identite maritime et evolution du cŒur des villes atlantiques (xvi-xxi siecles)...
TRANSCRIPT
IDENTITE MARITIME ET EVOLUTION DU CŒUR DES VILLES ATLANTIQUES (XVI-XXI SIECLES) Saint-Nazaire-Nantes, 8, 9, 10 juin 2006
Identité maritime et paysages du sel - entre stratégies continentales et logiques maritimes – la
ville/port d’Aveiro Inês Amorim (UP, FLUP, IHM)
Ports Portugais en 2005
Ports (www.imarpor.pt/ma
in/estat.htm
Millions euros
Sines 24.9
Porto/Leixões 14
Lisboa 11.3
Setúbal 6.6
AVEIRO 3.3
Figueira da Foz 0.9
Viana Castelo 0.6
Portimão 0.05
Faro 0.04
une ville hors du port, un port hors de la ville
sec. XII / XIIprès d’ Ovar
sec. XVDans l’ille de Testada (doc. 1407 “a qual barra parte de uma parte com a veia de Vouga e da outra parte com a veia que vai para o val de Cabanões e da outra parte com a veia que vem pela passagem de Cacia e vai para o mar”
sec. XVICharte royal d’Aveiro, 1515 “...outra ilha contra a foz a que
chamam Monte Farinha”
sec. XVII“ter o canal da barra mais de 3 léguas, que são 9 milhas
da Vagueira de Mira aqui”
Un Forte (Vielle) “1643”
1757, port clos
L’évolution de la fixation du port d’Aveiro
1808
Ouverture du port (le même lieu aujourd’hui)
El atlas del rey planeta : la descripción de España y de las costas y puertos de sus reinos
José Teixeira Albernaz, 1622
1764 – dessin du port par un consul hollandais à Aveiro
Desenho tosco...1764 [ANTT, MR, maço 367- Letra A] (Ms., preto e branco, em papel, 360x290 mm, s/escala)
IDENTITE MARITIME ET EVOLUTION DU CŒUR DES VILLES ATLANTIQUES (XVI-XXI SIECLES) Saint-Nazaire-Nantes, 8, 9, 10 juin 2006
“Carte particulière des environs d’Aveiro depuis la Riviere du Vouga jusques a la nouvelle barre contenant dex lieues quarrées de pais Sans la partie de mer qui sy trouve levee entierement par François Hiacinte de Polchet et Louis d’Alincourt reduite en petit pour l’intelligence du projet a St.Hiacinte” (Ms., color., em papel, 1070x534 mm; Esc.gráf.de 800 braças de 8 palmos=59.5 mm
Polchet 1757
XXIII ENCONTRO DA ASSOCIAÇÃO PORTUGUESA DE HISTÓRIA ECONÓMICA E SOCIALDa cartografia histórica à reconstituição cartográfica - o caso de Aveiro em meados do século XVIII
La reconstitution cartographique (l’ouverture au 1759 et aujoud’hui
Le sel pour cabotage interieur et pour le forland (XVIII siècle)
Gráfico 3Distribuição média, mensal, do sal saído pela Barra
1692 a 1739 e 1770 a 1779
0
5000
10000
JFMA M Jn Jl Ag S O ND
Meses
Cont
os
Distribuição mensal do sal saído pelos Portos Secos em 1750 (em contos)
0100200300400500600
Meses
Co
nto
s
C o im bra
P o rto
Barra em 1777
Barra em 1808
P essegueiro do Vouga
M urtosa
Esgueira
Sosa
O is da R ibeira
Angeja
Aveiro
Bunheiro
Recardães
Vagos
Sever
Águeda
Salreu
Eixo
Í lhavo
O var
T orreiraEstarreja
O uca
Serem
Lamas do Vouga
C o im bra
P o rto
Barra em 1777
Barra em 1808
M urtosa
Sosa
