ibaizabal argitaletxea · web viewibaizabal argitaletxea geografia eta historia dbh 1. mailako...
TRANSCRIPT
Ibaizabal argitaletxea
Ibaizabal argitaletxea
Geografia
eta
Historia
DBH 1. mailako
programazioa
I. gai multzoa. Lurra eta natur inguruneak
Helburu didaktikoak
1. Eguzki sistemaren eta Lurraren ezaugarriak deskribatzea, eta bertako higidurei eta irudikapen kartografikoei erreparatzea.
3. Kontinenteen eraketa eta gaur egungo kokapena azaltzea.
4. Lurreko eta urpeko erliebea bereiztea, eta horien kokapen geografikoa jakitea.
5. Erliebearen oinarrizko formak eta harri mota desberdinak ezagutzea.
6. Kontinente desberdinetako erliebe forma nagusiak ezagutzea.
7. Klimaren elementuek eta faktoreek planetako klima aniztasunean nola eragiten duten aztertzea.
8. Klima motak eta horien kokapen geografikoa alderatzea, eta ezaugarriak aipatzea.
9. Natur ingurunearen aniztasuna baldintzatzen duten faktoreak zein diren jakitea.
10. Klima hotzeko, beroko eta epeleko natur inguruneak aztertzea.
11. Natur inguruneen banaketa geografikoa kontinenteka azaltzea.
12. Euskal Herriko eta Espainiako berezko natur inguruneak balioestea.
13. Arrisku klimatikoek eta geologikoek izan ditzaketen ondorioak eta agerpideak azaltzea.
14. Atmosferako kutsaduraren arrazoiak eta horrek natur ingurunean duen eragina deskribatzea.
15. Uraren erabilera okerrak eragindako arazoak aztertzea; eta horretarako, basamortutze prozesua balioestea.
16. Baliabide naturalen kudeaketa jasangarriaren ezaugarri esanguratsuenak jakitea, eta eremu babestuak non dauden jakitea.
Kontzeptuzko edukiak
1. Eguzki sistema eta Lurraren barruko eta kanpoko ezaugarriak.
2. Atmosferaren egitura eta hidrosferaren ezaugarriak.
3. Masa kontinentalak eta kontinenteen eraketa prozesua.
4. Lurreko eta urpeko erliebea.
5. Lurreko erliebearen formak eta erliebeko harriak.
6. Kontinente desberdinetako erliebearen banaketa geografikoa.
7. Elementu eta faktore klimatikoak.
8. Klima beroen, epelen eta hotzen ezaugarri nagusiak.
9. Natur ingurunea.
10. Klima hotzeko, beroko eta epeleko natur ingurunea.
11. Natur inguruneen banaketa geografikoa.
12. Euskal Herriko eta Espainiako natur inguruneak.
13. Arrisku klimatikoak eta geologikoak.
14. Atmosferako kutsadura eta horrek ingurunean duen eragina.
15. Uraren eta basamortutzearen arazoa.
16. Natur baliabideen eta eremu babestuen kudeaketa jasangarria.
Ebaluazio irizpideak
1. Eguzki sistemak eta Lurrak unibertsoan duten egitekoa bereiztea, eta planetaren mugimenduen ondorioak balioestea.
2. Planetako atmosferaren eta hidrosferaren garrantzia azaltzea.
3. Prozesu eratzailea eta masa kontinentalaren mugimendua ulertzea.
4. Lurreko eta urpeko erliebeen aniztasuna aintzat hartzea, eta horien eraketa prozesua azaltzea.
5. Lurreko erliebearen eraketan, harri desberdinek duten eragina aintzat hartzea.
6. Erliebe kontinentalaren forma desberdinak deskribatzea eta, horretarako, bertako banaketa geografikoari erreparatzea.
7. Faktore klimatikoek klima desberdinetan eragina dutela onartzea.
8. Klimen arteko desberdintasunak azaltzea.
9. Natur inguruneen eraketan, klimaren, lurzoru moten eta erliebeen garrantziaz ohartzea.
10. Klima hotzeko, beroko eta epeleko natur inguruneetako herrialdeen ezaugarriak alderatzea.
11. Natur inguruneen banaketa geografikoa kontinenteka aztertzea.
12. Euskal Herriko eta Espainiako natur inguruneen aniztasuna aintzat hartzea.
13. Arrisku klimatiko eta geologikoak, eta horiek natur ingurunean duten eragina aztertzea.
14. Biosferaren atmosfera kutsaduraren arrazoiak eta ondorioak balioestea.
15. Uraren kudeaketaren politika desberdinak alderatzea, eta basamortutzearen arazoa balioestea.
16. Baliabide naturalen kudeaketa jasangarriaren ezaugarri esanguratsuenak jakitea, eta, natur eremuak babesteko, politiken garrantziaz ohartzea.
Zehar lerroak
1. unitatea: Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza.
2. unitatea: Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza.
3. unitatea: Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza.
4. unitatea: Giza eskubide eta bakerako Hezkuntza. Sexuen arteko aukera berdintasunerako hezkuntza. Komunikazio bideen inguruko hezkuntza. Ingurugiro hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.
