mëria e Zanës me Dianën latine, jo

vetëm gjuhësisht, por edhe në atrib-ute. Të gjitha këto e bëjnë eposinshqiptar dhe mitologjinë e tij njëpërmendore parashqiptare dheparasllave, duke i dhënë një funk-sion përjashtimor në gjithë historinëe epeve të popujve paleoballkanas.Kulti i vertikalitetit, shenjtërimi inumrave simpatikë të lidhur me kal-endarë parakristianë dhe kristianë(një, dy, tre, shtatë, nëntë, 12, 40etj), gjithashtu është gjurma e kësajkohe. në eposin tonë studiuesi ka

Prill 2011 - 1560nr.

botime

gjetur edhe tipare europiane të cilat janë:kalorësia, letërkëmbimi, deri diku edhe kryq-taria, fryma e krishterë. Dashuritë e fuqishmedhe dëshirat për martesa endogame (koncep-timi i lidhjes së gjakut si totalitet i bashkë-sisë): “T’tana çikat e jutbinës/ bash si motraqi po m’duken”. Eposin dhe heronjtë e tij nuki nxë koha dhe historia. Papërcaktueshmëriakohore dhe historike e bën atë një prej eposevemë origjinalë në Ballkan, duke përfshirë eposete sllavëve të jugut, koha e të cilëve është vu-losur thotë autori që prej Betejës së Fushë-Kosovës (1389) e këndej dhe Digenis akritastë grekëve bizantin. Gjithashtu studiuesi Sha-ban Sinani shton faktin se mitet e eposit sh-qiptar të kreshnikëve janë kryesisht ktonikë(mite të tokës) dhe me burim matriarkatin(kreshnikët indentifikohen nga nëna dhe jo ngababai), gjë që i bën ata më të hershëm se krish-terimi dhe të pakrahasueshëm me mitet e popu-jve ballkanas të mëpasëm. Karakteri ktonikështë shprehje e një popullsie autoktonike.Karakteri matriarkal, gjithashtu, e lashtësoneposin shqiptar duke e afruar me antikitetin ehershëm. Eposi heroik legjendar shqiptar eshpreh një vetëdije të tillë përmes të dhënashtë tërthorta, duke e dalluar gjuhën, veshjen,sjelljen, traditën e heronjve kulturorë vendëssi “të vetën” dhe më së shumti prej opozi-cionit me tjetrin. Informacioni më i rëndë-sishëm vetëdallues që jep rapsodia mund tëshprehej në thjeshtligjërim: Unë jam si heroivendës sepse nuk jam shkja, nuk jam jelin,nuk jam jevrej, nuk jam maxhar, nuk jammiskov, nuk jam harap dhe as harambash, nukjam jahudi, nuk jam latin dhe as i Talit. Sh-kalla e përdallimit të tjetrit në epos është mëe lartë se e vetvetes. Ngjashmëria si pasuri,ballkanizimi i dukurive dhe motiveve të epikëslegjendare, prania e tjetrit si dëshmues hersh-mërie, janë gjithashtu me rol emancipues nëmendësi e në metodologji. Gjithnjë e mëshumë eposi i shqiptarëve shihet jo si një the-sar i mbyllur në vetvete, jo si një produkt ipangjashëm me epope të tjera, por si njëtrashëgimi që e bashkon me këto trashëgimilidhja gjenetike mes popujve, karakteri uni-versal i mitologjisë, burimi historik i përbash-kët ai afërt, fqinjësia apo prekja në kohë ehapësirë dhe pa dyshim ligjet e brendshme tëvetë epopesë, që përcaktojnë tipologjinë ezhanrit. Vështrimi i epikës legjendare shqiptaresi një palimpsest, ku epokat dhe kulturat kanëlënë gjurmën e vet, shtresë mbi shtresë, dukedëshmuar veten dhe të tjerët, ka qenë eman-cipues për dijen albanologjike dhe jo vetëmpër epikologjinë. Një problem i diskutueshëm,shpesh i kaluar me indiferencë ose, më saktë,i pa kushtuar rëndësinë e merituar, është ai iraporteve të brendshme të kreshnikëve,veçanërisht ai i raportit midis kreshnikëve dhedisa heronjve të përafërt e njëherësh të dal-lueshëm prej tyre, si Gjergj Elez Alia. Ngakërkimet në terren për një kohë të gjatë, cikli ikëngëve të Gjergj Elez Alisë ka mbetur i veçuar.

Mendimi se në epikën legjendare shqiptareka vetëm një urdhër heronjsh, vetëm urdhri ivëllezërve Muji dhe Halili, kur gjithnjë e mëe qartë po bëhet prej studimeve se një urdhërmë vete shenjohet në heroin Gjergj Elez Alia,lidhet me faktin që shqiptarët i kanë provuartë dy rreziqet, nga deti e nga toka. Një çështjee debatuar në këtë studim është edhe ajo ekarakterit të vargut, shpesh indentifikuar medhjetërrokshin; edhe kjo më shumë e lidhurme debatet e përgjithshme për lidhjet, ngjas-hmëritë dhe pangjashmëritë metrike midiseposit shqiptar dhe eposit të sllavëve të jugut.Në bazë të tipologjisë së këngës epike referuarshkallës së mendësisë dhe të vetëdijes este-tike; tipet të mendimit dhe përfytyrimit popu-llor, epika legjendare shqiptare do të rezul-

tonte me këtë klasifikim: 1- Këngë me motivemitologjike, 2- Këngë me motive heroike para-historike (pa shtresime të njehsueshme his-torike), 3- Këngë heroike me shtresime his-torike. Gjatë këtij studimi përmendet në jopak raste edhe cikli i Gjergj Elez Alisë i cilipërmban opozicionin biblik gjenotipik tokë-det, Leviatan-Behemont, i cili në prozën pop-ullore shqiptare njihet dhe si motive i luftëssë dragoit me kulçedrën. Epi i Gjergj Elez Al-isë shenjon një kohë historike të shfaqjes sërrezikut që vjen nga deti. Rreth këtyre dycikleve bashkohen shumë këngë të tjera epike,të cilat formojnë mjedisin e “notimit”, të dycikleve/qerthujve në një epikë legjendare tëvetme (pavarësisht se, bie fjala, heronjtë kul-turorë të dy rendeve, Gjergj Elez Alia dhe Mujie Halili, dalin në epos edhe si rivalë dhekundërshtarë në duel).

Ky studim merr përsipër edhe disa prej ligjëri-meve më të vjetra të shqipes si: ligjërimi bib-lik-unigjillor, ligjërimi etnografik-prozodisëpopullore dhe ligjërimit etnojuridik-traditës sëligjeve të pashkruara. Si një çështje e ndërlikuardel edhe e ashtuquajtura “institucioni i besës”të shqiptarët ku besa na del në këto shumësikuptimesh: besa si paqe, besa si fe, besa si be-sim, besa si bekim, besa si kod etik, besa sinyje juridike, besa si shenjë dhe vetëdije fe-tare. Historikisht fjala “besë” dëshmohet e për-dorur me një vlerë morale-juridike në “Statutete Shkodrës”, që i përket periudhës paraosmane.Është një prej nocioneve që del më herët nëkulturën e shkruar shqiptare. Në “Statutet eShkodrës” në të vërtetë del në formë foljore,“bessare”, “besare”, dhe kjo përbën një nxitjepër interesa shkencorë etnografikë e gjuhësorë.Në të gjitha rastet e përdorimit të nocionit të tëbesuarit, në “Statutet e Shkodrës’, ky nocion kasi kusht benë, betimin. Në fakt, “bessare”, nëformën e vet më të hershme të shkruar, i përm-ban të gjitha këto nocione: be, betim, besë,besim. Janë të mundshme disa rrafshe kraha-sues për evoluimin historik të fjalës “besë”, ecila, sipas të gjitha gjasave, nuk është një fjalëe parme e shqipes, por një formim i periudhëssë saj letrare.

Besa theksohet si kodi më i veçantë në botëdhe gjendet në “Kanunin e Lekë Dukagjinit”;dhe Europës së qytetëruar do t’i duhen edhe600 vjet për të arritur vlerat e kanunit shqiptar.Një fakt që Pr. Sinani ka nënvizuar është edheproblemi i gjakmarrjes i cili jepet në Kanun,ku theksohet që është një shprehje e një rreg-ullimi shumë të rreptë të jetës së shoqërisë qyshnë të drejtën biblike, pastaj me të mirënjohu-rin “lex talionis”- “ligji i prerjes”, ose më saktë“ligji syrin për sy”, që ka zënë një vend qen-dror në të drejtën antike romake, pavarësisht semë vonë kultura njerëzore iu largua kësaj egërsietë kryehershme dhe mbijetojat e saj u ruajtënkryesisht në shoqërinë patriarkale, me veçimenatyrore e politike. “Jetën për jetën, syrin përsyrin, dhëmbin për dhëmbin, dorën për dorën,këmbën për këmbën, djegien për djegien, pla-gosjen për plagosjen”, këto janë sloganet e sank-sionuara në Librin “Dalja”- “Eksodi” të Biblës.

Përmbledhtas mund të themi se nismat sh-kencore për vlerësimin e raporteve histori/eposkanë pasur për qëllim të paraqesin kushtëz-imin relative të kësaj përmendoreje të fuqishmetë artit të popullit me historinë e tij. Etnokul-tura dhe historia në këto studime shihen sipasuri kombëtare dhe raportet midis tyre da-lin jashtë kuadrit të krahasimit të dijeve dhedisiplinave shkencore rreth tyre. Vëmendje eposaçme me të drejtë i kushtohet pavarësisërelative të traditës letrare gojore nga realitetihistorik, që në rastin e eposit është më e mad-he. Prehistoria dhe historia në folkloristikëndahen në pikat ku lidhen e ndahen epikalegjendare dhe ajo historike.

Përmbledhtas mund të themi se nismat shkencore përvlerësimin e raporteve histori/epos kanë pasur për qëllimtë paraqesin kushtëzimin relative të kësaj përmendorejetë fuqishme të artit të popullit me historinë e tij.

Pas përpjekjeve disa vjeçare dhe kontakteve të shumta midis përfaqësuesve të

Radio-Televizionit Publik Shqiptar dhe or-ganizatorëve të Eurovizion-it, më në fundShqipëria u pranua të marrë pjesë me për-faqësuesin që do të dilte nga Festivali iKëngës në RTSH, i cili ka dhe ekskluzivite-tin e përfaqësimit. Kjo u bë e mundur ngadrejtori i RTSH-së në atë kohë, Artur Zheji,i cili ka padyshim firmën e tij me futjen eShqipërisë në Eurovizion. Interesimin e parënë Euro Song Contest Shqipëria e ka paturnë vitin 2003, ku, gjithashtu, kishin aplikuaredhe tre vende të tjera, për të hyrë në garëpër herë të parë. Kërkesa e Shqipërisë përkëtë vit nuk u mor parasysh, por një vit mëvonë ajo u pranua përfundimisht në këtëeveniment të madh evropian, që ndiqet ngamiliona njerëz nga e gjithë bota. Në vitin2004 vendi ynë konkurroi me këngëtaren ere, por, mjaft të talentuar,Anjeza Shahini.Një këngëtare që u bë e famshme nga shoumuzikor “Ethet e së Premtes” dhe që mëpas triumfoi edhe në Festivalin e 42 tëKëngës në RTSH me këngën “Imazhi Yt”.Biletën e udhëtimit si përfaqësuesja e parëshqiptare në EuroSong, i’a dhanë dyshja eprezantuesve të Festivalit të Këngës, AdiKrasta dhe Ledina Çelo. Shqipëria qëlloi mekëmbë të mbarë që në paraqitjen e parë,pasi Anjeza shkëlqeu në Stamboll me per-formacën dhe interpretimin e këngës “TheImage of You”, duke u klasifikuar për nëfinale. Edhe në finale grumbulloi 106 pikëduke u renditur e 7-ta midis 24 shteteve tëmëdha të Evropës. Ky rezultat ishte mjaftme vlerë për vendin tonë, pasi në Festivaline ardhshëm që do të zhvillohej në Ukra-hinë, pas fitores së Ruslanës,Shqipëria kaloiautomatikisht në finale. Asnjë nga 7 për-faqësuesit e tjerë shqiptarë që morën pjesënuk kanë arritur gjer tani në pozicionin qëmori përfaqësuesja jonë e parë. Në vitin 2005Shqipëria u përfaqësua nga Ledina Celo, njëkëngëtare e talentuar. Pasi fitoi Festivalin e43 të Këngës me këngën “Nesër shkoj”,Ledina konkurroi në Festivalin Evropian qëu zhvillua në Kiev të Ukrahinës me këngën“Tomorroë I Go”, por mori vetëm 53 pikëdhe zuri vendin e 16-të. Në Eurovision SongContest 2006, i vjen radha një këngëtaritjetër të ri, por të talentuar, Luiz Ejlli, i njo-hur nga publiku shqiptar gjatë pjesëmarrjesdhe triumfit në spektaklin “Ethet e sëPremtes”. Ai fiton Festivalin e 44 të Këngësnë RTSH me këngën “Zjarr e ftohtë”. NëEurovizion-in që u zhvillua në Athinëkonkurron me këngën “Cold and Fire”.Grumbulloi 58 pikë duke zënë vendin e23, duke mos u kualifikuar për në finale.Në vitin 2007, është Frederik Ndoci, njëkëngëtar me shumë përvojë në Shqipëri, Italidhe Amerikë, por, që në Festivalin Evropian

Historia shqiptarenë Eurovizion

nuk mori votat e mjaftueshme për të kaluarnë finale. Ndonëse këndoi bukur në Helsinkikëngën “Hear My Plea” (Balada e gurit) morivetëm 49 pikë duke zënë vendin e 17-të midis28 konkurruesve, nuk u kualifikua për në fi-nale. Këtë këngë e pati kënduar në Festivalin e45 të Këngës, duke u vlerësuar si kënga më emirë dhe e denjë për Eurosong, por që nukmundi të dalë në finale, duke shënuar mo-spjesëmarrjen e vendit tonë për dy vite rreshtnë finale. U desh të vinte 2008-ta dhe këngëtar-ja brilante Olta Boka për ta thyer këtë magjinë Beograd dhe për ta kaluar Shqipërinë nëfinale. Pasi triumfoi në gjysëm finale mekëngën “Zemrën e lamë peng”.Olta u paraqitshumëmirë edhe në finale, duke grumbulluar55 pikë dhe duke zënë vendin e 16 midis 25shteteve. Kjo këngë doli nga Festivali i 46 iKëngës, ku Olta ishte vlerësuar me çmimin eparë. Në vitin 2009 i vjen radha Kejsi Tolës,një këngëtareje të re, por mjaft të talentuar.Pasi triumfon në Festivalin e 47-të RTSH-sëme këngën “Më merr në Ëndërr” ajo këndonnë Festivalin Evropian këngën “Carre Me inYour Dreams”. Në gjysëm finale mori 73 pikëduke zënë vendin e 7-të midis 19 vendeve.Në finale mori 48 pikë, duke u radhitur e 17-ta. Viti 2010 pati një këngëtare me shumëpërvojë dhe me shumë çmime, Juliana Pashën.Ajo konkurroi me këngën “It’s All About You”në Olso të Norvegjisë duke marrë përshtypjetmë të mira nga publiku dhe votuesit. Grum-bulloi 76 pikë. Në vitin 2011 do të konkur-rojë Aurela Gaçe, një këngëtare që ka fituar triherë Festivalin e Këngës në RTSH. Do konkur-rojë me këngën “Feel The Passion”, që ngavlerësimet e njerëzve dhe të media-ve ështëcilësuar si, kënga që mund të marrë shumëvota dhe përkrahje. Do ta këndojë në Dosel-dorf të Gjermanisë më 10 Maj.