O is da R ibeira
Angeja
Veiros
Recardães
Vagos
Sever
Águeda
Salreu
Eixo
Í lhavo
O var
T orreira Estarreja
Lamas do Vouga
Válega
P inheiro da Bemposta
Serem
P errães
M ira
Destino do Sal com ercializado pela R ia na Provedoria de Aveiro, em 1750 e 1771
D istricto Adm inistrativo de Aveiro , Estradas constru ídas..., por construir - 1884 [BM A, s/ n]
AM O RI M , I nês - A ve iro e sua P rovedoria no sécu lo X V III (1690 - 1814). E studo económ ico de um espaço h is tó rico
, escala 1:250.000, D irecção Geral do Am biente, 1994C arta A dm in is tra tiva de P ortuga l (A tlas do A m b ien te )
Fonte: AM A - n . 122, 131, 143, 152 - L ivros guias de fianças de sal, Anexos 9.1 a 9.4
O utros valores não cartografados:Palheiros de Muge 0.6"O utros" 0.22
O utros valores não cartografados:F igueira 0.10Nazaré 0.09
Lim ite de P rovedoria
0 5 km
Rede h idrográfica principalL im ite de navegabilidade
Estrada real
Percentagem de sal:
Norte
Pro jecção de GaussE lipso ide Hayford ( I nternacional)
Datum de LisboaCoordenadas M ilitares
71.8356.41
0.014.87
12.86
, Coim bra, CCRC, 1997
FLUPSDI / CartografiaM iguel Nogueira / 2000
Distribuição mensal do sal saído pelos Portos Secos em 1771 (em contos)
050010001500
Meses
Cont
os
Barra em 1777
Barra em 1808
CantanhedeCoim bra
Coim bra
Lam egoViseu
Lam egoViseu
Lam egoArouca
Arouca
Douro
PortoPorto
Fonte: Districto Administrativo de Aveiro, Estradas construídas..., por construir - 1884 [BMA, s/ n]
no século XVI I I
N orte
0 10 km
Limite de Provedoria
Sede de FreguesiaCovão do Lobo
Mapa 1 - I nfraestruturas de circulação no espaço histórico da Provedoria de Aveiro
Cursos de água navegáveisCursos de água não navegáveis
Estrada realEstradas secundárias
AM O RI M , I nês - Aveiro e sua P rovedoria no século XVI I I (1690 - 1814). Estudo económ ico de um espaço histórico , Co imbra, CCRC, 1997
O liva l
Crestu m aLeve r
Can ed o
S and imA rgo n cilh e
S ang u ed oA n ta
V ila M a io r
V a le
M ozelo sS ilva ld e
L ou rosa
L ou red oP aram os
G u isan d e
F e rm ed oP ige iro s
R om ariz
S anfin sM aceda E sp arg o
A rrifan aF o rn osA rad a
T ravan ca
S ou toC arrego sa
P ind elo
R og e
Cepe lo s
Co dal
O sse la
L ou re iro
U l
A van ca J u n q u eiraT ravan caP a rd ilh ó
P a lm az
Bu n heiro
R ocas do V ou g a C ou to de E stevesB ran caV eiros
S ilva E scu ra
S a lreu
Can e las
C ed rim
A n g ejaCacia
P esseg u eiro d o V ou g a
V alm aio r
P arade la
T a lh ad as
E sg u eira
F ro ssos
V alon g o d o V ou g aA lq ueru b imE ixo
M acie ira d e A lcob aA rad as
T ro fa d o V ou gaE iro l
C astan h eira d o V o uga
R eq ueixo
O is da R ib e ira
F e rm en te lo sE sp in h el
S osa
O iã
T ro visca l
S anga lh osM am arrosa
A n cas
V ilarin h o d o Ba irro
M o ita
A rco s
C o rteg aça
Lob ãoF iães
R io M eão
G ião
F eira
O var
M an so res
V álega
Bed u íd o
F e rm elã