1. unitatea. Lurra
Helburu didaktikoak
1. Eguzki sistemaren eta haren inguruan dauden planeten ezaugarriak deskribatzea.
2. Lurraren errotazio eta translazio higidurak azaltzea, planetan eragindako ondorioei erreparatuta.
3. Irudikapen kartografikoak eta eskalak erabiltzea.
4. Planetaren kanpo eta barne egituren elementuak deskribatzea.
5. Atmosferaren konposizioa eta egitura ezagutzea, eta biziaren garapenerako duen garrantziaz ohartzea.
6. Itsasoko urak eta ur kontinentalak non dauden jakitea.
7. Masa kontinental garrantzitsuak non dauden jakitea, eta kontinenteen eraketa prozesua azaltzea.
8. Lurreko erliebe unitate garrantzitsuenak bereiztea.
9. Itsaspeko erliebearen elementu garrantzitsuenak deskribatzea.
Ebaluazio irizpideak
1. Unibertsoa kontuan hartuta, eguzki sistemaren ezaugarriak ulertzea.
2. Planetaren mugimenduen arabera, urtaroak eta egunero aldaketak gertatzen direla baloratzea.
3. Proiekzio kartografikoak alderatzea, irudikapen sistemak ulertzea, eta, meridianoen eta paraleloen bidez, koordenatu geografikoen isla ulertzea.
4. Planetaren zati desberdinak eta ezaugarri nagusiak bereiztea.
5. Atmosferaren konposizioan gertatzen diren aldaketak eta atmosferaren egitura azaltzea.
6. Planetako ur kontinentalen eta itsasoko uren banaketaren garrantzia adieraztea.
7. Kontinenteen eraketa prozesua laburtzea, eta prozesu horrek gaur egun ezagutzen ditugun masa kontinentalak non dauden jakiteko izan duen eragina laburtzea.
8. Lurreko erliebearen unitateak eta eraketa prozesuak jakitea.
9. Itsaspeko erliebeen forma desberdinak eragiten dituzten arrazoiak kontuan hartzea.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Eguzki sistema eta planetak.
2. Lurraren higidurak eta horien ondorioak.
3. Irudikapen kartografikoak eta eskalak.
4. Planetaren barne eta kanpo egitura.
5. Atmosferaren egitura eta konposizioa.
6. Itsasoko urak eta ur kontinentalak.
7. Masa kontinentalak eta kontinenteen eraketa prozesua.
8. Lurreko erliebearen unitateak.
9. Itsaspeko erliebearen ezaugarriak.
Prozedurak
1. Unitatean azaltzen diren termino garrantzitsuenen definizioa.
2. Unitate didaktikoan azaltzen diren kontzeptuen laburpena.
3. Kontzeptu espezifikoak dagozkien esanahiekin lotzea.
4. Eguzki sistemari buruzko irudien eta Lurraren barne egiturari buruzko irudien iruzkina.
5. Proiekzio kartografikoen azalpena.
6. Aro geologiko desberdinetan izandako biziari buruzko ikerketa.
7. Kontinenteak, itsasoak, ozeanoak eta hiriak non dauden jakiteko atlasen eta entziklopedien erabilera.
8. Unitatean azaltzen diren galderen inguruan ariketa praktikoen elaborazioa.
9. Erliebe unitate jakinen identifikazio kartografikoa.
Jarrerak
1. Unibertsoaren, eguzki sistemaren eta Lurraren konplexutasuna kontuan hartzeko jarrera.
2. Lurraren higidurek izaki bizidunengan duen eraginaren ulermena.
3. Irudikapen kartografikoak eta eskalak ulertzeko jakin-mina.
4. Lurraren egitura baldintzatzen duten indarrei buruz hausnarketarako jarrera.
5. Izaki bizidunentzat atmosferaren konposizio bereziak duen garrantziaren balioespena.
6. Itsasoko urak eta ur kontinentalak bizirik irauteko ondo zaintzeak duen garrantziaren balioespena.
7. Gaur egungo masa kontinentalak eratzeko urte asko behar izan direla kontuan hartzea.
8. Lurreko erliebe unitate moten eta horien aberastasunen ulermena.
9. Itsaspeko erliebearen formak nola sortu ziren ulertzeko jakin-mina.
2. unitatea. Natur ingurunearen elementuak
Helburu didaktikoak
1. Lurreko erliebe formak bereiztea.
2. Erliebea osatzen duten harri motak deskribatzea.
3. Lurreko erliebean eragiten duten eragileen ondorioak azaltzea.
4. Kontinente bakoitzeko erliebe forma nagusiak non dauden jakitea eta ezagutzea.
5. Penintsulako erliebearen ezaugarri nagusiak jakitea.
6. Klima desberdinetan eragiten duten elementuak eta faktoreak ulertzea.
7. Klima beroen ezaugarri bereizgarriak laburtzea.
8. Klima epelen ezaugarriak alderatzea eta non izaten duten jakitea.
9. Klima hotzen mota orokorrak bereiztea.
Ebaluazio irizpideak
1. Lurreko erliebeak hartzen dituen hiru oinarrizko formak bereiztea.
2. Erliebean dauden harri moten ezaugarriak jakitea.
3. Erliebean eragiten duten eragileen ondorioak zehatz-mehatz ikustea.
4. Kontinente bakoitzeko erliebe unitateak eta formak jakitea eta deskribatzea.
5. Penintsulako erliebe aniztasuna ezagutzea.
6. Lurreko klimen konposizioan, elementu eta faktore klimatikoen ondorioak alderatzea.
7. Klima beroen ezaugarri bereizgarriak ezagutzea.
8. Klima epelen elementu bereizgarriak azaltzea, eta gainerako klima moten elementuekin alderatzea.
9. Klima hotzen artean dauden desberdintasunak eta horien banaketa geografikoa jakitea.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Lurreko erliebe forma nagusiak.
