hudulmur erhlelt 2021

____________________________________________________________________________

МОНГОЛ УЛСЫН ХӨДӨЛМӨРИЙН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН

ҮЙЛЧИЛГЭЭ, ХӨТӨЛБӨР Хөдөлмөр эрХлэлтийн

төрийн үйлчилгээний үнэлгээ

____________________________________________________________________________

Селин Ферре

Улаанбаатар хот2020 он

МОНГОЛ УЛСЫН ХӨДӨЛМӨРИЙН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ, ХӨТӨЛБӨР

Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээний үнэлгээ

“дэлхийн банкны санхүүжилтээр Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны хэрэгжүүлж буй “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл”-ийн хүрээнд боловсруулав”.

Хэвлэлд бэлтгэсэн: д.ОюунЦаасны хэмжээ: 205х285 1/8Хэвлэлийн хуудас: 17,5

“АдмОн Принт” ХХК-д эхийг бэлтгэж хэвлэв. 2020

3Xөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээний үнэлгээ

Товчилсон үг

АмС Автоматжлагдсан мэдээллийн системХэдС Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санХэдХ Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрХэүт Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төвднБ дотоодын нийт бүтээгдэхүүн мУЗг монгол Улсын Засгийн газар ХХүЕг Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газар СгШм Санал, гомдол шийдвэрлэх механизм ХХүАт Хувь хүний үйл ажиллагааны төлөвлөгөө ОУХБ Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллага мт мэдээллийн технологи ХЗЗтБС Хөдөлмөрийн зах зээлийн төлөв байдлын судалгаа ХЗЗм Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээлэл ХЗЗмС Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем ХХүг/Х Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газар/хэлтэс БЯ Боловсролын яамСЯ Сангийн яам ХнХЯ Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамХэтү Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээ ХБи Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн ХнХСи Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт SECiM монгол Улсад Ажлын байр нэмэгдүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх төсөл тСүт мэргэжлийн боловсрол, сургалт үйлдвэрлэлийн төвЗХэдт Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл

4 МОНГОЛ УЛСЫН ХӨДӨЛМӨРИЙН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ, ХӨТӨЛБӨР

гАРчиг

1. Оршил ба зорилго ................................................................................................................................... 71.1. монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлийн нөхцөл байдал ...................................... 71.2. Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний хамрах хүрээ (хүн ам) ............................ 101.3. Аргачлал, үнэлгээний хамрах хүрээ ................................................................................. 12

2. Хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагын тогтолцоо ............................................................... 142.1. Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн бодлого: Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын яам (ХнХЯ) .......................................................................................................... 152.2. Хэрэгжүүлэгч агентлаг: Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газар (ХХүЕг) ба Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газар/хэлтэс (ХХүг/Х) .............................................................................................................. 152.3. Бусад хамтрагч байгууллагууд болон оролцогч талууд ....................................... 18

3. Хөдөлмөрийн зах зээлийн үйлчилгээ болон үйлчилгээг хүргэх арга зам ........... 203.1. Бодлого боловсруулах .............................................................................................................. 20

3.1.1. төлөвлөлт ба төсөв ...................................................................................................... 203.1.2. Хөдөлмөрийн зах зээл болон ажил хайгчдын эрэлт хэрэгцээг үнэлэх .......................................................................................................... .. 22

3.2. үйлчилгээ, хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилт ........................................................................ . 263.2.1. ХХүЕг-ын үүрэг, хариуцлага ................................................................................... 263.2.2. ХХүг/Х-үүдийн үүрэг хариуцлага ........................................................................ 283.2.3. Ажил хайгчид үзүүлэх үйлчилгээ ........................................................................ 32

3.3. Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем (ХЗЗмС) болон Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ (ХШү) .................................................................... 333.4. Ажилтнуудын сургалт .............................................................................................................. 36

4. Сайн жишээ ба олон улсын туршлага ........................................................................................ 404.1. үйл ажиллагааны загвар ........................................................................................................ 41

4.1.1. үйлчлүүлэгч-төвтэй загвар ..................................................................................... 414.1.2. нэг цэгийн төв (кейс-менежментийн нэгдсэн загвар) ............................ 424.1.3. Кейстэй ажиллах ажилтны мэргэшил/Зорилтот бүлэгт үзүүлэх Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээ ....................................................... 444.1.4. Хувийн болон тББ-уудаар гэрээний дагуу үйлчилгээ үзүүлэх ........... 444.1.5. тогтмол хяналт, үнэлгээ ба гүйцэтгэлийн менежмент ........................... 454.1.6. Ажил олгогчдыг оролцуулах .................................................................................. 484.1.7. төгсөгчид болон ажлын байруудыг холбох ................................................... 48


4.2. мэдээллийн систем .................................................................................................................... 504.2.1. грекийн төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба ................................................ 504.2.2. Зуучлалын механизм .................................................................................................. 524.2.3. Хэ-ийн үйлчилгээний ажилтны ажил хайгчдад үйлчилгээ үзүүлэх ажлын ачааллыг бууруулах ................................................................... 544.2.4. нийт үйлчлүүлэгч (ажил хайгч, ажил олгогч болон үйлчилгээ

үзүүлэгчид)-д мэдээлэл түгээх онлайн платформ бий болгох ........... 554.2.5. нийт хэрэглэгч (ажил хайгч, ажил олгогч болон үйлчилгээ үзүүлэгч)-д онлайнаар эхлэн нэвтрэх боломжтой байх ......................... 554.2.6. Захиргааны болон төлөвлөлтийн үйл явцыг идэвхжүүлэх .................. 57

5. Зөвлөмж ..................................................................................................................................................... 595.1. Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн шинэ систем (LMIS) ............................. 595.2. Шийдвэр гаргах үйл явцад мэдээллийг системтэйгээр ашиглах .................... 615.3. үйлчлүүлэгч төвтэй үйл ажиллагааны загвар ........................................................... 65

5.3.1. үйлчлүүлэгч төвтэй загварын философи ....................................................... 655.3.2. үйл ажиллагааны шинэ загвар .............................................................................. 655.3.3. ХХХт-гөөр дамжуулан үйлчилгээг сигментчлэх ......................................... 68

5.4. Оролцогч талуудын чиг үүрэг, хариуцлагыг шинэчлэн тодорхойлох ......... 685.5. чадавх бэхжүүлэх үйл ажиллагааг тогтмолжуулах ................................................. 695.6. Санхүүгийн урсгалыг жигдрүүлэх .................................................................................... 69

6. Ашигласан материал .......................................................................................................................... 71

ЗурагЗураг 1: Ажиллах хүчний оролцоо - 2010-2019 .......................................................................... 8Зураг 2: Хэү-нд хамрагдсан хүн ам, 2018 .................................................................................... 10Зураг 3: төрийн захиргааны төв байгууллага, үйлчилгээний байгууллагууд болон үйлчилгээ хүртэгч нарын хоорондын уялдаа холбоо ........................................................................................................................... 14Зураг 4: монгол Улс дахь ажил хайгчдад үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд ................................................................... 17Зураг 5: ХХүЕг-ын бүтэц, зохион байгуулалт ........................................................................... 27Зураг 6: Аймгийн ХХүг/Х-үүд, нХэг-ын үүрэг ба үйл ажиллагаа .................................. 31Зураг 7: Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем (ХЗЗм) .................................... 34Зураг 8: үйлчлүүлэгч-төвтэй загвар .............................................................................................. 40Зураг 9: ХЗЗмС-ээр дамжуулан хөдөлмөрийн зах зээлийн оролцогчдод үзүүлэх үйлчилгээ .................................................................................... 59Зураг 10: Хяналт-шинжилгээ, үр дүнд суурилсан үнэлгээний соёл төлөвшүүлэх ................................................................................................................... 62Зураг 11: үйлчлүүлэгч төвтэй үйл ажиллагааны загвар ...................................................... 66Зураг 12: Ажил хайгчийн бүлэг тус бүрд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа ......................... 67


ХүснэгтХүснэгт 1: төсөв ба хамрагдах хүний тоо, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ/хөтөлбөр тус бүрээр, 2018 он ............................................................ 21Хүснэгт 2: Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийн төсөв, 2018 оноор ..... 63

Хайрцагтовч мэдээлэл 1: нийслэлийн Хөдөлмөр эрхлэлтийн газар ............................................. 16товч мэдээлэл 2: монгол Улсын Хөдөлмөрийн зах зээл дэх мэдээллийн эх үүсвэр ........................................................................................ 24товч мэдээлэл 3: Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ үзүүлэгч хувийн хэвшлийн

байгуулагад олгодог гүйцэтгэлд суурилсан төлбөр ........................ 31товч мэдээлэл 4: Хөдөлмөр эрхлэх ур чадварт үнэлгээ өгөх ............................................ 32товч мэдээлэл 5: ХЗЗ-ийн одоогийн мэдээллийн системээс ангид параллель систем бий болсон ...................................................................... 36

Шилдэг туршлагаСайн туршлага 1: Ажилд зуучлахад хүндрэлтэй иргэдэд чиглүүлэх, Франц .......... 41Сайн туршлага 2: Зорилтоор удирдах - их Британийн Жоб Центр .............................. 42Сайн туршлага 3: эстонийн кейс менежментийн зарчим ................................................. 43Сайн туршлага 4: Япон, Канадын кейстэй ажиллах ажилтнуудын мэргэшил ...... 44Сайн туршлага 5: БнчУ-д үйлчилгээг гэрээний үндсэн дээр тББ-уудаар гүйцэтгүүлэх ........................................................................................................ 45Сайн туршлага 6: эстони Улсын үйл ажиллагаа, чанарын дотоод үнэлгээ ............. 45Сайн туршлага 7: Австрийн орон нутгийн албадыг баланс үнэлгээний картаар харьцуулах .......................................................................................... 46Сайг туршлага 8: эстонийн урамшууллын тогтолцоо ........................................................ 47Сайн туршлага 9: данийн хөдөлмөрийн зах зээлийн зөвлөлөөс хийдэг нөлөөллийн үнэлгээ ........................................................................................ 48Сайн туршлага 10: Алма лаурейгийн Ажилд зуучлах үйлчилгээ .................................... 49Сайн туршлага 11: грекийн төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны мэдээллийн системийн хянах самбар .................................................... 52Сайн туршлага 12: Зуучлалын механизмын жишээнүүд ...................................................... 53


1. оРШил БА ЗоРилго

Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлт (ДНБ-ий бодит өсөлт) 2010 оноос хойш эрчимтэй өсөж байсан ч 2014-2016 онд огцом буурч, харин үүний дараа эдийн засаг дахин сэргэж, 2017 оноос өсөлт тогтвортой байна (Дэлхийн банк, 2020). эдийн засгийн өсөлт 2011 онд хамгийн өндөр буюу 17.3 хувиар өссөн. гэвч эдийн засгийн өсөлт 2014 оноос эхлэн буурч, 2016 онд 1.2 хувь хүртэл огцом буурсан. үүнд ялангуяа гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт огцом багассан, түүхий эдийн үнэ буурсан болон Хятад Улсын эдийн засгийн өсөлт хумигдсан зэрэг гадаад орчны өөрчлөлт голлох нөлөө үзүүлсэн. 2017 оноос эдийн засаг дахин сэргэж днБ-ий өсөлт 5.1 хувьд хүрсэн байна. 2019 оны эхнээс эдийн засгийн өсөлт буурах хандлагатай байна.

Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээл сэргэж байгаа ч цалин хөлс дэх жендерийн ялгаатай байдал, ядуурлыг бууруулах чиглэлд ахиц гаргахгүй байна. 2014-2016 онд эдийн засгийн уналтын үед олон иргэд ажилгүй болж, хямралд өртөх магадлал ихтэй ялангуяа нийгмийн эмзэг бүлэг, ядуу өрхийн орлого буурсан (үндэсний Статистикийн Хороо, үСХ). 2017 оноос эхлэн эдийн засаг сэргэж эхэлснээр хөдөлмөрийн зах зээлийн нөхцөл байдал сайжирч, 2016 онд 10 хувь байсан ажилгүйдлийн түвшин 2018 онд 7,8 хувь болж буурсан байна. түүнчлэн хөдөлмөр эрхлэлт нь ХАА, үйлчилгээний салбараас худалдаа, үйлдвэрлэлийн салбарт шилжиж байгаа нь эдийн засагт бүтцийн өөрчлөлт явагдахад нөлөөлж байна. Хөдөлмөрийн зах зээлийн нөхцөл байдал сайжирч байгаа хэдий ч цалин хөлс дэх жендерийн ялгаатай байдал хэвээр байгаа бөгөөд эмэгтэйчүүдийн ажиллах хүчний оролцооны түвшин өмнө нь байгаагүй доод түвшинд хүрсэн байна (дэлхийн банк, 2020).

1.1. Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлийн нөхцөл байдал

Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээл болон үүнтэй холбоотой асуудлууд нь тухайн бүс нутагт байгаа эсвэл хөгжлийн ижил түвшинтэй бусад улс орнуудаас ялгаатай байгаа юм. монгол Улс нь хүн амын нягтаршил багатай, улирлын агаарын хэмийн хэлбэлзэл өндөртэй, эрс тэс уур амьсгалтай орон юм. эдгээр суурь хүчин зүйлс нөлөө үзүүлснээр олон салбарт улирлын чанартай хөдөлмөр эрхэлдэг бөгөөд энэ нь улсын хэмжээнд хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг хүргэхэд бэрхшээл учруулдаг байна.


Зураг 1: Ажиллах хүчний оролцоо – 2010-2019.

100

80

60

Ажил

лах

хүчн

ий о

ролц

оо

40

20

0

2010Б эмэр

2011Б эмэр

2012Б эмэр

2013Б эмэр

2014Б эмэр

2015Б эмэр

2016Б эмэр

2017Б эмэр

2018Б эмэр

2019Б эмэр

Ажиллагсад Ажилгүйчүүд идэвхигүй иргэд

Тэмдэглэл: Б = Бүгд; 2019 оны тоон үзүүлэлтийг зөвхөн эхний 2 улирлаар тооцсон.Эх үүсвэр: Ажиллах хүчний судалгаа (АХС), Үндэсний статистикийн хороо (ҮСХ).

Монгол Улсад ажиллах хүчний оролцооны түвшин1 харьцангуй өндөр байгаа ч ажилгүйдлийн түвшин энэхүү үзүүлэлттэй уялдаж буурахгүй байна. 2019 онд хүн амын 61 хувь нь хөдөлмөрийн зах зээлд оролцож байсан бөгөөд 2010 онд 62.0 хувь байсантай харьцуулахад энэ нь тун бага өөрчлөлт юм. эмэгтэйчүүдийн ажиллах хүчний оролцооны түвшин 2006 оноос эхлэн байнга буурч энэ үзүүлэлт 70 хувь байснаа 2018 онд 53 хувь болтол буурсан байна (дэлхийн банк, 2020)2. үүний зэрэгцээ ажилгүйдлийн түвшин нэлээд өндөр үзүүлэлттэй байна: 2019 онд ажилгүйдлийн түвшин 10 хувь байсан бөгөөд 2009-2016 оны хооронд ажилгүйдлийн түвшин 7.0 хувиас огт буугаагүй байна. эмэгтэйчүүдийн хувьд ажлаасаа гарвал идэвхгүй болох хандлага илүү тул ажилгүй статустай болох магадлал багатай байна. 2019 онд эрэгтэйчүүдийн 11.6 хувь, эмэгтэйчүүдийн 8.9 хувь нь ажилгүй байсан байна (Зураг 1).

Албан бус хөдөлмөр эрхлэлт болон бусад бүтээмж багатай хөдөлмөр эрхлэлтийн хэв шинжүүд нэмэгдэх хандлагатай байна. 2006-2016 оны мэдээллээс үзэхэд, ХАА-н бус салбар дахь албан бус хөдөлмөр эрхлэлтийн хувь хэмжээ 2006 онд 12.7 хувиас 2016 онд 26.3 хувь болж даруй 2 дахин өссөн байна (АХС-ны тоон мэдээлэл). өөрөөр хэлбэл, монгол Улсад 2016 оны байдлаар, ХАА-н бус үйлдвэрлэлд ажиллаж байсан 4 хүн тутмын 1 нь албан бусаар хөдөлмөр эрхэлж байжээ.

Албан бус хөдөлмөр эрхлэлт, ажилгүйдэл болон эдийн засгийн идэвхгүй байдлын түвшин нь хүн амын тодорхой бүлгийн хүмүүсийн дунд тухайлбал, 1 Ажиллах хүчний оролцооны түвшин = Хөдөлмөрийн насны хүн амын түвшин, энд ажил эрхэлж

байгаа мөн ажил идэвхтэй хайж байгаа иргэн орно.2 2017 оноос хойшхи жендерээр ялган гаргасан тоон үзүүлэлтийг бүхэлд нь гаргах боломжгүй

байна. Сүүлийн жилүүдийн нэмэлт статистик үзүүлэлтүүд нь өөр тайлангууд дээр тусгагдсан бөгөөд шаардлагатай тохиолдолд эх үүсвэрийг дурьдсан байгаа. Зураг 1-д тусгаагүй болно.


эмэгтэйчүүд, улирлын чанартай хөдөлмөр эрхлэгчид, хөдөөгөөс хотод шилжин суурьшигчид болон ялангуяа залуучуудын хувьд харьцангуй өндөр байна. Ази номхон далайн бүсийн орнуудын дунд монгол Улс нь индонез, Филиппин улсын нэгэн адил залуучуудын ажилгүйдлээр хамгийн өндөр үзүүлэлтэй гурван орны нэгд ордог. Хот суурин газарт, Улаанбаатар болон аймгийн төвүүдэд, ерөнхийдөө нийт улсын хэмжээнд хөдөлмөр эрхлээгүй, ямар нэг боловсрол, сургалтад хамрагдаагүй залуучуудын хувь хэмжээ нэлээд өндөр үзүүлэлттэй байна. 2018 оны байдлаар 15-24 насны залуучуудын 23 хувь нь энэ бүлэгт багтаж байна. Залуучуудын ажилгүйдлийн түвшин хөдөлмөрийн насны хүн амынхаас даруй 3 дахин өндөр байгаа бөгөөд 2019 оны 3 дугаар улирлын байдлаар энэ үзүүлэлт 29 хувьтай байсан (АХС, 2019). үүний дээр залуучуудын дунд урт хугацааны ажилгүйдэл өндөр байгаа бөгөөд залуучууд сургуулиас бүтээмжтэй, баталгаатай ажлын байранд хэрхэн шилжих арга зам тодорхойгүй байна (дэлхийн банк, 2017).

Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлд тулгарч байгаа 3 том асуудал байна. нэгдүгээрт, эрэлттэй ажил мэргэжлийн талаарх нээлттэй мэдээлэл дутагдалтай байдгаас ажил хайхад бэрхшээл тулгарч байна. Олон ажил хайгч иргэд хөдөлмөрийн зах зээл дэх чиг хандлага эсвэл өнөөгийн нөхцөл байдлын талаарх мэдээллээр дутмаг, албан эх үүсвэрээс мэдээлэл авлаа ч энэ нь ажил олоход туслахгүй гэсэн ойлголттой байна. энэ шалтгааны улмаас ажилгүй эсвэл идэвхгүй байгаа нийт залуучуудын дөнгөж 5 хувь нь хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээний байгууллагад хандан мэдээлэл авсан байна (дБ, 2017). Хоёрдугаарт, монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлийн бас нэг онцлог бол ур чадварын эрэлт, нийлүүлэлтийн зөрүүтэй байдал юм. Ажил хайгчдын эзэмшсэн мэргэжил болон ур чадвар (зөөлөн) нь ажил олгогчдын эрэлт шаардлагад нийцэхгүй байна (дБ, 2017). эцэст нь хэлэхэд, сул чөлөөтэй ажлын байр хомс байна. Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт хязгаарлагдмал, энэ нь ялангуяа боловсрол, ажлын туршлага багатай эмзэг бүлгийнхэнд илүү хүндээр тусч байна. (дБ, 2017).

Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлд тулгарч байгаа дараагийн гол асуудалд мэргэжилтэй ажиллах хүчний дутагдал болон жендерийн тэгш бус байдал орж байна (АХБ, 2014). Хүн амын тодорхой бүлгүүд тухайлбал, хөдөөгөөс хот суурин газар шилжин суурьшигчид, залуучууд ба эмэгтэйчүүд нь бусадтай харьцуулахад хөдөлмөрийн зах зээлд илүү эмзэг бүлэгт хамаардаг байна (ОУХБ, 2013). Ажил олгогчид ажилд сонгон шалгаруулж авахдаа шинээр сургууль төгсөгч, ажлын туршлагагүй залуучууд болон 40-өөс дээш насны зэрэг иргэдийг насны бүлгээр ялгаварлан гадуурхах байдал ажиглагдаж байна. Ажлын байрны шаардлагад ер нь ажлын ямар нэг туршлагатай эсэхийг заавал асуудаг, ажил олгогчид халгаа сэлгээг багасгах зорилгоор тодорхой амьдралын чадвартай ажилтныг ажилд авахыг илүүд үздэг байна (грасмэн нар, 2015).


1.2. Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний хамрах хүрээ (хүн ам)

Одоогоор ажилгүйдлийн бүртгэлд хамрагдаж байгаа ажилгүй иргэдийн тоо тун бага байна. 2018 онд ажилгүй 4 иргэн тутмын нэг нь л Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газар, хэлтэс (ХХҮГ/Х)-т ажил хайгчаар бүртгүүлжээ.

Зураг 2: ХЭү-нд хамрагдсан хүн ам, 2018.