A rõ es
V ila C h ã d e Cam b ra
S .R oq ue
M oste iró
E scapães
F ajõesC esar
A lb erg aria - a - V e lh a
M urtosa
V ag os
M ira
Á g u ed a
O liveira d o Bairro
A g u ad a d e C im a
A velãs d e C im a
A g adãoBelazaim a d o Ch ão
S . L ou ren ço do Ba irro
Barrô
R ecard ães
Í lh avoT ravassô
S egad ães
P réstim o
S . J oão de V erE sm oriz S . M ig u el d o M ato
A V E I R O
S ever
S . J oão de L ou re
O live ira de A zem é is
S . J oão da M ad eira
L am as d o V ou ga
S . P ed ro d e C aste lões
P inh eiro d a Bem p osta
M acinh ata d a S e ixa
V ila C ova d e P errin hoN og u eira d o C ravo
M acie ira d e Sarn es
M ilh e iró s d e P o iares
S an tiag o d a R ib a- U l
N og u eira d a R egedo u ra
O le iro s
S . J o rg e
S . V icen te de P ere ira J u sã
L am as
P aços d e B ran d ão
V ila d e C u cu jães
S . M artin h o da G ân d ara
Covão d o Lob o
A g u ad a d e Baixo
R ibe ira de F rág u as
E scariz
M acie ira d e Sarn es
M acinh ata d o Vou g a
A velãs d e C am in h o
P ared es do Ba irro
M ad ail
FLUPSDI/CartografiaMiguel Nogueira / 99
Année
Population portugaise
Paris Lisboa Porto Aveiro
15281 400 000/ 1 500 000
70 000 12 000 2 700
1550
100 000 or 120
000
1590
165 000
1619
165 000 14 500
1750
570 000 185 000
1758
121 224 24 228 3 316
18012 912 672
550 000 195 000 43 212 3 793
Perfil da cidade de Aveiro, 1770-1775 (?) [Museu de Aveiro
Carte de la ville
... 1780-81 (?) [IGC, nº 390]"
Fonte: I . G . C ., n .º 390, 318
Espaços de circulação (1780) e intervenção (1790)
Norte
0 100 m etros
S. Barto lom eu (R ua)20
Vento (R ua)
S. P au lo (R ua)23
Larga (Rua)13
S. G onçalo o Velho (R ua)22
21
Caizinho (Rua)7
Bestas (Rua)6
M ercado res (R ua)15
Barcas (R ua)4
Coste ira (R ua)9
T avares (Rua)24
A lboi (R ua)1
Arribas (Rua)2
Arrochela (R ua)3
D ire ita (Rua)10
Beatas (Rua)5
Sto . An tón io (R ua)19
Loureiro (R ua)14
Caneiro (Rua)8
N ova (R ua)16
O larias (R ua)17
Espírito Santo (Rua)11
J esus (R ua)12
Rato (Rua)18
Espaço verde
Área de in tervenção urban ísitica
P rincipais arruam entos:
Zonam entos:
AM O RI M , I nês - Aveiro e sua P rovedoria no século XVI I I (1690 - 1814). Estudo económ ico de um espaço h istórico , Co im bra, CCRC, 1997
M apa 3 - R econstituição da Planta da cidade de Aveiro
I . G . C . , n .º 318
M uralha
Arruam entos e
Canal
P raças principais
Canal novo
Canal das P irâm ides
R ocio
R ibeira
P raça7
615
13
21
21
24
20
22
3
12
19
5
23
4
9
10
14
816
11
12
18
17
M arinhasM arinhas
M arinhas
M arinhas
A dro
A rie iro
I lhote do Co jo
A gra dos F rades
T erreiro
Largo
Largo
Este
iro d
e Sá
(ou
Ca n
a l d
e S .
Ro q
u e)
P raya da Cruz
P raya de S . Roque
Carm elitasdas
M atadeiro
T rás dos A idos
Cais
Barr
eira
s
Adro deS . D om ingos
S . M iguel
S . Brás
Q u in ta do G ato
FLUPSDI/CartografiaMiguel Nogueira / 99
Alcoforado (1877) – image de la ville du coté de la mer