ŠIBENIK u nedjelju II. veljače 1912.

HRVATSKA RIEČ P R E D P L A T A : Z A ŠIBENIK DONAŠANJEM U KUĆU T E ZA AUSTRO-UGARSKU pqSTOM NA MJESEC K L25. ZA^TROMJESEC K 3 7 5 POLUGODIŠNJE I G O -

j _ w v

Z A INOZEMSTVO K 1 5 I P O Š T A R I N A . - P L A T I V O i U T U Ž I V O u Š I B E N I K U .

E RAZMJERNO

1 M >J «DINI BHOJ IO PAKA

JUTARIVJI XvIÄ r IZLAZI -SRIEDOM, PETKOM I NEDJELJOM

T e l e f o n t > i - Cckovni rjioun 7 1 . 0 Í 0

UREDNIČTVO I UPRAVA „HRVATSKE RIEČ1" NALAZE S E U „HRVATSKOJ T I ­

SKARI" (Dr. KRSTELJ I DRUG.) - RUKOPISI NE VRAĆAJU SE. - NEFRAN-

KIRANA S E PISMA NE PRIMAJU.

OGLASI JPO CII$XIKU.

Na obtuženičkoj klupi. Stranka prava danas nalazi se

btuženičkoj klupi. Konstatiramo li

| da je program stranke prava —

i priznanju protivnih stranaka —

at [kao obći narodni program,

mo činjenicu, da je na obtuženičkoj

i čitav hrvatski narod.

Istodobno i u Banovini i u Bosni

•dali su progoni pravaša na svim

.ma. Ban Čuvaj izjavlja na kon-

iciji hrvatske delegacije u Budim-

. . , da je hrvatski sabor razpušten

i držanja stranke prava, koja bi

i u saboru izniela p r e d l o g z a prelom

jarskom. Poluslužbeni organ m a ­

ske vlade „Pester L l o y d " označuje

lorandum zastupnika stranke prava

^vratnim d e m o n s t r a c i j a m a " , te

uztuk ovima dokazuje potrebu da

Hrvatskoj imaju uporabiti n a j -

LStičnije mjere. Sam ministar

isjednik magjarski grof Khuen, u

jvoru na Polonyevu interpelaciju,

-,-ivljuje da se sa pravašima ima

postupati kao s a v e l e i z d a j n i c i m a ,

a njegova prietnja dobiva konkretnu

formu već u tome, što bosanska vlada

formalno navješta progon Hrvata

Herceg-Bosne inkriminirajuć njihovim

organizacijama odnošaje sa braćom

u ostalim hrvatskim zemljama.

Mi smo dakle pred činjenicom,

da je program stranke prava, ideja

jedinstva narodnoga, ožigosan žigom

veleizdaje.

Nije se tome čuditi. Magjari su

k posmatrali Hrvatsku lih sa gledišta

j i specifično magjarskih interesa,

gjarima je Hrvatska bila veleizdaj-

i i onda, kad se je sa Jelačićem

da brani monarhiju i dinastiju

Košutovog zuluma, koji i sada,

više od 6 0 godina, jednakom

lencijom, i ako u drugoj formi,

iljava se proti Hrvatskoj i proti

irhiji Habsburga.

ntij« l a u e n t i j t f U ftndrcjcV. loje bilježnice).

i v a m a , g o s p o d o , i m a m g o v o r i t i ; d a

g o v o r i t i , p a k v a m s e m o r a m i

Ustaviti.

Z o v e m s e m i š ; p a r d o n , n e o n a j

g a m a č k e s l a d k o p o j e d u , j e r j a v a m

tn dvie n o g e i d v i e r u k e . M o j e j e n a j -

z a n i m a n j e : z a v u ć i s e u k o j u bužicu,

me n i t k o n e v i d i . O d a t l e g l e d a m ,

p a m t i m , š t o n a š s v i e t r a d i i

)ri . T o v a m j e i k n j i g a m o g a ž i v o t a .

J o j , k o l i k o s a m t o g a č u o i v i d i o !

V e ć s a m v a m , g o s p o d o , o s t a r i o . G r e -

bi b i l a , d a p o g i n u s a m n o m s v a k o -

| s l ike , š t o ih z a p a m t i l i , iz menažerije

na jmi l ih k i p a i s t v o r o v a : m u ž k a ,

— s t a r a , m l a d a — g o s p o d s k o g a i

i č k o g a s o j a . S t o g a , g o s p o d o , e v o ć u

n e k e o d tih i z p r i č a t i i to b a š o n e

' a s n a j i n t e r e s a n t n i j e .

M o l i m l i e p o : p o s l u h i d o b r u v o l j u !

P o z n a t e li L a u r e n t i j a L a u r e n t i j e v i ć a

re jeva ? N e ? T o v a m j e

, š to s e p r e d k a v a n o m r a z k o l a č i o n a

s t o c a ; j e d a n m u p r e u z a k . T r b u š a s t i

lat, a č a d j a v k o c i n c a r - c i g a n č e , z a t o i

L a u r e u t i j e . V e l i k e c r n e o č i r a z k o l a č i o ,

i r a z r o g a č i o , te b u l j i . b u l j i : „ o n a m o ,

Hrvati veleizdajnici? ! M a nije li

bjelodana veleizdaja ona koju poči-

njaju Magjari nad našom Banovinom,

kada sustavno bacaju pod noge za­

kone sankcionirane od Njegova V e ­

l ičanstva? Nije li veleizdaja ono ha­

račenje i najsitnijih nagodbom zajam­

čenih prava, toliko i takovo da nema

ni najneznatnijeg paragrafa nagodbe-

nog zakona a da niie bio najbrutal­

nije p o p l e s a n ? !

M a što, ma gdje je veleizdaja?

Zar u tome, što će i zadnji komadićak

i najzadnjeg Hrvata još uviek govoriti :

J a s a m H r v a t ! Ili valjda zato, što

mi smo potomci Zrinovića, a ne zeta

njegovog Rakoczya, potomci Kvater-

nika a ne Lajoša Košuta ? 1

Što mi Hrvati hoćemo, zahtjev

je jednoga kulturnoga naroda, u skladu

sa interesima monarhije i dinastije, u

duhu svakog naprednog naroda. Kad

narod Elsasa nije dospio na vješala

radi svojih težnja van granica nje­

mačkog carstva, zar mi da budemo

veleizdajnici, samo za to, jer hoćemo

da sloboda, pravo i zakcn u habs-

buržkoj monarkiji ne budu monopol

jednog ili dvaju naroda, nego posjed

cjelokupnog pučanstva ove države ? 1

i rzrrajeTrrrjTTraše- težnje uperene

su protiv težnja magjarskog naroda,

al nisu to težnje koje idu za p o -

djarmljenjem, za ugušenjem drugih,

ma pravo svakog slabog i potlačenog

da se odhrva sili jačega , narodno

načelo poduprto historičkim državnim

pravom.

Napokon kad i ne bi bilo

svega toga, pitati se moramo o d -

kud u modernoj državi temelja da

i revolucionarne težnje suzbija na onaj

način kako si zamišljaju gospoda u

Pešti, kada mi, za ostvarenje naših

težnja, ne trebamo ni exposediranja

vladara ni rušenja državnih g r a n i c a ? !

Kada u monarhičnoj Italiji republikanci

o n a m o za b r d a o n a " . T e ž k o m m e s n a t o m

d e s n i c o m g l a d i l j u b i m i c u b r a d u , a l i e v i c o m

m i l u j e s v o j na jmi l i j i idea l — — t r b u š a s t u

b a č v i c u .

Vi mis l i te v a l j d a , d a j e on s t a r ? —

A to n i p o š t o n e ! P r e v a l i o j e v e ć d a v n o

č e t r d e s e t u , al z a t o j o š n i j e ni p u n o l j e t a n .

Vi s e s m i j e t e , j e 1' t e ? — — M a

to v a m j e s a s m a n a r a v n a s t v a r . Č u j t e :

— — M i l o z v u č n i g l a s o v i k lav i ra uzdižu

g a u n e b e s k e s f e r e — g l a z b e n i k j e ; m i o

p o g l e d d j e v o j č i c e s r c e m mu t r e s e — r o ­

m a n t i č a n j e — pardon: ž e l i o bi s e z a l j u ­

biti ; ž u t a c i i h i l j a d i c e u z n e m i r u j u g a i

p u s t e m u ž e l j i c e m a m e — t r g o v a c j e !

I s t o d o b n o b i t i : g l a z b e n i k , r o m a n t i č a n ,

pardon: že l je t i biti z a l j u b l j e n k a o i n a š

M a r k o s „Barkuna", ter i t r g o v a c : to

s k u p a n e i d e , p a k n e i d e ! E t o z a t o i

i m a „tutora" iliti v a m p o n a š u „ s k r b n i k a " ,

b a š s t o g a i n i j e j o š p u n o l j e t a n 1

J e s a m li v a m d a k l e l a g a o ? P r o t e ­

s t i r a m prot i t o m e , j e r j a n i k a d a ne l a ž e m

k a o ni f o t o g r a f s k i a p a r a t ; p i t a j t e s t a r e i

r u ž n e frajlice o f o t o g r a f s k o m a p a r a t u i o n e

ć e v a m , g o s p o d o , p o t v r d i t i .

J o š L a u r e n t i j e ž i v e , a vi mis l i t e z a r ,

d a j a g o v o r i m o m r t v i m ? N e , to n i k a k o

n e ! M r t v i h s e i j a p l a š i m , k o š t o s e p l a š e

i n a j m a n j e s j e n e i u s p o m e n e n a š i „patres

i socijaliste, kada ü Francuskoj razni

boulangiste, monarhiste i revolucionarni

socialiste mogu da nesmetano razvijaju

svoju djelatnost, u koliko nije prevrat-

n a ; kada u samoj Ugarskoj može se '

propagirati ideja odcjepljenja od Au­

strije, a da za to ni Justhovci ni

Košutovci nisu udareni žigom veleiz-

dajstva — kako se može zabraniti

hrvatskom narodu da smije poraditi

za promjenu današnjeg sistema, z a ­

konitim, parlamentarnim putem, da

dualizam okrenemo u trializam, onako

isto kako se je zakonitim putem cen­

tralizam promienio u dualizam, a ovaj

opet od neodvisnosti Hrvatske u o d -

nošaj podredjenosti Ugarskoj? Sudeći

protivno, po logici magjarskih vlasto­

držaca, i Beust i Deak, rušeći d o -

ondašnje sisteme, bili su najveći vele­

izdajnici !

U državi modernoj, gdje vriedi

Rousseau-ovo načelo o podjeli duž­

nosti i prava medju vladarom i naro­

dom, gospoda ministri moraju sa

poštovanjem govoriti o narodu.

Ali ako magjarska gospoda u istinu

ozbiljno misle, da stranku prava —

a to je isto što i cieli hrvatski narod

— stave na obtuženičku klupu, reći

ćemo i njima i svima: Ako imamo ro ­

bovati, robovat ćemo svakomu, ali

nipošto — da okrenemo onu Gjur-

kovićevu — narodu A u f P u f f !

Sjednice o kmetstvu u Dalmaciji.

B e č , 9 v e l j a č e .

S e k c i o n i š e f u m i n i s t a r s t v u f i n a n c i j a

D r . B a r u n E n g e l s a z v a o j e za iduć i p o ­

n e d j e l j a k s j e d n i c u p o d o d b o r a d a l m a t i n s k e

k o m i s i j e u m i n i s t a r s t v u t r g o v i n e . N a o v o j

s j e d n i c i izv jest i t ć e p r o f e s o r D . S c h u l l e r n

o p i t a n j u k m e t s t v a , d o č i m ć e d v o r s k i s a ­

v j e t n i k Antun vi tez P a n t z o p o d j e l b i o b -

ć i n s k i h d o b a r a u D a l m a c i j i . S j e d n i c i ć e

p r e d s j e d a t i s e k c i o n i š e f b a r u n E n g e l .