Бүртгэлтэй ба нийт ажилгүйчүүдийн харьцаа

2017 2018

140,000120,000100,000

80,00060,00040,00020,000

-ний

т ир

гэди

йн о

ролц

оо

Баруун Хангайн төвийн Зүүн УБ

Бүс нутгаар60,00050,00040,00030,00020,00010,000

-ний

т ир

гэди

йн т

оо

15-24 25-34 35-44 у.о 45-54 55-64

Хүн амын насны бүлгээр50,000

40,000

30,00020,000

10,000-

ний

т аж

илгү

й ир

гэди

йн

тоо

Боловс-ролгүй

Бага дунд Бүрэн дунд

мСүт Бака-лавр

магистр, доктор

мэргэ. боловсрол

Боловсролоор40,000

30,000

20,000

10,000

-

ний

т аж

илгү

й ир

гэди

йн

тоо

Тэмдэглэл: АХС-ны дүнгээр Ажилгүйдлийн түвшин нь зөвхөн хөдөлмөрийн насны хүн амаар хязгаарлагдаж байна (15-64 насны иргэд)Эх үүсвэр: АХС болон ХХҮГ/Х-ийн үзүүлэлт, 2018


мэдээллийг нарийвчилж үзвэл, нийт ажилгүй иргэдийн тоонд Улаанбаатар хотод бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн эзлэх хувь хамгийн бага байна. АХС-ны судалгаагаар 2018 онд 15-64 насны 42 мянга гаруй ажилгүй иргэн байсан бол үүний 13 мянга нь хөдөлмөр эрхлэлтийн албанд ирж бүртгүүлсэн бөгөөд энэ нь үйлчилгээ хүргэх шаардлагатай нийт иргэдийн 19 хувийг л эзэлж байна. Хүн амын 25-44 насны ажил хайгчдын 28 хувь нь хөдөлмөрийн албанд бүртгүүлсэн нь хамрагдалт хамгийн өндөр насны бүлэгт хамаарагдаж байна. түүнчлэн бүртгэлтэй ажил хайгчдыг боловсролын түвшнээр авч үзвэл бүрэн дунд боловсролтой иргэдийн хамрагдалт хамгийн өндөр (63 хувь), харин техникийн боловсролтой хүмүүсийн хамрагдалт хамгийн бага байсан байна (5 хувь).

ХХҮГ/Х-ийн дутуу ашиглалтад нөлөө үзүүлж байгаа гурван шалтгаан байна. нэгдүгээрт, олон улсын туршлагаар шинээр ажилгүй болсон иргэд ажилгүйдлийн тэтгэмж авахын тулд Хэү-ний албанд бүртгүүлдэг, мөн ажилгүйдлийн тэтгэмжээ үргэлжлүүлэн авахын тулд ажил идэвхтэй хайж байгаагаа тэдэнд батлан харуулах шаардлагатай байдаг (ХХүг/Х-т тогтмол хугацаанд ирж бүртгүүлэх). үүний зэрэгцээ, ажилгүйдлийн тэтгэмж авах эрх үүсээгүй иргэдэд зориулан нэлээд хэдэн улс орнууд орлогын доод баталгаа буюу мөнгөн тэтгэмж олгодог. тэтгэмж олгохдоо хөдөлмөрийн насны ажилгүй иргэдийг ажил олох оролдлого хийх, хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагад тогтмол ирж бүртгүүлж байх шаардлагыг тавьдаг. монгол Улсад орлогын доод баталгааны хөтөлбөр хэрэгжүүлдэггүй, мөн ажилгүйдлийн тэтгэмжийг цаг хугацааны хязгаарлалттай (2 сараас бага) олгодог, ажилгүйдлийн тэтгэмж3 олгоход ямар нэг нөхцөл шаардлага тавьдаггүй. Хоёрдугаарт, хэдийгээр ажил олгогчид нээлттэй ажлын байрны талаар заавал мэдэгдэхээр хуульд заасан ч ХХүг/Х-т бүртгүүлсэн ажлын байрны тоо хязгаарлагдмал, иймд сонголт хийх ажлын байрны нөөц бага байдаг. Ажил олгогчид ХЗЗмС-д сул чөлөөтэй ажлын байрны мэдээллээ оруулах гэж ХХүг/Х-т төдийлөн ирдэггүй тул зөвхөн ХХүг/Х-ийн мэргэжилтнүүд өөрсдөө хөөцөлдөн олж авсан нээлттэй ажлын байрны талаарх мэдээлэл ХЗЗмС-д бүртгэгддэг4. Олны ярианаас монголд ажил хайгчид үнэндээ танил талаараа дамжуулан ажил олох илүү магадлалтай гэж үздэг байна. төгсгөлд нь, зарим иргэдэд хамгийн ойр ХХүг/Х-т явж очих нь цаг зав, зардал мөнгөний хувьд хүндрэлтэй байж болно. иймд хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээнд хамрагдаж, ажилд орох боломжтой олон хүн ХХүг/Х-т хандахгүй байна (алслагдсан бүс нутагт амьдардаг хүний хувьд гэрээсээ явж очиход цаг хугацаа алдана, хот, суурин газрын хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтнууд нь их ачаалалтай ажилладаг учир тэдэнтэй уулзахын тулд маш урт дараалалд зогсож хүлээх болдог, санал болгож буй үйлчилгээ нь хязгаарлагдмал гэх мэт).3 монгол Улсад ажилгүйдлийн тэтгэмжийг хоёр долоо хоногт нэг удаа олгодог, энэ нь 76 хүртэл

хоног байна. Ажилгүйдлийн тэтгэмж авахын тулд тухайн иргэнд ажилгүйдлийн даатгалд хамрагдсан байх ёстой, энэ нь нийгмийн даатгалын багцад байдаг, ажилгүй болохоос өмнөх 12 сарын туршид шимтгэл төлсөн байх ёстой, мөн орон нутгийн ХХүг/Х-т ажилгүй иргэнээр бүртгэгдсэн байх ёстой.

4 Ажлын байраар байнга хангаж байдаг компанийн хувьд өрөөсгөл хандлага гарч болох юм, учир нь ХХүг/Х-ийн мэргэжилтнүүд нь систем дээрээ шинээр бий болгосон олон ажлын байр оруулахын тулд эхлээд тэдгээр компани руу ханддаг.


1.3. Аргачлал, үнэлгээний хамрах хүрээ

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам (ХНХЯ) нь монгол Улсын Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл (Хэдт)-ийн хүрээнд дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн: (i) Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээ үзүүлэх үйл ажиллагаа болон үр дүнд үнэлгээ хийх, ажлын зохион байгуулалт, үйл ажиллагаа хоорондын уялдаа холбоог боловсронгуй болгох зорилготой шинэ процессыг турших, гүйцэтгэлийн үзүүлэлтийг сайжруулах (ii) Орон нутаг дахь 14 ХХүг/Х-ийн байрыг засварлах (iii) хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн болон хувийн байгууллагуудын хамтын ажиллагааны үр дүнг судлах, сайжруулах (iv) ХЗЗмС-ийг шинэчлэхэд дэмжлэг үзүүлэх5 (v) ХЗЗмС-д ажил зуучлалын орчин үеийн технологийг нэвтрүүлэх6 (vi) үндэсний болон орон нутгийн түвшинд хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг үзүүлж буй удирдлага, ажилтнуудын чадавхыг бэхжүүлэхэд чиглэсэн сургалт, семинар болон танилцах аялал зохион байгуулах зэрэг ажлуудыг төлөвлөсөн.

Энэхүү тайлангийн зорилго нь Монгол Улс дахь төрийн байгууллагуудаас үзүүлж байгаа хөдөлмөрийн зах зээлийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийн зохион байгуулалтыг судалж үнэлгээ хийх, зөвлөмжөөр хангахад чиглэсэн. энэхүү баримт бичгийн хүрээнд хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээний үйл ажиллагаа болон үр дүн, гүйцэтгэлийг үнэлэх, хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхтэй бодлогыг хэрэгжүүлэхэд тулгарч буй гол бэрхшээлүүдийг илрүүлэх, олон улсын туршлага дээр үндэслэн зөвлөмж боловсруулах ажлыг гүйцэтгэлээ. Ажлын даалгаврыг хөдөлмөрийн зах зээлийн хоцрогдсон мэдээллийн систем (ХЗЗмС)-ийг шинэчлэх нэн шаардлагатай болсон үед хийснээрээ их онцлогтой байлаа. Цаашид ХЗЗмС-ийг шинэчлэх эрс өөрчлөлтийг хийж, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийг үр ашигтай хэрэгжүүлэхэд нь ХнХЯ болон ХХүг/Х-т дэмжлэг үзүүлэх зайлшгүй шаардлагатай болжээ.

Зөвлөх үйлчилгээний ажлыг 2019 оны 12 дугаар сарын 1-ний өдрөөс 2020 оны 2 дугаар сарын 15-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд хийж гүйцэтгэсэн. энэхүү тайланг хувь хүмүүс, бүлгүүдтэй хийсэн уулзалт болон холбогдох баримт бичгийн судалгаанд үндэслэн гаргасан. Ажлын даалгаврыг Хавсралт 1-д орууллаа. Зөвлөх үйлчилгээг эхлүүлэхийн өмнө ажлын төлөвлөгөөг боловсруулж, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл (Хэдт)-ийн төслийн зохицуулагчаар батлуулсан. Ажлын төлөвлөгөөнд очиж ажиллахаар сонгосон дүүрэг, аймаг7-ууд, тусгайлан хамтран ажиллах байгууллагууд, оролцогч талууд болон төслийн үр шимийг хүртэгчидтэй хийх уулзалтуудыг төлөвлөсөн. Уулзалт хийсэн байгууллага, хувь хүмүүсийн жагсаалтыг Хавсралт 2-т тусгасан болно.

5 Олон улсын зөвлөх монгол Улсад 2 удаа ирж ажилласан бөгөөд ХЗЗмС-ийг шинэчлэн сайжруулахад чиглэсэн өндөр түвшний хүрээний талаарх зөвлөмж өгсөн.

6 БнСУ-ын зөвлөх үйлчилгээтэй уялдуулна. 7 монгол Улс нь 21 аймагтай бөгөөд аймаг нь сумдад, сум нь багуудад хуваагдана. нийслэл

Улаанбаатар нь засаг захиргааны хувь бие даасан хот бөгөөд 9 дүүрэгтэй. дүүрэг бүр нь хороонд хуваагддаг.


Тайланд тусгагдсан үр дүн болон зөвлөмжийг холбогдох гол оролцогч байгууллагуудтай 2020 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр Улаанбаатар хотод зохион байгуулсан уулзалтаар хэлэлцүүлсэн. Семинарын үеэр үнэлгээнээс гаргасан гол дүгнэлт, санал болгож буй зөвлөмжүүд болон үйл ажиллагааны шинэ загварыг танилцуулсан.

Tайлангийн үлдсэн хэсэг нь дараахь бүлгүүдээс бүрдэж байна. Хоёрдугаар бүлэгт хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагын тогтолцоо, түүний дотор Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам, Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газар болон орон нутгийн хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагуудын хоорондын уялдаа холбоог харуулсан. гуравдугаар бүлэгт ажил хайгчдад үзүүлж буй хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ болон үйлчилгээг хүргэх арга замын талаар авч үзсэн. дөрөвдүгээр бүлэгт олон улсын шилдэг туршлагын талаарх мэдээлэл оруулсан. тавдугаар бүлэгт монгол Улсын онцлогт нийцүүлсэн тодорхой зөвлөмжүүдийг өгсөн. төгсгөлийн зургадугаар бүлэгт хийсэн үнэлэлт дүгнэлтийг оруулсан.


