humanitarian supply chains

11
1 ﭼﻜ ﺪه- اﺳﺖ ﻛﺮده ﺟﻠﺐ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﺮدم ﺑﺮ آﻧﻬﺎ وﻗﻮع اﺛﺮ در ﻛﻪ زﻳﺎﻧﺒﺎري اﺛﺮات ﻋﻠﺖ ﺑﻪ را ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﻮﺟﻪ اﺧﻴﺮ ﻫﺎي ﺑﺤﺮان. ﻟﺬا در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻳﻦ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺑﻌﺎد) اﻣﺪاد( ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﻧﻴﺎز ﭘﻴﺶ ﻳﻚ ﻛﻪ ﺑﺤﺮان ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻗﺮار ﺑﺮرﺳﻲ و ﺑﺤﺚ ﻣﻮرد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺑﺤﺮان ﻣﻮﺛﺮ و ﺻﺤﻴﺢ. ﺷﺎﻣﻞ اﺑﻌﺎد اﻳﻦ اﻧ اﻣﺪادي، ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﻮاع ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ، اﻧﻮاع ﺑﻨﺪي دﺳﺘﻪ ﻮاع ﮔﻮﻧﺎ ﻫﺎي ﺟﻨﺒﻪ از زﻧﺠﻴﺮه اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻣﺪادي، ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي اﻧﻮاع اﻣﺪادي، ﻫﺎي ﻛﻤﻚ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﮔﻮن ﭘﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﺑﺤﺮان ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ ﺷﻨﺎﺧﺖ آن، در رو ﭘﻴﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﺎي ﭼﺎﻟﺶ و ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺠﺎري، ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه ﺑﺎ و آن ﭼﺎﻟﺶ... ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ. واژه ﻛﻠﻴﺪ- ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮه، ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ اﻣﺪاد1 ﺗﺎﻣﻴﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺑﺤﺮان، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻟﺠﺴﺘﻴﻚ،، 1 - ﻣﻘﺪﻣﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻲ ﻧﺸﺎن ﺷﺪه اﻧﺠﺎم زﻣـﺎن ﮔﺬﺷـﺖ ﺑﺎ ﻛﻪ دﻫﺪ در ﺳﺎل ﻫﺮ در ﺟﻮي و اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ زﻣﻴﻨﻲ، ﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﻏﻴﺮ ﺣﻮادث ﺗﻌﺪاد اﺳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺎل. [22] 6637 ﺑـﻴﻦ در ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺑﺤـﺮان ﺳـﺎﻟﻬﺎي1974 ﺗﺎ2003 ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮﻗﻮع درﺟﻬﺎن، از ﺑـﻴﺶ آﻧﻬـﺎ در ﻛﻪ5.1 از ﺑﻴﺶ ﻣﺘﺎﺛﺮ، ﻧﻔﺮ ﻣﻴﻠﻴﺎرد182 ﺧﺎﻧﻤﺎن ﺑﻲ ﻧﻔﺮ ﻣﻴﻠﻴﻮن و از ﺑـﻴﺶ2 ﻧﻔﺮ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻴﺰ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﺸﺘﻪ. [] ﺷﻜﻞ1 ﻣﻲ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﺎﻣﻼ ﻛـﻪ ﻛﻨﺪ ﺳﺎل از داده رخ ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎي ﺗﻌﺪاد2000 رﺷـﺪ ﺑﻌـﺪ ﺑﻪ اي ﻓﺰاﻳﻨـﺪه اﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺣـﺪود در ﻛﻪ ﻃﻮري ﺑﻪ، 400 اﺳﺖ ﺷﺪه ﺛﺒﺖ آن از ﺑﻌﺪ ﺳﺎﻟﻬﺎي و ﺳﺎل اﻳﻦ ﺑﺮاي ﺑﺤﺮان. [13] ﺷﻜﻞ1 : ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﺎي ﺑﺤﺮان ﺗﻌﺪاد ﮔﺰارش) 2006 - 1900 ( [13] ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻄﻮر ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﺎي ﺑﺤﺮان از وارده اﻗﺘﺼﺎدي ﺿﺮرﻫﺎي ﻣﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺸـ ﻳـﻚ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﻨـﺪ ﺗﻬﺪﻳـﺪ را ﻮر. ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺴﺎرت6637 ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺑﺤﺮان ﺳـﺎﻟﻬﺎي1974 ﺗـﺎ2003 ، 1.38 اﺳﺖ ﺷﺪه ﮔﺰارش دﻻر ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن. [] ﺳـﺎل زﻟﺰﻟﻪ ﻓﻘﻂ1995 در ﺳﺎل ﺳﻴﻞ ﮋاﭘﻦ،1997 ﻛﺎﺗﺮﻳﻨـﺎ، ﻃﻮﻓﺎﻧﻬـﺎي و ﭼﻴﻦ در ﺳـﺎل رﻳﺘﺎ و وﻳﻠﻤﺎ2005 ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑـﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ در37،132 و166 ﺧﺴﺎ دﻻر ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻧﻤﻮدﻧﺪ وارد ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﻪ رت. [13] ﺳـﻮ ﻳﻚ از زﻳـﺮ و ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﻪ ﻧﻴـﺎز روﺷـﻨﻲ ﺑﻪ آﻣﺎر و اﺷﻜﺎل اﻳﻦ ﺳـﺮﻳﻊ ﻛـﺮدن ﻓـﺮاﻫﻢ ﺑﺮاي اﻣﺪاد ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻧﻴﺎز ﻣﻮرد ﻣﻮاد) و ﺳﺮﭘﻨﺎه دارو، آب، ﻏﺬا،(... و دﻳـﺪه آﺳﻴﺐ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺷﺪه ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ ﻣﻠﺰوﻣﺎت رﺳﻴﺪن ﻛـﺮدن ﺣـﺪاﻗﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻧﺸﺎن دوﻟﺘﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺮاي را اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺴﺎرت و ﺟﺎﻧﻲ ﺗﻠﻔﺎت. در آﺳﻴﺎ ﺳﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﺳﻮﻳﻲ از471 ﺳـﺎل ﺷـﺪه ﺛﺒـﺖ ﺑﺤـﺮان2005 ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ و92731 ﺑﺤﺮاﻧﻬـﺎ، اﻳـﻦ در ﺷـﺪه ﻛﺸـﺘﻪ ﻧﻔـﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ37.15 % و90.97 % اﺳـﺖ ﺑﻮده. [19] ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺷﺪن ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ دﻟﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﺣﺎل در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮه دﻳـﺪن و ﺑﺤﺮان ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ آﺳﻴﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫـﺎي رﻳـﺰي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ در ﺑﺤـﺮان ﻟﺠﺴـﺘﻴﻚ و ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﺗـﺎﻣﻴﻦ اﻣـﺮي ﺧﺼـﻮص اﻳﻦ در وﻳﮋه ﻫﺎي ﺗﻼش و ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﻳﻦ اﺿﻄﺮاري ﻧﻴـﺰ اﻳﺮان در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻟﺰوم و ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻣﻬﻢ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﮔﺮﻓﺘ ﻗﺮار ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﻣﺸـﻬﻮد ﭘﻴﺶ از ﺑﻴﺶ زﻟﺰﻟﻪ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ روي ﺑﺮ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه: ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺎ ﭼﺎﻟﺶ و ﻫﺎ وﻳﮋﮔﻲ، ﻋﻠﻴﺰاده ﻫﺎدي1 ، ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺟﺒﻞ ﺳﻌﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ2 و ﺑﻬﺮوان ﻋﻠﻲ3 1 داﻧﺸﺠﻮي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ارﺷﺪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺻﻨﻌﺖ و ﻋﻠﻢ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﺎﻳﻊ، ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮict اﻳﺰ داده ﻣﺮاﻛﺰ اﻳﺮان[email protected] 2 داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻠﻤﻲ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻀﻮ و داﻧﺸﻴﺎر اﻳﺮان ﺻﻨﻌﺖ و ﻋﻠﻢ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ، [email protected] 3 اﻳﺮان اﻳﺰ ﺷﺮﻛﺖ داده ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﻨﻌﺖ رﺋﻴﺲ، [email protected]