Libri “Albanian Eurovision”, ështënjë libër që i’a vlen të lexohet dherilexohet nga të gjithë ne, pasi nëtë është gjithë historia mbarëshqiptare dhe evropiane në Euro-song. Janë përpjekjet, protago-nistët, fi tuesit, dhe gjithçka qëështë bërë dhe po bëhet ngaShqipëria dhe nga Evropa që kyfestival të jetë sa më më i bukurdhe sa më i shkuar për miliona emiliona teleshikues nga e gjithëbota.

ËNGJËLL MUSAI

MUSA RRIÇKU: “JA PSEI SPONSORIZOVA AMBASADORËTE KULTURËS SHQIPTARE”Mentor Hoxha ka publikuar këtë libër me per-sonazhet më të dashur të publikut shqiptar,për të na thënë, se duke lexuar këtë libër sh-qiptarët do të ndihen më mirë dhe më ko-mod, se sa pëpara Media-s dhe ekranit tëmbushur plot mitingje dhe fjalime politike.Nisur nga ky mesazh, unë mora përsipër spon-sorizimin e këtij libri me ambasadorët e kul-turës shqiptare, që për nga mënyra e ideimit,kompozimit dhe periudhës në të cilën pub-likohet , gjithkush do dëshironte ta sponsori-zonte. Autorin Hoxha unë kam vite që e njoh,jam lexues i të gjitha librave dhe artikujve qëka publikuar në Media- ditore, ndaj kontribu-ti im në këtë libër, është shumë pak nga ç’kabërë Mentor Hoxha për fi gurat më të rëndë-sishme kombëtare shqiptare.

16 - Prill 201160nr.

kritikëShenime rreth romanit “ Bibollasit”, të Ramiz Gjinit, fitues içmimit të parë në konkursin kombëtarë të letersisë për vitin 2010

Frymëmarrje e renë letërsinë shqipeNga: PJETËR JAKU

Të edukuar prej dekadash të lexojmëpothuaj të njëjtën prerje në prozëne gjatë shqipe, Ramiz Gjini me ro-manin “ Bibollasit”, fitues i çmimitë parë, në konkursin kombëtar tëMinistrisë së Kulturës për vitin 2010,na sjellë një prozë jo vetëm të lex-ueshme, por edhe shumë komfortepër t’u ndjerë mirë.

Pjesë të këtij libri, i kisha lexuarqë para një viti,, biles edhe botuarnë revistën “Kuvendi”. Por, ështëkrejt ndryshe kur e lexon librin si njëtë tërë. Kam qenë në kontakt me kr-ijimtarinë e tij në organet e shtypit,porë, kam pasur rastin të lexoja edhenja dy vëllime të tij me tregime si ““Rrëfime në hije”, botim i vitit 2008,apo” Atëdheu prej dëbore”, tashmëi njohur edhe në rumanisht. Pra, lex-uesi i vëmendshëm shqiptar, e ka pri-tur një libër të tillë prej autorit RamizGjini.

Edhe në prozën e shkurtër RamizGjini është dallur për finesën dhe tra-jtimin krejt të veçantë të materialitletrar, pothuajse ndryshe nga traditae letrave shqipe. Humori fin dhe lojabefasuese stilistike, ka bërë që Gjinitë pëlqehet e të përkthehet, por gjith-një me syrin e të ardhurit nga provin-ca, që nuk duhej kurrë të prishë re-hatinë e të afirmuarve.

Larg skematizmit, si model indërtimit të një vepre në prozën egjatë, romani “ Bibollasit” është krejti veçantë. Aty nuk ka një hero krye-sor, rreth të cilit është ndërtuar sub-jekti, konflikti, zhvillimi i konflik-tit, kulmi, zgjidhja, marrëdhenietme përsonazhet e tjerë, pjesët, kthe-sat, kompozicioni, masa, etj, - matjepërcaktuese të deritashme në vlerë-simin e një vepre letrare, siç ështëromani.

FORMA DHE STILI

Brenda së njëjtës lëndë lindin kon-flikte, që për secilin përsonazh kanërëndësi. Ato lindin dhe zhduken përtë rilindur në një formë tjetër, qëngërthen gjithë anët e një shoqërie,në një vendosje të caktuar kohore.Ngado që shkojnë, përsonazhet kthe-het tek vetja, në kohën e tij, në ven-din e tij, në një rrethsjellje që nukdel më larg se Bibolli, nje vendimagjinar, krijuar enkas për këtë ve-për nga autori.

”Bibollasit” është as më shumëe as më pak se shoqëria shqiptare nëndrrim të shekujve (vite më parë nësistemin dictatorial, dhe vite më pasnë lirinë, që desh i ktheu mbrapa ataqë nuk e kuptonin se ç’ështëliria.) Pikërisht për këtë “ bibolla-sit” na kujton ”Don Kishotin” e Ser-vantesit, që desh e kthyen kohënmoderne, në kohën e mesme; atëSpanjën e madhe e të centralizuar,që kish nën sundim gjysmën eAmerikës, në një Spanjë të vogël etë përçarë; që u përpoqën ta ktheninnga shkenca te magjia, nga historiate përrallat dhe, aq më keq, nga dritanë errësirë.

“Bibollasit”, që në disa raste tëbën të qeshehe më vete, na kujtonthënien e Omar Khajamit për DonKishotin, si veprën me të lezetshmetë botës.

Krejt lehtë mund t’i vemë ballëpër ballë bjelurçinën e Servantesit dheLulushen e Ramiz Gjinit tek romani“ Bibollasit”; si dhe tipin e laros meZav Tarroten. Paralelizma të tillëmund t’i shkonin fare mirë edhe meprozën filozofike të Tomas Moor,me qytetin ideal të ndërtuar prej tij,në fantazinë e tij.

Vepra të tilla vijnë bash në ko-hën kur duhen, ashtu siç erdhi edhe“ Gomari i Baba Tasit” dhe “GabovëHilë!” i At’ Gjergj Fishtës.

PERSONAZHETDHE SUBJEKTI, NJËGJETJE E VEÇANTË

Edhe emrat e përsonazheve janë

gjetje e veçantë. Në këtë libër, seciliprej tyre mban një emër ose mbi-emër të padëgjuar, ose pjesë të tyre,mbajnë një sarkazëm tepër therësepër anët negative të një shoqërie nëtransformim.

Fil Zhulin, shef policie i Bibol-lit, e mbyt zgjebja dhe kroma. KurseXhabir Kaçorri, kryetar i bashkisë,është njeriu që më së shumëti qën-dron në hije, duke nxjerrë në pahnënkryetarin Brahim Çadëbashi. Bra-himi, nuk është më shumë se njëçadër për Kaçorrin, i cili vjen ngaregjimi i qoftëlargut, por që duhetrespektuar sepse është kryetar bashk-ie.

Zav Tarrota, përsonazhi që tako-het më shumë se asnjë tjetër në ro-man, është pushtuar nga mizae mërzisë së thellë, e cila, në fakt,u ka rënë gjithë bibollasve.

Për të ecur sinkron me kohën,Zavi zgjedh t’u shpallë luftë mizavedhe buburrecave, që kanë pushtuar,sidomos, shtëpitë e pushtetarëve.“Për sa kohë që në Biboll të kemipisllëk me shumicë”, i thotë ainënkryetarit të bashkisë BrahimÇadërbashit, “biznesi i luftës kundërmizave dhe buburrecëve do të jetëme leverdi të madhe”.

I biri i Zavit, Haruni, ka privati-zuar nevojtoret e qytetit. Ai ështëshumë i pakënaqur nga politikanët,sidomos nga deputetët, të cilët, tek-sa kryejnë nevojat, përgadisin dsiku-time për parlament në nevojtore dheikin pa paguar. Kjo hale”, i thotë aipolicit Krroq Murdari, “ ka meritat esaj në lartësimin e tyre, sepse tëgjithë, këtu e kanë marrë një farëshkollimi. Ai mburret me nevojtorene tij, pasi ajo nevojtore, kishte nxjerrëpolitkanë dhe artiste mjaft të dëg-juar në Biboll, dhe “ndoshta njëditë, pse jo, mund të bëhet edheakademi shkencash”.

Në kuptimin figurativ, nevojtor-ja, personifikon në vepër sistemin ekaluar diktatorial, nga i cilitrashëguam zhganin e politikanëve,kryesishtë të majtë. Ata që dje bënëpolitikë kundër interesave të poop-

ullit, nuk mund të bëjnë sot politikënë interes të popullit. Ky është, si-pas meje, edhe mesazhi që përcjellsimbolikisht, prania e nevojtores nëvepër.

Tipi më intersant, që nga fillimideri në fund, që tregon fytyrën e sh-tetit, është polici Krroq Murdari, njëavdall i prapë, arrogant, injorant dhekrejt qesharak. Krroqi si polic i pa-shkolluar, ndjehet aq i pushtetshëm,sa guxon ta quajë veten ligji. Po tëarrestoj Krroqi, ke apo nuk ke faj, tëka arrestuar ligji. Kjo është edhemotoja e përditshmërisë së tij meskena përplasjesh karnavaleske. Ban-dat e rrezikshme, të cilave, ai u kashpallur luftë, nuk janë aspak rreale;ato ngjajnë me mullinjtë e erës tekDon Kishoti i Mançës. Fakti që ai ivë prangat Zav Tarrotës, që kishtembetur i betonuar për së gjalli, atyku të nesërmen pritej të vendosejshtatorja e një heroi, tregon gjithëbrutalitetin, që gjeneron injoranca tekpërfaqësuesit e pashkolluar të ligjit.

Skenat të tilla qesharake të ndjekinnë çdo faqe të këtij libri.

Një tjetër skenë interesante ështëkur plaka Xhabie ve në lojëudhëheqësin e revolucionit,Vladimir Ilic Lenininin.

Bëhet fjalë për një skenë, që nashfaqet në vepër si një ëndërr e ZavTarrotës.

Lenini vjen në Biboll për të parësi shkojnë punët me kooperativënbujqësore, por skandalizohet kurmerr vesh që plaka Xhabie, nuk e kandjekur porosinë e partisë për t’ufutur në kooperativë si të gjithë tëtjerët. “Duket ashiqare, o shoku Le-nin”, i thotë Zavi, “që plaka Xhabie,nuk e pjerdh fare partinë”.

Atëherë, Lenini, vendos t’i trokasënë shtëpi plakës, të cilën e gjen tek-sa ushqente pulat në oborr.

“Qafsha taj, o hazreti Lenin, - ithotë plaka Leninit, - unë për të pjer-dhë e pjerdh si c’ke me të partinë,por a s’më thue, ç’më duhet mu ko-perativa? Asht’ ma mirë, secili

t’punojë e t’i terezisë punët si donvetë, se sa t’bahemi grumbull si gja-ja e gjallë n’vathë.” ( fq. 129)

I bindur që plaka nuk e ka idenëçështë kooperativa, Lenini kërkon t’iashpjegojë thjeshtë, me anë të njëkokrre lajthie. “Ne jemi këtu trevetë” - i thot ai plakës. - “Dua të diçfarë do të bësh me këtë kokërrlajthi”? Plaka nuk e ndan lajthinë nëtre pjesë, sic shpresonte Lenini, pore han të gjithën për vete. “Shumëkeq”, i thot Lenini, “Ne të dy, cfarëdo hamë tani”? Plaka ia kthen atypër aty: “ Ju t’hani një m… o dreqi imoskovit. A nuk ishte lajthia ime”?Dhe ia vesh me sqepar kokës.

Eshref Kica ka fituar tenderin përtë furnizuar me lesh punishten e tjer-rjes dhe thurjes së qylimave, - pronëe Lulushes së Brahim Çadërbashit.Me lekët, që fiton nga tregëtia eleshit, ai paguan Xhanfize Pasmaqi-un, që t’ia shkruajë librat. Kësisoj,krahas konkurencës në biznes, ai bënkonkurencë edhe në letërsi me sh-krimtarin e dëgjuar Nuri Tarrota,vetëm pse e urren atë.

Edhe polici injorant Krroq Murd-ari, e ka një përkufizim për shkrim-tarin Eshref Kica. “Duke paguar t’iashkruajnë të tjerët librat me lekët qëfiton nga leshi, atëherë i bie, që Es-hrefi të jetë shkrimtar leshi, i thot aiNuri Tarrotës. A nuk është ky njëqëndrim fshikullues ndaj një dukuriaktuale, e shfaqur menjëherë pasnëntëdhjetës, ku shumë tregëtarë dhebiznesmenë, madje edhe të pash-kollë, na u bënë edhe shkrimtarë epoetë? Komentet e mëtejshme janëtë panevojshme.

MËRZIA E THELLËSI KATEGORI

SËMUNDJESH MENDORE

Mërzia e thellë, e cila ka përf-shirë gjithë bibollasit, jepet në ve-për si një kategori filozofike, që

shfaqet sa herë qytetarët e gjejnë vet-en para dyerve të mbyllura. Zav Tar-rota e konsideron atë si një sëmund-je, që shkaktohet nga një koloni mi-zash mikroskopike, që pushtonmendjet dhe shpirtërat e njerëzve.Miza e mërzisë së thellë dhe bubur-recët, janë elemente që shfaqen nëambjente ku mungon një ekologjishpirtërore dhe ambjentaliste. Aty kuka pisllëk, do të ketë me shumicëedhe miza dhe buburrecë, që duantë ushqehen. Bibolli është pushtuargjithandej nga mizat dhe buburrecët,ndaj dhe kërkohet Zavi, për t’i luftu-ar ato. “Duhen ndërtuar hale e du-hen hapur kanale, për ta derdhur pis-llëkun në detin Adriatik, ndryshe dotë qelbemi”, thotë diku i biri i Zav-it, Haruni. Simbolikisht i përseku-tuari, tani do t’u kthente restonpërsekutorëve, duke u “ shërbyer”grave të tyre, si fillim gruas se krye-policit Filp Zhuli, Aishes, (që i kahyrë buburreci), për të mbrriturpastaj, deri te Lulushja e bukur eBrahimit, i cili, shterpësinë e tij in-telektuale, ka bërë zakon ta mbulojëme shprehjen steriotipe : “Po,po…Mos e diskuto…”, që do të thotese mbështeste cilindo shef që kishtembi krye.

Mister Kakotas, është një tjetërgjetje si figurë interesante, që nukdihet saktë nga ka ardhur. Ai vjen nëBiboll si përfaqësues i një fondacio-ni bamirësie, por kur shikon që nëkëtë vend të vdekurit gjendeshin meshumicë, vendos të bëjë tregëti meta. Kufomat që blen, ai ia shet njëinstitute në Francë që merrej mekërkime shkencore. Mirëpo, kur bi-bollasit marrin vesh që të vdekuritbëjnë pare, nisën të vrisnin njëri-tjetrin. Ngase në Biboll nuk egzis-ton një ligj për tregëtinë e kufomave,si dhe nga frika se mos papritur, gjen-det i përfshirë në ndonjë rrjet krimi-nal, i huaj vendos ta braktisë Bibol-lin. Kështu ai gjen një partner në Irakdhe vendos të shkojë atje për t’i blerëkufomat, “ku të vdekurit qenë meshumicë dhe cmimi ishte më i lirë”.Kjo bën, që ekonomia në Biboll tëpësojë rënje. Fakti që të vdekurit nëBiboll bëjnë pare, sipas meje, ështënë vepër një aludim mbi vrasjet përkonflikt interesi, pra, një praktikë el-eminimi bandash rivale.

Larg skematizmit, si modeli ndërtimit të një vepre nëprozën e gjatë, romani “Bibollasit” është krejt iveçantë. Aty nuk ka njëhero kryesor, rreth të cilitështë ndërtuar subjekti,konflikti, zhvillimi ikonfliktit, kulmi, zgjidhja,marrëdhenietme përsonazhet e tjerë,pjesët, kthesat, kompozi-cioni, masa, etj, - matjepërcaktuese të deritashmenë vlerësimin e një vepreletrare, siç është romani.

Prill 2011 - 1760nr.

letrareSHEJTANË APO NJERËZ?