P r e d l o ž i k o j e o v a s j e d n i c a p o p r i m i b i t ć e

o n d a p o d a s t r t i j e d n o j p l e n a r n o j s j e d n i c i

d a l m a t i n s k e k o m i s i j e , k o j o j ć e p r e d s j e d a t i

g l a v o m minis tar t r g o v i n e R o e s s l e r .

patriae" — s p a s i t e l j i p u k a — p o k o j n o g

n a č e l n i k a d r a . C e g e . D a k l e L a u r e n t i j e v i ć

j o š V a m žive i b a š n e d a v n o b i l o , d iže se

s a d v a s t o c a , a p r s a — o n a n j e g o v a iz -

b o č e n a — oki t io l i e p o m „ m a ž u r a n o m i

si tnim b o s i l j k o m " , p a k ć e ti r a v n o k m e n i .

U z d i š e , e j u z d i š e - e - e , j e d v a pi o g o v a r a i

s a s u z n i m o č i m a zagrl i m e , p a k mi š a p ć e :

„ M o j m i š u , j a bih s e o ž e n i o , ali mi

n e d a d u , ne d a d e prokle t i „tutor". Nu

i p a k t r e b a pr iznat i , d a bi to bi la k r a s n a

s t v a r , k a d a b ih j a to m o g a o z a b o r a v i t i ,

ali n e d a k l e t o s r c e , m o j e j u n a č k o srbsko

s r c e . T a k o mi s v . S a v e uradi t ć u , k o š t o

o n o u r a d i š e na K o s o v u ! "

„ M a š t o u r a d i š e ? " — u p i t a m , j e r mi

g a u p r a v ž a o ; s k o r o da i j a n e z a p l a k a h .

„ Š t o u r a d i š e ? — p i t a š — e - e - e h . . .

j e d a n izda , a drugi p o g i n u š e " .

„ Š t o t o ? — Z a r bi i ti k o g a i z d a o ? "

— p r e p l a š e n o u p i t a m .

„0 V u č e , V u č e , B r a n k o v i ć u , d a o d

B o g a n a d j e , s č e g a s v a k č a s na m i s o mi

s a d j e " . . . . o n d a u z d a h n e , z a p l a č e i p r o ­

g o v o r i : — „ n e m o g u ti d a l j e " .

„ Z a š t o ? " — u p i t a m s a m i l o s t n o .

„ Z a š t o ? p i t a š . . . Al nu p o s l u š a j o n a j

mili g l a s , g l a s p u k a , k o g a n a m v j e t r i ć sa

i s t o č n e s t r a n e d o n o s i " .

U to č u j e s e g l a s iz d a l j i n e : „ Ž i v i o

L a u r e n t i j e , ž ivio L o v r e p e č e n i ! Ž i v i o

poteš-tate !"

M i n i s t a r s t v o j e s a k u p i l o p o d a t k e g l e d e

r a z d i o b e o b ć i n s k i h d o b a r a u R u s i j i , R u -

muni j i i D a n s k o j pa n a m j e r a v a na temel ju

istih izraditi j e d n u o s n o v u , uzevši u o b z i r

pr i l ike u D a l m a c i j i , p o k o j o j bi s e i m a l e

razdiel i t i o b ć i n s k e l i v a d e , p a š n j a c i i td .

Odjeci „Plesa Hrvata". P r i m a m o iz d j a č k i h r e d o v a u B e č u :

Iza p l e s a H r v a t a u B e č u r a z n i e š e s e g l a ­

s o v i , da ć e U r p a n i položi t i č a s t p r e d s j e d ­

nika p r i p o m o ć n o g d r u ž t v a . T a k o d j e r s e p o -

g o v a r a , d a i neki drugi č l a n o v i o d b o r a

mis le s e iz javit i s o l i d a r n i m s a U r p a n i j e m ,

t o b o ž e d a mu d a d u z a d o v o l j š t i n u g l e d e

p l j u s k e , k o j u j e d o š i v i o radi p o z i v a b a n a

T o m a š i ć a i C u v a j a na p l e s . M i bi bili

zv jedl j iv i znat i , radi k o j i h r a z l o g a g o s p o d a

p r i e t e , d a ć e polož i t i č a s t i , za k o j i m a su

to l iko g r a m z i l i ? Ili zbi l ja m i s l e , da p r i -

p o m o ć n o d r u ž t v o n e ć e i b e z njih p r o ­

sper i ra t i ? Nj ih ni je u B e č u ni b i l o , a n a š e

j e d r u ž t v o živi lo i d o b r o t v o r n o d j e l o v a l o ,

p a k ć e , d a j B o ž e z d r a v l j a , i u b u d u ć e

d o b r o radi t i i b e z n j i h o v e p a t r o n a c i j e .

G o s p o d a s e o d v i š e m n o g o u m i š l j a v a j u .

Č e m u p r i e t e ? A k o s e „ s r a m e " biti na

upravi j e d n o g h r v a t s k o g d r u ž t v a , e pa

d o b r o , o n d a ć e s e na u p r a v u h r v a t s k o g

p r i p o m o ć n o g d r u ž t v a p o s t a v i t i l j u d e , za

k o j e s e z n a , d a s e d i č e , d a su s i n o v i

h r v a t s k o g n a r o d a .

Iz hrvatskjh zemalja

P r o g o n i p r a v a š a u B o s n i .

N e k i d a n j e „ H r v a t s k a " N a r o d n a Z a ­

j e d n i c a " d o b i l a o d v l a d e u k o r , j e r bi ,

s u d j e l o v a n j e m n jen ih o d a s l a n i k a n a p r a ­

v a š k i m k o n f e r e n c i j a m a , bi la p r e k o r a č i l a

s v o j d j e l o k r u g . S a d a j e i „ H r v a t s k a K a ­

t o l i č k a U d r u g a " , radi is te s t v a r i , d o b i l a

o p o m e n u uz p r i e t n j u , d a ć e s e razpust i t i ,

a k o s e u b i l o k o j o j f o r m i o g r i e š i o z a k o n

o d r u ž t v i m a ili p r e k o r a č i s v o j d j e l o k r u g .

B o s a n s k a p o l i c i j a j e d n o s t a v n o z a b r a n j u j e

H r v a t i m a B o s n e i H e r c e g o v i n e , d a p o d r -

ža ju b i l o k a k v u s v e z u s a b r a ć o m u o s t a l i m

z e m l j a m a . T o j e h v a l a H r v a t i m a za u s l u g e

d o p r i n e š e n e za a n e k s i j e B o s n e !

„ B r a n i k " o t r i j a l i z m u .

N o v o s a d s k i „ B r a n i k " , g las i lo D r a . M i ­

ha j la P o l i t - D e s a n ć i č a , p o p r a ć u j e p r a v a š k i

m e m o r a n d u m o v a k o :

„ Z a r o n o teb i v i č u : Ž i v i o ! "

„ J e s t ! "

„A š t o to z n a č i : L a u r e n t i j e , p a k

o p e t : L o v r e p e č e n i ? "

„ M o j m i š u , a l a si g l u p ! K a d a s e

m e s o d o b r o i z p e č e , t a d a p o č a d j a v i ; z a t o

s a m o d L o v r e i j a p o s t a o L a u r e n t i j e " .

„ R a z u m i j e m s a d a v e o m a d o b r o ; ali

nu, š t o znač i o n a j „ Ž i v i o " ! "

„ H o č e š , d a si mi p r i j a t e l j i d a s e

za m e z a n i m a š , a j o š n e z n a š ni t o , d a

m e p u k p r o g l a s i o za „poteš-tatom"

, ,E n i s a m z n a o . Ali o p e t n e z n a m ,

š t o z n a č i t o . „poteš-tata".

, ,Aa , d o š o v r a n a c n a k l a n a c . Vi Hr­

vati k l e v e ć e t e n a s S r b e i S r b a k o v i ć e , d a

n e m a m o kul ture i ne p o z n a m o k l a s i k e

t. j . g r č k i i la t inski , d a s m o mi inferiorna

r a s a . E t o v i d i š , d a s t e vi t a k o v i , a mi

s m o p o z v a n i o d P r o v i d n o s t i , d a v a m a

H r v a t i m a d o n e s e m o mi S r b i i S r b a k o v i ć i

p r o s v j e t u i i z o b r a z b u u s v e m u . K a d a e t o

n e z n a š tu n a j p r o s t i j u r i e č „poteš-tata",

k a k o ć e š d r u g o z n a t i ? I p a k ću ti kazat i

i nauč i t i t e , j e r „ n a u č i t i n e u m i t n e " to j e

d j e l o m i l o s r d j a , a k a m o li o n o , š t o mi

g o v o r e , d a j a n e i d e m u c r k v u , p a k d a

ne z n a m dotrinu. — D a k l e č u j : p r v a o n a

r ieč „poteš" znač i u naškom j e z i k u : možeš,

a Jata" to s e r e č e o d mil ine „ćaća"."

„ M a k a k o t o ? T o m e n i n e i d e u

g l a v u " .

„ E v o k a k o : „poteš" to j e o d l a t i n s k e

T r i j a l i z a m to j e b a š o n o , č e g a s e m a ­

g j a r s k i državnic i b o j e . N e s a m o o t c j e p l j e -

n je H r v a t s k e i S l a v o n i j e o d U g a r s k e , n e g o

j o š v i š e d a bi j e d n a t r e ć a a u t o n o m n a t v o ­

r e v i n a bi ia na u š t r b u g l e d u i s v e m o ć i U g a r ­

s k e i m a g j a r s k o g a n a r o d a . T o j e o n o , š t o

b a c a u b r i g u m a g j a r s k i n a r o d . Ali o d k u d a

ta b r i g a ? O d k u d a ta j s t r a h ? Z a r bi o v o

bi lo m o g u ć e , k a d bi u U g a r s k o j p o s t o j a l e

n o r m a l n e pr i l ike , k u d bi s e s a H r v a t s k o m ,

k a d bi s e s a n e m a g j a r s k i m n a r o d n o s t i m a ,

p o s t u p a l o , k a o š t o t r e b a i k a o š t o bi b i l o

p r a v o . Ali k a d isti G e z a P o l o n v i , k o j i d a ­

n a s in terpe l i ra p r o t i v t r i j a l izma, j a v n o u

u g a r s k o m s a b o r u želi , d a s e p r o t i v n e m a -

d j a r s k i h n a r o d a d o n o s e z a k o n o n j i h o v u

i n k o m p a t i b i l i t e t u , p a k a d isti G e z a P o l o n v i

n e m a niš ta p r o t i v s a m o v o l j e n o v o g a b a n a

C u v a j a u H r v a t s k o j , v e ć b a š o n želi , d a s e

p o k o r e i Hrvat i i svi n e m a d j a r s k i n a r o d i u

U g a r s k o j , o n d a mi p i t a m o i G e z u P o l o n v i a

i d r u g e m a d j a r s k e d r ž a v n i k e : „ Š t o s e vi

b u n i t e pro t iv t r i ja l izma, k a d b a š vi i H r v a t e

i d r u g e n e m a g j a r s k e n a r o d e t j e ra te u n a ­

r u č j e t r i j a l i z m a ? "

H r v a t s k a d e l e g a c i j a u B u d i m p e š t i .

B i v š i T o m a š i ć e v i d e l e g a t i , s a g r o f o m

P e j a č e v i ć e m na č e l u , o b d r ž a v a l i su d n e

7. o v . m j . u B u d i m p e š t i k o n f e r e n c i j u , k o j o j

su p r i s u s t v o v a l i i d e l e g a t i D r . P a p r a t o v i ć ,

D r . M a z z u r a i B e n e š i ć , č l a n o v i n e z a v i s n o g

k l u b a , d o č i m k o a l i c i o n a š k i d e l e g a t i o s t a ­

d o š e d o m a , a m o g l i su na k o n f e r e n c i j i

n a d g l a s a t i m a g j a r o n e . N a o v o j j e k o n f e ­

renc i j i b a n Č u v a j r a z v i o s v o j p r o g r a m .

R e k a o j e , k o j e g a o k o l n o s t i p r i n u d i š e d a

j e b a n s k u č a s t p r i m i o , n a g l a s i v š i p o d j e d n o ,

da on u H r v a t s k o j n i k a k o ne n a m j e r a v a

e tabl i ra t i nasi lni Vežim, n b g o da ć e , pun

p a t r i o t i č n i h o s j e ć a j a , n a s t o j a t i v l a d i n e p o ­

s l o v e vodi t i n a u n i o n i s t i č k o j baz i . U k r a t ­

kim c r t a m a b a n j e o c r t a o s v o j d o s a d a š n j i

r a d i m o t i v i r a o r a z p u s t s a b o r a , i s t i čuć i ,

d a ta j r a z p u s t n i j e n i k a k o p r o t u u s t a v a n i

da j e o n b i o pr is i l j en p o d u z e t i ta j k o r a k .