2. Erliebean dauden harri motak.
3. Erliebean eragiten duten eragileak.
4. Erliebe kontinentalaren banaketa geografikoa.
5. Penintsulako erliebearen ezaugarriak.
6. Klimaren elementuak eta faktoreak.
7. Klima beroen oinarrizko ezaugarriak.
8. Klima epelen elementu bereizgarriak.
9. Klima hotz motak.
Prozedurak
1. Unitatean azaltzen diren edukiak geografikoki kokatzeko, atlasen eta entziklopedien erabilera.
2. Unitate didaktikoan azaltzen diren kontzeptuak eta hitzen definizioa.
3. Material osagarriak erabilita, emandako informazioa gehitzea.
4. Klimogramen elaborazioa eta horien iruzkina.
5. Klima motei eta erliebe formei buruzko irudien inguruan iruzkinen elaborazioa.
6. Unitatean aipatutako prozesu klimatikoen azalpena.
7. Unitate didaktikoan azaltzen diren kontzeptuen eta edukien laburpena.
8. Kontinenteetako klimen eta erliebeen deskribapena.
Jarrerak
1. Lurreko erliebearen forma desberdinen eta horien aberastasunen balioespena.
2. Dauden harri motak eta horiek erliebearen forma aniztasunean duten eraginaren ulermena.
3. Erliebea aldarazten duten eragileen aurrean, eta, batez ere, gizakien ekintzen aurrean jarrera kritikoa.
4. Planeta kontuan hartuta, erliebe aniztasunak duen aberastasunen kontzientzia.
5. Penintsulako erliebearen aniztasunen eta horien oinarrizko ezaugarrien balioespena.
6. Desberdintasun klimatikoetan eta eguraldi aldaketetan eragiten duten elementuak eta faktore klimatikoak ulertzeko interesa.
7. Klima beroen berezko ezaugarrien ondorioz sortzen diren arazoen aurrean hausnarketarako jarrera.
8. Klima epelen konplexutasuna aintzat hartzea, eta eremu klimatiko horretan pilatzen den jendearen balioespena.
9. Klima hotzen eta horien berezko ondorio oso gogorren ulermena.
3. unitatea. Natur inguruneak eta banaketa geografikoa
Helburu didaktikoak
1. Natur inguruneen aniztasuna eta ingurumena baldintzatzen duten faktoreak zein diren jakitea eta bereiztea.
2. Klima hotzeko natur ingurunearen zenbait agerpen identifikatzea.
3. Klima beroko natur ingurune desberdinak aztertzea.
4. Klima epeleko natur ingurunea osatzen duten paisaia nagusiak ezagutzea.
5. Natur inguruneen banaketa geografikoa ikastea, eta horiek kontinenteka aztertzea.
6. Espainiako natur inguruneko aniztasunak aipatzea.
7. Euskal Herriko erliebea aztertzea.
8. Euskal Herriko klima definitzen duten ezaugarriak adieraztea.
9. Euskal Herriko ibaien izenak ikastea.
10. Euskal Herriko natur paisaiak eta eremu babestuak aztertzea, eta horiek balioestea.
Ebaluazio irizpideak
1. Klima, lurzoru mota eta erliebea, eta natur inguruneen aniztasuna ingurumena baldintzatzen duten faktoreak direla ohartzea.
2. Klima hotzeko natur ingurune desberdinak azaltzea.
3. Klima beroko natur ingurune desberdinak aztertzea, eta elkarren artean alderatzea.
4. Klima epeleko natur ingurunea osatzen duten paisaiarik garrantzitsuenen ezaugarriak aztertzea.
5. Natur ingurunearen banaketa geografikoa azaltzea eta alderatzea; horretarako, aztertu kontinenteka.
6. Espainiako natur ingurunearen barnean dagoen aniztasunaz ohartzea, eta horiek identifikatzea.
7. Euskal Herriko erliebea aztertzea.
8. Euskal Herriko klima definitzen duten ezaugarriak ezagutzea.
9. Euskal Herriko ibai sareen ezaugarriak aztertzea.
10. Euskal Herriko natur paisaien eta espazio babestuen garrantzia balioestea, eta horiek balioestea.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Natur ingurunea.
2. Klima hotzeko natur ingurunea.
3. Klima beroko natur ingurunea.
4. Klima epeleko natur ingurunea.
5. Natur inguruneen banaketa geografikoa.
6. Natur inguruneak Espainian.
7. Natur inguruneak Euskal Herrian.
Prozedurak
1. Natur inguruneei eta klimei buruz ikasitakoaren laburpena.
2. Unitatean azaltzen diren kontzeptuen elkarren arteko lotura.
3. Faunari buruz ikasitako ezagutzak aplikatzea.
4. Natur ingurune bati buruzko informazioa zabaltzea.
5. Unitatean nabarmentzen diren kontzeptuen eta terminoen definizioa.
6. Ibaiei buruz ikasitakoen aplikazioa.
7. Kontinente bati, lurralde jakin bati, baldintza klimatiko batzuei, erliebeari eta faunari buruz ikasitako ezagutza guztien zabalkuntza.