Upload: mustafa-kh

Post on 24-Mar-2016

220 views

Category:

Documents


4 download

DESCRIPTION

Humanitarian supply chains

TRANSCRIPT

Page 1: Humanitarian supply chains

1

در لذا .بحران هاي اخير توجه جوامع مرتبط را به علت اثرات زيانباري كه در اثر وقوع آنها بر مردم آمده است به خود جلب كرده است - دهيچك

بشردوستانه به منظور شناخت محيط بحران كه يك پيش نياز در مديريت ) امداد(ابعاد مختلف مسايل مديريت زنجيره هاي تامين اين مقاله واع دسته بندي انواع بحرانها، انواع منابع تامين امدادي، اناين ابعاد شامل . صحيح و موثر بحران مي باشد مورد بحث و بررسي قرار گرفته است

گون بازيگران شبكه تامين كمك هاي امدادي، انواع تقاضاهاي امدادي، تعريف زنجيره تامين بشردوستانه و مقايسه اين زنجيره از جنبه هاي گونا با زنجيره هاي تامين تجاري، مديريت زنجيره تامين بشردوستانه و چالش هاي بسيار پيش رو در آن، شناخت لجستيك بحران و طبيعت محيط پر

.مي باشد... چالش آن و ، لجستيك، مديريت بحران، ، مديريت زنجيره تامين1امداد بشردوستانه ، زنجيره تامين بشردوستانه - كليد واژه

مقدمه -1

دهد كه با گذشـت زمـان انجام شده نشان ميتحقيقات اينتعداد حوادث غير مترقبه زميني، اقيانوسي و جوي در هر سال در

سـالهاي بحـران طبيعـي در بـين 6637 [22].حال افزايش است 5.1كه در آنهـا بـيش از ،درجهان بوقوع پيوسته 2003تا 1974

بـيش از و ميليون نفر بي خانمان 182ميليارد نفر متاثر، بيش از كند كـه كامال تاييد مي 1شكل [].كشته شدندنيز ميليون نفر 2

فزاينـده اي به بعـد رشـد 2000تعداد بحرانهاي رخ داده از سال 400، به طوري كه در حـدود نسبت به سالهاي قبل داشته است

[13]. بحران براي اين سال و سالهاي بعد از آن ثبت شده است

[13] )1900-2006(گزارش تعداد بحران هاي طبيعي : 1شكل

ضررهاي اقتصادي وارده از بحران هاي طبيعي نيز بطور قابل بطوريكـه . ور را تهديـد كنـد توانـد توسـعه يـك كشـ توجهي مي

تـا 1974سـالهاي بحران طبيعـي 6637خسارت اقتصادي براي فقط زلزله سـال [].تريليون دالر گزارش شده است 1.38، 2003در چين و طوفانهـاي كاترينـا، 1997ژاپن، سيل سال در 1995

166و 37،132در آمريكـا بـه ترتيـب 2005ويلما و ريتا سـال از يك سـو [13] .رت به اين كشورها وارد نمودندميليارد دالر خسا

اين اشكال و آمار به روشـني نيـاز بـه طراحـي سـاختارها و زيـر ساختارهاي زنجيره هاي تامين امداد براي فـراهم كـردن سـريع

به افراد آسيب ديـده و ...)غذا، آب، دارو، سرپناه و(مواد مورد نياز حـداقل كـردن رسيدن ملزومات به مناطق تخريب شده به جهت

. تلفات جاني و خسارت اقتصادي را براي همه دولتها نشان ميدهدبحـران ثبـت شـده سـال 471از سويي ديگر سهم آسيا در

نفــر كشــته شــده در ايــن بحرانهــا، 92731و همچنــين 2005 [19] .بوده اسـت % 90.97و % 37.15بيشترين و به ترتيب برابر

باالخص كشورهاي در حال به همين دليل متمايل شدن كشورها توسعه آسيايي به موضوع مديريت بحران و ديـدن زنجيـره هـاي تــامين بشردوســتانه و لجســتيك بحــران در برنامــه ريــزي هــاي اضطراري اين كشورها و تالش هاي ويژه در اين خصـوص امـري حياتي و مهم ميباشد و لزوم انجام چنين تحقيقاتي در ايران نيـز

ن بر روي كمربند زلزله بيش از پيش مشـهود با علم به قرار گرفت

، ويژگي ها و چالش هاشناخت: زنجيره هاي تامين بشردوستانه

3علي بهروانو 2محمد سعيد جبل عاملي ، 1 هادي عليزاده [email protected] ايران مراكز داده ايز ictپژوهشگر ،صنايع دانشگاه علم و صنعت كارشناسي ارشد مهندسيدانشجوي 1

[email protected]، مهندسي صنايع دانشگاه علم و صنعت ايراندانشيار و عضو هيئت علمي دانشكده 2 [email protected]، رئيس صنعت طراحي و توسعه مراكز داده شركت ايز ايران3

Page 2: Humanitarian supply chains

2

تمركز اين مقاله بر روي موضوعات زنجيره هـاي تـامين . ميگردددر عمليات هاي بشردوستانه بـوده و تفـاوت ايـن زنجيـره هـا بـا

.زنجيره هاي تامين عادي نيز مورد بررسي قرار مي گيرد

تعاريف و مفاهيم بحران -2

خت سيستم است شنا يك سيستم مهمترين مرحله مديريتبراي مديريت يك سيستم در شرايط بحراني، مناسـب تـرين راه .

آنچنان توانمند گردد كه قابليـت آنست كه مديريت شرايط عادي براي دست يابي بـه ايـن . مديريت شرايط بحراني را داشته باشد

و بحـران ) خطرپـذيري (سـه مقولـه خطـر، ريسـك امر، شناخت مقوله در 3ن شناخت و بررسي اين زيرا بدو. است اجتناب ناپذير

هر سيستمي، مديريت بحران، براي آن بـه طـور صـحيح و مـؤثر اين تعاريف در ذيل آمده است .باشدامكان پذير نمي

تعريف خطر -2-1خطر رويدادهاي فيزيكي با پتانسيل آسيب رساني بـوده كـه باعث زيان هاي مالي و اجتماعي شده و ممكن است بـه مقيـاس

به عبارتي ديگر خطر شرايط پنهـاني مسـبب .رسد مصيبت نيز بتوان گفـت كـه خطـر پس به طور كلي مي .تهديدهاي آتي است

توانـد منجـر كه مي )خود حادثه نه ( شرايطي قبل از حادثه است [21] .گردد )كوچك يا بزرگ ( به يك حادثه با ابعاد مختلف

تعريف حادثه -2-2

هـاي مهـم هر واقعه اي كه ممكن است بـه توقـف فعاليـت ناميـده جامعه يا سازمان بيانجامد يا سبب خساراتي گردد، حادثه

به طور كلي حادثـه وقـوع شـرايطي اسـت بـا شـدتهاي .شودمي-مختلـف را نيـز موجـب مـي مختلف كه متناسب با آن خسارات

[21].شود

تعريف بحران -2-3

نام واژه اي است كه عمومـا disasterدر متون مختلف التين ران از آن استفاده مي شـود بـه غيـر از ايـن واژه از براي بيان بح

نيز بعضا براي بيان مفهوم بحران استفاده مـي emergencyكلمه شود، در ادامه دو تعريف از بسيار تعاريف متفاوت ارائه شده براي

:آورده مي شود) تعاريف بيشتر در منبع آمده است(واژه بحران آمـدن آسـيبها، بحران رخدادي اسـت كـه باعـث بوجـود . 1

اختالالت اكولوژيكي، تلفات انساني، بيمـاري و شـرايط نـامطلوب در اين تعريف بحران در مقياسـي اسـت كـه . بهداشتي مي گردد

مقابله بسيار شـديد توسـط جوامـع خـارج از ناحيـه بحـران زده

.ضروري است بحران به حوادثي اطالق مي شود كه بطور ناگهاني بـراي . 2

در ايـن . هاي طبيعي و انساني بوجود مي آيندرخدادها و عملكردتعريف مشقت به جامعه انساني تحميل شده و برطرف نمودن آن

