ibarguengoitia jorge - los pasos de lopez

Upload: leonaldi

Post on 04-Jun-2018

216 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    1/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    2/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    3/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    4/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    5/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    6/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    7/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    8/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    9/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    10/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    11/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    12/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    13/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    14/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    15/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    16/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    17/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    18/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    19/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    20/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    21/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    22/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    23/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    24/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    25/65

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    26/65

    1* ver, da e u pue%a&o' Le d) u pue%a&o a muro' 1Qu8 so ide&, verdad?+o de acababa a casa come &aba u so ar' 1E es%e so ar 1me di$o1 voy a co s%ruir as casas do de vivirF mis -i$os e d)a #ue se case '+espu8s de u mome %o de re. e=i( corri!i( 1* me os, c aro, de #ue cua do se -a!a a i depe de cia decidamos ir os a vivir e /8=ico' Es a ) do de se

    !obier a e pa)s, o -ay por #u8 e !aarse'

    +e sobremesa -ab amos de ues%ros ami!os mu%uos' /e e=%ra( a e emis%ad #ue es i spiraba Carme !as%abdemasiado e ves%idos, +ie!o era comp acie %e, 4 %a a &a %ocaba ma e pia o, e caba o de * daco o era %a bue o como su dueo cre)a, o era correc%o #ue u sacerdo%e compusiera ca cio es de amor, 2ua i%o empe&abc-oc-ear, e%c'

    Cua do su esposa os de$( u ra%o so os, *darvi es me co .es( 1* m) i !G %raba$o me cues%a cump ir a misi( #ue %e !o asi! ada para e d)a cua%ro de oc%ubre' Es%

    %ra #ui o por ese ado' Lo #ue me #ui%a e sueo es pe sar e #u8 -acemos si a %es de #ue e!ue esa .ec-a a !Gcabr( os de a%a'

    9

    E * L* 0* +E +E UN /I5 C4LES' *CI* 7* I*S sema as #ue yo o o)a -ab ar de mac-e%es' *

    re!resar de cuar%e a mi casa, e %r8 a mi pa%io y vi #ue Carme es%aba asomada e e mirador de a corre!iduab)a es%ado esperF dome para decirme 10e i vi%o a ce ar es%a oc-e'Ce amos os %res y e perri%o' La co versaci( .ue %a ociosa #ue compre d) #ue iba a pedirme a !o' *s) .ue

    cua do os mo&os se re%iraro , +ie!o se puso a -acer .i!uri%as e e ma %e co a ua, Carme i%a se ir!ui( e easie %o pero -ab ( como si o #ue dec)a o %uviera impor%a cia

    1Ceci ia Parada irF maa a e u coc-e a reco!er os mac-e%es e /u8rda!o' No #uieres acompaar a?La proposici( me e=%ra( por ve ir de Carme , #ue -as%a e %o ces -ab)a -ec-o %odo o posib e por#ue yo o me

    acercara a Ceci ia' 1Es cosa de sa ir maa a %empra o 1e=p ic(1, e a -a co se!uido e coc-e de su papF, #ue es !ra de, -ay #ue

    reco!er os mac-e%es, #ue ya es%arF empacados, y re!resar a Caada' PodrFs es%ar a#u) a %es de a oc-ecer'La empresa me pareci( se ci a y bas%a %e a!radab e Era u d)a de campo co Ceci ia' Ni si#uiera %e )a #ue ped

    ice cia por#ue iba a ser $ueves, d)a e #ue o iba a cuar%e ' E %o ces +ie!o i %ervi o para decir e a su esposa 1*cu8rda%e, Carme i%a, de decir e a /a%)as #ue %ie e #ue ir u i.ormado' 1*-, s), %ie es #ue ir u i.ormado'Quise saber por #u8' E a dio por cump ido su deber desa!radab e y co %es%( 1Que %e e=p i#ue +ie!o'Es%e de$( de -acer .i!uri%as' 1Es por si e cue %ras a a ro da'Quise saber cuF ro da y 8 me describi( a ro da adua a , #ue yo o sab)a #ue e=is%iera era u !rupo de

    a !uaci es de a caba o #ue %e )a por misi( recorrer os cami os, de%e er a os via$eros y revisar os e#uipa$es parver si evaba co %raba do'

    1+es!raciadame %e 1%ermi ( dicie do1, o %e !o i !u a au%oridad sobre e os, por#ue depe dedirec%ame %e de a *udie cia' +e o%ra ma era yo -ar)a #ue vi!i ara o%ro cami o para #ue o %e os e co %raras'

    Sa i( a re ucir #ue o s( o o %e )a au%oridad sobre e os si o #ue o %e )a idea de por d( de a daba ' 1Pero o %e os vas a e co %rar 1di$o Carme 1, Noso%ros -emos via$ado muc-o y omFs u a ve& os vimos' 1 si %e os e cue %ras, para eso vas u i.ormado 1di$o +ie!o1' 0e po es e bicor io e a cabe&a y o %e o

    #ui%as -as%a #ue es%8s de re!reso e Caada' 1 Crees #ue mi bicor io os va a espa %ar? 17a a i .u dir es respe%o'Carme i%a apoy( 1Les dices "seores, soy mi i%ar, %e !o prisa, d8$e me pasar" y o revisa e coc-e'Por si o revisaba y e co %raba os mac-e%es .ue e si!uie %e co se$o de +ie!o decir #ue era armas para e

    ba%a ( ' 1 si es parece raro 1puse e caso1 #ue u ba%a ( de i .a %er)a -aya e car!ado mac-e%es, #u8 -a!o? 1Por o pro %o 1di$o Carme 1 o decir #ue eres ami!o ues%ro'

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    27/65

    +ie!o me dio mFs a ie %os 10e .e e m)' o %e sacar8 de aprie%o' No pude dormir pe sa do e mac-e%es por #u8 o os %ra)a * daco #ue os -ab)a ma dado -acer? 4 bie , por

    #u8 o iba a reco!er os oru da #ue era e #ue os ecesi%aba?* as ci co me eva %8, me puse e u i.orme y sa ) a pararme e e por%a ' * as ci co y media e %r( e a p a&a e

    coc-e !ra de, cerrado, %irado por cua%ro caba os, e coc-ero co %ra$e de cuero y sombrero a c-o' E e i %erior i

    Ceci ia, de ve o' *bri( a por%e&ue a, yo sub) y me se %8 .re %e a e a, os dimos os bue os d)as y e coc-e se puse marc-a' 1 No %uvo %iempo de desayu ar? 1pre!u %( Ceci ia' Co .es8 #ue o' 2u %o a e a, e e asie %o, -ab)a u a

    ca as%a !ra de, cubier%a por u a servi e%a bordada, de a #ue .ue saca do dura %e e via$e ca.8, bi&coc-#uesadi as, !ordas de sesos, opa i%os !ui&ados, e%c' ab amos poco, como u -ombre y u a mu$er #ue ape as seco oce y %ie e #ue -acer u via$e $u %os por ob i!aci( ' E a me di$o #ue su padre %e )a reumas, yo e di$e #uecesi%aba comprar u caba o'

    *%ravesamos u a o #ue es%aba cubier%o de ieb a espesa #ue de pro %o se disip(' 7imos os -ui&ac-es' Cua de so sa i( e %re os cerros apareci( e cada -ui&ac-e u a %e araa y e cada %e araa u as !o%i%as de a!ua #ue e s-i&o bri ar'

    0a como os *#ui o -ab)a adver%ido, * daco os es%aba espera do e a ori a de /u8rda!o, a a sombra de uaure ' i&o #ue e asis%e %e se evara su caba o y subi( e e coc-e' 1 Quiere ve ir a mi casa a comer? 1

    pre!u %(' Pero Ceci ia y yo #uer)amos acabar a#ue via$e o mFs pro %o posib e y pre.erimos ir direc%ame %e a a

    de cuc-i ero' Es%e ya -ab)a pues%o os mac-e%es e dos -uaca es de os #ue se usa para evar %u as y os -abcubier%o co &aca%e' /ie %ras e cuc-i ero y sus ayuda %es ase!uraba os -uaca es e a re$i a %rasera de coc-* daco os di$o, para romper e si e cio 14%ro d)a ve !a co mFs ca ma'

    Prome%imos -acer o' Ni 8 i Ceci ia i yo a udimos a a ro da adua a ' S( o cua do ya os desped)amos y * dacovio mi bicor io e e asie %o de coc-e, me di$o

    1P( %e o y o %e o #ui%es1' 0e )a u aire sombr)o'E e cami o de re!reso -ab amos aG me os #ue a a ida' Pero o pas( ada' Cua do vadeamos e ro co

    compre d) #ue ese d)a a ro da adua a -ab)a sa ido por o%ro cami o' Cua do dis%i !uimos a %orre de Sa >ra ciscoi umi ada por a u& de a%ardecer, Ceci ia Parada me di$o

    1E a -acie da %e !o u a ye!ua #ue si e !us%a se a ve do'Qued8 de ir a ver a'* e %rar e e pueb o .uimos direc%o a a ca e de a o do ada por#ue %e )amos i s%ruccio es de e %re!ar os

    mac-e%es a seor /esa e su casa' E es%aba esperF do os e a puer%a'/ie %ras os -i$os de seor /esa ba$aba os -uaca es de coc-e, Ceci ia se despidi(' Cua do e coc-e daba vue %a

    e a es#ui a a vi asomarse y a!i%ar a ma o, yo eva %8 a m)a y e seor /esa me di$o 1 Lo es%F espera do'E %r8 co 8 e su casa' Era como de ra c-o u pa%io muy !ra de, de %ierra, co casas de adobe a rededor y %re

    meui%es e e ce %ro, deba$o de os cua es u as mu$eres avaba ropa e ar%esas' ab)a puercos, !a i as, ucaba o, ios $u!a do, cueros co !a do' E seor /esa me di$o #ue e a#ue a casa viv)a 8 , sus -i$os, as .ami iasde sus -i$os, sus emp eados y as .ami ias de sus emp eados, ue!o e dio u pu %api8 a u perro #ue se acerc( co!a as de o erme' *%ravesamos e pa%io, e %raspa%io y e %ramos e u cuar%o #ue es%aba e e .o do de %erecar!ado e e muro de piedra #ue era e i dero e %re a casa de seor /esa y a de e o$' Los -i$os de seor/esa -ab)a pues%o os -uaca es e e sue o y os es%aba espera do'

    1*bra a puer%a 1 es orde ( su padre' No se ve)a i !u a puer%a, pero os -i$os de seor /esa co!iero u armario y o moviero -as%a de$ar

    descubier%o u arco #ue daba a u cuar%o mFs oscuro' * verme u poco desco cer%ado, e seor /esa se e ( deor!u o y me di$o

    1PFse e a a covac-a'E %ramos casi a %ie %as' ab)a u a u& e e .o do de cuar%o' Era a #ue daba u ca de ero' Es%aba sobre u a mes

    a rededor de a cua dis%i !u) %res .i!uras, era Carme , +ie!o y do Emi ia o oru da' Cua do me acer#u8 vi #uees%aba radia %es'

    1 O*y, be di%o sea +ios por#ue e!as%e 1di$o Carme 1, os %e )as co u pe die %eLos *#ui o me abra&aro , oru da me es%rec-( a ma o e.usivame %e' E seor /esa .ue a ver #ue sus -i$os

    desempacara os mac-e%es' Los o%ros %res me pidiero porme ores de via$e' Cua do supiero #ue o -ab)amovis%o i e po vo de a ro da adua a +ie!o di$o

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    28/65

    10a como yo -ab)a previs%o'Carme i%a, e cambio, me %ra%( como si -ubiera escapado de u pe i!ro %reme do' oru da, para compe sar de

    a !u a ma era e pe i!ro a #ue yo -ab)a es%ado e=pues%o, co!i( e ca de ero y me e se( a covac-a'Era u cuar%o a ar!ado, a %o y re a%ivame %e es%rec-o, si ve %a as' oru da e=p ic( #ue -ab)a comprado a ca

    y vivido e e a die& aos a %es de darse cue %a de #ue o #ue med)a de .o do su casa mFs o #ue med)a de .o do de seor /esa o daba a o !i%ud de a cuadra si o #ue .a %aba seis varas'

    1 ice u bo#ue%e e e muro 1di$o oru da1 y e co %r8 a covac-a'Co %( a eye da de por #u8 os a %i!uos propie%arios -ab)a co s%ruido u cuar%o secre%o' No i %eresaimpor%a %e es #ue e a covac-a es%aba !uardados os per%rec-os de a 2u %a' 0odo muy orde ado os mos#ue%as a &as e arma&o es apoyados e a pared, os mac-e%es, e .u dados, e racimos #ue co !aba de as vi!as de%ec-o, as !uar icio es de os caba os, as .or i%uras y os a&os, e !a c-os #ue -ab)a e a pared e e piso -ab)aca$as de mu ici( , barri es de p( vora, a %eros de -uarac-es, de sarapes, de capo%es de pa ma'

    Carme me -ab)a a!arrado de bra&o, +ie!o pidi( a oru da 1E s8a e a /a%)as e armario'Es%aba e e .o do de cuar%o' oru da o abri( co u a ave #ue %ra)a co !a do de pescue&o, sac( u co.reci%o y

    o puso sobre a mesa' *bri( e co.reci%o y .ue saca do de 8 %odos os docume %os de a 2u %a as ac%as dereu io es, as is%as de os #ue )bamos a eva %ar os e d)a cua%ro de oc%ubre, os p a es de cordo a&o escri%os ce%ra mi Gscu a de 4 %a a &a, a bo sa co e di ero, as cue %as de doc%or *cevedo, e%c' 10odo se !uarda a#u) 1me e=p ic( Carme 1 por#ue a covac-a es e u!ar mFs se!uro de Caada' oru da

    a!re!(

    1 as%e co decir e, do /a%)as, #ue i mi esposa i mis -i$os sabe #ue e=is%e'Su esposa y sus -i$os o sab)a #ue e=is%)a a covac-a, pero 8 s) y yo %ambi8 y os *#ui o y e seor /esa y os-i$os de seor /esa, e%c'

    Sa imos por a o%ra puer%a, a #ue daba a as caba eri&as de a casa de e o$, #ue es%aba ocu %a por u arma&madera de os #ue se usa para co !ar as !uar icio es de os caba os' +ie!o y e seor oru da cami aba porde a %e, Carme i%a y yo, de bra&o, de%rFs' Cru&amos %res pa%ios, sa imos por a puer%a pri cipa y os despeos por%a es'