O n j e u n a p r e d z n a o , d a ć e m u v e ć i n a

t o g a s a b o r a pravi t i n a j v e ć e p o t e ž k o ć e , a

n a r o č i t o j e r a z p u s t i o s a b o r radi d r ž a n j a

s t r a n k e p r a v a . U j o s t a l o m on ć e u zak . r o k u

p r o v e s t i n o v e i z b o r e i s a z v a t i n o v i s a b o r ,

pa s e n a d a , d a ć e u ta j s a b o r ući u n i o -

n is t i čka v e ć i n a . Š t o s e t i če z a p l i e n a o p o r ­

b e n o g n o v i n s t v a , to s u o v e p o d p u n o

o p r a v d a n e , j e r ti d n e v n i c i o b j e l o d a n j u j u

u p r a v o g r o z o m o r n e s t v a r i , k o j e bi i s v a g ­

d j e d r u g d j e b i le z a p l i e n j e n e . U o s t a l o m

ne n a m j e r a v a b a n s a m o pri z a p l j e n j i v a n j u

r ieč i „possum" š t o ć e reć i p o n a š k u

„mogu11, a »potes" z n a č i „možeš". O n i

t a m o š t o meni v i ču i p r o g l a s i š e m e

„poteš-tatom", ne z n a j u č i s t o i z g o v o r i t i :

„potes", n e g o i z g o v a r a j u „poteš", a d a im

j e l a k š e izgovor i t i i t a k o mi v i č u : Ž i v i o

„poteš-tate". O v o bi to p o našku z n a č i l o ,

k a o da bi v i k a l i : Živio ti naš Laurentije

Laurentijevića ili ti — a to j e s v e is to —

Lovre pečeni, koji sada možeš biti tata ili ti

ćaća! J e s i li s a d r a z u m i o ? "

„A t a k o , s a d r a z u m i j e m . E v o ti i j a

č e s t i t a m i k l i č e m : Ž i v i o ! I p r a v o j e 1 S a d

s h v a ć a m t v o j e r i eč i , d a ć e š uradi t i , š t o i

tvoj i u r a d i š e na K o s o v u . N a j p r v o izda j

„tutora"; k a d a te p u k p r o g l a s i o , d a možeš

biti tata ili ćaća — to j e s v e is to , —

o n d a ti ne t r e b a v iše „tutora", j e r g l a s

p u k a , g l a s j e B o g a , a k a d a n j e g a i z d a š ,

o n d a m o ž e š s v e o s t a l e , p a ti m o j d r a g a n e

s a d s e ž e n i !

V e s e o na m o j e r ieč i , j e r s a m g a

s h v a t i o , o d mila m e zagrli i p o l j u b i i i d e '

put i s t o č n e s t r a n e p j e v a j u ć i :

„Ah, n e p i t a j za t v o g g o s p o d a r a ,

„ O n i z d a d e č e s t i t o g a k n e z a ,

w 0 n i z d a d e s v u kol iku v o j s k u " —

A j a b j e ž o p e t u j n o j u bužicu, d a

m e t k o drugi n e o p a z i , j e r j e to s a m o

d o p u š t e n o m o m č a d j a v o m L a u r e n t i j u : L a u -

r e n t i j e v i ć u A n d r e j e v u . D o v i d j e n j a g o s p o d o !

Miš.

o s t a t i , v e ć j e tvrdo o d l u č i o a u k t o r e z a p l i e -

n jen ih č l a n a k a i viesti pred s u d pozvat i ,

d a t a m o o d g o v a r a j u za s v o j e č in .

Č u v a j j e n a d a l j e k o n s t a t i r a o , da z a ­

j e d n i č k a v l a d a d o s a d a ni je izpunila b a š

n i j e d n o o b e ć a n j e , ali d a s e U g a r s k a ne

m o ž e bavi t i H r v a t s k o m , j e r j o j j e p r e š -

n i j e r iešit i v o j n e o s n o v e . I n j e m u j e K h u e n

o b e ć a o , d a ć e s e ž e l j a m a H r v a t a u d o v o ­

l j i t i , i on tim o b e ć a n j i m a v j e r u j e .

D r . Papratović p r e d l o ž i o j e , da se n a z a j e d n i č k u vladu s tavi a p o d i k t i č n i z a h t j e v , d a o d m a h n a k o n v o j n e r e f o r m e s tav i n a d n e v n i r e d z a j a d n i č k o g s a b o r a n o v u zak . o s n o v u o ž e l j e z n i č a r s k o j p r a g ­m a t i c i , i d a h t v a t s k i de legat i t a k o d u g o n e idu na z a j e d n i č k i s a b o r d o k n o v a p r a g m a t i k a ne b u d e s a b o r u p o d n e s e n a .

D r . Spevec s t a v i o j e p r o t u p r e d l o g , u k o j e m u s e izrazuje s m j e r n a žel ja i s t i d ­l j ivo o č e k i v a n j e , d a ć e s e o b e ć a n j a u č i ­n j e n a g l e d e u k l o n j e n j a ž e l j e z n i č a r s k e p r a g ­m a t i k e izpuniti č i m b u d u r i e š e n e v o j n e o s n o v e .

M a m e l u c i su n a r a v s k i prvihvati l i p r e d l o g S p e v č e v , te su izrazili poniznu žel ju d a v l a d a š t o pr i j e razpiše i z b o r e za hrvatsk i s a b o r .

P r o s v j e d n i s a s t a n a k u G r a z u .

U s r iedu na v e č e r o b d r ž a v a o s e u G r a z u p r o s v j e d n i s a s t a n a k d j a k a , k o j e m u j e p r i s u s t v o v a l o d o tri s t o t i n e o s o b a . Iz Z a ­

g r e b a d o d j o š e na ovu s k u p š t i n u p r e d s j e d ­

nik v r h o v n e u p r a v e s t r a n k e p r a v a dr. Mi le

S t a r č e v i ć i urednik „ P o k r e t a " V e ć e s l a v

W i l d e r . O b o j i c a su u s v o j i m g o v o r i m a r a z ­

ložili s a d a n j e s t a n j e u H r v a t s k o j , te su bili

b u r n o aklamirani . j lza v i še g o v o r n i k a p r i ­

h v a ć e n a j e j e d n o g l a s n o r e z o l u c i j a u duhu

z a g r e b a č k e .

P o z d r a v i s v e u č i l i š t a r c i m a .

G l a s o p o z n a t i m d o g o d j a j i m a na h r v a t ­

s k o m sveuči l i š tu razšir io s e duž svi ju h r v a t ­

skih z e m a l j a , te j e n a i š a o p o s v u d a na v e ­

l iko o d u š e v l j e n j e . Iz svih hrvatsk ih z e m a l j a ,

d a p a č e iz S l o v e n i j e i S r b i j e a k a d e m i č a r i su

primili niz p o z d r a v a , u k o j i m a s e s r d a č n o

pozdrav l j a n j ihovu a k c i j u i s ložan rad za

č a s t h r v a t s k e univerze .

P r o s v j e d n a s k u p š t i n a u T r s t u .

I d a n a s ć e , k a o i p r o š l e n e d j e l j e ,

p o l i t i č k o družtvo „ E d i n o s t " u T r s t u o b -

državat i u v e l i k o j d v o r a n i „ N a r o d n o g

D o m a " vel iku s k u p š t i n u , na k o j o j ć e s e

pretresat i kr i t ičan p o l o ž a j u B a n o v i n i .

Glavni g o v o r n i k biti ć e nar . zast . D r . R y -

b a r ž , a d o ć i ć e i zas tupnic i iz Is tre .

Z a h r v a t s k u š k o l u u T r s t u .

D n e 16 o v . m j . o b d r ž a v a t ć e t r š ć a n ­

ski Hrvati s k u p š t i n u , na k o j o j ć e s e v i e -

ćat i o ž i v o t n o m pitanju Hrvata u T r s t u ,

o osnutku h r v a t s k e š k o l e .

Dobrodošlica Pučana biskupije šibenske

Presvietlom i Prepoštovanom Pragospodinu

Don Luki Pappafavi Biskupu Pri njegovom ulazu u Šibenik

dne 12. veljače 1912.

Dobri pastir danas ćeš stadu svome prići, S tobom na nas blagosov s nebesa će sići, Mir nam Božji donosiš i možeš se nadat, Da medj' braćom rodjenom ljubav će zavladat.

Naukom i izgledom ćustva naša izmieni,

JsiisoYim i f d a t e i sva naša emioni ! • Odsad stražar budi naš, od lija nas brani, Od nas, puka, stada tvog svako zlo odstrani !

Vuko gladni na nas 'viek krvoločno v r e b a ! Pastir budan budi naš, vodj prot vucim treba! Bdij pred nama brižno ti, drugi Mahnić budi, Preobilnim plodom će rodit tvoji trudi.

0 dobri naš pastiru ti grančica mira Nudiš danas svakome na dan tvoga pira, Da i braću mučenu dobri Bog pomože, Stupe stazom krieposti u Krstu se slože.

Apostole, oče naš ti nas blagoslovi, Vierni ćemo tebi bit ko ocu sinovi. Svemogući pokriepi tvoju ljubav čistu, Janjce, ovce stada tvog da sačuvaš Kristu!

Program svečanosti: D a n a š n j i d a n .

U 9 1 / 2 sa t i o b a v i t ć e se u S t o l n o j B a z i l i c i p o s v e t u p r e s v . b i s k u p a m e t r o p o l i t a p r e s v . dr . P u l i š i ć uz pont i f ika lnu a s i s t e n ­c i ju k l e r a . Asis tent i p r e s v . b i s k u p a P a p p a -f a v e bi t ć e b i skupi dr . M a r č e l i ć i P a l u n k o . O b r e d p o č i m l j e s a z a k l e t v o m , a p r e k o m i s e s l iedi t ć e p o s v e t a . N a koru p j e v a t ć e z b o r p o d r a v n a n j e m k a p . Zul iana misu o d G o u n o d a .

U 6 sat i v e č e r pred b i s k u p s k o m p a ­

l a č o m bit ć e , n a s t o j a n j e m o b ć i n e , v a t r o -

m e t n a r a z s v j e t a uz svirku Š i b e n s k e G l a z b e .

P r e k o k o n c e r t a , u b i s k u p s k o j pa lač i s a -

k u p l j a t ć e s e k o d p r e s v . b i s k u p a s v e ć e n s t v o

i d r u g e o t m j e n e l i čnos t i na c e r c l e .

S v e č a n o u s t o l i č e n j e b i s k u p a .

P r e s v . b i s k u p k r e ć e sutra u 9 sati

u p r a t n j i c e r e m o n i a r a p r e č . B j a ž i ć a u

ž u p s k u crkvu u V a r o š u , g d j e ć e s lušat i

tihu s v . m i s u . M e d j u t i m na P o l j a n i s a -

k u p l j a t ć e razna p r e d s t a v n i č t v a vlasti i

d r u ž t a v a te g l a z b a i s v e š k o l e . Iza d o ­

v r š e n e m i s e b i s k u p , j a š u ć i p o s t a r o d r e v ­

n o m o b i č a j u n a m a z g i , o b u č e n u p a s t i r s k o m

odie lu ulazi u g r a d . N a vra t ima g r a d a ,

g d j e ć e bit i s l a v o l u k , a p o d nj im b i s k u p s k i

p r i e s t ó , uz as i s tenc i ju s v e ć e n s t v a o b l a č i s e

u p o n t i f i k a l n o o d i e l o . Zat im k r e ć e p r o c e -

s i o n a l n o g l a v n o m ul icom d o S t o l n e c r k v e .