[20]. نيازمند اقدامات اضطراري، فوري و فوق العاده مي باشد

دسته بندي انواع بحران -2-4

از يك سو به منظور ارائه يك تعريـف مشـترك از بحـران در اي مختلفـي در ايـن زمينـه جوامع متعدد، ناگزير طبقه بندي هـ

ارائه شده است، از سوي ديگر طبقه بندي باليا و حوادث در انجام بـر . تحقيقات و مديريت بهينه بحرانها كمك بسزايي خواهد نمود

اين اساس سازمانها و نهادهـاي مختلـف تقسـيمات گونـاگوني از اكثر سازمانها مانند مجمـع جهـاني [20].بحران را ارائه نموده اند

و FEMA(3(و انجمن مديريت بحران فدرال ايالـت متحـده 2اهربحرانها را به دو گروه كلي بحرانهاي [9,17] همچنين اكثر محققان

4، 2شـكل . تقسيم نموده انـد 5و بحرانهاي طبيعي 4انسان سازدسته كلي بحران ها را بر حسب نوع ايجاد و همچنين نوع وقـوع

. ن مي دهدبا ذكر مثالهايي براي هر دسته نشا

دسته بندي بحران ها همراه با مثال: 2شكل

همچنين بحران هاي طبيعي غيـر منتظـره را مـي تـوان بـر يـا فصـلي (زمـان "حسب قابل و يا غير قابل پـيش بينـي بـودن

[9,12] .وقوعشان دسته بندي نمود "مكان"و ")بودنشان

با مثال دسته بندي بحران هاي طبيعي غير منتظره همراه: 3شكل

مديريت بحران -3

را مي توان آغاز شـكوفايي مـديريت بحـران بـه 1980دهه عنوان يكي از مقوله هـاي مهـم و قابـل توجـه در سـطح جهـان

Page 3: Humanitarian supply chains

3

يكي از نمونه هاي بارز FEMAتشكيل سازماني همچون . دانستتعريف مديريت بحران . ظهور اين مهم در عرصه بين المللي است

. در اين بخش آمده است و خط زمان عمليات هاي آن

تعريف مديريت بحران -3-1

گوناگوني نيازهاي جوامع و اهداف و تواناييها و محدوديتهاي اين جوامع باعث ارائه تعـاريف مختلفـي ماننـد ذيـل از مـديريت

)تعاريف بيشتر در منبع آمده است. (بحران گرديده استمه مديريت بحران بكارگيري و تلفيق دانش، تكنولوژي، برنا.1

ريزي و مديريت جهت مقابله با حوادث غير مترقبه اي كه امكان كشتن انسانها، وارد آمدن خسارات وسيع بر اموال و ايجاد اختالل

.در جامعه را داراست مي باشدمديريت بحران تركيبي از برنامه ريزي و عملكرد دسـتگاه . 2

هـاي اجتمـاعي و تشـكل سازمان هاي غيـر دولتـي هاي دولتي، رت يكپارچه و هماهنگ به منظور پيشگيري و كاهش اثـرات، بصو

آماده سازي، مقابله سازماندهي شده و بهبود اوضاع تا رسيدن بـه [20].وضعيت عادي است

بحران و عمليات هاي آن 6خط زمان -3-2

چرخه حيـات يـا خـط زمـان بحـران مجموعـه فرآينـدها و عمليات هايي اسـت كـه از طريـق آن مـديريت بحـران در برابـر شرايط اضطراري و بحرانها آمادگي يافته و در مقابل آنها واكـنش نشان مي دهد و به مردم و موسسـه هـا جهـت بازسـازي كمـك

در ايـن فرآينـدها . نموده و اثرخطرات و باليا را كاهش مي دهندگيري نمـوده و همچنين تالش مي شود از رخـداد حـوادث پيشـ

ضمن كاستن از تاثيرات آنهـا احتمـال تكرارشـان را نيـز كـاهش بدون توجه به نوع بحران، مديريت اين وقـايع عمومـا [20].دهند

مرحله ترتيبي پيشگيري، آمادگي، پاسخگويي و بازسازي 4شامل مرحله پيشگيري در چرخه حيات بحران مطـرح شـده . (مي باشدــه FEMAتوســط مجــزا پيشــگيري، كــاهش شــامل ســه مرحلاســاس 9پيشــگيري). مــي باشــد 8و كــاهش احتمــال 7مخــاطره

بحــران اســت و انجــام اقــداماتي جهــت كمــك بــه كــاهش و يــا ايـن مرحلـه بـه علـت . جلوگيري از خطرات يك بحران مي باشد

متمركز شدن بر روي اقدامات پيشگيرانه بلند مدت بـراي حـذف فعاليتهـاي . ر مراحل مي باشديا كاهش ريسك ها متفاوت از ديگ

به مهيا شدن براي پاسخگويي مواقع وقوع بحران كمك 10آمادگيدربرگيرنده فعاليتهـايي بـراي بسـيج 11فاز پاسخگويي. مي نمايد

12بازيابي. شدن خدمات و كاالها براي ناحيه بحران زده مي باشد. پس از يك بحران مي تواند ماهها و يا حتي سالها بطول بيانجامد

خدمات و زيرساختها، تسهيالت، جان مردم و معيشت هزاران فرد 4شـكل ايـن .ممكن است تا مدتها تحت تاثير بحران قرار گيـرد

فاز معروف بحران بـه همـراه عمليـات هـا و 3مرحله را در قالب بطور خالصه ماموريت مديريت . فرآيندهاي هر فاز نشان مي دهد

ان هـاي بـالقوه، در فـاز بحران در فاز پيش از بحـران كـاهش زيـ هنگام بحران واكنش و اعمال كمك فوري و در فاز پس از بحران

. ترميم سريع و مناسب خرابي ها مي باشد

[9]خط زمان بحران و عمليات هاي آن: 4شكل

مديريت زنجيره تامين -4

مديريت زنجيره تامين فرآيند برنامه ريزي و كنترل عمليـات ه هماهنگي بخشهاي مختلف درگيـر در هاي زنجيره تامين بوسيل

.فرآيند برآورده كردن كارا و موثر تقاضاي مشتري مي باشندمطالعات صورت گرفته در روش هاي مديريت زنجيره تامين صنايع مختلف و برجسته كردن خصوصيات آنهـا باعـث بهبـود و

ايـن مطالعـات . پيشرفت تئوري مديريت زنجيره تامين شده استبــوده و در صــنايع مختلفــي ماننــد داروســازي بســيار ارزشــمند

(Lurquin, 1996) كـــامپيوتر ،(Magretta, 1998) اتومبيـــل ،(Helper, 1991; Choi and Hong, 2002)ــاورزي ــذا /،كش غ

(Wilson, 1996; Cunningham, 2001) پوشــــــاك ،(Dapiran, 1992; Christopher and Peck, 1997) ارتباطـات ،

(Magretta, 1998) ــار ، (Fernie, 1995; Zairi, 1998)، خواروبهرچند مطالعـات .انجام شده است (Vlasimsky, 2003) شيميايي

در حوزه بشردوستانه، فرهنگي، هنري و سرگرمي بطـور وسـيعي [18].مورد بررسي قرار نگرفته است

زنجيره تامين تجاري -4-1

بـه ) تامين كنندگان (زنجيره هاي تامين لينك منابع تامين .مي باشند) مشتريان نهايي(صاحبان تقاضا

يكي از قابل توجه ترين تغييرات در الگوهاي مديريت كسب و كار جديد اين است كه كسب و كارهاي انفرادي نمي توانند بـه مدت طوالني به عنوان يك واحـد مسـتقل تكـي رقابـت كننـد و

scmمفهوم . ترجيح مي دهند در قالب يك زنجيره تامين باشند

Page 4: Humanitarian supply chains

4

كه زنجيره هاي تـامين نسـبت بـه مي باشد بر اساس اين مفهوم .و كار تكي بهتر مي توانند با يكديگر رقابت كنند واحدهاي كسب

Ganeshan (2001) كه زنجيره تامين شـبكه اي از دارد بيان مي، گزينه هاي توزيع اسـت كـه وظيفـه تـداركات مـواد و تسهيالت