    U as sema as mFs %arde "e %ra spor%e de os mac-e%es" iba a ser mo%ivo de u a discusi( a!ria' Cua do e si!uie %e reu i( de a 2u %a se supo #ue, por idea de os *#ui o, Ceci ia y yo -ab)amos ido a /u8rda!o a reco!eros mac-e%es, Peri( ca i.ic( a ave %ura de "imbeci idad"' 1Por cuare %a mac-e%es 1a!re!(, diri!i8 dose a +ie!o1, %G y %u esposa -a pues%o e pe i!ro a revo uci( ' No

    va )a a pe a'+ie!o y Carme i%a #uedaro rese %idos'

    10

    * 2U*NI04 LE 9US0* * +ESC I I L* >IES0* +EL Carme se!G se ce ebraba e Caada' Losveci os de barrio de ese ombre, dec)a , #ue era u o de os mFs pobres, a preparaba dura %e seis meses' Nombraba mayordomos, #ue era os e car!ados de $u %ar e di ero, co %ra%ar e co-e%ero, comprar e pu #ueesco!er a os diecis8is -ombres #ue -ab)a de car!ar as a das' Como as campa adas de re o$ de seor oru da oa ca &aba a o)rse e e barrio de Carme , os mayordomos se !uiaba por as es%re as' Cua do a cabe&a de 4riose ocu %aba %ras e cerro de 0eco o%e 1mFs o me os as cua%ro de a maa a1, so aba as campa as de a capi a,%ro aba %res camara&os y a procesi( se po )a e movimie %o' ab)a e e a c-irim)as, %ambores, cascabe esda &a %es, " ocos" 1u os muc-ac-os ves%idos de .ac-as #ue -ac)a bromas a e=pe sas de os espec%adores1,co-e%eros, -ombres car!a do pe e$os de pu #ue, mu$eres eva do ca&ue as, e%c' La procesi( iba por a adera dcerro -as%a e!ar a La Loma, ba$aba a ce %ro, a a i! esia, "para #ue /ar)a Sa %)sima e diera os bue os d)as a Sa>ra cisco"' Ci co ba das de mGsica %ocaba as "maa i%as" e e a%rio' Cua do es%a .orma idad %ermi aba emp&aba a verdadera .ies%a a procesi( se iba a os barrios #ue -ab)a e a ori a de a ciudad y visi%aba o ce e e d)aE e a%rio de cada i! esia es%aba esperF do a os veci os, co comida, bebida y mGsica' Compar%)a o #ue %e )co os #ue iba e!a do, #ue a su ve& es o.rec)a e pu #ue de os pe e$os y a comida de as ca &ue as' La procesi( 1y a .ies%a1 %ermi aba e a madru!ada si!uie %e, e e pu %o de par%ida'

    1Siempre -ay, cua do me os, u muer%o 1dec)a 2ua i%o y a!re!aba1, pero o %e apures' Es%a es a .ies%a de os pobres' * a #ue %G asis%irFs y yo %ambi8 es me os pe i!rosa y mFs aburrida' Come &( a as ueve e a i! esia, comisa de %res padres' E as ba cas es%Fbamos o me$orci%o de Caada' Carme , por ser a .es%e$ada, es%aba

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    29/65

    ade a %e e a i! esia, co +ie!o a su ado, -i cados e u os rec i a%orios e os de moos como si .uera a vo ver acasarse' Se!u)a %res ba cas e as de espao es impor%a %es 1como e a ca de 4c-oa1 o ricos' E a cuar%a es%abaos crio os dece %es 1 oru da co su .ami ia, Ceci ia co su papF1, e a #ui %a es%Fbamos 4 %a a &a, * daco yyo, e a se=%a se se %aba , e %re o%ros, e seor /esa y e $ove /a ri#ue, y as), e orde decrecie %e eimpor%a cia socia -as%a e!ar a a #ue ve d)a ve adoras e a mesi%a' La i! esia es%aba irreco ocib e' No -ab)a!u$ero e #ue e padre Pi o e o as mo $as de +ivi o 7erbo o -ubiera me%ido u ramo de . ores o u a ve a

    e ce dida' E obispo e!o ia e!( a Caada a %iempo para o.iciar co Peri( y 2ua i%o' E padre Pi o e %uvo #ueco .ormarse co ser $e.e de os ac( i%os' No recuerdo misa mFs ar!a' E obispo ec-( u serm( #ue parec)a #ue u ca se iba a acabar' 7arios .ie es se

    -i caro , pusiero a cabe&a e %re as ma os, como si es%uviera -acie do u e=ame de co cie cia y se #uedarodormidos' Lo mismo cre)mos #ue e -ab)a pasado a 2ua i%o u ra%o mFs %arde, cua do e padre Pi o e .ue a ec-ai cie so' Se #ued( se %ado e a si a, co os o$os cerrados y o co %es%( como deb)a' /Fs %arde, cua do era su %uro de sos%e er e misa y o se movi( de a si a, Peri( compre di( #ue se %ra%aba de o%ro sopo cio' No -i&aspavie %o' Co u a sea bas%( para #ue e padre Pi o e y e sacris%F se evara car!a do a e .ermo mie %ras oso%ros dos o.icia %es se!u)a dicie do a misa' 4 %a a &a, * daco y yo os eva %amos y .uimos a a sacris%)a' a asmo $as de +ivi o 7erbo es%aba desvis%ie do a 2ua i%o y dF do e a o er a ca .or' Cua do abri( os o$os e pre!u %amos

    1 C(mo %e sie %es?>ue a G ica ve& #ue o co %es%( "divi ame %e"'

    1 e!u ar'Pasada a be dici( , Carme sa i( a a%rio y os demFs .uimos a .e ici%ar a por ser e d)a de su sa %o' Cua do .ue mi%ur o despu8s de -acer u a co a muy ar!a, e di e abra&o, e a me dio u apre%( y me di$o

    17e %e a a mor&ar a a casa'>uero mFs de cie os i vi%ados' 1Es d)a 1di$o * daco #ue e mar#ues de a edio da ec-a a casa por a ve %a a e ause cia'E coc-e de os *#ui o o, me$or dic-o, e #ue era de mar#u8s y e os usaba cua do es%aba de %emporada e a

    casa de La Loma, .ue e primero e sa ir de a p a&a, eva do a Carme , a +ie!o y a obispo e!o ia' *pe as dierovue %a e a es#ui a empe&( a co .usi( , por#ue %odos os demFs %ra%aro de sa ir e se!u do u!ar' Era d)a e #uee Caada %odos os ricos iba a a i! esia e coc-e, au #ue viviera a media cuadra' +ura %e u ra%o os coc-es seapre%u$aba , os caba os se paraba de ma os, re i c-aba , os c-ico%es %ro aba , as de.e sas se e redaba , u arueda arra c( u peda&o de ar!amasa e a es#ui a y e aire se car!( co %odas as ma dicio es #ue o se di$ero 'Por .i , poco a poco, os coc-es .uero sa ie do y a e!ar a a cues%a a asce diero co di! idad, da do uespec%Fcu o muy bo i%o a %odos os #ue o -ab)a sido i vi%ados, #ue era u a mu %i%ud'

    4 %a a &a, * daco, 2ua i%o, Peri( y yo %uvimos #ue esperar e e a%rio a #ue e coc-e de os *#ui o re!resara areco!er os' 2ua i%o se ve)a peor #ue u ca'

    1 No serF me$or #ue o ve !as? 1pre!u %( Peri( ' 1Si o .uera por a comida o ir)a' 1 Por #u8 o -aces #ue do e $am) %e d8 u remedio para e sopo cio? 1pre!u %( 4 %a a &a' 1Por#ue ser)a i!ua #ue pedir e u a medici a a u burro'E coc-e de os *#ui o e!( y o abordamos, )bamos da do a vue %a e a es#ui a de os por%a es cua do vimos a

    dos -ombres #ue es%aba a ) parados' Era e seor /esa y e $ove /a ri#ue' Peri( -i&o #ue e coc-e sede%uviera'

    178 !a se co oso%ros 1 es di$o1' Si os apre%amos, cabemos'E seor /esa di$o #ue muc-as !racias pero #ue 8 iba a a mor&ar e su casa do de o es%aba espera do su .ami ia'

    E $ove /a ri#ue se #ued( %ieso' 17e !a us%ed 1 e di$o Peri( 'E $ove se puso ro$o' 1Es #ue o -e sido i vi%ado' 1 ombre, o impor%a 1di$o 2ua i%o1' Noso%ros o i vi%amos e es%e mome %o' 1* da, ve co e os 1aco se$( e seor /esa' E $ove /a ri#ue o se movi(' 1Les a!rade&co, seores 1di$o1' Pero creo #ue a seora Carme i%a -a e=presado e deseo de o verme e su

    casa a o i vi%arme e a misma cua do .ui a .e ici%ar a e e a%rio'0e )a ra&( , pero oso%ros %ra%amos de -acer e ver #ue o a %e )a, #ue e=a!eraba, e di$imos, #ue u a cosa es

    o vido y o%ra muy di.ere %e u rec-a&o' No o co ve cimos, os despedimos y se!uir os ues%ro cami o' ab amosde o%ras cosas' * e!ar a a casa de La Loma a ca c8 a ver, a o e$os, a .i!uri%a de $ove /a ri#ue, #ue se!u)a

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    30/65

    parado e a es#ui a de os por%a es'*os despu8s supe #ue a os pocos d)as de es%e i cide %e e $ove /a ri#ue pidi( -ab ar co su $e.e, do

    I da ecio Qui %a a, e admi is%rador de correos, y de a%( a co spiraci( ' * pe%ici( de do I da ecio, e $ove/a ri#ue -i&o u a re aci( por escri%o e a #ue reve aba a e=is%e cia de a 2u %a, #ui8 es per%e ec)amos a e a,cuF es era ues%ros .i es y #u8 p a es %e )amos para o!rar os, d( de os reu )amos, d( de !uardFbamos as armasy d( de se pod)a e co %rar pruebas de #ue o #ue se dec)a e a de u cia era cier%o' +o I da ecio co sider( #ue

    es%a de aci( era ver)dica e impor%a %e' E recompe sa dio a $ove /a ri#ue u emp eo de aparceris%a e edep(si%o de %abaco, pero e ve& de acudir co a i .ormaci( recibida a a ca de 4c-oa, #ue era a au%oridad mFs ae a ciudad #ue o es%uviera comp icada e a 2u %a, op%( por e viar a de u cia acompaada de u a car%a co K.ide cia a su superior direc%o e admi is%rador de correos e a ciudad de /8=ico' Es%e me sa$e e!( a su des%i o pues%o #ue a de u cia y a car%a #uedaro arc-ivadas -as%a #ue .uero descubier%as y pub icadas aos despu8s'se sabe si .uero e)das por e des%i a%ario cua do as recibi(, por#ue o produ$ero i !G e.ec%o' E $ove/a ri#ue si!ui( asis%ie do a as reu io es y eva %a do as ac%as' E os %ra%( y oso%ros se!uimos %ra%F do o acomo si o os -ubiera de a%ado'T

    U e$8rci%o de criados sirvi( os ca%orce p a%i os, %odos i di!es%os, desde -uevos es%re ados co c-i e c- pues%os sobre %or%i as u %adas de .ri$o es re.ri%os, -as%a %acos de c-ara es co sa sa de %oma%e verde' U ocomiero -as%a e .ermarse, o%ros o pudiero probar bocado, como a esposa de do Ciri o * &ore a, u a mu$ercadav8rica, #ue evaba e a cabe&a u a pei e%a casi %ra spare %e'

    o siempre -e dic-o #ue es%a comida o es comida, si o puros a %o$os 1di$o e a ca de 4c-oa, u seor a #ue e

    sa )a pe os por as ore$as' 1E mo e de o a y e ca do !a e!o so a misma cosa1 di$o e dueo de a So a$a, a -acie da mFs rica de are!i( '

    Peri( so ri( y me di$o e vo& ba$a 1Es%os -ombres co #uis%aro u co %i e %e y o se diero cue %a' Cree #ue si!ue vivie do e Espaa'E ice ciado /a ubrio o -ab)a ido a a i! esia y por co si!uie %e o es%aba i vi%ado a a .ies%a, pero se prese %(

    e e a muer&o y comi( de %odo' Sa ud( ir( icame %e a obispo e!o ia 1a #uie a%ribu a e -aber sido e=c uido dea %er%u ia1 y acab( e co versaci( es%rec-a co +ie!o a #uie e produ$o e=ce e %e impresi( '

    +ie!o -ab)a sacado u a bue a par%e de os vi os #ue e mar#u8s de a edio da %e )a e su bode!a u seordece %e rod( a esca era, e doc%or *cevedo se #ued( dormido e a si a de respa do a %o y e capi%F *darvi es du %raspi8, #ue .ue prese ciado por e coro e erme$i o cua do es%aba co mi!o' /e di$o 1/i i%ar #ue o resis%eo #ue se bebe o sirve'

    Peri( sac( a ma do i a y compuso u a ca ci( #ue dedic( a u a seora #ue se!G * daco era duea de rebaode c-ivas mFs !ra de de P a de *ba$o' +ec)a as), mFs o me os

    "Quisiera ser so eci%oPara e %rar por %u ve %a a dar%e os bue os d)asCua do es%Fs e a camaQuisiera ser a!ua de uviaPara besar%e a cara vo verme arroyo despu8sPara besar%e os pies"E%c'La seora parec)a comp acida'U a de as -i$as de seor oru da se perdi( e a -uer%a y apareci( u ra%o despu8s, orosa' No se supo por #u8'* as %res de a %arde +ie!o decidi( #ue -ab)a e!ado e mome %o de come &ar a represe %aci( de a comedia

    * duvo de u ado para o%ro muy a.a ado, %ra%a do de reu ir a os ac%ores' Cua do por .i se $u %aro , .a %aba odos pro%a!o is%as pri cipa es Carme y 4 %a a &a' * daco y yo .uimos os e car!ados de ir a buscar os' Nosseparamos y .uimos e direccio es opues%as'