8. Landaretzari eta horiek espazioan duten kokapenari buruz ikasitakoaren laburpena.
Jarrerak
1. Ingurunea eta natur ingurunearen aniztasuna baldintzatzen duten faktoreak ezagutzeko interesa.
2. Klima hotzeko, klima beroko eta klima epeleko natur inguruneen baitan zer motatako paisaiak dauden jakiteko interesa.
3. Natur guneen banaketa geografikoa aztertzeko interesa.
4. Espainiako natur inguruneen balioespena.
5. Euskal Herriko erliebea, klima definitzen duten ezaugarriak eta ibaiak ezagutzeko interesa.
6. Euskal Herriko natur paisaien eta eremu babestuen egoeraren aurrean jarrera kritikoa.
4. unitatea. Arrisku naturalak eta giza egintza natur ingurunean
Helburu didaktikoak
1. Baliabide naturalak aztertzea.
2. Klima arriskuak eta horiek nola gauzatzen diren ikastea.
3. Arrisku geologikoen ondorioen garrantzia azaltzea.
4. Atmosferaren kutsadurak ingurune naturalean duen inpaktua aintzat hartzea.
5. Ur arazoaren garrantzia balioestea.
6. Basamortutze prozesuaren gakoak azaltzea.
7. Natur baliabideen eta bitartekoen kudeaketa jasangarriaren ezaugarri esanguratsuenak deskribatzea.
8. Natur gune babestuak jakitera ematea.
Ebaluazio irizpideak
1. Natur baliabideak argi eta labur aztertzea.
2. Arrisku klimatikoen ezaugarriak azaltzea, eta lehorte, uholde euri, zikloi tropikal eta tornadoen arteko bereizketa egitea.
3. Arrisku geologikoen garrantzia jakitera ematea, eta non gertatzen diren jakinaraztea; esaterako, sumendiak eta lurrikarak aztertzea.
4. Atmosferaren kutsadurak natur ingurunean duen inpaktua ezagutaraztea eta balioestea; eta ozono geruzaren suntsiketaren, euri azidoaren eta berotegi efektuaren arrazoiak eta ondorioak aztertzea.
5. Uraren kudeaketarekin zerikusia duten ingurumen ondorioak aintzat hartzea.
6. Basamortutze prozesuan eragiten duten elementuak ikastea.
7. Natur baliabideen eta bitartekoen kudeaketa jasangarriaren ezaugarriak egiaztatzea eta aztertzea.
8. Natur gune babestuak ezagutzea, dauden kategoriak ezagutzea eta Parke Nazionalak eta Euskal Herriko gune babestuak aipatzea.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Natur baliabideak.
2. Klima arrisku nagusiak, eta nola gauzatzen diren.
3. Arrisku geologikoen ondorioen garrantzia.
4. Atmosferaren kutsadurak natur ingurunean duen inpaktua.
5. Ur arazoaren garrantzia.
6. Basamortutzearen prozesua eta gakoak.
7. Natur inguruneen eta baliabideen kudeaketa jasangarriaren ezaugarri esanguratsuak.
8. Natur gune babestuak.
Prozedurak
1. Hondamendi naturalen ondorioen inguruan ikasitako kontzeptuen aplikazioa.
2. Unitatean ikasitako informazioen laburpena.
3. Unitatean ikasitako edukien kontzeptu garrantzitsuenen definizioa.
4. Unitatean ikasitako hitz garrantzitsuenen lotura.
5. Ingurumenaren arazoen eta ingurumenaren kudeaketaren gaineko informazioen aplikazioa.
6. Ikasleak bizi diren inguruko ingurumenaren egoerari buruzko ezagueren aplikazioa.
7. Landa lanen elaborazioa, ingurumenaren inguruko gaietan sakontzeko.
Jarrerak
1. Natur baliabideen garrantziaren balioespena.
2. Klima arrisku nagusiak aintzat hartzea.
3. Arrisku geologikoek eragiten dituzten ondorioen inguruan hausnarketarako jarrera.
4. Atmosferaren kutsadurak natur ingurunean duen inpaktuaren aurrean jarrera kritikoa.
5. Ur arazoaz kontzientzia izatea.
6. Basamortutze prozesuen eta horren gakoen ulermena.
7. Natur bitartekoen eta baliabideen kudeaketa jasangarriaren aurrean irizpideak izatea.
8. Natur gune babestuen garrantziaren balioespena.
II. gai multzoa. Historiaurrea eta Antzinaroa
Helburu didaktikoak
1. Historiaurrea, Historiaurreko etapak eta gizakiaren eboluzioaren ezaugarriak aztertzeko, oinarriak azaltzea.
2. Paleolitoko, Neolitoko eta Metal Aroko ezaugarriak bereiztea.
3. Lehendabiziko zibilizazio historikoen sorrera aztertzea.
4. Kultura egiptoarrak eta kultura mesopotamiarrak ibaiko kulturen garapenean izandako garrantzia balioestea.
5. Greziar zibilizazioaren jatorria eta garapena azaltzea.
6. Greziako historiako etapak eta gizartearen eta ekonomiaren ezaugarriak aztertzea, eta bertako kultura eta arte ekarpenak balioestea.
7. Erromako historiaren etapa nagusiak zein diren jakitea, eta bertako antolaketa administratiboa eta lurralde hedapena azpimarratzea.