سپس محصوالت نهـايي و تبديل اين مواد به محصوالت مياني و يـك . توزيع اين محصوالت نهايي به مشتري ها را ايفا مـي كنـد

ــامين شــامل يــك ســري از ذينفعــان ــامين شــاملزنجيــره ت تكنندگان، سازندگان، توزيع كنندگان، خرده فروش ها و مشتريان

و ساختار زنجيره تـامين بـراي كمپـاني هـاي مختلـف . مي باشديـك شـبكه .وت باشداتواند خيلي متفحتي در صنايع مشابه مي

نوع جريان را كه براي طراحي دقيق و هماهنگي نزديك 3تامين [19]. مـــــورد نيـــــاز اســـــت پشـــــتيباني مـــــي كنـــــد

جريـان محصـول فيزيكـي از تـامين كننـده تـا : جريان مـواد . 1 مشــتري هــا و همچنــين جريــاني بــراي محصــوالت برگشــتي وــد ــي دهــ ــان مــ ــا را نشــ ــي و و بازگردهــ ــرويس دهــ . ســ

انتقـال سـفارش و پيگيـري سـفارش و هـم : جريان اطالعـات . 2ــد ــي دهـ ــان مـ ــي را نشـ ــاي فيزيكـ ــان هـ ــاهنگي جريـ . همـ

شـرايط اعتبـاري، زمانبنـدي پرداخـت و ترتيـب : جريان مالي. 3 .ارسال ها را نشان مي دهد

ه تامين بشردوستانه زنجير -4-2

اگر زنجيره تامين تجاري را به عنوان شـبكه اي كـه جريـان كاالها، اطالعات و مالي را از منبع تا مشتري هـاي نهـايي شـامل مي شود تعريف كينم، زنجيره تامين يـا امـداد بشردوسـتانه مـي تواند بصورت كامال مشابه تعريف شود و به اين صورت كه شـبكه

ت جريان كاالها، اطالعات و مالي از منابع امدادي اي براي مديري [5].تا افراد بحران زده مي باشد

بر خالف زنجيره هاي تامين تجاري كـه ذينفعـان صـاحبان زنجيره هستند در زنجيره هاي تـامين بشردوسـتانه هـيچ هـدف سود محوري وجود نداشته و تكيه سنگين بر نيروهاي داوطلـب و

دالل موفقيت در يـك زنجيـره تـامين است. كمك دهندگان استتجاري به كمك داده هاي مربوط به سود آسان است اما موفقيت در زنجيره تامين بشردوستانه روشن نيست زيرا دادههاي گـردش وجوه بطور كامل نتايج را تشريح نمي كند، بـا ايـن وجـود مـدل

و يا بطـور معـادل ( هاي گوناگوني بر اساس حداقل كردن هزينه براي سـاخت زنجيـره هـاي تـامين كـارا ) ثر كردن منفعتحداك

توسعه داده شده اسـت كـه مـي توانـد بصـورت مسـتقيم يـا بـا [9].اصالحاتي براي ساخت اين زنجيره ها بكار برده شوند

مشابه زنجيره هاي تامين تجاري ساختار زنجيره هاي تامين

تلـف بشردوستانه نيز مي تواند براي انواع بحران ها و منـاطق مخ بيـان مـي Oloruntoba and Gray (2005) [11]. متفـاوت باشـد

دارند كه فقط يك زنجيره تامين بشردوستانه وجود ندارد هرچند يك زنجيره تامين نمونه اي مي توانـد ماننـد ترتيـب نشـان داده

اين زنجيره تامين يك رويكرد چند جانبـه . باشد 5شده در شكلها توصيف مي نمايد، NGOو را در ميان آژانس هاي بين المللي

هرچند كمك ها اغلب بر يك پايه دو طرفه در بين كشورها معين بـرخالف اكثـر . است و به تعدادي طـرق تحويـل داده مـي شـود

زنجيره هـاي تـامين تجـاري زنجيـره هـاي تـامين كمـك هـاي .بشردوستانه اغلب نا پايدار و بي ثبات هستند

[11]انه نمونه اييك زنجيره تامين بشردوست: 5شكل

مديريت زنجيره تامين بشردوستانه -4-3

هماهنگي و مديريت زنجيره تامين بحران مسـاله اي چـالش برانگيز است، چرا كـه ايـن شـبكه تـامين بـزرگ، پيچيـده و بـا

ها، دولـت هـا، بخـش NGOكمك دهندگان، (بازيگران متعددي اي مي باشد و هماهنگي همـه آنهـا بـر ) نظامي ، تامين كنندگان

همه آيتم هاي مورد نيازي كه بايد تحويلدهي شوند بسيار سخت اگرچه تفاوت هاي فرهنگي، سياسي، جغرافيـايي و تفـاوت . است

هاي تاريخي در بين آنها وجـود دارد ولـي همكـاري و تخصصـي هـا، بخـش نظـامي، دولـت هـا، بخـش NGOكردن وظايف بـين

نيـاز مـي عمومي در زنجيره تامين بشردوستانه بـه شـدت مـورد [9].باشد

استفاده از تكنولوژي در مديريت عمليات هاي زنجيره تامين و حفظ هماهنگي بسيار ضروري مي باشد اما سازمانها معمـوال از يك نرم افزار خاص يـا ديگـر ابـزار تكنولـوژيكي بـراي مـديريت

مطالعـه مـوردي نوشـته شـده . زنجيره تامين استفاده نمي كنند El Salvadorبراي زلزله Tomasini , Wassenhove [15]توسط

بــر روي همــاهنگي لجســتيك و عمليــات هــاي 2001در ســال زنجيره تامين با اسـتفاده از نـرم افـزار مـديريت تـداركات امـداد

توسعه يـك SUMAهدف . تمركز دارد SUMAبشردوستانه بنام ظرفيـت عمليـاتي در سـطح ملـي و بـين بامتدولوژي استاندارد

.مديريت موثر تجهيزات و تداركات امدادي مي باشدالمللي براي مي دهد تا نيازهاي ضروري تعريف بكارگيري اين نرم افزار اجازه

Page 5: Humanitarian supply chains

5

شوند، كمك بـه جلـوگيري از كمـك هـاي بالعـوض و كاالهـاي مـي را آشفته كنـد درخواست كه مي تواند سيستم اعطايي بدون

ديد نيدا كردو توليد گزارشاتي درباره توسعه عمليات ها، پنمايد .مي نمايد شفافيت در سراسر زنجيره تامين و

مــديريت زنجيــره تــامين بشردوســتانه اثــربخش مــي توانــد پاسخگوي اقدامات بسـياري اغلـب در يـك مقيـاس جهـاني، بـا

از . سرعت هرچه ممكن و در يـك چـارچوب زمـاني كوتـاه باشـد هاني، اينرو زنجيره هاي تامين بشردوستانه نيازمندند چندگانه، ج

[16].پويا و موقتي باشندهرچند بسياري از مفاهيم وابسته به زنجيره هاي تامين تجاري بطور مستقيم در زنجيره هاي تامين بشردوستانه قابل بكارگيري

ولي مشخصات منحصربفرد امداد بشردوستانه باعث . هستندوجود چالش هايي در اين خصوص شده كه بايستي تحقيقات

شهايي باشد كه بصورت خاص اين چالش ها را آينده توسعه روساختارهاي زنجيره : موضوعاتي مثل . مطرح و حل مي نمايد

، كنترل موجودي، ارزيابي تامين، پيكره بندي شبكه هاي توزيع، همكاري و هماهنگي، محدوديت ها و عدم قطعيت هاي بحران

.در اين خصوص مطرح است تداركات و اندازه گيري عملكرد

ه زنجيره تامين تجاري و بشردوستانه مقايس -4-4

به جهت ايجاد يك مقايسه بين زنجيره هاي تامين تجاري و ــامين ــاي ت ــره ه ــژه زنجي ــات وي ــف مشخص ــتانه تعري بشردوسبشردوستانه كه باعث متمايز شدن آنهـا از زنجيـره هـاي تـامين