    * duve por os pasi os pre!u %a do a %odo e #ue me e co %raba 1 No -a vis%o a Carme ?>ui a comedor, .ui a mirador, e %r8 por .i e a sa a' * ) es%aba Carme 'Creo #ue u ca a vi %a be a %e )a os o$os c-isporro%ea %es, os abios e %reabier%os, so re)a' Parec)a .e i&' N

    dio cue %a de #ue yo -ab)a e %rado e a sa a por#ue e a es%aba absor%a, mira do a cabe&a de 4 %a a &a, #uie-ab)a i c i ado para besar e a pa ma de a ma o, %a como yo -ab)a -ec-o e dos ocasio es' 0a como -ab)a

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    31/65

    ocurrido cua do +ie!o os descubri( e mi casa, Carme o se i mu%( cua do se dio cue %a de #ue yo es%abavi8 do a' 4 %a a &a y yo, e cambio, os pusimos ro$os y o -a Fbamos d( de me%er os'

    1+ice +ie!o #ue ya es -ora de come &ar a comedia 1di$e' Carme ri( musica me %e' 17amos, pues'/e co!i( a m) de u bra&o, co!i( a 4 %a a &a de o%ro, y os %res .uimos por e pasi o dicie do #u8 bo i%a -ab)a

    sa ido a .ies%a'La represe %aci( sa i( ma 2ua i%o, a #uie e sopo cio -ab)a de$ado a%ara %ado, o vid( decir u a .rase

    .u dame %a ' Es a #ue empie&a co"1 o soy e cu pab e, e%c'" 'Como do a domero o co .es( su cu pa, o -ubo ma era de #ue os $ueces pusiera e iber%ad a L(pe&, #ue era

    e presu %o respo sab e de %odos os de i%os #ue se -ab)a come%ido e os %res ac%os de a comedia' E dese ac!ro%esco e e e co ca %( "0oda precauci( es i G%i " y e %e ( cay( co Peri( e cade ado y 2ua i%o e iber%adcua do deber)a -aber sido a rev8s'

    La !e %e o e %e di( ada, pero ap audi(' +espu8s se despidiero y se .uero a sus casas' 2ua i%o es%aba muyape ado'

    1Perd( ame, +omi !o1 di$o a Peri( 1, pero es%oy -ec-o u a pi %ra.a' 1Si yo .uera L(pe& 1co %es%( Peri( 1 %e dar)a u a %u da, pero como soy Peri( , %e perdo o' Se abra&aro 'E a casa de La Loma omFs #uedFbamos " os ) %imos" y e obispo e!o ia' U os .uero a dormir a sies%a, o%ros

    .uimos a dar u paseo por a -uer%a' Cua do oscureci( os reu imos e a sa a, co !a as de p a%icar, pero e obispo%om( a pa abra y o a vo vi( a so %ar' Peri( perdi( a pacie cia y os propuso a * daco y a m)

    17Fmo os de parra da'Sa imos de a sa a discre%ame %e, )bamos ba$a do por a esca era de piedra cua do Carme os a ca &(' 1 * d( de va ? 1pre!u %(' 17amos a pasear por os ca e$o es a a u& de a u a 1di$o Peri( ' No -ab)a u a, es%aba ub ado y sop aba e vie %o #ue precede a a!uacero' Carme se mo es%(, o cua me produ$

    sa%is.acci( 1 u ca e perdo 8 a esce a co 4 %a a &a1' E a e %r( e a casa y oso%ros se!uimos ba$a do aesca era'

    Cami amos e a oscuridad %orme %osa' Los %rue os de cie o se co .u d)a co os co-e%es de a .ies%a de o pobres' Peri( co oc)a e cami o de ca e$( de Coyo%e muc-o me$or #ue *darvi es y e!amos e poco %iempo aa casa de a %)a /e a' 0a como -ab)a ocurrido e mi primera visi%a a puer%a es%aba cerrada y se o)a murmuade %ro' Peri( dio, como siempre, os cua%ro !o pes pausados y, como a primera ve&, a vo& cascada advir%i(

    1*#u) o -ay adie, ya %odas as muc-ac-as se .uero ' E %o ces Peri( a u ci( 1 Es L(pe&'I media%ame %e se descorriero cerro$os, se abri( a puer%a, sa iero a a ca e media doce a de pu%as, se -i caro

    e e empedrado y besaro a ma o de "L(pe&"'

    11

    * >INES +E *94S04 EL C4 4NEL E /E2ILL4 /E e %re!( co su propia ma o u a de as (rde es #ue 8mismo escrib)a' +ec)a

    "* recibir a prese %e %ras Fdese a do de e pare&ca prude %e, %ome as medidas ecesarias y o.re&ca os a ici#ue a su $uicio sea adecuados para rec u%ar vo u %arios -as%a comp e%ar os e.ec%ivos de es%e ba%a ( ' e!rese p a&a y r) dame par%e de su misi( e die& de sep%iembre' +ios y *yuda' erme$i o'"

    Compre d) #ue -ab)a e!ado a -ora de visi%ar a Peri( ' ice ma e%a y me puse e marc-a e La 0i %a, a ye!ua#ue me ve di( Ceci ia Parada' Sa imos de a casa e a madru!ada y e!amos a /u8rda!o a %iempo para a mor&ar ecasa de * daco #ue %e )a mu$er y cua%ro -i$as !ordas pero simpF%icas1' * daco me describi( *$e%reo

    1 La ciudad o se ve de e$os' SabrFs #ue vas e!a do por#ue %e e!a e o or a c-i#uero'Sa ie do de /u8rda!o, a poco a dar, se acaba e %erre o .8r%i y e cami o va e ) ea rec%a -acia e po ie %e,

    subie do y ba$a do u omer)o casca$oso, ro$i&o -as%a e %iempo de a!uas' * o e$os se ve a sierra de Cu8va o'* recorrer a#ue cami o si i !G c-is%e record8 o #ue dec)a 2ua i%o de Peri( y *$e%reo 1E obispo e!o ia e dio ese cura%o por#ue o de%es%a, pero si saber o e es%F -acie do u .avor, por#ue e d)a

    e #ue +omi !o se muera ya cump i( co su pur!a%orio a#u) e a %ierra y va a irse derec-i%o a cie o'La sierra se .ue acerca do, me e!( e o or a c-i#uero y de pro %o ya es%aba e a ori a de pueb o' /e acer#u8 a

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    32/65

    u os -ombres #ue se -ab)a se %ado e u as piedras para ver c(mo o%ro des%a&aba u puerco a a u& de a%arde/e miraro co desco .ia &a' o di$e

    1* do busca do a seor cura Peri( 'Cambiaro de ac%i%ud' Casi se pe eaba por e searme e cami o' *%raves8 e pueb o co media doce a de !u)as'

    *u #ue es%F recar!ado e a sierra, *$e%reo es p a o, as ca es so de %ierra, as casas de u piso y o %ie e a eros'+esembocamos e a p a&a, #ue es a c-a y pe o a, a i! esia, por co %ras%e, es esbe %a, de piedra co or de rosa

    Peri( es%aba e e a%rio, supervisa do a u os -ombres #ue re!aba co cF %aros u os arbo i%os' Cua do me vio .uea mi e cue %ro co os bra&os abier%os y os #ue es%aba co 8 y os #ue e!aro co mi!o se #ui%aro e sombrercua do os dimos e abra&o'

    1L e!as $us%o a %iempo 1me di$o'i&o #ue u -ombre se -iciera car!o de mi ye!ua, #ue o%ro .uera a su casa a avisar "#ue -ab)a e!ado visi%a", #ue

    os #ue -ab)a e!ado co mi!o co!iera cF %aros y se pusiera a re!ar arbo i%os y ue!o me di$o 17e a ver "e Nio"'

    /ie %ras e dFbamos vue %a a a i! esia me di$o #ue "e Nio" e -ab)a dado muc-a !uerra' 0ras de a i! esia e pueb o %ermi aba bruscame %e -ab)a u ba d)o y e e ba d)o u %e$avF ' Era u a -errer)a' 2u %o a a .or$a apa!adae e piso de %ierra es%aba "e Nio"' U -ombre o es%aba u %a do de sebo' Era u ca( u o de os mFs !ra des ye mFs ma proporcio ado #ue -e vis%o' 1 Qu8 %e parece? 1me pre!u %( Peri( ' Lo vi %a e %usiasmado #ue di$e #ue es%aba bie ' E me e=p ic( #ue e -ombre #ue es%aba a ) a!ac-ado era -errero, pero #ue ba$o su direcci"se -ab)a vue %o .u didor"'

    1* !o vamos apre die do 1di$o e -ombre a darme a ma o' Se amaba do Li o' 10ie e e bro ce de ci co campa as 1di$o Peri( 'ab)a co servado a se=%a para amar a misa' o e!aba opor%u ame %e, me di$o, para e=p icar e a carrero c(mo

    -ab)a #ue -acer a curea y para probar a pie&a'/e ev( a su casa' Es%aba e co %raes#ui a de a%rio y era de as me$ores de pueb o se e %raba por u por%a i%

    u pa%io sombreado por cua%ro ara $os, e e corredor -ab)a mace%as y $au as co pF$aros, a !uie -ab)a pues%ou a mesi%a u a $arra de a!ua .resca y dos vasos' Peri( me sirvi( y bebimos, por#ue yo es%aba muer%o de sedespu8s os se %amos e e#u)pa es y me di$o

    1E u ibro e) #ue e #ue %ie e a ar%i er)a %ie e a vic%oria' Por eso -ice "e Nio"'* ra%o apareciero %res mu$eres' Las %res era be as y as %res parec)a %e er a misma edad 1u os vei %e aos

    pero o parec)a -erma as' Es%aba muy impias y ves%idas co se ci e&' Cru&aro e pa%io co a mirada ba$a .uero a darme a ma o' Peri( me di$o sus ombres'

    1So sobri as m)as 1e=p ic('e!resaro a a puer%a por do de -ab)a sa ido y o vo v) a ver as -as%a e G %imo d)a #ue es%uve e e pueb o, e

    #ue sa iero a despedirse' Se ma i.es%aba a %rav8s de sus obras a comida era muy bue a, %odos os d)as cambiaba e ma %e , a !uie %e d)a as camas, a !uie av( mi camisa, a !uie %rapeaba os pisos' C e%o e sacris%Fsacaba a!ua de po&o y serv)a a mesa' Ni Peri( -ab ( de sus sobri as i yo me a%rev) a pre!u %ar e por e as'

    E d)a si!uie %e .ue a!o%ador' Peri( me desper%( cua do es%aba c area do, despu8s de desayu ar .uimos a -errer)a, e do de os esperaba e carrero y "e .u didor"' * primero e e=p i#u8 o #ue es u a curea y a se!u doo #ue es u %a adro, por#ue se e -ab)a o vidado -acer u -ueco e a pie&a para me%er a caue a' +espu8s Peri(me ev( a ver as vides' ecorrimos u a e!ua de aderas casca$osas'

    1* %odo e #ue se de$( 1me di$o1 o -ice sembrar parras' Cor%( u racimo de uvas y me dio a probar' Eraa!rias' 1Es #ue o se pres%a e c ima 1di$o' 1 Por #u8 as siembras, e %o ces? 1Por#ue es%F pro-ibidocu %ivar as'

    Sa udamos a muc-os campesi os pobres pero para a mor&ar .uimos a casa de u -ace dado' Peri( a %odos os%ra%aba i!ua y %odos o respe%aba '

    +espu8s me ev( a ver moras' 1Es u Frbo e=cepcio a 1e=p ic(' +a sombra a #ue va pasa do, os ios se come a .ru%a y os !usa os as

    -o$as' Qu8 mFs puedes pedir e ?ab)a p a %ado moras e a ca &ada, moras e a p a&a, moras e e a%rio, moras e e ceme %erio y moras e as

    -uer%as de sus ami!os'E %ramos e u cuar%o oscuro e do de es%aba os !usa os de seda' 10odav)a o -emos o!rado -acer u bue -i o 1co .es(1' Pero a !G d)a o -aremos' Nu ca o -i&o por#ue a %es e!( e remo i o #ue os eva %(' Esa %arde me prese %( a mFs de cie -ombres' Sab)a

    c(mo se amaba , d( de viv)a , e #u8 %raba$aba , #u8 maas %e )a , cuF es de e os %e )a e .ermos e a .ami ia,

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    33/65

    e%c' 1Es%os so de co .ia &a 1me di$o'Lue!o me e se( as armas #ue iba a repar%ir es e d)a de cordo a&o, #ue %e )a esco didas e u s(%a o de a

    i! esia, deba$o de presbi%erio' Era a &as, mac-e%es y u os cua %os mos#ue%es' 1Es bas%a %e para o #ue %e#ue -acer 1di$o' Subimos a campa ario' acia e or%e de *$e%reo se e=%ie de u a -ui&ac-era p a a #ue parece #ueo %ie e .i ' 1 Qu8 a daba -acie do por a#u) os #ue .u daro e pueb o? 1pre!u %8'

    1Comerciaba co os i dios #ue vive e a -ui&ac-era' Ce amos co cua%ro #ue o era de co .ia &a ede e!ado Pa%i o y %res comercia %es espao es' +i$e a Pa%i o cuF era mi misi( y 8 me dio permiso de rec u%ar pueb o 1au #ue ya era de o%ra $urisdicci( es%Fbamos e a i %e de cia de P a de *ba$o1' La reu i( .ue cordiay os despedimos amis%osame %e, pero cua do )bamos a%ravesa do a p a&a pre!u %8 a Peri(

    1 Qu8 pasa si a !u o de es%os va por a !G mo%ivo a a .ra!ua y ve "e Nio"? 1Espero #ue o ocurra 1me di$o1 por#ue -abr)a #ue ma%ar o'/e e #ued8 mira do y compre d) #ue es%aba decidido a ma%ar a #ue comprome%iera sus p a es' /Fs %arde me

    cue %a de #ue %ambi8 es%aba dispues%o a morir' Le pre!u %8 #u8 .orma de !obier o iba a %e er a Nueva Edespu8s de a revo uci( , y 8 di$o

    1Puede ser u a repGb ica como %ie e e e Nor%e o bie u imperio como %ie e os .ra ceses, pero es cues%i(#ue .ra came %e o me preocupa, por#ue ser)a raro #ue e!Framos a ver e .i a de es%o #ue es%amos come &a do'

    >ue a primera ve& #ue a !uie di$o de a %e de m) #ue o #ue -ab)amos empre dido podr)a 1o, me$or dic-o, casco se!uridad iba a1 cos%arme a vida' Esa oc-e, ya a oscuras, e mi cama, me resi! 8 y di$e