Pothuajse gjithë përsonazhet nëvepër janë negativë, aautori ika dubluar ato me shejtanët e tyre.“E ka shejtanin në bark” thotë popu-lli. Shejtanët thirren me emrin e tëzotit, por marrin një mbaresë “çka”.Zaçka, është shejtani i Zav Tarrotës,i cili e nxit për të prishur moralinduke tradhëtuar nënën e dymbëdh-jetë fëmijëve. Brahimi, ka shejtanine tij, Braçka, Lulushja, shejtanin esaj Luluçka, Polici Krroq Murdari, kashejtanin e tij Krroçka, e kështu meradhë. Po ashtu, gjejmë në roman,një përqasje mes Engjëllit Azrail, (qëthuhet se ka fituar tenderin para Zotitpër të mbledhur shpirtërat e njerëzve),dhe kryeshejtanit Iblis.

Engjëlli Azrail, ua nxjerr shpirtëratnjerëzve me anë të një teli të për-dredhur e me majën si grremç, ngaato që përdoren për të pastruar tuba-cionet e bllokuara të ujrave të zeza.Por, nëse ia do interesi, disa shpirtëratë këqinj, si ato të politikanëve tëpamoralshëm, doganjerëve hajdutë,prostitutave apo hoxhallarëve, ai iashet lirë kryeshejtanit Iblis. Kryeshe-jtani i blen ato, thjeshtë sepse ipëlqen t’i mundojë. “Këtë shpirt,do ta dekompozoj për së gjalli, dota bëj torfë kënete” thotë kryeshe-jtani Iblis për shpirtin e të bekuarithoxhë Rrahimi, ish sekretar partie ibrigadës së madhe të plehut, ( fq.381)

VEPRIMET VRAPOJNËTE QËLLIMI

Malli që shitet më shumë në Bi-

boll, nuk janë ato të konsumit tëpërditshëm, me të cilat njerëzitmbajnë shpirtin gjallë, por janëgënjeshtrat e partive. Ato prodhohennë selitë e partive dhe shiten në paz-arë mu si zarzavatet.

Nënkryetari i bashkisë, BrahimÇadërbashi, ka dalë të shesë gënjesh-trat e partisë së tij, edhe pse ca ngaata janë të skaduara, ca të papjeku-ra, e ca të tjera të kalbura e të krim-bura. ‘Gënjeshtrat e partisë, më janëbërë si cigaret e duhanit, nuk rri dotpa to, thotë në roman njëri nga per-sonazhet, një klient me emrin Adil.Ai shpjegon, që për cdo ditë pintedy paketa cigare dhe merrte rregull-isht, tek e pakta, katërmbëdhjetëgënjeshtra partie. Brahim Çadër-bashi, rrihet me demokratin Kel Fisti,vetëm pse ky i fundit, u bënte thirrjenjerëzve të mos blinin gënjeshtrat epartisë së Brahimit. Mes tyre futetdhe i ndan Fidaim Qorri i cili bërtete u thotë: Mosni bre burra, sepseështë gjynah të rriheni në sy të pop-ullit kur shisni gënjeshtra. Populli kashie të ndryshme, prandaj është mirëkur gjenden në treg gënjeshtra të lloj-llojshme. A nuk ju kujtohet ajo kohëkur për pesëdhjetë vjet, u shitën nëpazar vetëm gënjeshtrat e Partisë sëPunës? Nuk thoni shyqyr që erdhi kjoditë ku pazari është plot dhe popullimund të zgjedhë gënjeshtrat që do,por ziheni me njëri-tjetrin!

Po ashtu, në lartësinë e njëgrotesku të madh, na shfaqet në ro-man si karrikaturë e një shteti farsëedhe tenda e sekserit Ndoc Bucela.

Ndoci krenohet, që nga tenda etij, kishin dalë shumë kuadro, avoka-

të, inxhinjerë e diplomatë të zotë.Brenda asaj tende, mund të merrjecdo llojë diplome të shkollës së lartë,gjithfarëlloj pasaporte diplomatike,mund të dekoroheshe me medalje egradoheshe në detyrë. Gjithë atrib-utet e institucionit të shtetit gjendentë grumbulluara në tendën e NdocBucelës, mjafton të bësh porosinëdhe të paguash paratë. Ndoc Buce-la, është future nga autori në romansi prototip i sekserit të allishverishevemes shtetit të korruptuar dhe indi-vidit dallkauk.

Madje edhe polici injorant KrroqMurdari, që kontrollon tregun, mëshumë për të fryrë barkun e tij se sapër të kryer detyrën, porosit për vet-en e tij një medalje trimërie në kryetë detyrës, të firmosur nga Presiden-ti i Rrepublikës”.

KRUARJA SI METAFORËNË NJË SHOQËRITË INFEKTUAR

Një tjetër fenomen grotesk në ro-man është edhe kruarja mes bibol-lasve. Të gjithë kruhen. Kruajnë vet-en dhe njëri-tjetrin. Më kruan ti, tëkruaj edhe unë, ka marrë për biboll-asit një kuptim idiomatik.

Kruarja tek bibollasit shpjegohetsi një fenomen, që nxjerr të keqennga trupi, ndihmon për të cliruardioksidin e karbonit dhe gazet tok-sike si dhe heq skorjet e krijuara ngakruarjet e vjetra. (Kujtoni thirrjen efamshme të diktatorit E. Hoxha: “tëspastrojmë skorjet”) Kurrë, thotë au-tori, nuk mund ta zgjidhje një hallte zyrtari i zgjebosur i shtetit, pa fu-tur si mik njeriun e zgjebosur me tëcilin ai kruhej. Qylgjynjtë e zgjebo-sur të shtetit, i pranonin ryshfetetvetëm duke patur si ndërmjetësmiqtë e zgjebosur me të cilët ata kru-heshin. (fq. 141)

Me një shpotitje mjaft të hollë,therëse, autori krijon kapitullindomethëns ”Shteti dhe korrupsio-ni”, ku vihen përballë polici KrroqMurdari, që e quante veten “Shteti”dhe qytetari dallgauk Kel Fisti, i cilingase ka qenë dënuar njëherë përkorrupsion, nihet me nofkën “Kor-rupsioni” . Grotesku arrin gjer aty,sa “Korrupsioni” e mbyll “Shtetin”brenda në hale të gjykatës.

Vetëbetonimi aksidental i Zavit,por që trajtohet nga opozita si njëvetflijim në shenjë proteste kundërqeverisë, është në rman një nga pjesëtme të arrira artistikisht, ku vonesatpër shpëtimin e tij, i huaji Kakotas,

i krijon enkas për qëllime fitimi.Edhe këtë rast, i huaj përpiqet tashfrytëzojë në interes të tij, dukemos ndjerë pikë mëshire njerzore,edhe pse Zavi po vunate ferrin egjallë, i varur kokëposhtë për orë tëtëra.

MJETET ARTISTIKEDHE LEKSIKU

Veç subjektit dhe kompozicion-

it, në prozën e Gjinit, do të ndeshëshnjë gjuhë mjaft figurative, dukeshmangur përsëritjet, të cilat në disaraste, në prozën e gjatë janë të pa-shmangshme. Krahasimi dhemetafora, duke mos folur fare përnëntekstin, i cili është i pranishëmnë gjithë lëndën, janë të përdora meefkete të larta artistike, duke e bërëprozën më të këndshme.

Ja disa shembuj:Sistemet janë si muret (dmth ngri-

hen e bien), i tërhoqi fjalët, bubur-rec i madh sa një kokërr kumbulle,thesari i sulltanit (nënkupto seksinte femra), shitja e pikpyetjeve, shti-ja e gënjeshtrave të partisë, i fish-këllente fyti si torolingë, ju ngjitdamari në ballë si rrënjë shqope, iskuqur si spec, rrëzoi vështrimin,rrasi kokën mes supeve, i vari turin-jtë pesë pëllëmbë (dy figura brendanjë shprehje) metafora dhe hiper-bola: tre gulshe qeshje, të shponteme sy, gënjeshtra të pjekura, gëne-jshtra rrumbullake etj.. etj..

Vetëm një përshkrim: ”Ajo ho-dhi sytë nga dritarja ku pa një pei-sazh të ngrirë, ndërsa mbajti veshnjë heshtje të gjatë varri. Briri i vërd-hemtë i hënës, derdhte pikël-lueshëm mjellnajzën e një drite tëzbehtë mbi gjithësinë. Drurët,nëjherë i bëhëj sikur flinin dheëndërronin, njëherë tjetër, sikur epërgjonin. Që andej nga varrezat,vinte një klithmë e përvajshme dhee trishtueshme hutini, që përhaptenëpër natën e errët kumte të frik-shme.”

Gjithashtu, leksiku në një vepërletrare, është mjeti që të çon nëkohën për të cilën bëhët fjalë, poredhe në vendin ku zhvillohet sub-jekti. Gjetja e leksikut që i shkonrrëfimit e bën veprën shumë më tëqendrueshme.

Ja disa shëmbuj:Zbriti rrokapjkethi, tarbihat, ca

ngic-ngace, u shkartis (u derdh,mbeti pa frymë), e kapi gollomesh( le nëne, lakuriq), shpella e orëvetë liga, zavall, eci marrakëmbthi,foli përçaptaz, përvëlak, u nëpërduk,lumizhde, me sytë gëllduq përjash-ta, pallavi, këlysh zardafi, duke uborroçitur si cjeptë, avdall, kartall,bufalaqe, zgrofullën e barkut, iagiligicte kujtesën, u dëgjua një hick-ëlitje, surrat vrarëlie, gishtërinj tëngrydhët, çukërmonte kotmëkot,çëfësht, buluriu, grraçi i kungullit,etj.. etj..

Këto ishin vetëm disa shënime,të marra kalimthi gjatë leximit nëpërkatërqin e dhjetë faqet e romanit“Bibollasit”, pa pretenduar se kambërë ndonjë analizë të mirëfilltë.Por, shpresoj, që kritika e speciali-zuar letrare, do ta thotë fjalën e sajjo vetëm për këtë botim, por dhepër botime të tjera, duke i dhënëmundësinë lexuesit të lexojë atëletërsi, që përligj kohën, atë letërsi,që gjendet vetëm te librat me vlerë.

Leksiku në një vepërletrare, është mjetiqë të çon në kohënpër të cilën bëhëtfjalë, por edhe nëvendin ku zhvillohetsubjekti. Gjetja eleksikut që i shkonrrëfimit e bën ve-prën shumë më tëqendrueshme.

Nga: ISA HALILAJ, Studjues

Të shkruash për një talent e kulturolog që ka gjurmë të pashlyeshme,

për Kamber Zelën e Lumës, është jovetëm respekt po edhe obligim nëvlerësimin e ruajtjen e vlerave kultur-ore që trashëgon populli ynë në secilënkrahinë e në gjithë truallin kombëtar.Shkurt, në këtë shkrim, do t’i përgjigjempyetjes se kush ishte Kamber Zela dhecili është kontributi i tij në lëmë të kul-turës si hulumtues e studjues i apasion-uar.

Kamber Iljaz Zela lindi më 1 Shtator1930, në Bicaj të Lumës, në një familjetë traditës atdhetare. Mbaroi shkëlqyerpesë klasët e shkollës fillore nëvendlindje. Në vitin e katërt e të pestëmësuesit e tij Qamil Hoxha, RexhepShpendi, Xhafer Korbi, me besim tëplotë e aktivizonin në dhënie mësimi.Kjo i dha siguri që më 1944-1945, Ka-mberi bashkë me Kudusi Shehun nëBicaj dhe Sami Ferizin në Krumë tëpunonin si mësues vullnetarë nërihapjen e shkollave që mbylli lufta.

Shkollën Unike, duke marrë nga dyklasë në vit, e mbaroi në Kukës me1946-1947, po me rezultate të shkëlqy-era.

Më 1947-1951 mbaron Politekni-kumin “7 Nëntori” Tiranë me rezultateshumë të mira dhe merr titullinGjeometër Ndërtmi. Për një kohë punoiteknik pranë Ministrisë së Ndërtimit epas shërbimit ushtarak më 1956 emëro-het teknik ndërtimi në Seksionin Ko-munal Kukës e nga andej vazhdon In-stitutin e Lartë Politeknik në Tiranë mepraktikë në N/jen “21 Dhjetori” e mëpas ka punuar në Qarkun e Kukësit.Me përgatitjen, pasionin e vrullin e vull-netshëm në punë, Gjeometri KamberZela, si fenomen i rrallë në Kukës, unjoh me emrin “Inxhinier Kamberi”, kufjala dhe puna e tij në ndërtim e jovetëm në këtë fushë u bë dominuesepër t’u dhënë rrugëzgjidhje shumëproblemeve të asaj periudhe.

Erudit i apasionuar jo vetëm në kul-turën profesionale po edhe në kulturëne përgjithshme. I drejtë, i saktë në pro-fesion po edhe impulsiv kundër pa-drejtësisë dhe paditurisë. I ndërfutur meguxim në sferat më të larta të drejtimitshtetëror ka mbrojtur idetë profesion-ale për ndërtimet në Kukës.

Është autor i disa veprave ndërtimi,si projektues e zbatues, të urave,rrugëve automobilistike si Kolesjan-Turaj-Shishtavec më 1960-1961, asajSkavicë-Vilë- Bushtricë me variantet.Kryen studime të guximshme si“Mbrojtja e Kukësit nga gërryerjet e vër-shimet e Drinit të Zi dhe Drinit tëBardhë”, ujitjen e Lumës, disa ujëm-bledhësve, sigurimin e lëndës sëndërtimit, gurë, inerte, Ranori Bicaj kuu ngrit punishtja e blloqeve, gëlqeressë Furrave Offman, zbulimi i mermer-eve në Kolesjan vënë në shfrytëzim taninga një firmë italo-shqiptare, ngritja eFabrikës së Tullave e Tjegullave nëNangë me argjilën e Bushatit e të Mamzit– kontribut i veçantë për ndërtimin eQytetit të Ri Kukës e i veprave të tjeranë atë rreth, që me dinjitet mbajnë au-torsine e “inxhinier” Kamber Zelaj.

Puna në ndërtim e lidhi KamberZelën me trashëgiminë popullore tëtrevës së Lumës e të mbarë Kukësit. Mekontributet e veçanta në këtë fushë aibëhet një nga figurat më të njohura nëgjithë Shqipërinë në fushën e studimevetë folkut, etnografisë dhe historisë.

Në arkivat e Instituteve të KulturësPopullore të Gjuhësisë e të Historisë sëAkademisë së Shkencave Tiranë, ma-terialet e studjuesit Kamber Zela janëme dhjetëra fletoree në qindra infor-macione e skeda për këngët e trevës,proverbat e fjalët e rralla në frazeologji.Në median e kohës gjenden mjaft ar-tikuj mbi ngjarjet dhe figurat historiketë veriut.

KAMBER ZELA,i talentuar në ndërtim dhekulturolog i përkushtuar

Në vitet ’70-80, si anëtar i Shoqatëssë Historianëve Kukës, Kamberi ështëpjesëmarrës aktiv në Konferencat Alban-ologjike, në Kuvendet e Studimeve Ilire,si dhe në simpoziume e tryeza shken-core për kulturën popullore, për et-nografinë, arkeologjinë etj.

Me nismën e tij, në Prill të 1961 ngri-het në Bicaj “Rrethi i Etnografisë” përKukësin, që pati për kryetar KamberZelën dhe sekretar Esat Brahën. Përveçpunës hulumtuese studimore për et-nokulturën në Lumë, Rrethi Etnograf kazhvilluar edhe veprimtari konkrete përt’i hapur rrugë zhvillimit e përparimit kul-turor në mënyrën e jetesës dhe luftëskundër padijes e varfërisë. Tabutë patri-arkale fisnore ishin pengesë serioze nëlejimin e lidhjeve martesore në pesë fs-hatra e lagje ku shtrihej fisi i madh Bicajme një kohëzgjatje prej 13 brezash. Urrah shumë ky problem me ndjesh-mërinë e të moshuarve e sferat e tjerashoqërore, me mendime të pjekura, uarrit që të thyhej kjo tabu e të rinjtë natyr-shëm të paktën ndërmjet fshatrave i fil-luan lidhjet martesore sipas njohjes nëpunë e në shkollën e mesme.