:تجاري سنتي مي شود ضروري است اين مشخصات شامل )مرگ و زندگياغلب (سطح خطر باال .1كـه بصـورت مـوثري از ):يا تقريبا صـفر (زمان تحويل صفر.2

دسترس پذيري منابع، تداركات و سيستم حمل و نقل تاثير مـي .پذيرد اطالعات مربوط به حمل و نقل و تامين يا وجود ندارد و .3

.يا نامعتبر و ناقص استبسياري از عمليات هـاي امـدادي بطـور طبيعـي مـوقتي .4

[14].انداگرچه بسياري از مفاهيم وابسته به زنجيره هاي تامين تجاري

اما . مي توانند در لجستيك بشردوستانه مورد استفاده واقع گردندويژگي هاي منحصربفرد فرآيند تحويل امداد بشردوستانه باعث . ايجادچالش هاي زيادي در پاسخگويي به بحران شده است

يره هاي تامين تجاري و مقايسه ويژگي ها و ابعاد مختلف زنج. صورت گرفته است 8زنجيره هاي تامين بشردوستانه در شكل

12تا 9، رديف هاي [3]) 2004(توسط بيمون 8تا 1رديف هاي

توسط بيمن و 13و رديف [4]) 2008(توسط باليك .مطرح گرديده اند [19]) 2000(همكاران

چرخه حيات ماموريت امداد بشردوستانه -4-5

ا در چرخه حيات يك ماموريت امداد بشردوستانه فاز مجز 4فاز توسعه 3با ) 2002(اين چرخه توسط توماس . وجود دارد

با اضافه كردن فاز ارزيابي شكل ) 2004(داده شد ولي بيمون : اين فازها عبارتند از. مناسب تري از اين چرخه را ارائه نمود

اقل منابع الزم حد) فاز وقوع بحران(در اين فاز : فاز ارزيابي.1است تا بر اساس مشخصات و ويژگي هاي بحران چيزهاي مورد

.نياز براي پاسخگويي به بحران تعريف شوند

نيازمندي منابع ) شروع جريان تامين(در اين فاز : فاز توسعه.2 .جهت پاسخگويي به نيازها هر لحظه رشد كرده و بيشتر مي شود

.زماني ثابت مي مانندعمليات ها براي يك دوره : فاز ثبات.3

) فاز پايان جريان تامين(در اين فاز: فاز پيكره بندي مجدد.4 [3].عمليات ها كاهش يافته و در نهايت به پايان مي رسند

هر سازمان امدادي در هر زماني كه به دنبال پاسخگويي يك بحران باشد اين چرخه عمر را براي ماموريت خود تجربه مي

ر سيكل امداد متغير و وابسته به مشخصات طول هر فاز د. نمايددر هر صورت سرعت عمليات هاي امدادي در . بحران مي باشد

روزهاي اول بحران بصورت قابل توجهي بر روي زندگي بسياري بنابراين توانايي . از مردم تاثير پذيرفته از بحران تاثير مي گذارد

اي يك سازمان امدادي در بسيج كردن منابعش در طول فازه [4].ارزيابي و توسعه در موفقيت پاسخگويي به بحران حياتي است

چرخه عمر و نيازمنديهاي منابع وابسته را براي ماموريت 6شكل .امداد تشريح مي كند

[4]چرخه حيات ماموريت امداد : 6شكل

امدادي ) تقاضاهاي(انواع موجودي هاي -4-6

/ ، پرسنلانواع موجودي هاي امدادي شامل آيتم هاي امدادياكثر . مي باشند... نيروهاي داوطلب، منابع حمل و نقل و ساخت و

يك 7شكل. موجودي ها در دسته آيتم هاي امدادي مي باشندمثال نشان مي دسته بندي را بر روي اين آيتم ها همراه با

آيتم هاي امدادي مصرفي نيازمند تحويل هاي مكرر به .دهد يتم هاي امدادي غير مصرفيولي آ ناحيه بحران زده مي باشند

Page 6: Humanitarian supply chains

6

آيـتم هـاي امـدادي . نيازمند فقط يك بار تحويل مي باشندعملياتي غير مصرفي جهت برپا كردن يـك عمليـات الزمنـد، در صورتي كه غير عملياتي ها بر طرف كننده نيازهاي اوليه جمعيت

آيـتم 122ليسـتي از UNHRD13وب سايت [9].ده اندبحران زمانند تجهيزات دارويي و پزشكي، ابـزار الكتريكـي، راديـو ، آيـتم

... هاي ايمني، سرپناه، جعبه ابزار شخصي، سيسـتم تصـفيه آب و [1].كه مناسب ذخيره كردن مي باشند پيشنهاد مي نمايد

لدسته بندي آيتم هاي امدادي همراه با مثا: 8شكل

امدادي 14انواع منابع تامين -4-7

اولين نقش يك تامين كننده در يك زنجيـره تـامين، منبـع مهمتـرين منـابع در . يابي آيتم هاي مورد نياز مشتري مي باشـد

. نشان داده شـده انـد 9يك زنجيره تامين بشر دوستانه در شكل چالش هاي خاصي در ارتبـاط بـا تـامين كاالهـا از انـواع كمـك

مـالي، كاالهـا، نابع اعطاي كمك هـاي بالعـوض مكه (دهندگان زمان تحويـل، : مانند عدم قطعيت باال در) مي باشند... خدمات و

به عنـوان مثـال . ميزان كاالها و نوع كمك دهندگان وجود داردكاالهاي مصرفي اي كه خيلي زود دريافت مي شوند و نمي توان

كاالهـاي غيـر آنها را براي يك مدت طـوالني ذخيـره كـرد و يـا [9].مصرفي كه بعد از استقرار عمليات ها رسيده كه زائد هستند

موارد زيادي نيز اخيرا بوده كه آيتم هـاي كمـك دهنـدگان

مقايسه زنجيره تامين تجاري و زنجيره تامين بشردوستانه: 7شكل

Page 7: Humanitarian supply chains

7

. مورد نياز نبوده و مورد استفاده افراد بحران زده قرار نگرفتـه انـد Autier P, Ferir )1990([2] وضعيت كاالهاي دارويي رسيده بعد

حـداقل نمـوده و بيـان مـي دارد مطرح را آمريكا 1988از زلزله تن دارو و كاالي دارويـي مصـرفي توسـط سـازمان هـاي 5000

فـورا قابـل آنها % 30امدادي بين المللي ارسال شده بود اما فقط از بـين 1989ايـن كاالهـا در انتهـاي سـال % 20استفاده بود و

و ه تامينكمك هاي نامناسب باعث ايجاد گلوگاه در زنجير.رفتندباعث ايجاد فرآيندهاي ذخيره سازي و حمل و نقل غير همچنين

پيچيـدگي هـايي را بـه مي توانـد مكان كمك ها . كارا مي شونددسـترس پـذيري كاالهـا زيرا كه فرآيند تداركات اضافه مي كند

مكـان تـامين كننـدگان در . بسيار وابسته به مكانشان مي باشـد ا توجه به فاكتورهـايي چـون كـل طول فرآيند تداركات بايستي ب

هزينه، كيفيت، زمان پاسـخگويي، قابليـت اطمينـان و همچنـين فاكتوري با قابليت اندازه گيري پايين مثل فعـال كـردن اقتصـاد . محلي بوسيله انتخاب يـك تـامين كننـده محلـي بررسـي شـود

توسعه قرارداد با تامين كنندگان به علت عدم قطعيت نوع، ميزان تم هاي مورد نياز و همچنين بودجه موجـود فرآينـدي و زمان آي

همچنين رقابـت در بـين منـابع تـامين هنگاميكـه .مشكل استNGO هاي محلي يا بين اللملي داراي اهداف امـدادي مشـتركي

.نباشد ايجاد مي گردد هماهنگي بين آنهابوده و چالش هـاي در ارتبـاط بـا منبـع يـابي كمـك دهنـدگان و

ز وقع يك بحران ممكن است دسـترس پـذيري فروشندگان بعد اكمبود منـابع ممكـن اسـت باعـث . منابع را تحت تاثير قرار دهد

پاسخگويي اضطراري غير موثر شود و در نتيجه افزايش زيان هاي بنابراين توسعه استراتژي هـايي جهـت [7].انساني را موجب شود