    1*s) -a de ser as revo ucio es 1y me #ued8 dormido' * d)a si!uie %e, $us%o cua do )bamos a se %ar os acomer, e!( 4 %a a &a' Lo acompaaba o%ro mi i%ar' Era !ordo, c-aparro, amora%ado y bi!o%( ' Se amaba * .aroera %ambor mayor de ba%a ( de Cu8va o' No me simpa%i&( pero a ver #ue os o%ros o %ra%aba co mcordia idad supuse #ue a !u a vir%ud %e dr)a' ab)amos sa ido de comedor a recibir os y cua do vo vimos a e %raya e ve& de dos u!ares -ab)a cua%ro e a mesa' 4 %a a &a y Peri( -ab aba co * .aro "e co .ia &a", es decir,como si ya es%uviera e a co spiraci( o a pu %o de e %rar e e a' +ura %e mFs de u a -ora -ab amos de " asi $us%icias #ue padece os crio os, especia me %e os mi i%ares #ue es%F a servicio de Su /a$es%ad"' 4 %a a-i&o a usio es 1muy va!as1 a u porve ir "$us%iciero"' * .aro correspo di( da do a o%icia de #ue e e ba%a (de Cu8va o !ra par%e de os e.ec%ivos es%ar)a de acuerdo co %odo o #ue se -ab)a dic-o e a#ue a sobremesE %o ces pas( a !o #ue o e %e d) Peri( se eva %(, sa i( de comedor y re!res( a poco ra%o co doscie %os pesos#ue puso $u %o a as cascaras de a ara $a #ue se -ab)a comido * .aro' Nadie -ab)a -ab ado de di ero' * .aro di$oe %o ces

    1Seores o %ie e mFs #ue darme aviso de cuF do va a e!ar a as puer%as de Cu8va o y yo es e %re!o a p a&a'

    +ic-o es%o, reco!i( os doscie %os pesos y os me%i( e su morra ' o es%aba pe sa do e a .rase #ue -ab)a dic-o* .aro, #ue me pareci( e=%raa, por#ue e e orde a%ura de as cosas u %ambor mayor rara ve& e!a a es%ar co dicio es de e %re!ar u a p a&a' Cua do %ermi 8 de pe sar es%o ya os -ab)amos eva %ado, 4 %a a &a e -ab)adado a ma o a * .aro, Peri( e -ab)a dado a ma o a * .aro, -as%a yo e -ab)a dado a ma o a * .aro' Peri( y4 %a a &a parec)a co %e %os, como #uie acaba de -acer u bue e!ocio'

    Poco despu8s os separamos * .aro si!ui( su cami o a Cu8va o, 4 %a a &a %om( e de re!reso a /u8rda!o yPeri( y yo .uimos a ver "e Nio"'

    Lo e co %ramos e a .ra!ua cubier%o co capo%es de pa ma, mo %ado e su curea ueva, de meui%e, co druedas de carro re.or&adas' Era muy pesado para arras%rar o a u u!ar #ue se ama "e L a o de os Pe%a%es"ecesi%aro oc-o mu as $a a do co %odas sus .uer&as para co ocar o e posici( %uvimos #ue pu$ar doce -ombres,

    ba a era de %amao de a cabe&a de u io y u -ombre .uer%e ape as a pod)a eva %ar'Peri( o -ac)a caso de es%as di.icu %ades' /ie %ras os #ue os -ab)a acompaado y yo .orce$eFbamos co "e

    Nio", 8 iba y ve )a midie do dis%a cias a pasos y po ie do ba deri%as de %rapo do de cre)a #ue -ab)a de caer ba a' Lue!o se acerc( a pre!u %arme

    1 0G crees #ue a dis%a cia de b a co serF su.icie %e o #ue a ba a va a e!ar mFs e$os?Le e=p i#u8 #ue u a ba a %a !ra de o pod)a ser de ar!o a ca ce' 1Lo #ue -as -ec-o es u ca( de demo ici( 'E #ued( sa%is.ec-o co es%a de.i ici( ' Lo #ue yo -ubiera #uerido e=p icar e es #ue %em)a #ue RRe Nio"

    co vir%iera e u e !orro, pero de ada -ubiera servido' Car!u8, apu %8 y e ce d) e mec-ero' Peri( y os #ue os-ab)a acompaado .uero a pararse e u mo %)cu o "para ver e e.ec%o"' Cua do viero #ue yo es%aba a pu %o dme%er a mec-a e e p a%o se #ui%aro e sombrero'

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    34/65

    U mome %o despu8s es%uve e pe i!ro de muer%e' o s8 #ue os cao es recu a y a "Nio" e %e )a especiadesco .ia &a, pero o ima!i 8 #ue .uera a -acer o #ue -i&o' Casi se par( de ma os, a caer perdi( u a rueda y ue!ose .ue de ado' Pod)a -aberme ap as%ado' +e a ca ce o es%aba %a ma como yo -ab)a cre)do a ba a .ue a e %errara mFs de cie varas'

    Peri( , do Li o, e carrero y yo pasamos o #ue #uedaba de d)a discu%ie do' 1E ca( es%F bie 1dec)a Peri( 1 o #ue .a ( .ue a curea'

    o es e=p i#u8 1E os cao es comu es y come %es, a boca, #ue es a par%e #ue #ueda ade a %e de e$e, pesa me os #ue a par%#ue #ueda a%rFs, %ambi8 amada cu o' E "e Nio" ocurre a rev8s'

    Por .i e!amos a es%a co c usi( i e os -ab)a sabido -acer e ca( i yo sab)a compo er o' 1Nos -ace .a %a u ibro 1di$e1 e e #ue apare&ca muc-os dibu$os de cureas para esco!er a !u a #ue os

    co ve !a'E %o ces Peri( se acord( 1La E cic opedia'Era o #ue ecesi%Fbamos u ibro #ue reG e os co ocimie %os de a -uma idad desde #ue come &( -as%a a

    .ec-a' 1 +( de -ay u a E cic opedia? 1pre!u %8' 1E Cu8va o 1di$o Peri( 1' E a casa de i %e de %e'* a maa a si!uie %e os pusimos e cami o a Cu8va o'

    12

    CU*N+4 QUIE 4 EC4 +* EL 7I*2E * CUE7*N4 L* primera ima!e #ue me vie e a a me %e es dea mo-adas b a cas, !ra des, b a das, de p uma' So as #ue -ab)a e e cuar%o e #ue Peri( y yo os #uedamos ea casa de i %e de %e' * mo-adas b a cas, camas a c-as, co c-as de seda, e as ve %a as -ab)a cor%i as, recor%i asy co %racor%i as, e as puer%as, marcos y co %ramarcos, y e u ri c( de cuar%o u cord( #ue me e=%ra( bas% $a ar o para #ue e!ara u criado a evarse as baci icas'

    /uc-as comodidades -ab)a y %odav)a mFs amabi idades' Cua do e!amos, e i %e de %e, #ue o os esperaba,ac%u( como si e diera !us%o ver os' Peri( di$o #ue es%Fbamos de paso, #ue omFs os -ab)amos de%e idsa udar o, #ue )bamos derec-o a a posada' +o Pab o o #uiso i de$ar o %ermi ar' Casi se mo es%(' i&o #ue os#uedFramos, e su casa, e a#ue cuar%o %a c(modo' Era o #ue esperFbamos #ue -iciera, pero de %odas ma eraso a!radecimos'

    +esde #ue Peri( os prese %(, do Pab o me %ra%( casi como a u -i$o 1e suyo propio, Pab i%o erre%ea!a,es%aba a.or%u adame %e ause %e, de via$e e Pedro es1, %odos os d)as pre!u %aba a Peri( #u8 era o #ue yo -avis%o de Cu8va o y #u8 era o #ue me #uedaba por ver'

    1 a vio /a%)as e %iro de a eseca? 1pre!u %aba, o bie dec)a1 es .uer&a #ue es%e muc-ac-o vea o #ue esu a -acie da de be e.icio' L 8va o a a de 4%a%es' 7oy a dar%e u pape .irmado para #ue os de$e e %rar'

    +e su .ami ia recibimos as mismas mues%ras de a.ec%o' Su -i$a E o)sa, e perso a, os pre!u %( #ue era o #ue os!us%aba a mor&ar, di$imos #ue ceci a y e a misma .ue a ver #ue a asara ' La madre, doa 0ere, dio a rece%a y vi!e a coci a a -ec-ura de du ce de a me dras #ue sab)a #ue e !us%aba a Peri( '

    No -ab amos de E cic opedia' +i$imos #ue yo a daba e !ira de rec u%amie %o y #ue Peri( -ab)a decididoacompaarme a G %ima -ora' Es%a me %ira provoc( o%ra amabi idad do Pab o me dio u pape escri%o e e #uau%ori&aba a rec u%ar %odos os vo u %arios #ue #uisiera "e cua #uier pu %o de P a de *ba$o"' Ni !u o rec u%8

    Si do Pab o y su .ami ia me causaro %a bue a impresi( , a #ue me dio a ciudad de Cu8va o .ue, si es posib e,me$or' * ver a desde o a %o, de u ba c( de a sierra, se %) #ue era como u a %a&a de porce a a .i a pues%a e %re mo %aas a!res%es' Peri( , a mi ado, sea ( e %re os cerros y di$o os ombres de sie%e mi as .amosas' /Fs %ar pasamos $u %o a u a recua de mu as #ue ape as pod)a co su car!a #ue, cosa rara, -ac)a poco bu %o' Los re. e$o#ue de repe %e sa )a e %re os cos%a es de a e vo %ura daba a e=p icaci( era barras de p a%a' * e %rar e ciudad cami amos u ra%o e %re os muros co orados de as -acie das de be e.icio y .uimos a desembocar a %e ucaser( c-a%o y p a o como u a .or%a e&a' Peri( me a describi( e verso

    1"+e .uer%e me ves a pi %aU pa acio %e !o ade %ro0ro$e me dice e cue %o

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    35/65

    me ama La re#ui %aRR'*!re!( #ue era e edi.icio mFs i G%i #ue se -ab)a co s%ruido e Cu8va o'* %es de e!ar a a casa de i %e de %e, #ue es%aba e u a p a&a, pasamos por u a i! esia' La !e %e es%aba sa ie d

    de misa' /e de%uve embobado a ver os #ue ba$aba por a esca era u ca vi %a %o c-aro , %a %os is%o es, %a pei e%as, %a %as corba%as de seda'

    Para .es%e$ar a es%a cia de Peri( e Cu8va o do Pab o dio u a comida a a #ue asis%iero varios seores #ue

    era ami!os de ambos' 0odos espao es y !e %e "de sus%a ciaRR' No -ab aro mFs #ue de p a%a' U o se #ue$( de #ue a #ue sa )a de su mi a o era %a abu da %e como a %es, o%e cambio, di$o #ue a #ue -ab)a vis%o e os G %imos d)as era mFs #ue a #ue -ab)a vis%o e ao a %erior, o%rocomprado u a va$i a de p a%a, o%ro a daba busca do u a ve%a, o%ro record( #ue e co de de a eseca -ab)a o.recid pGb icame %e empedrar as ca es co barras de p a%a si e!aba a Cu8va o e rey de Espaa, o%ro me aco se$( visia casa de /o eda, %odos se #ue$aro de os %ribu%os rea es'

    La p a%a era %ema de co versaci( e a mesa y e a ciudad se ve)a os e.ec%os' Peri( me ev( a ver casaso%ab es y me e=p ic( #ue cada ve& #ue -ab)a bo a &a e dueo de a mi a ma daba -acer casa ueva, mFs !ra de#ue a a %erior y #ue as de sus veci os y #ue a e aba de cosas #ue ma daba %raer de Espaa'

    E %ramos e u a i! esia e a de re%ab os dorados #ue se -ab)a #uedado a medias' La -ab)a ma dado -acer umi ero rico para a!radecer a +ios a G %ima bo a &a, e=p ic( Peri( '

    1No vayas a creer 1a!re!(1 #ue a de$( moc-a por#ue se e acabara e di ero, si o por#ue ya o e !us%( ees%i o'

    Sa imos de a ciudad y .uimos a a eseca' L e!amos a u pueb o %ris%e, e o de !e %e amari a' Por e medio de aca e corr)a u arroyo pes%i e %e'* poco a dar e e cerro se eva %aba u a co s%rucci( muy rara era u pa%io redo do imi%ado por seis muros

    %ria !u ares' Peri( me e=p ic( #ue a#ue os %riF !u os dispues%os e c)rcu o .i!uraba u a coro a co da erecuerdo de a #ue correspo d)a a dueo de a mi a e co de de a eseca' E e ce %ro de pa%io se abr)a a boca de%iro' E admi is%rador era ami!o de Peri( y os de$( ba$ar'

    Nu ca -e pasado u ra%o %a ma o sudaba, casi o ve)a me cos%aba %raba$o respirar, escurr)a a!ua de %ec-o, piso -ab)a u oda&a , pero o #ue mFs me i #uie%aba es #ue -ubiera -ombres #ue casi viviera a ) ade %ro' * a u&de os -ac-o es os ve)a %raba$ar co e marro, co a barra o co e pico, ue!o iba y ve )a por as !a er)aseva do piedras e c-u des' Era . acos, %ris%es, amari os y es%aba casi des udos' 1Como %G compre derFs 1me di$o Peri( 1 adie es%F a#u) por su !us%o'Sa imos a a i %emperie ape as pudimos'+espu8s .uimos a 4%a%es para #ue yo viera c(mo se -ac)a " a %or%a" 1es a me&c a #ue se -ace de mi era co

    ci abrio para separar a p a%a de as impure&as1' Se po e os i !redie %es mo idos e e .o do de u %a #ue, sea!re!a e a!ua y ue!o se me%e mu as a dar vue %as para #ue co as pa%as -a!a a me&c a' Peri( me e=p ic( #uee ci abrio carcome os cascos de as mu as y os pies de os arrieros'

    Esa oc-e, dura %e a ce a, Peri( di$o #ue #uer)a p a %ar cirue os pero #ue i! oraba c(mo cu %ivar os' Cua do%ermi amos, do Pab o os ev( a a bib io%eca y sac( de u es%a %e e %omo de a "C" de a E cic opedia' *aparece, como es a%ura , %odo o #ue se sabe de cirue as' * -o$ear e ibro e co %ramos e %)%u o #ue d"C*H4NES su .abricaci( "'