8. Erromako kultura ondarearen garrantzia balioestea.
9. Iberiar penintsulan, erromatarren aurreko herrialde desberdinak kokatzea eta bereiztea.
10. Hispaniako erromanizazio prozesua aztertzea; horretarako, bertako ekonomia, gizartea eta kultura ikertzea.
11. Euskal Herrian, erromanizazioak izandako eragina aztertzea eta balioestea.
Kontzeptuzko edukiak
1. Historiaurrea.
2. Lehendabiziko zibilizazioak historian.
3. Greziar zibilizazioa.
4. Erromatarren mundua.
5. Iberiar penintsula Antzinaroan.
Ebaluazio irizpideak
1. Historiaurrea, Historiaurreko etapak eta gizakiaren eboluzioaren ezaugarriak aztertzeko, oinarriak aztertzea.
2. Paleolitoko, Neolitoko eta Metal Aroko ezaugarriak aipatzea.
3. Lehendabiziko zibilizazio historikoen sorrera ulertzea.
4. Kultura egiptoarrak eta kultura mesopotamiarrak ibaiko kulturen garapenean izandako garrantzia azpimarratzea.
5. Greziar zibilizazioaren jatorria eta garapena balioestea.
6. Greziako historiako etapak eta gizartearen eta ekonomiaren ezaugarriak aztertzea, eta bertako kultura eta arte ekarpenak aipatzea.
7. Erromako historiaren etapa nagusiak bereiztea, eta bertako antolaketa administratiboa eta lurralde hedapena azpimarratzea.
8. Erromako kultura ondarearen garrantzia aintzat hartzea.
9. Iberiar penintsulan, erromatarren aurreko herrialde desberdinak kokatzea eta bereiztea, eta herri autoktonoen eta herri kolonizatzaileen artean bereiztea.
10. Hispaniako erromanizazio prozesua balioestea; horretarako, bertako ekonomia, gizartea eta kultura ikertzea.
11. Euskal Herrian, erromanizazioak izandako eragina aipatzea.
Zehar lerroak
5. unitatea: Giza eskubide eta bakerako Hezkuntza. Sexuen arteko aukera berdintasunerako hezkuntza. Garapenerako hezkuntza.
6. unitatea: Giza eskubide eta bakerako Hezkuntza. Sexuen arteko aukera berdintasunerako hezkuntza. Garapenerako hezkuntza.
7. unitatea: Giza eskubide eta bakerako Hezkuntza. Sexuen arteko aukera berdintasunerako hezkuntza. Garapenerako hezkuntza.
8. unitatea: Giza eskubide eta bakerako Hezkuntza. Sexuen arteko aukera berdintasunerako hezkuntza. Garapenerako hezkuntza.
9. unitatea: Giza eskubide eta bakerako Hezkuntza. Sexuen arteko aukera berdintasunerako hezkuntza. Garapenerako hezkuntza.
5. unitatea. Historiaurrea
Helburu didaktikoak
1. Historiaurreko etapa nagusiak eta etapa hori aztertzeko oinarriak aipatzea.
2. Gizakiaren jatorria eta eboluzioa azaltzea.
3. Paleolitoko etapak, garai hartako bizimodua eta adierazpen artistikoak azaltzea.
4. Mesolito garaian, klima aldaketak izan zuen garrantzia adieraztea.
5. Neolito garaian gertatutako aldaketa iraultzaileen garrantzia aipatzea.
6. Lehenengo hirien eta Metal Aroan metalurgiaren sarrerak izan zuen garrantzia balioestea.
7. Merkataritza ibilbideen garapena aztertzea.
8. Metal Aroko iberiar penintsulako kulturak bereiztea.
Ebaluazio irizpideak
1. Historiaurrea aztertzeko, etapak, definizioa eta garai hura ikasteko oinarriak kontuan izatea.
2. Gizakiaren jatorria, hominidoen ezaugarriak eta gizakiaren eboluzioa ulertzea.
3. Paleolitoko aldiak aipatzea, garai hartako bizimodua azaltzea, eta Harri Aroko eta Paleolitoko adierazpen artistikoak bereiztea.
4. Mesolitoan, klima aldaketak izandako garrantziaz ohartzea.
5. Neolitoko iraultzan izandako aldaketen garrantzia, herrixkak agertzeak izandako ondorioa, eta teknika berriak erabiltzen hasi izana balioestea.
6. Bizileku motak ezagutzea, lehenengo hiri finkapenen garrantziari buruzko iruzkina egitea, eta metalurgiaren erabilera eta metalurgiaren aldiak balioestea.
7. Merkataritza ibilbideak garatzeak izandako eragina aintzat hartzea.
8. Metal Aroko iberiar penintsulako kultura desberdinak zein ziren jakitea, eta bakoitza bere lekuan kokatzea.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Historiaurrearen etapak eta ikerketa.