Ndërtimet anë e kënd Qarkut tëKukësit e nxitën studjuesin Kamber Zelajqë të merret edhe me gjetjet arkeologjiketë një zone të Virgjër të kësaj fushe. Aido të njoftonte Institutet përkatëse menjë hartë arkeologjike të thesareve his-torike veçanërisht të kupës së liqenit tëH/C të Fierzës që mbulonte 28 fshatradhe qytetin e Kukësit.

Prej tij u përcaktuan e u njoftuanqendrat antike të banimit në Qinamakë,Kënetë, Bardhoc, Kalanë e Pecës e atë tëBushatit në Bicaj, po edhe në Golaj,Krumë, Cahan, Shtrezë, Ujmisht e tjerë,për të cilat u organizuan punimet e pro-gramuara në vitet ’70.

Mbi bazën e gjetjes dhe grumbullim-it të objekteve arkeologjike gjatë puni-meve rastësore të ndërtimit, me syrin ekujdesin Xheçovian, Kamber Zela bëhetnismëtar i ngritjes së Muzeut të parëpranë Pallatit të Kulturës në Kukësin evjetër ku qe punësuar veterani NjiaziHoxha në vitin 1969/73.

Kulturologu Kamber Zela, nëpërm-jet studimeve, artikujve dhe kumtesavee me përdorimin mjeshtëror të aparatitfotografik është bërë i njohur edhe melibrin “Hidhe Vallen Luma e Kuqe” mekëngë popullore të mbledhura në Lumë-Kukës, redaktuar nga K. Vasili, botuarmë 1984. Aty janë botuar me shënimetpërkatëse 75 këngë popullore që popu-lli jep vlerësimin e vet për ngjarjet his-torike, për kurbetin, për punën po edhepër erotikën.

Populli i Lumës së Kukësit, kolegët etij të punës dhe të gjithë ata që kanëjetuar e punuar me të, Kamber Zelën enjohën dhe e vlerësuan si njeri me tal-ent të veçantë, i zgjuar e punëtor, hu-lumtues e novator i rrallë, i interesuarpër t’i hapur rrugë ndryshimit e zhvil-limit ekonomiko-shoqëror të zonave ma-lore e vendit në tërësi. E mbylli jetën nganjë sëmundje e rëndë vetëm katër vjetpara se të vinin proçeset demokratikepër të cilat ai jo vetëm ëndërroi por edhepunoi me guxim, mençuri e trimëri.

Kamber Iljaz Zela

18 - Prill 201160nr.

publicitet

B Ë H U N I P J E S ËE G A Z E T Ë S !Pajtohuni

në gazetën“Rruga

e Arbërit”Tel. (04) 22 33 283. E-mail: rrugaearberit@gmail.com.Numri i radhës së gazetës do të dalë çdo të diel të fundit të muajit.

* Për ata që duan që gazeta t’ju shkojë me postë në shtëpi, ju lutem konfirmoni në redaksi adresën e saktë

Pajtimi në gazetë kushton 600 lekë në vitdhe gazeta ju vjen me postë në shtëpinë tuaj*

Shkruajdhe ti

mendimintënd!

Email: info@devadesign.net. Phone: 612 203 5960. www.devadesign.net

eshte koha per tu pajtuar...

telefono: (o4) 22 33 283

Email: rrugaearberit@gmail.com

vetëm600 lekë

në vitkontribuo për gazetënmerr kopjen tënde

duke u pajtuar

Prill 2011 - 1960nr.

portretMahmud Hysa në piedestalin shkencorNga: PETRIT FETAHU

Mahmud Hysa i takon gjeneratëssë parë testudentëve dibranë te

pas luftës anifashiste që studjoi al-banologji në Universitetin e Beogra-dit, i cili tok me Muhamed Paçukun.Emin Pustinën, Nehat belçishtën etë tjerë kontribuan dhe rezistuan nëhapjen e gjimnazit në Dibër nëvitin196o, ku shërbeu aty profesor igjuhës dhe i letërsisë shqiptare.Mandej kaloi në Akademinë Peda-gogjike në Shkup dhe do të përfun-dojë ne Fakultetin Filozofik në Prish-tinë si ligjerues i letërsisë së vjetërshqiptare.

Përveç punës përkushtuese arsi-more, Dr. Mahmud Hysa është edhenjë personalitet i rralë shkencor qestudjoi dhe hulumtoi vazhdimishtpa u lodhur shumë çështje të alban-ologjisë duke na lënë shumë studimeme vlerë të pazëvendësueshme. Aiështë autor i mbi 2o veprave, ndërtë cilat:”Hyrje në letërsi”, ”Antologjie letërsisë së vjetër shqiptare”, ”Ça-jupi, monografi” (disertacioni) dhekompleti i veprave të Çajupit) ”Gjur-mime të letërsisë arbëreshe”. ”Letra-ri e vepra”, ”Studime “1, 2. dhe 3,”Orët e liga”, ”Sait Najdeni”,”Prokusti modern”, ”Një Kosovë evogël në Dibër të Madhe” e të tjera.Objekti i studimeve të tij ështëshumë i gjerë dhe e shumëanshme,duke nisur nga letërsia e humanizmit,neoklerikalizmi, alamiadës, të Ril-indjes kombëtare, letërsisësociale,bashkëkohore, popullore, leksikogra-fia, nga kultura, historia, politikaaktuale dhe e zhanreve të ndryshme,kritika, monografi, vështrime, po-lemika,, ese etj. Njëkohesisht ai ësh-të edhe përpilues i shumë testeve sh-kollore për shkollat tetëvjeçare dhetë mesme.

Së pari sfera e hulumtimeve të tijjanë fillimet e hershme të letërsisëshqiptare, duke u thelluar në kuin-stencën e veprimtarëve të periudhës,ku kontributi është i dukshëm për tënxjerrë shumë dokumenta e vepra tëpërfaqësuesve që e dëshmon meAntologjinë e saj e sidomos me“Alamiadën shqiptare”1dhe 2, merezulltate të dukshme impozante tënjë punë e madhe kërkimore dukemos lënë gjë pa e trajtuar me përqen-drim të vemendshëm dhe me të dhë-na eksplitive me vlera shkencore.Sidomos veçon qendrimin kritik ndajdukurive negative në shoqërinë eatëhershme për t’u ngulitur tekemocinet nostalgjike dhe patriotiketë tyre, me deshmi të reja që e bënmë konkrete dhe bindëse rezymen etij. ”Edhe intelektualët shqiptarë tëkomunitetit islam si veprimtarë fe-tarë u angazhuan dhe vetë në aksi-net e Lidhjes, por edhe ndihmuanme atoritetin e tyre që masat popu-llore të kenë orjentimetë drejta”.Ndërsa portretizimii fugurave ilumi-niste dhe atdhetare e Rexhep Vokës,Sait Najdenit, Hafiz Ali Korçës e tëtjerëve na i paraqet me shumë ele-kuencë, qasja e vështrimit dhe zber-thimit tematik dhe ideor na del eplotë në çdo aspekt, siçe shohimedhe te poezia e Hasan Zyko Kam-berit, te analizat teorike dhe anali-tike të poemave, për ta zgjeruar këtë

letërsi edhe me emra të rinj të pan-johur, si të Zenel Bastarit apo të ve-prave alamiade të Naim Frashërit.

Ndërsa nga letërsia e neoklerikal-izmit shqiptar na sjell fakte, doku-menta, argumente mbi projektin ePjetër Budit për çlirim kombëtar dhembi karakterin patriotik të veprës sëtij, shkoqitjen e thuktë mbi prozëne Pjetër Bardhit, dëshmi të rejabiografike të Pjetër Bogdanit. Tëgjitha me interest ë veçantë për his-torinë e letërsisë shqiptare.

Monografiae Çajupit rradhitetvepra më kapiatale shkencore dhevoliminoze me afër 600 faqe, qëshënon piedestalin kërkimor-huum-tues të prof. dr. Mahmud Hysës ekompletuar me tërë tiparet e tilla etë rralla. që ka përcjellur biografinëe shkrimtarit tonë të njohur hap pashapi që nga gjeneza familjare gjernë vdekje me shumë të dhëna të pan-johura, duke mos lënë shteg për t’uplotësuar nga ndonjë studjues iardhshëm, ndërsa veprimtaria e tijështë shkoqitur vepër pas vepre,motiv pas motive, temë pas teme,ide pas ideje, figurë pas figure, saqës’ka lënë element të saj pa e zbër-thyer, duke konsulltuar edhe me stud-juestëtjerëbashkëkohës, siDh. Shute-riqin, R. Qosen, ZH. Zhejin, N.Bulkën, J. Bulon, Floresha Haxhiajetj. , që e bëjnë studimin edhe mëtë kompletuar.

Studjuesi prof. dr. Mahmud Hysagjurmon dhe përqendrohet edhe nëlëmën e historisë sonë, konketisht nëperiudhën e Skenderbeut, duke uthelluar posaçerisht tek të bëmat dheluftërat e tij në trevat e shqiptare nëMaqedoninë e sotme, me interesimtë veçantë në inkuadrimin e di-branëve dhe të popullatës të këtyreterritoreve në betejat e zhvilluara nëFushën e Torviolit, Oranikut, Liva-dhisë, Pollogut, fortesën e Svetigra-dit, Modricës, luginën e Radikës,Drinit të Zi, Ohër, Strugë, Gostivar,Tetove dhe Mokër, duke indetifikuarshumë të dhëna relevante e funda-mentale për histografinë shqiptare,si disfatën e Firuz Pashës në Mokër,

të Muratit II në Oranik dhe shumëndodhi të tjera të rrethanave të luftës,të strategjisë apo edhe të raportevekonfruntuese midis princave të sjelanë librin “Studime” të përcjella menjë literature të bollshme dhe mereferenca të shumta, përmes të cilavena dëshmon, ndër të tjerave, përtrimërinë dhe atdhedashurinë e di-branëve dhe për urrejtjen e tyre ndajuzurpuesit osmanlinj.

Ndërsa Kongresi i Dibrës më1909 është dhënë me tërë parame-trat e vrojtimit shkencor, që na del iplotë nga çdo kënd vështrimi, asi ngaaspekti i rrethanave të kohës, kon-tradiktat dhe përplasjet e delegatëvepatriotë shqiptarë dhe aspiratave exhonturqve për ta përvetësuar dhe përt’i dhënë karakter pushtetar osman,duke e përfshirë në tërësi tërë ecur-inë e aktiviteteve që nga nisja gjernë përkrahjen unanime të vendimevetë drejtat politike dhe arsimore tëshqiptarëve për të mos lënë asgjë tëzbrazët gjatë trajtimit duke vënë nëdukje si eviliment të një rëndësiekombëtare.

Po atë angazhim kërkimor e gje-jmë edhe në monografinë e Sait Na-jdenit, mësuesit të parë në Dibër, icili më 1888 hapi shkollën e parëshqipe në këtë qytet, që ia mbyllënpër ta ripapur sërisht për herë të tretëmë 1900 me shumë paraqitje mbindjekjet, burgosjet nga ana e push-tetit ottoman, por edhe mbi përpjek-jet dhe përkushtimin e tij për tëpërhapur arsimimin ndër shqiptarët,mbi veprat “Fe rrëfenjësja e mysli-manëve “dhe “Abetare mbi e gjuhësshpipe mbi të folë gegënisht”. menjë trajtim krejtësisht ndryshe ngastudjues të tjerë paraardhës të Hox-hë Vokës.

Prof. dr. Mahmud Hysa në shk-rimet e tij ka portretizuare dhe shumëideologë, veprimtarë liridashës di-branë, me qellim të vejë në dukjeveprimtarinë arsimore, patriotike, qëjanë ndjekur nga inspektorët servilëmediokër bashkëkombas, kanë për-jetuar terror dhe kob policor, janëmaltretuar dhe sakatuar, me plotvrasje makabër nga pushteti jugosllavngase janë vënë në mbrotje të tëdrejtave njerëzore dhe kombëtare, tëflamurit, gjuhës, shkollës e barabar-sise. Të gjitha këto ngjarje e personaparaqiten përmes rrëfimeve auten-tike, imanente dhe reale, ku indeti-fikohet dhe demaskohet politikamakijaviste e sidromit pansllavist.Janë këto momoarie për disa intele-ktualë që kanë ra fli për interesatnacionale, që I gjejmë nëlibrin”Sudime 2", por edhe në “Orëte liga”. që autori ua ka hequrmbulesën e pluhurit të kohëve meqellim t’i shpëtojë nga harresa, siBeir Taraneshin, Shemsi Hatipin, icili inaguroi përmendoren e Skender-beut në vitin 1942, që mandej ko-munistët sllavë, që “lirinë ua dhuroiEuropa”, e shkulën nga vendi. Ndër-sa në periudhën e pas luftës,”gjahtarët” e UDB-ës nisën aksionetpër të gjuajtur ideologët shqiptarë qës’e duronin shtypjen, padrejtësitë,diskriminim në çdo sferë të jetës,shovenizmin, pozitën inferiore etj.në Maqedoninë false ngase kishinrrokur armët për jetuar në trojet e veta

të lirë, por atyre u jepnin plumbinpër të heshtur të tjerët, siç vepruanme Rrushit Beun, i cili shpërndantenë popull zgjimin arsimor e ko-mbëtar, të cilit qellimisht iu bë“ekzekutim perfidy në izolim totalnga rrethi familjar”duke shërbyer nëAPJ, që Mahmud Hysa na sjell ng-jarjen të gjallë përmes dëshmive tëdeklaratave eksplicite të familjarëvee të fisit, qe bën rasti të përfshihetplotësisht dhe paanshëm.

Në “Orët e liga” del haptas nëmbështetje të UÇK dhe e arsyetonme diskriminimin e vazhdueshëm tëshqiptarëve në Maqedoni në çdo poretë jetës shoqërore për të mbrojtur tëdrejtat e etnititetit tonë dhe barabars-inë, në ngritjen e istitucineve kul-turore, shkencore të pavarura dhe ikundërvehet shovenizmit hipokritdhe superiotetit maqedonas dhe disaindividëve, demaskon komplesin e

Kontributi im i vogël për profesorin tim të madh

I dashur Qeram,Më befasove këndshëm me “Rrugën e Arbërit”. Një revistë shumë

cilësore e profesionale. U lumtë atyre që e bëjnë! Ndërsa, sa për ty, idashur Qeram, edhe pse, me sa di, ke mbaruar ekonominë, ti je njeri iletrave. Shkruan bukur dhe ke shpirt poetik. Është e dyta herë që mënderon me shkrimet e tua: me librin më parë dhe tani me këtë esebrilant. Më ka pëlqyer shumë ajo fjalia: “mes dy ‘V’-ve”. Sa mirë e kehetuar! Edhe ajo për ikjen e Vincallarëve dhe marrjen me vete të to-ponimit si mbiemër. Interesante është edhe ideja e përvetësimit, titullii shkrimit dhe disa fjalë “tonat” si: netull, kukurek, istë, porend etj.Tani unë nuk e di në jam më shumë veleshtar apo ekstrakt i shpirtitstërgjyshor të “V”-së së parë?!

Të fala e përqafime!Agim Vinca

LetraLetraLetraLetraLetraNjë revistë shumë cilësoree profesionale

Letra e mësipërme është një email që Agim Vinca i ka cuar z. QeramCibaku për esenë e botuar numrin e kaluar me titullin “Borxhi ipelegrinëve për vend-lermin ose stërgjysh-lindjen!”. Redaksia falen-deron z. Vinca dhe Cibaku më bashkëpunimin dhe vlerësimin megazetën “Rruga e Arbërit”.

Mahmud Hysa

paranojës e të skizofrenisë të poli-tikës shtetërore, njëkohesisht i bënshumë vërejtje Marrëveshtjes sëOhrid, që sot u vërtetuan në realitetdhe jep platformën e raportevenderetnike sipas demokracisë cen-zuale.