    1Es%e es e ibro #ue me -ace .a %a 1di$o Peri( 'ab ( de copiar o re.ere %e a cirue as pero do Pab o o es%uvo de acuerdo'

    1 OQu8 copiar i #u8 o$o de -ac-a 0e evas e ibro y e o%ra ocasi( me o das' o rara ve& o co su %o'4%ra ve& era o #ue esperFbamos pero se o a!radecimos'E a G %ima maa a #ue pasamos e Cu8va o ocurri( u i cide %e impor%a %e' Es%Fbamos e a mesa a mor&a

    co a .ami ia erre%ea!a cua do e %r( u mo&o a decir e a do Pab o #ue acababa de e!ar u corre ur!e %e de aciudad de /8=ico' E i %e de %e se eva %(, se e=cus( y sa i( de comedor' Era u -ombre a %o, de !ado, de bra&osmuy ar!os' Cua do o vimos e %rar u ra%o despu8s %e )a u a e=presi( #ue o -ac)a verse mFs a ar!ado y mFs vie$

    1U a o%icia muy ma a 1di$o desde a puer%a1' E o!o%F se -a .ormado u a 2u %a y -a dec arado ai depe de cia de a Nueva 9ra ada'

    Las seoras !ri%aro ' * Peri( y a m) a o%icia os co!i( por sorpresa' E dec)a #ue yo me puse co orado, yo a 8o vi desco cer%ado' Cua do os repusimos .i !imos es%ar, como os erre%ea!a, co s%er ados' +i$imos "#u8

    barbaridad", "#u8 ocura", e%c'/Fs %arde, a so as co Peri( , me di cue %a de #ue a o%icia os -ab)a causado di.ere %e e.ec%o yo es%a

    co %e %o por#ue era i dicio de #ue o%ros -ombres e o%ra par%e pe saba i!ua #ue oso%ros' Peri( , e camb

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    36/65

    es%aba .urioso 1 OSe os ade a %aro 1dec)a'Ese d)a, mFs %arde, cua do )bamos a caba o -acia a sa ida vimos #ue por a acera, cami a do -acia oso%ros, iba

    u mi i%ar c-aparro, !ordo y bi!o%( ' Era e %ambor mayor * .aro' Pas( de ar!o, como si o os co ociera' * m) mee=%ra( es%a ac%i%ud y me mo es%('

    1 ace bie 1di$o Peri( 1' ay #ue ac%uar como si o %uvi8ramos ada #ue ver co 8 '

    o pe s8 y %odav)a pie so #ue os pod)a -aber -ec-o u a sea'a e e cami o vo vimos a de%e er os e e ba c( de a sierra desde do de se domi a Cu8va o' 1 Qu8 pie sas de es%a ciudad desde e pu %o de vis%a mi i%ar? 1me pre!u %( Peri( 'Co %es%( a !o #ue #ui&F a.ec%( o #ue iba a ocurrir despu8s 1Es i de.e dib e 1di$e1' No %ie e remedio' Es u a

    ciudad #ue es%F a merced de #uie a #uiera ocupar'Peri( o a ca &( a saber comp e%a a -is%oria de %ambor mayor * .aro, #ue .ue reve ada vei %e aos despu8

    No se sabe #u8 .ue o #ue o impu s( a %raicio ar os' E d)a o ce de sep%iembre, es decir, %res d)as despu8s de #ue co %ramos e a ca e y pas( de ar!o, si sa udar os, * .aro -ab ( co e coro e de su ba%a ( y e di$o oe=ac%ame %e o #ue -ab)a ocurrido e *$e%reo pero a !o parecido #ue Peri( , 4 %a a &a y yo e -ab)amos o.recide !rado de coro e si a!i%aba e %re a %ropa y o!raba #ue o opusiera resis%e cia cua do a%acFramos Cu8va o' Ndi$o ada de os doscie %os pesos' E coro e , a armado, pidi( u a e %revis%a co e i %e de %e dura %e a cua * .arrepi%i( su %es%imo io' 0odo parece i dicar #ue do Pab o o -a aba #u8 -acer' Por u a par%e e -a de -aber cos%a%raba$o creer #ue Peri( y yo, #ue acabFbamos de es%ar e su casa y #ue pre%e d)amos ser sus ami!os, es%uvi8

    a mismo %iempo p a ea do u eva %amie %o' Por o%ra par%e, a o%icia de o!o%F o -a de -aber %e ido i #uiesobre aviso' Lo #ue -i&o a co %i uaci( es si! o de i decisi( y de !e %i e&a reu i( a Cabi do y e=puso a %e susmiembros o #ue * .aro -ab)a dic-o' Se eva %( ac%a de a reu i( e a #ue co s%a #uelas recome dacio es deCabi do .uero muy c aras #ue apre-e diera i media%ame %e a Peri( y 4 %a a &a y #ue ma dara u me sa$e acorre!idor de Caada para #ue -iciera o mismo co mi!o' a co os %res presos se -ar)a a averi!uaci( co ca ma para comprobar si era verdad o o o #ue -ab)a dic-o * .aro' * e!ar a es%e pu %o, do Pab o erre%ea!a os -i&o aPeri( y a m) a G %ima amabi idad' No si!ui( e co se$o de Cabi do' E ve& de e viar u des%acame %o, e vi( ucorreo' U a car%a a de e!ado e *$e%reo y o%ra a de e!ado e /u8rda!o pidi8 do es #ue -iciera u a averi!uaci( para ver si a su $uicio era posib e #ue Peri( y 4 %a a &a es%uviera me&c ados e a !u a co spiraci( ' E o #ue am) respec%a .ue %odav)a mFs be i! o pas( por a %o a sospec-a y i si#uiera escribi( a Caada' Cua do supe es%mFs a!radecimie %o se %) -acia do Pab o y mFs pe a me dio o #ue ocurri( despu8s'T

    13

    E9 ESE * C*H*+* EL +J* D , UN* 0* +E 0 IS0E, e a de ubarro es' +e$8 a ye!ua e e mes( yme .ui a mi casa' Lo primero #ue o%8 a e %rar .ue #ue os *#ui o es%aba o%ra ve& vivie do e a corre!idur) por#ue e perri%o es%aba e e mirador y me adraba, .urioso' O* m), #ue es%aba e e pa%io de mi propia +espu8s supe #ue e mar#u8s de a edio da -ab)a e!ado i %empes%ivame %e, co i vi%ados 1e dos coc-es %a!ra des, me di$o Ceci ia, #ue ape as pod)a dar a vue %a e a p a&a1' Los *#ui o %uviero #ue -acer ma e%as a acarrera y desocupar a casa de La Loma' Cua do e!u8 o os vi, ab)a sa ido a a ca e, omFs es%aba e perri%o'

    * duve u ra%o abrie do puer%as y vie do #ue o se -ubiera ca)do os %ec-os' +espu8s, como o -ab)a ada #u8comer y yo %e )a -ambre, .ui a a -os%er)a de Perd( ' Como era des-ora a %aber a es%aba desier%a' /e se %8 e umesa y mie %ras esperaba #ue me ca e %ara u p a%o de sobras pas( a mi ado e ice ciado /a ubrio, #ue se de%uvoa decirme 1E presb)%ero es%F e as G %imas'

    Sa i( despu8s a a ca e y se .ue por os por%a es, como so )a -acer a esas -oras, rumbo a a a ca d)a, a $u!ar u a par%ida de a$edre& co 4c-oa'

    La o%icia de 2ua i%o o me a arm(' Pe s8 #ue ser)a o%ro sopo cio' Era u -ombre de u carFc%er %a bue o #u parec)a i mor%a ' o %e )a a idea de #ue 2ua i%o iba a vivir e%er ame %e desmayF dose a cada ra%o'

    Cua do acab8 de comer y sa ) a a p a&a vi a os *#ui o #ue es%aba cru&a do a ca e, a.uera de a i! esia' >ui a sue cue %ro'

    1*cabamos de ver a 2ua i%o 1di$o Carme , despu8s de os abra&os1' Es%F .a%a 'E a parec)a %ris%e y es%aba preocupada, cosa a%ura e #uie -a vis%o u ami!o #uerido e .ermo de !raved

    +ie!o es%aba demudado, %ar%amudeaba, o -a aba para d( de $a ar, Carme me pidi( #ue os acompaara a su cay acep%8' Nos se %amos e a sa a y a poco ra%o +ie!o se %rab('

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    37/65

    10ie e e a ma e u -i o 1susurr( Carme mie %ras su marido es%aba "ause %e"'Cua do vo vi( e s) +ie!o se ve)a a!o%ado' +i$o #ue iba a "reposar"' Se despidi( y se .ue co e perri%o' Carme y

    yo os #uedamos so os' 12ua i%o 1me di$o Carme 1 #uiere re u ciar a a 2u %a'/e e=p ic( #ue e e .ermo os -ab)a -ec-o e %rar e su recFmara a so as para decir es #ue -ab)a recapaci%ado, #ue

    se -ab)a co ve cido de #ue a revo uci( #ue se aveci aba o iba a ser como +ie!o a -ab)a pi %ado, si o %errib e,

    iba a causar !ra mor%a dad' Se arrepe %)a de -aber par%icipado e a co $ura y se se %)a respo sab e de os desas%#ue iba a ocurrir' o o e %e d)a bie e prob ema' 1Si 2ua i%o se arrepie %e de -aber e %rado e a co spiraci( 1di$e1 y #uiere re u ciar a a 2u %a, d8$e o #ue

    re u cie'Carme ac ar( 1No es #ue 2ua i%o os vaya a -acer .a %a' Es #ue puede de irar de a %e de !e %e #ue o es de co .ia &a' ay o%ro

    pe i!ro peor si, como parece, e va a ser car!o de co cie cia -aber per%e ecido a a co spiraci( , puede dar e porco .esar'

    +orm) ma esa oc-e'Pas8 e d)a si!uie %e e e cuar%e ' U ra%o ar!o o dedi#u8 a escribir e par%e -ab)a #ue decir #ui8 es era o

    -ombres #ue -ab)a rec u%ado, cuF %os era , c(mo se amaba , de d( de ve )a y e #u8 .ec-a -ab)a o.recido prese %arse e e cuar%e is%os para i corporarse a .i as' /uc-as me %iras co %8' E coro e erme$i o #ued(sa%is.ec-o de a ma era e #ue yo -ab)a cump ido a misi( y -as%a me .e ici%(' +espu8s pas8 revis%a a perso a d

    a ba%er)a, os -ice e !a c-ar os armo es y car!ar y descar!ar as pie&as' Corre!) dos o %res ma as maas #ue misso dados -ab)a ad#uirido dura %e mi ause cia' * medio d)a com) a ba&o.ia #ue os serv)a a os o.icia es cua do por ecesidad os #uedFbamos a comer e e cuar%e ' Es%aba %ermi a do cua do e %r( e e comedor *darvi es, #u.ue a se %arse a mi ado'

    1+ice +ie!o 1me di$o muy serio cua do desdob aba a servi e%a1 #ue a presb)%ero Co c-a e -a dado porre u ciar a a 2u %a'

    Cua do Carme me -ab)a dado a#ue a o%icia a oc-e a %erior me pareci( a%ura , pero cua do supe #ue +ie!ose a -ab)a dado a *darvi es me pareci( u a i discreci( si o imperdo ab e, cua do me os i ecesaria'

    1 o creo, capi%F 1di$e1, #ue es%o #ue acaba us%ed de decir es a !o #ue o co vie e divu !ar'E di$o #ue por supues%o, o pe saba a dar co %F do o, #ue me o -ab)a dic-o a m) por#ue 8ramos compaeros d

    armas' Lo de$8 comie do sopa co aire sombr)o'Cua do sa ) de cuar%e de Las *rrepe %idas decid) ir a visi%ar a 2ua i%o' * %es de e!ar a su casa compre d) #ue

    se -ab)a me$orado -ab)a %res ra%as de sacris%)a susurra do e e a%rio, u a doce a e os corredores de c aus%ro, recibidor -ab)a u !e %)o, as mo $as de +ivi o 7erbo es%aba re&a do u a oraci( especia para abo!ar por ose .ermos, a !uie -ab)a e ce dido u cirio pascua 1ma a sea , me e=p icaro despu8s se e cie de para pedir a+ios #ue devue va a sa ud a moribu do o bie #ue se o eve a a 9 oria1' 7i a varios co ocidos, pero i a +ie!oi a Carme ' *darvi es es%aba parado e u ri c( , co e ceo .ru cido' Pre!u %8 por 2ua i%o' 1Lo es%F vie do e doc%or 1me di$o Ceci ia'* poco ra%o se abri( a puer%a de cuar%o do de es%aba e e .ermo y sa i( do e $am) *cevedo' Parec)a sere o'

    Cua do e pre!u %8 c(mo es%aba 2ua i%o cre) #ue iba a co %es%arme "me$or"' No .ue as) 1Le puse u a ca%ap asma pero o e sirvi( de ada 1me di$o'Lue!o e -i&o u a sea a padre Pi o e #uie evide %eme %e a es%aba espera do, por#ue se puso u a es%o a y e %

    por a puer%a #ue do e $am) -ab)a de$ado e %or ada' 1 a se es%F co .esa do 1di$ero as bea%as e %re susurros' * !u as oraro ' No vi a #u8 -oras se .ue *darvi es, pero a si!uie %e ve& #ue me acord8 de 8 y o bus#u8 co a mirada ya o

    es%aba e e recibidor' Es%o ocurri( a %es de #ue e padre Pi o e vo viera a e %rar co e 7iF%ico e do de es%a2ua i%o' Poco despu8s as mo $as re&aro e +ies %rae' o me #ued8 -as%a #ue vo vi( a aparecer e padre Pi o e y odi$o

    1 a se muri(' a de -aber sido as oc-o y media'Cruc8 a p a&a y .ui a a corre!idur)a a avisar e a os *#ui o'' 1 Por #u8 o os avisas%e #ue es%aba %a ma o? 1me pre!u %( Carme 1' Sab)as #ue es %a impor%a %e par

    oso%ros'Los dos parec)a "se %idos"' Como si por mi cu pa -ubiera perdido os G %imos mome %os de 2ua i%o' E