2. ХӨДӨлМӨР ЭРХлЭлТиЙн БАЙгУУллАгЫн ТогТолЦоо

Энэ бүлэгт Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээл дээрх хөдөлмөр эрхлэлтийн институтийн удирдлага, зохион байгуулалтыг харуулсан. энэ зорилгоор гол оролцогч байгууллагууд болон тэдгээрийн үндсэн үйл ажиллагааг түлхүү тодорхойллоо. Хөдөлмөрийн зах зээлийн үйлчилгээ болон үйлчилгээ хүргэх механизмын талаарх мэдээллийг дараагийн гуравдугаар бүлэгт илүү дэлгэрэнгүй тусгасан болно.

Төрийн захиргааны байгууллагууд, хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагууд болон үйлчилгээний байгууллагууд нь ажил хайгчдад чиглэсэн хөдөлмөрийн зах зээлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх явцад хоорондоо уялдаа холбоотой ажилладаг. (Нэмэлт тоон мэдээллийг үндсэн хоёр байгууллагаас авдаг. Үндэсний статистикийн хороо (ҮСХ) болон Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт (ХНХСИ)). үСХ нь бие даасан байгууллага бөгөөд хөдөлмөрийн зах зээлийн нийлүүлэлттэй холбоотой тайлан мэдээг гаргадаг. үүнд хүн ам, аймаг, дүүргийн ажилгүйдлийн түвшин, бүртгэлтэй ажилгүйчүүд болон үйлчилгээ хүртсэн иргэдийн талаарх захиргааны мэдээлэл зэрэг багтаж байна. Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам (ХнХЯ) нь хэрэгжүүлэгч агентлаг болон түүний харьяа бүтцээр дамжуулан хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлдэг. Хэрэгжүүлэгч агентлаг - Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газар нь улсын хэмжээнд аймаг, дүүрэг бүрт өөрийн салбар газар, хэлтэстэй. үүний зэрэгцээ, нийслэлийн засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг нийслэлийн хөдөлмөр эрхлэлтийн газар (нХэг) ажилладаг бөгөөд энэ нь ХХүЕг-ын шууд удирдлагад хамаардаггүй.

Зураг 3: Төрийн захиргааны төв байгууллага, үйлчилгээний байгуулла-гууд болон үйлчилгээ хүртэгч нарын хоорондын уялдаа холбоо

Эх үүсвэр: Хамтрагч байгууллагуудтай хийсэн ярилцлага, 2019 оны 12 дугаар сар.

Бодлого боловсруулах (Хэд хөтөлбөрийг боловсруулах, төсөв хуваарилах, үйлчилгээ хүртэх иргэдийн квот тогтоох

Хэрэгжүүлэгч агентлаг

Орон нутаг дахь газар, хэлтэс (ХХүг/Х)

ХэүЗ ХнХЯ

ХнХСинХэг

үСХ

ХХүЕг

Аймаг дүүрэг

Хэү-ний төв

нийслэлийн Засаг дарга

C C C Х Х ХСум, хорооны ажилтан


2.1. Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн бодлого: Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын яам (ХнХЯ)

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам (ХНХЯ) нь хөдөлмөр эрхлэлтийн талаар баримтлах төрийн бодлого, стратегийг боловсруулдаг. түүнчлэн ХнХЯ нь Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль (ХэдтХ), дүрэм журмын хэрэгжилтийг хангах, зохицуулах үүргийг гүйцэтгэдэг. ХнХЯ-наас тухайн санхүүгийн жилд хэрэгжүүлэх хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрийн саналыг бусад холбогдох байгууллагатай хамтран боловсруулж, Хөдөлмөр эрхлэлтийн гурван талт үндэсний зөвлөл (ХэүЗ)-өөр хэлэлцүүлэн батлуулдаг. ХэүЗ нь хөтөлбөрүүдэд хамрагдах иргэдийн тоог үндэслэн хөтөлбөрийн хөрөнгийн хуваарилалтыг баталж, орон нутгийн хөдөлмөрийн байгууллагуудын төсөвт санхүүжилтийг тусгадаг.

2.2. Хэрэгжүүлэгч агентлаг: Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газар (ХХүЕг) ба Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газар/хэлтэс (ХХүг/Х)

Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газар (ХХҮЕГ) нь яамны харьяа хэрэгжүүлэгч байгууллага юм. энэ нь ажил хайгчдад ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, тэднийг ажлын байраар хангах болон хүн амын бүлгүүдэд чиглэсэн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр, төслөөр дамжуулан хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхтэй бодлогыг хэрэгжүүлэх ажлыг хариуцан гүйцэтгэдэг.

Монгол Улс дахь Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээг үндэсний түвшинд нийт 30 Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газар/хэлтэс (ХХҮГ/Х)-ээр дамжуулан хэрэгжүүлж байна. үүнд Улаанбаатар хотын 9 дүүргийн ХХүХ, 21 аймгийн ХХүг багтаж байна. Аймгийн ХХүг нь сумдын хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудал хариуцсан ажилтнуудыг8, дүүргийн ХХүХ нь хороодын хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудал хариуцсан ажилтнуудыг тус тус хариуцан ажилладаг. Улсын хэмжээнд нийт 337 сум, 152 хорооны ажилтнууд ажиллаж байна. Улаанбаатар хот дахь хөдөлмөр эрхлэлтийн институцийн бүтэц, зохион байгуулалт бага зэрэг төвөгтэй. ХХүХ-үүд харьяа дүүргийн иргэдэд үйлчилгээ үзүүлэхийн зэрэгцээ нийслэлийн хөдөлмөр эрхлэлтийн газар (нХэг) төрийн зарим үйлчилгээг нийслэлийн төсвийн санхүүжилтээр иргэдэд хүргэдэг. нХэг-ын харьяа Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төв (нэг цэгийн үйлчилгээний төв) дүнжингарав худалдааны төвд иргэдэд үйлчилгээ үзүүлдэг (Зураг 4-өөс харна уу).

8 Сум гэдэг нь аймаг доторх захиргааны нэгж юм.


Товч мэдээлэл 1: нийслэлийн Хөдөлмөр эрхлэлтийн газар (нХЭг)

Нийслэлийн Хөдөлмөр эрхлэлтийн газар (НХЭГ) нь Нийслэлийн Засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг бөгөөд дараах үйл ажиллагааг хариуцан гүйцэтгэдэг. үүнд (i) Хотын даргын 2016-2020 оны мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйл ажиллагаа, түүнчлэн (ii) Улаанбаатар хотод одоо хэрэгжүүлж байгаа Хэд хөтөлбөрүүдийн хүрээнд холбогдох 4 төрлийн үйлчилгээ, тухайлбал, ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөрийн хүрээнд цагийн ажлын зуучлал болон бүлгээр төлөвлөх үйл ажиллагаа, залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрийн хүрээнд бизнес эрхлэлтийг дэмжих үйл ажиллагаа, мөн хөдөлмөр эрхлэлт, ур чадварыг хөгжүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд мэргэжлийн сургалт зохион байгуулах зэрэг үйлчилгээ үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж байна.

НХЭГ нь ХХҮЕГ-ын шууд удирдлагад харьяалдаггүй бөгөөд ХНХЯ-нд харьяалагддаг эсэх нь бүрэн тодорхойгүй байна. нХэг-ын үйл ажиллагааны зардал нь нийслэлийн төсвөөс санхүүждэг, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуульд заасны дагуу нХэг-ын удирдлагыг ХнХЯ-тай зөвшилцсөний үндсэн дээр нийслэлийн засаг дарга томилдог. гэхдээ нХэг нь хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрийн үйл ажиллагааны үр дүнгийн тайланг ХнХЯ, ХХүЕг-т ирүүлдэг бөгөөд дүүргүүдийн ХХүХ-үүдэд тодорхой хэмжээний хяналт тавьдаг. дүүргийн ХХүХ нь хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, Хэд болон бусад хөтөлбөр, арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлдэг бөгөөд нХэг болон ХХүЕг-т ажлаа тайлагнадаг.

Хэд хөтөлбөрүүдийн хүрээнд нХэг-ын хэрэгжүүлж байгаа 4 төрлийн үйл ажиллагааны зардлыг Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас санхүүжүүлж байна. нХэг нь ХнХЯ, ХХүЕг-ны удирдамж чиглэлийн дагуу Хэд хөтөлбөрүүдийн арга хэмжээг хэрэгжүүлж, ажлын гүйцэтгэлийг ХнХЯ, ХХүЕг-т тайлагнадаг. нХэг нь мөн нийслэлийн Засаг даргын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлээрх үйл ажиллагааг хариуцаж ажилладаг бөгөөд үйл ажиллагааны зардлыг нийслэлээс санхүүжүүлж, нийслэлийн удирдлагад ажлаа тайлагнадаг.

Дүнжингарав төв дээрх Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төв (ХЭҮТ) нь ХХҮГ/Х-үүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээтэй ижил төрлийн үйлчилгээг үзүүлдэг. гэхдээ дүнжингарав нэг цэгийн төв нь нийслэлийн Засаг даргын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг хангах зорилгоор үйлчилгээг цогц байдлаар үзүүлдэг. нэг цэгийн төвийн үндсэн үйлчилгээ нь мэргэжлийн тББ-тай хамтран хүргэдэг ажил мэргэжлийн чиг баримжаа, зөвлөгөө өгөх үйлчилгээ юм. Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний хүртээмжийг сайжруулах, мэргэжилтнүүдийн ажлын ачааллыг багасгах үүднээс UB Job аппликейшн болон Opensoft программыг хөгжүүлж, хөдөлмөр эрхлэлтийн мэргэжилтнүүд, ажил хайгчид болон ажил олгогчид ашиглах боломж бүрдүүлсэн (2020 оны 5 дугаар сард бэлэн болсон).

9

9 Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль, Заалт 29.3. нийслэлийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны даргыг Хөдөлмөрийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын удирдлагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр нийслэлийн засаг дарга томилж, чөлөөлж болно, харин дүүргийн хөдөлмөр эрхлэлтийн газрын даргыг нХэг-ын даргатай зөвшилцсөний үндсэн дээр томилж, чөлөөлж болно. Хөдөлмөрийн төв биржийн даргыг Хөдөлмөрийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын удирдлага томилж, чөлөөлнө.


ХХҮГ/Х-үүдийн хүргэдэг хөдөлмөр эрхлэлтийн үндсэн үйлчилгээ: ажил хайгчид болон сул чөлөөтэй ажлын байрны бүртгэл, ажил хайгчдад зөвлөх үйлчилгээ, ажил зуучлал, мөн дээр дурдсан хөдөлмөр эрхлэлтийн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх эсвэл зохицуулалт хийх зэрэг үйлчилгээ багтана. Аймаг, дүүргийн ХХүг/Х-ийн харьяа хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудал эрхэлсэн ажилтнуудын баг сум, хорооны түвшинд ажилладаг бөгөөд тэд ихэвчлэн хөдөлмөр эрхлэлт болон халамжийн үйлчилгээг давхар хариуцан гүйцэтгэдэг байна.