2. Gizakiaren jatorria eta eboluzioa.
3. Paleolitoa.
4. Mesolitoa.
5. Neolitoa.
6. Metal Aroa.
Prozedurak
1. Unitatean ikasitako kontzeptu nagusien laburpena.
2. Aztertutako unitateko kontzeptu esanguratsuenen lotura.
3. Unitateko lexikoen eta termino aipagarrienen definizioa.
4. Historiaurreko arteari buruzko ezagutzen eta horien arteko loturen ezarpena.
5. Metal Aroan garatutako kulturei buruzko informazio gehiagoren lorpena.
6. Gizakiaren eboluzioarekin lotura duten edukien aplikazioa.
7. Ardatz kronologiko baten elaborazioa.
Jarrerak
1. Historiaurreko aldiak ezagutzeko eta garai hartako oinarriak aztertzeko interesa.
2. Gizakiaren jatorria eta eboluzioa aintzat hartzearen aurrean, jarrera jakin bat eta jakin-mina.
3. Gizakiaren jatorrian eta garapenean Paleolitoak izan zuen garrantziaren balioespena.
4. Mesolitoan, klima aldaketak izandako eraginaren oharpena.
5. Neolitoan izandako aldaketen garrantziaren kontzientziazioa.
6. Metal Aroan izandako hiri, merkataritza eta material garapenen ulermena.
6. unitatea. Lehendabiziko zibilizazioak historian
Helburu didaktikoak
1. Historian, lehendabiziko zibilizazioen sorreran eragina izan duten faktoreak aztertzea.
2. Zibilizazio egiptoarraren alderdi orokorren oinarria ulertzea.
3. Egiptoko historiako garaiak aztertzea.
4. Gizarte eta ekonomia egiptoarraren funtsak ikastea.
5. Erlijio egiptoarraren garrantziaz ohartzea, testuinguru historikoan.
6. Kultura eta arte egiptoarraren ekarpenak ezagutzea.
7. Mesopotamiako zibilizazioa garatu zen ingurune geografikoa deskribatzea.
8. Mesopotamiako zibilizazioa osatzen duten herriak bereiztea.
9. Kultura mesopotamiarraren ekarpenak azaltzea.
10. Mediterraneoko ekialdeko zibilizazio garrantzitsuenak kokatzea.
Ebaluazio irizpideak
1. Historian, lehendabiziko zibilizazioen sorreran eragina izan duten faktoreak ikastea, honako hauek kontuan hartuta: ibai eta nekazari kulturen garapena, hiriaren eta botere politikoaren garrantzia eta gizartearen antolaketa.
2. Zibilizazio egiptoarraren alderdi orokorrak aztertzea; esate baterako, ingurune geografikoa, faraoiaren garrantzia eta erlijiozkotasuna.
3. Egiptoko historiako garai nagusiak desberdintzea.
4. Gizarte eta ekonomia egiptoarraren funtsak ulertzea.
5. Erlijio egiptoarrak beren historiaren garapenean izan duen eragina aintzat hartzea.
6. Kultura eta arte egiptoarraren ekarpenak baloratzea.
7. Mesopotamiako zibilizazioa garatu zen ingurune geografikoa ezagutzea.
8. Mesopotamiako zibilizazioa osatzen duten herrien ezaugarriak azaltzea, loturak aztertzea eta alderatzea.
9. Kultura mesopotamiarraren ekarpenak aztertzea.
10. Mediterraneoko ekialdeko zibilizazioak ezagutzea, eta, horien artean, feniziarrek eta hebrearrek izan zuten garrantzia azpimarratzea.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Historiaren hastapenak.