Veprat dhe kontributi kolosal erradhisin prof. Mahmud Hysënpërkrah studjuesve të tjerë të mëd-henj si Rexhep Qosja, Dhimitër Shu-teriqi etj. saqë mund të konsidero-het gjeniu i shkencës së alban-ologjisë, që e bëjnë dibranin tëkrenohet me te, si me shumë të tjerëtë kësaj ane që lartësuan këtë popu-llatë me pushkë apo me pend aq mëtepër ngase në shkrimet e tij ka pa-sur ide të argumentojë lidhshmërinëe dibranit historikisht me patri-otizmin dhe luftën e tij që nga kohae Skenderbeut në mbrojtje të vatan-it.

Veprat dhe kontributikolosal e rradhisin prof.Mahmud Hysën përkrahstudjuesve të tjerë tëmëdhenj si Rexhep Qosja,Dhimitër Shuteriqi etj.saqë mund të konsidero-het gjeniu i shkencës sëalbanologjisë, që e bëjnëdibranin të krenohet mete, si me shumë të tjerë tëkësaj ane që lartësuankëtë popullatë me pushkëapo me pend aq më tepërngase në shkrimet e tij kapasur ide të argumentojëlidhshmërinë e dibranithistorikisht me patri-otizmin dhe luftën e tij qënga koha e Skenderbeutnë mbrojtje të vatanit

20 - Prill 201160nr.

vlerësimeÇështja kombëtare në librine Ismail StrazimiritProf. asoc. dr. BERNARD ZOTAJ

Si një patriot, veprimtar dhe pjesëmarrës merëndësi parësore në periudhat historike të

ngritjes dhe ngjizjes së shtetit shqiptar, IsmailStrazimiri, vjen me një botim të veçantë tëparaqitur në dy kohë të largëta njera nga tje-tra.

Libri i tij “Kujtime Historike” i botuar nëvitin 1931 dhe “Lufta kundër pavarësimit tëShqipërisë”, (Kujtime historike për lëvizjenkombëtare në qarkun e Dibrës), botuar në vitin2010, i kushtohen zhvillimit të lëvizjes ko-mbëtare nga vitet 1900 deri në vitin 1924. Kylibër vjen i plotë nën redaktimin dhepërkujdesjen shkencore të Prof. dr. Shaban Si-nani, si dhe të shtëpisë botuese “Naimi” nëTiranë.

Ismail Strazimiri si atdhetar shfaqet në pe-riudhat historike të kohës që kaloi vendi ynënga Rilindja Kombëtare, Shpallja e Pavarësisë,mëkëmbja e shtetit shqiptar dhe Lufta Anti-fashiste Nacionalçlirimtare, ku dhe ra dësh-mor i saj.

Libri, si një botim i parë dhe i plotë, vjennë një kohë kur, këto kujtime janë përmendurdhe vlerësuar nga shumë studiues, të cilët janëkonsultuar me muzeun historik të qytetit tëPeshkopisë (Dibrës), në arkivat familjare dhenë shkrimet e kohërave të shkuara.

Atdhetari Ismail Strazimiri, ishte një prejprotagonistëve të rendit parësor në gjysmën eparë të shek. XX. Koha prej mëse 80 vitesh qëka kaluar jo vetëm që nuk e ka pakësuar, por eka rritur vlerën e tij. Kjo vlerë është rritur derinë atë shkallë sa pyesim se cila ka qenë ndih-mesa e këtij protagonisti zhvillimesh parësoretë Shqipërisë: puna atdhetare apo përshkrimi ingjarjeve. Në veprën e Strazimirit del se janëtë dyja bashkë.

Ismail Strazimiri në momentet më kritiketë historisë shqiptare mbajti qëndrimet më tëdenja, dhe këto janë që nga Shpallja e Pavarë-sisë; dy luftërat dhe dy paqet e paqëndrueshmeballkanike; njohja e premtuar e një shteti sh-qiptar me kufij shumë në brendësi të hapë-sirës së vet historike; hapja e çështjes së cak-timit të kufijve; projekti i Fuqive të Mëdha,për një monarki të re pa monark në rajoninballkanik; dorëheqja pa shpjegime e I. Qe-malit; konkursi i princërve dhe shpërthimiepidemik i vullneteve vetjake dhe fisnore përkurorën e një shteti ende të panjohur ndërko-mbëtarisht; ardhja dhe ikja e pagjurmë e prin-cit trashëgimtar Vid; shpërthimi i Luftës së ParëBotërore dhe kryqëzimi i ushtrive të të dypalëve kundërshtare në Shqipërinë pa zot; janëzhvillime që çoroditin shumë lehtë edhe sotjo vetëm soditësin e historisë, por edhe studi-uesin e saj.

Ismail Strazimiri ishte në gjithë këto njarjetë turbullta atje, ku i bëhej mirë atdheut të tij.E vërteta është se kjo ka ndodhur vetëm në njëgrusht njerëzish idealistë, të cilët, nuk ishinpjesë e ndonjë projekti të të huajve për të sun-duar në Shqipëri e që e donin sinqerisht atd-heun e tyre pa ndonjë interes vetjak. IsmailStrazimiri paraqitet në jetën e vendit mevetëdijen e një rilindësi.

Në këto kujtime të botuara të plota kavërtetësi të thellë dhe denoncuese. Ato kanëvërtetësinë burimore, lartësimin e parësisë,madhështinë e traditës, por dhe pa bërë për-jashtim të konformiza të kohëve.

Duke lexuar dhe studiuar këto kujtime kup-ton qartë se historia e fillimit të shtetit sh-qiptar është një histori fatkeqe, e mbushur me

protagonistë që për fat të keq siç i quaj dheautori “fatzinj”. Mendimtarët e saj më mbyll-jen e “shekullit të romantizmit” ishin ndarënga jeta, por dhe vendosur në kryeqytetet eEvropës duke ndihmuar çështjen kombëtarenga mërgimi.

Shqipëria, në kuptimin e plotë të fjalës,pikërisht në kohën e themelimit të saj, kishtembetur në duar të që siç thekson autori të“dallkaukëve”. Libri i Ismail Strazimirit ështëi mbushur me protagonistë të shumtë e metituj të trashëguar nga perandoria osmane. Kjoelitë ishte e lodhur dhe e dështuar nga të gjithadrejtimet, si morale, politike, intelektuale etj.Ismail Strazimiri gjithë kësaj elite të madhenë dukje u gjen dhe u vendosë përballë njëatdhetar të formuar, me një flamur të vetëmpër shpëtimin e Shqipërisë: Elez Isufin. Ai përtë përbën figurën më të rëndësishme në të

gjitha faqet e librit të tij. Siç shprehet vazhdi-misht autori, ai ishte modeli i njeriut shqiptarqë i kushtonte gjithçka vendit të tij. Elez Isufimbetet e vetmja dritë dhe shpresë në gjithëbotën e ndërlikuar të karaktereve të atdhetarëvetë kohës në librin e tij.

Kujtimet e Ismail Strazimiri janë për peri-udhën nga Shpallja e Pavarësisë deri në Rev-olucionin e Qershorit. Siç shkruan autori nëkëto 12 vjet ka mbrapshti sa për disa shekuj.Shqipëria u bë, por jo siç e deshën shqiptarët.Aq më pak siç e donte Ismail Strazimiri. U bënjë Shqipëri që zyrtarisht thuhej se vërtitej nëduart e Fuqive të Mëdha, por vërtetësish rrot-ullohej sipas konkurrencës së parave të dhëna“krenëve” të saj në Beogradi Romë, Athin,Stamboll, Vjen dhe kryeqendra të tjera të poli-tikës botërore. Pikërisht kjo ishte dhimbja fis-nike e Ismail Strazimirit: se Shqipëria u drej-tua nga “krenë pa krye”, që e shisnin Jugunpër “dishië” të Veriut e anasjelltas; që ia fal-nin dreqit të krishterët për një “Shqipëri tëbekueme myslimane”; që i ndanin zotërimete tyre prej Shkumbinit në Mat, prej Matit nëDrin e kështu me radhë dhe në drejtimin jugor.

Shqipëria e kujtimeve të Ismail Strazimiritishte një republikë shesh-beteje, një shtet et-nografik, ku për të kaluar nga një krahinë nëtjetrën duhet “besa-besë” dhe asgjë tjetër! Ish-te një Shqipëri që, sipas Fishtës, kur të për-ligjte pavarësinë e vet, e kjo do të ndodhte

“për inat të djallit dhe të shqiptarëve”, që bash-këpunonin kundër saj. Pamjaftueshmëria eushtrimit të pushtetit qeverisës, i shpuri sh-qiptarët në një qeverisje etnografike-fisnore-politike.

Shqipëria e viteve 1912-1924, siç e dësh-mon me dhimbjen autori i librt, ishte në kup-timin e plotë të fjalës një shtet ku ligjin ebënin krerët e fiseve; një shtet që nuk ishte asmonarki, as republikë; një shtet ku krahinatshpallnin pavarësinë prej atdheut dhe ruaninme ushtarë vullnetarë “kufijtë” e tyre, urat,shtigjet e kalimit.

Revolucioni i Qershorit më 1924 ishte dësh-përimi i fundit i Ismail Strazimirit. Ai e parevolucionin duke dështuar nga dita në ditëdhe nga ora në orë. Dështimi i këtij revolu-cioni përbën një kufi kohor përmbi të cilinIsmail Strazimiri nuk ngrihet. Dhe kjo shpje-gon dhe faktin që ai, gjatë gjithë periudhësmbretërore, nuk mori asnjë shërbim a funk-sion, megjithëse një prej njerëzve më të for-muar të asaj kohe.

Me pak fjanë Ismail Strazimirin mund t’ibëjmë portretin nëpërmjet librit të tij, kështu:u vu në shërbim të Qeverisë Kombëtare të Is-mail Qemalit; mbështetës i princit evropianVid që kundërshtarët e paraqitnin si një ka-tundar austriak dhe të dërguar të krishterimit;njohës dhe kundërveprues i drejtpërdrejtë dhei ballë për ballë ndaj politikave të ringjalljessë pashallëqeve, e quajti Luftën e Vlorës sinjë kurorë nderi e mburrje për kombin shqiptar,mori anën e krahut revolucionarë fanolistë tëvitin 1924, si dhe një paralajmërues i rreptë idështimit të tij; larg qeverisjes republikane dhembretërore.

Megjithatë, Ismail Strazimirit i kishte mbe-tur edhe një sfidë e fundit. Ajo ishte pjesë-marrja në Luftën Antifashiste. Tashmë ai nji-het si dëshmori më i moshuar i kësaj lëvizjejenë shkallë botërore. Ishte 75 vjeç kur u vra nëSllovë prej ushtrive të huaja dhe bashkëpunë-torëve të tyre, duke pasur në krah bash-këluftëtarë dy djemtë.

Libri i Ismail Strazimirit është një libër qëtrajton gjerësisht ndërmjet kujtimeve të tijçështjen kombëtare shqiptare në fillimet ebërjes së shtetit shqiptar. Ato kanë një rëndësihistorike dhe studimore në kuadrin e 100 vje-torit të krijimit të shtetit shqiptar. Në përm-bajtjen e tij autori ka tej shkruar mjaft bisedashumë të rëndësishme me veprimtarë të ko-hës, vendas e të huaj, të zhvilluara nga ai vetë;letra të pritura e të dërguara; shënjime të rëndë-sishme për njohjen e procesit historik; infor-mata dhe të dhëna që nuk gjenden në shk-rimet historiografike. Libri jep njohuri të plo-ta dhe të sakta për historinë e lëvizjes atd-hetare, por dhe të veprimit antikombëtar nëdy dekadat e para të Shqipërisë si shtet.

Libri i Ismail Strazimirit është njëlibër që trajton gjerësisht ndërmjetkujtimeve të tij çështjen kombëtareshqiptare në fillimet e bërjes sështetit shqiptar. Ato kanë njërëndësi historike dhe studimore nëkuadrin e 100 vjetorit të krijimit tështetit shqiptar. Në përmbajtjen etij autori ka tej shkruar mjaftbiseda shumë të rëndësishme meveprimtarë të kohës, vendas e tëhuaj, të zhvilluara nga ai vetë;letra të pritura e të dërguara;shënjime të rëndësishme përnjohjen e procesit historik; infor-mata dhe të dhëna që nuk gjendennë shkrimet historiografike. Librijep njohuri të plota dhe të saktapër historinë e lëvizjes atdhetare,por dhe të veprimit antikombëtarnë dy dekadat e para të Shqipërisësi shtet.

Prill 2011 - 2160nr.

Qysh në titull dhe kopertinë libri“Druri i bukës dhe i historisë,

gështenja” e thërret lexuesin për tashfletuar me kujdes faqe për faqe.Sinqerisht për një studiues realist, ko-rekt e dashamir ky libër ngjan menjë galeri të pasur, me minerale tëçmuara, shpërfaq argument shken-core, hulumtime serioze, mendimetë shquara, mesazhe ku “bleron” tra-dita, ku lexuesi mëkohet më së mirime ëmbëlsinë, vlefshërinë e drurittë bukës e të historisë, gështenjën.Pamëdyshje cili do lexues që do tapërfundonte këtë libër të rrallë nëllojin e vet do të bëhet kurioz t’urikthehet temave, shkrimebve, argu-mentave, shënimeve.Disa aspekte teveçanta artistike të lidhur me komu-nitetin, ose që pasqyrojnë jetën etij.”Pak mitologji””Përhapja sporad-ike ose e rastësishme e drurëve tëveçantë të gështenjës.”Pak ngagjeografia.Drurë gështenjash mefamë Gështenja dhe kualiteti i ujitqë buron nga masivet gëlqerorë. ”To-ponimia” jo vetëm si toponimi pordhe histori. ”Diçka për kulinarinë(gastronominë) “Çfarë është festiva-li botëror i gështenjës “Gështenja siushqim për blegtorinë” Gështenja simaterial ndërtimi…. deri në finale ejetës” “Fare pak për përdorimin nëmjekësinë popullore.”Fjalorthshpjegues.Ky libër studimor-analitikështë shkruar në mënhyrë profesion-ale nga autori Idriz Xhumara, ështënjë dëshmi e lidhjeve të ngushta tëtij me agronominë.Për shumë punon-jës dhe specialist tejet të përkushtu-ar në këtë fushë njëherësh dhehomazh për ato që nuk jetojnë siSalë Xhetani, Qamil Gjika, HysenDaci Arqile Pite Fadil Murra Rama-zan Kala, Sali Vata Mehmet Rami.Qysh në faqen 5, në hyrje, autoriIdriz Xhumara gdhend sentencemençurie, vjelë” nga Puka, Mati,Malsia e Gjakovës, Virgjili e çfarëthotë Volteri ku jepet vlera e rrallë egështenjës.Sikurse një gjeolog i tal-entuar që kërkon e kërkon pa u lodhurtë gjejë minierat e çmuara, kështuka hulumtuar studiuesi Xhumara.Është mjaft domethënse e kuptim-plote ajo që shkruan midis të tjerashnë parathënje studiuesi i palodhurNdue Dedaj: ”Prej kohësh e kashadëgjuar të më fliste për traditat e tre-vave të tij, jo vetëm asaj matjane,por edhe mirditore, lurjane(po sepo, se ishte dhe përfaqësues i kësajtreve), por ja që miku im kishtezgjedhur pikërisht për ta përcjellëkëtë mesazh nëpërmjet librit tëtij:”Druri i bukës dhe historisë, gësh-tenja” mbase si një borxh i vjetërndaj profesionit dhe origjinës së tijnga zona e gështenjës Jo pa mburrjee them, se kjo trevë është ngjitur meMirditën…” Qartësia dhe saktësia sh-kencore, përkushtimi hulumtues eveçanërisht vlerat sociale që dalin ngaargumentat në faqet e këtij libri ebëjnë mjaft të vlefshëm .Në libërjepet pothuajse një zbërthim i plotëargumentues në studimet “Klasifiki-mi botanic taksonomia dhe areali