R e d p o v o r k e :

1. B r a t o v š t i n e g r a d s k i h c r k a v a ; 2 .

P u č k e š k o l e p r i v a t n e , j a v n e , g r a d j a n s k a

ž e n s k a š k o l a , c. k. realka ; 3 . G r a d j a n s k a

družtva ; 4 . G l a v a r i i c r k o v i n a r i s e l a bi

s k u p i j e ; 5 . N a č e l n i c i izvanjskih o b ć i n a ;

6 . Vlast i p o k r a j i n s k e i d r ž a v n e ; 7. Š i b e n s k a

G l a z b a ; 8 . V a t r o g a s c i ; 9 . P o č a s t n a s a t n i j a

v o j n i č t v a ; 10 . S v e ć e n s t v o r e d o v n o i m i r s k o ;

1 1 . K a p t o l ; 1 1 . B i s k u p p o d n e b n i c o m :

1 3 . K o t a r s k i P o g l a v a r i N a č e l n i k ; 1 4 . P o ­

č a s t n a sa tn i ja v o j n i č t v a .

U B a z i l i c i .

N a k o n š t o b i s k u p s t igne u S t o l n u

Baz i l iku , p r o č i t a t ć e s e kra l j evski reskr ipt

o i m e n o v a n j u i p a p i n s k a bula . Zat im ć e

vikar p r e č . G o j a n o v i ć uz h o m o g i j a l n i g o v o r

predat i p r e s v . b i s k u p u u p r a v u b i s k u p i j e ,

a s v e ć e n s t v o r e d o m ć e izl jubiti b i s k u p s k i

prs ten . S l i ed i t ć e o n d a pont i f ika lna misa

uz veliku a s i s t e n c i j u , p r e k o k o j e p r e s v .

b i s k u p držat ć e p o o b i č a j u s v o j nas tupni

g o v o r . N a k o n c u p j e v a t ć e p j e v a č i p o d

r a v n a n j e m k a p e l n i k a g. Zul iana uz p r a t n j u

o r k e s t r a misu od G . F . F o s c h i n i . Iza m i s e

podie l i t ć e p r e s v . b i s k u p s v o j prvi p a s t i r s k i

b l a g o s l o v .

U v e d e n j e u b i s k u p s k i p o s j e d .

U 1 s a t p o p o d n e s l iedi t ć e u b i ­

s k u p s k o j p a l a č i po K o t . P o g l a v a r u n a m j .

s a v j . g. K a l e b i č u u v e d e n j e p r e s v . b i s k u p a

u n j e g o v t e m p o r a l n i p o s j e d b i s k u p s k e

m e n s e , k o j e m u ć e pr i sus tvovat i d o s a d a š n j i

upravi te l j i m e n s e i o s o b l j e b i s k u p s k e k u r i j e .

D i n e r .

U 1 i p o sat p o p o d n e bit ć e u

p r i e s t o l n o j d v o r a n i b i s k u p s k e p a l a č e d iner ,

na ko j i su p o z v a n i p r e d s t a v n i c i c iv i ln ih ,

vo jn ičk ih i c r k o v n i h vlast i .

Češki ples u Beču. B e č , dne 8 v e l j a č e .

S i n o ć s u b e č k i i d o l j n o - a u s t r i j s k i Č e s i

priredili u B e e t h o v e n o j v e l i k o j d v o r a n i r a -

p r e s e n t a c i o n i p les . O b z i r o m na t o , da j e

o v o prvi p l e s , k o j e g a Čes i p r i r e d i š e k a o

č i s t o Č e š k i p les i š t o o v o j p l e s ima p o l i ­

t ičku p o z a d i n u , bit će d o b r o , da n a š a j a v ­

n o s t s a z n a , k a k o s e č e š k i n a r o d z n a d e u

o v a k i m p r i g o d a m a z n a d e naći r a m e uz r a m e .

D o s a d a s e j e u B e č u d a v a o s v a k e

g o d i n e s ja jn i „ S l a v e n s k i p l e s " . Z a d n j i h g o ­

dina P o l j a c i , Hrvat i , S r b i , S l o v e n c i , R u s i i

Rusini o v e su p l e s o v e m a l o ili n imalo p o ­

lazili. N e š t o ta n e m a r n o s t os ta l ih S l a v e n a ,

a n e š t o o p e t da su te „ S l a v e n s k e p l e s o v e "

u g l a v n o m prisedj ival i Č e s i , oni su s e l j e t o s

odluči l i , da o v o m plesu dadu č i s t o n a r o d n i

karakter .

T a k o d j e r Č e s i su s o v i m p l e s o m htjeli

d o k a z a t i d a ih i m a u B e č u i da s e b a š

t a k o n e m o ž e p r e k o njih preć i na d n e v n i

red .

N a č e l o p l e s a k a o p r o t e k t o r p o s t a v i o

se j e č lan g o s p o d s k e k u ć e g r o f E u ž e n

C z e r n y z C h u d e n i c a , d o k j e p r e s j e d n i č t v o

p l e s n o g o d b o r a p r e u z e o k o m o r n i k Karl g r o f

S e i l e i n .

U p o č a s t n o m p l e s n o m o d b o r u bili su

m e d j u osta l im z a s t u p n i c i : č l a n o v i g o s p o d ­

ske k u ć e g r o f Al fons M e n s d o r f - P o n i l l v ;

K n e z Karl P a a r , kra l j evsk i a d j u t a n t , g r o f

O t t o H a r r a c h ; B o h u s l a v g r o f K r a k o w s k y -

K o l o v v r a t ; D r . F r a n t i š e k Križik ; D r . B e d r i c h

knez L o b k o w i t z ; , Z d e r i k g H|1 P 7 ' " h i ™ w i t 7 }

D r . B e d r i c h knez S c h w a r z e n b e r g i D r . [An-

tonin vitez R a n d a .

O n d a ministri D r . Albin P r o f . O t o k a r

T r n k a ; D r . J a n Z a č e k ; Kar l P r a š e k ; D r .

B e d r i c h P a c a k ; D r . F r a n t i š e k F i e d l e r ; K a r e i

M a r e k i b ivši upravi te l j m i n i s t a r s t v a p r i ­

v r e d e J o s i p vitez P o p .

D a l j e na laz imo u p o č a s t n o m o d b o r u

o v e l i č n o s t i : M i h a j l o g r o f B u b n a ; D r . B e d ­

rich g r o f D e y m - S t r i t e ž ; senatn i (preds jednik

Kare i D r e s z l e r ; pr imarni l iečnik D r . D r o z d a ;

p o d m a r š a l K a d e l D v o r a k ; J o s i p g r o f H a r -

d e g g ; g e n e r a l Antonin K r o c h pl . D a l e b o r s k i ;

ta jni s a v j e t n i k J a n g r o f L a z a n s k y ; m i n i s t a r ­

ski s a v j e t n i k D r . Vladis lav L e p a r ; k u s t o s

d v o r s k e b i b l i o t e k e F e r d i n a n d M e n č i k ; s e k -

t ioni šef D r . F r a n t i š e k M t i l l e r ; Erv in b a r u n

N a d j e r n y ; dvorsk i s a v j e t n i k D r . J a n P a v a n -

b e k ; s e k c i o n i š e f D r . R u d o l f P i l b a u e r ; s e ­

natni p r e d s j e d n i k D r . Antun vi tez P o p e l k a ;

minis tarski s a v j e t n i k Vladimir b a r u n P r a ž a k ;

ko tarsk i p o g l a v a r O t t o g r o f S e r e n y i ; k o ­

m o r n i k R u d o l f grof W r b n a i senatn i p r e d ­

s j e d n i k F r a n t i š e k J e n k e r , m n o g o z a s t u p n i k a ,

v e l i k o p o s j e d n i k a , of ic i ra , č i n o v n i k a iz svih

m i n i s t a r s t v a i td.

N a p lesu su bile z a s t u p a n e s v e d r u ž -

t v e n e k l a s e b e z razlike na n j i h o v o s t r a n a č k o

m i š i j e n j e . P l e s j e bi la j e d n a i m p o z a n t n a

m a n i f e s t a c i j a Č e š k e misli u B e č u .

M i l o t a j e b i lo motrit i minis t ra T r n k u ,

k a k o n a p o d i j u z a b a v l j a ladies p a t r o n e s s e s .

P l e s su otvori l i g r o f Czernin i g r o f

Sei lern d o k j e g l a z b a svira la „ G d j e j e d o m o v

m o j " .

G l e d a j u ć i u d v o r a n i k a k o s e i z m e d j u

minis tara , k n e z o v a , g r o f o v a i č e š k o g p l e m ­

s tva m i e š a j u i z a s t u p n i c i osta l ih č e š k i h

s ta l i ša , č o v j e k u s e n e h o t i c e na ježi k o ž a

k a d a s e s j e t i , da i z m e d j u b e č k e k o l o n i j e

Hrvata ima l judi, ko j i na s l i čnim z a b a v a m a

preziru viditi radničku ruku.

uživat ć e o d a u s t r i j s k e v l a d e s u b v e n c i j u

o d 2 0 0 . 0 0 0 K n a g o d i n u . S i e l o druztva

i m a l o bi biti u D a l m a c i j i .

L j u b l j a n s k a K r e d i t n a B a n k a - L j u b j a n a .

D n e 6 . o v . m j . bi la j e p r e d l o ž e n a u

s j e d n i c i u p r a v n o g v i e ć a r a z m j e r a za g o d .

, 9 n - v , . „ Dugovina: na r a č u n : b l a g a j n i č k i K

1 8 5 . 2 5 0 . - ( p r . g o d . K 1 5 2 . 3 0 6 . - ) v a l u t a : K 5 4 . 2 1 8 . - ( p r . g o d . 9 6 . 6 2 5 . K ) m j e n i c a : K 6 . 7 6 6 . 4 3 7 . — ( p r . g o d . K 6 . 0 7 6 . 2 9 8 . - ) p r e d u j m o v a na vr ied . p a p i r e : K 1 . 7 9 1 . 3 1 6 . ( p r . g o d . K 1 . 8 1 8 . 1 1 1 . — ) d o p i s n i k a : K 1 4 . 2 8 1 . 9 0 1 . - ( p r . g o d . K 1 2 . 7 8 8 . 9 9 4 . - ) i n v e n t a r : K 1 0 8 . 9 2 8 . - ( p r . g o d . K 6 9 . 2 0 7 . - ) r e a l i t e t e : K 1 . 1 8 7 . 8 3 3 . - ( p r . g o d . K 9 2 5 . 0 6 5 . ) ukupno: K 2 8 . 1 8 3 . 6 5 4 . - d o č i m p r o š l e g o ­dine K 2 4 . 2 6 2 . 8 1 7 . -

Imovina: N a r a č u n u : d i o n i č k e g l a v ­n ice : K 8 , 0 0 0 . 0 0 0 . - ( p r . g o d . K 5 , 0 0 0 . 0 0 0 . ) p r i č u v n e z a k l a d e : K 7 4 0 . 0 9 7 . - ( p r . g o d . K 5 5 8 . 0 6 5 . — ) u l o g a : K 1 3 . 2 5 2 . 8 8 9 . — ) pr . g o d . K 1 1 . 0 6 4 . 1 3 8 . ) d o p i s n i k a : K 5 . 6 1 2 . 1 8 3 . ( p r . g o d . K 7 . 1 9 5 . 3 5 0 . — ) pre laznih k a m a t a : K 9 3 . 6 7 7 . — ( p r . g o d . K 8 6 . 6 5 1 . — ) n e p o ­d ignute d i v i d e n d e : K 5 6 6 . ( p r . g o d . K 3 3 8 . ) Dobitak za god. 1911: K 4 8 4 . 2 4 0 . — d o č i m p r o š l e g o d i n e K 3 5 8 . 2 7 5 . —

Račun gubitka i dobitka: Izdatak: n a r a č u n u k a m a t a K 1 , 4 3 2 . 7 0 6 . — ( p r . g o d . K 1 , 1 0 1 . 4 1 0 . — ) u p r a v n i h t r o š k o v a ; K 9 4 . 6 1 8 . ( p r . g o d . K 8 L 1 3 5 . — ) p l a ć a : K 2 0 6 . 8 6 0 . — ( p r . g o d . K 1 4 4 . 5 4 0 . — ) p o r e z a i p r i s t o j b i n a : K 1 0 9 . 7 7 0 . — ( p r . g o d . K 6 8 . 7 6 2 . ) o t p i s iz i n v e n t a r a : K 1 1 . 2 2 7 . - ( p r . g o d . K 9 . 3 9 7 . ) čistog dobitka za god. 1911. K 4 8 4 . 2 4 0 . — ( p r . g o d . K 3 5 8 . 2 7 3 . — ) Prihod: N a r a č u n u k a m a t a K 1 , 9 4 3 . 2 0 2 . ( p r . g o d . K 1 , 4 4 9 . 8 5 4 . ) raznih b a n k o v n i h z a r a d a K 3 1 6 . 2 2 0 , — ( p r . g o d . K 2 5 6 . 0 7 9 . ) i z n o s a r e a l i t e t a : K 2 9 . 7 1 0 . (pr . g o d . K 3 0 . 1 7 2 . — ) P r e n o s d o b i t k a o d g o d . 1 9 1 0 K 5 0 . 2 9 0 . - ( p r . g o d . K 3 1 . 4 4 0 ) U k u p n o K 2 , 3 3 9 . 4 2 3 . ( p r . g . K 1 , 7 6 7 . 5 4 7 . )

G l a v n o j s k u p š t i n i , k o j a ć e s e o b d r ž a -vati d n e 5 . o ž u j k a o v . g o d . b i t ć e p r e d l o ­ž e n o , da s e isplat i za p o s l o v n u g o d . 1 9 1 1 . 7 % d i v i d e n d a , t. j . K 2 8 . p o d i o n i c i ( k a o

p r o š l e g o d i n e ) . N a d a l j e ć e s e p r e d l a g a t i p o v i š e n j e d i o n i č k e g l a v n i c e za K 2 , 0 0 0 . 0 0 0 . t. j . n a u k u p n i h K 1 0 . 0 0 0 . 0 0 0 . — i u j e d n o p r o m j e n a prav i la , da s e s m i j e d i o n i č k a g l a v n i c a povis i t i p r a m a p o t r e b i te p r e m a z a k l j u č k u g l a v n e s k u p š t i n e na K 1 5 , 0 0 0 . 0 0 0 .

