huy ®éng c«ng chóng tham gia x©y dùng chÝnh …...néi dung ph©n tÝch chÝnh s¸ch ..... 60...

Th¸ng 11 n¨m 2010

Tham gia X©y dùng

ChÝnh s¸ch vµ Ph¸p luËt

(Dµnh cho c¸c tæ chøc X· héi vµ tæ chøc Phi chÝnh phñ)

Huy ®éng C«ng chóng

Huy ®éng C«ng chóng

Tham gia X©y dùng

ChÝnh s¸ch vµ Ph¸p luËt

(Dµnh cho c¸c tæ chøc X· héi vµ tæ chøc Phi chÝnh phñ)

Th¸ng 11 n¨m 2010

3

Huy ®éng C«ng chóng tham gia X©y dùng Ph¸p luËt vµ ChÝnh s¸chHuy ®éng C«ng chóng tham gia X©y dùng ChÝnh s¸ch vµ Ph¸p luËt

Giíi thiÖu

Sè lðîng çc tæ chøc phi chÝnh phñ ViÖt Nam (VNGO) trong nðíc tuy cßn Ýtnhðng ®ang ngµy cµng gia t¨ng. HiÓu râ nhu cÇu cña céng ®ång t¹i ®Þaphð¬ng vµ tiÕn hµnh çc gi¶i ph¸p phï hîp víi céng ®ång lµ thÕ m¹nh cñahä. Tuy nhiªn, thiÕu khu«n khæ ph¸p lý hç trî, thiÕu nguån tµi chÝnh bÒn v÷ng,vµ h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc tæ chøc lµ nh÷ng yÕu tè k×m h·m sù ph¸t triÓn cñakhu vùc phi lîi nhuËn, phi chÝnh phñ hiÖn nay. Do ®ã, hä chða cã tiÕng nãitrong qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p. Mét sè tæ chøc phi chÝnhphñ ViÖt Nam cã kinh nghiÖm h¬n ®· b¾t ®Çu céng t¸c víi nh÷ng céng sùcïng chÝ hðíng tõ çc tæ chøc quÇn chóng, çc tæ chøc chÝnh trÞ x· héi, ®Óhuy ®éng kinh nghiÖm, kiÕn thøc, vµ cã çch tiÕp cËn chÝnh thøc ®Ó ®ðanh÷ng ph¶n biÖn vµ ph©n tÝch chÝnh s¸ch ®a chiÒu ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nhx©y dùng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña chÝnh phñ. Tuy nhiªn nh÷ng nç lùc nµyvÉn cßn Ýt vµ mang tÝnh chÊt ng¾n h¹n.

Çc tæ chøc x· héi vµ çc tæ chøc phi chÝnh phñ cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖmtrong nhiÒu lÜnh vùc cÇn tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸p luËtvµ chÝnh s¸ch v× mét x· héi tèt ®Ñp h¬n. V× vËy x· héi cÇn ñng hé vµ hîp t¸ctÝch cùc h¬n víi çc tæ chøc nµy, vµ b¶n th©n çc tæ chøc còng cÇn liªn kÕtvíi nhau mét çch m¹nh mÏ h¬n ®Ó cã thÓ tham gia mét çch tÝch cùc vµhiÖu qu¶ nhÊt vµo qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p.

Tµi liÖu nµy x©y dùng trong khu«n khæ dù ¸n: “N©ng cao n¨ng lùc cho çc tæchøc x· héi d©n sù tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam”,gióp çc tæ chøc x· héi vµ tæ chøc phi chÝnh phñ ViÖt Nam cã thªm kiÕn thøccÇn thiÕt ®Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch.

Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n çc c¬ quan vµ ç nh©n tham gia thùc hiÖnçc ho¹t ®éng cña dù ¸n ®· gãp ý x©y dùng vµ ®iÒu chØnh tµi liÖu nµy!

Quü Ch©u ¸

Huy ®éng C«ng chóng tham gia X©y dùng ChÝnh s¸ch vµ Ph¸p luËt

CHð¥NG 1: TæNG THUËT VÒ CHÝNH S¸CH Vµ VËN §éNGCHÝNH S¸CH C¤NG ........................................................................ 71. Tæng thuËt vÒ chÝnh s¸ch .............................................................. 7

1.1. Kh¸i niÖm vÒ chÝnh s¸ch............................................................. 7

1.2. Ph©n lo¹i chÝnh s¸ch .................................................................. 9

1.3. Chu tr×nh chÝnh s¸ch................................................................... 10

2. Tæng thuËt vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng...................................... 13

2.1. Kh¸i niÖm vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng .................................... 13

2.2. Nh÷ng ®iÓm cÇn lðu ý khi vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng: ............... 14

2.3. §Æc trðng cña vËn ®éng chÝnh s¸ch ........................................... 15

2.4. Nguyªn t¾c vËn ®éng chÝnh s¸ch ............................................... 15

3. ý nghÜa vËn ®éng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam...................................... 17

4. Mét sè h×nh thøc tham gia x©y dùng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam......... 21

5. C¸c h×nh thøc vËn ®éng c«ng chóng tham gia x©y dùng chÝnh s¸ch 25

6. Thùc tr¹ng vËn ®éng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam................................. 27

7. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®Ò xuÊt............................................................. 31

CHð¥NG 2: LËP KÕ HO¹CH THùC HIÖN S¸NG KIÕN HUY §éNG

C¤NG CHóNG THAM GIA VËN §éNG CHÝNH S¸CH.................... 34

1. TÇm nh×n, sø mÖnh vµ môc ®Ých cña s¸ng kiÕn vËn ®éng

chÝnh s¸ch ......................................................................................... 34

2. Tr¹ng th¸i vµ nguyªn nh©n cña sù thay ®æi................................... 35

3. Nh÷ng t¸c nh©n mang l¹i sù thay ®æi ............................................ 37

4. Tæ chøc thùc hiÖn s¸ng kiÕn vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng

®èi víi c«ng chóng............................................................................. 38

4.1. X¸c ®Þnh c¬ quan liªn quan ........................................................ 38

4.2. X¸c ®Þnh “nguêi liªn l¹c” hay “nhãm liªn l¹c” trong c¸c c¬ quan

MôC LôC

Huy ®éng C«ng chóng tham gia X©y dùng Ph¸p luËt vµ ChÝnh s¸ch

4


liªn quan ........................................................................................... 38

4.3. X©y dùng mèi quan hÖ víi chÝnh quyÒn ®Þa phð¬ng vµ çn bé

nhµ nðíc............................................................................................ 38

4.4. N¾m v÷ng luËt, chÝnh s¸ch, çc v¨n b¶n dðíi luËt ®Ó thùc hiÖn

chÝnh s¸ch hay thùc thi luËt ®ã .......................................................... 39

4.5. Xem tin tøc trªn çc phð¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng .......... 39

4.6. X©y dùng kÕ ho¹ch hµnh ®éng................................................... 39

4.7. X©y dùng mèi quan hÖ víi çc tæ chøc cïng quan t©m.............. 39

4.8. H·y chÊp nhËn vµ t¸n thµnh tiÕp nhËn ý kiÕn ®ãng gãp cho

®Ò xuÊt cña b¹n ................................................................................. 40

4.9. Sö dông chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p hiÖn hµnh cho phÐp ngðêi d©n

vµ çc tæ chøc tham gia..................................................................... 40

4.10. Huy ®éng céng ®ång tham gia.................................................. 40

5. Tæ chøc c«ng t¸c vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng ................................ 40

5.1. VËn ®éng th«ng qua c«ng t¸c truyÒn th«ng ë cÊp c¬ së ........... 40

5.2. X©y dùng m¹ng lðíi tæ chøc huy ®éng céng ®ång..................... 41

5.3. Nh÷ng gîi ý vÒ x©y dùng m¹ng lðíi vËn ®éng chÝnh s¸ch ........ 41

6. X©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc vËn ®éng chÝnh s¸ch..................... 43

6.1. Qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc .................................... 43

6.2. Mét sè nguyªn t¾c vÒ lËp kÕ ho¹ch chiÕn lðîc........................... 44

6.3. C«ng cô ®Ó lËp kÕ ho¹ch chiÕn lðîc........................................... 45

6.4. CÊu tróc cña kÕ ho¹ch................................................................ 51

6.5. CÊu tróc cña kÕ ho¹ch................................................................ 52

CHð¥NG 3: PH¢N TÝCH CHÝNH S¸CH ........................................... 55

1. Tæng thuËt vÒ ph©n tÝch chÝnh s¸ch............................................... 55

1.1. Kh¸i niÖm vÒ ph©n tÝch chÝnh s¸ch ............................................. 55

1.2. Sù cÇn thiÕt ph©n tÝch chÝnh s¸ch............................................... 55


5


2. Néi dung ph©n tÝch chÝnh s¸ch ...................................................... 60

2.1. NhËn biÕt vÊn ®Ò chÝnh s¸ch ...................................................... 60

2.2. T×m nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò ..................................................... 60

2.3. X¸c ®Þnh môc tiªu, t×m gi¶i ph¸p vµ lËp kÕ ho¹ch kh¶ thi........... 61

2.4. Nghiªn cøu çc vðíng m¾c vÒ mÆt ph¸p lý............................... 62

2.5. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó b¶o ®¶m triÓn khai

thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch míi ........................................................... 63

CHð¥NG 4: QUi §ÞNH PH¸P Lý VÒ Sù THAM GIA CñAC¤NG CHóNG TRONG QU¸ TR×NH X¢Y DùNG CHÝNH S¸CHVµ LUËT PH¸P ............................................................................... 64

1. QuyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n cña c«ng d©n ...................................... 64

2. NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Quèc héi .............................................. 65

3. NhiÖm vô cña §¹i biÓu Quèc héi ................................................... 66

4. NhiÖm vô cña §oµn §¹i biÓu Quèc héi ......................................... 66

5. Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n.............................. 67

6. Çc qui ®Þnh ph¸p lý liªn quan ®Õn tham vÊn khi ban hµnhVBQPPL cña Héi ®ång nh©n d©n, UBND ................................. 69

7. Nh÷ng gîi ý khi b¹n ®Õn gÆp vµ lµm viÖc víi çn bé hay c¬ quan cãthÈm quyÒn ....................................................................................... 73

TµI LIÖU THAM KH¶O...................................................................... 78


6


CHð¥NG 1: TæNG THUËT VÒ CHÝNh S¸CH

Vµ VËN §éNG CHÝNH S¸CH C¤NG

1. Tæng thuËt vÒ chÝnh s¸ch

1.1. Kh¸i niÖm vÒ chÝnh s¸ch

1.1.1. ChÝnh s¸ch lµ g×?

§©y lµ mét c©u hái ®· cã nhiÒu çch tr¶ lêi vµ tr×nh bµy kh¸c nhau.

ChÝnh s¸ch cã thÓ hµm chøa nh÷ng tÝnh to¸n, nh÷ng ®Þnh hðíng dµi h¹n cñaChÝnh phñ, cña ngðêi l·nh ®¹o, thÓ hiÖn mèi quan t©m ®Õn toµn thÓ mäingðêi, mäi nhãm cã liªn quan, hoÆc ®Õn mét sè nhãm ®èi tðîng riªng biÖtnµo ®ã.

Nhðng cã khi chÝnh s¸ch chØ ®ðîc hiÓu lµ nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÝnh chÊt t×nh huènghoÆc cã tÝnh chÊt “mÖnh lÖnh” ®Ó kh¾c phôc mét thùc tr¹ng cô thÓ nµo ®ã.

Trong çc mèi quan hÖ cña çc doanh nghiÖp, chÝnh s¸ch lµ çc khu«n mÉu,lµ phð¬ng thøc g¾n kÕt víi môc tiªu vµ chiÕn lðîc cña doanh nghiÖp, nhð lùachän ®èi tðîng kh¸ch hµng ðu tiªn, thanh to¸n, qu¶n trÞ néi bé…

Chóng ta cã thÓ nªu ngay mét kh¸i niÖm vÒ thuËt ng÷ chÝnh s¸ch tð¬ng ®èing¾n, gän, dÔ nhí sau ®©y: “ChÝnh s¸ch lµ qu¸ tr×nh hµnh ®éng cã môc ®Ýchmµ mét ç nh©n hoÆc mét nhãm theo ®uæi mét çch kiªn ®Þnh trong viÖc gi¶iquyÕt vÊn ®Ò” (James Anderson 2003).

Ngoµi ra cßn nhiÒu çch tr×nh bµy kh¸i niÖm cña thuËt ng÷ chÝnh s¸ch, nhðngçc kh¸i niÖm nµy thðêng cã nh÷ng ®iÓm chung lµ:

(i) ChÝnh s¸ch lµ nh÷ng hµnh ®éng cã môc ®Ých, hay nãi mét çch kh¸c chÝnhs¸ch cÇn ph¶i cã môc ®Ých râ rµng;

(ii) ChÝnh s¸ch ph¶i t¸c ®éng vµo nh÷ng ®èi tðîng cô thÓ, hay nãi mét çchkh¸c lµ chÝnh s¸ch ph¶i chØ râ ®èi tðîng tiÕp nhËn hoÆc ®èi tðîng thô hðënglîi Ých cña chÝnh s¸ch.

1.1.2. ChÝnh s¸ch c«ng lµ g×?

Tµi liÖu nµy sÏ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch do nhµ nðíc ban hµnh, gÇn®©y ®ðîc gäi lµ “chÝnh s¸ch c«ng” vµ còng giíi h¹n ë nh÷ng chÝnh s¸ch c«ng


7


®ðîc ¸p dông ë lÜnh vùc kinh tÕ vµ x· héi hoÆc cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn çcvÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi. Trong çc chÝnh s¸ch c«ng vÒ kinh tÕ - x· héi, nhµnðíc lu«n lu«n lµ chñ thÓ quan träng.

Trªn thùc tÕ, ®ang cã nhiÒu çch tr×nh bµy kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm vµ néihµm cña thuËt ng÷ chÝnh s¸ch c«ng. Mét kh¸i niÖm ®¬n gi¶n vµ dÔ nhí nhÊtcña Thomas R. Dye (1984) ®· tr×nh bµy nhð sau: “ChÝnh s¸ch c«ng lµ nh÷ng®iÒu mµ ChÝnh phñ lùa chän lµm hay kh«ng lµm”.

Bªn c¹nh ®ã, cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c vÒ chÝnh s¸ch c«ng, nhð mét sèkh¸i niÖm ®ðîc liÖt kª dðíi ®©y:

• ChÝnh s¸ch c«ng lµ mét tËp hîp çc quyÕt ®Þnh cã liªn quan lÉn nhaucña mét nhµ chÝnh trÞ hay mét nhãm çc nhµ chÝnh trÞ g¾n liÒn víi viÖclùa chän çc môc tiªu vµ çc gi¶i ph¸p ®Ó ®¹t çc môc tiªu ®ã (WilliamJenkin 1978).

• ChÝnh s¸ch c«ng lµ mét kÕt hîp phøc t¹p nh÷ng sù lùa chän liªn quanlÉn nhau, bao gåm c¶ çc quyÕt ®Þnh kh«ng hµnh ®éng, do çc c¬ quanNhµ nðíc hay çc quan chøc Nhµ nðíc ®Ò ra (William N. Dunn, 1992).

• ChÝnh s¸ch c«ng bao gåm çc ho¹t ®éng thùc tÕ do ChÝnh phñ tiÕn hµnh(Peter Aucoin 1971).

• ChÝnh s¸ch c«ng lµ toµn bé çc ho¹t ®éng cña Nhµ nðíc cã ¶nh hðëngmét çch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn cuéc sèng cña mäi c«ng d©n (B.Guy Peter 1990).

Mét kh¸i niÖm kh¸c réng h¬n, ®ð¬c tr×nh bµy tæng qu¸t h¬n lµ: “ChÝnh s¸chc«ng lµ tæng thÓ çc quan ®iÓm, tð tðëng, çc gi¶i ph¸p vµ çc c«ng cô mµNhµ nðíc sö dông ®Ó t¸c ®éng lªn çc chñ thÓ kinh tÕ - x· héi nh»m thùchiÖn nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh, hoÆc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nhÊt ®Þnh”.

Theo Charles O. Jones (1984), chÝnh s¸ch c«ng lµ mét tËp hîp çc yÕu tè,bao gåm:

• Dù ®Þnh (intentions): Tr×nh bµy nh÷ng mong muèn cña chÝnh quyÒn;

• Môc tiªu (goals): Tr×nh bµy nh÷ng dù ®Þnh ®ðîc tuyªn bè mét çch côthÓ hoÆc cô thÓ hãa nh÷ng dù ®Þnh b»ng çc môc tiªu vÒ sè lðîng;

• §Ò xuÊt (proposals): Tr×nh bµy çc çch thøc ®Ó ®¹t ®ðîc môc tiªu;

• Çc quyÕt ®Þnh hay çc lùa chän (decisions or choices): Tr×nh bµy nh÷ngquyÕt ®Þnh hoÆc nh÷ng phð¬ng hðíng cÇn lùa chän;

• HiÖu lùc (effects): Tr×nh bµy nh÷ng hiÖu lùc cña chÝnh s¸ch.


8


1.2. Ph©n lo¹i chÝnh s¸ch

Trªn thùc tÕ, cã nhiÒu lo¹i chÝnh s¸ch c«ng kh¸c nhau ®ang tån t¹i. Mçi lo¹ichÝnh s¸ch ®Òu cã nh÷ng tÝnh n¨ng, t¸c dông nhÊt ®Þnh phï hîp víi môc ®Ých,yªu cÇu sö dông cña chñ thÓ. CÇn ph¶i ph©n lo¹i chÝnh s¸ch, ®Ó trong khi södông, çc chñ thÓ cã thÓ võa ®Þnh hðíng võa t¹o ®éng lùc, võa phèi hîp,®iÒu chØnh çc ho¹t ®éng cô thÓ theo çc môc tiªu chung.

Cã nhiÒu çch ph©n lo¹i chÝnh s¸ch, tïy theo môc ®Ých, yªu cÇu cña chñ thÓqu¶n lý ®Ó lùa chän çch ph©n lo¹i ®éc lËp hay kÕt hîp gi÷a çc çch ph©nlo¹i sau ®©y:

Ph©n lo¹i chÝnh s¸ch theo lÜnh vùc ho¹t ®éng

§Ó qu¶n lý nhµ nðíc, qu¶n lý kinh tÕ - x· héi, cÇn ph¶i cã nhiÒu lo¹i chÝnhs¸ch kh¸c nhau. Mçi lo¹i chÝnh s¸ch thðêng ho¹t ®éng ë mét lÜnh vùc nhÊt®Þnh hoÆc mét sè lÜnh vùc cã liªn quan víi nhau.

Theo çch ph©n lo¹i nµy, ngðêi ta c¨n cø vµo nh÷ng lÜnh vùc cô thÓ mµ chÝnhs¸ch sÏ ho¹t ®éng ®Ó ph©n chia thµnh nh÷ng lo¹i chÝnh s¸ch kh¸c nhau. VÝdô nhð chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÝnh s¸ch x· héi, chÝnh s¸ch y tÕ, chÝnh s¸chquèc phßng, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, chÝnh s¸ch d©n téc…

Trong ®ã, çc chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi lµ nh÷ng chÝnh s¸ch liªn quan trùctiÕp nhÊt ®Õn ®êi sèng hµng ngµy cña mäi ngðêi vµ ®©y lµ ®èi tðîng sÏ ®ðîc®Ò cËp vµ tr×nh bµy ë tµi liÖu nµy.

Ph©n lo¹i chÝnh s¸ch theo thêi gian ph¸t huy t¸c dông

• ChÝnh s¸ch dµi h¹n: lµ nh÷ng chÝnh s¸ch qui ®Þnh thêi gian cã hiÖu lùctrong mét kho¶ng thêi gian dµi trªn 10 n¨m, hoÆc kh«ng qui ®Þnh thêigian ¸p dông vµ thêi gian cã hiÖu lùc, nhðng cã t¸c ®éng trong thêi kúl©u dµi.

• ChÝnh s¸ch trung h¹n: lµ nh÷ng chÝnh s¸ch chØ ¸p dông hoÆc chØ cã hiÖulùc trong thêi gian dðíi 5 n¨m.

• ChÝnh s¸ch ng¾n h¹n: lµ nh÷ng chÝnh s¸ch ¸p dông trong thêi kú ng¾nh¹n, cã gi¸ trÞ hµng n¨m hoÆc dðíi 5 n¨m.

Ph©n lo¹i chÝnh s¸ch theo chñ thÓ ban hµnh

Tïy theo chñ thÓ ban hµnh, thðêng cã çc lo¹i sau ®©y:

ChÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ Trung ð¬ng: lµ chÝnh s¸ch do çc c¬ quan chÝnh


9


quyÒn nhµ nðíc ë cÊp Trung ð¬ng ban hµnh, thðêng ®ðîc ¸p dông chungtrong ph¹m vi toµn quèc. Tuy vËy, còng cã nh÷ng chÝnh s¸ch do chÝnh quyÒnnhµ nðíc ë cÊp trung ð¬ng ban hµnh, nhðng ph¹m vi ®iÒu chØnh vµ ¸p dông®· qui ®Þnh râ vïng, ®Þa phð¬ng nhÊt ®Þnh.

• ChÝnh s¸ch cña chÝnh quyÒn ®Þa phð¬ng: lµ nh÷ng chÝnh s¸ch do UBNDtõ cÊp tØnh trë xuèng ban hµnh vµ chØ ¸p dông trong ph¹m vi ®Þa phð¬ng®· thuéc quyÒn qu¶n lý cña c¬ quan chÝnh quyÒn ®· ban hµnh chÝnhs¸ch ®ã. ChÝnh s¸ch do çc ®Þa phð¬ng ho¹ch ®Þnh vµ ban hµnh ph¶iphï hîp víi qui ®Þnh vÒ quyÒn h¹n ban hµnh chÝnh s¸ch vµ v¨n b¶n quiph¹m ph¸p luËt cña quèc gia, phï hîp víi nguån lùc vµ ®iÒu kiÖn kinhtÕ - x· héi cña ®Þa phð¬ng.

• ChÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp: lµ nh÷ng chÝnh s¸ch do tõng doanhnghiÖp ban hµnh, phï hîp víi chiÕn lðîc kinh doanh cña doanh nghiÖp,vµ ph¸p luËt nhµ nðíc ®Ó ¸p dông trong ph¹m vi doanh nghiÖp.

• ChÝnh s¸ch cña çc tæ chøc kh«ng thuéc Nhµ nðíc: lµ nh÷ng chÝnh s¸chdo çc tæ chøc ngoµi ph¹m vi nhµ nðíc ban hµnh vµ ¸p dông ®èi víi çcthµnh viªn thuéc tæ chøc cña m×nh, nhð: ChÝnh s¸ch cña çc tæ chøcchÝnh trÞ thuéc MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, chÝnh s¸ch cña çc tæ chøcx· héi nghÒ nghiÖp, çc tæ chøc phi chÝnh phñ, çc tæ chøc x· héi.

Çc chñ thÓ qu¶n lý cÇn biÕt môc tiªu vµ néi dung chñ yÕu cña lo¹i chÝnhs¸ch ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy t¸c dông cña tõng lo¹i chÝnh s¸ch ®ang ¸pdông vµ phð¬ng thøc kÕt hîp víi çc lo¹i chÝnh s¸ch kh¸c ®Ó t¹o ®iÒu kiÖnphèi hîp víi çc lo¹i chÝnh s¸ch kh¸c nhau trong çc ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnhnh»m ph¸t huy tæng hîp t¸c ®éng cña hÖ thèng chÝnh s¸ch ®ang tån t¹i.

Khi tiÕn hµnh ph©n lo¹i chÝnh s¸ch, cÇn chó ý tÝnh hÖ thèng cña çc chÝnhs¸ch ®ang thùc thi. NÕu kh«ng n¾m ch¾c ®ðîc tÝnh hÖ thèng cña çc chÝnhs¸ch ®ang thùc thi, chóng ta cã thÓ bá sãt nh÷ng lÜnh vùc cÇn ®iÒu chØnh b»ngchÝnh s¸ch hoÆc g©y ra sù chång chÐo gi÷a çc chÝnh s¸ch lµm h¹n chÕ t¸cdông cña chóng.

CÇn dùa vµo môc ®Ých, yªu cÇu cña qu¶n lý ®Ó lùa chän phð¬ng ph¸p ph©nlo¹i chÝnh s¸ch thÝch hîp. Cã thÓ sö dông riªng biÖt hoÆc kÕt hîp çc çchph©n lo¹i nãi trªn mét çch linh ho¹t, kh«ng nªn ¸p dông m¸y mãc, cøngnh¾c çc phð¬ng ph¸p ph©n lo¹i chÝnh s¸ch ®· giíi thiÖu.

1.3. Chu tr×nh chÝnh s¸ch

HÖ thèng chÝnh s¸ch ®ðîc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi trong cuéc sèng thðêng tr¶i


10


qua mét qu¸ tr×nh, bao gåm çc giai ®o¹n sau ®©y: (i) Ph¸t sinh ý tðëng khëith¶o chÝnh s¸ch; (ii) Ho¹ch ®Þnh vµ ban hµnh chÝnh s¸ch; (iii) Thùc thi chÝnhs¸ch; (iv) §¸nh gi¸ t¸c ®éng vµ hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch; (v) Bæ sung, söa ®æi vµ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch.

Mçi giai ®o¹n cã vai trß, néi dung kh¸c nhau vµ cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhautrong toµn bé chu tr×nh chÝnh s¸ch.

1.3.1 Giai ®o¹n ph¸t sinh ý tðëng khëi th¶o chÝnh s¸ch

Cuéc sèng lu«n lu«n tån t¹i mét hÖ thèng chÝnh s¸ch c«ng do nhµ nðíc banhµnh vµ ®ang t¸c ®éng vµo ®êi sèng cña tõng ç nh©n vµ toµn x· héi. Nh÷ngt¸c ®éng ®ã cã thÓ thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn theo chiÒu hðíng tÝch cùc ®Ó®¹t tíi môc tiªu ph¸t triÓn mµ çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch mong muèn -®ã lµ nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc. MÆt kh¸c, cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®ang thùc thi,nhðng ®· g©y nªn nh÷ng t¸c ®éng ngðîc chiÒu, kh«ng ph¸t triÓn theo chiÒuhðíng ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu mong muèn - ®ã lµ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc.Cã thÓ nãi, çc t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc cña mét hÖ thèng chÝnh s¸chlu«n lu«n diÔn ra mét çch ®an xen trong qu¸ tr×nh vËn hµnh cña mét quècgia hay trong bÊt kú mét hÖ thèng qu¶n lý nµo.

CÇn nhËn biÕt râ nh÷ng mong muèn cña c¬ quan qu¶n lý trðíc khi nhËn xÐtt¸c ®éng cña hÖ thèng chÝnh s¸ch hiÖn hµnh. Ph¶i dùa vµo sù nhËn biÕt, ph©ntÝch qu¸ tr×nh vËn hµnh vµ t¸c ®éng cña hÖ thèng chÝnh s¸ch hiÖn hµnh ®Õnçc ®èi tðîng hðëng lîi ®Ó biÕt râ hÖ thèng chÝnh s¸ch hiÖn hµnh ®· lµm thay®æi çc môc tiªu dù ®Þnh nhð thÕ nµo b»ng çch ®Æt çc c©u hái nhð: T¹i saoçc môc tiªu chÝnh s¸ch chða ®¹t ®ðîc hoÆc ®¹t chða tèt? Cã ph¶i do chÝnhs¸ch hay kh«ng? NÕu do chÝnh s¸ch th× nªn thay ®æi chÝnh s¸ch nhð thÕ nµo?

CÇn ph¶i xem xÐt hÖ thèng qu¶n lý vµ cuéc sèng ®ang tån t¹i mét çch toµndiÖn tõ ®ã hÖ thèng l¹i ®Ó nhËn biÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ph¸t sinh ®ang t¸c ®éng®Ó ®ða ra nh÷ng ý tðëng râ rµng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch cÇn gi¶i quyÕt.

1.3.2 Ho¹ch ®Þnh vµ ban hµnh chÝnh s¸ch

Lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña chu tr×nh chÝnh s¸ch. Giai ®o¹n nµy cÇn thÓ hiÖnrâ th¸i ®é øng xö cña chñ thÓ víi nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch ®ang tån t¹i vµcÇn gi¶i quyÕt b»ng çch x¸c ®Þnh râ môc tiªu, néi dung vµ biÖn ph¸p cñachÝnh s¸ch ®ang ho¹ch ®Þnh.

§©y lµ giai ®o¹n hÕt søc quan träng, bao gåm nhiÒu bðíc nhá, cã quan hÖ víi


11


nhau rÊt chÆt chÏ. NÕu giai ®o¹n nµy lµm ®óng, cã c¨n cø khoa häc vµ thùc tiÔnsÏ t¹o ®iÒu kiÖn ho¹ch ®Þnh vµ ban hµnh chÝnh s¸ch míi hoÆc ®iÒu chØnh, bæsung chÝnh s¸ch hiÖn hµnh phï hîp víi thùc tÕ h¬n vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n.

1.3.3 Tæ chøc thùc thi chÝnh s¸ch

Thùc thi chÝnh s¸ch lµ giai ®o¹n ®ða chÝnh s¸ch ®· ban hµnh vµo thùc tÕ cuécsèng. Cã thÓ nãi viÖc tæ chøc thùc thi chÝnh s¸ch mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õnsù thµnh b¹i cña mét chÝnh s¸ch. Giai ®o¹n nµy bao gåm çc ho¹t ®éng nháh¬n nhð: triÓn khai, phèi hîp, thùc hiÖn, kiÓm tra ®«n ®èc, ph¸t hiÖn çc vÊn®Ò cÇn ®iÒu chØnh vÒ biÖn ph¸p tæ chøc thùc thi chÝnh s¸ch.

HiÖn nay, viÖc tæ chøc thùc thi çc chÝnh s¸ch ®· ban hµnh cßn nhiÒu thiÕusãt, do ®ã mét sè chÝnh s¸ch ®· ban hµnh nhðng vÉn chða ®i vµo cuéc sèng.Çc thiÕu sãt thðêng thÊy râ nhÊt lµ: (i) ThiÕu phèi hîp gi÷a çc bªn liªn quan;(ii) ThiÕu biÖn ph¸p ®ða chÝnh s¸ch ®Õn tËn nh÷ng ngðêi, nh÷ng n¬i ®ang bÞthiªt thßi (nhð: ngðêi nghÌo, phô n÷, ngðêi sèng ë vïng s©u, vïng xa, vïng®ång bµo d©n téc thiÓu sè ...); (iii) Qu¸ tr×nh tæ chøc thùc thi cña mét sè chÝnhs¸ch cßn chó träng nhiÒu vÒ h×nh thøc.

1.3.4 §¸nh gi¸ t¸c ®éng vµ hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch

Qu¸ tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch ®· ban hµnh lu«n lu«n cã t¸c ®«ng vµo çc®èi tðîng, çc bªn liªn quan, t¹o nªn nh÷ng biÕn ®æi trong hÖ thèng qu¶n lý.

CÇn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng vµ hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch ®· thùc thi v× ®©y lµ giai ®o¹n®o lðêng t¸c ®éng vµ hiÖu qu¶ cña mét chÝnh s¸ch hoÆc mét hÖ thèng chÝnhs¸ch trong thùc tÕ.

§¸nh gi¸ chÝnh s¸ch cã thÓ tiÕn hµnh thðêng xuyªn hay ®Þnh kú tïy theo môc®Ých, yªu cÇu qu¶n lý cña chñ thÓ qu¶n lý. Thùc hiÖn ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch tètsÏ gióp chóng ta rót ra ®ðîc çc bµi häc kinh nghiÖm ®Ó söa ch÷a nh÷ng sailÖch trong khi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, rµ so¸t l¹i çc ý tðëng chÝnh s¸ch ®·cã hoÆc çc chÝnh s¸ch ®· ban hµnh ®Ó kÞp thêi bæ sung, söa ®æi, ®iÒu chØnhchÝnh s¸ch cho ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n.

1.3.5 Bæ sung, söa ®æi vµ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch.

Sau khi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng vµ hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch, cÇn tæng hîp l¹i nh÷nggiai ®o¹n ®· thùc hiÖn tõ khi ph¸t sinh ý tðëng chÝnh s¸ch míi ®Ó x¸c ®Þnhnh÷ng néi dung cÇn bæ sung, söa ®æi vµ ®iÒu chØnh trong hÖ thèng chÝnh s¸chhiÖn hµnh vµ x©y dùng râ çc khuyÕn nghÞ cô thÓ vÒ bæ sung, söa ®æi vµ ®iÒu


12


chØnh chÝnh s¸ch ®· ban hµnh.

Nh÷ng bæ sung, söa ®æi, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch míi sÏ ®ðîc ban hµnh, tiÕptôc vËn hµnh qua çc giai ®o¹n nãi trªn cña chu tr×nh chÝnh s¸ch. Trong qu¸tr×nh vËn ®éng cña chu tr×nh chÝnh s¸ch, ph¶i th«ng qua ph©n tÝch t¸c ®éngcña chÝnh s¸ch ®Ó thay ®æi kÞp thêi çc chÝnh s¸ch hiÖn hµnh ®· g©y nªnnh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc. Tiªu cùc lín nhÊt cña çc chÝnh s¸ch hiÖn hµnhph¸t sinh râ nhÊt khi mµ çc chÝnh s¸ch ®ã kh«ng t¹o ®ðîc ®éng lùc ®Ó ngðêid©n ®Èy m¹nh s¶n xuÊt tõ nh÷ng tiÒm lùc vèn cã. §ã lµ nguyªn nh©n vµ thêi®iÓm cÇn ph¶i thay ®æi chÝnh s¸ch. NÕu çc nhµ qu¶n lý vµ ho¹ch ®Þnh chÝnhs¸ch kh«ng ph¸t hiÖn ®óng nh÷ng nguyªn nh©n k×m h·m lùc lðîng s¶n xuÊtvµ kh«ng thay ®æi chÝnh s¸ch th× kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn vµ dÔ dÉn ®Õn bÊtæn ®Þnh x· héi.