Nga: Agim Gjini

Gazetari, publicisti dhe krijuesi Kujtim Boriçi, pasnjë sërë librash të mirëpritur nga lexuesi e specialistët,së fundmi vjen me një libër tjetër, tashmë me bashkau-tor Eduard Abazin, të titulluar “Ushtarakët e Gollobor-dës” Duke e lexuar librin para se të botohej, që në fillimdua të theksoj se është një libër serioz, me vlera të veçantakulturore, historike e publicistike për trevën e Gollobor-dës, për historikun e forcave të Armatosura dhe më gjerë.Për autorin ky libër që renditet pas disa librave si “Ataerdhën nga Stebleva|,”Poema e Gollobordës”,”Legjendate Gollobordës dhe artikujve të tij të pafund ndër vitepër këtë krahinë e njerëzit e saj, në një farë mënyre,është vazhdim i një enciklopedie të hapur për këtë zonë.Intelekti dhe aftësitë profesionale, hulumtimi i gjatënëpër arkiva, kontaktet e vazhdueshme me njerëzit,ndjekja me objektivitet e ngjarjeve dhe dukurive të ko-hës dhe përparësitë që i jep profesioni i gazetarit, janëpër t’u admiruar. Krijimtaria e Kujtim Boriçit është njëkontribut me vlera jo vetëm për brezat e sotëm, porsidomos për ato që do të vijnë, për të njohur historinëdhe traditat e kësaj zone. Më tepër vlera i jep këtij libribashkautori dhe shoku i tij Eduard Abazi, eksperienca egjatë e të cilit në fushën e mësimdhënies dhe hulumtim-it, lejojnë të kemi një botim të mirëfilltë me vlera përzonën. Ndjenja e përgjegjësisë qytetare e krijuese, kon-tributi i përbashkët për evidentimin, publikimin, njo-hjen dhe pasurimin e vlerave që mbart kjo trevë e lash-të, kanë bërë që libri “Ushtarakët e Gollobordës” të jetënjë arritje veçanërisht në aspektin e kontributit të bijvetë saj në fushën ushtarake. Kjo për faktin se përgjithë-sisht, Golloborda dhe njerëzit e saj, kanë bërë emër jovetëm në fushën e arsimit e shkencës, art e kulturë,ndërtimit etj por siç do të njiheni dhe nëpërmjet këtijlibri, edhe në mbrojtjen e interesave kombëtare në peri-udha të ndryshme të historisë, Golloborda është njohurpër kontributin që kanë dhënë ushtarakët madhorë sh-qiptarë. Kjo trevë ka nxjerrë mbi 250 ushtarakë që kanëshërbyer si pilot, detar, këmbësor, artilier, xhenier, ki-mist, gardist, shërbimet e kufirit, polici etj gjë të cilëndo e kishin zili çdo trevë tjetër e vendit..Duhet thënëse ky kontribut, deri sot ka mbetur disi në hije. Pikër-isht kjo synohet të korrigjohet sado pak edhe nëpërmjetkëtij libri “Ushtarakët e Gollobordës” të autorëve KujtimBoriçi dhe Eduard Abazi.Ky libër që lexuesi merr nëduar, është vetëm pjesa e parë e punës gati të përfund-uar për të evidentuar vlerat e kësaj zone në këtë drejtim.Në të janë përfshirë vetëm disa nga ushtarakët e njohurtë kësaj treve. Duke u kthyer tek libri në fjalë mendojse duhen evidentuar shkurt disa momente: Së pari, kylibër ka për qëllim që të sjellë thjesht e me profesional-izëm, emrat dhe kontributin e ushtarakëve të kësajtreve në vite, duke u bazuar në arkivat e kohës, arkiva tëinstitucioneve shtetërore, kujtimeve të kolegëve si dhekontaktet me vetë ushtarakët që jetojnë apo janë sot nëfunksione të strukturës së mbrojtjes. Duke vepruar simë sipër, është vetë lexuesi që krijon një tablo njohëse

botime“Ushtarakët e Gollobordës”

Një libër me vlera të veçanta dokumentare e artistike

për secilin nga ushtarakët e përfshirë në këtë libër. Sëdyti, autorët duke pasur eksperiencë të gjatë të punës sigazetarë dhe në strukturat e mbrojtjes, kanë sjellë njëlibër me vlera, ku janë gërshetuar mënyrat e rrëfimit meaftësinë e përgjegjësinë profesionale që kërkon një ndër-marrje e tillë. Larg shabllonizmit që vihet re shpesh sotnë monografitë apo publicistikën e botuar. Së treti, përtë sjellë para lexuesit atë që është me të vërtetë e rëndë-sishme, thelbësore, autorët herë i referohen arkivave,herë sjellin kujtimet e kolegëve, e herë sjellin rrëfimenë vetë të parë të personazhit. Kjo përveç larmisë nëstrukturën e librit, e bën më të kuptueshëm, besueshëme realist rrëfimin, gjë që i jep më tepër vlera librit. Sëkatërti, duke sjellë në libër një kapitull të veçantë mekujtime apo dëshmi të ushtarakëve të njohur të venditpër bashkëpunimin me ushtarakët e Gollobordës , delmë i plotë kontributi i djemve të kësaj treve në të mirëtë ushtrisë kombëtare e interesave të vendit. Së fundmi,libri sjell një material interesant rreth punës dhe aktivi-tetit të mbi 80 ushtarakëve të Gollobordës. Megjithatë,këtu jepet një pjesë e këtij kontributi, sepse kjo trevë kanxjerrë mbi 250 ushtarakë. Së shpejti do të botohet pje-sa e dytë e librit, duke sjellë më të plotë veprimtarinë etyre. Duke vlerësuar librin dhe punën e autorëve, ftojushtarakët dhe lexuesin e gjerë që, jo vetëm ta lexojnëkëtë libër, por edhe të bëhen pjesë e volumit të dytë qëështë në proces me mendimet, eksperiencat dhe kuj-timet e tyre.

Një libërme vlera tëveçantadokumentaree artistike

gjeografik, specie europiane, specieaziatike, specie amerikane, përshkri-mi morfologjik dhe botanic.Autoriargumenton bindshëm shtimin egështenjës, shartimin(nën lëkurë mekalem, kapulim, shartim trekëndësh,vlerat ushqimore për 100 gram gësh-tenja të qëruara.A është gështenja drubiblik autori përgjigjet:” E vulgari-zuar në ato zona thuhet se gështenjaështë njëherësh dhe bukë dhe katajkqë këtë nuk e kanë drurët dhe bimëte tjera.”Gështenja është bukë e varurnë rrem(degë) f.35) Lexusi do të gje-jë në faqet e këtij libri informacionshkencor, fakte për gështenjën nëAmerikën e Veriut, Australi, Ze-landën e Re, Azi, Shqipëri .Duke naargumentuar përhapjen ose të raste-sishme të drurëve të veçantë të gësh-tenjës shkëput një fragment të inter-vistës imagjinare të Haki Kolës kujepet gjeografia e gështenjës që nëKashnjet, Prellë, Rremull, Dukagjin,Gjoçaj, Macukull…..në Shkodër,Tioranë, Tropojë Pogradec, Lezhë,Kurbin, Kukës, Librazhd, Elbasan,Tepelenë, Gjirokastër, Delvinë,Vlorë, Mirditë na pasqyron saktëdrurë gështenjash me famë si gësht-enja në malin Entani….e deri nëGjoçaj të Matit e Kastriot Peshkopi,gështenja e Pusit të Gjonit.Idriz Xhu-mara në studimin e tij”Gështenja simaterial ndërtimi dhe deri në finalee jetës” pasqyron dhe një histori in-teresante të shkrimtarit çam NamikSelmani që shkruan se sin ë trevën eDeçanit në Kosovë prenë gështenjënmë të mirë që dërrasat t’ia bëninarkivol bijës së tyre që vdiq në njëklinikë të Beogradit, meqëllim qëbija e tyre të mos prehej në një arkiv-ol serb…(f 91).Në këtë libër të çmuargjen edhe shkrimin “Fare pak ngapërdorimi në mjekësinë popullore”ku lexuesi mëson konkretisht efektete gështenjës për shëndetin.”Çaji igështenjës-shkruan autori midis tëtjerash, mendohet se është ilaçi mëqetësues në rastet e acarimit tëmukozës me 30 gram gjethe në njëgjysmë litri uji të nxehtë, në përzier-je me egjerin.Rekomandohet të mb-ulohet ky ekstrakt dhe të pihet në njëtemperaturë të vakët çdo gjysmë ore,apo sa herë të jetë e nevojshme”(f.94). I vlefshëm, interesante dhe ar-gumentuese është e dhe fjalorishpjegues dhe demistifikimi i ter-mave shkencor.”Çertefikimi”, ”Gas-tronomia, kulinaria” si dhe “Bib-liografia e s aktë dhe mjaft e pasur.Portretin, pasionin dhe pervojat disavjeçare te Idriz Xhumarës i plotë-sojnë më së miri edhe opinionet eshkruara nga të nderuarit, gazetari epublicist Fiqiri Shahinllari e Dr.Nezir Bataj.Të një bukurie të veçantënë këtë libër janë dhe fotot me ngjyranë këtë libër.Dhe si perfundim natakon ta urojme Idriz xhumarën përkëtë libër për këtë libër të bukur qëna ka dhënë, një libër vërtet të çmuarme vlera sociale, letrare e historike:Druri i bukës dhe historisë, Gësht-enja”.

MEVLUD BUCI

Njoftim për bashkëpunëtorëtTë nderuar bashkëpunëtorëPrej muajsh, redaksia ruan në arkivin për botim disa materiale, të cilat po të botohen zënë një

hapësirë prej 2 ose më shumë faqesh.Për këtë arsye, redaksia e gazetës “Rruga e Arbërit” njofton gjithë bashkëpunëtorë e saj, se

shkrimet që sillen për t’u botuar, duhet të jenë jo më shumë se 5 faqe të daktilografuara (përafër-sisht 10000 mijë karaktere, pa përfshirë hapësirat). Materialet që vijnë me email ose në çdo llojforme elektronike, duhet të jenë në Word, me fontin Times New Roman, të madhësisë 12pt dheme hapësirë 1.5. Gjithashtu, kujtojmë se materialet e pranuara në formë elektronike duhet të kenëpatjetër germat “ë” dhe “ç”.

Çdo material i gjatë do ti nënshkrohet redaktimit dhe shkurtimit për tu botuar në versionin eshtypur të gazetës. Versioni i pa shkurtuar do të botohet çdo muaj në internet në adresën:www.rrugaearberit.com. Autorët mund ti shkurtojnë vetë shkrimet dhe të na i përcjellin në redak-si me dy versione botimi: për gazetë dhe për internet.

Duke shpresuar në mirëkuptimin tuaj, ju përcjellim konsideratat më të mira të redaksisë përbashkëpunimin e deritanishëm..

Për sqarime më të hollësishme mund të na kontaktoni me email në adresën<rrugaearberit@gmail.com> ose në tel. 069 20 68 603.

REDAKSIA.

22 - Prill 201160nr.

nderimDr. Nexhat Bunguri, një jetë nëshërbim të shëndetit të njerëzve

Nexhat Bunguri. (01.10.1947-26.03.2011)

he e punës së tij. Ai ishte mjek dhe kishtebërë betimin e Hipokratit, të cilin e ruante sinjë nga vlerat më të çmuara të kulturës njerë-zore. Duke ndihmuar në shërimin e njerëzve,ai ka plotësuar më së miri porositë e Allahutxh.sh, që në Kur’anin e madhnueshëm namëson se: ”ai që shpëton një jetë njeriu, ësh-të njësoj si të ketë shpëtuar gjithë njerëzimin”.

Dr. Xhati në radhë të parë ishte një njerishumë i urtë, i sjellshëm dhe i dashur, që tëjepte gjithnjë kënaqësi ta kishe pranë e të bise-doje me të. Fliste me zë të ulët, dhe kurr nukmerrej me fjalë boshe. Përveç thjeshtësisë dhemodestisë së spikatur, e veçanta e tij, ishteprirja, që në të gjitha llojet e mardhënjeve metë tjerët, pala tjetër të mbetej domosdoshmër-isht e kënaqur, pavarësisht se kjo mund tëcënonte hapur interesat e tij. Mund të sjellme qindra raste që e vërtetojnë këtë, por nukkam nevojë ta bëj, pasi të gjithë njerëzit që ekanë njohur e dinë më mirë se unë këtë tiparnjerëzor të tij. Por tani doktori i urtë dhe isjellshëm Nexhat Bunguri, bashkëshorti idashur dhe i çmuar i Fatmira Bungurit(Poturi),babai i dhemshur dhe i shtrenjtë i Gentës,Ernestit dhe Erionit, gjyshi fort i dashur i Ledi-as, Enos dhe Ermës së vogël, vjehri dhenjëherësh shoku i dhëndërit Isuf Poliçi, vëllaii dashur i 4 motrave, dhe i dy vëllezërve, dok-tori i Grevës, Melanit, Maqellarës, Peshkopisë,Kamzës dhe Tiranës, nuk është më mes nesh!Që prej orës 21.30’ të së shtunës së 26 marsit2011, kur në shtëpinë e tij në Tiranë, dr. Nex-hat Bunguri, i mbylli sytë për jetë. Shkas përkëtë u bë një sëmundje e tmershme, mjaft erëndë, agresive dhe e pashpresë, e shfaqur me14 mars 2010, në trajtën e një tumori të vogëltë kapsuluar me përmasa 1.2x1.5mm, i cilë-suar si “caa. sublinguidal”.

Dr. Nexhat Bunguri ishte vetëm 63 vjeç,në pikun e pjekurisë së tij profesionale, dheende i ri për të ikur nga kjo botë, për të cilënluftoi si rrallëkush deri në çastet e fundit tësaj, pa u ankuar kurrë! Është një moshë kurnjeriu, pasi i ka zgjidhur disa nga çështjetthemelore të jetës dhe të misionit të tij nëkëtë botë, siç janë nxjerrja në jetë dhe marte-sa e fëmijëve, prêt të shijojë frutet e jetës sëtij plot mundime e sakrifica për të përmbush-ur këtë mision. Dhe Xhati e përmbushi mender dhe fisnikëri këtë mision, falë karakterittë tij të fortë e të admirueshëm, si dhe falëbashkëshortes së tij, Mirës, me të cilin kishinkrijuar një skuadër të fortë, të vyer dhe shumëtë shtrenjtë! Por ajme, nuk paskësh qenë ethënë që një çift ideal si Xhati&Mira, që kish-in krijuar një familje të shkëlqyer, t’i shijoninsë bashku frytet e ëmbla të një jete të nder-shme! Ani pse, me këtë ikje të parakoshme,Xhati i shembi themelet e shtëpisë së tij dhetë shoqes të tij të jetës, Mirës, me të cilënjanë dashur fort, si pak kush në këtë botë! Anipse, pikërisht në këtë kohë, ata kishin mëshumë nevojë për njeri tjetrin! Ani pse, fëm-ijët e tyre, do të kishin gjithnjë e më shumënevojë për babanë e shtrenjtë! Ani pse Xhatipriste të martonte dhe Erionin si dhe të diltenë pension, pasi të plotësonte 40 vjet punë tëpalodhur në roje të shëndetit të njerëzve! Anipse, Xhati, na ka hapur një plagë të thellë nëzemër dhe do të na mungojë për gjithë jetënne vëllezërve e motrave si dhe gjithë farefisit,që për një dhimbje koke vraponim tek ai!Anipse u kishte shërbyer gjithë jetën shëndetittë të tjerëve! Ani pse Xhati, kurrë më parë nukishte prekur nga asnjë lloj sëmundje! Ani pseXhati kishte një trup atleti gjithë muskuj! Anipse në plazhin e vitit 2009, ai mund të luantevolejboll, të hidhej e të gjuante si një 20 vjeçar!