پيش سرعت بخشيدن به پاسخگويي نيازها يا برخورد با غير قابليك اسـتراتژي كـه اخيـرا توسـط . بيني بودن تقاضا اهميت دارد

چنـدين سـازمان بشردوســتانه اجـرا شـده اســت ذخيـره كــردن بجاي تـداركات بعـد از ) Pre-positioning inventory(موجودي

ذخيره كردن نه فقط پاسخگويي را سريعتر . وقوع بحران مي باشدركات و بهبود هزينه هاي مي كند بلكه باعث برنامه ريزي بهتر تدا

توزيع نيز مي شود، هرچند يك سرمايه گذاري اضـافي را قبـل از وقوع بحران نيازمند است كه تامين اين سرمايه نيز بسيار مشكل

[9].است

دسته بندي منابع تامين امدادي: 9شكل

بازيگران شبكه هاي تامين كمكهاي بشردوستانه - 4-8

بسياري وجـود دارد كـه در لجستيك بشردوستانه بازيگران ولـي در برآورده كـردن تقاضـا هـا بـه هـم لينـك نيسـتند البته

بـازيگراني . هماهنگي و همكاري در بين آنها بسيار كليدي اسـت و 17بخـش نظـامي ، 16دولت ها ،ها NGO،15مثل كمك دهندگان

نقـش مـوثري را در كـه هركـدام 18يگان لجستيكسرويس دهند، ايـن بـازيگران را ازي مي كنندعمليات هاي امداد بشردوستانه ب

با توجه به نوع خدمتي كه به شبكه تامين ارائـه مـي دهنـد مـي .را ببينيد 10، شكل توان به سه دسته تقسيم نمود

و بخـش عمـده اي از بـوده بازيگران مهمي دهندگانكمك در سال هاي . اليتهاي اصلي امداد را فراهم ميكنندعتامين وجه ف

كمك دهندگان شخصي و بخـش عمـومي اخير موسسات خيريه،ــامين وجــه آژانســهاي كمــك دهنــده ــوده مهمتــرين منــابع ت ب

[19]استNGO در دسـته سـازمان هـاي 19ها و آژانس هاي حمـايتي

متغير وجه شان منابع تامين. ار مي گيرندرده ق مستقل غير سودو از سازمان هاي دولتي تـا كمـك دهنـدگان شخصـي و بخـش

بشردوسـتانه در تـداركات، يسـازمانها ايـن .عمومي بـوده اسـت ،مسايل بهداشتي ، كمك رسـاني ، تعامـل بـا اجتماعـات محلـي

 [19].ارنـد ابجـايي جمعيـت توانـايي د جو كمك بـه آبتامين CARE,RED CROSS,WORLD VISION,IFRC20,WFP جز

NGO[12].هاي بزرگ بين المللي در اين زمينه هستند حران دولـت هـا اولـين بخـش هـاي در يك زنجيره تامين ب

عموما دولت هاي پايدار و از لحاظ سياسي بـاز . درگير مي باشندبـا پاسخگويي عمليات امداد را به كـاراترين روش و بـا مشـاركت

[19]. تسهيل مي كنند بازيگران مختلف عمليات امداد

دولت ها با كنتـرل هـايي كـه بـر روي شـرايط اقتصـادي و رت مستقيم بر فرآيندهاي زنجيره تـامين سياسي مي گذارند بصودولـت 2004به عنوان مثـال در سـونامي . بحران اثر مي گذارند

هند از آژانس هاي حمايتي بين المللي دعوت ننمـود تـا آنهـا در روز اول تالشهاي امدادي مشاركت نمايند و در طول اين 60همه

[9].دوره با منابع محلي تامين كاالها كار مي كردكمـك بـه درپاسخ مثبـت دادن لت هاي غربي نسبت به دو

ن هـم بـه دو دليـل آبحران هاي خارجي داراي انگيزه هستند و Mc Entir نظـر اصلي صرفنظر از مالحظـات بشردوسـتانه طبـق

اوال يك بحران ويران كننـده ممكـن اسـت . مي باشد [8](1997)ي ديگر روبر كه مستقيما و بصورت مضري را زنجيره اي از وقايع

Page 8: Humanitarian supply chains

8

دوما بحرانها مي توانند باعث از . گذارد ايجاد كند كشورها اثر ميو در نتيجـه شـده بين رفتن اقتصاد داخلي و بي ثبـاتي سياسـي

.نمايندبازارهاي مالي و تجارت جهاني را مختل اجتنـاب ينقشسرويس دهندگان و كمپاني هاي لجستيكي

توانـد اثربخشـي ايـن بخـش مـي . را دارندناپذير در شبكه امداد كـاهش و يـا افـزايش عملياتي عمليات هاي لجستيكي بحـران را

نقـش فراهم كنندگان خدمات لجستيكي بـين المللـي نيـز . دهدكـه در تالشـهاي امـدادي DHL، ماننـد يندر فرآيند تاممهمي

تـا كاالهـاي كمكـي را بـه مـردم بين المللي همكاري نموده بود [6].تحويل دهد زده در زلزله جنوب آسيا بحران

كمپــاني هــا نيــز بخــاطر يكــي شــدن در مســئوليت هــاي اجتماعي، احساس مسئوليت نسبت به كاركنان و تاثير بد مرگ و . مير بر كسب و كار الزم است تا درگير فرآيند امداد رساني شوند

UPS,FEDEX,COSCO,DHL صنايع و كمپاني هاي لجستيكي [12].. معروف بين المللي هستند

ي زنجيره تامين بشردوستانهاجرا -4-9

اجرا يا فرآيند تحويل در يك زنجيره تامين شـامل رسـاندن تحويـل مـي توانـد چيزهـاي . تامين و تقاضا به هم ديگـر اسـت

متفاوتي در هر مرحله بحران معني شود، مثال استقرار انبارهـا يـا پناهگاههاي موقت در مرحله قبل از بحـران يـا تحويـل كاالهـاي

[9].ردم بحران زده در مرحله پاسـخگويي بـه بحـران امدادي به معمليات هاي توزيع در يك چارچوب بحران بسيار چالش بر انگيز

به علت پيچيدگي فرآيند منبع يابي وعدم قطعيـت تقاضـا، . استيك گپ بزرگ بين تامين و تقاضا بر حسب تركيب ميزان،زمـان

و عمليات توزيع و مكان و انطباق آنها با هم مي تواند ايجاد شود

بازيگران شبكه تامين كمك هاي بشردوستانه: 10شكل

نقـل بـه شـدت زيرسـاختهاي حمـل و . يك وظيفه سخت شـود

وابسته به مكان مي باشند و ممكن است آسيب ببينند يـا بكلـي عـالوه بـر ايـن . خراب شوند و بر اثر تغيير شـرايط زيـان ببيننـد

[10].ت تخريب شوندزيرساخت هاي ارتباطات نيز ممكن اس

دهند به علت اينكه اكثر بحرانها يك دفعه و ناگهاني رخ مي مشكالت وابسته به برنامه ريزي توزيع نامناسب مانند هزينه هاي باالبردن سرعت ، انتخاب نادرست روش ها و يـا وسـايل حمـل و نقل، ايجاد گلوگاه در ورودي هاي كشور و اجراي ناتمام عمليـات

نابراين آمادگي در مراحل پـيش از بحـران ضـروري ب. عادي استاست و اسـتراتژيهايي ماننـد اسـتفاده از منـاطق عمليـاتي بـراي موقعيت يابي و توزيع كاالهاي امدادي به غلبه كردن بر مشكالت تهيه كاالهاي درست براي افـراد مناسـب در زمـان مناسـب و در

.مكان مناسب كمك مي كنده هاي تامين بشردوستانه ممكن عمليات هاي تحويل زنجير

ايـن اهـداف معمـوال قابـل . است اهداف متفاوتي داشـته باشـند يك دسـته اهـداف بشـر دوسـتانه . تقسيم به دو دسته مي باشند

ــل ( ــد تحوي ــخدهي فرآين ــد ) پاس ــان "مانن ــردن زم ــداقل ك ححـداقل "، "ماكزيمم كردن نفع به بحران زدگـان "، "پاسخگويي