Thùc tÕ cho thÊy, chÝnh ngðêi d©n - ngðêi thô hðëng chÝnh s¸ch - lµ ngðêiph¸t hiÖn sím nhÊt, râ nhÊt sù cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi chÝnh s¸ch vµ cã thÓchØ râ ph¶i thay ®æi chÝnh s¸ch ë nh÷ng néi dung nµo trong hÖ thèng chÝnhs¸ch hiÖn hµnh. V× vËy, “lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng cðêng sù tham gia cña ngðêid©n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch?” chÝnh lµ néi dung träng t©mmµ cuèn tµi liÖu nµy hðíng ®Õn.

2. Tæng thuËt vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng

2.1. Kh¸i niÖm vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng

Trðíc khi t×m hiÓu vai trß vµ sù tham gia cña c«ng chóng vµo viÖc vËn ®éngchÝnh s¸ch c«ng, chóng ta cÇn lµm râ kh¸i niÖm: VËn ®éng chÝnh s¸ch c«nglµ g×? T¹i sao chóng ta cÇn thùc hiÖn vËn ®éng chÝnh s¸ch?

VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng lµ viÖc tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch, ®éng viªn nh÷ngc¬ quan nghiªn cøu, so¹n th¶o vµ ban hµnh çc chÝnh s¸ch c«ng tù nguyÖnx©y dùng çc chÝnh s¸ch c«ng phï hîp víi nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cñangðêi vËn ®éng.

VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng lµ qu¸ tr×nh hµnh ®éng ®ðîc chuÈn bÞ, tÝnh to¸nkü lðìng, nh»m g©y ¶nh hðëng ®èi víi nh÷ng ngðêi ra quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch.Khi vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng, chóng ta ph¶i sö dông mét lo¹t çc phð¬ngph¸p cã c¬ së khoa häc ®Ó ®¹t ®ðîc môc ®Ých. NÕu chða tháa m·n víi kÕtqu¶ ®· ®¹t ®ðîc sau khi tiÕn hµnh bðíc vËn ®éng ®Çu tiªn, chóng ta cÇn yªucÇu tiÕp tôc thùc hiÖn cuéc vËn ®éng cho ®Õn khi ngðêi (hoÆc c¬ quan) cã


13


tr¸ch nhiÖm ph¶n håi hoÆc ®¸p øng tháa ®¸ng.

VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng kh«ng chØ lµ viÖc ®ßi hái sù thay ®æi cã lîi chochÝnh b¶n th©n vµ gia ®×nh m×nh mµ lµ viÖc yªu cÇu sù thay ®æi nh»m c¶ithiÖn cuéc sèng cña nhiÒu ngðêi, bao gåm c¶ nh÷ng ngðêi mµ chóng ta chðatõng gÆp.

HiÖn nay, nhiÒu nhµ nghiªn cøu ë nðíc ta cho r»ng: VËn ®éng chÝnh s¸chc«ng lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng vµo nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, nh÷ngngðêi ra quyÕt ®Þnh ®Ó t¹o ra mét chÝnh s¸ch phï hîp h¬n, minh b¹ch vµ hiÖuqu¶ h¬n. Còng cã thÓ hiÓu, vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng lµ mét nç lùc nh»mg©y ¶nh hðëng ®Õn çc nhµ ra quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch, nh»m gãp phÇn ®Êutranh cho nh÷ng thay ®æi x· héi, thay ®æi nhËn thøc vµ th¸i ®é cña c«ngchóng, ®iÒu chØnh hµnh vi hoÆc huy ®éng çc nguån nh©n lùc vµ tµi lùc.

VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng lµ mét chiÕn lðîc thðêng ®ðîc çc tæ chøc phichÝnh phñ, çc nhµ ho¹t ®éng x· héi, thËm chÝ çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸chtrªn thÕ giíi sö dông ®Ó g©y ¶nh hðëng tíi chÝnh s¸ch. VËn ®éng chÝnh s¸chc«ng lµ t¸c ®éng ®Ó c¶i çch chÝnh s¸ch, nh»m n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶cña chÝnh s¸ch c«ng hiÖn hµnh.

MÆc dï cßn kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm, çch gäi vµ h×nh thøc diÔn ®¹t néi hµmcña thuËt ng÷ vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng nhðng thùc tÕ ë ViÖt Nam ®· cãnhiÒu ho¹t ®éng vËn ®éng chÝnh s¸ch ®ðîc tiÕn hµnh cã kÕt qu¶.

2.2. Nh÷ng ®iÓm cÇn lðu ý khi vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng:

VËn ®éng lµ qu¸ tr×nh g©y ¶nh hðëng ®Õn çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch;

VËn ®éng lµ çc hµnh ®éng ®ðîc tÝnh to¸n kü lðìng. Cã nghÜa lµ ngðêi ®i vËn®éng lu«n lu«n ph¶i hiÓu ®ðîc m×nh muèn thay ®æi chÝnh s¸ch nµo vµ cÇnt¸c ®éng ®Õn ai khi cÇn thay ®æi chÝnh s¸ch;

Ngðêi ra quyÕt ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch cã nhiÒu cÊp ®é vµ lo¹i h×nh kh¸c nhau,kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng ngðêi lµm viÖc cho nhµ nðíc, mµ cßn cã nh÷ngngðêi lµm viÖc cho çc doanh nghiÖp, nh÷ng ngðêi cã uy tÝn, cã ¶nh hðëngtrong céng ®ång. Nh÷ng chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp vµ cña céng ®ång ®Òucã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®èi víi ngðêi d©n vµ ®êi sèng x· héi.

C¬ quan ra quyÕt ®Þnh ®èi víi chÝnh s¸ch c«ng ph¶i lµ çc c¬ quan chÝnhquyÒn, vµ ph¶i thùc hiÖn theo ®óng chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®· ®ðîcph¸p luËt qui ®Þnh cho c¬ quan.


14


2.3. §Æc trðng cña vËn ®éng chÝnh s¸ch

§Æc trðng cña vËn ®éng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam ®ðîc biÓu hiÖn ë nh÷ng ®iÓmsau ®©y:

• VËn ®éng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam ®ðîc hiÓu “lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng vµoçc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Ó t¹o ra mét chÝnh s¸ch phï hîp, minhb¹ch vµ hiÖu qu¶ h¬n”.

• VËn ®éng chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn çc vÊn ®Ò vµ m©u thuÉn ®· ph¸tsinh trong thùc thi chÝnh s¸ch. NÕu kh«ng thðc hiÖn vËn ®éng chÝnh s¸chth× nh÷ng vÊn ®Ò vµ m©u thuÉn ®ã sÏ kh«ng ®ðîc xem xÐt ®Õn.

• VËn ®éng chÝnh s¸ch nh»m ®ða ra nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt, gãp ý, ph¶nbiÖn cho çc chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ x· héi ®Ó nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnhs¸ch quyÕt ®Þnh ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp, minh b¹ch vµ hiÖuqu¶ h¬n.

• Chñ thÓ cña viÖc vËn ®éng chÝnh s¸ch lµ çc tÇng líp nh©n d©n, céng®ång doanh nghiÖp, çc tæ chøc x· héi, nghÒ nghiÖp ®¹i diÖn cho céng®ång doanh nghiÖp…

• §èi tðîng cña viÖc vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng lµ nh÷ng nhµ ho¹ch ®ÞnhchÝnh s¸ch. VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng cÇn cã sù tham gia cña nh÷ngngðêi cã mèi quan t©m ®Õn quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ.

• VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng ®ðîc thùc hiÖn theo mét qui tr×nh nhÊt ®Þnh,cÇn t×m ra gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i, cÇn t¹o rakho¶ng trèng vµ t¹o c¬ héi cho c«ng chóng th¶o luËn vµ ®ða ra ý kiÕn.

• VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng cÇn ®Æt yªu cÇu cña con ngðêi vµo hÖ thèngchÝnh trÞ vµ chÝnh s¸ch, nªu lªn nh÷ng yªu cÇu ®èi víi ç nh©n, çcnhãm, hoÆc çc c¬ quan tæ chøc kh¸c nhau.

2.4. Nguyªn t¾c vËn ®éng chÝnh s¸ch

VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng cÇn tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c sau:

• Ph¶i b¸m s¸t vµo môc tiªu vµ néi dung cña ChiÕn lðîc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi trong tõng thêi kú ®Ó x©y dùng vµ thùc hiÖn ChiÕn lðîc vËn ®éngchÝnh s¸ch phï hîp.

§èi víi ViÖt Nam, ChiÕn lðîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m lµ v¨n b¶n qui®Þnh chÝnh s¸ch khung vÒ ph¸t triÓn KTXH, trong ®ã ®· x¸c ®Þnh môc tiªu,quan ®iÓm ph¸t triÓn, néi dung vµ nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch trong kho¶ngthêi gian tð¬ng ®èi dµi. ChÝnh v× vËy, nh÷ng s¸ng kiÕn vËn ®éng chÝnh s¸chc«ng cÇn c¨n cø vµo ChiÕn lðîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m hiÖn hµnh


15


®Ó x©y dùng vµ thùc hiÖn. §©y lµ nguyªn t¾c ®Çu tiªn vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch.

• Ph¶i tiÕn hµnh theo ®óng luËt ®Þnh. Trðíc hÕt, cÇn nhËn thøc râ lµ vËn®éng chÝnh s¸ch c«ng kh«ng ph¶i c«ng viÖc cña mét sè c¬ quan chuyªnnghiÖp hoÆc cña mét sè nhµ vËn ®éng chÝnh s¸ch chuyªn nghiÖp, mµ lµc«ng viÖc cña toµn d©n vµ ®· ®ðîc qui ®Þnh râ trong HiÕn ph¸p.

• CÇn ph¸t huy trÝ tuÖ cña toµn d©n vµo viÖc nghiªn cøu, ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch,lµm cho çc chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi phï hîp h¬n víi ph¸p luËt hiÖnhµnh vµ phï hîp víi hoµn c¶nh cô thÓ trong nðíc còng nhð trªn thÕ giíië tõng thêi kú cô thÓ.

• Ph¶i lµm cho mäi ngðêi nhËn thøc râ lîi Ých cña çc ho¹t ®éng vËn ®éngchÝnh s¸ch c«ng nhð: cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña d©n, s¶nxuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp, sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt nðícvµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nðíc ta trªn thÞ trðêng quèc tÕ ®Ó mäi ngðêithÊy lîi Ých thiÕt th©n mµ tham gia nhiÖt t×nh vµo çc ho¹t ®éng vËn ®éngchÝnh s¸ch c«ng theo ®óng çc qui ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh.

• Ph¶i c«ng khai, minh b¹ch, ®óng thùc chÊt. Kh«ng nªn thùc hiÖn vËn®éng chÝnh s¸ch c«ng mét çch h×nh thøc, chiÕu lÖ. NÕu cã ý kiÕn g×kh¸c víi c¬ quan so¹n th¶o chÝnh s¸ch c«ng th× ph¶i th¶o luËn c«ng khai,b×nh ®¼ng nh»m ®i ®Õn mét kÕt luËn cã thÓ chÊp nhËn ®ðîc trong nh÷ng®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.

• CÇn ®a d¹ng hãa çc phð¬ng thøc trong qu¸ tr×nh vËn ®éng chÝnh s¸chc«ng. §Ó t¹o ®ðîc dð luËn, thu hót sù chó ý cña ngðêi d©n, cña çcdoanh nghiÖp vµo hÖ thèng chÝnh s¸ch c«ng cÇn ¸p dông nhiÒu h×nhthøc nhð: Tæ chøc çc diÔn ®µn, çc cuéc héi th¶o; ViÕt bµi ®¨ng trªnçc phð¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng; Göi kiÕn nghÞ ®Õn c¬ quan nhµnðíc; TiÕn hµnh vËn ®éng hµnh lang (lobby); §Ò xuÊt çc s¸ng kiÕn lËpph¸p (phð¬ng thøc nµy, hiÖn nay Ýt xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam). ViÖc vËn ®énghµnh lang lµ mét ho¹t ®éng gi¶i thÝch, thuyÕt phôc thðêng ®ðîc sö dôngréng r·i trªn thÕ giíi, nhðng còng cã thÓ bÞ biÕn tðíng thµnh viÖc dïngçc thñ ®o¹n kh«ng lµnh m¹nh ®Ó lo lãt, “®i ®ªm”. Do ®ã, cÇn ¸p dôngnh÷ng phð¬ng thøc vµ phð¬ng ph¸p vËn ®éng hµnh lang phï hîp víihoµn c¶nh cña ViÖt Nam vµ tu©n thñ ph¸p luËt ViÖt Nam.

• CÇn phèi hîp chÆt chÏ çc tæ chøc, çc thµnh phÇn x· héi kh¸c nhau.VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng cÇn cã tiÕng nãi chung, ®Ó çc s¸ng kiÕnchÝnh s¸ch cã søc m¹nh vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. V× vËy, cÇn cã sù phèihîp chÆt chÏ víi çc tæ chøc x· héi, çc bªn liªn quan ®Ó thu hót caonhÊt sù tham gia.


16


• CÇn ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng trong çc chÝnh s¸ch c«ng ®ang thùc thi vµtËn dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt, chó ý ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖm«i trðêng. CÇn ®ða nh÷ng tð duy míi cña x· héi tiÕn bé vµo trong hÖthèng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch, b¶o ®¶m cho çc thÓ chÕ, chÝnh s¸ch Êy ®¸pøng ®óng yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt nðíc, cña x· héi vµ phï hîp víi çcqui luËt ph¸t triÓn cña x· héi hiÖn ®¹i, nh»m môc tiªu ®em l¹i cho conngðêi ViÖt Nam sù ph¸t triÓn toµn diÖn, cã ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇnngµy cµng tèt ®Ñp h¬n. §ã lµ môc tiªu cña vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng.VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng kh«ng v× lîi Ých cña mét nhãm ngðêi, mµ phôcvô lîi Ých chung cña ®Êt nðíc, cña x· héi.

3. ý nghÜa vËn ®éng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam

Tõ n¨m 1946, HiÕn ph¸p vµ vµ luËt ph¸p cña Nhµ nðíc ViÖt Nam ®· qui ®ÞnhquyÒn d©n chñ cña toµn d©n, cho phÐp c«ng chóng cã quyÒn tham gia vµoqu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt theo nhiÒu çch kh¸c nhau. Trðíc®©y, trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ban hµnh çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËtvµ chÝnh s¸ch, nhiÒu ho¹t ®éng tham vÊn, lÊy ý kiÕn nh©n d©n, ý kiÕn cö tri ëçc ®Þa phð¬ng ®· ®ðîc thùc hiÖn th«ng qua çc ®¹i biÓu quèc héi, ®¹i biÓuhéi ®ång nh©n d©n çc cÊp. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nh÷ng qui ®Þnh ph¸pluËt vÒ ph¸t huy d©n chñ ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn, nhiÒu ho¹t ®éng thamvÊn ý kiÕn nh©n d©n ®ðîc thùc hiÖn theo phð¬ng ch©m “d©n biÕt, d©n bµn,d©n kiÓm tra”. Do ®ã, vËn ®éng thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng ë ViÖt Nam kh«ngph¶i lµ lµ mét vÊn ®Ò hoµn toµn míi mÎ.

Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn d©n chñ, nh÷ng ho¹t ®éng tham vÊn, lÊy ý kiÕnnh©n d©n khi x©y dùng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bðíc ph¸t triÓnmíi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, çc nhµ doanh nghiÖp, çc nhµ khoa häc, nhµqu¶n lý ViÖt Nam ®· tiÕp cËn víi kh¸i niÖm vµ phð¬ng ph¸p “vËn ®éng chÝnhs¸ch”, “vËn ®éng hµnh lang” tõ céng ®ång quèc tÕ.

ViÖt Nam còng ®· tæ chøc nhiÒu cuéc héi th¶o ®Ó thu hót sù tham gia ph©ntÝch, so s¸nh kh¸i niÖm, néi hµm, phð¬ng ph¸p thùc hiÖn vµ ph¸t hiÖn nh÷ngvðíng m¾c vÒ khung ph¸p lý nh»m ®ða nh÷ng hoat ®éng vËn ®éng chÝnhs¸ch ¸p dông phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam.

NÕu hiÓu vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng lµ “qu¸ tr×nh t¸c ®éng vµo nh÷ng nhµ

ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch c«ng, nh÷ng ngðêi ra quyÕt ®Þnh ®Ó t¹o ra mét chÝnh

s¸ch c«ng phï hîp h¬n, hiÖu qu¶ h¬n vµ minh b¹ch h¬n” th× trªn thùc tÕ, sù


17


nghiÖp “§æi míi” ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû trðíc ®Õn

nay, ®óng lµ “mét cuéc vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng” rÊt réng lín, rÊt toµn diÖn

vµ cã nhiÒu ý nghÜa v×:

• C«ng cuéc §æi Míi ®ßi hái ph¸t huy trÝ tuÖ cña toµn d©n téc, lµ mét cuécvËn ®éng chÝnh s¸ch cña toµn d©n téc, mµ trðíc hÕt lµ cña çc doanhnh©n, çc chuyªn gia, nhµ nghiªn cøu trong çc lÜnh vùc kinh tÕ, v¨nhãa, x· héi, cña çc tæ chøc x· héi d©n sù.

• Nh÷ng s¸ng kiÕn vÒ çc chÝnh s¸ch “§æi míi” ®· xuÊt hiÖn ®Çu tiªn tõ ýtðëng cña ngðêi d©n, tõ nhu cÇu cuéc sèng thùc tÕ cña ngðêi d©n, tõyªu cÇu cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ë çc c¬ së s¶n xuÊt.

• Nh÷ng s¸ng kiÕn, ý tðëng ban ®Çu vÒ ®æi míi chÝnh s¸ch, ®æi míi qu¶nlý thðêng kh«ng phï hîp víi thÓ chÓ qu¶n lý hiÖn hµnh vµo thêi gian ®ãnªn ®· ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh “lµm chui”. Tõ “lµm chui” ®· t¹o nªn métsè m« h×nh tiÕn bé trªn thùc tÕ vµ tr¶i qua qu¸ tr×nh vËn ®éng, t¸c ®éng®Õn çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸chvµ ph¶i qua nhiÒu cuéc kh¶o s¸t, tæng kÕt, ®Ò xuÊt , th¶o luËn míi n©nglªn thµnh nh÷ng chÝnh s¸ch míi nhð: “ChÝnh s¸ch kho¸n 10 trong n«ngnghiÖp”; ChÝnh s¸ch “tù chñ kinh doanh trong doanh nghiÖp”; ChÝnh s¸ch“tù do trong lðu th«ng ph©n phèi” ... Cuèi cïng, nh÷ng cuéc vËn ®éngchÝnh s¸ch ®ã ®· ®i ®Õn nh÷ng nghÞ quyÕt quan träng vÒ “chuyÓn ®æi thÓchÕ qu¶n lý kinh tÕ ë nðíc ta tõ thÓ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung quan liªubao cÊp sang thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trðêng”.

Trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, ph¸t triÓn vµ héi nhËp,çc ho¹t ®éng “vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng” cÇn hðíng tíi môc tiªu x©y dùngmét hÖ thèng chÝnh s¸ch c«ng nh»m b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ngcña ®Êt nðíc. Kh«ng thÓ tÝnh ®Õn ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong qu¸ tr×nh c«ngnghiÖp hãa ®Êt nðíc nÕu kh«ng cã hÖ thèng chÝnh s¸ch b¶o ®¶m gi¶i quyÕttoµn diÖn çc nhãm vÊn ®Ò vÒ: (i) Ph¸t triÓn kinh tÕ; (ii) B¶o ®¶m c«ng b»ngx· héi (xãa ®ãi gi¶m nghÌo, thu hÑp kho¶ng çch vÒ thu nhËp gi÷a çc tÇnglíp d©n cð); (iii) B¶o vÖ m«i trðêng; (iv) Ph¸t triÓn v¨n hãa, gi¸o dôc, khoahäc, c«ng nghÖ; (v) Ph¸t huy tù do, d©n chñ, b¶o ®¶m çc quyÒn cña c«ngd©n; (vi) Ph¸t triÓn toµn diÖn con ngðêi, lÊy con ngðêi lµm môc tiªu cña sùph¸t triÓn.

Trong bèi c¶nh ph¸t triÓn cña ViÖt Nam, vËn ®éng chÝnh s¸ch lµ mét phð¬ngthøc vËn ®éng x· héi, lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu cã ý nghÜa vµ t¸c dông ph¸t huyd©n chñ, c«ng khai, minh b¹ch trong qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch kinh tÕ v×:


18


• VËn ®éng chÝnh s¸ch sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó çc thµnh viªn trong x· héi cãc¬ héi ph¸t biÓu, tr×nh bµy çc quan ®iÓm cña nhãm m×nh vµ vËn ®éngçc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch chó ý tíi mÆt b»ng kh«ng ®ång ®Òu cñax· héi ®Ó ho¹ch ®Þnh vµ ban hµnh nh÷ng qui ®Þnh chÝnh s¸ch hîp lý, phïhîp víi thùc tr¹ng kh«ng ®ång ®Òu cña çc nhãm lîi Ých kh¸c nhau.

• Thùc tÕ cña qu¸ tr×nh ®æi míi ®ßi hái cÇn tiÕn hµnh vËn ®éng chÝnh s¸ch®Ó thu hót çc bªn liªn quan tham gia ý kiÕn nh»m bæ sung, hoµn thiÖnchÝnh s¸ch trong thêi kú ®æi míi ph¸t triÓn theo c¬ chÕ cña nÒn kinh tÕthÞ trðêng.

• Sau gÇn 25 năm “§æi míi”, viÖc ho¹ch ®Þnh vµ ban hµnh çc chÝnh s¸chkinh tÕ, x· héi ë ViÖt Nam vÉn cßn nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ lín nhð:(i) Kh«ng Ýt chÝnh s¸ch chða hoÆc kh«ng phï hîp víi thùc tÕ ngay tõ khiban hµnh, cho nªn ph¶i söa ®æi, bæ sung nhiÒu lÇn ®· t¹o thµnh mét hÖthèng chÝnh s¸ch hiÖn hµnh thiÕu ®ång bé; (ii) Mét sè chÝnh s¸ch cßnthiÕu tÝnh kh¸ch quan, minh b¹ch, ®iÓn h×nh lµ çc v¨n b¶n qui ph¹mph¸p luËt vÒ chÝnh s¸ch qu¶n lý ®Êt ®ai; qu¶n lý ®Çu tð x©y dùng; chÝnhs¸ch vÒ thuÕ, phÝ….; (iii) Mét sè chÝnh s¸ch cßn mang nÆng dÊu Ên cñatð duy kÕ ho¹ch hãa tËp trung, quan liªu, bao cÊp, chËm thay ®æi so víiyªu cÇu cña cuéc sèng, ®iÓn h×nh lµ chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý lao ®éng, tiÒnlð¬ng, tiÒn c«ng, b¶o hiÓm x· héi ®èi víi çc doanh nghiÖp...

NÕu ®ðîc sö dông ®óng ®¾n, vËn ®éng chÝnh s¸ch sÏ lµ kªnh th«ng tin ®Ón¾m b¾t nguyÖn väng vµ nhu cÇu cña çc ®èi tðîng liªn quan. Tõ ®ã, giópçc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã thªm c¬ së vµ c¨n cø ®Ó bæ sung, söa ®æivµ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch hðíng theo môc tiªu hµi hoµ çc nhãm lîi Ých kh¸cnhau vµ t¹o nªn sù ®ång thuËn, sù ñng hé réng r·i trong x· héi vµ ®éng lùcmíi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chiÕn lðîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.

Mét trong nh÷ng cam kÕt vÒ b¶o ®¶m yªu cÇu minh b¹ch hãa cña nðíc takhi gia nhËp Tæ chøc Thð¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) lµ: “Ngay tõ khi gia nhËp,ViÖt Nam ph¶i c«ng bè dù th¶o çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt do Quèc héi,ñy ban Thðêng vô Quèc héi vµ ChÝnh phñ ban hµnh ®Ó lÊy ý kiÕn nh©n d©n;Thêi h¹n dµnh cho viÖc gãp ý vµ söa ®æi lµ 60 ngµy; çc v¨n b¶n nªu trªnph¶i ®ðîc ®¨ng c«ng khai”. Thùc hiÖn cam kÕt nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho çcchÝnh s¸ch khi ®ðîc ban hµnh ®¸p øng ®ðîc nh÷ng yªu cÇu bøc thiÕt cñacuéc sèng. HiÖn nay çc dù th¶o luËt (vµ çc tµi liÖu liªn quan) cã thÓ t×mthÊy trªn trang th«ng tin: http://duthaoonline.quochoi.vn.

Xu hðíng ph¸t triÓn quan hÖ héi nhËp kinh tÕ còng nhð chÝnh s¸ch b¶o hé t¹i


19


thÞ trðêng mét sè nðíc nhËp khÈu hµng hãa tõ ViÖt Nam ®· dÇn dÇn thóc ®Èyçc HiÖp héi ë ViÖt Nam nh×n nhËn vµ tham gia vËn ®éng hµnh lang. Trongvô kiÖn vÒ ç Basa, çc doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ph¶i tiªu tèn h¬n 260.000USD vµo nh÷ng ho¹t ®éng vËn ®éng hµnh lang. Çc HiÖp héi kh¸c nhð: HiÖphéi giµy da, HiÖp héi dÖt may, HiÖp héi thÐp…còng ph¶i ®èi mÆt víi çc sùkiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ tõ çc nðíc. NhiÒu ý kiÕn cho r»ng, nÕu muèn lµm¨n su«n sÎ t¹i çc nðíc, ViÖt Nam cßn ph¶i ®Çu tð nhiÒu h¬n n÷a vµ x©ydùng khung ph¸p lý râ rµng cho çc ho¹t ®éng vËn ®éng hµnh lang, t¹o ®iÒukiÖn cho çc doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng vËn ®éng hµnhlang ®óng ph¸p luËt.

Thùc tÕ cho thÊy vËn ®éng chÝnh s¸ch ®· cã nh÷ng ý nghÜa quan träng trongqu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt nðíc vµ nhµ nðíc ph¸p quyÒn ë ViÖt Nam, thÓ hiÖn ënh÷ng ®iÓm sau ®©y:

• §· gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc vÒ vai trß cña ngðêi d©n vµo sù nghiÖpx©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt nðíc;

• T¨ng cðêng tÝnh c«ng khai minh b¹ch, kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin vÒçc chÝnh s¸ch cña nhµ nðíc;

• T¨ng cðêng sù tham gia cña ngðêi d©n trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùchiÖn luËt ph¸p;

• T¹o ra kh¶ n¨ng thùc hiÖn “d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra”,trong qu¸ tr×nh ban hµnh çc quyÕt ®Þnh cña nhµ nðíc;

• Gãp phÇn x©y dùng mèi quan hÖ hµi hßa gi÷a §¶ng - Nhµ nðíc - Nh©n d©n.

VËn ®éng chÝnh s¸ch sÏ gãp phÇn thùc hiÖn d©n chñ, t¹o nªn kh«ngkhÝ ®ång thuËn trong x· héi, gi¶m bít çc ¶nh hðëng tiªu cùc ®èi víinh÷ng nhãm bÞ thiÖt thßi trong x· héi vµ n©ng cao ý thøc chÝnh trÞcña d©n chóng.


20


4. Mét sè h×nh thøc tham gia x©y dùng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam

HiÕn ph¸p qui ®Þnh quyÒn tham gia cña nh©n d©n vµo ®êi sèng chÝnh trÞ vµqu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ nðíc, ®Æc biÖt lµ quyÒn yªu cÇu ®¹ibiÓu d©n cö l¾ng nghe, truyÒn ®¹t ý kiÕn cña nh©n d©n ®èi víi chÝnh s¸ch vµph¸p luËt. §iÒu 53 HiÕn ph¸p n¨m 1992 qui ®Þnh c«ng d©n ViÖt nam cãquyÒn: “tham gia qu¶n lý nhµ nðíc vµ x· héi, tham gia th¶o luËn vÒ çc vÊn®Ò chung cña c¶ nðíc vµ ®Þa phð¬ng, kiÕn nghÞ víi c¬ quan nhµ nðíc, biÓuquyÕt khi nhµ nðíc trðng cÇu ý d©n” HiÕn ph¸p còng ghi nhËn quyÒn lµm chñë c¬ së cña c«ng d©n.

Theo nh÷ng qui ®Þnh ph¸p lý hiÖn hµnh, çc ®èi tðîng chÞu t¸c ®éng cña chÝnhs¸ch cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh häach ®Þnh chÝnh s¸ch theo nh÷ng h×nhthøc sau ®©y:

(i) KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt s¸ng kiÕn x©y dùng ph¸p luËt:

C«ng d©n cã quyÒn kiÕn nghÞ nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i, nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh,®Ò xuÊt s¸ng kiÕn lËp ph¸p th«ng qua ®¹i diÖn cö tri (®¹i biÓu héi ®ång nh©nd©n çc cÊp, ®¹i biÓu quèc héi) hoÆc th«ng qua çc tæ chøc chÝnh trÞ x· héitheo qui ®Þnh cña ph¸p luËt (Héi Phô n÷ ViÖt Nam, Héi N«ng d©n ViÖt Nam,çc ®oµn thÓ trong MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam).

(ii) Tham gia gãp ý kiÕn:

Trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o chÝnh s¸ch, c¬ quan so¹n th¶o tæ chøc lÊy ý kiÕncña c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n h÷u quan vµ çc ®èi tðîng chÞu t¸c ®éng trùctiÕp cña v¨n b¶n trong ph¹m vi vµ h×nh thøc thÝch hîp tïy theo tÝnh chÊt vµnéi dung cña tõng dù ¸n dù th¶o luËt, nhð:

• Tæ chøc häp ®¹i diÖn çc Bé, ngµnh, c¬ quan, tæ chøc cã liªn quan ®ÓlÊy ý kiÕn.

• Göi dù th¶o v¨n b¶n ®Õn çc bé ngµnh, c¬ quan tæ chøc cã liªn quan ®ÓlÊy ý kiÕn b×nh luËn vµ gãp ý.

• C«ng bè dù th¶o trªn çc websites cña chÝnh phñ ®Ó lÊy ý kiÕn cña çcc¬ quan, tæ chøc, vµ ç nh©n trong thêi gian Ýt nhÊt lµ 60 ngµy trðíc khigöi dù th¶o ®Õn c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh.

• C¬ quan, tæ chøc vµ ç nh©n cã thÓ ®ãng gãp ý kiÕn ®èi víi dù th¶o v¨nb¶n qui ph¹m ph¸p luËt cña chÝnh phñ b»ng viÖc göi thð ®iÖn tö ®ÕnWebsite cña chÝnh phñ hoÆc b»ng v¨n b¶n ®Õn V¨n phßng chÝnh phñ vµ


21


c¬ quan chñ tr× so¹n th¶o.

• ViÖc lÊy ý kiÕn ®ãng gãp cña çc nhµ khoa häc, çc chuyªn gia ®ðîcthùc hiÖn theo qui ®Þnh cña chÝnh phñ vÒ qui chÕ huy ®éng cã hiÖu qu¶trÝ tuÖ cña çc chuyªn gia, çc nhµ khoa häc, nhµ ho¹t ®éng thùc tiÔnvµ nh©n d©n vµo qu¸ tr×nh x©y dùng, ban hµnh v¨n b¶n qui ph¹m ph¸pluËt.

(iii) Tð vÊn:

Tð vÊn lµ çc ho¹t ®éng trî gióp vÒ tri thøc, kinh nghiÖm, cung cÊp th«ng tin,tð liÖu cïng çc ý kiÕn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ trong viÖc ®Ò xuÊt,x©y dùng, hoÆc thÈm ®Þnh, phª duyÖt ®Ò ¸n.

(iv) Ph¶n biÖn:

Ph¶n biÖn lµ ho¹t ®éng cung cÊp th«ng tin, tð liÖu cïng çc ý kiÕn ph©n tÝch®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi vµ çc kiÕn nghÞ vÒ sù phï hîp cña néi dung ®Ò ¸n ®èivíi môc tiªu vµ ®iÒu kiÖn rµng buéc ban ®Çu hoÆc thùc tr¹ng ®Æt ra.

Ph¶n biÖn mét dù ¸n luËt cã thÓ hiÓu lµ viÖc ph©n tÝch ë gãc ®é cña ngðêiph¶n biÖn, nh»m chØ ra nh÷ng ®iÓm liªn quan ®Õn tÝnh hîp lý, tÝnh kh¶ thi cñadù ¸n luËt.

Ph¶n biÖn x· héi lµ ®ða ra çc lËp luËn, ph©n tÝch nh»m ph¸t hiÖn, chøngminh, kh¼ng ®Þnh, bæ sung hoÆc b¸c bá mét ®Ò ¸n (phð¬ng ¸n, dù ¸n) x· héi®· ®ðîc h×nh thµnh vµ c«ng bè trðíc ®ã. Mét phð¬ng ¸n, dù ¸n x· héi khix©y dùng còng dùa trªn cë së lËp luËn nhÊt ®Þnh. V× vËy ph¶n biÖn dùa vµoçc lËp luËn, ph©n tÝch tõ gãc nh×n kh¸c, tõ mét hÖ thèng c«ng cô kh¸c víinh÷ng hÖ thèng ®· ¸p dông víi ®Ò ¸n x· héi nãi trªn.