U k u p n i p r o m e t u g o d . 1 9 1 1 i z n a š a 1 . 3 0 0 mi l i juna k r u n a , te j e p r e m a g o d i n i 1910 la 266 mil i juna knma vtćr:

Gospodarski pregled.

F u z i j a d v a j u h r v a t s k i h p a r o b r o d a r s k i h

d r u ž t a v a .

K a k o n a m j a v l j a j u iz R i e k e , z a k l j u ­

č e n o j e , da s e h r v a t s k o p a r o b r o d a r s k o

d r u š t v o u S e n j u fuz ionira s a a u s t r o - h r v a t -

s k i m p a r o b r o d a r s k i m d r u ž t v o m u P u n t u .

N o v o družtvo imat ć e 1 0 p a r o b r o d a , a

S e o s k a b l a g a j n a u K i e v u .

U n e d j e l j u d n e 4 t. m j . b i la j e g l a v n a

s k u p š t i n a S e o s k e B l a g a j n e u K i e v u k o d

Vrl ike p o d p r e d s j e d a n j e m v r i e d n o g i n e ­

u m o r n o g ž u p n i k a r a y n a t e l j a 0 . f ra B a r i š e

Adži je . O d 2 1 1 upisan ih č l a n o v a b i j a š e p r i ­

s u t n o 1 9 7 , a š n j i m a mal ne svi č l a n o v i

m j e s t n e „ P u č k e B l a g a j n e " u K i e v u . G l a v n a

t o č k a d n e v n o g r e d a b i la j e p r e t r e s a n j e i

o d o b r e n j e b i l a n c e za g o d . 1 9 1 1 . O s t a l i s m o

i z n e n a d j e n i k a d a n a m bi p r i k a z a n o i r a z t u -

m a č e n o p o s l o v a n j e i s te j e r n i j e b i lo k r a j a

v e s e l j u i p o v l a d j i v a n j u r a v n a t e l j u , k o j i j e

u lož io s a v s v o j t rud i r a d i š n o s t n a k o r i s t

n a š e b l a g a j n e . i n a š e g a s i r o m a š n o g a d i n a r ­

s k o g a n a r o d a .

R a d i p o s l o v a n j e n a š e d o k a z u j e s l i e -

d e ć e b r o j k e :

N o v č a n i u k u p n i p r o m e t i z n o s i o j e u

g o d . 1 9 1 1 . K 4 5 3 . 3 4 4 : 1 1 . B i l o j e u l o ž e n o

K 2 4 . 8 7 9 : 9 8 , a p r i d i g n u t o p o l o g a K 8 . 7 5 4 : 4 9 ,

o s t a j e u l o ž a k a K 2 0 . 6 8 8 : 3 8 , p o v r a ć e n o z a j ­

m o v a K 7 . 7 6 9 : 6 3 , a u d i e l j e n o K 2 7 . 2 4 7 : 3 1 .

P l a ć e n o k a m a t e K 4 . 2 7 4 : 2 1 , a z a o s t a l o K

4 9 5 : 3 2 . N a b a v l j e n o 15 v a g o n a k u k u r u z a

k o j i j e b i o razdi je l j en m e d j u č l a n o v e da n e

p o m r u o d gladi na o v o j j a d n o j g o d i n i , k a d

j e izdalo ž i to , k u p u s i k r u m p i r . Č i s t o g d o ­

b i tka b i lo j e K 1 . 1 3 1 : 1 8 . Č i s t a i m o v i n a b l a ­

g a j n e n a 3 1 . X I I . 1 9 1 1 iznos i K 1 0 . 9 5 0 k a o

r e z e r v n a z a k l a d a , a u j e d n o s a z a d r u ž n o m

k u ć o m p r e k o 2 0 : 0 0 0 K.

O v o su p o d a t c i , ko j i n a j b o l j e o s v j e t ­

l ju ju rad ' n a š e g o b l j u b l j e n o g i p o ž r t v o v n o g

ž u p n i k a r a v n a t e l j a .

I z m e d j u eventua l ia , kol i s a s t r a n e n a š i h

z a d r u g a r a , tol ih onih P u č k e , p a l o j e v i š e

k r a s n i h p r e d l o g a na k o r i s t n a š e g a s e l a ,

o s o b i t o o n a j d a s e š t o pr i j e z d r u ž e o b e

m j e s t n e b l a g a j n e z a j e d n o , š t o u h v a m o da

ć e biti uz n a s t o j a n j e n a š e g ž u p n i k a r a v n a ­

te l ja , ko j i j e s v o j o m p r i j a z n o š ć u j u r n a š a

s r c a o s v o j i o za svaki p o d h v a t u n a š e m se lu

na u s t u k o n o j p o z n a t o j t r o j i c i s m u t l j i v a c a ,

k o j e s v a k o d s e b e p r e z i r o m o d b i j a .

N a 1 s a t p o p o d n e s k u p š t i n a bi z a ­

t v o r e n a , a č l a n o v i j e d n e i d r u g e b l a g a j n e

r a z i d j o š e s e k u c a m , n o s e ć i u s r c i m a n o v u

l j u b a v , mir i s l o g u .

U |znak v e s e l j a i p o s t i g n u t e d a v n o

n a r u š e n e s l o g e s e l o K i j e v o o s t a j e o k i ć e n o

n a š i m milim h r v a t s k i m t r o b o j n i c a m e d a i

putn ic i p r e k o K i e v a z n a d u , č e m u s e vi ju

b a r j a c i uz s v e d j e r n o p j e v a n j e

p j e s a m a .

D a l m a t i n s k e Ž e l j e z n i c e ,

J a v l j a j u iz B e č a , da j e

b e č k e U n i o n - b a n k e M i n k u s odpi

B u d i m p e š t u , g d j e ć e s e o b d r ž a v a t i

k o n f e r e n c i j e u p i t a n j u d a l m a t i n s k i h

n i c a . D o s p o r a z u m a i m a l o bi d o ć i u it

k r a ć e v r i e m e .

Dalmatinski sabor. S j e d n i c a o d 8 . v e l j a č e .

M i k a č i ć č i ta i z v j e š ć e financijsli

o d b o r a o u r e d j e n j u u č i t e l j s k i h plaća,

o b r a z l o ž e n j u fin. o d b o r a k a ž e s e , da predloi

d r a . D u l i b i ć a i d r . ne p r e d s t a v l j a nikakovc

t r a j n o u r e d j e n j e o d n o š a j a ni b e r i v a učitelj

s t v a , n e g o d a j o š s t v a r a p r e j u d i c pravilno!

k o n a č n o m r i e š a v a n j u p i t a n j a . D a s e je<

kim r a z m j e r o m ne s m i j u p o v i s i t i sva i

t e l j s k a b e r i v a , j e r d a bi k a s n i j e bilo r

z g o d n o sn iz iva t i j e d n o m m a k a r i privi1

m e n o p o v i š e n a b e r i v a . S t o g a s e predla;

d a s e p r e d j e na d n e v n i r e d p r e k o predloj

d r a D u l i b i ć a a d a s e pr imi o s n o v a i

o d b o r a uz p r e i n a k e u č i n j e n e o d fitić

j a l n o g o d b o r a .

D r . D u 1 i b i ć iz t i če zadovol j s tvo ,

š t o j e f i n a n c i j a l n i o d b o r d o š a o d o istih r

zu l ta ta , d o k o j i h s u ht je l i d o ć i p r a v a š i , a

u s v e m u , a o n o b a r e m u g l a v n o m ,

s h v a ć a m m o j P r e d l o g k a o n e š t o , š to i

m o ž e biti d e f i n i t i v n o . N a š a p o k r a j i n a t

n i k a d a z a p o v i š e n j e u č i t e l j s k i h ber iva t

o b t e r e ć e n a . N a š k o l s t v u n a š e m u pokra j ins l

z a k l a d a p r o f i t i r a . M o j e j e u v j e r e n j e , da r

bi b i l o p r a v e d n o , d a s e u r e d j e n j e učitel,

h b e r i v a s m a t r a k a o d e f i n i t i v n o , j e r s

tu radi o j e d n o m p i t a n j u , k o j e s e ne c

o n s k o m o s n o v o m t a k o b r z o i na lal

r u k u uredi t i .

D r u g i r a z l o g b i o bi t a j , š t o a k o s

p r o v i z o r n o u r e d i , m o ž e s e i z s k u s t v o m pre

vid jet i k o l i k o n a š e r i e š e n j e i m a m a n a i to

s e d a d e k a s n i j e p r e d v i d j e t i pri stvaranju

z a k o n a .

N e u m j e s t a n j e p r i g o v o r , da bi k

b i lo n e z g o d n o s n i z i v a t i j e d n o m makar

p r i v r e m e n o p o v i š e n a b e r i v a , j e r ko jemu j

uč i te l ju p o m o m p r e d l o g u d a t o tol iko, <

bi mu s e m o g l o k a s n i j e o d u z e t i ? T o

n i m u m o n o g a , š t o b i

t e 1 j i i m a l i _p r i m i t L

O s t a j e m pri s v o m e . C e n t r a l n a vla

m o r a d a d o d j e d o s a n i r a n j a pokrajinskih

f i n a n c i j a . J a d r ž i m , d a ć e p o k r a j i n a u tom

s l u č a j u primit i l iepih p r i h o d a g o d i š n j e od

s a n i r a n j a p o k r a j i n s k i h f i n a n c i j a , š t o bi se

m o g l o u p o t r e b i t i za p o k r i ć e učiteljski

b e r i v a .

K a ž e s e : p o v i s i t i ć e m o p r i r e z e . D o b i

Ali m i s m o s e s a s t a l i d v a tri p u t a u ovoi

s a b o r u i n i s m o s e vrat i l i k u ć i n e g o s a p

v i š e n j e m p r i r e z a . S t o g a p r e d l a ž e m , d a j

pr imi m o j p r e d l o g i d a s e u č i t e l j s k o pita

izluči s a s v i m o d k o m p l e k s a s v i h dru

p i t a n j a i s v i h s a b o r s k i h p o s a l a . U izvjeS

f i n a n c i j s k o g o d b o r a s t o j i d a j e m o j predio

n e i z v e d i v , j e r — n a p r o s t o n e i z v e d i v !

I m a d e r a z n e s t a v k e u p r o r a č u n u a

m a l j s k e u p r a v e , p o k o j i m a s e d a d e

p r i š t e d i t i , a o s t a l o n e k s e p r i k r i j e iz 1

g a j n i č k i h p r e t i č a k a , k o j i i z n o s e 3 , 0 0 0 . 0 0 0 K

B l a g a j n i č k i p r e t i č c i m o r a l i bi biti teku<

n o v a c , i n a č e ć e bit i u g l a v n i č e n i .