كه در ارتباط با رفاه انساني مـي "نشده كردن تقاضاهاي برآورده باشند و دسته ديگر اهدافي است كـه بـه دنبـال حـداقل كـردن

هـاي حداقل كـردن كـل هزينـه "هزينه سيستم مي باشند مانند بديهي . "حداقل كردن هزينه تاسيس مراكز توزيع "، "عملياتي

است كه اين اهداف با يكديگر در تناقض مي باشند چـرا كـه بـه وان مثال كمينه كردن زمان پاسخگويي مستلزم نزديكي مراكز عن

توزيع تعيين شده به نقاط تقاضا و استقرار تعداد زيادي از مراكـز توزيع و در نتيجه مستلزم صرف هزينه هاي هنگفت مي باشـد و بالعكس چنانچه فقط اهداف هزينه اي مد نظر قرار گيرنـد زمـان

يافت و كارايي سيستم پايين پاسخگويي به بحران افزايش خواهد خواهد آمد از اينرو در اكثر تحقيقات اين حوزه محققان به دنبال

قابـل توجـه اسـت . شرايطي در بين اين دو حد فوقاني مي باشندعدالت در فرآيند تحويلدهي يك معيار مهم براي پاسـخگويي بـه بحران است و پاسخگويي ها نبايد بر اساس شـرايط اقتصـادي يـا

عي افراد آسيب ديده باشد و نزديكي ميـزان رضـايت افـراد اجتمابحران زده در ناحيه هاي گوناگون منطقه بحران زده بايسـتي در

.استقرار زنجيره و فرآيند توزيع مد نظر قرار گيرد

لجستيك بشردوستانه در امدادرساني به بحران - 5

ايـن . را پوشش مي دهد امداد بحران ،لجستيك بشردوستانهو همچنـين ويژگـي هـاي وم لجستيك بشردوسـتانه قسمت مفه

Page 9: Humanitarian supply chains

9

.لجستيك بشردوستانه را تشريح مي نمايد

تعريف لجستيك -1- 5

يكي از مهمترين بخش هاي مديريت زنجيره تـأمين، برنامـه فعاليـت . ريزي و مديريت سيستم لجستيك زنجيره تأمين اسـت

هاي لجستيك در ارتباط با برنامه ريزي و كنترل جريـان مـواد و . ات مرتبط در سازمان ها مي باشداطالع

عبارت لجستيك در حوزه هـاي مختلـف و بـا تعريـف هـاي اولين كاربردهاي لجسـتيك . متفاوت مورد استفاده قرار مي گيرد

لجستيك را علـم ) DOD,2002(نظامي بود و وزارت دفاع آمريكا برنامه ريزي و جابجايي و نگهداري از نيروها بـا در نظـر گـرفتن

طراحـي و توسـعه، : ي عمليات هاي نظـامي كـه شـامل جنبه هاكسب، ذخيره، جابجايي، توزيع، نگهداري ، ارزيابي و تعيين محل

كارشناسان كسب و كار درك نمودند [19].مواد تعريف مي نمايدكه با بكـارگيري لجسـتيك نظـامي و انتقـال شـيوه هـاي آن در

ريت مواد، تجارت و با تعريف يك چارچوب برنامه ريزي براي مدياطالعات، خدمات و جريان سرمايه مـي تواننـد منفعـت هـايي را

هـدف لجسـتيك، تـأمين در كل [17].نصيب سازمان خود سازندمواد مشخص و معين در زمان و مكان مناسـب همـراه بـا بهينـه

كـردن هزينـه حداقلمانند (كردن يك يا چندين معيار عملكرد ه اي از محـدوديت هـا و با توجـه بـه مجموعـ ) هاي عملياتي كل

..مي باشد) مانند محدوديت بودجه و سطح نيروي انساني(

تعريف لجستيك بشردوستانه و طبيعت آن -2- 5

لجستيك بشردوستانه اشاره بـه فرآينـدها و سيسـتم هـايي دارد كه دربرگيرنده بسيج كردن افراد، منابع، مهارت ها و دانـش

طبيعـي براي كمك به افـراد آسـيب ديـده توسـط بحـران هـاي هدف عمومي اين فعاليتها كمـك . وامرژنسي هاي پيچيده را دارد

لجستيك بشردوستانه در .به افراد به جهت حفظ بقاشان مي باشدبرگيرنده دامنه اي از فعاليتهاي تداركات، حمل و نقل، پيگيري و رديابي، ترخيص از گمـرك، حمـل و نقـل داخلـي، انبـار داري و

تيك مركز امداد بحران مـي باشـد و لجس. تحويل نهايي مي باشدعموما يكي از گرانترين بخشهاي تالشهاي امدادي است و آنهم به

بــه عنــوان پلــي ميــان آمــادگي و : اوال: چنــدين دليــل از قبيــلپاسخگويي بـه بحـران، ميـان تـداركات و توزيـع، و ميـان سـتاد

در پاسـخگويي : دوما. فرماندهي و پاي كار خدمت دهي مي نمايدخش و سريع براي برنامه اصلي بشردوستانه ماننـد سـالمتي، اثر ب

از : سوما. غذا، پناهگاه، و آب و اصول بهداشتي تعيين كننده استآنجايكه دپارتمان لجستيك كاالهـا را در سراسـر زنجيـره تـامين

پيگيري مي نمايد داده هاي لجستيك همه جنبـه هـاي اجرايـي كنندگان حمل و نقـل، مطابق اثربخشي تامين كنندگان و فراهم

هزينه و خط زمان پاسخگويي، تناسب كاالهاي تامين كنندگان را [19].منعكس مي نمايد

محيط لجستيك بشردوستانه و چالش هاي آن -3- 5

بــرخالف لجســتيك بخــش عمومي،كاركنــان بشردوســتانه چه هنگام، كجا، چه چيزي، : معموال با ناشناخته ها مواجه هستند

ر چه زماني و اينكه در كوتـاه مـدت بحـران چه مقدار، از كجا و دپارامترهاي پايه اي مورد نياز براي استقرار يك زنجيره تامين كارا

براي مثال در [9].در سطح بسيار بااليي از عدم قطعيت مي باشندگترين چالش در مقابل تـيم هـاي زرب 2004بحران سونامي سال

كار تامين لجستيك بشردوستانه پيچيدگي شرايط عملياتي جهتان كيلـوكتر از خـط رهـزا بحـران . كاال به نواحي آسيب ديده بود

را سراسر كشورهاي هنـد، انـدونزي، مالـديو و تايلنـد در ساحلياز ناحيـه هـا پـيش از دسترسي عادي به اين قبيل .نمودتخريب بسيار سـخت بـود زيـرا جـاده هـا نيزدر موقعيت عادي بحران و

بحران زيرساختهاي اصلي بكلـي از از اغلب نامناسب بودند و بعدلجستيك بشردوستانه اغلب تحت سطح بااليي از [19].بين رفتند

در . عدم قطعيت براي تقاضا و كاالهاي مورد نيـاز كـار مـي كنـد محيط لجسـتيك بشردوسـتانه كاركنـان بشردوسـتانه اغلـب بـا ذينفعان زيادي شامل تعداد زيادي از كمـك دهنـدگان ، واسـطه

نبـود . لت ها، ذينفعـان نظـامي و نهـايي مواجهـه هسـتند ها، دوهماهنگي در ميان سازمان هـاي بشردوسـتانه در بحـران عـادي است بطوريكه مي تواند صدها سازمان بشردوستانه جهـت انجـام عمليات هاي امدادي با دستورات سياسي متفاوت، ايدوئولوژي ها

بزرگتـرين [17].و اعتقادات مذهبي متفاوت وجـود داشـته باشـد بدون توجـه اين سازمان ها كردن هم ترازاين خصوص چالش در

.به اختيارات و اعتقادتشان مي باشد

نتيجه گيري -6

در اين مقاله ابتدا مفاهيم مربوط به بحران، مديريت بحران و محـيط بحـران . ويژگيهاي مرتبط با آنها مورد بحث قـرار گرفـت