төрийн Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ

(Хэтү)

Хэү үзүүлдэг хувийн хэвшлийн

байгууллагуудголчлон Хэү үйлчилгээ

Зарим нь сургалт явуулах эрхтэй гүйцэтгэл дээр

суурилсан төлбөр

Хувийн зуучлагчид нэг гол байгууллага:

БизнетвөркХураамж дээр тулгуур-

ласан үйлчилгээихэнхдээ боловсрол

өндөртэй ажил хайгчидтай ажилладаг

нийслэлийн Хэү-ний төв

үндсэн 3 үйлчилгээ Бүртгэл АмчБ, Зөвлөгөө өгөх Зуучлал

6 хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрУр чадвар олгох хөтөлбөрАжлын байрыг дэмжих хөтөлбөрХБи-ний ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөрЗалуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрмалчдын Хэд хөтөлбөрАхмад мэргэжилтний зөвлөх үйлчилгээг хөгжүүлэх хөтөлбөр

Тэмдэглэл: Нийслэлийн Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төв (ХЭҮТ) нь ХХҮГ/Х-тэй адил үйлчилгээ үзүүлдэг бөгөөд тэдгээр нь ХЭД хөтөлбөрийн хүрээнд үндсэн 4 үйлчилгээ/арга хэмжээг (цагийн ажлын зуучлал, бизнес эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр, мэргэжлийн сургалт ба бүлгээр төлөвлөх үйл ажиллагаа) хэрэгжүүлдэг.


Зураг 4: Монгол Улс дахь ажил хайгчдад үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд

ХХҮГ/Х-ээс гадна хувийн хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний байгууллагууд болон хувийн биржүүд нь ажил хайгчдад ажлын байр олох болон ажил хайхад нь дэмжлэг үзүүлэх боломж бүрдсэн. Хүн ам ихтэй зарим бүс нутагт хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ үзүүлэх үүднээс хувийн хөдөлмөрийн биржүүд ажилладаг: ийм хувийн биржүүд 2019 оны эхэнд 80 байсан бол оны эцэст 40 болж буурчээ10. ХХүЕг эдгээр байгууллагуудыг хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн байгууллагуудын

10 ХХүЕг-аас тоог бараг 2 дахин бууруулсан нь эдгээр байгууллагуудын үйлчилгээний чанар хангалтгүй гарсан тул цаашид санхүүжилт олгохгүй болсонтой холбоотой.


үзүүлдэг бүртгэл, чиг баримжаа, зөвлөгөө, ажил зуучлал зэрэг үйлчилгээ үзүүлэхэд мэргэшүүлдэг. мөн тэдний дунд сургалт зохион байгуулах эрхтэй хэсэг байхад зарим нь хөдөлмөр эрхлэлтийн бусад хөтөлбөр хэрэгжүүлэх эрхтэй нь ч байна. Хамгийн гол нь хувийн байгууллагууд ХХүЕг-ын гэрээт туслан гүйцэтгэгчээр ажиллахдаа орон нутгийн хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагуудын чиг үүргийн дагуу үзүүлж байгаатай ижил төрлийн үйлчилгээг ихэвчлэн хүргэж ажилладаг. үүний зэрэгцээ ажил хайгчид ХХүЕг-тай хамааралгүй хувийн байгууллагуудад хандаж үйлчилгээ авч болно. үүний нэг хувийн зуучлалын салбарт тэргүүлэгч “Биз нетворк”-ийн сүлжээ 200,000 бүртгэлтэй ажил хайгчид, 40,000 хамтрагч байгууллагуудын хандалттай байна.

Бага болон дээд боловсролтой ажил хайгчдад хүргэх хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ ялгаатай байна. “Биз нетворк” нь онлайнаар ажил чөлөөтэй хайх чадвартай, зуучлалын үйлчилгээний төлбөр төлөх боломжтой компьютерын мэдлэг, өндөр боловсролтой хүмүүст үйлчилдэг11. энэ байгууллага нь ХХүЕг-аас хамааралгүй үйл ажиллагаа явуулдаг тул ХХүЕг-ын заавар, журам, зөвшөөрлийг дагаж мөрддөггүй. нөгөө талд ХХүЕг-ын удирдлага дор хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн болон хувийн байгууллагууд багаас дунд түвшний ур чадвартай ажил хайгчдад үйлчилж байна. эдгээр иргэдийг ажилд зуучлахад илүү хэцүү байдаг бөгөөд зуучлалын үйлчилгээнээс гадна тэднийг идэвхжүүлэх, мөн эрчимжүүлсэн зөвлөгөө, мэдээллээр хангах, ажил мэргэжлийн чиг баримжааны сургалтад хамруулах шаардлага гарч болно12.

2.3. Бусад хамтрагч байгууллагууд болон оролцогч талууд

Үндэсний статистикийн хороо (ҮСХ) болон Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт (ХНХСИ)-аас нэмэлт тоон мэдээллийг гаргадаг. үСХ нь бие даасан байгууллага бөгөөд хөдөлмөрийн зах зээлийн нийлүүлэлттэй холбоотой мэдээг гаргадаг. үүнд хүн ам, аймаг, дүүргийн ажилгүйдлийн түвшин, бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн захиргааны мэдээлэл болон үйлчилгээ хүртсэн иргэдийн талаарх мэдээлэл зэрэг мэдээллүүд энд багтана. үСХ нь 2002 оноос эхлэн Ажиллах хүчний судалгааг зохион байгуулж, хөдөлмөрийн зах зээлийн нийлүүлэлтийн статистик тоон мэдээллийг цуглуулдаг болсон. АХС-наас ажиллах хүчний оролцооны түвшин болон ажилгүйдлийн түвшин зэрэг албан мэдээллийг гаргадаг. нөгөө талаас, ХнХСи нь ХХүЕг-ын удирдлага дор үндэсний түвшний эрэлт нийлүүлэлтийн талаарх

11 нэлээд хэдэн жижиг байгууллагууд байдаг, тухайлбал, Ажил мэргэжлийн мэргэшсэн зөвлөх үйлчилгээ, Mongolian Talent Network, MDHi Pro Consulting болон Applus Velosi, гэхдээ эдгээр нь бараг монопол байгаа Биз нетворк-тэй өрсөлддөггүй.

12 Хувийн хөдөлмөрийн биржүүд нь, ХХүЕг-тай гэрээ байгуулах эсвэл гэрчилгээ, зөвшөөрөл авсны үндсэн дээр, нэлээд доогуур болон дунд түвшний ур чадвар бүхий ажил хайгчдад ажил мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх, ажилд зуучлах болон бүртгэлийн үйлчилгээ үзүүлдэг. үйлчилгээний зардлыг ХэдС-аас санхүүжүүлдэг бөгөөд ХХүЕг-тай байгуулсан гэрээнд заасан төлбөрийн хэмжээ нь ажил хайгчдад үзүүлсэн үйлчилгээний тоо хэмжээнээс шалтгаалан янз бүр байдаг. үйлчилгээ бүрийн үнийн хэмжээг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайдын тушаалаар тогтоодог.


нэмэлт мэдээлэл гаргадаг судалгааны байгууллага юм. 2016 оноос Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт (ХнХСи) нь хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн харилцаа, нийгмийн хамгаалал, хүн амын хөгжил, хөдөлмөрийн зах зээлийн төлөв байдлын судалгаа, төлөвлөлт, хэтийн төлөвийн судалгаа зэрэг суурь судалгаануудыг хариуцан гүйцэтгэж байна (Бүлэг 3.1.2-т байгаа дэлгэрэнгүй мэдээллийг харна уу).

Эдгээр салбарын байгууллагуудаас гадна бусад яамд, олон улсын болон дотоодын байгууллагууд тодорхой түвшинд хамтран ажиллаж байна (Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам (БСШУЯ), эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын ерөнхий газар, хоёр талт эсвэл олон талт хамтын ажиллагааны донор байгууллагууд (дэлхийн банк, Европын холбоо, Швейцарын хөгжлийн хамтын ажиллагааны газар (SDC), германы хамтын ажиллагааны нийгэмлэг (GIZ) гэх мэт). Зарим үндсэн үйлчилгээ (ажил хайгчдад зориулсан сургалт, орон нутгийн ХХүг/Х, ХХүЕг-ын ажилтнуудад зориулсан сургалт, хөтөлбөрүүд г.м.)-ийг гэрээний үндсэн дээр хувийн байгууллагуудаар гүйцэтгүүлж байна. мэдээллийн технологи (IT) нь Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем (LMIS)-ээр дамжуулан бүх оролцогч байгууллагуудтай харилцах гүүр нь байх ёстой юм.


3. ХӨДӨлМӨРиЙн ЗАХ ЗЭЭлиЙн үЙлчилгЭЭ Болон үЙлчилгЭЭг ХүРгЭХ АРгА ЗАМ

3.1. Бодлого боловсруулах

3.1.1. Төлөвлөлт ба төсөв

Төлөвлөлтийн асуудал ХНХЯ болон ХЭҮЗ-д төвлөрсөн байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр (ХэдХ)-үүдийг 2 жил тутамд, харин төсвийн хуваарилалтыг жил тутам баталдаг. ХэдХ-үүд нь Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль (ХэдтХ)-д заасан Засгийн газрын бодлогын тэргүүлэх зорилтыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагааны нэг төрөл хэлбэр юм. 2020 оны 1 дүгээр сарын байдлаар, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих доорх 6 хөтөлбөр, мөн Хэдт-ийн хүрээнд Хөдөлмөрийн зах зээлийг дэмжих туршилтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байна:

- Хөдөлмөрт бэлтгэх, хөдөлмөр эрхлэлтийн ур чадвар олгох хөтөлбөр- Ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөр- Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлт, гарааны бизнесийг дэмжих хөтөлбөр

(ЗХэгБдХ)- Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөр- малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр- Ахмад мэргэжилтний зөвлөх үйлчилгээг хөгжүүлэх хөтөлбөр- Хэдт-ийн хүрээнд ХЗЗ-ыг дэмжих туршилтын хөтөлбөр (ХЗЗдтХ).

Төсвийг аймаг, дүүрэгт хуваарилахдаа дараах үзүүлэлтүүдийг үндэслэдэг. үүнд, нийт хүн амын тоо, ядуурлын түвшин, нийт ажилгүйчүүдийн тоо (АХС), бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тоо (ХЗЗ-ийн бүртгэл мэдээллийн захиргааны мэдээлэл) зэргийг харгалзана. Зураг 3-т үзүүлсний дагуу аймаг, дүүрэг бүрээс төсвийн санал хамрагдах хүний тооны хамт ирүүлдэг бөгөөд тухайн жилийн төсвийн саналыг өнгөрсөн онд хамрагдсан иргэдийн тооны өсөлтийг харгалзан гаргадаг байна. энэ нь орон нутгийн ХХүг/Х-үүд шийдвэр гаргах үйл явцад оролцож, зөвшилцөж байгааг харуулж байгаа юм.