Ali , g o s p o d o , a k o i m a m o d o b r e vol

d a r i e š i m o o v o p i t a n j e , to j e n a j b o l j e , <

s e p r i h v a t i j e d a n p r o v i z o r i j z a p o

g o d i n e, a t a j s e p r o v i z o r i j d a d e p r o d u ­

ljiti . N e ć e t e li t o , i m a t e i t r e ć i n a č i n : m o ­

že te o d r e d i t i j e d n i m z a k l j u č k o m za p r e ­

d u j a m .

I m a tri n a č i n a , s a s v i m u s t a v n a , t t t k o j a s e m o g u r ieš i t i u č i t e l j s k a b e r i v a bez naš ih p o l i t i č k i h i s t r a n a č k i h u p l i t a n j a . ( O d o ­b r a v a n j e ) .

M e d i n i ve l i , a k o s e h o ć e uči te l j ima, p o v i s i t i b e r i v a , prvi u v j e t j e , da s e nadju s r e d s t v a .

D r . D r i n k o v i ć o p a ž a , da se je

u č i t e l j s k o p i t a n j e p r e n i e l o n a p o l i t i č k o -

s t r a n a i k o p i t a n j e , a mi s m o ht je l i , d a ovo

p i t a n j e r i e š i m o s a m o p o s e b i , b e z d a itko

drugi upl iva n a n a s , b e z d a p o s t a n e pol i ­

t i č k o , ht jel i s m o d a b u d e s t r o g o kulturno,

u č i t e l j s k o , i n i e s m o ht je l i d a g a u p o t r e b i m o

ni u v a š e ni u n a š e s v r h e , s t o g a s m o s la ­

vili o n e u v j e t e k o d g. n a m j e s t n i k a , a o b u ­

stavil i s m o o n o , š t o s t e vi nazva l i obs t ruk-

c i j o m . a k o j e j o š d o d a n a s ni je b i lo . Mi

s m o n a s t o j a l i , d a s e n a d j e n a č i n a k a k o da

s e n e š i p o k r i ć e b e z o b z i r a n a p r o r a č u n .

M o ž d a v a m v l a d a n e ć e dozvol i t i vaS

uv je t o p o v i š e n j u p r i r e z a . Ali a k o b a š ho­

ć e t e p o v i s i t i p r i r e z e , a vi bi ih mogli po­

visiti i b e z p r o r a č u n a , n e g o vi h o ć e t e da

n a s pr is i l i te d a v a m s v e g l a s u j e m o i da

radi te s n a m a š t o v a s v o l j a ,

Zatim p r i m j e ć u j e , d a j e u f in. o d b o r u >osebni v o t u m i h o ć e , d a s e t o n a -

i z v j e š ć u . P r e d l a ž e , d a s e u č i t e l j -r ieši n e u p o t r e b l j a v a j u ć g a u

T h e , i n e s k r e ć u ć g a o n a m o , mi biti pr i s i l j en i d a v a m t o

) s a m b r z o j a v o d n e k i h u č i t e l j a , p u č k i u č i t e l j i n u k a j u da

> prol i o s n o v i f i n a n c i j s k o g o d b o r a . Ako na o v a j n a č i n r i e š i t e u č i t e l j s k o

pitanje, k a k o mi k a ž e m o , uradit i ć e t e na korist p o r e z n i k a , š t o j e v e l i k o p i t a n j e , i n a korist uč i te l ja . C e n t r a l n a v l a d a n e ć e d o ­zvoliti, da s e p o v i s i p o r e z k a o š t o vi u osnovi s t a v l j a t e ; ; t a k a v z a k o n n e ć e biti sancioniran.

P r o d a n n a b r a j a r a z n e s t a v k e p r o ­računa i s u m i r a k o l i k o bi s e na n j i m a mc prištediti.

N a š p r e d l o g p o t r e b a n d o k s e d o d j e do definit ivna r j e š e n j a . K a d bi s e pr imi la osnova fin. o d b o r a , n i k a k v a j a m s t v a , da će učitelji o v e g o d i n e d o b i t i i j e d n u p a r u povišice.

T r e s i ć k a o t a j n i k f i n a n c . o d b o r a izjavljuje, d a dr . D r i n k o v i ć ni je iznio p o ­sebni v o t u m .

D r i n k o v ič s e p o z i v l j e n a s v j e d o ­čanstvo B a l j a k a ( a to j e B a l j a k i p e s v j e d o č i o ) .

S j e d n i c a o d 9 v e l j a č e .

D r . D u l i b i ć d o k a z u j e , d a s e p o ­kriće uč i te l j sk ih b e r i v a m o ž e uredi t i p r i -štednjama u raznim s t a v k a m a p r o r a č u n a i blagajničkim p r e t i č c i m a . P o v e ć a n j e m p r i r e z a dajemo uč i te l j s tvu j e d n o m r u k o m , a d r u ­gom mu o d u z i m l j e m o . P o v i s u j e m o pr i rez tako da p r e k o r a č u j e m o 3 0 0 p o s t o , i p o tome se u v e ć a v a s k u p o ć a , a b a š r r d i skupoće d a j e m o p o v i š i c u u č i t e l j i m a ? ! O s ­tajem pri s v o m e p r e d l o g u i m o l i m , d a s e barem prihvati drugi d i o m o g a p r e d l o g a i da se p i tan je rieši b e z p o v i š e n j a p r i r e z a .

Z i l i o t t o g o v o r i d a s e g g . uč i te l j i ne mogu tužiti na f in. o d b o r .

Radi se o t o m e , t k o ć e p l a ć a t i u č i ­telje, zeml ja ili d r ž a v a . O n mis l i , d a j e bolje neka ih p l a ć a d r ž a v a , v l a d a k a o i druge č i n o v n i k e .

B a k o t i ć p o t v r d j u j e i o d o b r a v a Z i -liottove izvode . S p r e t i č c i m a n i j e m o g u ć e urediti p o k r i ć e , k a k o j e d o k a z a o č . z. Z i ­liotto, a o n o , š t o oni ( t . j . p r a v a š i ) s p o ­minju, ono su z e m a l j s k e z a k l a d e a ne preVtfti".

D u l i b i ć : m a š t o g o v o r i t e ? !

B a k o t i ć d o b a c u j e p r a v a š i m a n e k a

oni ne izrabl juju u č i t e l j s k o p i t a n j e u p a r -

tajske svrhe.

D u l i b i ć : T o j e o n o š t o mi h o ć e ­mo, to j e d o b r o . N e m o j t e i z v r a ć a t i !

P r o d a n : T a k o j e u g o v o r e n o k o d namjestnika.

D r . D u i i b i ć za s t v a r n i i z p r a v a k na govor Dr . Zi l iotta o p r e t i č c i m a . Š t o ć e m o razpravljati p r o r a č u n , k a d n i k a d a n i e s t e primili pametnu izpravku i p r e d l o g m a ­njine.

K l a r i ć misli da j e D u l i b i ć d o b r o dokazao, da s e m o ž e o v o p i t a n j e s p r o ­vizorijem riešit i .

On j e prot i p o v i š e n j u p o t r o š a r i n e , j e r bi se time p o v e ć a l a n e s n o s n a s k u p o ć a ; onda bi b i lo s k u p l j e i v i n o i m e s o i kruh. Na s a m o m kruhu p o r a s l o bi i za 4 ili 2 filira p o kg .

B a l j a k mis l i , da s e b e z p r o r a č u n a ne m o ž e riešiti uč i t . p i t a n j e ; p o z i v a v l a d u , HCka o n a k a ž e s v o j e m n i e n j e .

D u l i b i ć za s t v a r n i i s p r a v a k . O n o što j e r e k a o č . z. B a l j a k , j e s t j e d a n s o ­fizam.

P r e d s j e d n i k to n i j e s t v a r n o ( s m i e h ) .

D u l i b i ć O d m a h ću n a s t v a r n o . D o ­

je B a l j a k o v s o f i z a m i d a v l a d a ne

može o v d j e n iš ta j a s n a i s i g u r n a o d g o v o r i t i .

T r e s i ć h t i o bi d a p o b i j e p r a v a š k e

Misli d a bi n j e g o v k h ' b b i o za p r o ­vizorij o d G m j e s e c a .

P r o d a n : T o h o ć e n a š a s t r a n k a .

T r e s i ć n a s t a v l j a , d a bi t r e b a l o ž r ­tvovati n e š t o s v o g a p o n o s a za o b ć e d o b r o . Nema p o š t e n i j e g Z e m a l j s k o g O d b o r a o d našega.

m a n i .

k a t u ] «

D u l i b i ć u p a d a : N e m a Z e m a l j s k o g O d b o r a , ko j i j e t a k o u p r o p a s t i o p o k r a j i n u k a o n a š .

U v e č e r n o j s e j e s j e d n i c i n a s t a v i l a r a z p r a v a o p r e d l o g u dr . D u l i b i ć a i dr . G o v o r i l i s u : P r o d a n , D r i n k o v i ć , T r e s i ć , S r z e n t i ć , D u l i b i ć , K l a r i ć , T r u m b i ć , B i a n k i n i , S m o d l a k a i M i k a č i ć . B i a n k i n i j e a p e l i r a o na p r a v a š e , d a s e n a d j e č a s t a n izlaz te s e o b e s t r a n k e s p o r a z u m e , o b z i r o m n a d o g a d j a j e u B a n o v i n i . P r e d l o g j e dr . D u ­l i b i ć a g l e d e p r i v r e m e n o g u r e d j e n j a u č i t e l j s k i h b e r i v a b i o o d b i v e n .

J u č e r j e b i la n a j p r i j e o b č a r a z p r a o o s n o v i f i n a n c . o d b o r a g l e d e u č . b e r i v a . G o v o r i l i su D u l i b i ć , M i k a č i ć i S k u r i ć . D u ­l ib ić j e o p e t iznio drugi d i o s v o g a p r e d ­l o g a g l e d e p o k r i ć a p r i š t e d n j o m i p r e t i č ­c i m a . U p o s e b n o j r a z p r a v i p r i m l j e n e su n e k o j e s t i l i s t i č k e p r o m j e n e i p r e d l o g B i -a n k i n i a , da s e § 4 o s n o v e p r o m j e n i n a n a č i n , d a s e p r v e d v i e p e t o g o d i š n j e d o ­p l a t e za u č i t e l j e na p u č k i m š k o l a m a p o ­v i s e na 2 0 0 K ( m j e s t o 1 5 0 ) , a n a s t a j n e na 2 5 0 i 3 0 0 ; za u č i t e l j e n a g r a d j a n s k i m š k o l a m a n a 3 0 0 , 3 5 0 i na 4 0 0 .

U d r u g o m č l a n k u o s n o v e i z p u š t e n j e u v j e t o o d o b r e n j u n a m e t a . P o t o m j e o s n o v a b i la g l a s o v a n a i u t r e ć e m č i t a n j u .

Z a tim su p r i m l j e n i z a k l j u č c i f i n a n c . o d b o r a : 1. d a s e u p r e d r a č u n i m a š k o l s k e

z e m a l j . z a k l a d e za g . 1 9 1 2 i m a j u p r e d ­v id je t i n o v i i zda tc i u s l i e d u r e d j e n j a uč i t . b e r i v a i p r o v i d j e t i za to p o t r e b i t o v e ć e p o k r i ć e . 2 . d a s a b o r p r o u č i p i t a n j e i s a ­stavi d o t i č n u z a k . o s n o v u o u r e d j e n j u p r a v n i h o d n o š a j a u č i t e l j a na t e č a j e v i m a u s a v r š a v a n j a k o d g r a d j . š k o l a i u č i t e l j i c a -v r t l a r i c a u d j e č j i m z a b a š t i i v m a . P r e d l o g dr . D u l i b i ć a b i o j e o d b i v e n .

Z e p o č e l a j e r a z p r a v a o z a k . o s n o v i g l e d e p o v i š e n j a m i r o v i n e u č i t e l j i m a i n j i ­h o v i m u d o v i c a m a , ali j e bi la p r e k i n u t a , d o k s e f i n a n c . o d b o r izrazi vrhu j e d n o g p r e d l o g a z a s t . S k u r i ć a .