2. Zibilizazio egiptoarraren alderdi orokorrak.
3. Egiptoko historia.
4. Antzinako Egiptoko gizartea.
5. Ekonomia egiptoarra.
6. Erlijio egiptoarra.
7. Kultura eta arte egiptoarra.
8. Zibilizazio mesopotamiarraren ingurumen geografikoa.
9. Mesopotamiaren historia.
10. Kultura mesopotamiarraren ekarpenak.
11. Mediterraneoko ekialdeko zibilizazioak.
Prozedurak
1. Gizarte egiptoarrean, jainko eta jainkosek zuten garrantziaren inguruan ikasitakoaren laburpena.
2. Unitatean azpimarratutako kontzeptuen arteko lotura.
3. Ekonomia eta gizarte egiptoarrari dagokion atalean, ikasitakoaren aplikazioa.
4. Arte egiptoarrari buruzko informazio gehiagoren lorpena.
5. Unitatean aipatzen diren kontzeptu eta termino garrantzitsuenen definizioa.
6. Arkitektura egiptoarrari buruzko ezagueren aplikazioa.
7. Inperio pertsiarrari buruzko informazio gehiagoren lorpena.
8. Kultura egiptoarreko arte desberdinei buruz ikasitako kontzeptuen laburpena.
Jarrerak
1. Historian, lehendabiziko zibilizazioen sorreran eragina izan duten faktoreen balioespena.
2. Zibilizazio egiptoarraren alderdi orokorren oinarriak jakiteko interesa.
3. Egiptoko historiaren garaiak aztertzeko jakin-mina.
4. Gizarte eta ekonomia egiptoarraren funtsak jakiteko jarrera irekia.
5. Testuinguru historikoan, erlijio egiptoarraren garrantziarekiko jarrera kritikoa.
6. Kultura eta arte egiptoarrarekiko sentsibilizazioa.
7. Mesopotamiako zibilizazioa garatu zen ingurumen geografikoarekiko interesa.
8. Mesopotamiako zibilizazioa osatzen duten herriak desberdintzeko jakin-mina.
9. Kultura mesopotamiarraren ekarpenen balioespena.
10. Mediterraneoko ekialdeko zibilizazio garrantzitsuenak ezagutzeko interesa.
7. unitatea. Greziar zibilizazioa
Helburu didaktikoak
1. Greziar zibilizazioaren alderdi nagusiak aztertzea, eta marko geografikoak duen garrantzia aintzat hartzea.
2. Kretatar eta Mizenastar zibilizazioak greziar zibilizazioaren jatorrian kokatzea.
3. Espartako eta Atenasko polis grekoen garrantzia aztertzea eta alderatzea.
4. Kolonizazio grekoen garrantzia aztertzea.
5. Testuinguru historikoan erlijio grekoak duen garrantzia balioestea.
6. Greziako historiako etapak bereiztea, eta haien ezaugarriak adieraztea.
7. Greziar gizartea definitzen duten gako nagusiak aztertzea.
8. Arte greziarraren garrantzia aztertzea eta balioestea.
9. Greziar kulturaren ekarpenak aintzat hartzea.
Ebaluazio irizpideak
1. Greziar zibilizazioaren alderdi nagusiak ulertzea, eta marko geografikoaren ezaugarriek duten garrantzia aintzat hartzea.
2. Kretak eta Mizenasek greziar zibilizazioaren jatorrian izan zuten garrantzia balioestea.
3. Polis grekoen ezaugarriak ikastea, horretarako bi polis nagusiak —Esparta eta Atenas— alderatuz.
4. Kolonizazio grekoek testuinguru historikoan izandako garrantzia aztertzea.
5. Greziar erlijioaren eragina balioestea.
6. Greziako historiako etapak aztertzea eta zehaztea.
7. Greziar gizartea definitzen duten gakoak bereiztea.
8. Arte greziarrak bere adierazpen anizkoitzetan duen garrantzia aitortzea.
9. Greziar kulturaren ekarpenak aintzat hartzea.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Greziar zibilizazioaren alderdi nagusiak.
2. Greziar zibilizazioaren jatorriak.
3. Polis grekoak.
4. Kolonizazio eta erlijio grekoak.
5. Antzinako Greziaren historia.
6. Greziar gizartea.
7. Arte greziarra.
8. Greziar kulturaren ekarpenak.
Prozedurak
1. Greziar gizartean jainkoek zuten garrantziari buruz ikasitakoaren laburpena.
2. Unitatean nabarmendutako kontzeptuak zerrendatzea.
3. Mitologia grekoari buruz ikasitakoaren aplikazioa.
4. Arte greziarrari buruzko informazioa gehiagoren lorpena.
5. Unitateko kontzeptu eta hitz garrantzitsuen definizioa.
6. Emakumeak greziar gizartean zituen eginkizunen aplikazioa.
7. Kretatar zibilizazioari buruzko ezagutza gehiagoren lorpena.
8. Greziako hezkuntzari buruz ikasitako kontzeptuen laburpena.
Jarrerak
1. Greziar zibilizazioaren alderdi nagusiak ezagutzeko interesa, eta marko geografikoak duen garrantzia aintzat hartzea.
2. Kretatar eta Mizenastar zibilizazioak greziar zibilizazioaren jatorri direnen balioespena.
3. Espartako eta Atenasko polis grekoen garrantzia ezagutzeko grina.
4. Kolonizazio grekoen garrantzia aintzat hartzea.
5. Greziar erlijioak bere testuinguru historikoan izandako garrantzia aintzat hartzea.
6. Greziako historiako etapak bereizteko eta haien ezaugarriak adierazteko interesa.
7. Greziar gizartea definitzen duten gakoak aztertzeko jakin-mina.
8. Arte greziarraren garrantzia aztertzearen eta balioestearen sentikortasuna.
9. Greziar kulturaren ekarpenak ulertzeko jarrera irekia eta kritikoa.
8. unitatea. Erromatarren mundua
Helburu didaktikoak
1. Erromako zibilizazioa definitzeko, funtsezko diren «Mare Nostrum» eta erromanizazio kontzeptuak azaltzea.
2. Etruriako erregeen garaia ezagutzea.
3. Errepublika garaiko erakunde politikoak, lurralde konkistak eta krisia identifikatzea.
4. Inperio garaiko antolakuntza politikoa aztertzea, eta Erromako Inperioaren hedapena ikastea.
5. iii. mendeko krisia aztertzea, eta barbaroen inbasioek Erromako Inperioaren erorialdian izandako garrantzia ezartzea.
6. Erromako gizartearen ezaugarriak ikertzea.
7. Erromako ekonomia egitura osatzen zuten sektoreak adieraztea.
8. Erromako erlijio espresioak aintzat hartzea.
9. Erromako kultura ondarearen garrantzia identifikatzea, eta erromatarren arte adierazpenak aztertzea.
Ebaluazio irizpideak
1. Erromako zibilizazioa garatzen den testuingurua identifikatzea.
2. Aro etruskoaren gertaera nagusiak azaltzea.
3. Errepublika garaia ikertzea, erakunde politikoak, lurralde konkistak eta Errepublikaren krisia kontuan hartuz.
4. Inperio garaiko antolakuntza politikoa adieraztea, eta lurralde hedapenak Erromako Inperioa osatzeko izan zuen garrantzia ulertzea.