Хүснэгт 1: Төсөв ба хамрагдах хүний тоо, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ/хөтөлбөр тус бүрээр, 2018 он

Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ/хөтөлбөр Хамрагдах хүний тоо

Зарцуулалт(сая ₮)

Ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, зөвлөгөө өгөх 89,961 646.0Ажилд зуучлах үйлчилгээ 43,105 359.0Хөдөлмөрт бэлтгэх, хөдөлмөр эрхлэлтийн ур чадвар олгох хөтөлбөр 7,677 1,013

Ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөр 38,464 11,207Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлт, гарааны бизнесийг дэмжих хөтөлбөр 4,869 2,653

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөр 5,617 3,647

малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр 3,678 5,803Ахмад мэргэжилтний зөвлөх үйлчилгээг хөгжүүлэх хөтөлбөр 1,527 1,164

эх үүсвэр: ХХүЕг, 2019.

Төсвийн хуваарилалт болон квот тогтоох шийдвэр нь эрэлт хэрэгцээ эсвэл гүйцэтгэлээс хамааралгүй харин өмнөх оны мэдээлэлд суурилдаг. ихэнх аймаг, дүүргүүд нь өмнөх жилийн төсөв, квот (хамрагдах хүний тоо)-ын дүнг бага зэрэг нэмэгдүүлэн өөрчилж ирүүлдэг. төлөвлөлтөд Хэд хөтөлбөр хүмүүсийн эрэлтэд хэр нийцтэй байсан (тэдний хүлээлтэд нийцэж байсан эсвэл нийцэхгүй байсан), хөтөлбөрийн үр ашиг (хөдөлмөрийн зах зээлд ажил хайгчийг байршуулах зардал), орон нутгийн хөдөлмөрийн зохицуулалтад гарсан өөрчлөлт (эрэлт, нийлүүлэлтийн тэнцвэргүй байдал, ур чадварын зөрүүтэй байдал г.м.), бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн ангилал, бүртгэл, мөн орон нутгийн ХХүг/Х-ийн ажилтнуудын ажлын гүйцэтгэл зэргийг харгалзан үздэггүй байна.

ХЭДХ-ийн санхүүжилт тасалддаг тул жил бүрийн эхний улиралд ХЭДХ-ийг эхлүүлэх боломжгүй байдаг байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан (ХэдС)-ийн эх үүсвэрийн ихэнх хэсэг нь гадаадын ажилтныг гэрээгээр ажиллуулсан ажил олгогчийн төлсөн ажлын байрны төлбөрөөс бүрддэг. ХэдС-нд төвлөрүүлэх ажлын байрны төлбөрийн хүлээгдэж байгаа гүйцэтгэлийг харгалзан төсөв баталдаг тул ХэдС-гийн хөрөнгийг орон нутгийн дэд сангуудад хуваарилах ажил жил бүр хойшилдог. 2019 он хүртэл сүүлийн хэдэн жилд, эхний санхүүжилтийг 4 дүгээр сард хийсэн нь оны эхний 4 сард Хэд нэг ч хөтөлбөрийн үйл ажиллагаа эхлээгүй байсан гэсэн үг юм. Хөтөлбөрүүд жишээ нь, ажил хайгчид сургалтад хамрагдах илүү боломжтой эхний улиралд зогсчихдог бөгөөд ХэдХ хариуцсан ажилтнуудын ажлын ачаалал жигд бус байдаг (Бүлэг 3.2.1 харна уу). эдийн засгийн хүндрэл бэрхшээлтэй байгаа өнөөгийн нөхцөлд гадаад ажилтнуудын ажлын байрны төлбөрөөс орж ирдэг орлого буурсан тул нэмэлт эх үүсвэрээс санхүүжилт олгож байна. үүнийг цаашид санхүүжилтийн эх үүсвэрийг нэмж бүрдүүлэхэд ашиглах боломжтой юм.


Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлээр хэрэгжиж буй 6 хөтөлбөр нь хүн амын эмзэг бүлэгт илүү түлхүү чиглэсэн. өмнөх Бүлэг 1.1-д дурдсанчлан, залуучууд, улирлын чанартай хөдөлмөр эрхлэгчид болон хөдөөгөөс хотод шилжин суурьшигч нь ажилгүйдэлд өртөгдөх магадлал өндөр байдаг учраас хүн амын эмзэг бүлэгт багтдаг. Швейцарын хөгжлийн агентлагаас санхүүжилтээр хэрэгжүүлж байгаа “Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл” (ЗХэдт)-ийн үйл ажиллагаа залуучуудад түлхүү чиглэж байна. малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төслийн хамрах хүрээнд зарим улирлын ажилтнууд багтаж байгаа боловч улирлын ажилтнуудын дийлэнх нь хөтөлбөрүүд (барилга, уул уурхай г.м)-ийн алинд ч хамрагдахгүй орхигдоход хүрч байна. Ялангуяа, улирлын шинж чанартай ажил эрхлэгчид нь ХэдС-гийн санхүүжилт тасалдсаны улмаас ХХүЕг ямар ч үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй 1-4 дүгээр сарын хооронд ийм бэрхшээлтэй тулгарч байна. төгсгөлд нь, хөдөө орон нутгаас хот суурин газар шилжин суурьшигч иргэдийг хөдөлмөр эрхлэлтийн ур чадвар олгох хөтөлбөрт түлхүү хамруулахаар заахгүй бол бусад 6 хөтөлбөрийн хамрах хүрээнд багтаагүй байна.

3.1.2. Хөдөлмөрийн зах зээл болон ажил хайгчдын эрэлт хэрэгцээг үнэлэх

Хөдөлмөрийн зах зээлийн болон ажил хайгчдын эрэлт хэрэгцээний талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах боломжтой хэдий ч мэдээлэлд тогтмол дүн шинжилгээ хийгдэхгүй байна. үндэсний статистикийн хороо (үСХ) хөдөлмөрийн зах зээлийн үзүүлэлтүүдийн статистик болон тоон мэдээллийг цуглуулдаг (ажиллах хүчний оролцоо, хөдөлмөр эрхлэлт, ажилгүйдэл түүний дотор урт хугацааны ажилгүйдэл, хүн амын эмзэг бүлгийн иргэд, ажлын тодорхойлолт, чанар г.м.). ихэнх мэдээллийг улирал тутам явуулдаг Ажиллах хүчний судалгааны тоон мэдээллээс гаргаж авдаг. Хүн ам, орон сууцны тооллогыг оруулахгүйгээр зөвхөн АХС-наас хөдөлмөрийн зах зээлийн бүх талын мэдээллийг цогцоор нь гаргах боломжтой. Судалгаагаар нийт хүн амын хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал (хөдөлмөр эрхэлж байгаа хүн ам, ажилгүй хүн ам эсвэл ажиллах хүчнээс гадна байгаа)-ыг гаргадаг.

АХС-ны мэдээллийг хөдөлмөрийн зах зээлийн нийлүүлэлтийн талд шинжилгээ хийх, мөн ХЭД хөтөлбөрүүдийн үр нөлөөг үнэлэхэд ашиглаж болох юм. тухайлбал, “Хэн ажилгүйдэлд өртөх хамгийн өндөр эрсдэлтэй байна вэ?”, “Удаан хугацаагаар ажилгүй байгаа иргэн гэж хэнийг хэлэх вэ?”, “Ажилгүйдлийн халаас гэж байдаг уу?” зэрэг асуултын хариуг АХС-наас авч болох юм. Бодлогын шийдвэрүүд гаргахад ашиглах зорилгоор илүү нарийвчилсан асуулттай нэмэлт модуль оруулж болно. ихэнх АХС-ны асуулгад хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн байгууллагуудын үйл ажиллагаатай холбоотой асуултын багцыг оруулдаг нь “ХХүЕг-аас үзүүлж буй арга хэмжээ, үйлчилгээнд хамрагдсан хүмүүс ажилтай болж чадаж байна уу?” зэрэг асуултад хариулахад тусалдаг. Хөдөлмөрийн зах зээлийн хөтөлбөрт хамрагдсан байдал, нийгмийн халамжаас хүртэж буй тэтгэлэг, тэтгэмж, дэд бүтцийн хүртээмж (нийтийн тээвэр, хүүхэд саатуулах газар, цэцэрлэг, ахмад настанд зориулсан унаа, г.м.) зэргийн талаар нарийвчилсан асуултыг тавьснаар энэ нь хүмүүсийн ажиллах хүчний оролцоотой хэрхэн харилцан хамааралтай болохыг ойлгоход ач холбогдолтой байх болно.


Хөдөлмөрийн зах зээлийн (хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих) арга хэмжээг боловсронгуй болгоход ашиглах шаардлагатай мэдээллийн 2 дахь эх үүсвэр нь барометрийн судалгаа юм. Жил бүр гаргадаг энэ тайлангийн зорилго нь хөдөлмөрийн зах зээлийн шаардлага болон ур чадварын (мэргэжилтэй ажилтны) эрэлтийг тандахад чиглэнэ. Судалгаа нь нэгдүгээрт, ирээдүйн ур чадварын эрэлтийн талаар илүү сайн таамаглал дэвшүүлэх (залуу төгсөгчдөд хамгийн эрэлттэй мэргэжлийг сонгоход туслах), хоёрдугаарт, ур чадвар болон зах зээлийн эрэлтийг илүү сайн холбох зуучлалыг хөгжүүлэх (үйл ажиллагааны аль салбарт, ямар ажил мэргэжил, хаана, нийлүүлэлт ба эрэлт хэрэгцээ тэнцвэргүй байна гэдгийг тодорхойлох), гуравдугаарт, боловсрол ба ажил хооронд үүссэн зөрүүтэй байдлыг арилгах (санал болгох сургалтын хөтөлбөрийн багцын талаарх мэдээллээр ХХүЕг-ыг хангах)-д дэмжлэг үзүүлэх зорилготой.