P r e d s j e d n i k j e u s a t i p 6 z a k l j u č i o s j e d n i c u . Z a n a r e d n u p r i m i t ć e z a s t u p n i c i p o z i v k u ć i .

Sabor pred smrću? Z a d a r , 1 0 v e l j a č e . V e ć i n a j e p o ­

z v a l a p r a v a š k u m a n j i n u n a p r e g o v o r e , d a s e n a d j e n e k i „ m o d u s v i v e n d i " , k a k o b i s e o m o g u ć i l o s a b o r s k o d j e ­l o v a n j e . P r a v a š i i z j a v i š e , d a s u s p r e m n i o d u s t a t o d o b s t r u k c i j e , a k o s e v e ć i n a o b v e z e , d a ć e s a b o r j o š u o v o m z a ­s j e d a n j u g l a s o v a t i i z b o r n u r e f o r m u , d a t i g a r a n c i j e d a ć e t a i z b o r n a r e f o r ­m a b i t i s a n k c i o n i r a n a t e d a ć e n a k o n t o g a u s l i e d i t i r a z p u s t s a b o r a .

U s i n o ć n o j s j e d n i c i s a b o r s k a v e ­ć i n a i z j a v i l a s e s p r e m n o m p r i h v a t i t i s t a n o v i š t e p r a v a š a g l e d e i z b o r n e r e ­f o r m e i r a z p u s t a s a b o r a t e d a t i z a t o t v r d e g a r a n c i j e . N a t o m t e m e l j u v o d i t ć e d a l j e p r e g o v o r e s a m n a m j e s t n i k g r o f A t t e m s , a d o k s e o v o n e r i e š i , s a b o r n e ć e o b d r ž a v a t i s j e d n i c e .

Iz grada i pokrajine.

Z a p l j e n a „ H r v a t s k e R i e č i " . P r e š l i b r o j n a š e g a l is ta b i o j e z a p l j e n j e n , a p o ­š t o n a m j e z a p l j e n a s t ig la iza k a k o j e list b i o v e ć na p o š t i , n i s m o m o g l i p r i ­redit i d r u g o i z d a n j e , p a z a t o p r i l a ž e m o z a p l i e n j e n i b r o j d a n a š n j e m u .

S v r š e t a k p r v o g š k o l s k o g p o l j e ć a . J u č e r j e z a k l j u č e n o p r v o p o l j e ć e u ž e n ­s k o j g r a d j a n s k o j ško l i i u r e a l c i . O b a z a v o d a p o k a z u j u l iep u s p j e h .

U s v a tri r a z r e d a r e a l k e b i l o j e u p i ­s a n o 1 4 0 d j a k a , o d ko j ih 1 6 j e d o b i l o o d l i k u , a s a m i h 3 0 drugi r e d . P o u č a v a l o j e 8 n a s t a v n i k a .

N a d u č i t e l j M a z z u r a p o d o b t u ž b o m . O v a j č o v o , ko j i s e ć u t i o p o z v a n i m , d a s e k a o uč i te l j k r o z „ N a r o d n i L i s t " o b o r i na s t r a n k u p r a v a i da n a u c k a u č i t e l j s t v o prot i n j o j , o b t u ž e n j e o d d r ž a v n o g o d v j e t n i č t v a , d a j e p o o b ć i n s k o m p r i s j e d n i k u Ivi R a i ć u p r i g o d o m i z b o r a za c a r e v i n s k o v i e ć e p o ­

r u č i o uči te l ju u T i e s n o m g. P a i ć u , da m o r a g l a s o v a t i za vi teza D u b o k o v i ć a . U z M a z -zuru o b t u ž e n j e i R a i ć .

O b ć i n s k o u p r a v i t e l j s t v o u V o d i ­c a m a , n a k o n t o l i k o g o t e z a n j a m o g l o j e d a po lož i s v e č a n o o b e ć a n j e .

S t o n , 8 . v e l j a č e . D o k n a š e mi lo p u č k o p r o s v j e t n o družtvo „ S t o v i š " d a j e s v o j i m č l a n o v i m a z a b a v e na p r e t e k , n i jo o p e t ni za č a s b a c i l o s v i d a s v o j u g l a v n u s v r h u : p r i d i z a n j e p u č k e p r o s v j e t e .

U n e d j e l j u n a 4 . o . m. imali s m o p r i g o d u s lušat i vrlo i n t e r e s a n t n o , k o r i s t n o

i z a n i m i v o p r e d a v a n j e : „ K a k o ć e m o iz zla u d o b r o " . G o s p . p r e d a v a č D o n G j u r o K r e ć a k u z a n i m i v o j razpravi p o k a z a o j e izvrsno i k a o na dlanu p o p u č k u s v e u z r o k e s i r o m a š t v a n a š e g n a r o d a — o s o ­b i t o t e ž a k a , — te n a č i n e k a k o da d o g j e t ežak d o b l a g o s t a n j a .

O . i o b u r n o o d o b r a v a n j e i z a h v a l n o s t s l u š a l a c a na svrs i , n e k b u d e p o t i c a l o g. D o n G j u r u i sv im os ta l im p r i j a t e l j i m a m a l o g p u k a , d a sv im s i l a m a upru na rad za p r i d i g n u ć e p u č k e p r o s v j e t e , a na č a s t d i č n o g a „ S t o v i š a " .

BRZOJAVI „HRVATSKE RIEČI" R u s i n s k a o b s t i u i k c i j a .

L a v o v , 1 0 v e l j a č e . Rus in i su u s a b o r u s v a k o j a k i m m u z i k a l n i m i n s t r u m e n t i m a t a k o o b s t r u i r a l i , d a s a b o r n i k a k o n i j e m o g a o da d j e l u j e . P o l j a c i , m a k a k o svi bili s l o ž n i , ne m o g u d a s v l a d a j u o b s t r u c i j u . .

V j e n č a n j e u c a r s k o j k u ć i .

B e č , 1 0 v e l j a č e . D a n a s j e u S c h O n -b r u n n u o b a v l j e n o v j e n č a n j e n a d v o j v o d k i n j e I z a b e l e s a b a v a r s k i m p r i n c o m J u r j e m . V j e n ­č a n j e o b a v i o j e n a d b i s k u p - k a r d i n a l N a g i .

U z m a k P o l j a k a .

L a v o v , 10 . v e l j a č e . P o l j a c i p o p u s t i š e z a h t j e v u R u s i n a , da s a b o r d o r i e š e n j a p i ­t a n j a i z b o r n e r e f o r m e n e drži s j e d n i c e .

K o l e r a u A l ž i r u .

A l ž i r , 10 v e l j a č e . O v d j e j e k o n s t a t o -

van j e d a n s l u č a j k o l e r e .

N j e m a č k i s o c i a l i s t i i c a r V i l i m .

B e r l i n , 10 . v e l j a č e . P o d p r e d s j e d n i k R e i c h s t a g a s o c i a l i s t a S c h e i d e m a n n iz jav io j e , a k o p r e d s j e d n i k p a r l a m e n t a b u d e b o ­l e s t a n , da ć e on p o ć i na javi t i caru Vi l imu k o n s t i t u i r a n j e p a r l a m e n t a . N a c i o n a l i s t i č k e n o v i n e r u g a j u s e S c h e i d e m a n n u , k o l i k o drži d o s v o j i h s o c i j a l i s t i č k i h p r i n c i p a .

P r o g l a s e x - k r a l j a M a n u e l a .

L i s a b o n , 10 . v e l j a č e . M o n a r h i s t e b a ­c i š e u n a r o d b e z b r o j p r i m j e r a k a p r o g l a s a b i v š e g k r a l j a M a n u e l a , u k o j e m o v a j j a v l j a , d a s e n a d a , d a ć e u k r a t k o v r i e m e m o ć i p o z d r a v i t i P o r t u g a l s k u .

V l a d a j e p o j a č a l a z n a t n o č e t e na g r a n i c i .

J a v n a Z a h v a l a .

P r i g o d o m n e n a d n e smrt i n a š e mile

i n e z a b o r a v n e s e s t r e

Mande n a j h a r n i j e z a h v a l j u j e m s v o j n a š o j r o d b i n i i p r i j a t e l j i m a za i z k a z a n u s u ć u t i š t o v a n j e p r a m a n a š o j m i l o j i n e z a b o r a v n o j p o k o j n i c i i p r i g o d o m s p r o v o d a i s v e t i h m i s a p r i s u ­s t v o v a t i t ' n a s t m a š o j - t n z i 1 t j eš i t i . T a k o d j e r h a r n a h v a l a u p r a v i t e l j u o v e ž u p e v e l e č . D o n . V i c k u F u l g o z i , k o j i j e na prvi p o z i v r a n o g j u t r a b o l e s t n i c i d o h r l i o t e j e u n jez in im z a d ­nj im č a s o v i m a ž i v o t a t j e š i o i k r i e p i o u t j e -h a m a s v e t e v j e r e i u s v e m u p r i s u s t v o v a o . H v a l a n a š e m p r v o m r o d j a k u v e l e u č . D o n . Nikol i P e t r i ć u , ko j i j e i s t o m s a z n a o za s m r t p o k o j n i c e o d m a h iz S o l i n a k n a m a d o h r l i o d a n a s t ješ i i p r i s u s t v u j e s p r o v o d u i za u p o k o j d u š e p o k o j n i c e p r i k a z e s v e t u m i s u . T a k o d j e r b u d i h v a l a ve l . D o n Fi l ipu C i p -č i ć u , D o n Ivanu M a t e š a n u i v e l č . D o n M a t i

K a r a m a n u , ko j i su p r i s u s t v o v a l i s p r o v o d u i k o j i su ta j dan za u p o k o j n j e n e d u š e p r i ­kazali s v e t u m i s u . T a k o d j e r hva la ve l . D r u . M i m i c i , l i ečn iku u O m i š u , k o j i j e u p o t r e b i o s v a m o g u ć a s r e s t v a I j e č n i č k e z n a n o s t i d a p o k o j n i c u s p a s i o d s m r t i . H v a l a l j e k a r n i k u F r a n c e s h i u O m i š u , ko j i m u j e u s v a k o d o b a za I j e k o v e b i o na r a z p o l a g a n j e . Z a ­h v a l j u j e m o s v o j n a š o j r o d b i n i i p r i j a t e l j i m a , ko j i s u p o k o j n i c i pos la l i v i e n a c i oni iz d a l j e g a b r z o j a v n o n a s u n a š o j tuzi t ješ i l i .

S v i m a o d n a š e s t r a n e d u h o v n a z a ­

h v a l n o s t i o d B o g a p l a ć a !

M A L I R A T , 8 V e l j a č e 1 9 1 2 .

P e t a r P e t r i ć , o t a c .

P a v e ] I v a n I

M a t e i b r a ć a A n t e P e t a r

I v k a 1

M a r i j a j

O o M A L I O G L A S N I K

O o

ZA JEDNO UVRŠTENJE OD 3 REDKA U „MALOM OGLASNIKU" PLAĆA SE 40 PARA; ZA SVAKI DALNJI REDAK 10 PARA VIŠE. ZA VIŠEKRATNO UVRŠTENJE POPUST.-

PLAĆA SE UNAPRED.

• •

TKO ŽELI KAKOVU OBAVIEST GLEDE NAŠIH OGLASA U „MALOM OGLASNIKU", DOBIT ĆE ODGOVOR SAMO ONDA, AKO NAM PRIPOŠALJE MARKU ILI DOPISNICU

ZA ODGOVOR.

KUĆA SE IZNAMLJUJE. S S f f ^ L ' S f v S L (Varošu) kuća na vrlo zgodnom mjestu 1 svim udubnostin Pobliže obaviesti daje kućevlasiiik gosp. Uroš Borcllo.

POKUĆSTVO g f f c S & ffi i?SaVpa

r

Ć

0

edai°ebs'ekrahdi

„illa/ka vi SilK-iiik.i. I'olili/.u i.baviv.-ti "laje uprava „Hrvatske Rlett".

MEDA ¡ 7 r g s k \ r 7 a 7 r g u ¿ r u e Ä * r Ä ^ posudam po 5 kg uz cienu od Kr. 8.50franko Janjina - Uprava.