    -ab)a es%ado e su casa e a %arde y -ab)a sa ido co a impresi( de #ue es%aba "me$orci%o" y #ue iba a pasar oc-e'

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    38/65

    Co .es(? 1pre!u %( +ie!o' Co .es('+ie!o se descompuso' Carme .ue a ves%irse de u%o para ir a ve orio' E ra%o #ue si!ui(, mie %ras a esperFbam

    e a sa a, .ue bas%a %e G!ubre' +ie!o se #ue$( de #ue varios -ab)amos .a ado' 2ua i%o, e primero, ue!o, Peri(si -ubiera es%ado prese %e, 2ua i%o se -ubiera co .esado co 8 y a esas -oras ya sabr)amos #u8 era o #ue -ab)dic-o e %ercer u!ar yo, por o -aber es avisado a %iempo'

    1Si a recrimi acio es vamos 1di$e1, *darvi es o %e )a por #u8 e %erarse de o #ue e di$is%e' 1 Qu8 e di$e a *darvi es? 1Que 2ua i%o #uer)a re u ciar a a 2u %a' 1Eso o %ie e i !u a impor%a cia1di$o +ie!o'* ra%o Carme apareci( -ec-a u a 7ir!e de a So edad, )bamos ba$a do a esca era cua do amaro a a puer%a'

    +ie!o abri(' , Era e padre Pi o e' 1 ue as oc-es 1di$o y se #ui%( e sombrero'0ra)a u a cara so em e y ar!a, de %amao de a o%icia #ue ve )a a dar' Los %res #ue es%Fbamos e a casa %uvi

    u sus%o' 1Pero para #u8 se mo es%( e ve ir, padre 1di$o Carme 1, si a-ori%a )bamos para a F? 1Quisiera -ab ar co do +ie!o 1di$o e padre'Co esa .rase os de$( mFs %ras%or ados #ue a %es' 1PFse e, padre 1di$o +ie!o'

    Cua do acord8 ya %e )a e sombrero de padre Pi o e e a ma o' No s8 por #ue a +ie!o e dio por recibir a o%roe su despac-o, pero por mFs #ue se buscaba e as bo sas o e co %raba a ave' Carme i %ervi o 1 L eva a padre a a sa a, +ie!o'Subimos os cua%ro a esca era, +ie!o y e padre Pi o e e %raro e a sa a y cerraro a puer%a, Carme y yo

    .uimos a se %ar os e as si as de comedor' E ra%o #ue si!ui( me pareci( e%er o'E padre Pi o e e di$o a +ie!o #ue 2ua i%o -ab)a co .esado -aber per%e ecido a u a co spiraci( #ue %e )a por

    .i es eva %arse e armas, %omar e poder, dec arar a i depe de cia de a Nueva Espaa y !ober ar a' E pe i%e %e-ab)a recapaci%ado y compre dido #ue e eva %amie %o iba a producir u a revo uci( sa !rie %a de a cua era e par%e respo sab e' Se arrepe %)a de -aber per%e ecido a a co spiraci( y e ped)a perd( a +ios Nues%ro Seor poos ma es #ue su ac%o pudiera acarrear' E padre Pi o e e -ab)a dado a abso uci( ' 2ua i%o o -ab)a me cio ado osombres de os demFs co $urados, pero e padre Pi o e, #ue sab)a cuF es era as amis%ades de di.u %o, -ab)adeducido i media%ame %e #ue a co spiraci( a a #ue 8s%e -ab)a per%e ecido o pod)a ser o%ra cosa #ue a %er%a casa de e o$' ab)a ido a ver a corre!idor para decir e #ue es%aba e %erado de a co spiraci( , pero #ue o%uviera pe die %e, por#ue de boca de 8 , Pi o e, o iba a sa ir pa abra #ue a comprome%iera'

    La dec araci( de padre Pi o e .ue %a direc%a #ue +ie!o op%( por o pre%e der i! orar a e=is%e cia de u aco $ura' *cep%( es%ar comp icado e e a y a!radeci( a padre Pi o e e si e cio #ue e o.rec)a'

    a #ue %ermi aro de -ab ar y se eva %aro de as si as, e padre Pi o e mir( a su a rededor y come %( "#u8 sa a%a e e!a %e, o -ab)a %e ido opor%u idad de es%ar e e a"' Como es a%ura +ie!o e co %es%( #ue as puer%ascorre!idur)a es%ar)a siempre abier%as para recibir o' Ni u o i o%ro sab)a #ue a#ue a ser)a a primera y a G %ve& #ue e padre Pi o e e %rar)a e casa de os *#ui o'T

    +esde e comedor Carme y yo o)mos as voces de os #ue sa )a de a sa a, ba$aba a esca era y se desped)a ee ves%)bu o' Cua do o)mos e !o pe de por%( de a ca e a cerrarse, sa imos a corredor' * e!ar a pri cipio de aesca era vimos #ue +ie!o ve )a subi8 do a de %res e %res pe daos' Parec)a sa%is.ec-o'

    1 OEs%amos sa vados 1di$o cua do e!( a corredor'e a%( a e %revis%a co e padre Pi o e y a promesa #ue 8s%e -ab)a -ec-o' 0ermi ( dicie do

    1 OPobre 2ua i%o >ue muy i discre%o' +e mi a!ro o os causo i !G ma ' +ios o reciba e a 9 oria'+ie!o se -ab)a %ra #ui i&ado y yo %ambi8 , pero Carme .ue de o%ra opi i( ' 1No e %ie do por #u8 es%F co %e %os 1di$o1' E secre%o #ue -emos !uardado co %a %o cuidado es%F e b

    de c-ismoso mFs !ra de #ue -ay e Caada'+ie!o se de.e di( 1Carme i%a, acu8rda%e de #ue es u sacerdo%e y de #ue me dio su pa abra de -o or'Carme di$o #ue si e padre Pi o e -ab)a vio ado e secre%o de a pe i%e cia omFs por decir e a +ie!o "#ue o

    %uviera pe die %e", pod)a vio ar o cie veces omFs por co %ar u c-isme'Era u pe samie %o i #uie%a %e pero Carme %e )a ra&( ' /e$or dic-o, parec)a #ue a %e )a' Por u mome %

    pareci( #ue +ie!o iba a vo ver a descompo erse pero a.or%u adame %e se sere (' E %ramos o%ra ve& e a sa a

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    39/65

    es%uvimos discu%ie do o #ue co ve )a -acer'E co se$o de Carme era ri!uroso -ab)a #ue ac%uar como si a co spiraci( -ubiera sido descubier%a o es%uviera

    pu %o de ser o es decir, -ab)a #ue dar aviso a %odos os co spiradores, po er os sobre a er%a y precipi%aeva %amie %o'

    Era u co se$o propio de u a mu$er, #uie , e caso de eva %amie %o, o %e )a mFs #ue -acer #ue esperar osresu %ados' * m) e cambio, i !u a !racia me -ac)a subir a cerro de 0eco o%e a a#ue as -oras para bombardear e

    cuar%e ' Por es%a ra&( apoy8 a +ie!o #ue era de opi i( de #ue -ab)a #ue ac%uar co prude cia' 1Es posib e #ue Pi o e vaya a co %ar e c-isme, pero %ambi8 es posib e #ue o o cue %e' Co vie e e %o ces-acer a !o #ue se acomode a os dos casos'

    >ue e p a mFs ambicioso #ue +ie!o -i&o e su vida' Lo e=puso as) 1 o soy e corre!idor' 7ie e Pi o e a decirme #ue 2ua i%o, a %es de morir, di$o a !o de es%ar me&c ado e u a

    co spiraci( ' Qu8 -a!o? Co su %o co os o%ab es' E primero, e a ca de, #ue es a au%oridad mFs a %a e Caadadespu8s de u servidor' "yeme, 4c-oa", e di!o, "me e!( es%e c-isme, -as o)do %G a !o de eso?" Que o' * ) seacaba a -is%oria' Que s), #ue ya oy( decir #ue -ay u a co spiraci( e Caada' /uy bie ' 7amos a i ves%i!ar odiri$o a i ves%i!aci( y, por supues%o, o e cue %ro ada' o -a!o como #ue cump o co mi deber, averi!uamos siPi o e -a sido i discre%o y acabamos co cua #uier sospec-a #ue -aya sobre oso%ros'

    Parec)a %a bue a idea #ue -as%a Carme a acep%('

    14

    I9N4 */4S *L94 QUE * J* C4/ENZ*+4 +4S -oras a %es e e recibidor de a casa de os padres'Cua do *darvi es vio #ue e padre Pi o e se po )a a es%o a y e %raba e e cuar%o do de es%aba a!o i&a do 2ua i%compre di( #ue e moribu do iba a co .esar de u mome %o a o%ro, supuso, !racias a o #ue +ie!o e -ab)a dic-o,#ue su par%icipaci( e a 2u %a iba a .i!urar e %re sus pecados y #ue e e mome %o e #ue e padre Pi o e supiera#ue -ab)a u a co spiraci( e Caada, iba a de u ciar a, *darvi es -a de -aber cre)do #ue a 2u %a es%aba perdida ydecidi( po erse a sa vo' Lo -i&o de a ma era mFs se ci a de u cia do a co spiraci( 8 mismo'

    No esper( a #ue muriera 2ua i%o' Sa i( de a casa de os padres, a%raves( a ca e y e %r( e a a ca d)a' I %errumpia par%ida de a$edre& #ue e a ca de 4c-oa es%aba $u!a do co e ice ciado /a ubrio' Los dos -ombres oyero adec araci( de *darvi es' E ice ciado -i&o e ac%a co su puo y e%ra y dio .e a .i a , como escriba o #ue era' Esu co %ra%o *darvi es de u cia de mo%u proprio "u a co $ura #ue po e e pe i!ro a se!uridad de ei o", e a ca de4c-oa, a ombre de a *udie cia de a Nueva Espaa, se comprome%e a e=c uir a *darvi es de cua #uiera de os procesos #ue se derive de a de u cia' >irma os %res'

    *darvi es di$o casi %odo o #ue sab)a' 4mi%i( a !u os da%os por i! ora cia di$o, por e$emp o, #ue os pape es de2u %a es%aba e u co.re, e co.re e a covac-a y a covac-a e a casa de e o$, pero o #ue a a covac-a se pudiera e %rar %ambi8 por a casa co %i!ua o%ros, por o vido de u ci( a 4 %a a &a pero o a * daco, a doc%*cevedo pero o a seor /esa por G %imo %ra%( de dismi uir a impor%a cia de su par%icipaci( di$o #ue oruiba a po er sobre as armas a doscie %os -ombres, pero o #ue a mi%ad de ba%a ( de Caada es%uviera e vue %a co spiraci( ' ec-a a de u cia, *darvi es .ue a su casa, -i&o #ue su esposa se vis%iera de u%o y ambos .uero ave orio de 2ua i%o'

    E a ca de 4c-oa y e ice ciado /a ubrio se #uedaro e a a ca d)a' No se sabe o #ue pe saro i o #uedi$ero , pero s) o #ue o -iciero ' No ma daro u despac-o ur!e %e a a ciudad de /8=ico da do aviso a a*udie cia de o #ue acababa de descubrir, o se comu icaro co e $ue& Cedr( , #ue era e G ico e Caada #ue-ubiera podido dar u a orde de apre-e si( e co %ra de corre!idor, o advir%iero a coro e erme$i o #ue u ode sus o.icia es acababa de dec arar #ue es%aba comp icado e u a co $ura, o a er%aro a os a !uaci es, #ue era ucuerpo co e #ue -ubiera podido co %ar, por#ue depe d)a direc%ame %e de a ca de' Se #uedaro e a a ca d)a, probab eme %e discu%ie do, i decisos, si -a ar #u8 -acer'

    +aba e cuar%o para as o ce e e re o$ de oru da cua do os *#ui o y yo )bamos a%ravesa do a p a&a' E aes#ui a os separamos' +ie!o se diri!i( a a a ca d)a, yo acompa8 a Carme a a casa de os padres 1e a -ab)adecidido asis%ir a ve orio para !uardar as aparie cias1 e do de es%uve u ra%o y ue!o me .ui a a m)a'

    Es posib e #ue a e!ada de +ie!o -aya desco cer%ado a os o%ros dos y mFs aG o #ue es di$o 1 a e!ado -as%a mis o)dos u rumor a #ue o me a%revo a dar cr8di%o' 7i e a co su %ar co us%edes para ve

    #u8 me aco se$a -acer'*cababa de come%er su !ra error de a#ue a oc-e, #ue co sis%i( e permi%ir #ue e ice ciado /a ubrio se

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    40/65

    #uedara a o)r su co versaci( co 4c-oa' +ice #ue o i sis%i( e -ab ar co e a ca de a so as "para o dar a ae %revis%a u a so em idad #ue o co ve )a #ue %uviera"'

    E=puso a si%uaci( as) 1/e -a dic-o #ue 2ua i%o, yo o o creo, pudo -aber sido miembro de u a or!a i&aci( secre%a' Quiero #ue me

    di!a si -a o)do -ab ar de es%e asu %o'Como si se -ubiera pues%o de acuerdo e a ca de 4c-oa y e ice ciado /a ubrio co %es%aro #ue o'

    1 a me o ima!i aba 1di$o +ie!o1' Co es%o me bas%a' Si us%edes o es%F e %erados o mFs se!uro es #ue se%ra%e de u c-isme si .u dame %o'Los o%ros o es%aba e %erados pero s) i %eresados' Quisiero saber #u8 c ase de or!a i&aci( secre%a era a a

    pod)a -aber per%e ecido e di.u %o y #ui8 e -ab)a dado a o%icia a +ie!o' Es%e co %es%( co evasivas o pod precisar de #u8 c ase de or!a i&aci( se %ra%aba i #uer)a dar e ombre de #uie e -ab)a dado a o%icia pues%o #%e )a visos de ser .a sa' E ese pu %o e ice ciado %om( as rie das de a discusi( ' +i$o