Барометрийн судалгааны хэрэглээ хязгаарлагдмал байна: судалгааг орон нутгийн түвшинд мөн хийх хэрэгтэй бөгөөд судалгааны үр дүнг хэрэглэгчдэд системтэйгээр хүргэдэг байх ёстой. нэгдүгээрт, монгол Улсад барометрийг зөвхөн үндэсний түвшинд гаргадаг нь нэлээд асуудлыг дагуулдаг. Улаанбаатар хот бол тус орны бусад бүс нутгаас эрс ялгаатай, тийм учраас, үндэсний түвшинд хийсэн судалгаа нь мэргэжил ур чадварын зөрүүтэй байдлыг тогтооход тус нэмэр багатай. Хоёрдугаарт, судалгаагаар ур чадварын зөрүүг арилгах зорилгоор ХХүЕг-аас ямар төрлийн сургалт явуулах шаардлагатай талаарх мэдээллийг гаргаж ашигладаггүй. Ажил, мэргэжлийн барометр нь ХХүЕг болон орон нутгийн ХХүг/Х-үүдээс жил бүр зохион байгуулах шаардлагатай гол сургалтуудыг тодорхойлж гаргах гол хэрэгсэл нь байх ёстой. дунд хугацааны таамаглалын судалгаа нь мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллагуудыг (мСүт) тэргүүлэх ач холбогдолтой хамгийн их эрэлттэй байгаа ажил мэргэжлийн талаарх мэдээллээр хангахад чиглэх ёстой. гуравдугаарт, Ажиллах хүчний судалгаа болон барометрийн судалгааны дүнг зөвхөн ХХүЕг-аар хязгаарлалгүй илүү өргөн хүрээнд тархаадаг байх шаардлагатай. АХС-ны нэн тэргүүний хэрэглэгчид бол сургууль төгсөгчид, давтан сургалтад хамрагдах хүсэлтэй эсвэл ур чадвараа дээшлүүлэхийг зорьж байгаа ажил хайгчид, мөн тухайн орон нутагт дутагдалтай байгаа ур чадвартай ажилтныг өөр орон нутгаас (газар зүйн байрлалаас шалтгаалсан ур чадварын зөрүү) хайж байгаа ажил олгогчид юм.


Товч мэдээлэл 2: Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээл дэх мэдээллийн эх үүсвэр

үндэсний статистикийн Хороо (үсХ)

Ажиллах хүчний судалгаа (АХС)-г үндэсний статистикийн хорооны Ажиллах хүчний судалгааны албанаас зохион байгуулж гүйцэтгэдэг бөгөөд энэ нь хөдөлмөрийн зах зээлийн чиг хандлага болон ажиллах хүчний талаарх мэдээллийн гол эх үүсвэр болдог. үСХ нь энэ судалгааг 2002/2003 оноос эхлэн хэрэгжүүлж байна. АХС-г улирал тутам зохион байгуулж, судалгааны үр дүнг улирал, жилээр тайлагнадаг. Судалгаагаар монгол Улсын нийт иргэд болон байнгын оршин суух эрхтэй гадаад иргэдийн мэдээллийг цуглуулдаг. Судалгааг Олон Улсын хөдөлмөрийн байгууллага (ОУХБ)-аас баталсан олон улсын зөвлөмжийн дагуу хийж гүйцэтгэдэг. үСХ нь ОУХБ-тай хамтран сүүлийн гурван жилд судалгааны аргачлалыг мэдэгдэхүйц сайжруулсан. Судалгааг илүү боловсронгуй болгох хүрээнд дараагийн 2 жилд үргэлжлүүлэн судалгааны концепцийг Хөдөлмөрийн статистикчдын олон улсын 19 дүгээр бага хурлаар (2013) баталсан олон улсын стандартад заасан тодорхойлолт болон ажил, хөдөлмөр эрхлэлт ба хөдөлмөрийн дутуу ашиглалтын талаарх статистик мэдээлэлтэй холбогдуулан гаргасан тогтоолын зөвлөмжүүдтэй нийцүүлэх ажлууд хийгдэнэ.

Ажиллах хүчний судалгааны мэдээллийг үндэсний болон аймаг, дүүргийн түвшинд, мөн түүнчлэн хөдөө орон нутаг, хот суурин газарт авах боломжтой. АХС нь хөдөлмөр эрхлэлт, ажилгүйдэл болон ажиллах хүчний гадна талд байгаа иргэдийн талаарх мэдээлэл цуглуулах гол судалгааны арга хэрэгсэл юм. мөн ажиллагчид, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчдийн талаар дэлгэрэнгүй тогтмол мэдээллийг цуглуулах боломжийг олгодог.

АХС-ны суурь асуулгын стандарт асуултууд дээр нэмэлтээр модуль асуулгуудыг хавсарган оруулдаг. Одоогоор дараах модуль судалгаануудыг АХС-тай хамтатган хийсэн байна: Хүүхдийн хөдөлмөр (2002-2003, 2006-2007 болон 2011-2012), Албан бус салбар (2007-2008, 2016) болон ногоон ажлын байр (2014 болон 2016). Ажилгүйдлийн шалтгааны талаарх тусгай модуль судалгаа 2020 онд хийгдэнэ.

2000-2013 оны хооронд үСХ нь судалгааны үр дүнд суурилан ажилчдын сарын дундаж цалин хөлсийг тооцоолж гаргадаг байсан. 2014 оноос үСХ нь нийгмийн даатгалын ерөнхий газар (ндЕг)-ын тайланд тусгагддаг нийгмийн даатгалын сангийн баримт бичгүүдийн ажиглалт, судалгаан дээр үндэслэн цалин хөлсний мэдээллийг цуглуулж байна. үСХ нь 2010 онд Цалин хөлсний бүтцийн судалгааг туршсан. 2012 онд хөдөлмөрийн хөлсний талаарх богино хугацааны судалгааг хийж гүйцэтгэсэн. 2014 оноос эхлэн дээрх судалгааг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт 2 жил тутамд гүйцэтгэж байна.


Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын судалгааны институт (ХНХСИ) нь жил бүр жагсаалт дахь олон тооны судалгаануудыг гүйцэтгэдэг:

- Хөдөлмөрийн зах зээлийн дунд болон урт хугацааны таамаглалын судалгаа

- Барометрийн судалгаа- төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа- Цалин, хөлсний бүтцийн судалгаа болон өртгийн бүтцийн судалгаа- Албан бус хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа - Ажиллах хүчний шилжих хөдөлгөөний судалгаа - Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрийн үнэлгээний судалгаа- тогтвортой байдлын судалгаа - монгол Улсын Хөдөлмөрийн зах зээлийн

тэнцвэрт байдлын ерөнхий судалгаа- Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн судалгаа (Хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал, эрүүл ахуйн тухай хуулийн хэрэгжилтийн судалгаа, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн хэрэгжилтийн судалгаа, хамтын гэрээ, гэрээ хэлэлцээрийн нөхцөл байдлын судалгаа).


ДүгнЭлТ:

- Нэн тэргүүнд хэрэгжүүлэх шаардлагатай хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогын арга хэмжээг тодорхойлох чиглэлээр боломжтой мэдээллийг зөв ашиглаж чадахгүй байна. мэдээллийг тогтмол хугацаанд хангалттай цуглуулдаг ч цуглуулсан мэдээллийг төлөвлөх, үнэлгээ хийх, хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогыг боловсронгуй болгоход ашиглахгүй байгаа нь тодорхой хэмжээнд хоцрогдсон ХЗЗмС-тай холбоотой юм. гэхдээ үСХ ба ХнХСи-аас цуглуулдаг хөдөлмөрийн насны ажиллах хүч (АХС) болон ажиллах хүчний эрэлт, нийлүүлэлт (ХЗЗтС)-ийн талаарх мэдээллийг бодлого шийдвэр гаргахад танилцуулж, илүү системтэйгээр ашиглах хэрэгтэй байна.

- Төсвийн хуваарилалт болон квот тогтоох шийдвэр нь эрэлт хэрэгцээ эсвэл гүйцэтгэлээс хамааралгүй харин өмнөх оны мэдээлэлд суурилдаг. төлөвлөлт хийхдээ тухайн хөтөлбөр хүмүүсийн эрэлтэд хэр нийцтэй байсан (тэдний хүлээлтэд нийцэж байсан эсвэл нийцэхгүй байсан), хөтөлбөрийн үр ашиг (хөдөлмөрийн зах зээлд ажил хайгчийг байршуулах зардал), орон нутгийн хөдөлмөрийн зохицуулалтад гарсан өөрчлөлт (эрэлт, нийлүүлэлтийн тэнцвэргүй байдал, ур чадварын зөрүүтэй байдал г.м.), бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн ангилал, бүртгэл, мөн орон нутгийн ХХүг/Х-ийн ажилтнуудын ажлын гүйцэтгэл зэргийг харгалзан үздэггүй байна. ХЗЗмС-ээр дамжуулан дээрх мэдээллийг цуглуулж, энэ мэдээллээ төсөв, квотыг хуваарилахад системтэйгээр ашигладаг байх ёстой. ХХүг/Х-үүд болон хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудал эрхэлсэн ажилтнуудын ажлын гүйцэтгэл болон тэдэнд тулгарч буй бэрхшээлүүдийн талаар нэмэлт мэдээллийг цуглуулж, анализ дүн шинжилгээ хийдэг байх шаардлагатай.

3.2. үйлчилгээ, хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилт

3.2.1. ХХҮЕГ-ын үүрэг, хариуцлага

Монгол Улсад хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг ХХҮЕГ-аар дамжуулан хүргэх зохицуулалтыг холбогдох хууль тогтоомж болон байгууллагын дүрэм журамд заасан. монгол Улсын Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль (ХэдтХ)13 нь хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, хөдөлмөрийн зах зээлийн бүртгэлийг тогтмол хийх, хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн системийг тогтвортой ажиллуулахтай холбоотой харилцааг зохицуулж байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг хүргэх, хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн хэд хэдэн стандарт болон зохицуулалтын арга хэрэгслүүд байдаг. тухайлбал, хөдөлмөр 13 2011 онд хуулийг шинэчлэн баталсан. ХнХЯ уг хуулийг боловсронгуй болгох чиглэлээр ажиллаж

байна.


эрхлэлтийн үйлчилгээний байгууллагуудад тавигдах шаардлагын талаарх үндэсний стандарт MNS6620, мөн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрүүдийг баталдаг Хөдөлмөр эрхлэлтийн үндэсний зөвлөл (ХэүЗ)-ийн тогтоол зэргийг энд дурдаж болно.

Эх үүсвэр: Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газар (ХХҮЕГ). 2019 оны 12 дугаар сар.

Зураг 5: ХХүЕг-ын бүтэц, зохион байгуулалт

Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий

газрын дарга

Халамжийн асуудал эрхэлсэн

орлогч дарга

Хэ-ийн асуудал эрхэлсэн орлогч

дарга

Ажиллах хүч-ний шилжилт

хөдөлгөөний газар

нийгмийн халам-жийн бодлогын

хэрэгжилтийн газар

төрийн захиргааны

газар

мэдээлэл, технологийн

төв

Санхүү, төлөвлөлтийн

газар

Халамжийн үйлчилгээний

хэлтэс

Ажиллах хүч гадаадаас авах

хэлтэс

Сургалт, хөгжлийн

хэлтэс

Ажиллах хүч гадаадад гаргах

хэлтэс

Хууль, хамтын ажиллагааны

хэлтэс

мХШүг

ХХҮЕГ-ын зохион байгуулалтын бүтэц нь гурван хэсэгт хуваагддаг: Хөдөлмөр, нийгмийн халамж болон үндсэн үйл ажиллагааг дэмжин ажилладаг бусад газар хэлтсүүд орно. Хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудал эрхэлсэн дэд дарга нь Ажиллах хүчний шилжих хөдөлгөөний газар, гадаадаас ажиллах хүч авах хэлтэс, болон гадаадад ажиллах хүч гаргах хэлтсийг хариуцдаг. Хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудлыг хариуцан ажилладаг эдгээр газруудаас гадна үндсэн үйл ажиллагааг дэмжин ажилладаг бусад газар хэлтсүүд байдаг. эдгээр нь тамгын газар, Сургалт хөгжлийн хэлтэс, эрхзүй, хамтын ажиллагааны хэлтэс, мэдээллийн технологийн төв; Санхүү, төлөвлөлтийн газар болон Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний газар багтана. Зураг 5-ийг харна уу.