Ph¶n biÖn x· héi cña nhµ khoa häc ®èi víi dù ¸n luËt ®ðîc hiÓu theo nghÜaréng nhÊt lµ sù ph¶n biÖn cña mét ngðêi lµm c«ng viÖc nghiªn cøu khoa häckh«ng tham gia vµo nhãm nghiªn cøu hoÆc nhãm so¹n th¶o dù ¸n luËt.

(v) Gi¸m ®Þnh x· héi:

Gi¸m ®Þnh x· héi lµ viÖc theo dâi viÖc thùc hiÖn ®Ò ̧ n, ®ða ra çc ý kiÕn ph©ntÝch, ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ kÞp thêi vÒ viÖc tæ chøc thùc hiÖn, môc tiªu, néidung, hoÆc chÊt lðîng ®Ò ¸n.


22


Héi B¶o vÖ Thiªn nhiªn vµ M«i trðêng ViÖt Nam & dù ¸n Tam §¶o II

Héi B¶o vÖ Thiªn nhiªn vµ M«i trðêng ViÖt Nam lµ tæ chøc x· héi - nghÒnghiÖp cña nh÷ng ngðêi quan t©m, cèng hiÕn, hoÆc ho¹t ®éng trong lÜnhvùc b¶o vÖ thiªn nhiªn vµ m«i trðêng, ®ðîc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè299/CT ngµy 23/11/1988 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé trðëng (nay lµ Thñtðíng ChÝnh phñ) víi môc ®Ých tËp hîp vµ huy ®éng ç nh©n vµ tæ chøcx· héi ë ViÖt Nam tham gia çc ho¹t ®éng phôc vô cho viÖc sö dông hîplý vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i trðêng, gãpphÇn vµo sù ph¸t triÓn l©u bÒn cña ®Êt nðíc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖphãa, hiÖn ®¹i hãa, vµ b¶o vÖ m«i trðêng khu vùc vµ thÕ giíi.

Mét trong çc ho¹t ®éng träng t©m cña Héi lµ ph¶n biÖn x· héi vÒ m«itrðêng, ®Æc biÖt ®èi víi çc vÊn ®Ò m«i trðêng bøc xóc. Ph¶n biÖn ý tðëngdù ¸n “Tam §¶o II” lµ mét vÝ dô ®ðîc dð luËn trong vµ ngoµi nðíc ®¸nhgi¸ cao. “Tam §¶o II” lµ ý tðëng qui ho¹ch x©y dùng Khu du lÞch sinh th¸it¹i 300 ha rõng lïn trªn tæng diÖn tÝch tõ 500 ®Õn 600 ha khu Tam §¶o II,thuéc vðên quèc gia Tam §¶o, do c«ng ty Vietnam Partner LLC vµ BeltCollin Hawaii Ltd. ®Ò xuÊt bao gåm mét lo¹t çc c«ng tr×nh nhð villa,kh¸ch s¹n, nhµ nghØ, sßng bµi, chuång ngùa, ®ðêng míi më, çp treo,v.v.

NhËn thÊy viÖc tiÕn hµnh dù ¸n “Tam §¶o II” ch¾c ch¾n sÏ g©y ra nh÷ngt¸c ®éng xÊu ®Õn toµn bé diÖn tÝch cßn l¹i cña vðên quèc gia, ®Õn çchÖ sinh th¸i, çc loµi, çc nguån gen, trong ®ã cã hÖ sinh th¸i ®Êt ngËpnðíc trªn nói cao duy nhÊt cña ViÖt Nam, Héi ®· lªn tiÕng nh»m môc®Ých ng¨n chÆn viÖc thùc thi dù ¸n nµy.

Ngµy 23/11/2006 Héi ®· göi C«ng v¨n ®Çu tiªn sè 241/HMTg cho UBNDtØnh VÜnh Phóc vµ çc Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng th«n(NN&PTNT), Bé Tµi nguyªn & M«i trðêng (TN&MT), vµ Bé X©y dùng.Héi còng tæ chøc mét ®oµn c«ng t¸c gåm 15 chuyªn gia tíi lµm viÖc víiUBND tØnh VÜnh Phóc ngµy 10/12/2006 nh»m ph¶n biÖn kÕt qu¶ cña hainghiªn cøu ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trðêng cña dù ¸n do UBND tØnh hîp®ång víi Trðêng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn (thuéc §¹i häc Quèc gia HµNéi) thùc hiÖn, ®ång thêi khuyÕn ço tØnh kh«ng nªn dùa vµo kÕt qu¶ cñahai nghiªn cøu nµy v× chóng qu¸ ®¬n gi¶n, dÔ d·i, mang tÝnh minh häadùa trªn nh÷ng lËp luËn kh«ng chÝnh x¸c, thêi gian quan tr¾c qu¸ ng¾n


23


ngñi vµ thËm chÝ cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh sai khu vùc ®iÒu tra.

Ngµy 25/4/2007, V¨n phßng ChÝnh phñ ®· ph¶n håi qua C«ng v¨n sè2213/VPCP - NN (vÒ viÖc kiÓm tra ng¨n chÆn viÖc t¸c ®éng lµm thay ®æi®iÒu kiÖn tù nhiªn cña khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt vðên quèc gia Tam §¶o),truyÒn ®¹t ý kiÕn chØ ®¹o cña Phã Thñ tðíng NguyÔn Sinh Hïng “GiaoBé NN&PTNT chñ tr× cïng Bé TN&MT kiÓm tra thùc tÕ viÖc chuÈn bÞ vµtriÓn khai Dù ¸n Khu du lÞch sinh th¸i Tam §¶o II t¹i vðên quèc gia Tam§¶o, b¸o ço ®Ò xuÊt biÖn ph¸p xö lý lªn Thñ tðíng ChÝnh phñ trðícngµy 20/5/2007”.

Ngµy 17/5/2007, Héi l¹i cã C«ng v¨n thø hai göi V¨n phßng chÝnh phñ,Bé NN&PTNT, Bé TN&MT, Bé Quèc phßng, cïng víi UBND tØnh VÜnhPhóc, Tuyªn Quang, Th¸i Nguyªn víi néi dung chÝnh Ph¶n ®èi dù ¸nTam §¶o II.

Ngµy 25/9/2007 t¹i Kh¸ch s¹n C«ng ®oµn ViÖt Nam, 14 TrÇn B×nh Träng,Hµ Néi, 85 kh¸ch mêi ®· ®Õn dù cuéc Héi th¶o çc vÊn ®Ò m«i trðêngliªn quan ®Õn ý tðëng Dù ¸n “Tam §¶o II” do Héi tæ chøc víi sù tµi trîcña C¬ quan Hîp t¸c Ph¸t triÓn Quèc tÕ Thôy §iÓn (Sida) ®Ó nghe çcb¸o ço tæng quan vÒ vðên quèc gia Tam §¶o, bµy tá quan ®iÓm cñam×nh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò m«i trðêng liªn quan ®Õn ý tðëng Dù ¸n Tam §¶oII, vµ ®ång thuËn vÒ çc t¸c h¹i trðíc m¾t vµ l©u dµi liªn quan ®Õn ®ad¹ng sinh häc, m«i trðêng, çc vÊn ®Ò v¨n hãa, lÞch sö, tÝn ngðìng, vµvi ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh.

C«ng t¸c ph¶n biÖn cña Héi ®· nhËn ®ðîc sù ñng hé nhiÖt t×nh cña giíitruyÒn th«ng. Theo thèng kª chða ®Çy ®ñ cña Héi, 24 c¬ quan truyÒnth«ng ®· ®¨ng tin, bµi, b×nh luËn vÒ “Tam §¶o II” nhð Th«ng tÊn x· ViÖtNam, §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam, §µi TiÕng nãi ViÖt Nam, §µi TruyÒnh×nh Hµ Néi, B¸o Nh©n d©n, B¸o Lao ®éng, B¸o TiÒn phong, B¸o Thanhniªn, B¸o Khoa häc vµ §êi sèng, m¹ng Thanh tra ChÝnh phñ, m¹ng ViÖtNam Net, M¹ng Bé Tµi nguyªn vµ M«i trðêng, v.v.

Ngµy 2/10/2007, Héi ®· göi c«ng v¨n sè 203/HMTg lªn Thñ tðíng ChÝnhphñ NguyÔn TÊn Dòng ®Ó kiÕn nghÞ Thñ tðíng chØ ®¹o çc ngµnh, çc®Þa phð¬ng liªn quan kh«ng tiÕp tôc theo ®uæi ý tðëng Dù ¸n Tam §¶oII. §Õn nay dù ¸n “Tam §¶o II” ®· kh«ng ®ðîc thùc hiÖn.


24


5. Çc h×nh thøc vËn ®éng c«ng chóng tham gia x©y dùngchÝnh s¸ch

Theo çch ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ ë nhiÒu nuíc trªn thÕ giíi, vËn ®éng c«ngchóng tham gia x©y dùng chÝnh s¸ch cã thÓ diÔn ra dðíi çc h×nh thøc vµmøc ®é nhð sau:

(i) H×nh thøc “cùc ®oan, ®éc ®o¸n”:

H×nh thøc nµy thðêng ¸p dông khi ChÝnh phñ cÇn quyÕt ®Þnh nh÷ng chÝnhs¸ch cã ph¹m vi liªn quan hÑp, kh«ng cÇn sù tham gia cao. Trong trðêng hîp®ã, ChÝnh phñ sÏ ra quyÕt ®Þnh vµ yªu cÇu ngðêi d©n ph¶i thùc hiÖn.

(ii) H×nh thøc “cùc ®oan s¸ng suèt”:

ë h×nh thøc nµy, ngðêi d©n sö dông nh÷ng tµi liÖu nghiªn cøu cña ChÝnh phñkhi ra quyÕt ®Þnh. Th«ng qua nh÷ng tµi liÖu ®ã, ngðêi d©n cã thÓ biÕt ®ðîcChÝnh phñ ®· biÕt, ®· quan t©m ®Õn nh÷ng nhu cÇu cña m×nh hay chða vµt×m nh÷ng çch thùc hiÖn tèt nh÷ng chÝnh s¸ch ®· ban hµnh.

(iii) H×nh thøc “hái ý kiÕn”:

Trong h×nh thøc tham gia nµy, sù tham gia cña ngðêi d©n ®ðîc më réng h¬n.Ngðêi d©n ®ðîc hái ý kiÕn, ®ðîc tham gia ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra,tham gia quyÕt ®Þnh vµ c¬ quan c«ng quyÒn lµ ngðêi ®ða ra quyÕt ®Þnh cuèicïng. H¹n chÕ cña h×nh thøc nµy lµ ngðßi d©n tham gia ý kiÕn nhðng kh«ngnhËn ®ðîc ph¶n håi cña ngðêi tham vÊn. Ngðêi d©n ®ða ra ý kiÕn nhðng chØë d¹ng tham kh¶o, c¬ quan c«ng quyÒn lµ ngðêi ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng.

(iv) H×nh thøc “cã sù tham gia”:

ThÓ hiÖn cña h×nh thøc tham gia nµy lµ nguêi d©n vµ chÝnh quyÒn cïng nhau®ða ra ý kiÕn, th«ng qua ®èi tho¹i ®Ó xem xÐt vµ t×m ra çc gi¶i ph¸p thùchiÖn chÝnh s¸ch. Trong trðêng hîp nµy, ngðêi d©n kh«ng nh÷ng ®ðîc cã ýkiÕn mµ cßn ®ðîc ®èi tho¹i víi çc quan chøc vµ ®ðîc hä phóc ®¸p çc vÊn®Ò ®Ò xuÊt hay ý kiÕn cña m×nh. Tuy nhiªn c¬ quan c«ng quyÒn lµ ngðêi raquyÕt ®Þnh cuèi cïng vµ nguêi d©n kh«ng biÕt ý kiÕn cña hä ®ðîc sö dôngnhð thÕ nµo.

(v) H×nh thøc “t¶n quyÒn”:

ë h×nh thøc tham gia nµy, ®èi tðîng nh©n d©n lµ nh÷ng ngðêi ra quyÕt ®Þnh:“T«i cho anh khung ph¸p lý, anh tù ra quyÕt ®Þnh lµ cÇn ph¶i lµm g×”. Ngðêi


25


d©n ®ðîc tham gia ý kiÕn vµ tham gia ra quyÕt ®Þnh. Tuy ngðêi ra quyÕt ®Þnhcuèi cïng vÉn lµ chÝnh phñ nhðng vÉn ph¶i dùa trªn ý kiÕn cña ngðêi d©n.

(vi) H×nh thøc “hîp t¸c”:

Trong h×nh thøc tham gia nµy, nguêi d©n trë thµnh ®èi t¸c trong qu¸ tr×nh rachÝnh s¸ch. Ngðêi d©n vµ c¬ quan c«ng quyÒn cïng th¶o luËn vµ thèng nhÊt®ða ra quyÕt ®Þnh.

(vii) H×nh thøc “t¹o ®iÒu kiÖn”

Trong trðêng hîp nµy c«ng d©n trë thµnh nh÷ng ngðêi khëi xðíng qu¸ tr×nhra chÝnh s¸ch: “H·y nãi cho t«i anh cÇn g×, t«i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn gióp anh!”ChÝnh phñ hç trî vµ thùc hiÖn quyÕt s¸ch theo tho¶ thuËn cña ngðêi d©n.Trong trðêng hîp ngðêi d©n kh«ng ®ða ra ®ðîc quyÕt ®Þnh cuèi cïng th× chÝnhphñ sÏ trë thµnh ngðêi ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng.

Sù tham gia cña c«ng chóng vµo qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch lµ mét çchthÓ hiÖn vµ ph¸t huy vai trß cña d©n chñ. Møc ®é tham gia cña c«ng chóngvµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh dùa vµo:

- Çch ®iÒu hµnh cña chÝnh quyÒn nhµ nðíc.

- TÝnh chÊt ®Æc thï cña vÊn ®Ò.

- Thêi ®iÓm x©y dùng chÝnh s¸ch.

Trong çc h×nh thøc trªn, viÖc ̧ p dông h×nh thøc nµo tïy thuéc vµo hoµn c¶nh®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò cô thÓ. Trong thùc tÕ cã nh÷ng vÊn ®Ò cµng më réngd©n chñ cµng tèt, nhðng cã nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng nªn më réng sù tham gia,vÝ dô nhð çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn anh ninh vµ bÝ mËt quèc gia.

Møc ®é tham gia vµ qu¸ tr×nh tham gia lµ mét qu¸ tr×nh lu«n biÕn ®æi vµ ®ad¹ng. Sù thay ®æi h×nh th¸i tham gia tõ bÞ ®éng sang chñ ®éng sÏ lµm chonguêi ra quyÕt ®Þnh ph¶i chuyÓn dÇn sang vai trß cña träng tµi, c¨n cø theoluËt ®Ó nãi çi g× ®óng vµ çi g× sai.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trðêng, sù tham gia cña ngðêi d©n vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt®Þnh ngµy cµng nhiÒu, vai trß cña ngðêi d©n ngµy cµng ®ðîc n©ng cao vµngðêi l·nh ®¹o còng nhËn thøc râ ®ðîc ®iÒu nµy.

Thùc tÕ ®· chøng kiÕn nhiÒu trðêng hîp chÝnh phñ ph¶i n¾m quyÒn quyÕt®Þnh ®Ó h¹n chÕ sù ¶nh hðëng cña nhãm lín vµ phð¬ng h¹i ®Õn çc nhãmkh¸c. Trong x· héi, h·y ®Ó ngðêi d©n vµ chÝnh phñ tù tho¶ thuËn ®Ó lùa chän


26


h×nh th¸i nµo cßn çc tæ chøc cÇu nèi sÏ ®ãng vai trß lµ nguêi tð vÊn ph¶ihiÓu ®ðîc h×nh th¸i nµo lµ phï hîp víi lîi Ých vµ môc tiªu ®Æt ra.

Víi vai trß lµ tæ chøc trung gian hoÆc ®¹i diÖn cho nguêi d©n, çc ç nh©n vµtæ chøc ho¹t ®éng vËn ®éng chÝnh s¸ch cÇn nhËn thøc râ lóc nµo vµ hoµnc¶nh nµo nªn ¸p dông h×nh thøc ra quyÕt ®Þnh phï hîp, nh×n nhËn vÊn ®Òkhoa häc vµ nhËn thøc ®ðîc ®iÓm yÕu, ®iÓm m¹nh cña mçi h×nh thøc thamgia nãi trªn. NhiÒu lóc, trong vËn ®éng chÝnh s¸ch còng cÇn khuyªn nguêid©n ph¶i tu©n theo çc quyÕt ®Þnh cña nhµ nðíc dùa trªn nh÷ng ph©n tÝchcña chóng ta; nhðng chóng ta còng cÇn khuyÕn khÝch ngðêi d©n tham gia vµchÝnh sù tham gia nµy còng gióp hä häc hái thªm kiÕn thøc vµ n©ng cao nhËnthøc.

CÇn tð vÊn cho nhµ nðíc trðêng hîp nµo th× nªn quyÕt ®Þnh (ph¹m vi hÑp)trðêng hîp nµo th× nªn tham vÊn réng r·i. VÊn ®Ò nµy rÊt linh ho¹t, ®ßi háiçc tæ chøc cÇu nèi cÇn hiÓu râ néi dung cña çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch ®ang ®Ætra.

6. Thùc tr¹ng vËn ®éng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam

Tõ n¨m 2001, viÖc tham vÊn ý kiÕn cña çc doanh nghiÖp, çc hiÖp héi doanhnghiÖp, hiÖp héi nghÒ nghiÖp vµ çc tÇng líp nh©n d©n ®èi víi çc v¨n b¶nqui ph¹m vµ chÝnh s¸ch trðíc khi ban hµnh ®· ®ðîc chó ý vµ tð¬ng ®èi ph¸ttriÓn. NhiÒu héi nghÞ, héi th¶o víi sù tham gia cña ®«ng ®¶o ®¹i diÖn çcdoanh nghiÖp, çc hiÖp héi doanh nghiÖp, hiÖp héi nghÒ nghiÖp…®· ®ðîc tæchøc. Hµng ngh×n ý kiÕn ®Ò xuÊt, gãp ý, ph¶n biÖn cho dù th¶o çc v¨n b¶nqui ph¹m ph¸p luËt ®· ®ðîc göi ®Õn çc c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm so¹n th¶ochÝnh s¸ch.

NhiÒu h×nh thøc tham vÊn ®· ®ðîc thùc hiÖn ë nðíc ta nhð:

(i) Çc c¬ quan ®ðîc giao nhiÖm vô chñ tr× so¹n th¶o, chñ ®éng tæ chøcçc héi nghÞ, héi th¶o tham vÊn ®Ó lÊy ý kiÕn;

(ii) Th«ng qua Website cña ChÝnh phñ, çc Bé, ngµnh ®· th«ng b¸o vµnhËn ®ðîc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña nh©n d©n th«ng qua kªnh th«ng tinnµy;

(iii) B¸o chÝ vµ çc phð¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng kh¸c ®· tÝch cùc ®¨ngt¶i çc dù th¶o chÝnh s¸ch vµ ý kiÕn th¶o luËn cña nh©n d©n;


27


§ã lµ nh÷ng viÖc vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch ®· ®ðîc thùc hiÖn vµ ®em l¹i nh÷ngt¸c ®éng tÝch cùc t¹i ViÖt Nam cho ®Õn nay.

Tuy nhiªn, viÖc vËn ®éng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam trong thêi gian qua cßnnh÷ng vðíng m¾c, cÇn tiÕp tôc th¸o gì nhð:

i) C¬ së ph¸p lý cña viÖc vËn ®éng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam chða ®ñm¹nh

LuËt Ban hµnh çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt kh«ng qui ®Þnh viÖc b¾t buécph¶i tham vÊn ý kiÕn cña nh©n d©n vµ céng ®ång doanh nghiÖp khi ban hµnhçc v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi. ViÖc tham vÊn çc ý kiÕn cñanh©n d©n vµ céng ®ång doanh nghiÖp trðíc khi ban hµnh çc v¨n b¶n vÒchÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi ®ðîc thùc hiÖn theo mét ChØ thÞ cña Thñ tðíngChÝnh phñ, lµ mét v¨n b¶n qui ph¹m cã gi¸ trÞ thÊp h¬n luËt . V× vËy, viÖctham vÊn ý kiÕn vÉn lµ viÖc cÇn lµm, nªn lµm, nhðng chða ph¶i lµ viÖc ph¶ilµm theo mét qui tr×nh b¾t buéc. Tõ ®ã, çc c¬ quan so¹n th¶o v¨n b¶n vÒchÝnh s¸ch cã thÓ tham vÊn hoÆc kh«ng cÇn tham vÊn ý kiÕn cña nh©n d©nvµ céng ®ång doanh nghiÖp. NÕu kh«ng tiÕn hµnh tham vÊn, hä sÏ nªu nh÷nglý do kh¸ch quan ®Çy søc thuyÕt phôc cña hä.

Tham vÊn ý kiÕn cña nh©n d©n vµ céng ®ång doanh nghiÖp ®èi víi çc v¨nb¶n qui ph¹m ph¸p luËt ë nðíc ta chða ®ðîc thi hµnh mét çch triÖt ®Ó.

Theo LuËt ban hµnh çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt hiÖn nay ë nðíc ta,LuËt, Ph¸p lÖnh do Quèc héi, ñy ban Thðêng vô Quèc héi ban hµnh cã tÝnhchÊt lµ khung ph¸p luËt, lµ “LuËt khung/ LuËt c¬ së”. Sau khi ban hµnh çcLuËt ®ã, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh qui ®Þnh chi tiÕt vÒ thi hµnh çc LuËt®· ban hµnh. Trong çc NghÞ ®Þnh ®ã còng thðêng nªu nh÷ng nguyªn t¾c,nh÷ng qui ®Þnh chung. Nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ h¬n l¹i do çc Bé, çc ngµnhhoÆc liªn ngµnh hðíng dÉn thi hµnh b»ng çc Th«ng tð.

Trªn thùc tÕ, viÖc tham vÊn ý kiÕn cña nh©n d©n vµ céng ®ång doanh nghiÖpchñ yÕu ®ðîc thùc hiÖn ®èi víi dù th¶o LuËt, Ph¸p lÖnh vµ NghÞ ®Þnh. Trongkhi ®ã, cuéc sèng l¹i cÇn nh÷ng qui ®Þnh chi tiÕt, cô thÓ. Nh÷ng vÊn ®Ò chitiÕt, cô thÓ nhð vËy l¹i kh«ng ®ðîc tham vÊn khi çc Bé, c¬ quan ngang Béban hµnh Th«ng tð. Do ®ã, kh¸ nhiÒu trðêng hîp, nh÷ng gãp ý rÊt hîp lý, hîplÖ víi ®Çy ®ñ b»ng chøng khoa häc, kh¸ch quan ®èi víi çc LuËt, Ph¸p lÖnh,NghÞ ®Þnh ®· bÞ v« hiÖu hãa trong qu¸ tr×nh biªn so¹n çc Th«ng tð hðíngdÉn. T×nh tr¹ng chËm ban hµnh çc Th«ng tð hðíng dÉn hoÆc ®ða thªm


28


nh÷ng néi dung thiÕu minh b¹ch, thiÕu kh¸ch quan vµo çc Th«ng tð hðíngdÉn ®· g©y hËu qu¶ lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. VÝ dô,LuËt Kinh doanh bÊt ®éng s¶n cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/1/2007 song, h¬n 10th¸ng sau, ngµy 15/10/2007, NghÞ ®Þnh sè 153/2007/N§-CP qui ®Þnh chi tiÕtvµ hðíng dÉn thi hµnh LuËt Kinh doanh bÊt ®éng s¶n míi ®ðîc ban hµnh.Trong suèt thêi gian ®ã, hÇu nhð kh«ng mét doanh nghiÖp nµo ®ðîc ®¨ng kýkinh doanh ngµnh nghÒ kinh doanh bÊt ®éng s¶n. ViÖc nµy dÉn ®Õn hiÖntr¹ng lµ trong khi viÖc kinh doanh bÊt ®éng s¶n trªn “thÞ trðêng ngÇm “®· vµ®ang cùc kú s«i ®éng th× viÖc cho phÐp doanh nghiÖp kinh doanh bÊt ®éngs¶n mét çch ®µng hoµng, theo ®óng qui ®Þnh cña ph¸p luËt l¹i…vÉn ®angtrong qu¸ tr×nh nghiªn cøu.

ViÖc ban hµnh Th«ng tð nhðng kh«ng tham vÊn ý kiÕn cña nh©n d©n vµ céng®ång doanh nghiÖp lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra viÖc tån t¹i çclo¹i “giÊy phÐp con”, g©y nhiÒu khã kh¨n cho ho¹t ®éng kinh doanh cña çcdoanh nghiÖp. Cam kÕt vÒ minh b¹ch hãa cña nðíc ta khi gia nhËp WTOcòng chØ ®Ò cËp ®Õn çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt do Quèc héi, ñy banThðêng vô Quèc héi vµ ChÝnh phñ ban hµnh. Do ®ã, çc Th«ng tð hðíng dÉnl¹i lµ “c«ng cô” ®Ó “l¸ch luËt” rÊt h÷u hiÖu khi cÇn thiÕt.

ii) Çc c¬ quan chñ tr× so¹n th¶o v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ, x·héi chða thËt kh¸ch quan khi dù th¶o v¨n b¶n vµ tiÕp thu çc ý kiÕntrong qu¸ tr×nh tham vÊn.

Theo qui tr×nh x©y dùng çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh ë nðíc tath× çc Bé, çc c¬ quan ngang Bé ®ðîc giao chñ tr× dù th¶o vµ tham vÊn ýkiÕn ®èi víi nh÷ng v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt vÒ chÝnh s¸ch thuéc chøcn¨ng qu¶n lý mµ nhµ nðíc ®· giao phã. VÝ dô, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch®Êt ®ai vµ b¶o vÖ m«i trðêng sÏ ®ðîc giao cho Bé Tµi nguyªn - M«i trðênglµm nhiÖm vô chñ tr×; Tð¬ng tð nhð vËy, chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng – tiÒn lð¬ng– tiÒn c«ng do Bé Lao ®éng – Thð¬ng binh vµ X· héi lµm nhiÖm vô chñ tr×;VÊn ®Ò vÒ thuÕ vµ kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®ðîc giao cho Bé Tµi chÝnh chñ tr× v.v…MÆc dï, vÒ h×nh thøc, chóng ta cã mét Ban dù th¶o víi ®Çy ®ñ thµnh phÇncña çc c¬ quan qu¶n lý nhµ nðíc cã liªn quan nhðng quyÕt ®Þnh cuèi cïngkhi tr×nh ChÝnh phñ vÉn thuéc vÒ ®¬n vÞ chñ tr×.

Trªn thùc tÕ, çc Bé ®ðîc giao nhiÖm vô chñ tr× so¹n th¶o vµ tham vÊn ý kiÕnkhi x©y dùng çc chÝnh s¸ch míi thðêng cã “t©m lý” t¹o thªm thuËn lîi choc¬ quan qu¶n lý nhiÒu h¬n lµ cho nh©n d©n, cho doanh nghiÖp vµ céng ®ång


29


çc ®èi tðîng hðëng lîi hoÆc thùc thi chÝnh s¸ch. §ã lµ thùc tr¹ng ®· xÈy ramét çch phæ biÕn hiÖn nay. ChÝnh thùc tr¹ng nµy ®· lµm gi¶m sót ý thøc vµsù phÊn khëi tham gia ý kiÕn khi c¬ quan so¹n th¶o chÝnh s¸ch tiÕn hµnhtham vÊn ý kiÕn cña çc bªn liªn quan.

(iii) Çc qui ®Þnh ph¸p lý vÒ qui tr×nh tham vÊn vµ xö lý nh÷ng vÊn ®Òcã ý kiÕn kh¸c nhau chða ®Çy ®ñ, râ rµng.

Tham vÊn ý kiÕn cña nh©n d©n vµ céng ®ång doanh nghiÖp ®èi víi çc v¨nb¶n chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi ë nðíc ta vÉn lµ viÖc cÇn lµm vµ nªn lµm. TuyvËy, ®Õn nay chða cã mét v¨n b¶n ph¸p lý qui ®Þnh ®Çy ®ñ vµ râ rµng vÒ quitr×nh tham vÊn, tiÕp thu, xö lý vµ ph¶n håi çc ý kiÕn ®· thu nhËn trong qu¸tr×nh tham vÊn t¹i çc héi nghÞ, héi th¶o vµ trªn b¸o chÝ hoÆc qua çc v¨n thðgãp ý kiÕn vÒ chÝnh s¸ch.

VËn ®éng chÝnh s¸ch th«ng qua tham vÊn çc ý kiÕn cña nh©n d©n vµ céng®ång doanh nghiÖp nhð nh÷ng n¨m võa qua lµ thiÕu tÝnh kh¶ thi trong nh÷ngn¨m tiÕp theo.

Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, vËn ®éng chÝnh s¸ch th«ng qua tham vÊn çc ý kiÕncña nh©n d©n vµ céng ®ång doanh nghiÖp nhð nh÷ng n¨m võa qua sÏ khãcã thÓ tiÕp tôc thùc hiÖn vµ mang l¹i hiÖu qu¶ trong nh÷ng n¨m tíi v×: (i) §Óphï hîp h¬n n÷a víi nh÷ng cam kÕt cña ViÖt Nam khi gia nhËp WTO, sèlðîng çc v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi cÇn ban hµnh, söa ®æi, bæsung ë nðíc ta sÏ rÊt nhiÒu. Do ®ã, thêi gian cho viÖc gãp ý nh÷ng v¨n b¶nnµy ®èi víi nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ çc doanh nh©n vµ çc nhµ nghiªn cøu còngsÏ lµ rÊt lín; (ii) Trong ®iÒu kiÖn ph¶i dµnh phÇn lín thêi gian cho ho¹t ®éngkinh doanh, viÖc dµnh mét thêi gian kh¸ lín ®Ó nghiªn cøu, gãp ý cho dù th¶oçc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ tham gia kh¸ nhiÒu cuéc héi nghÞ,héi th¶o sÏ trë thµnh ®iÒu kh«ng kh¶ thi ®èi víi nhiÒu chñ doanh nghiÖp; (iii)Nh÷ng vÊn ®Ò ®ðîc ®Ò cËp, ®iÒu chØnh trong çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËtthðêng kh¸ phøc t¹p, liªn quan ®Õn nhiÒu luËt kh¸c ë trong nðíc vµ quèc tÕ.

Trong céng ®ång doanh nghiÖp, sè doanh nh©n nghiªn cøu, hiÓu ®ðîc vµgãp ý, ph¶n biÖn ®ðîc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã kh«ng nhiÒu. V× vËy, nh÷ng ngðêi cãkh¶ n¨ng ®äc, hiÓu vµ nªu ®ðîc nh÷ng ý kiÕn ph¶n biÖn l¹i ph¶i dµnh métlðîng thêi gian lín h¬n nhiÒu lÇn. Th«ng thðêng, nh÷ng doanh nh©n cÇn gãpý kiÕn l¹i lµ nh÷ng ngðêi gi÷ vai trß quan träng, quyÕt ®Þnh trong ho¹t ®éngcña doanh nghiÖp. Kh«ng ai cã thÓ s½n sµng ®Ó c«ng viÖc kinh doanh bÞ ®×nh


30


trÖ hoÆc suy gi¶m ®Ó tËp trung vµo viÖc nghiªn cøu, ®ða ra nh÷ng ý kiÕn ph¶nbiÖn cho mét v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch vµ luËt, dï ®ã lµ v¨n b¶n ®ã cã vÞ trÝ ®ÆcbiÖt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ toµn x· héi.

7. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®Ò xuÊt

VËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng lµ ho¹t ®éng cã ý nghÜa lín ë ViÖt Nam trongnh÷ng n¨m s¾p tíi. Lµm g× vµ lµm thÕ nµo ®Ó t¸c ®éng vµo nh÷ng nhµ ho¹ch®Þnh chÝnh s¸ch, nh÷ng ngðêi ra quyÕt ®Þnh ®Ó t¹o ra mét chÝnh s¸ch c«ngphï hîp h¬n, minh b¹ch vµ hiÖu qu¶ h¬n - lµ c©u hái quan träng nhÊt cÇn®ðîc nghiªn cøu, gi¶i ®¸p. Tuy nhiªn, gi¶i ®¸p c©u hái ®ã kh«ng ®¬n gi¶n, nã®ßi hái ph¶i nghiªn cøu trong nhiÒu lÜnh vùc vµ víi mét ph¹m vi réng.

Tõ nh÷ng luËn cø ®· nªu trong nh÷ng phÇn trªn, cÇn ®Ò xuÊt thùc hiÖn ngaymét sè gi¶i ph¸p cÊp b¸ch sau:

CÇn cã mét qui ®Þnh ph¸p lý cao h¬n vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng.