E kam shumë të vështirë të ulem të shkruajpër dr. Nexhat Bungurin, që përveçëse vël-

la të madh, e kisha edhe në vend të babait, ekisha edhe shok dhe mik të shtrenjtë!. Por mëduhet ta bëj këtë, në kujtim të atij njeriu që eshkriu jetën e tij për ne, për të afërmit dhe përtë gjithë njerëzit e tjerë që e rrethonin, të njo-hur e të panjohur! Më duhet ta bëj këtë, nëradhë të parë për atë, që i mbylli sytë nëmoshën 63 vjeçare, pas 38 viteve punë nëshëndetësi, pa arritur as të dalë në pension!Më duhet ta bëj këtë, gjithashtu në emër tëasaj mase të madhe njerëzish nga Dibra dhenga Tirana që me lot në sy erdhën t’i japinlamtumirën e fundit vëllait tonë të shtrenjtë,mesditën e 27 marsit 2011! Më duhet ta bëjkëtë edhe në emër të të gjithë atyre njerëzvenga Dibra dhe nga Tirana, që në pamundësipër ta përshëndetur atë në ditën e ndarjes sëpërjetshme, kanë ardhur dhe kanë derdhur lotëpër njeriun e mirë dhe doktorin e tyre në ditëte mëpasme! Më duhet ta bëj këtë në emër tëpacientëve të tij të shumtë, që vinin të shpen-guar në shtëpi për t’u vizituar apo konsultuar,në çdo kohë, ditën dhe natën, kudo që ai tëishte, në Tiranë, apo në Peshkopi, dhe që ik-nin duke e bekuar dhe falenderuar! E bekonintë lumturuar dhe falenderonin Zotin që ako-ma kishte mjek që punonin me shpirt dhe mezemër, ditën dhe natën, vetëm për hir të shën-detit të tyre, sipas parimeve të mjekësisë hu-mane! Më duhet ta bëj këtë në emër të të gjithëatyre fëmijëve, sot burra dhe gra, në Shqipëridhe jashtë saj, që kanë patur ndihmën mjekë-sore të dr. Xhatit, në mjaft raste vendimtarepër jetët e tyre, që sapo dëgjuan lajmin e hidhuru dyndën drejt Tiranës, për t’u përshëndeturme doktorin e tyre! Erdhën nga Dibra dhe ngaTirana, por erdhën edhe nga Greqia, Italia,Gjermania, Franca, Belgjika etj. Më në fund,më duhet ta bëj këtë edhe në emër të familjessë tij të ngushtë dhe të gjërë, duke shpresuartë kem shlyer së paku qoftë edhe një të mijtëne atij kujdesi të përhershëm të tij, për shkol-limin, mirëshëndetin dhe gjithçka që lidhejme mbarëvajtjen tonë! Në këto çaste të rëndae shumë të dhimbshme, më vjen në mendjeepitafi i poetit të R. Shvarc:”gjithnjë i deshalotët, por vetëm të miat: të tjerëve ua kamtharë... Dhe kështu rodhën motet.”. Ky epi-taf, me një ndryshim të vogël, i përshtatet mësë miri jetës së dr. Xhatit: “gjithnjë i deshamundimet, por vetëm të miat: të tjerëve uakam lehtësuar...”. I përshtatet dr. Xhatit qëgjithë jetën e tij e shkriu për të ruajtur shënde-tin e të tjerëve. Dhe këto të tjerët janë memijëra! Ato vinin lirisht në shtëpinë e Xhatitnë Grevë dhe në Peshkopi, ditën dhe natën,dhe ai kurrë nuk e ktheu askënd. Merrte çantëne punës, elektrikun që e mbante gjithnjë nënjastëk dhe nisej në terrin e natës drejt njeriutqë kishte nevojë për ndihmë, në fshatin e tijtë lindjes, Grevë, apo ato më të largët, si Ilnicë,Melan, Trenë, Trepçë, Pejkë, Pjeçë etj. Sa ish-te me banim në Grevë, së bashku me kolegunSeit Deshati, formuan një dyshe të mrekul-lueshme, një ekip shumë të fortë mjekësor,traditë që Xhati e ruajti si vlerë të çmuar edhekur lëvizi me banim në Peshkopi, madje edhenë Tiranë. Dhe kjo ishte kënaqësia më e mad-

Ani pse, Xhati ynë do t’u mungojë shumëshokëve të tij të shumtë të punës në shëndetë-si, pacientëve të tij të shumënumërt, që gjith-monë i kishte dashur shumë, të cilëve nuk uthahen ende lotët dhe që të gjithë na janë gjen-dur pranë në këtë moment mjaft të rëndë dhetë vështirë. Por ajme, Xhati që kishte bërë kaqe kaq të mira në këtë botë dhe që sipas logjikëssonë, nuk duhej të sëmurej kurrë, u përballme këtë sëmundje të tmerrshme, me të cilënluftoi burrërisht. Por kjo është dhe një ngaçuditë e jetës së kësaj bote, ku mirësia, sakri-ficat dhe përkushtimi ndaj njerëzve dhe shën-detit të tyre, jo gjithmonë shpërblehen me tënjëjtën monedhë.

Xhati ishte shumë i lidhur me Peshkopinëdhe njerëzit e saj dhe pikërisht për këtë arsye,në tetor 2006 ai dha dorëheqjen nga detyra einspektorit të DRSKSH Tiranë, për të punuarsi mjek i thjeshtë familjeje në lagjen Dobrovëtë këtij qyteti, pastaj edhe në qendrat shënde-tësore Maqellarë e Melan të DRSKSH Peshko-pi. Pikërisht për këtë arsye, ai kishte në mend-je një projekt që priste të realizohej, që lidhejme ndërtimin e një shtëpize verore dhe njëambulance të thjeshtë vizitash në Grevën etij, pas daljes në pension, për t’u shërbyer derinë fund njerëzve të vendlindjes së tij! Realiz-imin e këtij projekti ai e kushtëzonte edhe mendërtimin e “Rrugës së Arbërit”, që mbeti njënga ëndrat e parealizuara të tij!

Nexhati u lind në fshatin Grevë të Peshko-pisë, me 1 tetor 1947. Ishte fëmija i 5-të iIslam dhe Hasie Bungurit(Gazidedes), djali iparë pas 4 motrave, Fatmires, Hajries, Lumesdhe Shkurtes, dhe më i madhi i dy vëllezërve,Esatit dhe Ademit. Mbaron me rezultate tëshkëlqyera gjimnazin e Peshkopisë në maturëne dytë të tij (1966-1967). Po në këtë vit, fillonstudimet në fakultetin e mjekësisë. Siç tregonshefi i arsimit i asaj kohe, prof. Shemsi Man-jani, përzgjedhja e Nexhat Bungurit për nëmjekësi ishte bërë si për rezultatet shumë tëmira dhe edukatën shembullore të tij gjatëgjimnazit, ku vetë shefi i arsimit kishte punu-ar si profesor dhe i kishin rënë në sy regullsianë ecje, në veshje, në komunikim etj, ashtuedhe për të plotësuar një dëshirë të Islamit,që kishte dashur shumë që djali i tij të bëhejdoktor! Kjo dëshirë e tij u realizua, por, endepa mbaruar vitin e parë, ai vdes nga një inf-arct i miocardit, në moshën 59 vjeçare. Hum-bja e babait do të krijonte një zbrazëtirë tëthellë në shpirtin e Xhatit dhe do të shtontepërgjegjësitë, jo vetëm për plotësimin eamanetit të tij, por edhe për rolin që i duhejtë luante tashmë si djali më i madh i famil-jes, në një kohë mjaft të vështirë ekonomike.Me punë të ndryshme gjatë pushimeve ver-ore, ai siguronte paratë për të blerë roba dhelibra për vete dhe për vëllezrit më të vegjël. Ikalon vitet e shkollës me vështërsi të mëdha,shpesh të paimagjinueshme për kohën e sot-me. Në vitin 1972 mbaron fakultetin e mjekë-sisë me rezultate shumë të mira, ashtu si edheshokët e tij dibranë Hasan Lleshi, VehapTopuzi, Vangjel Kamburi dhe Irfan Hoxha.Njohuritë e fituara me djersë gjatë 5 viteve tëfakultetit, u thelluan dhe konsoliduan gjatëpraktikës së gjallë mjekësore në spitalin e Pesh-kopisë dhe në terren, aq sa Xhati me eksperi-encën e tij të gjatë mjekësore u bë një pathologi shkëlqyer. Diagnozat e vendosura prej tij,konsideroheshinn të sigurta dhe në asnjë rastnuk janë ndryshuar, edhe pas analizave të hollë-sishme labaratorike në Tiranë, apo edhe jash-të Shqipërisë. Ai vlerësohej si një mjek dhepatholog i talentuar, me njohuri të thellaanatomike nga kolegët më të vjetër të spitalit

të Peshkopisë, si dr. Tahir Alku, dr. Irfan Jas-hari, dr. Ahmet Shahinaj, dr. Qemal Çadri,dr. Ahmet Alliu, dr. Tush Balliu, dr. BasriNeziri etj.

Punën si mjek e fillon me 3 janar 1973 nëQendrën Sanitare Epidemiologjike Peshkopidhe e mbaron si mjek i familjes po në Pesh-kopi, në DRSKSH, për fat të keq parakohe, nëvitin 2011. CV-ja e tij sipas viteve është sivijon: 1973-1975: mjek në Qendrën SanitareEpidemiologjike Peshkopi, 1975-1982: mjekpatholog në Spitalin Civil Peshkopi,1983 -1992:Përgjegjës i Qendrës shëndetësore Melan(Peshkopi), 1993-Drejtori i Shëndetit Publiktë rrethit Dibër, 1994: Mjek i urgjencës nëSpitalin Civil Peshkopi, 1995-1997: Drejtor idrejtorisë së shëndetit publik të prefekturës,Dibër, 1997-2004: Mjek familjeje në qendrënshëndetësore Dobrovë (Peshkopi), 2004-2005:mjek familjeje në qendrën shëndetësore Ka-mzë (Tiranë), 2005–2006: Inspektor në Drej-torinë e DRSKSH (Tiranë), 2006-2007: mjekfamiljeje në qendrën shëndetësore Dobrovëdhe Maqellarë( Peshkopi), 2008: zv/drejtor iDRSKSH, Peshkopi, 2010-2011-mjek familjenë Maqellarë e Melan të DRSKSH, Peshkopi.Në të gjitha vendet ku ka punuar, ka lënë gjur-më të pashlyeshme në kujtesën e qindra e mijranjerëzve, vlerësimi i lartë i të cilëve për Xha-tin dhe kontributin e tij në shëndetësi, u kon-firmua ditën e ndarjes së përjetshme me të.Kolegët e punës dhe njëherësh miqtë e tij nëPeshkopi, si drejtori DRSKSH z. Ardian Bitri,zv/drejtori z. Gafur Kadriu, përgjegjësi i fi-nancës z. Qatip Mera, specialisti i ekonomisëz. Ferdi Fida, apo të DRSKSH Tiranë si IslamÇenga etj, me lot në sy, na thonë që “e qua-jnë veten me fat, që kanë punuar së bashkume dr. Xhatin, prej të cilit kanë mësuarshumë”. Kanë parë tek ai një njeri shumë tëregullt, të formuar me një kulturë të rrallëmendore, etike e shpirtërore, një njeri shumëtë edukuar që kurrë nuk përgojonte askënd dheqë gjithmonë u qëndronte larg fjalëve boshetë kafeneve.

Ishte e diela e datës 14 mars 2010, kur iushfaq sëmundja për herë të parë në trajtën enjë dhimbjeje therëse nën gjuhë. U menduafillimisht se fajin për këtë e ka proteza par-ciale e anës së majtë, por kjo mbeti vetëm njëdëshirë. Atë ditë u vendos që ditën e nesërmeqë ishte e hënë të bëheshin analizat e paramjekësore. Por atë natë në darkë, dr. Xhati, sinjë patholog me njohuri të thella anatomike,i thotë të shoqes se “natyra e dhimbjeve nëformë therëse, e bënin të dyshojë për njësëmundje të keqe”. Të nesërmen vizitat u fil-luan tek stamatologu dibran dr.Qemal Os-mani, koleg i Xhatit në Peshkopi, i cili, sapoe ekzaminoi, e përcaktoi me shumë dhimbjesi shenjë mjaft të keqe. Prej aty u shkua tekonkologjiku, ku dr. Ramazan Isufi, shok i stu-dimeve i Xhatit, gjithashtu e përcaktoi si tëtillë, duke u kujdesur që të mos i bie në syshokut të tij të fakultetit. Por ishte e vështirëqë t’ia hidhje dr. Xhatit! Sapo e pa recetën kushkruhej “caa. sublinguidal”, Xhati i thotëMirës që “dyshimet e mia, për fat të keq, pokonfirmohen. Më duket si ezofag cancer!”. Meshumë kujdes, dr. Ramazani na tregoi që puçranën tabanin e gjuhës “ishte e capsuluar” dhesugjeroi se do të ishte më mirë në se do tëmund “të shkonim në Turqi, ku mjekësia ësh-të më e zhvilluar” etj. Dhe kështu u bë. Paspërgatitjeve dhe lidhjeve me qendrat spitaloreprivate të Stambollit, me 16 prill 2010, Xhati,i shoqëruar nga Isufi, u nisën për në Stamboll,duke na lënë ne të gjithëve në ankth shpirtëror.Udhëtimi për në spitalin “SANTA PLUS” të

Prill 2011 - 2360nr.

kujtesëStambollit u bë me dt. 16 prill 2010, ku me19 prill, dolën rezultatet e biopsisë. Dolënashtu siç kishim frikë të gjithë: masë tumor-ale malinje! Asnjë nuk mund t’i mbante lotët!Por më shumë nuk mbahej Eno, djali 7 vjeçari Isufit dhe Gentës, “shoku” i vogël i Xhatit,të cilin mezi e qetësoi Genta në darkë vonëduke i kujtuar “kostumin Nike që do t’i silltebaba nga Stambolli”. Mjekët i propozuan op-eracion të thellë të tabanit të gjuhës, hapje tëlaringut etj, i cili do të zgjaste 8-10 orë, paasnjë garanci për jetën. Megjithëse Xhati nukpranoi të operohej, u desh të rrinte disa ditënë pritje të hapjes së fluturimeve të “TurkishAirlines” , të bllokuara nga pluhuri vullkaniki Islandës, që kishte shpërthyer me dt.17 prill.Flsinim çdo ditë me Xhatin në telefon, pornga zëri dukej i lodhur. Kthimi në Tiranë u bëvetëm ditën e xhuma, me 23 prill. Vizita edytë në Stamboll u bë në ditët e para të majit.Këtë herë, na orientuan drejt një spitali mëmodern, të quajtur “ACIBËDEM”, ku apliko-hej terapia e rezatimit radioaktiv, por vetëmpas operacionit të lartpërmendur. Pas kthimitnë Tiranë, u orientuam drejt mjekësisë alter-native dhe kurave bimore. Në tetor 2010 Xhatibën edhe udhëtimin e fundit për Peshkopi,kur takohet për të fundit herë edhe me shokëte punës, por dhimbjet e detyrojnë të kthehetbrenda ditës. Prej këtij momenti, sipas këshil-lave të mjekëve të onkologjikut, kishim fillu-ar t’i jepnim edhe qetësues për dhimbjet eforta periodike që kishte nën gjuhë. Ndërkaq,vazhdonin t’i shijonim së bashku kafet emëngjezit dhe të pasdites tek lokali i Qemalit,ku nuk kemi shkelur më që prej fundit të dh-jetorit 2010!