5. Erromako Inperioaren erorialdia aztertzea, iii. mendeko krisia eta barbaroen inbasioak ikertuz.
6. Erromako gizartearen egiturari eta ezaugarriei buruz gogoeta egitea.
7. Ekonomia sektoreak Erroman zuten garrantzia ulertzea.
8. Erromako erlijio adierazpen motak aztertzea.
9. Erromako kultura ondarea ikertzea, linguistika, zuzenbide eta arte ekarpenak kontuan hartuz.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Erromako zibilizazioa.
2. Erromako historia: Monarkia, Errepublika eta Inperioa.
3. Erromako gizartea.
4. Erromako ekonomia.
5. Erromako erlijioa.
6. Erromako kultura.
Prozedurak
1. Unitatean ikasitako kontzeptu nagusien sintesia.
2. Unitatean landutako kontzeptu nagusien erlazioa.
3. Unitateari dagokion lexikoen eta termino esanguratsuen definizioa.
4. Erromako arteari buruzko ezagutzen aplikazioa.
5. Erromako armadari buruzko datuen sakontzea.
6. Errepublikaren eboluzio politikoari dagozkion kontzeptuen aplikazioa.
7. Historiako testu baten iruzkina.
Jarrerak
1. Erromako zibilizazioaren ezaugarriak ezagutzeko jakin-mina.
2. Erromako historiaren eboluzioaz jabetzea, eta etapa bakoitzaren ezaugarrien ulermena.
3. Erromako gizartearen ezaugarriak ezagutzeko interesa.
4. Erromatarrek eragindako ekonomia sektoreak ezagutzeak duen garrantziaren jabetza.
5. Tolerantzia eta ulerkortasuna, Erromako erlijioa aztertzean.
6. Erromatarren arte adierazpenekiko sentiberatasuna, eta Erromako kultura ondarearen garrantziaren balioespena.
9. unitatea. Iberiar penintsula Antzinaroan
Helburu didaktikoak
1. Herri kolonizatzaileen ezaugarriak ezagutzea eta bereiztea.
2. Iberiar penintsulan bizi ziren lehen herriak identifikatzea.
3. Erromatarren aurreko herrien arte adierazpenak aztertzea.
4. Erromatarrek iberiar penintsulan burututako konkista prozesua ezagutzea.
5. Hispanian izandako erromanizazio prozesuaren ezaugarriak ikertzea.
6. Hispaniako gizarte taldeak eta horien ezaugarriak adieraztea.
7. Hispania erromatarreko ekonomia oinarriak aztertzea.
8. iii. mendeko krisiak Hispanian izan zuen eragina balioestea.
9. Hispania erromatarreko kultura adierazpenak ikastea.
10. Erromanizazio prozesuak Euskal Herrian izandako eragina aztertzea eta balioestea.
Ebaluazio irizpideak
1. Herri kolonizatzaileen ezaugarriak ikastea.
2. Iberiar penintsulako lehen herri autoktonoak bereiztea.
3. Erromatarren aurreko herrien arte adierazpenak aintzat hartzea.
4. Erromatarrek iberiar penintsulan buruturiko konkista prozesua aztertzea.
5. Erromanizazio prozesuak Hispanian izan zituen ezaugarriak ulertzea.
6. Erromako gizartearen ezaugarriei buruzko gogoeta egitea.
7. Hispaniako ekonomiak Erromako Inperiorako zuen garrantzia adieraztea.
8. Behe Inperio garaiko krisiaren arrazoiak ulertzea.
9. Hispaniako kultura adierazpenak aintzat hartzea.
10. Erromanizazioak Euskal Herrian izandako eragina ikastea.
Edukiak
Kontzeptuak
1. Erromatarren aurreko herriak: kolonizatzaileak eta lehen biztanleak.
2. Hispania erromatarra: konkista prozesua, erromanizazioa, gizartea, ekonomia, krisia eta kultura.
3. Euskal Herria Antzinaroan: lehen biztanleak, erromanizazioa eta kultura.
Prozedurak
1. Unitatean ikasitako kontzeptu nagusien laburpena.
2. Unitatean jorraturiko kontzeptu nagusien erlazioa.
3. Unitateko lexiko eta termino nagusien definizioa.
4. Herri kolonizatzaileei buruz lorturiko ezagutzen aplikazioa.
5. Euskal Herrian izandako erromanizazio prozesuari buruz, datu gehiagoren lorpena.
6. Hispania erromatarreko arteari dagozkion kontzeptuen aplikazioa.
7. Historia iturrien bidez ezagutzeko ahalegina.
Jarrerak
1. Herri kolonizatzaileen eragina eta Penintsulako herri autoktonoen garrantzia ezagutzeko interesa.
2. Erromatarren aurreko herrien artearen ezaugarrien balioespena.
3. Erromatarrek Hispaniako lurraldeetan buruturiko konkista eta erromanizazio prozesuak ezagutzeko interesa.
4. Hispania erromatarreko gizarte egituraren garrantziaren balioespena.
5. Hispaniako ekonomiaren garrantzia ezagutzeko interesa.
6. Behe Inperio garaiko krisiak Hispanian izan zuen eraginarekiko jarrera kritikoa.
7. Hispaniako kultura adierazpenak ezagutzeko sentiberatasuna.
8. Euskal Herriko lehen biztanleak aztertzeko interesa.
9. Erromanizazioak Euskal Herrian izandako eraginaren balioespena.
10. Euskal Herriko kultura adierazpenen azterketa kritikoa.
22
23