TDAI OC za pokrajinu čovjeka praktična, mari I 11 MZ. I Ot se razumi u gospodarstvo, po nm

oženjenog bez djece a uz gospodarstvo nadziranje i nadzor jedne radnje

»Hrvatske Rieči".

- Izučena u Trstu.

Kuća u Varošu, C f ^ « W ^

obratit se na upravu našeg lista pod brojem 130 HARMONIUM, ?„,?a i 8,î% ff," uprava nas'eg lista.

Perad i jaja za razplod. J a j a , p i l i ća , o d r a s l e i za i z l o ž b e u z ­

g o j e n e p e r a d i č i s t ih s o j e v a p r o d a j e : U -z o r n a p e r a d a r n a n a V o š t a r n i c i k o d Z a d r a . O b š i r n i j i o g l a s u „ G o s p o d a r s k o m V j e s n i k u " . S l o b o d a n p r i s t u p .

H r v a t s k e n a r o d n e p o s l o v i c e

u r e d i o V . J . Š k a r p a , c i e n a knj iz i b r o š i r a n o K 5.—, a u v e z a n o K 6.—, n a b a v l j a se k o d „ H R V A T S K E T I S K A R E " u Š i b e n i k u

i u sv im k n j i ž a r a m a .

Jeste li bolest*!?

B a d a v a saobćujem svakome, kako sam ja od dugogodišnje bolesti na plućima (sušice, upale grla i zaduhe) ozdra­vila. Ne tražim za to ni-kakove odštete. Činim to samo, pošto sam za moje bolesti, kada su svi za me bili izgubili svaku nadu, bila odlučila, ako nadjeni sredstvo mom spasu, da to objavim na moj trošak u svim novinama. G o s p o -dja F . Krizek, P r a g I I . - - Br. 2007. (Češka). - -

• • • • • • • • • • • • • • • •

Grubišić & Comp. u Šibeniku

Odpravništvo i s p a r i s t e za umjetno gnojivo

CALCIUMCIANAMID-A ( S o c i e t à a n o n i m a p e r l a u t i l i z z a z i o n e

d e l l e f o r z e i d r a u l i c h e d e l l a D a l m a z i a ) .

U p u t e i r a z j a š n j e n j a o u p o r a b i n a

z a h t j e v b a d a v a i f r a n c o .

Marko Markovina S p l i t

T e l e f o n 9 3 .

Skladište i Zastupstvo P e ć i i š p a r h e r d a ,

- - - E t e r n i t a - - -

C i j e v i , d i m n j a k a i p l o č i c a

: k e r a m i k e :

S t a k a l a p r o s t i h i o r n a m e n t a l n i h

P a p e n d e k a t a n k o g i d e b e l o g a

Z a h o d a p o r c u l a n e i t. d .

li 111 m 1111111111111111111111111111111111111111111111111 mí m e

P o k u ć s t v o solidno i ukusne izradbe

može se dobiti uz veoma

nizke ciene samo kod

dobro poznate trgovine

A. DELFIN, Šibenik. fe*peWfca i c ü t > o « l j e M a

- - - « w U o m c a - - -

iiiiiiiimiiiiiiniiiii i i imiiiiii i i i i i i i in

Predplatite se na „Hrvatsku Rieč" !

A R T U R G R I M A S I I ÖRXTO - Š I B B N I K .

I V X n Ä j i l t a l i j e - Školske k n j i g e - Kožnati predmeti - ly;ra5ke. l'aplriiioa

REMINGTON PISAĆI STROJEVI - Vrpce i potrebštlne ssa strojeve svijn sistem«.

Gramofoni.

J U M B O L A (dvostruk) Krnna

Speeialltet x P A P I R Z A P I S A Ć E S T R O J E V E 1 0 0 0 L I S T O V A K R U N A 7 . 2 0

Gramofonske ploče! O D E O N (dvostruk) Kinina

o o o o o o o o o o o o o o o o

č u p pcttocllo Pribor satova, zlatarskih i optič­

kih predmeta i kineskih srcbrarija

žlica, viljuška i noževa.

Zajamčena izradba sa 90 grama čistog srebra.

P e č a t a . S v a k e vrst i r e z b a r i j e u k o j o j m u d r a g o

k o v i n i .

Bogati lluttrovanl olenik. Tvorničke stalne olone.

Š i b e n i k GlaVna u t i c a , br. 1 2 8 .

KKMXMHXXXXMMXMXK Bolestni na plućima, na grlu,

- - na zaduhi

T k o h o ć e d a s e rieši p l u ć n i h b o l e s t i ili

g r l o b o l j e , p a i u t e ž e m s t u p n j u , t k o h o ć e

d a o z d r a v i o d z a d u h e , m a k a k o o n a bila

s t a r a i č in i la s e n e i z l j e č i v o m , n e k a s e obrat i

n a A . W o l f f » k y B e r l i n N . 3 7 , W e i s s e n -

b u r g e r s t r a s s e 7 9 . M n o g o b r o j n e z a h v a l e d a j u

j a m s t v o za u s p j e h n j e g o v o g Hečenja .

K n j i ž i c e b a d a v a .

i s t i HÜ

Eg? t l ¿ f í _ 5 <

• m § 2

ut z

u

5FS : Q - > 0 5 *

en CL>O < 0 0

< S :

«o o - « g CC 3 O 3 > ce a S¡¡

o < 3,1

z

o

o

> Ñ

H D

O

<

„ b j a č K i b o m " u Z a d r u

K O N V I K T

Prima učenike srednjih škola na stan i obskrbu (vrlo

dobra hrana, stan udoban, pranje, čišćenje, krpljenje, nadzor,

poduka u svim predmetima itd.) uz mjesečni honorar K 7 0 .

Ujedno primaju se učenici pučkih škola u p r i p r a v n i

t e č a j za srednje škole (gimnaziju, realku itd.) Za uslove obra­

titi se ravnateljstvu.

Pravila šalju se bezplatno.

„ D A L M A T I A " uzdržava od 1. maja 1911. sliedeće

glavne prupe:

Trst—Metković A ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trsta ponedjeliak u 5 saći posl. odne povratak svake subote u 6 sati prije podne.

Trst—Metković B ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trsta u četvrtak u 5 sati poslić podne; povratak svake sriede u 6 sati prije podne.

Trst—Metković C ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trsta u subotu u 5 s a t l p o s l i e podne;

povratak u četvrtak u 6 sati prije podne.

Trst—KorĆUla ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trsta u utorak u 5 sati poslie podne povratak u ponedjeljak u b sati prije podne.

Trst—Šibenik ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trstasvakc sriede u 5 poslie podne; povratak u utorak u 6 sati prije podne.

Trst—Metković D ( t r g o v a č k a ) polazak iz Trsta svake nedjelje u 3 sata pr. pod. povratak svake nedjelje u 2.30 poslie podne.

Trst—Vis ( t r g o v a č k a ) Polazak iz Trsta u petak u 5 sati poslie podne povratak svaki četvrtak 8.30 prije podne.

Ravnateljstvo.

ULJARSKE STROJEVE KAO I PODPUNE

UREDJAJE U SVAKOJ IZRADBI, NAJFI­

NIJA IZVJEŠĆA, VINSKE PREŠE, SVE

VRSTI MOTORA, MLINOVA I GOSPO-

: : : : : : DARSKIH STROJEVA : : : : : :

R A Z A Š I L J E

EMANUEL I OSKAR KRAUS :: TRST, VIA S. NIC0L0 Br. 2. ::

BRZOJAVI: CARAUS, TRST - TELEFON Br. 2066.

Posjećivanja po našim inžinirima, proračunui nacrti badava.

Dobiva se u drogariji

V. VUČICA - - Šibenik - -

POZOR RODOLJUBI ! Zahtjevajte posvugdje

naše Jgraće karte

„ P R I M O R K A "

Prva slavenska tvornica igraćih karata u Ljubljani.

0 | r i | l l » ! f i c i j w f c W o n Unüln slabi

zatim za takove, koji ¡

,-nnjem slabe, tcžko p

i poremetili djelo 1

nvljive, prevrućc

¡ bilo prehladom ili n e i i m j e r e n o a ć O

prehlnriue hrani i time navukli grčeve, 'li

i razne želudačne bolesti, pruža

Baldrianum dra. Engel-i

j z a s p n j s r . - * . . ^ «•* « ™ — m stolicu i okrepljuje uobće cieli organizam.

Budući da ne sadržaje nikakovih štetnih sastavaka, mogu ga >ez pog.be , koli

bolestnici toli djeca, bezbrižno upotrebljavati. Uzima se u jutro i u vece mala z l . č . c a . D j e ^

cima razriedjuje se toplom sladornom vodom. Dobiva

Drniša, Tiesna, Biograda na moru, Benkovca

Ljekarne « Šibenik« razašl l ja ju 3 i više b o c a B a l d r i a n u m D

cieioj A u s t r o - U g a r s k o j .

: kao •vina,

s l a b i

se u ljekarnama Šibenika, Skradli

: ciele Dalmacije velika b o c a 4 K, manja 3 K ' 3

F > £ t & i t & n » p a t v o r i n e ! . T r a ž i se j e d n o s t a v n o :

Baldrianum dra. Engel-a

Širite „Hrvatsku Rieč" !

INSAM & PRÍMOTH St: Ulrich, Groeden (Tirol).

i o 0

jOparske radnje iz k h h za crHVe

Kipovi svetaca, oltari, propovjedao nice

križni putevi. razpela, j a s l i c e itd.

Katalog uzoraka s cienama daje se badava.

Za dostavu naručbe do štacije uključivo sa

škrinjom, ne plaća naručitelj.

HRVATSKA VERESIJSKA BANKA-

:: PODRUŽNICA Š IBENIK -Centralka DUBROVNIK. Podružnica u SPLITU i ZADRU

D I O N I Č K A G L A V N I C A 2 , 0 0 0 . 0 0 0 K

PRIČUVNA ZAKLADA U PRiTIČCI 250.000

BANKOVNI ODJEL

PRIMA ULOŽKE NA KNJIŽICE U KONTO KURENTU I ČEK P R O M E T U ; E S K O M P T U J E MJENICE, OBAVLJA INKASO, POHRANJUJE 1 UPRAVLJA V3IEDNINE. D E ­VIZE SE PREUZIMLJU NAJKULANTN1JE. I Z P L A T E NA SVIM MJESTIMA T U I INOZEMSTVA O B A V L J A J U S E - - - BRZO I UZ POVOLJNE U V J E T E . - - -

MJENJAČNICA

K U P U J E I PRODAJEjDRŽAVNE P A P I R E , R A Z T E R E T -NICE, ZALOŽNICE, S R E Ć K E , V A L U T E , KUPONE. PRODAJA SREĆAKA NA OBROČNO ODPLAĆIVANJE. OSJEGURANJE PROTI GUBITKU ŽRIEBANJA. REVI­ZIJA SREĆAKA I VRIEDNOSTNIH PAPIRA B E Z P L A T -- - NO. UNOVČENJE KUPONA B E Z ODBITKA. - -

TVORNICA PAPIRNATIH VREĆICA: ANTE ZORIĆ - ŠIBENIK - (DALMACIJA).

Tvornica je uredjena sa svim potrebnim strojevima

Izradjuje vrećice u svim veličinama i u svim bojama.

Ovo je prvo i jedino domaće poduzeće ove vrste .

Ciene su vrlo umjerene, te domaći potrošioci ne će

imati razloga, da pored d o m a ć e g poduzeća služe,

se iz vana.

- NARUČBE SE IZVRŠUJU VRLO BRZO I TOČNO

P R I J E U P O R A B E ;

L J E P O T A i U M I L J A T O L E C E p o s t i z a v a s e k r o z u p o r a b u

AACHBNBR - THBRMALOVOG SAPUNA I t o j i j e n j e c l 1 x 0 n a j o o l j e s r e d s t v o 2 5 0 o č u v a n j e r > r o t i k o ž n o j b o l e s t i

Dobiva se samo kod braće M. V. ŠKUBANJA — MBENIK (Dalmacija).

C i j e n a j e s t z a k o m a d e o d I - e v r s t i K 2 - 4 0

» » „ » H - e ,, „ 1 - 6 0

C i j e n a j e s t z a k o m a d e o d I H - e v r s t i K 1 * 4 0

» n n » I V - e „ „ _ . 8 0