Qui ®Þnh ph¸p lý vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng sÏ qui ®Þnh râ vÒ nguyªn t¾c,néi dung, h×nh thøc cña viÖc vËn ®éng chÝnh s¸ch, tr¸ch nhiÖm cña çc c¬quan cã liªn quan, cña çc tÇng líp d©n cð, céng ®ång doanh nghiÖp, çcnhµ nghiªn cøu…trong viÖc thùc hiÖn çc nhiÖm vô vËn ®éng chÝnh s¸chc«ng. Qui ®Þnh nµy cã thÓ ®ðîc thùc hiÖn th«ng qua viÖc söa ®æi, bæ sungLuËt ban hµnh çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt hoÆc cÇn ban hµnh mét NghÞ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ vÊn ®Ò nµy. CÇn söa ®æi, bæ sung LuËt ban hµnh çcv¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt theo hðíng t¹o ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho çc dùth¶o v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch ®¹t tíi yªu cÇu “kh¸ch quan, râ rµng, minh b¹chh¬n” .

CÇn nghiªn cøu çc ®Ò xuÊt sau:

• Kh«ng nªn giao cho çc Bé, ngµnh cã liªn quan chñ tr× so¹n dù th¶o vµtr×nh dù th¶o çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt vÒ chÝnh s¸ch. Thay vµo®ã, cÇn h×nh thµnh nh÷ng nhãm chuyªn gia gåm çc luËt sð, luËt gia,çc chuyªn viªn cao cÊp cã ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n trùc thuéc ñy Banph¸p luËt cña Quèc héi hoÆc ChÝnh phñ ®¶m nhiÖm viÖc chñ tr× dù th¶o,kiÓm tra, ®¸nh gi¸ çc dù th¶o vµ viÖc tiÕp thu çc ý kiÕn gãp ý, ph¶nbiÖn trðíc khi tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt;

• Tõng bðíc c¶i tiÕn theo hðíng tiÕn tíi gi¶m bít çc Th«ng tð hðíng dÉnsau khi ®· cã NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ qui ®Þnh çc néi dung cña chÝnh


31


s¸ch.

• Nghiªm cÊm vµ xö lý nghiªm minh nh÷ng trðêng hîp sö dông c«ng v¨ncña ngµnh, thËm chÝ lµ c«ng v¨n néi bé, ®Ó söa ®æi, bæ sung chÝnh s¸ch®· ban hµnh.

• ThÝ ®iÓm ®Ó tiÕn tíi thùc hiÖn “x· héi hãa” viÖc x©y dùng çc v¨n b¶n vÒchÝnh s¸ch, kinh tÕ x· héi.

X· héi hãa viÖc x©y dùng çc v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch, kinh tÕ x· héi lµ vÊn ®Òmíi, cã thÓ lµ rÊt xa l¹ ®èi víi tð duy cña nhiÒu ngðêi ë ViÖt Nam. Néi dungc¬ b¶n cña viÖc “x· héi hãa” vÊn ®Ò nµy bao gåm:

• ñy ban ph¸p luËt cña Quèc héi lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trongviÖc x©y dùng dù th¶o çc v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi dðíiçc h×nh thøc LuËt, Ph¸p lÖnh;

• Ban X©y dùng ph¸p luËt cña ChÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖcx©y dùng dù th¶o çc v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi thuéc thÈmquyÒn cña ChÝnh phñ;

• ViÖc x©y dùng çc dù th¶o LuËt, Ph¸p lÖnh, NghÞ ®Þnh ®ðîc h×nh thµnhdðíi h×nh thøc Dù ¸n nghiªn cøu. C¬ quan chñ tr× cã tr¸ch nhiÖm lËp Hås¬ dù ¸n, bao gåm: yªu cÇu ph¶i ®¹t ®ðîc vÒ néi dung, thêi h¹n, nh÷ngnéi dung thuéc chuyªn ngµnh hÑp vµ kinh phÝ thùc hiÖn;

• Çc dù ̧ n nghiªn cøu ®ðîc th«ng b¸o c«ng khai vµ lùa chän ®¬n vÞ so¹ndù th¶o chÝnh s¸ch theo phð¬ng thøc tuyÓn chän cã c¹nh tranh vµ c«ngkhai;

• §¬n vÞ ®ðîc chän ®Ó thùc hiÖn dù ¸n cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn tÊt c¶ çckh©u c«ng viÖc ®Ó ®ða ra mét dù th¶o cã ®Çy ®ñ c¨n cø khoa häc baogåm: kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ vÊn ®Ò cã liªn quan vµ nh÷ng néi dung cãthÓ vËn dông vµo thùc tiÔn ViÖt Nam; kÕt qu¶ ®iÒu tra thùc tiÔn; çc ýkiÕn gãp ý, ph¶n biÖn; viÖc xö lý nh÷ng ý kiÕn chða thèng nhÊt hoÆc tr¸ichiÒu nhau; tr×nh bµy vµ b¶o vÖ nh÷ng vÊn ®Ò ®ðîc nªu trong dù th¶ov¨n b¶n trðíc c¬ quan chñ tr× vµ çc c¬ quan cã liªn quan,v.v…

C¬ quan chñ tr× thÈm tra, nghiÖm thu vµ tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt.

TriÓn khai viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn çc tæ chøc vËn ®éng chÝnh s¸chchuyªn nghiÖp.

Thùc tÕ cho thÊy, hiÖn nay, cã kh¸ nhiÒu tæ chøc ®ñ kh¶ n¨ng ®¶m nhËn c«ng


32


t¸c nµy th«ng qua “nhËn thÇu” viÖc thùc hiÖn çc dù ¸n x©y dùng chÝnh s¸chnhð: Phßng Thð¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Héi LuËt gia ViÖt Nam,Liªn hiÖp çc Héi Khoa häc vµ Kü thuËt ViÖt Nam, mét sè ViÖn Nghiªn cøuvµ mét sè C«ng ty tð vÊn, C«ng ty LuËt…

Tuy nhiªn, nhËn thÇu viÖc thùc hiÖn çc dù ¸n x©y dùng chÝnh s¸ch kinh tÕ,x· héi ph¶i lµ ho¹t ®éng cã ®iÒu kiÖn, trong ®ã, ®iÒu kiÖn vÒ nh©n lùc nghiªncøu vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ph¸p luËt cã vÞ trÝ quan träng h¬nc¶. V× vËy, trðíc hÕt ph¶i qui ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña çc tæ chøcvËn ®éng chÝnh s¸ch chuyªn nghiÖp vµ bæ sung ho¹t ®éng nµy vµo danh môcngµnh nghÒ ®¨ng ký kinh doanh. Çc tæ chøc phi ChÝnh phñ vµ cÇn hiÓu biÕtvµ cã quan hÖ chÆt chÏ víi çc c¬ quan nµy.

Thóc ®Èy nhanh h¬n n÷a viÖc chuyÓn tõ “Nhµ nðíc qu¶n lý” sang “Nhµ nðícdÞch vô”.

Tuy ®©y lµ gi¶i ph¸p cuèi cïng ®ðîc nªu ra nhðng cã lÏ l¹i lµ gi¶i ph¸p quanträng nhÊt. Bëi lÏ, tõ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, bao cÊp, nÒnkinh tÕ ViÖt Nam míi ®i nh÷ng bðíc ®Çu tiªn trong kinh tÕ thÞ trðêng. V× vËy,tð duy qu¶n lý hay cã thÓ nãi lµ “tð duy cai trÞ” vÉn cßn rÊt nÆng nÒ trong hÇuhÕt çc c¬ quan thuéc bé m¸y c«ng quyÒn cña Nhµ nðíc. Víi tð duy “cai trÞ”,çc c¬ quan c«ng quyÒn tËp trung vµo viÖc cñng cè quyÒn lùc ®Ó cai trÞ tètnhÊt. Ngðîc l¹i, víi “tð duy phôc vô”, çc c¬ quan c«ng quyÒn ph¶i ®Æt rayªu cÇu phï hîp, minh b¹ch vµ hiÖu qu¶ ®èi víi viÖc qu¶n lý.

Cho nªn, khi chða chuyÓn ®ðîc tõ “Nhµ nðíc qu¶n lý” sang “Nhµ nðíc dÞchvô” th× viÖc t¸c ®éng vµo nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, nh÷ng ngðêi raquyÕt ®Þnh ®Ó t¹o ra mét chÝnh s¸ch “phï hîp h¬n, minh b¹ch vµ hiÖu qu¶h¬n” sÏ chØ lµ “ðíc m¬ xa”. ViÖt Nam ®· vµ ®ang thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸pquyÕt liÖt trong nhiÒu lÜnh vùc ®Ó h×nh thµnh mét “Nhµ nðíc dÞch vô”. Hy vängr»ng, trong tð¬ng lai kh«ng xa, môc tiªu ®ã sÏ trë thµnh hiÖn thùc.


33


CHð¥NG 2: LËP KÕ HO¹CH THùC HIÖN S¸NG KIÕN HUY §éNGC¤NG CHóNG THAM GIA VËN §éNG CHÝNH S¸CH

C«ng chóng bao gåm nhiÒu tÇng líp, giai tÇng kh¸c nhau trong x· héi. ViÖchuy ®éng c«ng chóng tham gia vËn ®éng chÝnh s¸ch lµ mét c«ng viÖc rénglín, phøc t¹p, thðêng xuyªn vµ l©u dµi. V× vËy, cÇn cã nh÷ng s¸ng kiÕn vÒhuy ®éng c«ng chóng tham gia vËn ®éng chÝnh s¸ch víi tÇm nh×n, sø mÖnhvµ môc ®Ých râ rµng. Sau khi cã s¸ng kiÕn, cÇn lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn s¸ngkiÕn vÒ huy ®éng c«ng chóng tham gia vËn ®éng chÝnh s¸ch mét çch cô thÓ.

1. TÇm nh×n, sø mÖnh vµ môc ®Ých cña s¸ng kiÕn vËn ®éng chÝnhs¸ch

Mçi s¸ng kiÕn vËn ®éng chÝnh s¸ch (sau ®©y sÏ gäi t¾t lµ s¸ng kiÕn) ®Òu ph¶ib¾t ®Çu tõ viÖc x¸c ®Þnh tÇm nh×n, sø mÖnh vµ môc ®Ých cña s¸ng kiÕn métçch râ rµng vµ thèng nhÊt.

TÇm nh×n cña mét s¸ng kiÕn cÇn chØ râ viÔn c¶nh: Trong tð¬ng lai, nÕu s¸ngkiÕn ®ã thµnh c«ng th× sÏ ®em l¹i kÕt qu¶ g×? Lîi Ých g×? TÇm nh×n sÏ t¹o ®iÒukiÖn ®Ó cô thÓ hãa sø mÖnh cña cuéc vËn ®éng chÝnh s¸ch. TÇm nh×n lµ nÒnmãng v÷ng ch¾c ®Ó çc thµnh viªn tham gia s¸ng kiÕn cïng phÊn ®Êu vðîtqua khã kh¨n, th¸ch thøc ®Ó trong tð¬ng lai sÏ ®¹t ®Õn mét chÝnh s¸ch tèth¬n.

TÇm nh×n cña mét s¸ng kiÕn cÇn ®¸p øng çc yªu cÇu sau:

• CÇn ®Þnh hðíng râ hÖ thèng chÝnh s¸ch trong tð¬ng lai.

• CÇn t¹o kh¶ n¨ng khuyÕn khÝch vµ ®éng viªn çc thµnh viªn tham giatÝch cùc vµo cuéc vËn ®éng chÝnh s¸ch.

• CÇn cã tÝnh thùc tÕ vµ tÝnh kh¶ thi cao.

• CÇn thÓ hiÖn râ nguyÖn väng vµ sù kh¸c biÖt cña çc thµnh viªn trongc«ng chóng tham gia s¸ng kiÕn vËn ®éng chÝnh s¸ch.

Sø mÖnh cña mét s¸ng kiÕn cÇn chØ râ môc ®Ých ®Ò xuÊt vµ ®Þnh hðíng cuécvËn ®éng. CÇn tr¶ lêi çc c©u hái:

•Môc ®Ých, nhu cÇu vµ c¬ héi cña s¸ng kiÕn lµ g×?

• CÇn tæ chøc nhð thÕ nµo ®Ó ®¹t ®ðîc môc ®Ých ®ã?


34


• Nguyªn t¾c mµ cuéc vËn ®éng chÝnh s¸ch sÏ theo ®uæi lµ g×? VÝ dô: b×nh®¼ng, d©n chñ, minh b¹ch vµ tr¸ch nhiÖm.

• §èi tðîng hðëng lîi lµ ai? CÇn ph¶i lµm gi? Lµm ë ®©u vµ bao giê?

Môc ®Ých vµ môc tiªu cña s¸ng kiÕn:

Môc ®Ých lµ nh÷ng bðíc c¬ b¶n ®Ó ®¹t ®ðîc tÇm nh×n cña cuéc vËn ®éngchÝnh s¸ch ®· ®Æt ra. Cã nh÷ng môc ®Ých rÊt ng¾n h¹n, cã thÓ ®¹t ®ðîc trongvßng vµi ba th¸ng, nhðng còng cã nh÷ng môc ®Ých dµi h¹n.

Môc tiªu lµ nh÷ng çi mèc cô thÓ cÇn ®¹t tíi, cã nghÜa lµ nÕu ®¹t ®ðîc çcmôc tiªu ®· x¸c ®Þnh, th× sÏ ®¹t ®ðîc môc ®Ých ®Æt ra. Nh÷ng môc tiªu nµy lµmét lo¹t nh÷ng kÕt qu¶ mong ®îi cô thÓ, cã thÓ ®o ®Õm ®ðîc, cã thÓ ®¹t ®ðîcvµ phï hîp víi môc ®Ých ®· ®Æt ra.

Çc ho¹t ®éng hay çc bðíc hµnh ®éng lµ nh÷ng bðíc cô thÓ tiÕn hµnh ®Ó®¹t ®ðîc çc môc tiªu ®Æt ra. Nh÷ng bðíc tiÕn hµnh ho¹t ®éng cÇn tr¶ lêi çcc©u hái: Çi g× cÇn ph¶i lµm? Ai chÞu tr¸ch nhiÖm? Khi nµo cÇn hoµn thµnh?

Çc ho¹t ®éng nµy ®ðîc theo dâi bëi çc kÕ ho¹ch hµnh ®éng, trong ®ã cãx¸c ®Þnh nguån lùc, nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i, vµ thêi gian cÇn thiÕt, còng nhðnh÷ng chØ sè ®Ó ®o ®ðîc møc ®é thµnh c«ng, qua ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ nh÷ngho¹t ®éng ®ðîc tiÕn hµnh.

Khi lËp tÇm nh×n, sø mÖnh, môc ®Ých, cÇn x¸c ®Þnh çch vËn ®éng ë tõng cÊphµnh chÝnh kh¸c nhau (vÝ dô: quèc gia, tØnh, huyÖn, vµ c¬ së). Xem l¹i thø tùðu tiªn ®· ®Æt ra ®Ó thay ®æi vÒ mÆt chÝnh s¸ch, thùc tiÔn vµ nguån lùc ®ðîcph©n bæ. Nh÷ng t×nh huèng hiÖn t¹i cã vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt hoÆc hiÖn ®angbøc xóc nhÊt lµ g×? Chóng ta mong muèn thay ®æi ®iÒu g× nhÊt?

H·y nhí, çc chiÕn dÞch vËn ®éng kh«ng nªn chØ phµn nµn vÒ nh÷ng vÊn ®ÒhiÖn t¹i cña hÖ thèng mµ ph¶i ®ða ra gi¶i ph¸p cô thÓ. §ã lµ lý do t¹i sao tÇmnh×n vµ môc ®Ých l¹i quan träng. Nh÷ng môc ®Ých vµ tÇm nh×n nµy gióp mäingðêi hiÓu hä lµm viÖc phôc vô môc ®Ých g×, chø kh«ng ph¶i chØ nh»m ®Êutranh chèng l¹i çi g×.

2. Tr¹ng th¸i vµ nguyªn nh©n cña sù thay ®æi

Trong thÕ giíi ngµy nay, nÕu chØ cã tÇm nh×n, môc ®Ých, thËm chÝ c¶ lßng saymª th«i chða ®ñ. Chóng ta cÇn ph¶i hiÓu sù thay ®æi sÏ diÔn ra nhð thÕ nµovµ ai sÏ lµm nªn sù thay ®æi ®ã.


35


Mét khi cã nhu cÇu cÇn thay ®æi, çc tæ chøc cã quyÒn lùc thðêng tiÕn hµnhmét lo¹t çc ho¹t ®éng ®Ó “tèi thiÓu hãa sù thay ®æi”, cã nghÜa lµ lµm cho sùthay ®æi ®ã Ýt g©y nªn x¸o trén nhÊt.

T×nh tr¹ng ®Çu tiªn thðêng lµ tõ chèi nhu cÇu cÇn thay ®æi. “NÕu t«i ®îithªm, cã thÓ nhu cÇu thay ®æi nµy sÏ biÕn mÊt”.

Giai ®o¹n thø hai lµ chèng l¹i sù thay ®æi. §Ó chèng l¹i sù thay ®æi, cã thÓsö dông nhiÒu h×nh thøc, nhðng th«ng thðêng lµ c«ng kÝch nh÷ng ngðêi gîi ýsù thay ®æi, vµ chØ trÝch nh÷ng ngðêi hðëng lîi tõ nh÷ng sù thay ®æi nµy. VÝdô, ®Ó chèng l¹i sù thay ®æi t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, ngðêi chèng l¹i thðêng chor»ng “ngðêi nghÌo lðêi lao ®éng, nªn kh«ng thÓ tù vðît lªn chÝnh m×nh”.

Giai ®o¹n thø ba x¶y ra chØ khi cã ®ñ ¸p lùc ®èi víi ngðêi ra quyÕt ®Þnh. Giai®o¹n nµy thðêng xoay quanh çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nh÷ng c©u hái nhð:

• Lµm thÕ nµo ®Ó thay ®æi trong ph¹m vi ng©n s¸ch cña chÝnh phñ cÊp?

• LiÖu çc chÝnh s¸ch, ph¸p luËt hiÖn hµnh cÇn ph¶i thay ®æi hay kh«ng?

• Vµ nÕu cã, th× ph¶i thay ®æi thÕ nµo? Çch tèt nhÊt ®Ó thay ®æi lµ cÇn cãsù ñng hé réng r·i ®Ó cã thÓ thay ®æi theo chiÒu hðíng tèt ®Ñp h¬n.

Nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch còng sÏ t×m çch ®Ó qu¶n lý sù thay ®æimét çch thÝch hîp. Hä thðêng h¹n chÕ nh÷ng thay ®æi cã thÓ lµm ¶nh hðëng®Õn çc vÊn ®Ò c¬ b¶n hoÆc nh÷ng thay ®æi cã tÝnh chÊt “nh¹y c¶m”, nhð: (i)Nh÷ng thay ®æi sÏ dÉn ®Õn ®ßi hái ph¶i thay ®æi vÒ tæ chøc; (ii) Nh÷ng thay®æi lµm ¶nh hðëng ®Õn nhiÖm vô, biªn chÕ vµ c¬ cÊu tæ chøc cña bé m¸yqu¶n lý nhµ nðíc; (iii) Nh÷ng thay ®æi ®ßi hái ph¶i söa ®æi luËt ph¸p vµ quichÕ; (iv) Nh÷ng thay ®æi lµm “bÊt lîi” cho ®êi sèng cña nh÷ng nhãm bÞ ¶nhhðëng (vÝ dô, hä ph¶i nép thuÕ cao h¬n).

Giai ®o¹n cuèi cïng lµ hîp t¸c, tho¶ hiÖp vµ duy tr× ®éng lùc. Mét khi chóngta thuyÕt phôc ®ðîc çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ hä ®· thÊy cÇn thiÕtvµ nhÊt ®Þnh ph¶i ra quyÕt ®Þnh thay ®æi chÝnh s¸ch th× chóng ta cÇn tiÕp tôccéng t¸c chÆt chÏ víi hä, cïng víi hä x©y dùng çc chÝnh s¸ch míi, qui chÕmíi vµ c¬ cÊu míi. Chóng ta cÇn tiÕp tôc hîp t¸c víi rÊt nhiÒu ngðêi vµ nhiÒuc¬ quan, thËm chÝ hîp t¸c víi nh÷ng ngðêi vµ c¬ quan kh«ng cã cïng quan®iÓm víi chóng ta trong giai ®o¹n ban ®Çu. §Ó lµm ®ðîc ®iÒu ®ã, cÇn cã sùtháa hiÖp, cã thÓ lµ rÊt khã kh¨n, ®Æc biÖt khi kÕt qu¶ cuèi cïng kh«ng ®ðîctÝch cùc vµ ®¹t møc ®é mµ b¹n mong muèn so víi môc ®Ých ban ®Çu ®Æt ra.


36


§ã lµ lý do t¹i sao giai ®o¹n cuèi cïng nµy cÇn ph¶i tËp trung ®Ó duy tr× ®énglùc lµm viÖc. Chóng ta cã thÓ cã mét sè nhðîng bé nhÊt ®Þnh, ®iÒu quan tränglµ nhËn thÊy ®· cã sù c¶i thiÖn. CÇn lðu ý ®Õn viÖc tuyªn dð¬ng, x©y dùng l¹i®éi ngò, x¸c ®Þnh bðíc tiÕp theo ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn vð¬n lªn, vð¬n tíi tÇmnh×n mµ chóng ta ®Æt ra. NÕu kh«ng, chóng ta sÏ cã nguy c¬ mÊt hÕt nh÷ngg× mµ chóng ta ®· lµm ®ðîc.

3. Nh÷ng t¸c nh©n mang l¹i sù thay ®æi

VËn ®éng nh»m mang l¹i nh÷ng thay ®æi tÝch cùc, n©ng cao vµ c¶i thiÖn cuécsèng cña nhiÒu ngðêi. Khi chóng ta tham gia vËn ®éng, chÝnh chóng ta lµnh÷ng “t¸c nh©n thay ®æi”. T¸c nh©n mang ®Õn sù thay ®æi lµ nh÷ng ngðêitham gia vµo çc ho¹t ®éng sau ®©y:

• Nh÷ng ngðêi ®i tham dù çc cuéc häp, trùc tiÕp nªu ý kiÕn cña m×nh.

• Nh÷ng ngðêi ®ãng vai trß nhð chÊt xóc t¸c, b»ng çch nªu lªn çc ýtðëng míi vÒ chÝnh s¸ch nhð: (i) Nªu lªn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch¶nh hðëng tíi ngðêi nghÌo vµ lµm thÕ nµo ®Ó ®iÒu chØnh phï hîp vµ t¹o®iÒu kiÖn ®Ó hä tham gia; (ii) Gióp nh÷ng ngðêi kh¸c hiÓu sù thay ®æi sÏdiÔn ra nhð thÕ nµo; (iii) §iÒu phèi çc ho¹t ®éng ®Ó t¹o ra sù thay ®æi;(iv) Gióp mäi ngðêi lµm viÖc theo nhãm (cã tinh thÇn ®ång ®éi); (v) T¹o®iÒu kiÖn chia sÎ th«ng tin víi nh÷ng ngðêi ra quyÕt ®Þnh.

T¸c nh©n thay ®æi cÇn l¾ng nghe, häc hái, ph¶n håi, vËn ®éng, theo ®uæi, canthiÖp, liªn kÕt, vµ t¹o ®iÒu kiÖn. Chóng ta cÇn l¾ng nghe ý kiÕn, häc hái vÒçc vÊn ®Ò x· héi, kinh tÕ, chÝnh trÞ, lÞch sö, vµ çc yÕu tè kh¸c cã thÓ ¶nhhðëng ®Õn ç nh©n vµ çc nhãm ®èi tðîng céng ®ång tõ çc cö tri, çn bé,nh©n viªn nhµ nðíc, nhµ lËp ph¸p, nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Õnçc tæ chøc, ç nh©n cïng lµm çc c«ng t¸c vËn ®éng.

Chóng ta vËn ®éng cho çc vÊn ®Ò quan träng mµ céng ®ång vµ cö tri quant©m nªn chóng ta cÇn ph¶n håi l¹i çc c©u hái vµ nhu cÇu cña hä. Ngoµi ra,chóng ta cÇn liªn kÕt nh÷ng ngðêi cã cïng chÝ hðíng, t¹o ®iÒu kiÖn vµ ®iÒuhµnh çc cuéc häp vµ th¶o luËn còng nhð tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng cÇn thiÕt®Ó gióp t¹o nªn sù ®ång thuËn vµ t¹o ®éng lùc cÇn thiÕt ®Ó cã sù thay ®æi.


37


4. Tæ chøc thùc hiÖn s¸ng kiÕn vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng ®èi víic«ng chóng

Muèn thu hót c«ng chóng tham gia cuéc vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng cÇn ph¶ibiÕt qui tr×nh tæ chøc c«ng chóng tham gia vËn ®éng chÝnh s¸ch. Dðíi ®©y sÏcung cÊp çc kiÕn thøc cÇn thiÕt cã liªn quan víi vÊn ®Ò thu hót, tæ chøc c«ngchóng tham gia vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng.

4.1. X¸c ®Þnh c¬ quan liªn quan

C¬ quan liªn quan lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm x©y dùng chÝnh s¸ch c«nghoÆc c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm so¹n th¶o çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt,v¨n b¶n hðíng dÉn thùc thi chÝnh s¸ch c«ng ®· ban hµnh. CÇn xem th«ngb¸o trªn mét sè trang web cña çc c¬ quan cña Quèc Héi(http:\\www.duthaoonline.quochoi.vn) hoÆc c¬ quan ChÝnh phñ ®Ó biÕt rânhiÖm vô cña çc çc c¬ quan. Tõ ®ã, lùa chän çc c¬ quan liªn quan ®ÕnchÝnh s¸ch c«ng mµ chóng ta ®ang cÇn vËn ®éng.

4.2. X¸c ®Þnh “nguêi liªn l¹c” hay “nhãm liªn l¹c” trong çc c¬ quanliªn quan

§ã lµ nh÷ng ngðêi ®ðîc çc c¬ quan liªn quan giao tr¸ch nhiÖm biªn so¹n,biªn tËp, xem xÐt, hay söa ®æi chÝnh s¸ch. Chóng ta cÇn x©y dùng mèi quanhÖ l©u dµi víi nhãm ngðêi nµy trong çc c¬ quan liªn quan. Chóng ta cÇnbiÕt hä lµ ai, vÊn ®Ò mµ chóng ta ®ang quan t©m, còng nhð nh÷ng søc m¹nhvµ nguån lùc mµ chóng ta ®ang mang tíi. Chóng ta cÇn biÕt ph¶i göi ý kiÕncho ai ®Ó th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò mµ m×nh ®ang quan t©m vµ dù kiÕn ®ãng gãpcña m×nh cho chÝnh s¸ch ®ã. Chóng ta cÇn biÕt ai lµ ngðêi cã thÓ hðíng dÉnchóng ta thùc hiÖn c«ng viÖc mét çch hiÖu qu¶.

4.3. X©y dùng mèi quan hÖ víi chÝnh quyÒn ®Þa phð¬ng vµ çn bénhµ nðíc

§iÒu quan träng lµ, chóng ta cÇn x¸c ®Þnh râ c¬ quan nµo ®ðîc giao tr¸chnhiÖm x©y dùng qui chÕ hðíng dÉn thùc thi chÝnh s¸ch t¹i ®Þa phð¬ng, x¸c®Þnh ®ðîc çn bé nµo ®ang phô tr¸ch chÝnh s¸ch chóng ta cÇn vËn ®éng. Duytr× mèi quan hÖ hîp t¸c víi çc çn bé nhµ nðíc còng rÊt quan träng.Th«ngthðêng hä cã thÓ cung cÊp th«ng tin vµ tð vÊn vÒ çc vÊn ®Ò chuyªn m«nhay kü thuËt. Chóng ta cÇn s½n sµng cung cÊp th«ng tin cho hä, nãi chuyÖnvíi hä vÒ çc vÊn ®Ò mµ chóng ta ®ang quan t©m, trao ®æi víi hä nh÷ng kinhnghiÖm thùc tiÔn lµ nh÷ng g× thùc sù hiÖu qu¶ trªn thùc tÕ. CÇn mêi ®¹i diÖn


38


cña çc c¬ quan ®ã tham dù vµo çc cuéc häp, héi nghÞ, çc sù kiÖn mµchóng ta tæ chøc, cung cÊp th«ng tin, s¸ch b¸o, tê r¬i, tin tøc cã liªn quan ®Ót¹o ®iÒu kiÖn cho hä hiÓu nh÷ng viÖc chóng ta ®ang lµm.

4.4. N¾m v÷ng luËt, chÝnh s¸ch, çc v¨n b¶n dðíi luËt ®Ó thùc hiÖnchÝnh s¸ch hay thùc thi luËt ®ã

Khi thùc hiÖn vËn ®éng chÝnh s¸ch t¹i mét ®Þa phð¬ng nµo ®ã, cÇn rµ so¸t,thu thËp çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt vÒ çc chÝnh s¸ch ®ang ¸p dông t¹i®Þa phð¬ng, nhÊt lµ çc chÝnh s¸ch do chÝnh quyÒn ®Þa phð¬ng ban hµnh, kÓc¶ çc thñ tôc hµnh chÝnh do ®Þa phð¬ng qui ®Þnh. Chóng ta cÇn biÕt nh÷ngthñ tôc hµnh chÝnh do ®Þa phð¬ng qui ®Þnh, c¬ quan nµo cã thÈm quyÒn banhµnh çc v¨n b¶n vµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ë ®Þa phð¬ng vµ qui tr×nh mµ c¬quan ®ã ph¶i thùc hiÖn, nh÷ng ®iÒu g× kh«ng ®ðîc phÐp thùc hiÖn t¹i ®Þaphð¬ng. §ã lµ nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt vµ cÇn t«n träng çc qui ®Þnh ë ®Þaphð¬ng.

4.5. Xem tin tøc trªn çc phð¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng

CÇn theo dâi nh÷ng ho¹t ®éng cña çc c¬ quan vµ xem nh÷ng ho¹t ®éng ®ãcã ¶nh hðëng nhð thÕ nµo ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chóng ta ®ang nªu, ®Õn céng®ång vµ thÈm quyÒn ban hµnh çc v¨n b¶n vµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ë ®Þaphð¬ng. Ph¶i cã ngðêi chÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi çc tin tøc trªn truyÒn th«ngvµ çc kªnh th«ng tin kh¸c ®Ó biÕt t×nh h×nh (nhÊt lµ trªn çc b¸o chÝnh, hayb¸o chuyªn ngµnh).

4.6. X©y dùng kÕ ho¹ch hµnh ®éng

KÕ ho¹ch hµnh ®éng cña mét cuéc vËn ®éng cÇn bao gåm:

• B×nh luËn (c¶ m¨t tÝch cùc vµ mÆt tiªu cùc) vÒ tõng vÊn ®Ò cña chÝnhs¸ch, nªu râ çc khuyÕn nghÞ cô thÓ ®Ó c¶i thiÖn vµ gi¶i thÝch lý do ®ðara nh÷ng ®Ò xuÊt ®ã;

• Nªu râ tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan;

• §¸nh gi¸ xem cã thÓ cã nh÷ng ç nh©n hoÆc c¬ quan nµo cã thÓ sÏ ph¶n®èi çc ®Ò xuÊt cña chóng ta ;

• KÕ ho¹ch ®Ó ®èi phã víi nh÷ng ý kiÕn ph¶n ®èi vµ nh÷ng tháa hiÖp chóngta cã thÓ chÊp nhËn ®ðîc;

4.7. X©y dùng mèi quan hÖ víi çc tæ chøc cïng quan t©m

Trong m¹ng lðíi vËn ®éng còng cã thÓ cã nh÷ng thµnh viªn mµ chóng ta


39


chða hîp t¸c hoÆc Ýt hîp t¸c. ChÝnh v× vËy, chóng ta cÇn lµm viÖc víi çcnhãm kh¸c nhau ®Ó cïng chia sÎ nh÷ng th«ng ®iÖp còng nhð chia sÎ c«ngviÖc khi vËn ®éng. Cè g¾ng x©y dùng sù ®ång thuËn trong çc nhãm chuyªnm«n vµ nh÷ng nhãm trong céng ®ång, hay çc nhãm phi chÝnh phñ.

4.8. H·y chÊp nhËn vµ t¸n thµnh viÖc tiÕp nhËn ý kiÕn ®ãng gãp cho®Ò xuÊt cña b¹n

Nh÷ng th«ng tin dïng lµm c¬ së vµ nh÷ng ý kiÕn, ®Ò xuÊt cña chóng ta vÒchÝnh s¸ch cÇn ®ða ra th¶o luËn, lÊy ý kiÕn ë çc bªn liªn quan vµ yªu cÇuhä cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thèng nhÊt çc ý kiÕn nµy.

KhuyÕn khÝch çc tæ chøc kh¸c cïng tham gia vµ tÝch cùc thu nhËn ý kiÕn®ãng gãp cña çc ç nh©n cã ¶nh hðëng.

CÇn th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò ®Ò xuÊt trªn nÒn t¶ng cña nh÷ng qui ®Þnh hiÖnhµnh vµ tham kh¶o ý kiÕn cña nhiÒu bªn liªn quan trðíc khi ®i ®Õn b×nh luËnvµ ®Ò xuÊt cña chóng ta.

4.9. Sö dông chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p hiÖn hµnh cho phÐp ngðêi d©nvµ çc tæ chøc tham gia

Sö dông çc ®iÒu kho¶n hiÖn hµnh vÒ cho phÐp ngðêi d©n ®ðîc quyÒn ®ãnggãp ý kiÕn vµ khiÕu n¹i. VÝ dô: NÕu c¬ quan hµnh chÝnh kh«ng xem xÐt ®Õnçc yªu cÇu cña chóng ta, chóng ta cã thÓ yªu cÇu ®oµn ®¹i biÓu quèc héi®Þa phð¬ng thùc hiÖn vai trß gi¸m s¸t cña hä.

Chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh râ môc tiªu, néi dung, kÕt qu¶ mong muèn ®¹t ®ðîckhi tham gia ý kiÕn vµo çc chÝnh s¸ch theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt.

4.10. Huy ®éng céng ®ång tham gia

X©y dùng m¹ng lðíi hç trî t¹i céng ®ång ®Ó cã thÓ hç trî vµ cung cÊp th«ngtin ®Õn céng ®ång mét çch dÔ dµng. Cung cÊp cho çc thµnh viªn trongm¹ng lðíi céng ®ång nh÷ng mÉu thð víi th«ng ®iÖp ®¬n gi¶n ®Ó hä cã thÓhiÓu ®ðîc nh÷ng vÊn ®Ò.

Sö dông çc c«ng nghÖ mµ chóng ta ®· cã nhð: websites, e-mail, v.v… Chóý ®ða ra çc sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó dÉn chøng.

5. Tæ chøc c«ng t¸c vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng

5.1. VËn ®éng th«ng qua c«ng t¸c truyÒn th«ng ë cÊp c¬ së

Mäi ngðêi ®Òu cã thÓ nhËn ®uîc th«ng tin qua çc phð¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i


40


chóng vµ phð¬ng tiÖn truyÒn th«ng cña nhãm vËn ®éng chÝnh s¸ch vµ phð¬ngtiÖn truyÒn th«ng t¹i ®Þa phð¬ng.V× vËy, cÇn sö dông çc kªnh nµy ®Ó vËn®éng chÝnh s¸ch t¹i cÊp c¬ së. Sö dông çc phð¬ng tiÖn nµy vµ çc phð¬ngtiÖn truyÒn th«ng t¹i céng ®ång ®Ó truyÒn çc th«ng ®iÖp tíi c«ng chóng nãichung sÏ cã t¸c dông tèt.

Nh÷ng bµi phãng sù hay nh÷ng c©u chuyÖn ®ðîc th«ng tin qua b¸o chÝ, ®µiph¸t thanh, truyÒn h×nh cã thÓ lµm cho mäi ngðêi ñng hé chóng ta vµ thamgia tÝch cùc h¬n.

5.2. X©y dùng m¹ng lðíi tæ chøc huy ®éng céng ®ång

Cã nhiÒu tæ chøc cïng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc mµ chóng ta muèn vËn ®éng.CÇn ph¶i thiÕt lËp, x©y dùng m¹ng lðíi hîp t¸c hiÖu qu¶ víi çc tæ chøc nµy®Ó cã tiÕng nãi chung vµ m¹nh mÏ h¬n nh»m vµo môc ®Ých chung. Çc thµnhviªn m¹ng lðíi cã thÓ chia sÎ nguån lùc, gi¶m c¹nh tranh vÒ nguån lùc vµthêi gian dµnh cho ngðêi ñng hé hay tham gia, cïng tæ chøc diÔn ®µn th¶oluËn vÒ çc vÊn ®Ò, vµ cÇn ph¶i cã nh÷ng çch hiÖu qu¶ h¬n ®Ó lµm viÖc víiçc c¬ quan vµ tæ chøc ë ®Þa phð¬ng. Çc m¹ng lðíi nµy cã thÓ mang ®Õnsøc m¹nh vÒ sè lðîng, sù ®a d¹ng vµ më réng kü n¨ng còng nhð tr×nh ®échuyªn m«n.

V× cã nhiÒu lîi Ých trong viÖc lµm viÖc theo m¹ng lðíi trong qu¸ tr×nh vËn ®éng,nhðng t¹i sao h×nh thøc nµy chða phæ biÕn vµ hiÖu qu¶? Nguyªn nh©n chÝnhlµ khi lµm viÖc theo liªn minh hay m¹ng lðíi, chóng ta chða n¾m v÷ng mét sèkü n¨ng quan träng vÒ tæ chøc vµ lµm viÖc theo nhãm.

5.3. Nh÷ng gîi ý vÒ x©y dùng m¹ng lðíi vËn ®éng chÝnh s¸ch

Khi chóng ta xem xÐt ®Õn sù tham gia hay b¾t ®Çu thµnh lËp m¹ng lðíi, h·yxem xÐt nh÷ng c©u hái dðíi ®©y:

•M¹ng lðíi nµy lµ t¹m thêi hay l©u dµi?

• Nh÷ng vÊn ®Ò cña nhãm sÏ ®ða ra liÖu mäi nguêi cã thèng nhÊt haykh«ng?

• Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau cña çc thµnh viªn trong m¹ng lðíi hay nh÷ngthµnh viªn tiÒm n¨ng cña m¹ng lðíi?

•Mçi thµnh viªn trong nhãm ph¶i cung cÊp nh÷ng g×?

• Nh÷ng g× thµnh viªn trong m¹ng lðíi bÞ mÊt hoÆc cã thÓ thu ®ðîc nh÷ngg× khi tham gia m¹ng lðíi?


41


• Cã nh÷ng xung ®ét g× gi÷a çc thµnh viªn vµ cÇn ph¶i tháa hiÖp nhð thÕnµo? LiÖu chóng ta cã thÓ tháa hiÖp ®ðîc hay kh«ng? Lµm thÕ nµo ®Ógi¶i quyÕt ®ðîc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã?

GENCOMNET vµ nç lùc b×nh ®¼ng giíi ë ViÖt Nam

M¹ng Giíi vµ Ph¸t triÓn Céng ®ång (GENCOMNET) lµ m¹ng tù nguyÖncña çc tæ chøc phi chÝnh phñ ViÖt Nam, çc nhµ nghiªn cøu, qu¶n lý vµho¹t ®éng thùc tiÔn, hîp t¸c trªn çc lÜnh vùc ho¹t ®éng v× b×nh ®¼ng vµc«ng b»ng giíi, gãp phÇn x©y dùng vµ thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch b×nh®¼ng giíi cña nhµ nðíc.

Víi môc tiªu gãp phÇn ¶nh hðëng tÝch cùc ®Õn viÖc x©y dùng vµ thùc thichÝnh s¸ch v× mét x· héi b×nh ®¼ng, c«ng b»ng giíi, vµ quyÒn phô n÷®ðîc b¶o vÖ, GENCOMNET tËp trung vµo hai ho¹t ®éng lµ (i) vËn ®éngnh»m ®Èy m¹nh thùc thi c«ng ðíc chèng mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö®èi víi phô n÷ (CEDAW) ë ViÖt Nam, vµ (ii) vËn ®éng nh»m gãp phÇnx©y dùng luËt b×nh ®¼ng giíi vµ luËt phßng chèng b¹o lùc gia ®×nh vµ x©ydùng nghÞ ®Þnh hðíng dÉn thùc thi hai luËt trªn.

ViÖt Nam tham gia c«ng ðíc CEDAW ngµy 29/7/1980 vµ Héi ®ång Nhµnðíc (nay lµ Quèc héi) ®· phª chuÈn c«ng ðíc nµy vµo ngµy 27/11/1981.Theo qui ®Þnh 4 n¨m/ lÇn, ViÖt Nam cã b¸o ço vÒ t×nh h×nh thùc hiÖnCEDAW cña nðíc m×nh. GENCOMNET ®ãng vai trß lµ ®Çu mèi tËp hîpmét sè NGOs lÇn ®Çu tiªn x©y dùng b¸o ço ®éc lËp cña NGOs nh×nnhËn viÖc thùc hiÖn c«ng ðíc CEDAW cña chÝnh phñ vµ ®ða ra nh÷ngkiÕn nghÞ víi chÝnh phñ vÒ thùc hiÖn CEDAW. B¸o ço nµy ®· ®ðîc ñyban CEDAW cña Liªn hiÖp quèc hoan nghªnh; ®ång thêi nhiÒu khuyÕnnghÞ ®· ®ðîc ñy ban ®Ò cËp trong b¶n kÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ ®èi víiViÖt Nam.

Trong chuçi ho¹t ®éng gãp phÇn vËn ®éng chÝnh s¸ch x©y dùng luËt B×nh®¼ng giíi vµ luËt Phßng chèng b¹o lùc gia ®×nh, GENCOMNET ®· cöchuyªn gia tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng luËt vµ çc cuéc häp thamvÊn x©y dùng nghÞ ®Þnh hðíng dÉn luËt. Ngoµi ra, GENCOMNET cßn tæchøc héi th¶o (phèi hîp víi Quèc héi) ®Ó vËn ®éng hµnh lanh, héi th¶ochia sÎ kinh nghiÖm cña çc NGOs trong thùc hiÖn dù ¸n phßng chèngb¹o lùc gia ®×nh, vµ héi th¶o ®Ó NGOs gãp ý dù th¶o luËt, nghÞ ®Þnh hðíng


42


6. X©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc vËn ®éng chÝnh s¸ch

6.1. Qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc

Khi ®· hiÓu râ qu¸ tr×nh thay ®æi diÔn ra nhð thÕ nµo, chóng ta cÇn ph¶i lËpkÕ ho¹ch chiÕn lðîc ®Ó tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng nh»m mang l¹i nh÷ng thay®æi nhð mong muèn. KÕ ho¹ch nµy sÏ gióp ®Þnh hðíng, thóc ®Èy vµ truyÒnc¶m høng cho nh÷ng nguêi liªn quan vµ nh÷ng ngðêi tham gia, t¹o ®iÒu kiÖn®Ó h×nh thµnh tæ chøc, phong trµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch mét çch réng r·i. KÕho¹ch nµy sÏ gióp chóng ta lËp thø tù ðu tiªn ®èi víi nguån lùc h¹n chÕ cñam×nh.

KÕ ho¹ch chiÕn lðîc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mäi ngðêi trong tæ chøc cña m×nhcïng thèng nhÊt môc tiªu, néi dung ho¹t ®éng vµ thø tù ðu tiªn cña çc ho¹t®éng trong ®iÒu kiÖn nguån lùc h¹n chÕ cña m×nh. V× vËy, chóng ta cÇn x©ydùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc ®Ó thùc hiÖn çc ho¹t ®éng nh»m mang l¹i nh÷ngthay ®æi nhð mong muèn.

X©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc lµ c¬ héi ®Ó mäi ngðêi th¶o luËn réng r·i vÒ®Þnh hðíng vµ néi dung cña kÕ ho¹ch, n©ng cao nhËn thøc vµ thóc ®Èy nh÷ngngðêi liªn quan tham gia ý kiÕn.

Qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc cÇn ph¶i x¸c ®Þnh:

(i) Môc tiªu c¬ b¶n mµ mäi ngðêi ®Òu cã thÓ hiÓu ®ðîc;

(ii) Çc nguån lùc hiÖn cã;

(iii) Nguån lùc mµ chóng ta cÇn cã;

dÉn luËt vÒ B×nh ®¼ng giíi vµ luËt Phßng chèng b¹o lùc gia ®×nh. Çcbiªn b¶n gãp ý ®ðîc tæng hîp vµ göi cho ban so¹n th¶o luËt ®Ó c©n nh¾csöa ®æi nh÷ng ®iÓm cÇn thiÕt. Cuéc häp víi ®¹i biÓu Quèc héi do Trungt©m Nghiªn cøu vµ øng dông Khoa häc vÒ Giíi – Gia ®×nh - Phô n÷ vµ VÞthµnh niªn (CSAGA) tæ chøc víi chñ ®Ò “TiÕng nãi ngðêi trong cuéc” lµmét vÝ dô. Trong héi th¶o nµy CSAGA ®· mêi mét sè n¹n nh©n b¹o lùcgia ®×nh ph¸t biÓu t×nh tr¹ng b¹o lùc gia ®×nh cña m×nh, nh÷ng khã kh¨ncña n¹n nh©n. Cuéc häp ®· cã t¸c ®éng ®èi víi çc ®¹i biÓu Quèc héitrong qu¸ tr×nh xem xÐt th«ng qua luËt B×nh ®¼ng giíi, ®Æc biÖt th«ng quachð¬ng “C¬ së hç trî n¹n nh©n”.


43


(iv) KÕt qu¶ cô thÓ cÇn ®¹t tíi;

6.2. Mét sè nguyªn t¾c vÒ lËp kÕ ho¹ch chiÕn lðîc

CÇn lðu ý mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y:

Thu hót sù tham gia cña mäi ngðêi, mäi tæ chøc

Trªn thùc tÕ, kh«ng cã ç nh©n hoÆc tæ chøc nµo cã kh¶ n¨ng x©y dùng hoÆctæ chøc thùc hiÖn toµn bé chiÕn lðîc mét çch riªng rÏ ®ðîc v× vËy, cÇn t¹o®iÒu kiÖn ®Ó mçi ngðêi, mçi tæ chøc ®Òu cã c¬ héi ®ãng gãp ý kiÕn cña m×nhtrong qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn lðîc.

X©y dùng sù ®oµn kÕt lµ ®iÒu cèt yÕu cña mét nhãm lµm viÖc hiÖu qu¶

Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc nhãm, khi x©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc, mäi ngðêiph¶i ®ðîc phÐp b×nh luËn, ®ãng gãp th¼ng th¾n çc ý tðëng ®· ®ða ra, nhðngkh«ng c«ng kÝch lÉn nhau hay b¶o thñ gi÷ çc ý kiÕn cña m×nh v× ®éng c¬ çnh©n. §iÒu quan träng lµ ph¶i cïng ®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh ®Ó lËp ®ðîc kÕho¹ch chiÕn lðîc cã tÝnh kh¶ thi.

X©y dùng tinh thÇn hîp t¸c khi lµm viÖc nhãm

ViÖc lËp kÕ ho¹ch chiÕn lðîc hiÖu qu¶ nhÊt lµ khi mäi ngðêi cïng suy nghÜmét çch chiÕn lðîc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò dµi h¹n còng nhð ng¾n h¹n. Mäi ngðêicÇn thÊy ®ðîc bøc tranh tæng thÓ còng nhð tõng chi tiÕt trong viÖc lËp kÕho¹ch chiÕn lðîc vµ cã tinh thÇn hîp t¸c chÆt chÏ víi nhau khi x©y dùng kÕho¹ch.

Lùa chän c«ng cô vµ phð¬ng ph¸p vËn ®éng tham gia ý kiÕn thÝch hîp

• KhuyÕn khÝch mäi ngðêi tham gia ý kiÕn, vµ chÊp nhËn tÊt c¶ çc ý kiÕnvµ ý tðëng cña mäi ngðêi chø kh«ng tranh luËn. CÇn chó ý lµ khi chóngta “®Ëp bÑp” ý kiÕn cña ngðêi kh¸c, tøc lµ chÝnh chóng ta ®· ®¸nh mÊtc¬ héi tiÕp cËn víi nh÷ng th«ng tin vµ ý tðëng quý gi¸.

• §Ó t¹o ra mét nhãm lµm viÖc hiÖu qu¶ cÇn cã sù hiÓu biÕt s©u s¾c, kinhnghiÖm, kh¶ n¨ng chuyªn m«n, vµ sù s¸ng t¹o cña tõng thµnh viªn vµlùa chän c«ng cô vµ phð¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó tËn dông hÕt nh÷ng kh¶n¨ng cña hä. CÇn lùa chän c«ng cô vµ phð¬ng ph¸p h÷u Ých vµ phï hîp®Ó vËn ®éng mäi ngðêi tham gia ®ãng gãp ý kiÕn nhiÒu h¬n trong qu¸tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lðîc cña nhãm.

§©y lµ mét vµi vÝ dô vÒ çch thøc huy ®éng ý kiÕn: mäi ngðêi cã thÓ “®éngn·o”, tham gia ý kiÕn theo tõng nhãm nhá hay tËp trung c¶ nhãm lín ®Ó gãp


44


ý kiÕn. Khi ®éng n·o, quan träng lµ ph¶i ghi l¹i hÕt tÊt çc ý tðëng cña çnh©n. Mét çch kh¸c lµ cho tõng ngðêi viÕt ý tðëng cña m×nh ra mét mÈu giÊysau ®ã th¶o luËn theo nhãm nhá. ý tðëng ç nh©n sÏ ®ðîc th¶o luËn ë nhãmnhá. Sau ®ã nhãm sÏ tr×nh bµy kÕt qu¶ cho c¶ nhãm lín ®Ó cïng th¶o luËn.Çch nµy sÏ t¹o c¬ héi thu hót ®ðîc ý kiÕn cña nh÷ng ngðêi kh«ng thÝch hoÆce ng¹i ph¸t biÓu trðíc ®¸m ®«ng. Çch nµy còng t¹o c¬ héi ®Ó thµnh viªn“thö” nªu ý tðëng cña m×nh trong mét “céng ®ång” nhá h¬n vµ an toµn h¬ntrðíc khi ®ða ra th¶o luËn toµn nhãm.

NÕu chóng ta nhËn thÊy nh÷ng sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a çc thµnh viªn th×viÖc ph©n nhãm hay ®Ó ph©n c«ng cho tõng phÇn cña kÕ ho¹ch chiÕn lðîccòng lµ mét çch lµm rÊt hay.

6.3. C«ng cô ®Ó lËp kÕ ho¹ch chiÕn lðîc

§Ó x¸c ®Þnh néi dung cô thÓ cña kÕ ho¹ch chiÕn lðîc, cÇn tr¶ lêi 10 c©u háiquan träng sau ®©y:

C©u hái 1: Chóng ta muèn g×?

C©u hái nµy sÏ gióp chóng ta x¸c ®Þnh môc tiªu, bao gåm çc néi dung:

• T×nh h×nh hiÖn t¹i cã nh÷ng vÊn ®Ò g×? Vµ t¹i sao l¹i diÔn ra t×nh h×nh ®ã?

• Nh÷ng ho¹t ®éng chóng ta sÏ lµm gióp thay ®æi t×nh h×nh nhð thÕ nµo(kÕt qu¶)? Chóng ta muèn cuéc sèng cña mäi ngðêi trong céng ®ångcña m×nh thùc sù sÏ thay ®æi ra sao? C©u hái nµy liªn quan ®Õn c¶ môc®Ých vÒ néi dung vµ môc ®Ých cña c¶ qu¸ tr×nh. VÝ dô: néi dung hay chÝnhs¸ch mµ chóng ta muèn ®¹t ®ðîc lµ cung cÊp çc dÞch vô x· héi chongðêi nghÌo (trî cÊp), chÝnh s¸ch x¸c ®Þnh thu nhËp cña hé nghÌo …§Ó ®¹t ®ðîc ®iÒu nµy, trðíc khi tiÕn hµnh thùc hiÖn, cÇn t¹o ®iÒu kiÖncho hé gia ®×nh nghÌo nhÊt cã c¬ héi tham gia vµo qu¸ tr×nh vËn ®éngcña m×nh, çch thøc ®¬n gi¶n hãa qui tr×nh thùc hiÖn ng©n s¸ch nhµnðíc, vµ thay ®æi çch ®ða tin cña çc phð¬ng tiÖn truyÒn th«ng nhð thÕnµo ®Ó th«ng tin cã thÓ ®Õn ®ðîc ngðêi d©n?, néi dung çc vÊn ®Ò mµchóng ta sÏ vËn ®éng lµ g×?

C©u hái 2: Ai cã thÓ tiÕn hµnh?

§Ó tr¶ lêi c©u hái nµy, trðíc hÕt, chóng ta ph¶i xem xÐt çc chØ tiªu c«ng t¸cvËn ®éng cña nhãm, tiÕp theo, cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng nhãm ®èi tðîng nµo chóngta cÇn ph¶i lµm viÖc víi hä, nhð:


45


• Ai cã quyÒn h¹n chÝnh thøc khi ®ða ra nh÷ng quyÕt ®Þnh mµ chóng tamong muèn?

• Ai cã thÓ g©y ¶nh hðëng víi nh÷ng ngðêi cã quyÒn h¹n? VÝ dô: Chñ tÞchñy ban nh©n d©n cã ph¶i lµ ngðêi cã quyÒn h¹n chÝnh thøc? Cã nhiÒuç nh©n vµ tæ chøc cã thÓ cã ¶nh hðëng ®èi víi nh÷ng ngðêi ®ã, nhð: cötri, b¸o chÝ truyÒn h×nh; çc doanh nghiÖp; ng©n hµng; nh÷ng nhµ cungcÊp dÞch vô..., TÊt c¶ nh÷ng ngðêi ®ã ®Òu cã ¶nh hðëng ®Õn nh÷ng quyÕt®Þnh cña nh÷ng ngðêi cã quyÒn h¹n chÝnh thøc. Trong sè nµy, ai sÏ ñnghé chóng ta, ai sÏ chèng l¹i chóng ta? Ai cã quyÒn lùc nhÊt trong nh÷ngngðêi cã quyÒn h¹n?

• Nhãm hay ç nh©n nµo ph¶n ®èi nh÷ng thay ®æi chñ yÕu? CÇn x¸c ®Þnhcô thÓ nh÷ng ç nh©n nµo cã quyÒn cho chóng ta cã c¬ héi thay ®æi vµnh÷ng ho¹t ®éng cña chóng ta sÏ ph¶i dùa vµo hä? Nh÷ng vÊn ®Ò nµochóng ta cÇn ph¶i truyÒn th«ng qua phð¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng?

Nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh mµ chóng ta cÇn truyÒn th«ng qua phð¬ng tiÖn cñam×nh? (b¸o ço, tê tin, trang web, v.v.)

C©u hái 3: CÇn truyÒn ®¹t nh÷ng th«ng tin g×?

C©u hái nµy tËp trung vµo nh÷ng th«ng ®iÖp mµ chóng ta sÏ truyÒn ®¹t choçc nhãm ®èi tðîng kh¸c nhau. §Ó hiÖu qu¶, th«ng ®iÖp cña chóng ta ph¶ichøa ®ùng çc th«ng tin vµ d÷ liÖu x¸c thùc, ®ða ra çc th«ng ®iÖp ®i vµolßng ngðêi vµ g©y xóc ®éng lßng ngðêi.

Quan träng lµ chóng ta cÇn tËp trung vµo nh÷ng lý lÏ liªn quan ®Õn mèi quant©m cña céng ®ång còng nhð cña c«ng chóng.

Mçi nhãm ®èi tðîng cÇn quan t©m ®Õn vÊn ®Ò g×? Chóng ta cÇn nãi chuyÖnvíi hä nhð thÕ nµo? CÇn lµm g× ®Ó gióp hä quan t©m ®Õn vÊn ®Ò cña chóngta ®ða ra, ñng hé gi¶i ph¸p mµ chóng ta ®ða ra? §Ó tr¶ lêi c©u hái nµy, chóngta cÇn ph¶i t×m hiÓu çch thøc mµ çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch trðíc ®©y®· lµm. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµo th× hä ñng hé vµ ph¶n ®èi? Chóng ta cÇn t×mth«ng tin vÒ nh÷ng ç nh©n vµ tæ chøc cã ¶nh hðëng ®èi víi hä. VÊn ®Òchóng ta nªu ra cã trong danh s¸ch ðu tiªn cña hä kh«ng? Hä cã lµm viÖcvíi cïng mét vÊn ®Ò mµ chóng ta nªu ra hay kh«ng? Sø mÖnh vµ tÇm nh×ncña hä lµ g×?

Nh÷ng c©u tr¶ lêi vÒ çc vÊn ®Ò nãi trªn sÏ gióp b¹n ®ða ra th«ng ®iÖp phïhîp víi çc nhãm ®èi tðîng kh¸c nhau.


46


C©u hái 4: Ai lµ ngðêi truyÒn ®¹t th«ng tin?

Th«ng ®iÖp cña chóng ta cÇn ph¶i cã ngðêi truyÒn t¶i. Ngðêi truyÒn t¶i cµng®a d¹ng cµng tèt ®Ó th«ng tin cÇn chuyÓn ®Õn çc nhãm ®èi tðîng ®a d¹ngmét çch hiÖu qu¶ nhÊt. VÝ dô, mét b¸c sÜ sÏ cã uy tÝn ®èi víi hiÖp héi vÒ y tÕhay c¬ quan y tÕ khi b¹n muèn vËn ®éng t¨ng kinh phÝ cho vÖ sinh an toµnthùc phÈm. Khi b¹n nghÜ ®Õn ngðêi truyÒn ®¹t th«ng tin vµ th«ng ®iÖp, cÇnxem xÐt tiÕng nãi trªn c¶ khÝa c¹nh “ tiÕng nãi chuyªn gia” vµ “ tiÕng nãi x¸cthùc”. “TiÕng nãi chuyªn gia” lµ tiÕng nãi cña nh÷ng ngðêi mµ x· héi c«ngnhËn lµ cã kiÕn thøc chuyªn m«n vÒ lÜnh vùc ®ã. “TiÕng nãi x¸c thùc” lµ tiÕngnãi cña nh÷ng ngðêi ®· bÞ ¶nh hðëng trùc tiÕp bëi vÊn ®Ò ®ang nªu ra. VÝ dô,khi chóng ta muèn chøng minh hiÖn nay møc lð¬ng tèi thiÓu kh«ng ®ñ nu«isèng gia ®×nh. Mét nhµ nghiªn cøu ë trðêng ®¹i häc cã thÓ lµ ngðêi cã “tiÕngnãi chuyªn gia”, hä sÏ tÝnh to¸n râ rµng çc chi phÝ cÇn thiÕt tèi thiÓu cho sinhho¹t ë ®Þa phð¬ng vµ chøng minh râ rµng lµ møc lð¬ng tèi thiÓu hiÖn naykh«ng ®ñ sèng cho gia ®×nh. Trong khi ®ã, mét ngðêi mÑ ph¶i chËt vËt nu«isèng gia ®×nh m×nh b»ng ®ång lð¬ng ë møc tèi thiÓu cña m×nh sÏ lµ “tiÕng nãix¸c thùc” tõ chÝnh cuéc sèng cña hä. C¶ hai tiÕng nãi nµy ®Òu rÊt quan träng.TiÕng nãi cña nhµ nghiªn cøu ë trðêng ®¹i häc cung cÊp nh÷ng luËn cø cÇnthiÕt nhðng cã thÓ kh« khan vµ kh«ng cã t×nh c¶m trong khi ®ã tiÕng nãi cñangðêi mÑ sÏ thøc tØnh tr¸i tim cña çc nhµ lËp ph¸p vµ cña c«ng chóng.

Quan träng lµ ph¶i cã ®ðîc tiÕng nãi “x¸c thùc” v× nã ®¸nh vµo t©m lý ngðêinghe. Nh÷ng thay ®æi dµi h¹n khi ®¸nh gi¸ møc ®é nghÌo khæ chØ cã thÓ x¶yra khi nh×n thÊy khu«n mÆt vµ nghe giäng nãi cña chÝnh ngðêi nghÌo, khi hätham gia trùc tiÕp vµo nh÷ng cuéc th¶o luËn c«ng khai.

C©u hái 5: Chóng ta muèn çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch nghe nhðthÕ nµo?

C©u hái nµy tËp trung vµo nh÷ng phð¬ng tiÖn nµo chóng ta cÇn sö dông ®ÓchuyÓn t¶i çc th«ng ®iÖp cña m×nh.

Chóng ta cÇn c©n b»ng viÖc thuyÕt phôc vµ g©y ¸p lùc. CÇn sö dông nh÷ngd÷ kiÖn, nghiªn cøu, b¸o ço, nh÷ng c©u chuyÖn c¶m ®éng tõ lßng ngðêi, vµnh÷ng ý tðëng ®Ó thuyÕt phôc mäi ngðêi r»ng vÊn ®Ò chóng ta ®Æt ra lµ quanträng vµ gi¶i ph¸p chóng ta ®ða ra lµ kh¶ thi. Ngµy nay b¹n cã thÓ t×m thÊynh÷ng hðíng dÉn c¬ b¶n vÒ çch sö dông truyÒn th«ng hiÖu qu¶ ®Ó thuyÕtphôc c«ng chóng vµ çc c¬ quan tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau bao gåm c¶


47


Internet. Chóng ta cã thÓ sö dông nh÷ng liªn minh, tæ chøc, huy ®éng sù thamgia, vËn ®éng hµnh lang v.v. ®Ó t¹o ®ðîc tiÕng nãi víi çc nhµ ho¹ch ®ÞnhchÝnh s¸ch ®Ó thay ®æi chÝnh s¸ch víi chiÒu hðíng tèt ®Ñp h¬n.

C©u hái 6: Chóng ta cÇn x©y dùng trªn nh÷ng c¬ së nµo?

C©u hái nµy sÏ gióp chóng ta xem xÐt nh÷ng c«ng cô mµ chóng ta hiÖn cã®Ó vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng. Khi xem xÐt c¬ së x©y dùng çc môc tiªu chiÕnlðîc, chóng ta cÇn xem xÐt çc yÕu tè sau ®©y:

L·nh ®¹o: Nh÷ng nguån lùc nµo s½n cã vÒ ngðêi ph¸t ng«n, nh©n viªn, nh÷ngt×nh nguyÖn viªn, céng t¸c viªn hiÓu biÕt vµ tËn t©m? Nh÷ng ®iÓm m¹nh vµnh÷ng lÜnh vùc cÇn c¶i thiÖn vÒ l·nh ®¹o trong c«ng t¸c vËn ®éng?

Ngðêi ñng hé: Ai lµ nh÷ng ngðêi ñng hé hiÖn hµnh? Ai cã tiÕng nãi chuyªnm«n vµ ai cã tiÕng nãi x¸c thùc vµ ai lµ nh÷ng ngðêi cã ¶nh hðëng ®· ®øngvÒ phÝa chóng ta? Nh÷ng ç nh©n vµ tæ chøc nµo lµ thµnh phÇn cña nhãmban ®Çu? H·y xem xÐt ®Õn nh÷ng ngðêi ñng hé: trÎ em vµ gia ®×nh – nh÷ngngðêi cã thÓ ¶nh hðëng bëi chÝnh s¸ch mµ chóng ta muèn thay ®æi; ngðêithùc hiÖn, çc tæ chøc céng ®ång, çn bé c«ng chøc çc cÊp (trðêng häc,bÖnh viÖn) – nh÷ng c¬ quan ¶nh hðëng bëi chÝnh s¸ch ®ã; hay cã thÓ lµnh÷ng nhµ chuyªn m«n kh¸c lµm viÖc trong çc doanh nghiÖp tð nh©n, gia®×nh hay c¬ quan nhµ nðíc.

Th«ng tin: Nh÷ng ðu tiªn chÝnh cña chóng ta liªn quan ®Õn çc ho¹t ®éng,çc vÊn ®Ò vµ çc gi¶i ph¸p mµ chóng ta cÇn vËn ®éng ®Ó c¶i thiÖn t×nh tr¹nghiÖn t¹i? Nh÷ng ðu tiªn chÝnh vµ ho¹t ®éng chÝnh cña chóng ta lµ g× ®Ó chóngta cã thÓ ph©n tÝch cÊp ®é cÇn thay ®æi trong hÖ thèng? Th«ng tin g× chóng tacÇn vµ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó cã ®ðîc? Cã nhiÒu lo¹i th«ng tin mµ chóng tacÇn tõ nh÷ng nghiªn cøu hiÖn hµnh, çc luËn cø x¸c thùc, tµi liÖu tõ çc nguånkh¸c nhau, bao gåm nh÷ng ngðêi bÞ ¶nh hðëng trùc tiÕp còng nhð çc trðêng®¹i häc, b¸o ço cña chÝnh phñ, v.v. Chia sÎ çc giai tho¹i, c©u chuyÖn vÒchÝnh s¸ch hiÖn nay ¶nh hðëng ®Õn çc nhãm nhð thÕ nµo, cã nhiÒu c©uchuyÖn ngðêi thùc viÖc thùc lµ quan träng. Nhðng nh÷ng giai tho¹i nµy kh«nggióp cho chóng ta hiÓu vÊn ®Ò mét çch toµn diÖn hoÆc ®ða ra gi¶i ph¸p kh¶thi nhÊt. Chóng ta cÇn thu thËp, ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng d÷ liÖu hiÖn cã.Chóng ta còng cã thÓ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ mét çch chÝnh thøc qua kh¶o s¸t,pháng vÊn, sö dông b¸o ço cña ChÝnh Phñ vµ çc nghiªn cøu kh¸c. Chóngta còng cã thÓ sö dông “b¸o ço hµnh ®éng”, v× ®ã lµ çch lµm cho nh÷ng


48


céng ®ång bÞ ¶nh hðëng tham gia vµo qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ cã thÓ tµi liÖuhãa ®ðîc nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan, biÕt ®ðîc ¶nh hðëng cña çc vÊn ®Ò nµyvíi nh÷ng ngðêi b×nh thðêng, vµ ®Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p.

Nguån lùc: Bao gåm con ngðêi, tiÒn, n¬i lµm viÖc, vµ nh÷ng thiÕt bÞ v¨nphßng.

C«ng cô: C«ng cô lµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt, chÝnh s¸ch hiÖn hµnh ®Ó hçtrî tÇm nh×n vµ môc ®Ých mµ chóng ta sÏ ®ða ra. Çc ñy ban vµ tæ biªn tËpcã tr¸ch nhiÖm liªn quan ®Õn viÖc ®iÒu tra vÊn ®Ò vµ ®ða ra khuyÕn nghÞ, çcnhãm cö tri cã vai trß trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh çc vÊn ®Ò.

TiÕp cËn: CÇn tiÕp cËn víi b¸o chÝ, truyÒn th«ng, ngðêi ra quyÕt ®Þnh, nh÷ngngðêi cã ¶nh hðëng v.v

Th«ng ®iÖp: CÇn th«ng tin ®Õn c«ng chóng, ®Õn céng ®ång, ®Õn giíi truyÒnth«ng, ®Õn nh÷ng ngðêi ñng hé vµ nh÷ng ngðêi ñng hé tiÒm n¨ng, ®Õn çcnhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, nh÷ng ngðêi ra quyÕt ®Þnh vµ nh÷ng ngðêi cã¶nh hðëng.