. م قطعيت بـاال مـي باشـد هاي طبيعي داراي پيچيدگي باال و عددر (اطالعات موجود در اين محيط ها يا ناقص و يا اصال اطالعاتي

درايـن . وجود ندارد...)مورد نوع تقاضا، ميزان تقاضا، مكان تقاضا ومحيط ها زمان يك عنصر كليدي براي تصميم گيري و عمليـات

اكثر تحقيقات جاري مديريت عمليات بحران و زنجيـره . مي باشدامدادي تمركز بر روي فازهاي پيش از وقوع بحران كه شامل هاي

Page 10: Humanitarian supply chains

10

فرآيندهاي برنامه ريزي، پيشگيري و آمـادگي مـي باشـند دارد و تحقيقات كمي در فاز بازيـابي و بازسـازي صـورت گرفتـه اسـت، هرچند يك اثر متقابل انكار ناپذير در بين تصميمات اتخاذ شـده

.در هر مرحله وجود دارد

جيره هـاي تـامين بشردوسـتانه تعريـف شـده و در ادامه زن چالش هاي موجود درباره ساختار ويژه اين زنجيـره هـا و تفـاوت

تعريف تفاوتهـاي بسـيار (هاي آن ها با زنجيره هاي تامين عادي و همچنين ) مشخصات تقاضا و تامين از جملهبين دو نوع زنجيره

يكي از . دتشريح شويژگي هاي مديريت و استقرار اين زنجيره ها مشخصات اصلي زنجيره هاي تامين بشردوستانه وجـود بـازيگران

مي باشد در اين ...) ها، كمك دهندگان وNGOدولت ها، (متعدد محيط چند وظيفه اي هر كدام از اين بازيگران ممكن است چشم انداز متفاوت، اهداف متفاوت و ناسازگار و اولويت هـاي متفـاوتي

كشمكش هـاي بـالقوه و عـدم كـارايي داشته باشند كه منجر به . عمليات ها شود

مناسـبي از مشخصـات در هر صـورت نيـاز اسـت كـه درك .ايجـاد شـود تـامين بشردوسـتانه هـاي منحصـر بفـرد زنجيـره

بـه علـت (لجستيك بشردوستانه و تشريح محيط پـر چـالش آن در قسمت انتهايي ايـن ) مواجه بودن با مجهوالت در اين محيط

لجستيك مركز امداد بحران مي باشـد و عمومـا . ه استمقاله آمداز آنجـايي كـه .يكي از گرانترين بخشهاي تالشهاي امدادي اسـت

مديريت زنجيره هاي تامين بشردوسـتانه يـك حـوزه تحقيقـاتي وجود دارد در اين حوزه زيادي و مسايل جديد مي باشد مشكالت

دل هـاي ، برنامه ريزي سلسـله مراتبـي، مـ كه بايستي حل شوندبين سيستم هاي متمركز و 21چند هدفه، سبك و سنگين كردن

نامتمركز، رويه هاي اسـتاندارد، پايگـاه هـاي تسـهيم اطالعـات، مكانيزم هاي هماهنگي و همكاري، مـدل هـاي انگيزشـي نمونـه

.هايي هستند كه نياز مند توسعه و تحليل مي باشند

سپاسگزاري

راحـي و توسـعه مراكـز داده اين پروژه با همكاري صنعت طبررسـي معيارهـاي "به عنوان بخشي از پـروژه و شركت ايزايران

موثر بر مساله مكانيابي سـايت مراكـز داده بـا توجـه بـه الزمـات .انجام شده است "پدافند غير عامل

عمراج[1] Anup roop akkihal,”inventory pre-positioning for humanitarian

operations” A dissertation for the degree of master of engineering in logistics,the Massachusetts institute of technology,2006

[2] Autier P, Ferir MC, et al. “Drug supply in the aftermath of the 1988 Armenian earthquake”; 335(8702):1388–1390, Lancet 1990

[3] Benita M. Beamon,” HUMANITARIAN RELIEF CHAINS: ISSUES AND CHALLENGES” 34th International Conference on Computers and Industrial Engineering San Francisco, CA, USA,P.3., 2004

[4] Burcu Balcik,” Relief Chain Planning and Management: Modeling and Analyzing Humanitarian Logistic Problems”, A dissertation for the degree of Doctor of Philosophy, Uni. of Washington,2008

[5] Ernst, R., “The academic side of commercial logistics and the importance of this special issue”, Forced Migration Review, Vol. 18, p. 5., 2003

[6] Kova´cs, G. and Spens, K, “Humanitarian logistics in disaster relief operations”, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Vol. 37, pp. 99-114, 2007 2007

[7] Knott R. “The logistics of bulk relief supplies”; 11(2):113–115, Disasters 1987

[8] McEntire, D.”Reflecting on the weaknesses of the international community during the IDNDR: some implications for research and its application”. Disaster Prevention and Management, 6 (4), 221, 1997

[9] Ozlem Ergun and etall, “OPERATIONS RESEARCH TO IMPROVE DISASTER SUPPLY CHAIN MANAGEMENT” Encyclopedia of Operations Research and Management Science. J. Cochran, John Wiley & Sons. (Invited and Refereed). Forthcoming, 2009

[10] Ozdamar L, Ekinci E, et al. “Emergency logistics planning in natural disasters”. Ann Oper Res; 129(1–4):217–245, 2004,…..

[11] Oloruntoba, R. and Gray, R, “Humanitarian aide: an agile supply chain?”, Supply Chain Management.,2005

[12] Pinar keskinocak, “introduction to humanitarian logistics”, h. Milton stewart school of industrial & systems engineering, Georgia institute of technology

[13] Satish V. Ukkusuri and Wilfredo F. Yushimito “Location Routing Approach for the Humanitarian Prepositioning Problem” Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, No. 2089, Transportation Research Board of the National Academies, Washington, pp. 18–25, 2008

[14] Thomas, A.“Humanitarian Logistics: Enabling Disaster Response”, The Fritz Institute, 2003

[15] Tomasini R, Van Wassenhove L. “Coordinating disaster logistics after El Salvador's earthquakes using SUMA’s humanitarian supply management system”.Fontainebleau Cedex, France: INSEAD; 2003.

[16] Tomasini, R.M. and van Wassenhove, L.N., “Pan-American health organization’s humanitarian supply management system: de-politicization of the humanitarian supply chain by creating accountability”, Journal of Public Procurement, Vol. 4 No. 3, pp. 437-49, 2004

[17] Van Wassenhove LN. “Blackett memorial lecture – humanitarian aid logistics: supply chain management in high gear”. J Oper Res Soc; 57(5):475–48, 2006

[18] Wong, C. Y., Arlbjørn, J. S., Johansen, J., “Supply chain management practices in toy supply chains”, Supply Chain Management, 2005

[19] XiuHui Rebecca Rao, “Issues and Challenges of Humanitarian Logistics in China”, A dissertation presented in part consideration for the degree of Msc Operations Management,the university of Nottingham,2007

استاندارد عمليات مقابله در مديريت بحران ناشي از "سياوش مبكي ]20[پايان "حوادث طبيعي در وزارت راه و ترابري با توجه به ساير كشورها

1386نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه علم و صنعت ايران،

سه و كاركرد مديريت ايمني، مقاي "محمد پوررضا، مقصود پورياري، ]21[ومين د"مديريت بحران و مديريت ريسك در بخش حمل و نقل

كنفرانس بين المللي مديريت جامع بحران در حوادث غيرمترقبه 1385، طبيعي

مكانيابي و مديريت "باس افرازه مهدي نجفي، رضا زنجيراني فراهاني، ع ]22[پنجمين كنفرانس بين اللملي مهندسي "موجودي مراكر مديريت بحران

1386صنايع،

Page 11: Humanitarian supply chains

11

1 humanitarian supply chain 2 World road association 3 Federal emergency management agency 4 Disaster man made 5 Natural disaster 6 Time line 7 Risk reduction 8 prevention 9 mitigation 10 Preparedness 11 Response 12 Recovery 13 United nations humanitarian response depot 14 Supply sources 15 donors 16 governments 17 military 18 logistics providers 19 Aid agencies 20 International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies 21 Trade off