    1+ecir #ue a !uie es miembro de u a or!a i&aci( secre%a, cua #uiera #ue sea, es u a acusaci( muy seria' 1 OC aro #ue es muy seria 1+i$o +ie!o1' Por eso vi e a co su %ar co us%edes' 1 a #ue os -i&o e .avor de pedir os ues%ro parecer, o de$emos e asu %o e e aire' 7amos a re. e=io ar 1

    propuso /a ubrio'e. e=io aro ' Si 2ua i%o per%e ec)a 1-ab)a per%e ecido1 a u a or!a i&aci( secre%a, #ui8 es podr)a ser os

    o%ros miembros? L e!aro a a co c usi( de #ue a !u os de e %re e os, cua do me os, %e )a #ue vivir e Caada, pues%o #ue 2ua i%o rara ve& -ab)a sa ido de via$e' +e os -abi%a %es de Caada, si!ui( e ra&o amie %o, o

    cerca os a 2ua i%o -ab)a sido +ie!o y Carme ' E ice ciado /a ubrio propuso #ue ambos #uedara por e cima de%oda sospec-a, e a ca de es%uvo de acuerdo y +ie!o #ued( a!radecido' 1 Era e di.u %o socio de a %er%u ia de a casa de e o$? 1pre!u %( e ice ciado' 1S), pero yo %ambi8 o soy 1di$o +ie!o1' Es a cosa mFs i oce %e de mu do'E=p ic( as ac%ividades se e sayaba comedias, se -ac)a $ue!os de pre das, %ardeadas, d)as de campo' E

    ice ciado #uiso saber cuF era e procedimie %o de i !reso' +ie!o, a #uie yo o e -ab)a dic-o #ue e ice ciado-ab)a #uerido i !resar e a %er%u ia, o vio a %rampa y di$o

    1/uy se ci o' Se i vi%a a a !uie y ya' 1 No -ay u comi%8 #ue ve%a a os aspira %es a socios?+ie!o di$o #ue o' La si!uie %e pre!u %a .ue si e obispo e!o ia per%e ec)a a a %er%u ia' +ie!o vo vi( a e!ar' E

    ice ciado /a ubrio cerr( a $au a 1 C(mo es e %o ces #ue yo #uise i !resar e a %er%u ia, /a%)as C-a d( me recome d( y e obispo e!o ia me

    ve%(?+ie!o se des%a %e(' a de -aber sido u %i%ubeo mome %F eo, pero bas%( para #ue e ice ciado co c uyera

    pu %o o yo, /a%)as C-a d( , era u me %iroso, o bie , -ab)a dos %er%u ias, u a, a a #ue per%e ec)a e corre!idoro%ra, #ue .u cio aba e e mome %o e #ue 8s%e vo v)a a espa da' Es%a se!u da %er%u ia podr)a ser a or!a i&asecre%a a a #ue, se!G e rumor, -ab)a per%e ecido 2ua i%o' ab)a o%ros si! os sospec-osos' Por #u8, por e$empcua do -ab)a reu io es, cerraba a puer%a de a casa de e o$?

    Es%a era u a pre!u %a di.)ci ' * i !u o de os #ue es%Fbamos e a 2u %a se os -ab)a ocurrido buscar e u arespues%a i oce %e as puer%as se cerraba por#ue as reu io es era secre%as' +ie!o, por supues%o, o supo #co %es%ar y e a ca de 4c-oa %om( a pa abra

    1Si po er e duda su i oce cia, do +ie!o, si #ue os pase por a cabe&a #ue us%ed es%8 comp icado e es%easu %o, yo creo #ue o i dicado es #ue vayamos os %res a ver a seor oru da y p a%icar co 8 para #ue os ac ares%os pu %os'

    +ie!o o pod)a re%roceder pues%o #ue -ab)a e!ado a a a ca d)a pre%e die do %e er !a as de empe&ar ui ves%i!aci( ' 0ra%(, si embar!o, de evi%ar -acer u a pes#uisa e a casa de e o$' Si de "p a%icar" co oru da se%ra%aba, por #u8 o ma dar e recado 'pidi8 do e #ue .uera a a a ca d)a? E ice ciado /a ubrio se opuso' +i$o #ueo era correc%o pedir e a u -ombre dece %e, sobre #uie pesaba u a sospec-a muy va!a, #ue sa iera e a oc-e y.uera a a a ca d)a para ser i %erro!ado' Era me$or ir a su casa y -ab ar co 8 ' +ie!o ve)a e pe i!ro remo%o' *cep%( ia a casa de e o$'

    E a ca de propuso pedir a coro e erme$i o u des%acame %o' +ie!o se opuso' 1Emi ia o es mi ami!o' No puedo e!ar co so dados a %ocar a su puer%a'oru da era su ami!o, pero es%aba ba$o sospec-a' Si a +ie!o se e -ac)a cues%a arriba e!ar a a casa de oru da,

    di$o e ice ciado, e os dos pod)a -acer o e su ombre' +ie!o decidi( ir a casa de oru da y acep%( edes%acame %o, a co dici( de "#ue os so dados se #uedara e a es#ui a y o e %rara e a casa mFs #ue si 8 ,

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    41/65

    perso a me %e, os amaba"' Los o%ros acep%aro a co dici( ' +ie!o escribi( e recado a coro e erme$i o pidi8 do e #ue e viara a a a ca d)a u des%acame %o para pro%e!er o "dura %e u a averi!uaci( "' E a ca de 4c-oa-i&o #ue u criado suyo evara e recado a cuar%e '

    o acababa de e!ar a mi casa cua do am( a a puer%a e so dado #ue evaba a orde escri%a de coro eerme$i o

    "*cuda co pres%e&a a es%e cuar%e para recibir i s%ruccio es sobre u a misi( #ue debe cump ir es%a oc-e'

    erme$i o"'o i! oraba o #ue #uer)a decir a#ue a orde , pero compre d) #ue o era bue a o%icia'E co %r8 a coro e e pa %u. as' Se -ab)a pues%o a !uerrera e cima de camis( ' 1Perd( eme, %e ie %e 1me di$o a verme1' o pod)a -aber ma dado a o.icia #ue es%F de !uardia, pero e

    corre!idor me -a e viado u a o%a e a #ue pide e=presame %e #ue sea us%ed #uie coma de e des%acame %o #ecesi%a'

    * o)r es%o me %ra #ui ic8 si era +ie!o #uie ped)a e des%acame %o, era sea de #ue -ab)a domi ado a si%uac No -ab)a %iempo de ir a desper%ar a os i dios de Paso de Cabras' *rm8 a doce so dados #ue es%aba e e cuar%cru&amos a ciudad si -acer muc-o ruido' No me ima!i aba #ue a#ue era e pri cipio de a acci( mi i%ar mFsver!o &osa e #ue -e par%icipado'

    /e #ued8 e e ves%)bu o de a a ca d)a y u mo&o .ue a a u ciarme' +ie!o .ue e primero e sa ir y .i !i(sorpresa a verme' 1 O+o /a%)as, #u8 mi a!ro, yo o -ac)a de via$e Compre d) #ue #uer)a #ue o di$era #ue 8 me-ab)a pedido e=presame %e'

    1Es%oy a sus (rde es, seor corre!idor 1di$e' La e=presi( de os o%ros dos a verme .ue de a arma' Era evide %e#ue -ubiera pre.erido ver a cua #uier o%ro e mi u!ar' Su desa!rado o co cordaba co as re acio es #ue yo -ab)a%e ido co e os, #ue -ab)a sido cordia es' Pero dur( u mome %o' E ice ciado /a ubrio .ue e primero #ue sedomi ( y .ue a darme a ma o, diue muy amab e'

    +ie!o, #ue pre%e d)a es%ar muy %ra #ui o, me e=p ic( e #u8 co sis%)a " a operaci( " yo deber)a pararme e es#ui a co mis -ombres y esperar sus (rde es'

    1Lo G ico #ue e pido, %e ie %e 1%ermi ( dicie do1, es #ue o -a!a muc-o ruido, para o a armar a a pob aci( '

    * %es de sa ir a a ca e e ice ciado y 4c-oa os de$aro a so as u ra%o' o aprovec-8 para pre!u %ar e a +ie!o 1 Qu8 -a!o? 1Nada 1me co %es%(1' 0odo es%F e orde 'Cre)a #ue iba a ser cosa omFs de evar a os o%ros a dar u a vue %a por a casa de e o$ y despedirse despu8s

    o -aber e co %rado ada' * e!ar a a es#ui a -ab)amos perdido a G %ima opor%u idad de sa var a co spiraci( 'Por orde de +ie!o .orm8 a %ropa de ma era #ue o a viera #uie abriera e por%( de a casa de e o$' E %o ces

    e ice ciado /a ubrio su!iri( 1 No ser)a co ve ie %e, do +ie!o, #ue e %e ie %e apos%ara u os -ombres e a ca e de La o do ada para

    %e er rodeada a casa?+ie!o se de.e di(' Lo #ue es%Fbamos -acie do era pura .orma idad' Nadie iba a %ra%ar de escapar de a casa d

    oru da' 1Es #ue si %e emos os medios para %omar precaucio es 1di$o e ice ciado1, o -ay por #u8 o %omar as'+ie!o co cedi( #ue e o%ro %e )a ra&( ' 10e ie %e 1me orde (1, -a!a #ue u os so dados vaya a a ca e de La o do ada'>orm8 u pi#ue%e de cua%ro y me preparaba a apos%ar o e a ca e de La o do ada cua do a ice ciado

    /a ubrio se e ocurri( o%ra cosa' 1Co vie e decir es #ue si ve #ue a !uie bri ca u a barda o -ace a !G movimie %o sospec-oso, o de%e !a '4%ra ve& +ie!o dio su bra&o a %orcer' 10e ie %e 1me di$o1, #ue si a !uie bri ca u a barda, e%c'L ev8 e pi#ue%e a a ca e de La o do ada y es di$e 1No -a!a ada si #ue yo o orde e'Cua do re!res8 a a es#ui a de a p a&a ya a !uie -ab)a abier%o a puer%a de a casa de e o$ y +ie!o es%aba

    dicie do 1+i e a do Emi ia o #ue soy yo' e %raro 'as%a ese mome %o %e )amos a ve %a$a 1o, me$or dic-o, cre)amos #ue a %e )amos1' o es%aba a as (rde es d

    +ie!o, os so dados, a as m)as, sab)amos o #ue #uer)amos y d( de es%aba !uardado o #ue e e emi!o 1e a ca de

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    42/65

    y e ice ciado1 o deber)a e co %rar' Nues%ra !ra debi idad es%aba e i! orar #ue e e emi!o sab)a d( de -ab)a de buscar'

    Pas( u ra%o' U as mu$eres sa iero de a casa de os padres y empe&aro a cru&ar a p a&a' * verme sede%uviero , u a se separ( de as o%ras y .ue -acia do de yo es%aba' Era Carme '

    1 Qu8 es%Fs -acie do a#u)? 1pre!u %('Le e=p i#u8 a si%uaci( ' 4, me$or dic-o, e di$e o #ue sab)a' Le pareci( muc-o peor #ue a m)'

    1Es%o o %ie e remedio 1di$o, y me pidi(1 ve a a casa despu8s'Carme se .ue, pas( o%ro ra%o, se abri( a puer%a de a casa de e o$, sa i( e criado de seor oru da y .ue a aes#ui a a decirme

    1+ice do +ie!o #ue vaya us%ed co dos so dados'4bedec)' * e %rar e e pa%io iba yo -acia a esca era cua do e criado me di$o 1Es por acF' Los seores es%F e a caba eri&a'/ie %ras a%ravesFbamos os %res pa%ios de a casa de oru da e cora&( me es%aba reve %a do e e pec-o' +ie

    -a decidido apresar a 4c-oa y a /a ubrio, pe s8' No es%aba e a caba eri&a, si o e e cuar%o por do de se e %raba a a covac-a' oru da es%aba e ba%a y %e

    u a i %er a e a ma o' Es%aba demudado' E ice ciado parec)a diver%ido' 0ambi8 %e )a u a i %er a' 4c-oa parec)a aburrido, +ie!o se!u)a pre%e die do es%ar muy %ra #ui o'

    10e ie %e, -F!ame .avor de orde ar 1me di$o1 #ue os so dados mueva es%a arma&( a u ado'OEra a #ue ocu %aba a e %rada de a covac-a /ir8 a +ie!o, espera do u si! o, pero o -ab)a ada e su cara'

    epi%i( a orde , s) #ue mueva a arma&( a u ado' /e vo v) a os so dados y di$e 1/ueva a arma&( a u ado'Los so dados moviero a arma&( y #ued( descubier%a a e %rada' E ice ciado /a ubrio pareci( !ra%ame %e

    sorpre dido' 1 O*-, o%ro cuar%o Us%ed o os -ab)a dic-o #ue -ab)a o%ro cuar%o, do Emi ia o'+o Emi ia o -ab)a e mudecido' E ice ciado /a ubrio e %r( e a covac-a co a i %er a e a ma o y o

    si!ui( 4c-oa' 1 Qu8 -acemos? Los ma%amos? 1pre!u %8 a +ie!o e vo& ba$a'+ie!o me -i&o sea de o -acer ada y e %r( de%rFs de os o%ros dos' oru da os si!ui(' Lo vi %a a o adado #ue

    e #ui%8 a i %er a y a puse e e sue o' E %r8 e a covac-a se!uido de os so dados' 1 OCuF %as cosas %ie e a#u) 1di$o e ice ciado /a ubrio' * duvo por a covac-a %e %a ea do, u a a &a, u

    mac-e%e' NomFs e %iempo #ue ecesi%( para orie %arse' *pe as o vio, se .ue derec-o a armario' Es%aba cerrado' 1 Qu8 o os -arF e seor oru da e .avor de pres%ar os a ave de es%e armario? 1pre!u %( e ice ciado a

    +ie!o' 1 No %ie e us%ed a ave de armario, do Emi ia o? 1pre!u %( +ie!o' 1No, seor, o a %e !o 1di$o oru da' 1 No podrF os so dados .or&ar a puer%a? 1pre!u %( e ice ciado'+ie!o se vo vi( a m) y di$o 1Que .orce a puer%a, %e ie %e'Parec)a mFs %ra #ui o #ue u ca' 1>orce a puer%a 1orde 8 a os so dados'/e%iero as bayo e%as e e res#uicio, y apa a cF dose co e as -iciero sa %ar e cerro$o' La puer%a se abri( y