C©u hái 7: Chóng ta cÇn x©y dùng nh÷ng g×?

Chóng ta cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng kho¶ng trèng vÒ con ngðêi, th«ng tin, chuyªngia, c¬ së h¹ tÇng, çc hç trî kh¸c, v.v. CÇn ph¶i l«i kÐo ai n÷a? Lµm thÕ nµota cã thÓ tiÕp cËn ®ðîc víi çc th«ng tin vµ chuyªn gia cÇn thiÕt? Lµm thÕnµo ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng tæ chøc ®Ó cã thÓ phôc vô tèt cho c«ng t¸cvËn ®éng? Ai cã thÓ hç trî chóng ta?

Chóng ta cÇn cã cã nh÷ng nhãm nµo hay ç nh©n nµo cã cïng quan t©m ®Ócã thÓ x©y dùng ®ðîc mét liªn minh t©m huyÕt, muèn mang l¹i sù thay ®æicho céng ®ång? Nh÷ng nhãm hay ç nh©n nµo chóng ta muèn ®ða vµo m¹nglðíi hç trî cña m×nh ®Ó cã thÓ cung cÊp hç trî vµ trî gióp khi cÇn thiÕt? Nh÷ngho¹t ®éng nµo cÇn tiÕn hµnh ®Ó cã thÓ x©y dùng ®ðîc m¹ng lðíi hç trî hiÖuqu¶? Chóng ta ®· cã kinh nghiÖm nµo thµnh c«ng khi vËn ®éng mäi ngðêitham gia trong nh÷ng ho¹t ®éng tð¬ng tù chða?

§Ó tiÕn hµnh mét chiÕn dÞch vËn ®éng hiÖu qu¶, ®iÒu ®Çu tiªn lµ x¸c®Þnh vÊn ®Ò – vÊn ®Ò cÇn ®ñ lín mµ c«ng chóng cÇn ph¶i quan t©mnhðng còng cÇn ph¶i nhá tð¬ng ®èi ®Ó chóng ta cã thÓ ®¹t ®ðîc.


49


NÕu mét chiÕn dÞch hay cuéc vËn ®éng mµ võa tiÕn hµnh ®· bÞ bá r¬i kh«ngai quan t©m n÷a th× çc tæ chøc vµ çc ç nh©n tham gia sÏ rÊt n¶n chÝ. Nh÷ngtrðêng hîp ®ã chØ x¶y ra khi b¹n muèn cã sù thay ®æi nhðng chóng ta l¹ikh«ng ch¾c ch¾n lµ m×nh sÏ cã ®ðîc tÊt c¶ nh÷ng nguån lùc cÇn thiÕt ®Óthµnh c«ng. Nh÷ng chiÕn dÞch vËn ®éng kh«ng thµnh c«ng lµm cho nh÷ngngðêi chóng ta muèn hç trî c¶m thÊy thÊt b¹i vµ ch¸n n¶n. Nh÷ng ®iÒu nµylµm cho nh÷ng ngðêi ph¶n ®èi cã c¬ héi trë nªn m¹nh h¬n.

Trong vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng, chóng ta cÇn cã tÇm nh×n dµi h¹n. Nhðngchóng ta còng cÇn cã môc ®Ých ng¾n h¹n ®Ó ®¹t ®ðîc tÇm nh×n ®ã. §èi víichiÕn dÞch thu hót céng ®ång tham gia vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng cã hiÖuqu¶, nç lùc ®Çu tiªn lµ cÇn x¸c ®Þnh vÊn ®Ò ®ñ lín ®Ó mäi thµnh viªn trongcéng ®ång ph¶i quan t©m, nhðng còng cÇn ph¶i tð¬ng ®èi, võa ph¶i ®Ó chóngta cã thÓ ®¹t ®ðîc. §©y lµ bðíc quan träng ®Ó ®Æt nÒn mãng cho çc ho¹t®éng sau nµy. §©y còng lµ biÓu tðîng, ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó x©y dùng nÒnt¶ng thu hót céng ®ång quan t©m vµo vÊn ®Ò. §©y còng ®ång thêi lµm chonh÷ng thµnh viªn vµ nh÷ng ngðêi ñng hé chóng ta b¾t ®Çu cã kh¸i niÖm viÖcthay ®æi lµ hoµn toµn cã thÓ ®ðîc. §iÒu nµy còng khuyÕn khÝch chóng ta vµgióp lµm míi chóng ta ®ång thêi còng lµm cho nh÷ng ngðêi cã thÈm quyÒnb¾t ®Çu chó ý vµ quan t©m!

C©u hái 8. Chóng ta b¾t ®Çu nhð thÕ nµo?

Khi chóng ta b¾t ®Çu tiÕn hµnh ho¹t ®éng, cÇn liªn kÕt çc ho¹t ®éng ®Ó huy®éng ngðêi ñng hé víi chiÕn dÞch cña m×nh nh»m thay ®æi chÝnh s¸ch, thãiquen, th«ng lÖ, kinh nghiÖm vµ kÕt qu¶. Nh÷ng hµnh ®éng can thiÖp cñachóng ta lµ g×? Lóc nµy chóng ta cÇn liÖt kª nh÷ng ho¹t ®éng chóng ta cÇntiÕn hµnh, nhð, chuÈn bÞ thu thËp çc th«ng tin cÇn thiÕt liªn quan ®Õn chÝnhs¸ch cña nhµ nðíc, vËn ®éng çc nhµ lËp ph¸p, göi ®¬n khiÕu n¹i nh÷ng ho¹t®éng sÏ gióp chóng ta cã thÓ lªn ®ðîc kÕ ho¹ch.

C©u hái 9: Lµm sao ®Ó biÕt møc ®é hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh vËn ®éngcña chóng ta?

Chóng ta cÇn ph¶i thðêng xuyªn ®¸nh gi¸ nh÷ng viÖc m×nh ®· lµm. §¸nh gi¸lµ mét bðíc rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng. CÇn ph¶i ®¸nh gi¸thðêng xuyªn nh÷ng nç lùc vËn ®éng cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o r»ng chóng ta®ang ®i ®óng hðíng. Chóng ta kh«ng thÓ ®îi ®Õn khi çc ho¹t ®éng cña m×nhvðît tÇm kiÓm so¸t råi míi xem xÐt. V× vËy, cÇn ph¶i theo dâi vµ ®¸nh gi¸ tiÕn


50


®é thðêng xuyªn vµ ®iÒu chØnh khi cÇn.

§¸nh gi¸ thðêng xuyªn còng quan träng ®Ó chóng ta cã thªm chÝ khÝ. ViÖc®¸nh gi¸ nµy cÇn xem xÐt viÖc thùc hiÖn chiÕn lðîc vµ hiÖu qu¶. NÕu mäiviÖc kh«ng x¶y ra nhð chóng ta dù tÝnh, th× b¹n cÇn x¸c ®Þnh liÖu cã g× kh«ngæn trong kÕ ho¹ch chiÕn lðîc cña m×nh, hoÆc môc ®Ých cña m×nh ®Æt ra kh«ng®¹t ®ðîc t¹i thêi ®iÓm ®ã. Chóng ta ph¶i linh ho¹t vµ ®«i khi ph¶i tõ bá nÕuviÖc ®ang tiÕn hµnh kh«ng hiÖu qu¶.

Khi ®¸nh gi¸ chiÕn lðîc, cÇn xem lµ çc kÕ ho¹ch ®· thùc sù ®ðîc thùc hiÖnchða? §· cã tµi liÖu ®Ó gi¸o dôc vµ truyÒn th«ng chða? Th«ng tin ®· ®Õn®ðîc víi çc gia ®×nh vµ céng ®ång chða? Chóng ta ®· x©y dùng ®ðîc m¹nglðíi chða? Chóng ta ®· göi çc bøc thð hay c«ng v¨n ®Õn çc n¬i cÇn thiÕthay chða?

Chóng ta còng cÇn xem xÐt çc céng ®ång vµ gia ®×nh bÞ ¶nh hðëng ®· thamgia vµo çc ho¹t ®éng vµ chiÕn dÞch cña chóng ta chða? Chóng ta ®· x©ydùng, më réng, vµ t¨ng cðêng quan hÖ víi çc tæ chøc hay chða? Cã çctiÕng nãi “x¸c thùc” trong çc th¶o luËn chða?

Çc chiÕn dÞch vËn ®éng cÇn ph¶i ®¹t môc ®Ých lµ dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒchÝnh s¸ch vµ thùc tiÔn. V× vËy ta cÇn ®¸nh gi¸: LuËt cã thay ®æi g× kh«ng?Nh÷ng qui chÕ cã g× thay ®æi kh«ng? Çc c¬ quan cã thùc thi hiÖu qu¶ kh«ng?Cuèi cïng lµ cã thay ®æi g× ®èi víi ®êi sèng cña ngðêi d©n hay kh«ng? Nh÷nggi¶i ph¸p chóng ta ®ða ra cã thùc tÕ hay kh«ng? HiÖu qu¶ chða? Vµ khi ®·®i vµo thùc tÕ th× mäi viÖc cã tèt h¬n hay kh«ng?

C©u hái thø 10: Chóng ta tiÕp tôc kÕ ho¹ch nhð thÕ nµo?

Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña chóng ta ®· ®¹t ®ðîc mét sè thµnh qu¶ nhÊt ®Þnhnhðng vÉn cßn nhiÒu viÖc ph¶i lµm. Nh÷ng bðíc tiÕp theo cÇn ph¶i lµm lµ g×?Chóng ta ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó tiÕp tôc c¶i thiÖn t×nh h×nh?

6.4. CÊu tróc cña kÕ ho¹ch

Mét b¶n kÕ ho¹ch vËn ®éng chÝnh s¸ch cÇn bao gåm nh÷ng néi dung vµ cÊutróc nhð sau :

•Môc tiªu

• X¸c ®Þnh çc bªn tham gia (Ç nh©n, tæ chøc sÏ tham gia)

• X¸c ®Þnh néi dung (Nh÷ng néi dung nµo cÇn thu thËp vµ cÇn ph¶i nghe


51


thÊy?)

• X¸c ®Þnh n¬i cÇn ®iÒu tra, kh¶o s¸t. (CÇn nghe thÊy tõ ai?)

• X¸c ®Þnh phð¬ng ph¸p kh¶o s¸t (CÇn nghe nhð thÕ nµo?)

• X¸c ®Þnh c¬ së lËp kÕ ho¹ch (Chóng ta ph¶i x©y dùng trªn c¬ së nµo?)

• X¸c ®Þnh néi dung kÕ ho¹ch (Chóng ta cÇn x©y dùng nh÷ng néi dungg×?)

• X¸c ®Þnh kÕ ho¹ch triÓn khai (Chóng ta b¾t ®Çu vµ triÓn khai nhð thÕnµo?)

• Theo dâi, §¸nh gi¸, Gi¸m s¸t (Lµm sao ®Ó biÕt lµ nh÷ng çch nµy ®¹thiÖu qu¶)

• Phæ biÕn (Chóng ta tiÕp tôc nhð thÕ nµo?)

6.5. Néi dung lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn s¸ng kiÕn vËn ®éng chÝnh s¸ch

§Ò xuÊt vµ x¸c ®Þnh thêi gian thùc hiÖn çc s¸ng kiÕn vÒ vËn ®éng chÝnh s¸ch

• LËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.

• Nguån tµi chÝnh

• ChuÈn bÞ khung logic hµnh ®éng

• Theo dâi vµ ®¸nh gi¸

ChÝnh b¶n th©n sù thay ®æi kh«ng ph¶i lóc nµo còng lµ ®iÒu tèt. NãchØ tèt khi nh÷ng thay ®æi nµy mang l¹i nh÷ng c¶i thiÖn ®èi víi chÊtlðîng cuéc sèng cña con ngðêi trong x· héi. V× vËy, khi tiÕn hµnhhay vËn ®éng ®Ó cã sù thay ®æi trong mét tæ chøc, quan träng lµchóng ta ph¶i ®ða ra ®ðîc çc gi¶i ph¸p cã ý nghÜa vµ hiÖu qu¶, t¨ngcðêng sù tham gia cña ngðêi d©n vµ cã thÓ t¹o ®ðîc ¶nh hðëng l©udµi. NÕu chóng ta lu«n lu«n cã nh÷ng c©u hái nµy trong ®Çu, chóngta sÏ kh«ng bao giê l¹c hðíng, nhð vËy nh÷ng nç lùc vËn ®éng cñachóng ta sÏ cã kh¶ n¨ng n©ng cao chÊt lðîng cuéc sèng cña ngðêinghÌo, cña gia ®×nh vµ céng ®ång.


52


ViÖn M«i trðêng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng víi Dù th¶o LuËt Du lÞch

ViÖn M«i trðêng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng ®ðîc thµnh lËp n¨m 1995 lµ métc¬ së khoa häc vµ c«ng nghÖ trùc thuéc Héi B¶o vÖ Thiªn nhiªn vµ M«itrðêng ViÖt Nam víi 3 nhiÖm vô: (i) tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng gi¸o dôc vµ®µo t¹o, nghiªn cøu triÓn khai; (ii) tð vÊn khoa häc vµ c«ng nghÖ vÒ m«itrðêng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng; vµ (iii) lµm ph¶n biÖn x· héi çc chð¬ngtr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn cña nhµ nðíc vµ çc doanh nghiÖp.

§ðîc sù ®ång ý cña Tæng côc Du lÞch, tõ th¸ng 10/2004 ®Õn th¸ng 8/2005ViÖn M«i trðêng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng ®· thùc hiÖn dù ¸n ph¶n biÖn x·héi: “N©ng cao nhËn thøc vµ t¨ng cðêng sù tham gia cña céng ®ång trongqu¸ tr×nh so¹n th¶o LuËt Du lÞch cña ViÖt Nam”. Çc ho¹t ®éng cña dù¸n ®Òu cã sù tham gia phèi hîp chÆt chÏ cña Vô Ph¸p chÕ, Tæng côc DulÞch vµ çc Së Thð¬ng m¹i Du lÞch cña çc ®Þa phð¬ng n¬i tiÕn hµnh thamvÊn ý kiÕn.

Ngµy 18 th¸ng 12 n¨m 2004, ViÖn ®· tæ chøc Héi th¶o “Gãp ý kiÕn x©ydùng LuËt Du lÞch” vµo b¶n dù th¶o sè VI víi h¬n 50 ®¹i biÓu tham dù,thu thËp ®ðîc rÊt nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cô thÓ cho viÖc x©y dùng LuËtDu lÞch, tËp trung vµo vÊn ®Ò b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i trðêng du lÞch vµ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

Tõ th¸ng 1/2005 ®Õn th¸ng 5/2005, ViÖn ®· tæ chøc 4 cuéc héi th¶o cÊptØnh vµ thµnh phè (Ninh B×nh, Qu¶ng B×nh, Hå ChÝ Minh vµ TiÒn Giang)vµ çc cuéc kh¶o s¸t vµ pháng vÊn trùc tiÕp ë 5 x·, lµ çc ®Þa phð¬ng ®·vµ ®ang cã çc ho¹t ®éng du lÞch ë çc tØnh Ninh B×nh, Qu¶ng B×nh vµTiÒn Giang, ®ðîc thùc hiÖn theo Dù th¶o VII/5, xem xÐt chñ yÕu khÝac¹nh tµi nguyªn - m«i trðêng du lÞch vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §èi tðîngtham dù çc héi th¶o vµ ®ît kh¶o s¸t, pháng vÊn bao gåm çc nhµ qu¶nlý ë trung ð¬ng vµ ®Þa phð¬ng, çc nhµ khoa häc cã liªn quan ®Õn tµinguyªn vµ m«i trðêng du lÞch, çc doanh nghiÖp, çc céng ®ång d©n cðtrùc tiÕp hðëng lîi tõ ho¹t ®éng du lÞch còng nhð céng ®ång tham giagi¸n tiÕp.

Sau mçi ®ît héi th¶o vµ kh¶o s¸t, çc ý kiÕn ®ãng gãp ®ðîc çc chuyªngia cña ViÖn tæng hîp thµnh v¨n b¶n vµ göi tíi Vô Ph¸p chÕ (Ban so¹nth¶o). B¸o ço tæng kÕt toµn bé ý kiÕn ®ãng gãp cuèi cïng còng ®· ®ðîc


53


göi tíi Tæng côc Du lÞch, V¨n phßng Quèc héi, ñy ban Kinh tÕ vµ Ng©ns¸ch Quèc héi, Trung t©m Th«ng tin vµ Nghiªn cøu Khoa häc – V¨nphßng Quèc héi, vµ §oµn §¹i biÓu Quèc héi Qu¶ng B×nh vµ Ninh B×nh.Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp ®· ®ðîc tiÕp thu, ngµy 11/6/2005 t¹i kú häp Quèchéi khãa XI, LuËt Du lÞch ®· ®ðîc ban hµnh.


54


CHð¥NG 3: PH¢N TÝCH CHÝNH S¸CH

1. Tæng thuËt vÒ ph©n tÝch chÝnh s¸ch

1.1. Kh¸i niÖm vÒ ph©n tÝch chÝnh s¸ch

Trong vËn ®éng chÝnh s¸ch, cÇn hÕt søc quan t©m ®Èy m¹nh kh©u ph©n tÝchchÝnh s¸ch. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña vËn ®éng chÝnh s¸ch, néi dung ph©ntÝch chÝnh s¸ch cÇn bao gåm :

• Gi¶i thÝch chÝnh s¸ch ®ã lµ g×;

• ChÝnh s¸ch Êy dïng lµm g×;

• N©ng cao nhËn thøc vÒ néi dung chÝnh s¸ch Êy, nhÊt lµ gi¶i quyÕt m©uthuÉn gi÷a çc nhãm lîi Ých, nÕu chÝnh s¸ch Êy ®ðîc thùc hiÖn;

• TruyÒn niÒm tin r»ng ®ã lµ chÝnh s¸ch ®óng, nÕu thùc hiÖn ®ðîc th× sÏ®em l¹i nh÷ng gi¸ trÞ míi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cao;

Ph©n tÝch chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi lµ ®¸nh gi¸ nh÷ng biÕn ®æi cña çc ®èitðîng ®· chÞu t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch sau mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc chÝnhs¸ch ®· ban hµnh. Tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ t¸c ®éng vµ hiÖu qu¶ cña çc chÝnhs¸ch hiÖn hµnh, çc nhµ ph©n tÝch chÝnh s¸ch sÏ ®ða nh÷ng khuyÕn nghÞ cÇnthiÕt vÒ hoµn thiÖn çc chÝnh s¸ch hiÖn hµnh ®Õn çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnhs¸ch ®Ó cïng thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu cña vËn ®éng chÝnh s¸ch lµ bæ sung,®iÒu chØnh, hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch hiÖn hµnh, hðíng tíi môc tiªuph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ®¶m b¶o lîi Ých cña çc nhãm cã liªn quan trong toµnx· héi.

1.2. Sù cÇn thiÕt ph©n tÝch chÝnh s¸ch

Ph©n tÝch chÝnh s¸ch lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh vËn ®éng chÝnhs¸ch v× nh÷ng lý do sau ®©y:

ChÝnh s¸ch, nhÊt lµ chÝnh s¸ch c«ng, th«ng thðêng lµ c«ng cô cña ChÝnh phñ¸p dông cho hµng triÖu con ngðêi. Cho nªn cÇn ph©n tÝch chÝnh s¸ch ®Ó ®¶mb¶o r»ng, chÝnh s¸ch ®· ban hµnh vµ ®· thùc thi ®· hðíng ®Õn phôc vô lîiÝch chung cña x· héi hoÆc Ýt nhÊt lµ phôc vô mét bé phËn nhÊt ®Þnh trongc«ng chóng.

ChÝnh s¸ch c«ng thðêng lµ mét lo¹i v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt, cã tÝnh chÊt


55


b¾t buéc ph¶i ®ðîc thi hµnh. Ngðêi lµm chÝnh s¸ch thËn träng thðêng ph¶i®Æt m×nh vµo vÞ trÝ ngðêi thi hµnh míi nhËn biÕt ®ðîc ®©u lµ møc ®é qu¶n lývµ cðìng chÕ nªn lµm, nhê ®ã míi chän lùa ®ðîc çch qu¶n lý phï hîp. Ph©ntÝch chÝnh s¸ch sÏ gióp çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch hiÓu râ møc ®é t¸c®éng cña çc biÖn ph¸p cðìng chÕ thi hµnh lµ tíi ®©u vµ lðêng trðíc nh÷ngph¶n øng ngðîc l¹i. ThiÕu ho¹t ®éng nµy, chÝnh s¸ch cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ngt×nh tr¹ng kh«ng tèt nhð: (i) B¾t buéc th¸i qu¸; (ii) ¸p dông qu¸ nhiÒu biÖnph¸p chÕ tµi kh«ng cÇn thiÕt, g©y khã kh¨n vµ phiÒn hµ khi thùc hiÖn; (iii) ¸pdông qu¸ nhiÒu biÖn ph¸p chÕ tµi, ®Õn møc ph¸t sinh yªu cÇu míi, gi¶m hiÖuqu¶; (iv) G©y ph¶n øng ngðîc l¹i qu¸ m¹nh ®Õn møc ph¶i ®iÒu chØnh.

Khi ph©n tÝch chÝnh s¸ch, cÇn ®Æt chÝnh s¸ch dù kiÕn ban hµnh trong métchuçi çc ho¹t ®éng theo trËt tù ph¸p luËt nhÊt ®Þnh, tõ lóc nhËn biÕt nhu cÇu,x¸c ®Þnh phð¬ng ¸n, thiÕt kÕ phð¬ng ¸n, cho ®Õn lóc th«ng qua chÝnh s¸ch.Chuçi çc ho¹t ®éng nµy l¹i g¾n víi nh÷ng quyÕt ®Þnh g¾n kÕt víi nhau, ®ðara çc quyÕt ®Þnh tèt míi t¹o ra s¶n phÈm hiÖu qu¶.

Ph©n tÝch chÝnh s¸ch sÏ gióp nhËn biÕt mèi liªn hÖ cña v¨n b¶n chuÈn bÞ banhµnh víi nh÷ng v¨n b¶n cïng lÜnh vùc. Tõ ®ã, sÏ t¨ng thªm tÝnh hiÖu qu¶ cñachÝnh s¸ch. NÕu kh«ng, cã thÓ dÉn tíi t×nh tr¹ng ph¶n t¸c dông cña çc v¨nb¶n chÝnh s¸ch míi.

HÇu hÕt çc v¨n b¶n hay qui ®Þnh ph¸p luËt ®Òu cã tiÒn lÖ hay kinh nghiÖmtõ qu¸ tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch ®· ban hµnh trðíc ®ã, hiÕm cã v¨n b¶nchÝnh s¸ch hoµn toµn míi. V× vËy, ph©n tÝch chÝnh s¸ch cÇn nghiªn cøu külðìng lÞch sö, tiÒn lÖ, kinh nghiÖm ®· cã, tõ ®ã x©y dùng v¨n b¶n chÝnh s¸chmíi sÏ thuËn lîi h¬n, dÔ ®ðîc chÊp nhËn h¬n, tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹n chÕ phiªulðu vµ rñi ro.

Ph©n tÝch chÝnh s¸ch cÇn so s¸nh gi÷a chi phÝ vµ lîi Ých, hðíng tíi tÝnh hiÖuqu¶. Nªn c©n nh¾c xem cã cÇn ban hµnh v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch míi hay lµnªn ¸p dông çc biÖn ph¸p kh¸c, hoÆc gi÷ nguyªn tr¹ng. ë çc nðíc theohÖ thèng th«ng luËt, thËm chÝ c¶ çc nðíc cã truyÒn thèng luËt thµnh v¨nnhð §øc, Ph¸p, ý ®· theo xu hðíng ¸p dông çc c«ng cô kh¸c ngoµi viÖcban hµnh çc chÝnh s¸ch míi, nhÊt lµ ban hµnh çc chÝnh s¸ch míi b»ngv¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt. Bëi lÏ ph¸p luËt lµ mét phð¬ng thøc kh¸ tènkÐm, nªn nÕu chða cÇn ®Õn ph¸p luËt th× cã thÓ sö dông çc phð¬ng thøckh¸c ®ì tèn kÐm h¬n. Ph©n tÝch chÝnh s¸ch nh»m t×m ra phð¬ng thøc thÝch


56


hîp cho tõng t×nh huèng.

Cuèi cïng, ®Ó ph¸p luËt cã ®ðîc tÝnh thùc tiÔn, kh¶ thi, còng nhð dÔ ®ðîcchÊp nhËn, cÇn cã sù tham gia réng r·i cña c«ng chóng. Ch©n lý kh«ng ph¶ilóc nµo còng thuéc vÒ ®a sè, nhðng hÇu hÕt çc trðêng hîp nã n»m ë ®a sè.H¬n n÷a, ph¸p luËt, nhð trªn ®· nãi, ban hµnh cho ®a sè. Trong khi ®ã, c«ng®o¹n ph©n tÝch chÝnh s¸ch l¹i ®ßi hái tham vÊn ý kiÕn cña c«ng chóng, chonªn nã ®¸p øng nguyªn t¾c quyÕt ®Þnh bëi ®a sè.

NhiÖm vô ph©n tÝch chÝnh s¸ch

NhiÖm vô ph©n tÝch chÝnh s¸ch trong qu¸ tr×nh vËn ®éng chÝnh s¸ch bao gåm:§¸nh gi¸ çc t¸c ®éng, ¶nh hðëng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña çc chÝnh s¸ch®· thùc thi ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung, nhÊt lµ t¸c ®éng vµ¶nh hðëng tíi çc nhãm lîi Ých kh¸c nhau trong x· héi.

Gãp phÇn h×nh thµnh c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cho viÖc ®Ò ra çc chÝnh s¸ch.

Lùa chän phð¬ng ¸n thÝch hîp cho sù can thiÖp cña nhµ nðíc vµo qu¸ tr×nhph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.

§Ò ra khuyÕn nghÞ ®Ó ®iÒu chØnh hoµn thiÖn chÝnh s¸ch

Phð¬ng ph¸p luËn vÒ ph©n tÝch chÝnh s¸ch.

Nh÷ng c©u hái chÝnh cÇn ®¸p øng.

Nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t hiÖn lµ g×?

HiÖn cã nh÷ng chÝnh s¸ch nµo ®ang tån t¹i? Chóng ®ðîc triÓn khai thùc hiÖnnhð thÕ nµo? Chóng ®· g©y nªn nh÷ng t¸c ®éng nhð thÕ nµo ®èi víi nh÷ngvÊn ®Ò ®ang nghiªn cøu vµ chóng ®ðîc triÓn khai thùc hiÖn nhð thÕ nµo?

• Nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch cã thÓ gi¶i quyÕt ®ðîc vÊn ®Ò b»ngçch nµo?

• Nh÷ng thay ®æi nµo lµ cÇn thiÕt? (Bæ sung, ®iÒu chØnh v¨n b¶n qui ph¹mph¸p luËt? Thay ®æi chÝnh s¸ch? Thay ®æi tæ chøc? N©ng cao n¨ng lùcthùc thi?)

Nguån tµi chÝnh ®Ó phôc vô cho sù thay ®æi chÝnh s¸ch nµy nhð thÕ nµo?

§èi tðîng cã liªn quan ®Õn nh÷ng thay ®æi chÝnh s¸ch mong muèn lµ ai? Ailµ nh÷ng ngðêi ñng hé? ¿Ai lµ nh÷ng ngðêi ph¶n ®èi? Ai lµ ngðêi ®ða ra quyÕt®Þnh? Ai lµ nh÷ng ngðêi cßn lðìng lù, chða ®ða ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng?


57


Sù thay ®æi chÝnh s¸ch ë çc cÊp ®ðîc thùc hiÖn ra sao?

§iÒu g× vµ nh÷ng ai cã tÇm ¶nh hðëng ®Õn nh÷ng ngðêi ®ða ra quyÕt ®Þnhquan träng? Hä tin tðëng ai? Nh÷ng ai chÞu t¸c ®éng vµ lµ nh÷ng ®ång minhcña hä.

LuËn cø nµo hä thðêng dïng ®Ó ph¶n b¸c?

• Nh÷ng ðu tiªn cña hä lµ g×? VÒ mÆt lý trÝ vµ t×nh c¶m ç nh©n?

• CÊu tróc truyÒn th«ng liªn quan ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch lµ g×?

• Nh÷ng kªnh th«ng tin ®Õn víi nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch lµ g×?

• Th«ng ®iÖp quan träng ®Õn víi çc nhµ ho¹ch ®Þnh cã néi dung ra sao?

1.4.2 Nh÷ng néi dung chÝnh vÒ ph©n tÝch chÝnh s¸ch

Trðíc hÕt, viÖc ®Ò xuÊt ban hµnh çc chÝnh s¸ch míi cÇn ph¶i th«ng qua viÖcph©n tÝch chÝnh s¸ch hiÖn hµnh. Th«ng qua ph©n tÝch chÝnh s¸ch cÇn chøngminh r»ng, ®ang cã nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch ph¸t sinh, cÇn ph¶i gi¶i quyÕtvÊn ®Ò ®ã, vµ ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch míi ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã métçch hiÖu qu¶. ChØ khi chøng minh ®ðîc ®iÒu nµy th«ng qua ph©n tÝch çcchÝnh s¸ch hiÖn hµnh míi nªn ®Ò xuÊt viÖc ban hµnh çc chÝnh s¸ch míi. Khi®Ò xuÊt ¸p dông çc chÝnh s¸ch míi cã liªn quan ®Õn viÖc ban hµnh çc v¨nb¶n qui ph¹m ph¸p luËt míi l¹i cµng ph¶i thËn träng h¬n.

Thø hai, ph©n tÝch chÝnh s¸ch cÇn tÝnh ®Õn nguån lùc tµi chÝnh ®Ó thùc thichÝnh s¸ch míi. C¬ quan ph©n tÝch chÝnh s¸ch cÇn ®¸nh gi¸ xem, chÝnh s¸chmíi sÏ ®Ò xuÊt cã phï hîp víi ®iÒu kiÖn tµi chÝnh hiÖn cã hay kh«ng, nh÷ngnguån bæ sung nµo cã thÓ huy ®éng, trong giíi h¹n vÒ tµi chÝnh ®ã, gi¶i ph¸pnµo lµ hiÖu qu¶ nhÊt.

CÇn rµ so¸t çc ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch míi cña çc ngµnh cã phï hîp víi nh÷ngðu tiªn trong chð¬ng tr×nh nghÞ sù cña chÝnh phñ hay kh«ng. CÇn lo¹i bánh÷ng ®Ò xuÊt kh«ng ®em l¹i nhiÒu ®ãng gãp cho nh÷ng ðu tiªn ®ã vµ tiÕtkiÖm ®ðîc mét kho¶n dµnh cho çc ®Ò xuÊt kh¸c.

Ph©n tÝch chÝnh s¸ch cÇn tiÕn hµnh mét çch minh b¹ch, cã sù tham vÊn réngr·i tõ phÝa c«ng chóng, çc bé ngµnh liªn quan. Çc d÷ liÖu, th«ng tin thuthËp ®ðîc cÇn ®ðîc c«ng bè réng r·i, kÞp thêi. Qu¸ tr×nh ph©n tÝch chÝnh s¸chcÇn ®ðîc c«ng khai, minh b¹ch. C«ng chóng, çc ñy ban cña Quèc héi cÇncã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn çc tµi liÖu ph©n tÝch chÝnh s¸ch ®· thùc hiÖn. Bªn c¹nh


58


®ã, c«ng d©n ph¶i cã quyÒn bµy tá ý kiÕn vÒ nh÷ng rñi ro do v¨n b¶n g©y ravµ ý kiÕn ®ã ph¶i ®ðîc tÝnh ®Õn trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch chÝnh s¸ch.

Qu¸ tr×nh ph©n tÝch chÝnh s¸ch khi ban hµnh ph¸p luËt cÇn cã nh÷ng yÕu tèsau:

• Thùc tr¹ng çc qui ®Þnh chÝnh s¸ch cã liªn quan hiÖn hµnh;

• Nh÷ng kÕt qu¶ mµ çc qui ®Þnh ®ã ®· mang l¹i; Nh÷ng vðíng m¾c chÝnhcña chóng trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mµ cuéc sèng ®Æt ra;

• Lý do t¹i sao ph¶i ban hµnh qui ®Þnh míi vµ çc môc tiªu cña chóng;

• Nh÷ng kÕt qu¶ dù tÝnh do qui ®Þnh míi sÏ mang l¹i (®¸nh gi¸ t¸c ®éngvÒ mÆt kinh tÕ, x· héi, m«i trðêng, chi phÝ vµ lîi Ých tæng thÓ);

•Dù liÖu viÖc thùc thi, bao gåm nguån lùc con ngðêi vµ nguån lùc tµi chÝnh;

• Thêi ®iÓm b¾t ®Çu, nh÷ng c«ng viÖc cÇn lµm;

Nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh thùc thi.

Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch ®Ó ra quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch, ngðêi ph©n tÝch chÝnhs¸ch ph¶i ®ða ra nh÷ng tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn. "Tiªu chÝ®¸nh gi¸" lµ hÖ thèng çc tiªu chÝ ®o lðêng môc tiªu cña mét chÝnh s¸ch tõkhi chÝnh s¸ch nµy ®ðîc ban hµnh nh»m ®¹t çc môc tiªu nã ®ða ra. Tiªu chÝ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña mét quyÕt s¸ch thðêng ph¶i tr¶ lêi c©u hái:ChÝnh s¸ch nµy cã cÇn thiÕt hay kh«ng? T¹i sao? Nh»m ®¹t nh÷ng môc ®Ých®iÒu chØnh nµo? Sau khi ban hµnh nã sÏ t¸c ®éng thuËn tíi môc ®Ých nhð thÕnµo (c¬ chÕ t¸c ®éng chung vµ chÕ ®é ¸p dông ®èi víi chñ thÓ ®Æc biÖt); §Óthùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy, çch thøc vµ nguån lùc nµo cÇn ®ðîc huy ®éng(mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, c¬ chÕ thuÕ hay nguån lùc x· héi). Nhð vËy, tiªu chÝcña mét quyÕt s¸ch ph¶i râ rµng ngay tõ khi c¬ quan qu¶n lý ®Ö tr×nh dù ¸n®Ò xuÊt chÝnh s¸ch míi

Cuèi cïng, vÒ mÆt phð¬ng ph¸p luËn, kinh nghiÖm çc nðíc cho thÊy, cÇn coiph©n tÝch chÝnh s¸ch lµ phð¬ng tiÖn hç trî cho qu¸ tr×nh ban hµnh chÝnh s¸ch,chø kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých cña viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch. Muèn vËy, viÖcph©n tÝch chÝnh s¸ch cÇn tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò do çc nhµ ho¹ch ®ÞnhchÝnh s¸ch ®· ®Ò ra, chø kh«ng ph¶i vµo nh÷ng vÊn ®Ò do chuyªn gia x¸c®Þnh. Kh«ng nªn qu¸ chó träng ®Õn ph©n tÝch kü thuËt. CÇn nªu râ nh÷ng gi¸trÞ mµ viÖc ph©n tÝch chÝnh s¸ch kh«ng thÓ bao trïm, nh÷ng ®èi tðîng cÇn chóträng h¬n, nh÷ng biÕn thÓ trong hµnh vi cña ç nh©n, x· héi cã thÓ x¶y ra.


59


2. Néi dung ph©n tÝch chÝnh s¸ch

2.1. NhËn biÕt vÊn ®Ò chÝnh s¸ch

Ph©n tÝch chÝnh s¸ch cÇn b¾t ®Çu tõ nhËn biÕt nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch ph¶igi¶i quyÕt.

Trong thùc tÕ thðêng xÈy ra t×nh tr¹ng: (i) C¬ quan qu¶n lý nhµ nðíc kh«ngnhËn biÕt vÊn ®Ò ®ang ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc thi çc chÝnh s¸ch ®·ban hµnh; (ii) §· ph¸t hiÖn hoÆc nhËn biÕt çc t¸c ®éng cña nh÷ng chÝnhs¸ch hiÖn hµnh cßn qu¸ chËm; (iii) ThËm chÝ cã lóc, cã n¬i, c¬ quan qu¶n lýcßn hiÓu sai nh÷ng vÊn ®Ò ®· ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc thi chÝnh s¸ch ®·ban hµnh.

§Õn nay, chóng ta vÉn chða cã ®ðîc mét c¬ chÕ hay mét hÖ thèng çc tiªuchÝ tð¬ng ®èi ph¸t triÓn vµ khoa häc ®Ó nhËn biÕt çc vÊn ®Ò ®ang ph¸t sinhtrong cuéc sèng. HiÖn nay, chóng ta nhËn biÕt çc vÊn ®Ò chñ yÕu th«ng quaçc sè liÖu thèng kª, b¸o ço tæng kÕt cña çc c¬ quan chøc n¨ng, b¸o çogi¸m s¸t cña Héi ®ång d©n téc vµ çc ñy ban cña Quèc héi, ý kiÕn cö tri, dðluËn x· héi, th«ng tin trªn çc phð¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng, khiÕu n¹ivµ tè ço cña c«ng d©n v.v.

Trong bðíc ®Çu tiªn cña c«ng ®o¹n ph©n tÝch chÝnh s¸ch, kh¶ n¨ng ph©n biÖtgi÷a hiÖn tðîng vµ vÊn ®Ò lµ rÊt quan träng. Trªn thùc tÕ, ®iÒu dÔ thÊy lµ çchiÖn tðîng - çc biÓu hiÖn bÒ ngoµi cña vÊn ®Ò - chø kh«ng ph¶i vÊn ®Ò. VÝdô, t«m, ç chÕt hµng lo¹t trªn çc s«ng, hå chØ lµ hiÖn tðîng, cßn « nhiÔmnðíc, cã thÓ, míi lµ vÊn ®Ò. Tð¬ng tù, ®Çu tð trong nðíc rÊt thÊp chØ lµ hiÖntðîng. VÊn ®Ò chÝnh ë ®©y, cã thÓ, lµ vÊn ®Ò vÒ lßng tin (sù lo l¾ng bÞ mÊtvèn, bÞ rñi ro lín h¬n sù kÝnh thÝch cña lîi nhuËn). Ngoµi ra, còng cã thÓ cßncã mét sè vÊn ®Ò kh¸c nhð thÞ trðêng vèn kh«ng ph¸t triÓn; kü n¨ng kinhdoanh cña d©n cð h¹n chÕ; hÖ thèng th«ng tin kh«ng ph¸t triÓn. NÕu gi¶i ph¸pchóng ta ®ða ra kh«ng nh»m vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nãi trªn, th× khã lßngthóc ®Èy ®ðîc ®Çu tð trong nðíc.

X©y dùng mét qui tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch hðíng träng t©m vµo viÖc gi¶iquyÕt çc vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra ®èi víi ®Êt nðíc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lµçch lµm thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶.

2.2. T×m nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò

Mét vÊn ®Ò ph¸t sinh thðêng lµ do nhiÒu nguyªn nh©n. §Ó t×m ra nguyªn nh©n


60


cña vÊn ®Ò, cÇn cã nh÷ng ho¹t ®éng c«ng phu, theo nh÷ng çch thøc chuÈn,víi sù tham gia cña nhiÒu ngðêi, nhiÒu c¬ quan.

C«ng viÖc thu thËp th«ng tin cã thÓ ®ðîc tiÕn hµnh qua pháng vÊn vµ ghi ©m,ghi h×nh trùc tiÕp hµng lo¹t ®èi tðîng ngÉu nhiªn t¹i thùc ®Þa; göi thð; göi b¶ngc©u hái ®Õn tõng ç nh©n; qua ®iÖn tho¹i cã ghi ©m; tËp trung ngðêi d©n t¹in¬i c«ng céng ®Ó hái ®¸p; ph¸t phiÕu ®iÒu tra n¬i ®«ng ngðêi; qua e-mail.

Sau khi thu thËp sÏ tiÕn hµnh läc th«ng tin v× kh«ng ph¶i mäi th«ng tin ®Òudïng ®ðîc. Ph¶i tæng hîp nã, ph©n lo¹i, rµ so¸t nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸cnhau, lo¹i bá nh÷ng th«ng tin kh«ng cã gi¸ trÞ. Chän nh÷ng ®iÓm gièng nhaucã tÝnh ®a sè ®Ó lµm d÷ liÖu c¬ së, lðu tr÷ nh÷ng d÷ liÖu thiÓu sè nhðng mangtÝnh ®Æc biÖt ®Ó ®èi chiÕu sau nµy, khi d÷ liÖu c¬ së cã vÊn ®Ò. TÝnh kh¸chquan vµ trung thùc khi läc th«ng tin lµ ®iÒu ®Æc biÖt quan träng. NÕu ngðêi xölý th«ng tin chÞu ¶nh hðëng cña thÕ lùc nµo ®ã, che giÊu th«ng tin hoÆc lµmsai lÖch th«ng tin th× ngðêi quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch sÏ cho ra nh÷ng quyÕt ®Þnhsai, lîi Ých cña ngðêi ®ðîc kh¶o s¸t kh«ng ®ðîc ®¸p øng. Do ®ã, kÕt qu¶ kh¶os¸t, nghiªn cøu cÇn ®ðîc c«ng bè c«ng khai, nh÷ng ai cã nhu cÇu ®Òu cãquyÒn xem phiÕu ®iÒu tra gèc.

Çc nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò dðíi çch nh×n cña mét chuyªn gia ph©n tÝchchÝnh s¸ch cã thÓ kh¸c víi çch nh×n cña mét phãng viªn, chuyªn gia thèngkª, ®iÒu tra x· héi häc, ngðêi d©n. Ch¼ng h¹n, cïng mét vÊn ®Ò nhð ngðêisèng dðíi møc nghÌo, chuyªn gia ph©n tÝch chÝnh s¸ch cã thÓ nh×n ra nh÷ngc©u chuyÖn kh¸c nhð gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, phæ cËp gi¸o dôc, d¹ynghÒ miÔn phÝ ®Ó t¨ng cðêng kh¶ n¨ng lµm tù vð¬n lªn mét çch c¨n b¶ncho ngðêi nghÌo.

2.3. X¸c ®Þnh môc tiªu, t×m gi¶i ph¸p vµ lËp kÕ ho¹ch kh¶ thi

Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®ðîc nguyªn nh©n, cÇn t×m ra phð¬ng thøc thÝch hîpnhÊt ®Ó kh¾c phôc çc nguyªn nh©n ®ã.

Trðíc tiªn, cÇn ®Æt ra çc môc tiªu cô thÓ vµ kh¶ thi nh»m gi¶i quyÕt çc vÊn®Ò ®· ph¸t hiÖn. Çc môc tiªu ph¶i hðíng ®Õn xö lý nh÷ng nguyªn nh©n ®·nªu. X¸c ®Þnh môc tiªu cµng râ th× gi¶i ph¸p cµng chÝnh x¸c. Do ®ã, môc tiªucµng ®ðîc lðîng ho¸, cµng träng t©m, cµng râ rµng, cµng tèt. §iÒu quan trängnhÊt lµ c¬ quan ph©n tÝch chÝnh s¸ch ph¶i chØ cho ®ðîc ®©u lµ môc tiªu chÝnh,®©u lµ môc tiªu phô khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.


61


Tõ môc tiªu ®Ò ra ph¶i dÉn ®Õn viÖc x©y dùng çc gi¶i ph¸p thùc hiÖn. ViÖcchän lùa gi¶i ph¸p cã ®óng hay kh«ng tïy thuéc vµo møc ®é hîp lý vµ chÝnhx¸c cña bðíc ®Ò xuÊt chän lùa gi¶i ph¸p nµy. ViÖc t×m kiÕm gi¶i ph¸p chomôc tiªu ®Ò ra bao giê còng b¾t ®Çu b»ng so s¸nh hiÖn tr¹ng víi kinh nghiÖm,lý thuyÕt ®· ®ðîc tæng kÕt céng víi th«ng tin ®· thu thËp ®ðîc.

ë ®©y cã çc phð¬ng ¸n sau ®©y cÇn ®ðîc lðu ý: (i) NÕu môc tiªu võa cãth«ng tin ®Çy ®ñ, võa cã lý thuyÕt ®· ®ðîc tæng kÕt th× dÔ t×m ra gi¶i ph¸ph¬n. Nhðng lðu ý r»ng, cÇn ®iÒu chØnh nh÷ng th«ng lÖ ®i kÌm víi nh÷ng qui®Þnh, chÝnh s¸ch ®ang tån t¹i; (ii) Khi ®· cã th«ng tin ®Çy ®ñ, nhðng chða cãlý thuyÕt ®Ó øng dông th× kinh nghiÖm, tiÒn lÖ lµ c¬ së ®Ó ®ða ra gi¶i ph¸p.Tuy nhiªn, cÇn tr¸nh cøng nh¾c khi vËn dông kinh nghiÖm hoÆc vËn dôngbõa b·i, kh«ng chän läc; (iii) Kh«ng nªn m¸y mãc ¸p dông lý thuyÕt; cÇn cãnh÷ng gi¶i ph¸p gän nhÑ, thÝch øng cao, cã thÓ ®iÒu chØnh nhanh; bæ sungth«ng tin, khi cã b»ng chøng x¸c thùc vÒ sù thay ®æi cña hoµn c¶nh, kh«ngngÇn ng¹i ®iÒu chØnh gi¶i ph¸p; (iv) Khi thiÕu c¶ th«ng tin, thiÕu lý thuyÕt, l¹ikh«ng cã tiÒn lÖ, cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p víi kh¶ n¨ng thÝch øng cao, cã thÓ®iÒu chØnh dÔ dµng, chi phÝ thÊp.

Cã thÓ gép çc gi¶i ph¸p thµnh n¨m nhãm: (i)Th«ng tin (vÝ dô, th«ng tin quiho¹ch ®Êt); (ii) N©ng cao n¨ng lùc cña çc bªn liªn quan ®Ó hä cã thÓ lµmnh÷ng viÖc ®¹t ®ðîc môc ®Ých cña chÝnh s¸ch (vÝ dô, n©ng cao n¨ng lùc cñaçn bé ®Þa chÝnh); (iii) Çc c«ng cô kinh tÕ nhð thuÕ, phÝ, chi tiªu c«ng; (iv)Çc biÖn ph¸p vÒ tæ chøc (vÝ dô, b¶o ®¶m sù ®éc lËp cña toµ ¸n; hoÆc x· héiho¸ dÞch vô c«ng trong lÜnh vùc ®Êt ®ai); (v) Çc qui ph¹m x· héi (tôc lÖ, ®¹o®øc); (vi) Çc biÖn ph¸p hµnh chÝnh (vÝ dô, söa ®æi thñ tôc thð¬ng thuyÕt ®Ònbï cña chÝnh quyÒn); (vii) Qui ®Þnh ph¸p luËt (vÝ dô, bæ sung çc qui ®Þnh vÒthñ tôc c«ng khai vµ thêi ®iÓm Ên ®Þnh møc gi¶i táa, ®Òn bï).

Çc nhãm gi¶i ph¸p nµy kh«ng ®øng t¸ch biÖt, mµ cã mèi quan hÖ víi nhauvµ bæ sung cho nhau. CÇn c©n nh¾c ®Ó lùa chän çc gi¶i ph¸p ®· nªu ra ®Ó®Ò xuÊt gi¶i ph¸p. Gi¶i ph¸p lµm luËt chða ch¾c ®· tèt nhÊt, mµ thðêng lµ tènkÐm nhÊt. Cã thÓ tham kh¶o çc gi¶i ph¸p kh¸c vµ t×m ra phð¬ng thøc thÝchhîp nhÊt ®Ó kh¾c phôc çc nguyªn nh©n ®ã, ®Æt ra çc môc tiªu cô thÓ, kh¶thi nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

2.4. Nghiªn cøu çc vðíng m¾c vÒ mÆt ph¸p lý

Khi gi¶i ph¸p ph¶i lùa chän lµ viÖc hoµn thiÖn çc chÝnh s¸ch hiÖn hµnh hoÆc


62


ban hµnh çc chÝnh s¸ch míi th× viÖc ph©n tÝch chÝnh s¸ch lµ rÊt cÇn thiÕt.C«ng viÖc nµy cÇn ®ðîc tiÕn hµnh ®Ó b¶o ®¶m sù thèng nhÊt gi÷a luËt ph¸pvµ ®ðêng lèi, chñ trð¬ng cña Nhµ nðíc. Thùc chÊt, thùc hiÖn c«ng viÖc nµynghÜa lµ tr¶ lêi çc c©u hái sau: HiÕn ph¸p cho phÐp lµm ®iÒu ®ã kh«ng?ChÝnh s¸ch (gi¶i ph¸p) ®ðîc ®ða ra cã g× xung ®ét víi hÖ thèng ph¸p luËthiÖn hµnh kh«ng? Chñ trð¬ng, ®ðêng lèi cña nhµ nðíc trong lÜnh vùc nµy nhðthÕ nµo?

2.5. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó b¶o ®¶m triÓn khai thùc hiÖnçc chÝnh s¸ch míi

ë ViÖt Nam chóng ta thðêng ng¹i nãi vÒ ®ång tiÒn. Tuy nhiªn, ë hÇu hÕt çcquèc gia, kh¶ n¨ng tµi chÝnh lµ yÕu tè ph¶i tÝnh ®Õn ngay tõ giai ®o¹n ph©ntÝch chÝnh s¸ch vµ lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ®ða chÝnh s¸ch vµo cuécsèng. Nhð ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, trong ®a sè çc trðêng hîp, gi¶i ph¸px©y dùng luËt kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p tiÕt kiÖm nhÊt. VÊn ®Ò ë ®©y kh«ng chØlµ tiÒn ®Ó tæ chøc nghiªn cøu, so¹n th¶o, thÈm tra vµ th«ng qua v¨n b¶n ph¸pluËt, mµ chñ yÕu lµ tiÒn ®Ó tæ chøc thùc thi çc qui ®Þnh cña v¨n b¶n ®ã trongcuéc sèng. Xin ®ðîc ph©n tÝch tõ vÝ dô ®· nªu ë trªn vÒ « nhiÔm nðíc. NÕumét trong nh÷ng chÝnh s¸ch chóng ta ®ða ra ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò « nhiÔmnðíc lµ tÊt c¶ nðíc th¶i c«ng nghiÖp ®Òu ph¶i xö lý (lµm s¹ch) trðíc khi ®ðîcphÐp th¶i vµo s«ng, hå. Chða tÝnh ®Õn sè tiÒn çc doanh nghiÖp ph¶i bá ra®Ó mua thiÕt bÞ, c«ng nghÖ xö lý nðíc th¶i, Nhµ nðíc sÏ ph¶i t×m ®ðîc nguånng©n s¸ch ®Ó chi cho çc c«ng viÖc nhð: viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c¬quan cÊp giÊy phÐp; hÖ thèng çc phßng thÝ nghiÖm ®ñ hiÖn ®¹i vµ çcchuyªn gia ®ñ tr×nh ®é ®Ó xÐt nghiÖm nðíc th¶i; tæ chøc lùc lðîng thanh trachuyªn ngµnh; tæ chøc hÖ thèng xÐt xö tranh chÊp; chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn vµ tæchøc lùc lðîng cðìng chÕ v.v.. §ã lµ chða kÓ ®Õn çc kho¶n chi phÝ ®Ó phæbiÕn, hðíng dÉn, tËp huÊn vµ tuyªn truyÒn vÒ nh÷ng qui ®Þnh cña v¨n b¶nph¸p luËt míi ®ðîc ban hµnh.


63


CHð¥NG 4: QUI §ÞNH PH¸P Lý VÒ Sù THAM GIA CñA C¤NG CHóNGTRONG QU¸ TR×NH X¢Y DùNG chÝnh s¸ch vµ luËt

ph¸p

§Ó cã thÓ vËn ®éng ch¸nh s¸ch hiÖu qu¶, cÇn hiÓu râ çc qui ®Þnh ph¸p luËtliªn quan ®Õn sù tham gia cña c«ng chóng trong qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸pluËt, yªu cÇu ph¶i tham vÊn nh©n d©n khi ban hµnh ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch,vµ chøc n¨ng nhiÖm vô cña çc c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh chÝnh s¸chvµ luËt ph¸p.

HiÕn ph¸p n¨m 1992 lµ VBQPPL hiÖn hµnh, cã gi¸ trÞ ph¸p lý cao nhÊt, ®·cã nh÷ng qui ®Þnh ph¸p lý c¬ b¶n vÒ: (i) ChÕ ®é chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x·héi, quèc phßng, an ninh cña ®Êt nðíc; (ii) QuyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n cñac«ng d©n; (iii) C¬ cÊu, nguyªn t¾c tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña çc c¬ quan Nhµnðíc.

Trªn nh÷ng qui ®Þnh c¬ b¶n cña HiÕn ph¸p n¨m 1992, Nhµ nðíc ®· ban hµnhnh÷ng VBQPPL, nhð LuËt, NghÞ quyÕt cña Quèc héi, Ph¸p lÖnh cñaUBTVQH, NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, trong ®ã cã nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ vÒquyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n cña c«ng d©n; nhiÖm vô, quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖmvµ tæ chøc, ho¹t ®éng cña çc c¬ quan Nhµ nðíc.

Nh÷ng qui ®Þnh ph¸p lý cô thÓ trong hÖ thèng VBQPPL nãi trªn ®Òu cã liªnquan ®Õn çc ho¹t ®éng tham vÊn nh©n d©n. Trong ®ã, nh÷ng qui ®Þnh cãliªn quan trùc tiÕp vµ thðêng xuyªn sÏ ®ðîc tr×nh bµy dðíi ®©y:

1. QuyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n cña c«ng d©n

HiÕn ph¸p n¨m 1992 ®· qui ®Þnh:

•Mäi c«ng d©n ®Òu b×nh ®¼ng trðíc ph¸p luËt (1)

• C«ng d©n cã quyÒn tham gia qu¶n lý Nhµ nðíc vµ x· héi, tham gia th¶oluËn çc vÊn ®Ò chung cña c¶ nðíc vµ ®Þa phð¬ng, kiÕn nghÞ víi c¬ quan

(1) §iÒu 52, HiÕn ph¸p n¨m 1992

(2) §iÒu 53, HiÕn ph¸p n¨m 1992


64


Nhµ nðíc, biÓu quyÕt khi Nhµ nðíc tæ chøc trðng cÇu ý d©n(2).

2. NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Quèc héi

NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Quèc héi vµ §¹i biÓu Quèc héi ®· ®ðîc qui ®Þnhtrong çc VBQPPL hiÖn hµnh sau ®©y:

• LuËt Tæ chøc Quèc héi (sè 30/2001/QH10) qui ®Þnh vÒ tæ chøc vµ ho¹t®éng cña Quèc héi, ñy ban thðêng vô Quèc héi vµ quyÒn h¹n cña çc®¹i biÓu Quèc héi, ®· ®ðîc Quèc héi th«ng qua ngµy 25/12/2001 .

• LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt Tæ chøc Quèc héi (sè83/2007/QH11), ®ðîc Quèc Héi th«ng qua ngµy 2/4/2007.

Trong nh÷ng VBQPPL nãi trªn cã nh÷ng qui ®Þnh ph¸p lý vÒ nhiÖm vô, quyÒnh¹n cña Quèc héi liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tham vÊn, nhð:

• Quèc héi lµ c¬ quan duy nhÊt cã quyÒn lËp hiÕn vµ lËp ph¸p; C¨n cø vµoHiÕn ph¸p, Quèc héi ban hµnh luËt, nghÞ quyÕt; C¨n cø vµo HiÕn ph¸p,luËt, nghÞ quyÕt cña Quèc héi, ñy ban thðêng vô Quèc héi ban hµnhph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt.

• Qui tr×nh x©y dùng vµ ban hµnh çc v¨n b¶n ph¸p luËt cña Quèc héi baogåm çc giai ®o¹n:

o X©y dùng vµ th«ng qua chð¬ng tr×nh x©y dùng v¨n b¶n ph¸p luËt;

o Giai ®o¹n so¹n th¶o;

o Giai ®o¹n thÈm tra cña Héi ®ång d©n téc vµ çc ñy ban;

o Giai ®o¹n xem xÐt t¹i ñy ban thðêng vô Quèc héi;

o Giai ®o¹n th¶o luËn t¹i çc kú häp cña Quèc héi;

o Giai ®o¹n th«ng qua t¹i Quèc héi;

• Quèc héi thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t tèi cao viÖc tu©n thñ theo HiÕn ph¸p,luËt vµ nghÞ quyÕt cña Quèc héi; XÐt b¸o ço ho¹t ®éng cña Chñ tÞchnðíc, ñy ban thðêng vô Quèc héi, ChÝnh phñ, Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao,ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao.

• Chøc n¨ng gi¸m s¸t cña Quèc héi ®ðîc thùc hiÖn th«ng qua çc ho¹t®éng gi¸m s¸t cña çc c¬ quan cña Quèc héi nhð ñy ban thðêng vô Quèchéi, Héi ®ång D©n téc, çc ñy ban cña Quèc héi vµ ®¹i biÓu Quèc héi.

• Quèc héi lµ c¬ quan quyÒn lùc Nhµ nðíc cao nhÊt, cã quyÒn quyÕt ®Þnh


65


nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt nðíc

3. NhiÖm vô cña §¹i biÓu Quèc héi

• §¹i biÓu Quèc héi ®ðîc cö tri bÇu ra t¹i çc ®¬n vÞ bÇu cö, chÞu tr¸chnhiÖm trðíc cö tri bÇu ra m×nh vµ trðíc cö tri c¶ nðíc.

• §¹i biÓu Quèc héi chÞu tr¸ch nhiÖm trðíc cö tri vÒ viÖc thùc hiÖn nhiÖmvô ®¹i biÓu cña m×nh vµ cã thÓ bÞ cö tri b·i nhiÖm (3)

• §BQH ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ víi cö tri, chÞu sù gi¸m s¸t cña cö tri; thuthËp vµ ph¶n ¸nh trung thùc ý kiÕn vµ nguyÖn väng cña cö tri víi Quèchéi vµ çc c¬ quan Nhµ nðíc h÷u quan; thùc hiÖn chÕ ®é tiÕp xóc vµb¸o ço víi cö tri vÒ ho¹t ®éng cña m×nh vµ cña Quèc héi; tr¶ lêi nh÷ngyªu cÇu vµ kiÕn nghÞ cña cö tri; xem xÐt, ®«n ®èc, theo dâi viÖc gi¶i quyÕtkhiÕu n¹i, tè ço cña c«ng d©n vµ hðíng dÉn, gióp ®ì c«ng d©n thùchiÖn çc quyÒn ®ã (4)

• §¹i biÓu Quèc héi cã tr¸ch nhiÖm tiÕp xóc cö tri trðíc vµ sau kú häp Quèchéi (5)

4. NhiÖm vô cña §oµn §¹i biÓu Quèc héi

Çc §¹i biÓu Quèc héi ®ðîc bÇu trong mét tØnh hoÆc thµnh phè trùc thuécTrung ð¬ng hîp thµnh §oµn ®¹i biÓu Quèc héi. §oµn §¹i biÓu Quèc héi cãTrðëng ®oµn, Phã Trðëng ®oµn, cã ®¹i biÓu ho¹t ®éng chuyªn tr¸ch, cã trôsë, v¨n phßng gióp viÖc vµ cã kinh phÝ ho¹t ®éng theo qui ®Þnh cña ñy banthðêng vô Quèc héi.

§¹i biÓu Quèc héi trong §oµn cã nhiÖm vô thùc hiÖn chð¬ng tr×nh c«ng t¸cvµ sù ph©n c«ng cña §oµn, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña §oµn§¹i biÓu Quèc héi

§oµn §BQH cã nhiÖm vô :

o Phèi hîp víi Ban Thðêng trùc ñy ban MÆt trËn Tæ quèc, Thðêng trùc

(3) Çc ®iÒu 46, 56 – LuËt Tæ chøc Quèc héi; §iÒu 3 – Qui chÕ ho¹t ®éng cña §BQH vµ

§oµn §BQH.

(4) §iÒu 97 - HiÕn ph¸p 1992.

(5) Çc ®iÒu 51, 60 – LuËt tæ chøc Quèc héi; Çc ®iÒu 3, 12, 24, 29, 30 – Qui chÕ ho¹t®éng cña §BQH vµ §oµn §BQH.


66


Héi §ång nh©n d©n, ñy ban nh©n d©n ë ®Þa phð¬ng tæ chøc ®Ó §¹ibiÓu Quèc héi tiÕp xóc cö tri;

Tæ chøc viÖc tiÕp c«ng d©n cña §¹i biÓu Quèc héi ;

TiÕp nhËn, chuyÓn ®¬n, theo dâi, ®«n ®èc viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tèço vµ kiÕn nghÞ cña c«ng d©n mµ §¹i biÓu Quèc héi, §oµn §¹i biÓuQuèc héi ®· chuyÓn ®Õn c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt ;

Mêi ®¹i diÖn Héi ®ång nh©n d©n, ñy ban nh©n d©n ë ®Þa phð¬ng thamdù çc buæi tiÕp c«ng d©n cña §¹i biÓu Quèc héi; trong trðêng hîp cÇnthiÕt th× mêi ®¹i diÖn cña c¬ quan h÷u quan ë ®Þa phð¬ng cïng thamdù ®Ó tiÕp thu xö lý nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan;

Phèi hîp víi Thðêng trùc Héi ®èng nh©n d©n, Ban Thðêng trùc ñy banMÆt trËn Tæ Quèc ë ®Þa phð¬ng tæ chøc lÊy ý kiÕn nh©n d©n vÒ çc dù¸n luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh vµ çc dù ¸n kh¸c theo yªu cÇu cña ñy banthðêng vô;

o Tæ chøc ®Ó §¹i biÓu Quèc héi th¶o luËn vÒ dù ̧ n luËt, çc dù ̧ n kh¸c,dù kiÕn chð¬ng tr×nh kú häp Quèc héi;

o Tæ chøc ®Ó ®¹i biÓu Quèc héi gi¸m s¸t viÖc thi hµnh ph¸p luËt, ®Êutranh chèng tham nhòng; gi¸m s¸t v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt cña®Þa phð¬ng; kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc tÕ ë ®Þa phð¬ng ; gãp ý víi ®Þaphð¬ng vÒ thùc hiÖn çc nhiÖm vô kinh tÕ - x· héi, quèc phßng, anninh;

o Ph©n c«ng ®¹i biÓu Quèc héi trong §oµn tham gia §oµn c«ng t¸c,§oµn gi¸m s¸t cña ñy ban thðêng vô Quèc héi, Héi ®ång D©n téc,çc Ñy ban cña Quèc héi;

o Mçi n¨m hai lÇn, vµo gi÷a n¨m vµ cuèi n¨m, b¸o ço víi ñy banThðêng vô Quèc héi vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña §oµn ®¹i biÓu Quèchéi, vµ ®¹i biÓu Quèc héi, ®ång thêi th«ng b¸o víi ñy ban MÆt trËn Tæquèc tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ð¬ng.

5. Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n

Héi ®ång nh©n d©n çc cÊp lµ tæ chøc d©n cö ë ®Þa phð¬ng ho¹t ®éng theoLuËt sè 11/2003/QH11 ngµy 26/11/2003 qui ®Þnh vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cñaHéi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n.


67


Ngoµi çc qui ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt trao cho H§ND vÞ thÕ lµ c¬quan quyÒn lùc nhµ nðíc cao nhÊt ë ®Þa phð¬ng, c¬ së ph¸p lý trùc tiÕp ®ÓH§ND ban hµnh nghÞ quyÕt cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tham vÊn gåm:

• Qui ®Þnh quyÒn h¹n cña H§ND ®ðîc tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p nh»mb¶o ®¶m viÖc thi hµnh HiÕn ph¸p, luËt, çc v¨n b¶n cña c¬ quan nhµnðíc cÊp trªn vµ nghÞ quyÕt cña m×nh ë ®Þa phð¬ng (6)

• Qui ®Þnh vÒ thÈm quyÒn cña H§ND ban hµnh VBQPPL ®Ó quyÕt ®Þnhnh÷ng chñ trð¬ng, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p nh»m b¶o ®¶m thi hµnh HiÕnph¸p, luËt, v¨n b¶n cña c¬ quan nhµ nðíc cÊp trªn (7)

• Qui ®Þnh vÒ quyÒn gãp ý kiÕn cña tæ chøc vµ ç nh©n; vµ vÒ nghÜa vô lÊyý kiÕn cña H§ND, UBND trong khi ban hµnh VBQPPL (8)

• Qui ®Þnh vÒ quyÒn h¹n cña Thðêng trùc H§ND ®«n ®èc, kiÓm tra UBNDvµ çc c¬ quan nhµ nðíc thùc hiÖn NQ cña H§ND (9)

• Qui ®Þnh vÒ quyÒn h¹n cña Thðêng trùc vµ çc Ban cña H§ND yªu cÇuçc c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n cã liªn quan cung cÊp th«ng tin, tµi liÖucÇn thiÕt (10)

• Qui ®Þnh vÒ nghÜa vô cña UBND, çc së ngµnh, çc tæ chøc, ç nh©nph¶i cung cÊp th«ng tin, tµi liÖu theo yªu cÇu cña H§ND, Thðêng trùc,çc Ban cña H§ND (11)

• Qui ®Þnh vÒ thÈm quyÒn cña H§ND çc ®Þa phð¬ng cã thÓ x©y dùng QuichÕ ho¹t ®éng cña m×nh phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ cña ®Þa phð¬ng,trong ®ã H§ND cã thÓ ban hµnh Qui chÕ chung vµ c¶ Qui chÕ riªng trongtõng lÜnh vùc (12)

(6) LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2003

(7) LuËt Ban hµnh VBQPPL cña H§ND vµ UBND 2004

(8) LuËt Ban hµnh VBQPPL cña H§ND vµ UBND 2004

(9) LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2003

(10) LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2003, NghÞ quyÕt 753/2005/NQ-UBTVQH11 cñaUBTVQH ban hµnh Qui chÕ ho¹t ®éng cña H§ND 2005)

(11) LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2003, NghÞ quyÕt cña UBTVQH ban hµnh Qui chÕ ho¹t®éng cña H§ND 2005

(12) NghÞ quyÕt cña UBTVQH ban hµnh Qui chÕ ho¹t ®éng cña H§ND 2005


68


6. Çc qui ®Þnh ph¸p lý liªn quan ®Õn tham vÊn khi ban hµnhVBQPPL cña Héi ®ång nh©n d©n, UBND

Ph¹m vi ban hµnh v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n

Héi ®ång nh©n d©n ban hµnh v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt trong nh÷ng trðênghîp sau ®©y:

o QuyÕt ®Þnh nh÷ng chñ trð¬ng, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p nh»m b¶o ®¶mthi hµnh HiÕn ph¸p, luËt, v¨n b¶n cña c¬ quan nhµ nðíc;

QuyÕt ®Þnh vÒ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ng©n s¸ch, quècphßng, an ninh ë ®Þa phð¬ng;

o QuyÕt ®Þnh biÖn ph¸p nh»m æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©nd©n, hoµn thµnh nhiÖm vô cÊp trªn giao cho;

o QuyÕt ®Þnh trong ph¹m vi thÈm quyÒn ®ðîc giao nh÷ng chñ trð¬ng,biÖn ph¸p cã tÝnh chÊt ®Æc thï phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Þa phð¬ng nh»m ph¸t huy tiÒm n¨ng cña ®Þa phð¬ng,nhðng kh«ng ®ðîc tr¸i víi çc v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt cña c¬quan nhµ nðíc cÊp trªn;

o V¨n b¶n cña c¬ quan nhµ nðíc cÊp trªn giao cho Héi ®ång nh©n d©nqui ®Þnh mét vÊn ®Ò cô thÓ.