Me gëzim dhe shpresë e pritëm hapjen nëTiranë të siptalit “HYGEA”. Pas këtij momen-ti të gjithë shpresat u përqëndruan në terap-inë e goditjes me reze radiaktive vetëm tëqelizave të dëmtuara, të cilat u kryen në pe-riudhën 01.12. 2010-14.02.2011, me 5 se-anca në javë dhe disa ndërprerje pas vitit tëRi. Seancat zgjasnin 10’ dhe ishin shumë tëlodhshme dhe raskapitëse. Megjithatë, tek kjoterapi, përveç nesh, kishte një farë besimiedhe Xhati. Në një nga këto ditë, ndërsa rreke-sha t’i jepja zemër, i thashë që “këto reze dotë ta përthajnë dhe zhdukin atë të puçër tëligë”, ndërsa përgjigja ishte shkatëruese:”përta zhdukur jo, por mund ta frenojnë proçes-in!”. Nuk pata zemër ta pyes se sa kohë mundta frenonin, por ajo që munda të bëj, ishtedalja me kujdes nga dhoma dhe fshehja nënjë cep të oborit, ku nuk mund të m’i shihteaskush sytë e skuqur nga lotët. Kjo sëmundjemjaft e rëndë dhe e pashpresë, na kishte dër-muar të gjithëve. Pjesa më e vështirë ishtefakti, që Xhati, duke qenë doktor, e dinte mirëse si shkonin këto sëmundje dhe ne nukkishim asnjë shans për ta “gënjyer”! Madjeai, në një nga këto ditë, i kishte thënë Mirësse “deri në ditën e verës do të jem me ju,pastaj jam me ditë!”, duke i përmendur sepikërisht në ditën e verës të një viti më parë,i ishte shfaqur sëmundja e tmershme, të cilatpërgjithësisht nuk e kalonin vitin!Megjithëkëtë, ajo që më ka bërë përshtypjetë thellë, është përballimi me shumë kurrajëi kësaj sëmundje të tmershme nga Xhati, icili, kurrë nuk u ankua dhe kujtdo që vintepër ta parë, i thoshte se “jam më mirë” ! Menjë karakter shumë të fortë, ai na jepte zemërne, të shëndoshëve dhe vizitorëve. Kështu p.shnë paraditen e datës 21 mars, vetëm 5 ditëpara se të mbyllte sytë, ndërsa Qatip Kapxh-iu, që kishte ardhur ta shohë nga Peshkopia,nuk mund t’i mbante lotët, Xhati, që e shikoikëtë skenë, i thotë që:”duhet të bëheshim tëfortë. Është caktimi i Allahut dhe nuk kemise ç’të bëjmë!”. Edhe mua që muajin e fun-dit i rrija tek koka, dhe shpesh, lotët mëtradhëtonin, më thoshte që “duhet të bëheshai fortë, dhe njerëzit të mos më shihnin lot nësy!”.

Pjesa e dytë po kaq e vështirë dhe e dhimb-

shme ishte vështërsia në ushqyerje. Trakea er-dhi duke u ngushtuar dhe majisur së brendsh-mi, madje duke i lëshuar gjëndra të forta nëngrykë, që vështërsonin shumë përcjelljen deriedhe të lëngjeve. Pikërisht për këtë arsye, prejmë se 6 muajsh, Xhati ushqehej vetëm mesupra dhe me lëngje gjithfarësh, por jo mebukë!. Pikërisht për këtë arsye, tani çdoherëqë ulemi në tavolinën e ngrënjes, ndjehemi tëtejngopur ende pa filluar! Pikërisht për këtëarsye, lutjet e përlotura për vëllanë tonë tëmirë, na e kanë ndryshuar stilin e jetës!

Në atë mesditë të rëndë e të vështirë të 27marsit 2011, kur Xhatin duhej ta përcillnimpër në banesën e fundit, kam parë të qajnëme qindra njerëz, jo vetëm nga Dibra dhenga Tirana, por edhe nga Shkodra, Tropoja,Kukësi, Mati, Lezha, Kruja, Lushnja, Korça,Skrapari, Fieri, Vlora, Gjiirokastra, Saranda,nga e gjithë Shqipëria e mbledhur në Tiranë.Nga Peshkopia kishin ardhur dhjetra furgonëplot me njerëz, që ishin nisur sapo kishinparë njoftimin në rrugët e qytetit! Erdhën dhez. Osman Gazidede me të vëllanë z. Avdul,megjithë moshën e vjetër të tyre!. Dhe ata qëishin mbajtur në sy të njerëze, për Bashkimin2.5 vjet më parë, për Xhatin qanin pa pra!Nuk mund të mbaheshin jo vetëm pse si dok-tor, ai i kishte vizituar e mjekuar gjithë jetën,por ndoshta edhe pse kur kishin qenë për taparë vetëm para dy javësh, ai i kishte përcjellëderi tek dera e madhe, dhe u kishte thënë seishte”më mirë!”! Kishin ardhur gjithashtuthuajse të gjithë banorët e lagjes së “Kino-studios”, që e quanin atë doktorin e tyre, edhetë vjetrit edhe të rinjtë, edhe shitësit e mishite të bukës, edhe kamarierët, edhe pronarët elokaleve! Të shumtë ishin të ardhurit ngaGreva dhe Peshkopia, që me lot në sy naluteshin që të bëheshim të fortë, pasi “ Xhatinuk ka qenë vetëm i juaj. Xhati ishte dhe iyni!”.

Në këto ditë të dhimbjes së madhe, kurnjerëzit nuk na lënë asnjë çast vetëm, ndon-jëherë rrekemi të besojmë në iluzionin e kotësikur “Xhati ka shkuar në punë në Peshkopi,prej ku do të kthehet të xhumanë pasdite!”, simë parë! Por shpejt vjen mbrëmja, vjen dhe exhumaja, dhe e shtuna, dhe e diela dhe ditëtnjë pas një, dhe vetëm ai nuk vjen! Pastaj kurMira na tregon çantën e punës, që prej 6 mua-jsh e mbante të gatshme për të shkuar në Pesh-kopi, ëndra tretet dhe na rrok trishtimi! Nëçantë kishte vënë me dorën e tij stetoskopin,aparatin e tensionit, një bllok reçetash, njëvademekum farmacuetik voluminoz etj. “Dotë shkoj sa të bëhem më mirë, se më presinnjerëzit!”, i thoshte shpesh Mirës! Pjesa më evështirë është mbrëmja, kur mblidhemi tëgjithë, përveç atij, dhe rrekemi t’i japim ga-jret njeri tjetrit, dhe të mësohemi me këtë re-alitet të ri, që zemra s’don me e pranue! Dheashtu si i mbyturi në det, kapemi pas thelbittë jetës së shkurtër por të ndershme dhe dinji-toze të Xhatit tonë, pas kujtimeve dhe emritshumë të mirë të tij, dhe rrekemi të dalim nëbregun e kësaj jete, ku të gjithë jemi shtegtarëtë përkohshëm. Dhe lutemi që fëmijët e tij dotë dinë të ruajnë emrin e mirë të babait të tyredhe inshallah nuk do t’i ngjajnë atij vetëmme jetë! Lutemi për vëllanë tonë të dashur qës’do ta kemi më dhe falenderojmë Allahunxh.sh. që na e dha mundësinë të jetojmë përaq kohë sa Ai e ka caktuar, me këtë njeri mevlera të larta njerëzore, me dr. Nexhat Bun-gurin.

Dua ta mbyll këtë shkrim kushtuar dr. Xhatitme një falenderim dhe mirënjohje të thellëpër të gjithë të dashurit, shokët dhe miqtë etij të shumtë që e përcollën atë me dhimbjepër në banesën e fundit, dhe për të gjithë ataqë na janë gjendur pranë në këto ditë të vësh-tira, duke iu lutur Allahut xh.sh. që inshallahdo t’ia shpërblej, gjithë sakrificat që ka bërënë shërbim të shëndetit të njerëzve, me xhenetnë jetën e pasosur.

Prof. dr. ADEM BUNGURI

Rasim B. Sina, një jetë sakrificapër lirinë dhe demokracinëPjesa e historisë së munguar dhe të dhunuar

sakaq është dhe ajo e fisit Sina në Dibër.Ajo është një gen njerëzish që e lidhën ekz-istencën e tyre me traditën, me lirinë, meatdheun, me dinjitetin dhe lirinë njerëzoredhe familjare duke bërë emër në Dibër dhenë të gjithë Shqipërinë.

Rasim Sina lindi në kantundin Rreth - Kale- Muhurr (Peshkopi) në 15 Shtator 1931 -dhe vdiq në një spitalin Saint Marys Hospi-tal në Garfield, New Jersey shumë pak pasmesnaten më 19 Shkurti 2011. Rasim Sina,është biri i njërës prej familjeve të dalluaradibrane, për ndjenjat e larta patriotike e atd-hetare e cila është e lidhur me shume ngjar-je kombëtare.

Rasimi e kreu shkollën fillore dhetetëtvjeçare në katundin Kastriot të rrethit tëDibrës. Ndërsa shkollën e mesme e kreu nëqytetin e lindjes ne Peshkopi, nga viti 1951deri në vitin 1956. Në vitin 1957 ai së bash-ku me dy vëllezërit e tij - u arratisë nga Sh-qipëria, duke thyer telat me gjemba të kufir-it që ndau shqiptarët për më shumë se gjysmëshekulli, dhe arriti të dalë në pjesën tjetër tëkufirit shqiptaro - shqiptarë, në Dibër tëMadhe.

Nga viti 1957 ai së bashku me vëllezërit etij ka qëndruar si emigrantë politikë, në zonate Tetovës, për gati 8 vjet. Aty mbarojë sh-kollën Pedagogjike, dhe u caktua si mësim-dhënës i gjuhës shqip në disa nga shkollatfillore e fshatrave të Tetovës.

Në Tetovë, pati lidhje me shumë emi-grantë të tjerë anëtarë të familjeve më të miradhë më në zë të krahinës së Dibrës dhe disakrahinave të tjera, që edhe ata për të njëjtënarsye kishin lënë Shqipërinë.

Fati e solli që aty të njihej edhe me njëvajzë dibrane atë here fare e re dhe e bukurMeleqen nga fisi i Agollve. Me të cilën ai umartua dhe pati një djalë - Tomorin. Në vitin1965 arratiset nëpërmjet Kroacisë, dhe rrugëspër në botën e lirë shkoi në Itali, ku qën-drojë disa vjetë si emigrantë politik në ka-mpin Poertenones. Aty veprimtaria dhe ak-tiviteti i tij kombëtar u rrritë më shumë,mbasi në Itali ai u bashkua me forcat nacio-naliste që kishin dalë më para tij në mërgimdhe ishin nga Kosova, Shqipëria, Lugina ePreshevës, Mali i Zi, Maqedonia dhe Çamëri.

Mbas 10 vjetësh në vitin 1967 Rasimi sëbashku me familjen e tij dhe dy vëllezëritshkuan në ShBA. Këtu ai shquhet menjëherëpër aktivitetin e tij politik, teksa merr detyrëne si përgjegjësit të shtypit për OborrinMbretëror, ku zëdhënës i Oborrit të Mbretitinë Mërgim ishte i ndjeri Abedin Mulosmani.

Krahas punës ai për 20 vjet, punojë si drej-tor i Radios Zëri i Atdheut, së bashku mepatriotin Hysen Mulosmani, i cili ishte edi-tor dhe kryeredaktor, i kësaj radio dukeudhëhoqëur kështu njërën prej radio por-gamve më të dëgjuar dhe më të njohura nëSHBA në gjuhën shqip, “Zëri i Atdheut” ecila, ishte zëri i vërtet i Mbretërisë shqiptarenë Diasporë, dhe nga të vetemet dritare tëlirisë e demokracisë së bashku me Zërin eAmerikës, e cila ishte pjesë e Departamentittë Shtetit dhe promovonte kudo në botë pik-pamjet dhe vlerat e lirisë së popujve të shty-

Rasim B. Sinandërroi jetëmoshën 80-vjeçare më 19Shkurti 2011, nëNju Xhersi

pur nga komunizimi..Rasimi punoi disa vjet edhe si kryeredak-

tor i gazetës Atdheu, në mërgim dhe ishteanëtarë i kryesisë së Vatrës dhe Partisë Ogani-zata Kombëtare Lëvizja e Legalitetit nëmërgim. Duke marë pjesë në të gjitha takimete tyre.

Mirëpo, ajo që e dallon më shumë gjatëkësaj kohe është Radio Zëri i Atdheut që aidrejtojë së bashku me të ndjerin Hysen Mu-losmanin, për dy dekadat më të errta të pro-pograndës komuniste, 1970 - 1990. Pro-pogandë kjo që zhvillohej edhe në botën elirë nga Tirana dhe Beogradi. Zëri i Atdheutishte zëri i lirisë që ju kundërvu regjimeve tëTiranës dhe Beogradit, por edhe eksponetëvetë tyre, duke u flolur atdhetarve e patriotveshqiptarë me zërin e shpresës, ashtu si ato“dallandyeshet” e parë të lirisë dhe demokra-cisë, që sjellin pranëverën,

Ai dhe i ndjeri Mulosmani flisnin me gux-im dhe u thonin të vërtetën shqiptarëve tëAmerikës, duke u treguar atyre se çfar pondodhte me fatin e popullit shqiptarë, si atyreqë ishin në atë kohë nën regjimin e Enver Hox-hës por edhe më keq shfaqej gjëndja tek sh-qiptarët nën sundimin ish Jugosllavisë së Titos.

Ai dhe shumë bashkëatdhetar të tjerë pin-jollë këta të familjeve më në zë nga Kosova,nga Shqipëria, Kosovës Lindore, Mali i Zi,Maqedonia dhe Çamëria, u vendosën në kryetë demostratave të para anti sllavo komunistenë Diasporë. Ai u lidh dhe ishte në të gjithaveprimtaritë me Hasan Dostin, Seit Kryezi-un, Abaz Kupin, Fuad Myftinë, Faik Mali-qin, Abdulla Kaloshin, Jonuz Ndreun, FiqiriPrevizin, Hysen e Musli Mulosmanin, AbazLitën, Mexhit Dibrën, Professor Rexhep Kras-niqin, Nue GjonMarkajn, Abdulla Hoxhën,Nderim Kupin, Enver Shakën, Familjen Kul-la, Familjen Bushka, Dilaver Begun , ShehatTonizin , Gjekë Gjonlekajn, familjen Byty-qi, Doda, Agaj, Nezaj, Hoxha, Shehu, Mar-naçajt, Bajraktari, Gashi, Ndrec Gjergji, e tëtjera. Këta janë aq shumë sa duhen libra përtë shkruar. Pra ata ishin disa nga ata të parëtqë ngritën zëri për çështjen kombëtare dhembajtën gjallë shpresat e shqiptarëve për liridhe demokraci. Kudo dhe në çdo kohë nëNju Jork, dhe Uashington vetëm me flamurinkuq e zi me shkabën dy krenare pa yllin ekomunizmit mbi krye.

Aktiviteti i tij politik dhe kombëtar ishteedhe më i madh kur në Shqipëri ra komu-nizmi dhe kur Kosova u çlirua. Ai me shokëte tij shkoi pas rrëzimit të komunizmit nëShqipëri, dhe mbas çlirmit disa herë në Ko-sovën e çliruar. Mirëpo, Vitet e funditsëmundaj e rëndë dhe e pashërueshme e“ndau” nga veprimtaria dhe aktiviteti i tijpolitik dhe kombëtar. Deri sa vdiq në spi-talin Saint Marys Hospital në Garfield, NewJersey në 19 Shkurt 2011. Duke lënë pas vetesdy djemt dhe një vajzë.

Shqipërisë dhe shqiptarëve i duhen sot mëshumë se kurrë njerëzit e saj me tradita, këtanjerëz të cilët edhe kanë flijuar veten, famil-jen dhe gjithçka të tyren të shtrenjtë, vetëmnë emër të kombit dhe të popullit të tyre, nëemër të familjes dhe fisit të tyre.

HALIL RAMA

24 - Prill 201160nr.

Biblioteka e autorëve dibranë

Këto dhe shumë botime të tjera të autorëvedibranë mund t’i gjeni pranë librarisë “M&B”

Adresa: Rruga “Zenel Baboci”, Pall. Ferar, Tiranë (Pranë Selivisë)0 0 3 5 5 4 2 2 3 3 2 8 3 . 0 6 9 2 0 6 8 6 0 3 m b b o t i m e @ g m a i l . c o m

cyan magenta yellow black

-20%