    #ued( descubier%o e co.re' 1 OU co.re 1di$o e ice ciado1' 7amos a ver #u8 -ay ade %ro' 1S)' 7amos a ver #u8 -ay ade %ro 1di$o +ie!o, y vo vi8 dose a m), orde (1 %e ie %e, sa#ue e co.re de

    armario'>ui a armario y sa#u8 e co.re' E ice ciado es%aba es%ira do as ma os cua do +ie!o orde ( 1E %r8!ueme e co.re a m), %e ie %e'>ui a do de es%aba +ie!o y e e %re!u8 e co.re' E se vo vi( a 4c-oa y a ice ciado /a ubrio y es di$o 17oy a evar o a mi casa para es%udiar co ca ma o #ue -ay ade %ro' Si e cue %ro a !o de i %er8s, maa a se os

    dir8, muy bue as oc-es, seores'+ic-o es%o, se .ue'

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    43/65

    15

    P* ECJ* QUE * J*/4S 9*N*+4 +IE94 0ENI* L4S pape es, yo %e )a a casa de e o$' E a ca de y eice ciado se re%iraro ape as pudiero ' Iba derro%ados' a de -aber %e ido miedo de o #ue yo pudiera -acer es'0e )a medios para apresar os 1deb) -aber os .usi ado1, pero os de$8 ir' /e pareci( #ue dadas as circu s%a cias oi dicado era !uardar as aparie cias y ac%uar como si .u8ramos a respe%ar a ey'

    oru da es%aba .urioso' Se %)a #ue +ie!o o -ab)a sacri.icado' o %ra%aba de -acer e ver #ue ada se -ab)a perdido%odav)a, cua do e!( a a caba eri&a u o de mis -ombres para decirme #ue -ab)a e!ado e mayor 0ru$a o y #ue#uer)a -ab ar co mi!o'

    ecorr) a casa %ra%a do de adivi ar #u8 podr)a si! i.icar a#ue o' Cua do e!u8 a pa%io pri cipa vi u pe o%(.ormado cerca de a e %rada' E mayor 0ru$a o -ab)a apoyado u a a !a e e pre%i de a .ue %e' * ver o %adescuidado, pe s8, " o va a arres%arme"' * verme, 0ru$a o se ir!ui(, so ri( y me %e di( a ma o' 17e !o are evar o, %e ie %e 1me di$o'

    /e e %re!( u pape dob ado, diri!ido a m)' Era u a de as (rde es #ue escrib)a e coro e erme$i o' La e) a au& de u .aro co %ra e #ue se es%re aba os pi aca%es' Que ri diera par%e y e %re!ara e ma do, me ped)acoro e , "por#ue as) co ve )a a me$or 8=i%o de a operaci( "' 7i a orde , vi a mayor, vi a pe o%( e a e %rada'Compre d) #ue o me #uedaba mFs #ue obedecer'

    /Fs %arde se reve ( #ue a %es de sa ir de a a ca d)a, 4c-oa -ab)a ma dado u se!u do me sa$e a cuar%e , pidi8 do e a coro e re.uer&os, y #ue me re evara de ma do, "por#ue era sospec-oso de es%ar imp icado e e de i%

    #ue se %ra%aba de i ves%i!ar"'T* sa ir de a casa de e o$ me di cue %a de #ue 0ru$a o -ab)a e!ado co media compa)a de .usi eros, pero o-ab)a rodeado a ma &a a e %era, si o #ue os -ab)a apos%ado de %a ma era #ue cubriera omFs a casa de oru day a de seor /esa' Quedaba ibre e o%ro cos%ado de a ma &a a, do de es%aba a corre!idur)a y mi casa'

    >ui a a casa #ue me -ab)a pres%ado e di.u %o, do de viv)a mis ar%i eros, os i dios de Paso de Cabras' Ne co %r8 mFs #ue puer%as cerradas, perros adra do y mu$eres dormidas' Cua do por .i u a de e as desper%( mdi$o #ue "u os o.icia es se -ab)a evado a os -ombres a cuar%e "' e!res8 corrie do a a p a&a y %o#ue e acorre!idur)a'

    U criado me abri( a puer%a y di$o #ue iba a avisar mi e!ada, pero o era %iempo de cor%es)as' Sub) a esca ersa %os, e e corredor o) voces airadas de a !uie #ue es%aba e a sa a, abr) a puer%a'

    Carme y +ie!o es%aba parados e a mi%ad de a -abi%aci( %e ie do u p ei%o' Cua do me viero e %rar seca aro ' E a mesa es%aba e co.re abier%o, e u p a%( -ab)a pape es #uemados' +ie!o, %r8mu o, sea ( a Carmeco e dedo y me di$o 1Es%a seora se -a proc amado a s) misma $e.a de a i surrecci( '

    * o)r es%o Carme se %ra s.orm(' +e$( de es%ar .uriosa y pareci( darse por ve cida' Casi so o&(, se de$( caer eu a si a y se #ued( mira do e %ape%e mie %ras su marido me e=p icaba

    1E ries!o #ue corrimos y os %raba$os #ue pasamos %G y yo, /a%)as, -a sido e va o' * es%a seora se e ocurrisi esperar a #ue yo re!resara i co su %ar co adie, dar (rde es a %odos os de a 2u %a #ue %ie e ma do de-ombres a#u) e Caada, #ue ade a %e e cordo a&o y se eva %e e armas es%a misma oc-e'

    +espu8s de -ab ar co mi!o e a p a&a, Carme -ab)a #uedado co ve cida de #ue a co spiraci( es%aba a pu %ode ser descubier%a, y -ab)a escri%o y e viado me sa$es a *darvi es, a seor /esa y a m), pidi8 do os e$ecu%ar di media%o os p a es #ue -ab)amos preparado para e d)a cua%ro de oc%ubre' /Fs %arde +ie!o -ab)a re!resado %riuco e co.re e a ma o, y e a -ab)a %ardado u ra%o e a%reverse a co .esar o #ue -ab)a -ec-o'

    1Es #ue cre) #ue %odo es%aba perdido 1di$o Carme , co %ri%a'+ie!o iba a vo ver a re!aar a cua do yo -ab 8 por primera ve& 1Es #ue Carme %ie e ra&( ' Casi %odo es%F perdido'Los puse a %a %o de mis dos desas%res -ab)a perdido a casa de e o$ co %odo o #ue -ab)a e a covac-a y -ab

    perdido a ba%er)a'+ie!o se descompuso' Se si %i( %a ma #ue %uvo #ue se %arse' Carme , e cambio, se eva %(' 1/a%)as 1me di$o1, por .avor, avisa a 4 %a a &a y a Peri( '4%ra ve& %e )a ra&( ' o, si %ropa i cao es, ada %e )a #ue -acer e Caada, e cambio, pod)a %ra%ar de sa var

    #ue #uedaba de a 2u %a e e P a de *ba$o'+e$amos a +ie!o e a sa a, se %ado e a si a, parec)a #ue -ab)a vue %o a %rabarse' Carme y yo .uimos a mirado

    #ue daba a pa%io de mi casa' * ) os despedimos'*#u) me !us%ar)a decir #ue ues%ra despedida .ue muy %ris%e #ue yo e di$e a Carme #ue a #uer)a y #ue e

    di$o #ue me #uer)a, #ue os separamos a#ue a oc-e pero #ue ues%ro amor se co serv( i %ac%o para siempre' N

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    44/65

    .ue as)' E a -ab)a sabido desde a %es #ue yo a #uer)a pero yo u ca e!u8 a saber si e a me #uiso' La si!uie %e veue os vimos ues%ros se %imie %os -ab)a cambiado' No di$imos ada impor%a %e por#ue %e )amos demasi pe die %es' o es%aba pe sa do c(mo bri car a mi casa, desea do #ue a sa ir a a ca e o me viera a %ropa, %ra%a dode adivi ar e cami o mFs se!uro para e!ar a mes( do de !uardaba a ye!ua, e a %e )a a marido %rabado, sab)a#ue a co spiraci( es%aba e pe i!ro' ' ' La bes8 por %ercera ve& e a pa ma de a ma o, bri #u8, a%raves8 e pa%iome de%uve a %es de e!ar a a puer%a' * ca c8 a ver a Carme e %re as ramas de a!uaca%e'

    1+ios %e ayude 1o) #ue dec)a'Sa ) a a ca e'+e os %res recados #ue Carme escribi( a#ue a oc-e, e #ue iba diri!ido a m) se #ued( deba$o de mi puer%a

    do de e criado o -ab)a pues%o a amar y o e co %rarme, e se!u do o .ue e %re!ado, por#ue e mismo criado ose a%revi( a acercarse a a casa de seor /esa cua do vio #ue -ab)a so dados apos%ados e a es#ui a' E cambio,e!( si co %ra%iempo a a casa de *darvi es y e co %r( a dueo despier%o, por#ue acababa de re!resar de ve ori

    >ue e G ico de os %res me sa$es #ue e!( a su des%i o y .ue eido'TEs posib e ima!i ar e dis!us%o #ue caus(' *darvi es -a de -aber compre dido #ue es%aba e u serio di ema' Si se

    eva %aba e armas como orde aba e recado se -ac)a par%)cipe e u a co spiraci( #ue 8 mismo -ab)a co de ado a.racaso co su de u cia' Pero o eva %arse era po er e evide cia su %raici( , cosa #ue *darvi es -a de -aber%emido -acer por as co secue cias #ue pudiera resu %ar e si, por ve %o era de a .or%u a, a co spiraci( e!aba a%riu .ar' 4p%( por u cami o ambi!uo #ue o s8 si me i spira -orror o me e a de admiraci( ' >ue as)

    *darvi es sa e de su casa y va primero a a a ca d)a, e do de e cue %ra a 4c-oa y a /a ubrio' E %re os %res

    %rama a operaci( #ue si!ue'Se!u do paso' *darvi es sa e de a a ca d)a so o, eva do e e bo si o 1es%o es muy impor%a %e1 e recado #ueCarme e -a e viado, a%raviesa a p a&a y ama e a puer%a de a corre!idur)a' E criado #ue e abre o -ace pasar ado de es%F os seores'

    +ie!o y Carme es%F e a sa a' a des%ruido os docume %os de a 2u %a y es%F po ie do e su u!ar, e eco.re, pape es i o.e sivos #ue -ubiera podido ser mos%rados si per$uicio de adie a a ca de 4c-oa a d)a si!uie %e'* ver e %rar a *darvi es cada u o de os *#ui o se re!oci$a por ra&o es di.ere %es'

    *darvi es cerra do a puer%aT e recibido u me sa$e de doa Carme e e #ue me pide #ue me eva %e earmas es%a misma oc-e' No e %ie do de #u8 se %ra%a y o s8 #u8 -acer'

    +ie!o /e a e!ro de #ue -aya ve ido a co su %arme a %es de %omar a !u a de%ermi aci( ' No -a!a caso de eserecado' No -a!a ada' Se -a apoderado de a covac-a pero o %ie e pruebas de ada, por#ue ya as des%ru) yo'0odo es%F casi e orde '

    Carme co .ue!oT * co %rario, %odo es%F e pe i!ro' i!ame a m), capi%F , yo e sup ico evF %ese e arma-a!a prisio ero a a ca de, apod8rese de cuar%e , apues%e %iradores e a %orre de Sa >ra cisco' *darvi es pre%ees%ar desco cer%adoT +oa Carme , %ie e us%ed mi admiraci( , do +ie!o, mis respe%os, pero a-ora me os e %ieo #ue pasa y me os s8 o #ue -ay #ue -acer'

    +ie!o No e -a!a caso a mi esposa'Carme No e -a!a caso a mi marido'Es%a discusi( circu ar dura u ra%o' Es i %errumpida por u os !o pes discre%os e a puer%a' +ie!o e %reabre' E

    criado'Criado a u ciaT Seor, e a ca de 4c-oa y e ice ciado /a ubrio es%F e e ves%)bu o y #uiere -ab ar co

    us%ed' No dice #ue -ay seis a !uaci es e e por%a , por#ue o os -a vis%o'T+ie!o a %e a !o i evi%ab eT Que pase ' Cierra a puer%a y se vue ve a os o%ros e o de apre-e si( 'TLo #ue ocurre e os si!uie %es mi u%os es i e=p icab e os %res #ue es%F e a sa a decide , por u a ra&( oscura

    #ue os dos #ue es%F a pu %o de e %rar o debe ver a *darvi es' Es%e se esco de de%rFs de a cor%i a de u a ve % Ni Carme i +ie!o o%a #ue as bo%as asoma deba$o de os . ecos'

    E %ra 4c-oa y /a ubrio, de capa y si sombrero'4c-oa Perd( por ve ir a mo es%ar os a es%as -oras' a e!ado a mis o)dos a o%icia de #ue e capi%F *darvi es

    es c(mp ice de a co spiraci( y es%F por eva %arse e armas' emos ve ido a a er%ar os'E diF o!o #ue si!ue -ay #ue ima!i ar o' Carme y +ie!o dicie do E capi%F *darvi es comp icado e u a

    co spiraci( ? ONo es posib e No o creemos, -a de ser u a o%icia .a sa, -ace %a %o #ue o o vemos, e%c' Es%o du-as%a #ue e ice ciado /a ubrio, #ue -a es%ado da do pasos si rumbo, se de%ie e cerca de a ve %a a y se #uedamira do a piso'

    /a ubrio es%as bo%as de #ui8 so ?Carme y +ie!o CuF es bo%as?

  • 8/13/2019 Ibarguengoitia Jorge - Los Pasos de Lopez

    45/65

    4c-oa y /a ubrio saca pis%o as #ue %rae ba$o as capas' Pre%e die do pro%e!er os, arri co a a os *#ui o,cor%F do es e cami o a a puer%a y a as ve %a as'T

    /a ubrio apu %a doT E #ue es%F de%rFs de a cor%i a #ue sa !a de a )'*parece *darvi es co as ma os e a %o' 4c-oa va a a ve %a a y a abre'T4c-oa -acia a.ueraT * !uaci es, a m)'+ie!o pre%e de o compre der c(mo pudo e capi%F *darvi es e!ar a es%ar esco dido de%rFs de a cor%i a de

    sa a' Carme es%F desesperada' E %ra dos a !uaci es'4c-oa a *darvi esT Capi%F , su espada*darvi es e %re!a su espada'4c-oa a os a !uaci esT e!)s%re o, por si %ie e o%ras armas'Los a !uaci es re!is%ra a *darvi es y e cue %ra e %re sus ropas u pape dob ado #ue po e sobre a mesa'/a ubrio co i %er8sT OU pape dob ado Lo abre e o de curiosidad y ee'T4c-oa Qu8 dice?/a ubrio pre%e die do ape as poder d