Ph¹m vi ban hµnh v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt cña UBND

UBND ban hµnh v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt trong nh÷ng trðêng hîp sau®©y:

o §Ó thi hµnh HiÕn ph¸p, luËt, v¨n b¶n cña c¬ quan nhµ nðíc cÊp trªn,nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cïng cÊp vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x·héi, cñng cè quèc phßng, an ninh t¹i ®Þa phð¬ng;

o §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ nðíc ë ®Þa phð¬ng vµ thùc hiÖnçc chÝnh s¸ch kh¸c trªn ®Þa bµn;

o V¨n b¶n cña c¬ quan nhµ nðíc cÊp trªn giao cho ñy ban nh©n d©nqui ®Þnh mét vÊn ®Ò cô thÓ.

Tham gia gãp ý kiÕn vÒ dù th¶o v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ångnh©n d©n, ñy ban nh©n d©n:

o MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vµ çc tæ chøc thµnh viªn cña MÆt trËn, c¬


69


quan, tæ chøc kh¸c vµ ç nh©n cã quyÒn tham gia gãp ý kiÕn x©y dùngv¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n, ñy ban nh©n d©n.

o Trong qu¸ tr×nh x©y dùng v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ångnh©n d©n, ñy ban nh©n d©n, c¬ quan h÷u quan cã tr¸ch nhiÖm t¹o®iÒu kiÖn ®Ó çc c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n tham gia gãp ý kiÕn vµodù th¶o v¨n b¶n..

o C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ néi dung cña dù th¶o v¨n b¶n qui ph¹m ph¸pluËt cña Héi ®ång nh©n d©n, ñy ban nh©n d©n, c¬ quan h÷u quan ph¶itæ chøc lÊy ý kiÕn cña çc ®èi tðîng chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña v¨nb¶n trong ph¹m vi vµ víi h×nh thøc thÝch hîp.

o C¬ quan lÊy ý kiÕn cã tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu tiÕp thu ý kiÕn ®Ó chØnhlý dù th¶o v¨n b¶n.

LÊy ý kiÕn vÒ dù th¶o nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp tØnh:

o C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ néi dung cña dù th¶o nghÞ quyÕt, c¬ quanso¹n th¶o tæ chøc lÊy ý kiÕn cña c¬ quan, tæ chøc h÷u quan, ®èi tðîngchÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña nghÞ quyÕt.

o C¬ quan, tæ chøc h÷u quan ®ðîc lÊy ý kiÕn cã tr¸ch nhiÖm tr¶ lêi b»ngv¨n b¶n trong thêi h¹n n¨m ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®ðîc dù th¶o nghÞquyÕt.

o Trong trðêng hîp lÊy ý kiÕn cña ®èi tðîng chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕpcña nghÞ quyÕt th× c¬ quan lÊy ý kiÕn cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh nh÷ngvÊn ®Ò cÇn lÊy ý kiÕn, ®Þa chØ nhËn ý kiÕn vµ dµnh Ýt nhÊt b¶y ngµy, kÓtõ ngµy tæ chøc lÊy ý kiÕn ®Ó çc ®èi tðîng ®ðîc lÊy ý kiÕn gãp ý vµodù th¶o nghÞ quyÕt.

o Theo qui ®Þnh ë LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND, trong lÜnh vùc thihµnh ph¸p luËt, Héi ®ång nh©n d©n tØnh cã nhiÖm vô, quyÒn h¹n vÒquyÕt ®Þnh biÖn ph¸p b¶o ®¶m viÖc thi hµnh HiÕn ph¸p, luËt, çc v¨nb¶n cña c¬ quan nhµ nðíc cÊp trªn vµ nghÞ quyÕt cña m×nh ë ®Þaphð¬ng. (13)

NhiÖm vô vµ quyÒn h¹n Thðêng trùc Héi ®ång nh©n d©n lµ: ®«n ®èc, kiÓmtra ñy ban nh©n d©n cïng cÊp vµ çc c¬ quan nhµ nðíc kh¸c ë ®Þa phð¬ng

(13) §iÒu 55 LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2004


70


thùc hiÖn çc nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n (14)

NhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña çc Ban thuéc Héi ®ång nh©n d©n lµ :

“…Trong khi thi hµnh nhiÖm vô, çc Ban cña Héi ®ång nh©n d©n cã quyÒnyªu cÇu ñy ban nh©n d©n, çc c¬ quan chuyªn m«n thuéc ñy ban nh©n d©n,Toµ ¸n nh©n d©n, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cïng cÊp, c¬ quan nhµ nðíc, tæchøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi ë ®Þa phð¬ng cung cÊp nh÷ng th«ng tin, tµi liÖucÇn thiÕt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gi¸m s¸t. Çc c¬ quan, tæ chøc cã tr¸chnhiÖm ®¸p øng yªu cÇu cña çc Ban cña Héi ®ång nh©n d©n (15) “

§oµn gi¸m s¸t (cña Thðêng trùc H§ND) cã nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n sau®©y:

o Yªu cÇu c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n chÞu sù gi¸m s¸t b¸o ço b»ngv¨n b¶n, cung cÊp th«ng tin, tµi liÖu cã liªn quan ®Õn néi dung gi¸ms¸t, gi¶i tr×nh nh÷ng vÊn ®Ò mµ §oµn gi¸m s¸t quan t©m;

o Xem xÐt, x¸c minh nh÷ng vÊn ®Ò mµ §oµn gi¸m s¸t thÊy cÇn thiÕt (16).

• Ho¹t ®éng cña çc Ban thuéc Héi ®ång nh©n d©n

Çc Ban thuéc Héi ®ång nh©n d©n gióp Héi ®ång nh©n d©n gi¸m s¸t th«ngqua çc ho¹t ®éng sau ®©y:

Trong trðêng hîp cÇn thiÕt, yªu cÇu ñy ban nh©n d©n, çc c¬ quan chuyªnm«n thuéc ñy ban nh©n d©n, Toµ ¸n nh©n d©n, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cïngcÊp b¸o ço vÒ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc lÜnh vùc Ban phô tr¸ch (17)

Trong khi thi hµnh nhiÖm vô, çc Ban cña Héi ®ång nh©n d©n cã quyÒn yªucÇu ñy ban nh©n d©n, çc c¬ quan chuyªn m«n thuéc ñy ban nh©n d©n, Toµ¸n nh©n d©n, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cïng cÊp,c¬ quan nhµ nðíc, tæ chøckinh tÕ, tæ chøc x· héi ë ®Þa phð¬ng cung cÊp nh÷ng th«ng tin, tµi liÖu cÇnthiÕt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gi¸m s¸t. Çc c¬ quan, tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm®¸p øng yªu cÇu cña çc Ban cña Héi ®ång nh©n d©n (18)

(14) §iÒu 53 LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2004(15) §iÒu 55 LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2004(16) §iÒu 68 LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2004(17) §iÒu 75 LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2004


71


Qui chÕ ho¹t ®éng cña H§ND (19)

Trong viÖc ®«n ®èc, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t ñy ban nh©n d©n cïng cÊp, çc c¬quan kh¸c cña Nhµ nðíc ë ®Þa phð¬ng thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Héi ®ångnh©n d©n, Thðêng trùc Héi ®ång nh©n d©n cã nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹nsau ®©y:

o Yªu cÇu ñy ban nh©n d©n cïng cÊp vµ çc c¬ quan kh¸c cña Nhµnðíc ë ®Þa phð¬ng b¸o ço trùc tiÕp hoÆc b»ng v¨n b¶n vÒ t×nh h×nhthùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n, thi hµnh çc biÖn ph¸pcÇn thiÕt ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n;

o Tæ chøc kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Héi ®ångnh©n d©n.(20)

ñy ban nh©n d©n, c¬ quan chuyªn m«n thuéc ñy ban nh©n d©n, Toµ ¸nnh©n d©n, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cïng cÊp, c¬ quan, tæ chøc h÷u quan ë®Þa phð¬ng cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp th«ng tin, tµi liÖu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò mµBan cña Héi ®ång nh©n d©n yªu cÇu vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó Ban hoµn thµnhnhiÖm vô.(21)

§Ó chuÈn bÞ cho viÖc thÈm tra, Ban cã thÓ cö thµnh viªn tham gia nghiªn cøudù th¶o nghÞ quyÕt, b¸o ço, ®Ò ¸n; yªu cÇu c¬ quan so¹n th¶o vµ çc c¬quan h÷u quan cung cÊp tµi liÖu vµ tr×nh bµy vÒ vÊn ®Ò mµ Ban thÈm tra, tæchøc häp lÊy ý kiÕn cña nh÷ng ngðêi am hiÓu vÒ vÊn ®Ò ®ã, kh¶o s¸t t×nhh×nh thùc tÕ t¹i ®Þa phð¬ng vÒ nh÷ng néi dung liªn quan ®Õn dù th¶o nghÞquyÕt, b¸o ço, ®Ò ¸n. (22)

ñy ban nh©n d©n, c¬ quan chuyªn m«n thuéc ñy ban nh©n d©n cã tr¸chnhiÖm b¸o ço vµ cung cÊp çc tµi liÖu liªn quan khi cã yªu cÇu cña Héi ®ång

(18) §iÒu 81 LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND 2004.

(19) NghÞ quyÕt sè 753/2005/NQ-UBTVQH11 ngµy 02 th¸ng 4 n¨m 2005 cña ñy ban th ðêng vô Quèc héi kho¸ XI

(20) §iÒu 21 Qui chÕ ho¹t ®éng cña H§ND




72


nh©n d©n, Thðêng trùc Héi ®ång nh©n d©n, Ban cña Héi ®ång nh©n d©n cïngcÊp. (23)

Héi ®ång nh©n d©n, Thðêng trùc Héi ®ång nh©n d©n, ñy ban nh©n d©n, Bancña Héi ®ång nh©n d©n, Tæ ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n, ®¹i biÓu Héi ®ångnh©n d©n, ñy ban MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vµ çc tæ chøc thµnh viªn cñaMÆt trËn, çc c¬ quan kh¸c cña Nhµ nðíc cã tr¸ch nhiÖm thi hµnh nh÷ng néidung ë Qui chÕ ho¹t ®éng cña H§ND ®· ban hµnh kÌm theo NghÞ quyÕt sè753/2005/NQ-UBTVQH11 ngµy 02 th¸ng 4 n¨m 2005 cña ñy ban thðêng vôQuèc héi kho¸ XI (24)

7. Nh÷ng gîi ý khi b¹n ®Õn gÆp vµ lµm viÖc víi çc çn bé hay c¬quan cã thÈm quyÒn:

(1) QuyÕt ®Þnh b¹n ®Õn gÆp ai.

§«i khi b¹n nªn gäi ®iÖn hÑn trðíc, nÕu ®¹i biÓu kh«ng cã mÆt ë ®ã, b¹n cãthÓ yªu cÇu gÆp trî lý. NÕu vÊn ®Ò b¹n muèn ®Ò cËp lµ t¨ng c¬ héi viÖc lµmcho ngðêi d©n th× b¹n cÇn gÆp trùc tiÕp nh÷ng ngðêi trî lý phô tr¸ch vÒ m¶ng®ã. §õng qu¸ thÊt väng nÕu nhð b¹n chØ gÆp trî lý, v× nhiÒu khi hä chÝnh lµnh÷ng ngðêi hiÓu biÕt s©u vµ n¾m v÷ng vÊn ®Ò ®Ó tham mðu cho çc ®¹ibiÓu. GÆp vµ x©y dùng mèi quan hÖ víi çc trî lý nµy còng quan träng nhðt¹o lËp mèi quan hÖ víi chÝnh çc ®¹i biÓu/ nhµ lËp ph¸p.

(2) §ða ra chð¬ng tr×nh vµ môc ®Ých cho b¹n.

B¹n muèn trao ®æi vÒ vÊn ®Ò g×? B¹n sÏ ñng hé hay ph¶n ®èi chÝnh s¸ch ®·ban hµnh hay b¹n muèn ®Ò xuÊt cã chÝnh s¸ch míi phï hîp h¬n? Trªn cð¬ngvÞ cña b¹n, b¹n cã nh÷ng lý do g× ®Ó ®Ò xuÊt? B¹n cã muèn t×m kiÕm sù ñnghé tõ çc ®¹i biÓu vµ thuyÕt phôc hä còng nhð çc ®¹i biÓu cïng ®oµn haycïng ñy ban ñng hé? B¹n muèn biÕt quan ®iÓm cña çc ®¹i biÓu, hay b¹nmuèn biÕt lµ çc chÝnh s¸ch ®ã cã c¬ héi th«ng qua nhð thÕ nµo? B¹n còngcÇn ph¶i biÕt lµ ®¹i biÓu nµy cã quan ®iÓm thÕ nµo trong çc kú häp ®Ó dùliÖu xem hä cã thÓ ñng hé ý kiÕn cña b¹n kh«ng? Hä cã ph¶i lµ nh÷ng ngðêicã kinh nghiÖm ¶nh hðëng trùc tiÕp (vÝ dô: Tõng lµm viÖc trong ngµnh ®ã…?

(23) §iÒu 69 Qui chÕ ho¹t ®éng cña H§ND(24) §iÒu 92 Qui chÕ ho¹t ®éng cña H§ND


73


Nh÷ng th«ng tin nµy sÏ gióp b¹n quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c b¹n muèn nãi g× vµnh÷ng g× b¹n cã thÓ ®¹t ®ðîc. H·y dµnh thêi gian ®Ó nãi chuyÖn mét chót lócban ®Çu, nhðng kh«ng nªn qu¸ nhiÒu.

(3) LËp kÕ ho¹ch gÆp.

Lóc nµo b¹n ®Þnh gÆp? B¹n ®Þnh gÆp lóc ®¹i biÓu ®ang ë ®Þa phð¬ng haytrong kú häp? B¹n cã dù ®Þnh thêi gian cô thÓ kh«ng, vÝ dô truíc khi dù luËt®ðîc th¶o luËn, xem xÐt hay th«ng qua?

(4) X¸c ®Þnh thµnh phÇn.

Nh÷ng lÇn ®Çu b¹n nªn ®i gÆp cïng nh÷ng nguêi cã kinh nghiÖm vµ hiÓubiÕt h¬n. NÕu b¹n cã ai ®i cïng cã thÓ tr×nh bµy lðu lo¸t vµ hiÓu biÕt th× b¹nc¶m thÊy an t©m h¬n. Quan s¸t sau ®ã b¾t chðíc còng sÏ gióp b¹n häc háirÊt nhiÒu.

Cã mét sè ®iÓm cÇn lðu ý khi quyÕt ®Þnh ai sÏ ®i cïng b¹n ®Õn gÆp ®¹i biÓucïng b¹n. Ph¶i cã Ýt nhÊt mét nguêi tõ ®Þa phð¬ng mµ nguêi ®ã lµ ®¹i biÓu (lµcö tri trùc tiÕp cña hä). NÕu cã ai ®ã ®· gÆp ®¹i biÓu nµy råi th× còng rÊt h÷uÝch. B¹n còng kh«ng nªn cã qu¸ nhiÒu ngðêi cïng ®i – tèi ®a 4 hay 5 ngðêith× cuéc häp sÏ hiÖu qu¶ h¬n – nhðng cÇn ph¶i ®¹i diÖn ®ñ cho vÊn ®Ò mµb¹n muèn ®Ò cËp. B¹n cÇn mêi thªm ngðêi mµ kh«ng bÞ coi lµ nghiÔm nhiªnñng hé b¹n. VÝ dô, b¹n cã thÓ mêi mét ngðêi cao tuæi ®¹i diÖn céng ®ång (haygiµ lµng) ®Õn cuéc häp ®Ó yªu cÇu thªm kinh phÝ cho çc ho¹t ®éng gi¸o dôccho trÎ em nghÌo ngoµi giê lªn líp hay cho trung t©m häc tËp céng ®ång.Mét ngðêi cao tuæi hay giµ lµng sÏ kh«ng bÞ coi lµ cã “lîi Ých trùc tiÕp” trongchð¬ng tr×nh cho trÎ em, cho nªn sù ñng hé cña hä lµ rÊt cã gi¸ trÞ vµ søcthuyÕt phôc m¹nh. B¹n còng cã thÓ sö dông nhãm ®a d¹ng ®Ó tho¸t khái®Þnh kiÕn vÒ tÇng líp vµ d©n téc. H¬n n÷a, trong çc cuéc th¶o luËn chÝnhs¸ch c«ng khai, th× tiÕng nãi cña nh÷ng nhãm bÞ ¶nh hðëng thðêng h¹n chÕvµ Ýt ®ðîc nghe thÊy.

(5) L¾ng nghe cÈn thËn.

Mét cuéc häp víi ®¹i biÓu cã thÓ cung cÊp rÊt nhiÒu th«ng tin. Nh÷ng ph¶nhåi cña ®¹i biÓu víi vÊn ®Ò b¹n nªu vµ nh÷ng ®iÓm b¹n ®ða ra cã thÓ nãi chob¹n biÕt lµ b¹n cÇn ¸p dông çch tiÕp cËn nµo sÏ hiÖu qu¶, vÞ trÝ cña nh÷ngngðêi kh«ng ñng hé ý kiÕn cña nhãm b¹n vµ nh÷ng viÖc b¹n cÇn lµm ®Ó b¹ncã thÓ ®¹t ®ðîc môc ®Ých, vµ nh÷ng çi mµ b¹n kh«ng cã ®ðîc sù ñng hé th×


74


c¬ héi cßn l¹i lµ g×. H·y nhí r»ng, ®¹i biÓu còng lµ con nguêi, hä kh«ng thÝchnghe thuyÕt tr×nh, bÞ lªn líp, ng¾t lêi, hay cuéc nãi chuyÖn tÎ ng¾t. NÕu b¹nl¾ng nghe cÈn thËn, cã kh¶ n¨ng hä sÏ l¾ng nghe b¹n.

H·y chuÈn bÞ kü nhðng ®õng c¶m thÊy lµ ai còng ph¶i lµ chuyªn gia.

Khi gÆp b¹n cã hiÓu biÕt vÒ vÊn ®Ò nhðng kh«ng cã nghÜa lµ b¹n ®ang tr×nhbµy luËn v¨n tiÕn sü. H·y nhí r»ng hÇu hÕt ®¹i biÓu còng lµ nh÷ng ngðêi chØchung chung th«i. Cã thÓ hä còng kh«ng biÕt râ ngãc ng¸ch cña vÊn ®Ò. §õngsî nÕu cã nhiÒu c©u hái b¹n kh«ng thÓ tr¶ lêi ®ùîc. Vµ nÕu b¹n ®ðîc háinh÷ng c©u kh«ng thÓ tr¶ lêi? §¬n gi¶n! H·y lµm nhð çc chÝnh trÞ gia thðênglµm: nãi lµ b¹n kh«ng biÕt vµ sÏ t×m hiÓu thªm vµ tr¶ lêi hä sau ®ã, ®õng cèg¾ng tr¶ lêi quanh co hay bÞa ra. “§ã lµ c©u hái rÊt tèt, ®¸ng ra chóng t«i ph¶inghÜ ®Õn c©u hái nµy trðíc nhðng chóng t«i sÏ tiÕp tôc t×m hiÓu vµ sÏ tr¶ lêi«ng sím nhÊt vÒ ý kiÕn cña chóng t«i” sau ®ã cÇn ch¾c ch¾n b¹n sÏ göi thªmth«ng tin vµ c©u tr¶ lêi!

Nãi vÒ vÊn ®Ò theo khÝa c¹nh “chuyªn gia” vµ khÝa c¹nh “chøng thùc” ®Òu lµý tèt (vÝ dô ®ða ra sè liÖu) (chøng thùc ¶nh hðëng ®èi víi con ngðêi, çc c©uchuyÖn ç nh©n). NÕu vÊn ®Ò phøc t¹p, b¹n cã thÓ chia ra thµnh çc phÇnkh¸c nhau mµ ç thµnh viªn trong nhãm cã thÓ chia nhau tr×nh bµy. B¹n cãthÓ giíi thiªu vµ ®ða ra tæng quan t¹i sao l¹i quan träng ®èi víi nhãm b¹n.Sau ®ã mét sè ngðêi cã thÓ ®ða ra sè liÖu hay kÕt qu¶ nghiªn cøu. Ngðêikh¸c cã thÓ kÓ c©u chuyÖn cña chÝnh m×nh. Ai ®ã cã thÓ ®ða thªm vÝ dô nh÷ngngðßi trong céng ®ång ¶nh hðëng thÕ nµo. Thµnh viªn kh¸c cã thÓ yªu cÇuban so¹n th¶o ®iÒu chØnh luËt hay chÝnh s¸ch theo hðíng Ýt cã ¶nh hðëngtiªu cùc h¬n. H·y s½n sµng nÕu cã ý kiÕn hay luËn cø ph¶n ®èi, nhðng ®õngt¾c vµo ®ã. §õng tranh luËn hay ®èi ®Çu. Cuèi cïng, b¹n hay ai ®ã kÕt thóccuéc gÆp b»ng çch c¶m ¬n hä ®· g¨p nhãm cña b¹n.

H·y chuÈn bÞ nÕu cã thêi gian Ýt h¬n hay lµ ph¶i gÆp trî lý cña hä. Ph¶i lu«nlinh ho¹t, biÕt ðu tiªn çi g× nªu trðíc v× nÕu thêi gian Ýt h¬n b¹n còng cã thÓtr×nh bµy ®ðîc ý chÝnh. Tãm t¾t l¹i çc ý chÝnh rÊt h÷u Ých v× sau ®ã b¹n cãthÓ göi l¹i b¶n ®ã nÕu hä cÇn v× cã nh÷ng ®iÓm b¹n chða kÞp nªu. NÕu b¹nchða cã kinh nghiÖm th× nªn tËp trðíc khi gÆp hä.

(7) §õng tá ra sî, ch¸n n¶n, hay giËn d÷.

Hä lµ nh÷ng ngðêi bËn rén. Cã thÓ khi ®Õn gÆp b¹n ph¶i ®îi. Hä cã thÓ cãcuéc ®iÖn tho¹i hay viÖc khÈn cÇn lµm khi b¹n ®ang häp víi hä. Hä cã thÓ


75


nãi nh÷ng c©u lµm b¹n c¶m thÊy tù ¸i. B¹n ph¶i chuÈn bÞ ®Ó cã thÓ ®øngv÷ng trong mäi t×nh huèng. NÕu cuéc häp b¾t ®Çu muén h¬n dù kiÕn, h·y rótng¾n chð¬ng tr×nh (tr×nh bµy) l¹i. NÕu ®¹i biÓu ph¶i ®i gi÷a chõng, xin tiÕp tôclµm viÖc víi trî lý phô tr¸ch. (Cã thÓ ®· cã ngðêi ®ã tham dù cïng hä råi).NÕu kh«ng, b¹n cã thÓ xin mét cuéc hÑn kh¸c tiÕp theo sau ®ã. C©u tr¶ lêi cãthÓ lµ cã. NÕu hä cã nh÷ng c©u ph¸t biÓu (hay hµnh ®éng bÊt lÞch sù) cã thÓai ®ã trong nhãm b¹n tù ¸i b¹n cã thÓ lÞch sù nhðng cð¬ng quyÕt cho hä biÕtlµ hä ®· lµm cho nhãm tù ¸i nhð thÕ nµo. VÝ dô “T«i biÕt lµ «ng/ bµ kh«ngquan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®ã, nhðng ph¸t biÓu cña «ng/ bµ lµm nhãm chóng t«itæn thð¬ng. H·y ®Ó t«i ®ðîc gi¶i thÝch.” B¹n cã thÓ sö dông nh÷ng t×nh huèngkhã kh¨n ®ã ®Ó n©ng cao nhËn thøc cho çc ®¹i biÓu. NÕu b¹n ph¶n ®èi l¹itheo çch kh«ng lÞch sù hay giËn d÷ nhð vËy b¹n sÏ bÞ mêi ra khái v¨n phßngvµ kh«ng bao giê ®ðîc tiÕp ®ãn n÷a!

(8) H·y ®óng giê vµ ®õng ë l¹i qu¸ l©u.

H·y t«n träng giê giÊc cña ngðêi b¹n cÇn gÆp. §õng ®Õn muén nhðng còng®õng ë l¹i qu¸ l©u h¬n thêi gian dù kiÕn (vµ yªu cÇu). NÕu b¹n muén, th× cãthÓ hä sÏ chuyÓn sang lµm viÖc kh¸c hay cã cuéc gÆp kh¸c. Còng nhí r»nghä còng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt hay lµm rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cïng mét lóc nªn hä cãÝt thêi gian quan t©m ®Õn mét vÊn ®Ò nµo riªng biÖt (trõ khi ®ã lµ mét vÊn ®Ò®ang nãng báng hay bøc xóc trong x· héi vµo thêi ®iÓm ®ã. §ða ra çc ýchÝnh, cam kÕt cña b¹n vµ søc m¹nh cña nh÷ng lý lÏ b¹n ®ða ra ®Ó xem häquan t©m ®Õn møc nµo trong çc vÊn ®Ò hä ®ang ph¶i gi¶i quyÕt hay chÞutr¸ch nhiÖm, vµ cho hä biÕt lµ b¹n sÏ theo ®uæi vÊn ®Ò ®Õn cïng. Khi ®iÒu ®ã®¹t ®ðîc, cã nghÜa lµ b¹n ®· ®¹t môc ®Ých.

(9) H·y nhí lµ b¹n ®Õn ®ã ®Ó t¹o dùng mèi liªn hÖ.

HiÕm khi b¹n gÆp nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch hay c«ng chøc mµ hä nhÊt trÝhay kh«ng ®ång ý víi b¹n hoµn toµn vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò. Kh«ng cã nguêiñng hé hay nguêi ph¶n ®èi thðêng xuyªn trong vËn ®éng chÝnh s¸ch c«ng.Mét nguêi cã thÓ ñng hé cho chÝnh s¸ch. Kh«ng cã cuéc gÆp hay häp nµo lµcã thÓ gi¶i quyÕt ®ðîc hÕt mäi vÊn ®Ò; mçi cuéc häp chØ gi¶i quyÕt ®ðîc méttrong sè nhiÒu vÊn ®Ò. Cè g¾ng b¸m s¸t vµo vÊn ®Ò cña b¹n. NÕu b¹n nghethÊy nh÷ng g× mµ b¹n mong ®îi, h·y bµy tá lßng biÕt ¬n trðíc khi ra vÒ. NÕub¹n c¶m thÊy kh«ng thÓ vðît qua, c¶m ¬n hä, ngay c¶ khi b¹n rÊt thÊt vängth× vÉn cø c¶m ¬n hä. H·y dµnh c¬ héi ®Ó tiÕp tôc th¶o luËn vµo lóc kh¸c.


76


B¹n sÏ thÊy r»ng b¹n mang cµng nhiÒu th«ng tin vµ ý tðëng cho ®Þa biÓu häsÏ cµng tiÕp nhËn ®ðîc nhiÒu tiÕng nãi. Hä cµng biÕt ®Õn tæ chøc cña b¹n,th× hâ sÏ hiÓu thªm vÒ nh÷ng vÉn ®Ò mµ tæ chøc b¹n quan t©m còng nhð t«nträng nh÷ng cam kÕy cña tæ chøc b¹n. Sau ®ã cã thÓ hä sÏ tiÕp cËn víi tæchøc cña b¹n mét çch tù nhiªn khi nh÷ng vÊn ®Ò ®ã cÇn ®ðîc th¶o luËn vµhä cÇn cã th«ng tin vµ hiÓu biÕt ®Ó cñng cè vÞ thÕ cña hä vÒ vÊn ®Ò ®ã. NÕub¹n cµng biÕt nhiÒu ç nh©n ®¹i biÓu quan t©m ®Õn çc vÊn ®Ò cña b¹n b¹ncµng cã thªm kh¶ n¨ng thuyÕt phôc.

(10) TiÕp tôc theo ®uæi lµ quan träng.

Göi thð c¶m ¬n vµ nh÷ng ngðêi ®· dµnh thêi gian gÆp b¹n. Cung cÊp thªmçc th«ng tin vµ d÷ liÖu nhð b¹n ®· høa, hoÆc nh÷ng th«ng tin phï hîp víiçc chñ ®Ò mµ b¹n ®ang th¶o luËn. NÕu cuéc häp ®· ®i tíi mét sè cam kÕt,nh¾c l¹i theo ý b¹n hiÓu vÒ çc cam kÕt ®ã. Mêi hä liªn hÖ víi tæ chøc b¹nbÊt cøu khi nµo hä cÇn. h·y cho hä biÕt vÒ çc ho¹t ®éng cña tæ chøc b¹n,çc diÔn ®µn, tËp huÊn, héi th¶o, nghiªn cøu …. H·y th«ng b¸o cho hä biÕtliªn tôc. NÕu hä kh«ng ®äc ngay, hä sÏ lðu l¹i vµ tham kh¶o khi cÇn. Cïngnªn theo dâi çc hµnh ®éng cña hä. NÕu b¹n thÊt väng víi nh÷ng quan ®iÓmcña hä, b¹n h·y cho hä biÕt. Nhðng nÕu b¹n ®¸nh gi¸ cao quan ®iÓm cña hävÒ vÊn ®Ò b¹n nªu b¹n còng nªn cho hä biÕt ®iÒu ®ã! H·y nhí hä còng nghevÊn ®Ò tõ nhiÒu nhãm kh¸c nhau vµ theo nhiÒu chiÒu n÷a!


77


TµI LIÖU THAM KH¶O

1) GS §Æng Phong: “Tð duy kinh tÕ ViÖt Nam 1975- 1986”, NXB......häc,Hµ Néi, 2009.

2) T.S NguyÔn Tiªn Cðêng: “C¬ së lý luËn vµ çc nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Óh×nh thµnh vµ qu¶n trÞ çc tæ chøc x· héi d©n sù t¹i ViÖt Nam”. Quü Ch©u¸, ViÖn Nghiªn cøu x· héi, V¨n phßng hæ trî tð vÊn gi¸m ®Þnh vµ ph¶n biÖnx· héi, n¨m 2008.

3) PGS.TS NguyÔn §×nh Hße: “Ph¶n biÖn x· héi vÒ b¶o vÖ thiªn nhiªn vµm«i trðêng” , NXB Khoa häc vµ Kü thuËt.

4) Tµi liÖu “Héi nghÞ tæng kÕt 6 n¨m thùc hiÖn ChØ thÞ sè 30, ngµy 18-2-1998, cña Bé ChÝnh trÞ (khãa VIII) vÒ X©y dùng vµ thùc hiÖn Qui chÕ D©nchñ ë c¬ së”.

5) Tµi liÖu tËp huÊn “Kü n¨ng thóc ®Èy trong qu¶n lý rõng céng ®ång”.

6) Tµi liÖu Chð¬ng tr×nh tËp huÊn vÒ “Huy ®éng sù tham gia cña c«ng chóngtrong vËn ®éng chÝnh s¸ch”.

7) Tµi liÖu tËp huÊn cho çc bªn tham gia Chð¬ng tr×nh l©m nghiÖp quècgia V¨n phßng ®iÒu phèi §èi t¸c l©m nghiÖp, 2009.

8) §Ò cð¬ng biªn so¹n “Sæ tay hðíng dÉn Huy ®éng c«ng chóng tham giavËn ®éng chÝnh s¸ch” .

9) ViÖn nghiªn cøu x· héi ISS vµ Qòy Ch©u ¸: Bµi gi¶ng vÒ “X©y dùngchiÕn lðîc qu¶n trÞ ph¸t triÓn tæ chøc”.

10) Lydia Braakman vµ Karen Edwards “NghÖ thuËt x©y dùng n¨ng lùc thóc®Èy”. Tµi lÖu tËp huÊn.

11) TrÇn §¨ng TuÊn: “Ph¶n biÖn x· héi”, T¹p chÝ Céng s¶n ®iÖn tö sè 114-2006.

12) NguyÔn Tr©n Träng: B¸o ço kh¶o s¸t vÒ “Thùc hiÖn Qui chÕ d©n chñc¬ së”, Tµi liÖu nghiªn cøu cña Quü Ch©u ¸ N¨m 2008.


78


13) LuËt Ban hµnh V¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt.

14) QuyÕt ®Þnh sè 22/2002/Q§-TTg ngµy 30/1/2002 vÒ “Ho¹t ®éng tð vÊn,ph¶n biÖn vµ gi¸m ®Þnh x· héi “ cña Liªn hiÖp c¸c Héi KH&KT ViÖt Nam.


79

huy ®éng c«ng chóng tham gia x©y dùng chÝnh …...néi dung ph©n tÝch chÝnh s¸ch ..... 60...

Documents