ХХҮЕГ-ын дотоод нэгжүүдийн чиг үүрэг яг нарийн тодорхой биш бөгөөд зарим үүрэг хариуцлага нь ХНХЯ-ны чиг үүрэгтэй давхцаж байна. ХнХЯ болон ХХүЕг, хоёр байгууллага хоёуланд нь хөдөлмөр эрхлэлтийн газар, хэлтэс ажилладаг бөгөөд чиг үүргийн дагуу хөдөлмөр эрхлэлтийн нийтлэг үйлчилгээ - бүртгэл, ажил мэргэжлийн чиг баримжаа, ажилд зуучлалын асуудлыг хариуцдаг. үүнээс гадна хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр хариуцсан хэлтэс байдаг бөгөөд энэ нь


хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжихэд чиглэсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үүрэг хүлээдэг. гэвч хөтөлбөрүүд нь Хөдөлмөр эрхлэлтийн үндэсний зөвлөлийн тогтоолоос хамаарч 2 жил тутамд өөрчлөгддөг. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ болон арга хэмжээг хэрэгжүүлэх асуудлыг хоёуланг нь зөвхөн ХХүЕг-т хариуцуулах нь зүйтэй юм.

ХХҮЕГ-ын хөдөлмөр эрхлэлтийн нийтлэг үйлчилгээ болон хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрүүд хооронд зохион байгуулалтын уялдаа холбоо сул байна. ХХүЕг-ын хоёр алба нь тусдаа бие даасан байдалтай ажилладаг бөгөөд ХХүг/Х-т ч мөн адил дээрх асуудлуудыг өөр өөр ажилтан хариуцдаг. эдгээр хэлтсүүд нь тус тусдаа бие даасан байдалтай ажиллах ёсгүй, харин хамтарч ажиллах шаардлагатай. Учир нь ажил хайгчдыг эргэн хөдөлмөрийн зах зээлд ороход нь туслахын тулд үйлчилгээ, хөтөлбөрийн үйл ажиллагаа хоорондоо уялдсан байх ёстой (Бүлэг 3.2.1-ийг харна уу. ХХүг/Х-ийн түвшинд өгөх зөвлөмж мөн адил).

Хөдөлмөр эрхлэлтийн нийтлэг үйлчилгээ, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх чиглэлээр ХХҮЕГ-ын гүйцэтгэлийн менежмент сул болох нь харагдаж байна. ХШүдАг-ын хариуцан гүйцэтгэдэг үйл ажиллагааны дийлэнх нь жил бүр 8-10 ХХүг/Х-т санхүүгийн аудит хийх ажил байдаг. Яамдын тухайд энэ нь стандарт үйл ажиллагаа байж болох ч санхүүгийн аудитад ихэнх цагийг зарцуулж, ХХүг/Х, сум, хорооны ажилтнуудын үзүүлсэн үйлчилгээний чанарт хяналт шинжилгээ огт хийдэггүй байна. Хяналт хийх зорилгоор гүйцэтгэлд суурилсан шалгуур үзүүлэлт цуглуулах эсвэл тухайн нөхцөл байдлын шаардлагаар хийх хяналт үнэлгээний ажлыг мөн л зохион байгуулдаггүй. үүний оронд ХШүдАг нь хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтэд хяналт тавих, нөлөөллийн үнэлгээ хийх, ажил хайгчид, сул чөлөөтэй ажлын байр, ажилгүйчүүдийн талаарх шинжилгээ судалгааг байнга хийх тал дээр илүү анхаарах шаардлагатай.

мөн түүнчлэн, орон нутгийн ХХүг/Х-үүдийн тавьсан зорилтуудын хэрэгжилт, ХХүг/Х-үүд болон хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудал эрхэлж буй ажилтнуудын ажлын гүйцэтгэл, мөн ХХүЕг-ын жил бүрийн үйл ажиллагааны тайлан (ХнХЯ-наас тогтоосон зорилтын хүрээнд) зэрэгт мониторинг хийхэд анхаарах шаардлагатай. товчхондоо, ХШүдАг нь зөвхөн санхүүгийн аудит хийх биш харин ХХүг/Х-үүдийн үйл ажиллагаанд хяналт тавьж ажиллах ёстой бөгөөд шаардлагатай системийн мэдээллийг ХЗЗмС-ийн ажилтантай хамтран гаргах шаардлагатай.

3.2.2. ХХҮГ/Х-үүдийн үүрэг хариуцлага

ХХҮГ/Х-үүд болон сум/хорооны ажилтнууд нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлж байна14: нийгмийн хамгаалал, халамжтай холбогдох үйлчилгээг үзүүлэх анхан шатны нэгж тул ажил хайгчид ч тэдэнд ханддаг. Ажил хайгч иргэд нь ХХүг/Х-т байранд ирснээр олон төрлийн үйлчилгээ хүртэж болох бөгөөд, зарим нь ХХүг/Х-

14 Сум, хорооны түвшинд, бүх үйлчилгээг нэг дороос буюу нэг цэгийн үйлчилгээг үзүүлж байна. Зөвхөн нэг мэргэжилтэн, нийгмийн халамж болон хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг хавсран гүйцэтгэдэг. дүүрэг, аймгийн түвшинд, 1 газар/хэлтсийн байранд үйлчилгээ, арга хэмжээг өөр өөр мэргэжилтэн хариуцан ажилладаг.


ээс хөдөлмөрийн чиглэлээр, зарим нь нийгмийн халамжийн чиглэлийн (өөр бусад газар байж болно) буюу нийгмийн тусламж, дэмжлэг, зөвлөгөө зэрэг үйлчилгээг авч болно. Олон улсын шилдэг туршлагын зөвлөмжийн дагуу үйлчилгээг цогцоор нь хүргэхийг шаардаж байгаа ч эмзэг бүлгийн асуудлыг ингэж цогцоор нь шийдвэрлэх нь илүү нягт хамтран ажиллах шаардлагыг бий болгож байна. нэг л байгууллагаас хүргэж байгаа ч хөдөлмөрийн болон нийгмийн үйлчилгээ хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах чиглэлээр үйл ажиллагааны бүрэн зохицуулалт дутагдалтай байна.

ХХҮГ/Х-ийн ажилтны орон тоо бараг өөрчлөгддөггүй бөгөөд үйлчилгээ үзүүлж байгаа хүний тооноос үл хамааруулан тогтоодог байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийн газар, хэлтэс бүрд хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр хариуцсан 2 мэргэжилтэн, хөдөлмөр эрхлэлтийн нийтлэг үйлчилгээ (ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, зөвлөх үйлчилгээ болон ажлын зуучлал) хариуцдаг 2 мэргэжилтэн ажиллаж байна. үйлчилгээ хариуцсан ажилтны тоо нь үйлчилгээ хүргэх ажил хайгчдын тоо эсвэл ажил хайгчдын профайлтай хамааралгүй байдаг (ажил олоход хүндрэлтэй байгаа ажил хайгчид, ажилд зуучлахад хэцүү байгаа, хөдөлмөр эрхлэлтийн мэргэжилтнээс удаан хугацаанд зөвлөгөө авах шаардлагатай).

ХХүг/Х-ийн мэргэжилтнүүд ажилгүй иргэдийн талаар мэдээлэл цуглуулах, ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох зөвлөгөө, мэдээлэл өгөх, Хэд хөтөлбөрүүдийн талаарх мэдээлэл өгөх, Хэд хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх, мониторинг хийх, ажил олгогч нартай хамтарч ажиллах (сул чөлөөтэй ажлын байр болон шинээр бий болсон ажлын байрыг бүртгэх) мөн ХХүЕг болон сум, хороодтой холбогдож ажиллах гэсэн олон ажлуудыг зэрэг хариуцан ажилладаг учраас тэдний ажлын ачаалал их байдаг. Хүн ам олноор суурьшдаг ялангуяа Улаанбаатар хотын хорооны ажилтнуудын хувьд хэт олон тооны ажил хайгчдад үйлчилгээ үзүүлдэг бол харин хүн амын нягтаршил багатай бүс нутагт, сумын ажилтнууд малчдын хөтөлбөрт хамрагдаж байгаа малчин айлуудаар явах, гадуур томилолтоор ажиллахад цаг хугацаа их зарцуулдаг байна.

Үүний нэгэн адилаар, сум, хорооны ажилтнууд нь том хэмжээний нутаг дэвсгэр дээр олон төрлийн ажлуудыг зэрэг хариуцан ажилладаг учраас тэдний ажлын ачаалал ч их байдаг. Сум, хороо бүрд хөдөлмөр болон нийгмийн халамжийн асуудал хариуцсан нэг ажилтан ажилладаг. Ажилтны чиг үүрэгт үйлчилгээ үзүүлж буй тухайн нутаг дэвсгэрийн хэмжээ (сум/хорооны ажилтнууд нь Хэд хөтөлбөр, ялангуяа малчдын хөтөлбөрөөс үр шим хүртэгчдэд мониторинг хийхийн тулд хөдөө орон нутагт байнга томилолтоор явах шаардлагатай болдог) болон ажил хайгчдын профайлыг харгалзаж үздэггүй байна. эдгээр сум хорооны ажилтнуудын ажил үүргийн ихэнхийг нийгмийн халамжийн ажил эзэлдэг. үүний зэрэгцээ сум хорооны ажилтнууд нь олон төрлийн хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг үзүүлдэг. тухайлбал, ажилгүй иргэдийн талаар мэдээлэл цуглуулах, ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, зөвлөгөө үзүүлэх, Хэд хөтөлбөрүүдийн талаар мэдээлэл түгээх, тэдгээрт мониторинг хийх (нийтийг хамарсан ажил зохион байгуулах, сургалт явуулах, зээл олголтод мониторинг хийх), ажил олгогчтой хамтран ажиллах (сул чөлөөтэй ажлын байр ба шинээр бий болсон ажлын байрыг бүртгэх) түүнчлэн нийгмийн халамжийн


үйлчилгээг хүргэх зэрэг бүхий л ажлыг хариуцаж ажилладаг. Ажилтнууд удаан хугацааны туршид ажлын байрнаасаа гадуур ажиллах шаардлагатай болдог тул энэ хооронд сум, хороон дээр нийгмийн халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ авахаар ирсэн иргэд хоосон хаалга мөргөөд буцах нь их байдаг.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ хариуцаж буй ажилтнууд ХЭД хөтөлбөр хариуцсан ажилтнуудыг бодоход харьцангуй их ачаалалтай ажилладаг. нэгдүгээрт, ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох чиглэлээр зөвлөх үйлчилгээ болон ажил зуучлалын үйлчилгээ авч байгаа ажил хайгчдын тоо нь Хэд хөтөлбөрт хамрагдаж байгаа иргэдийн тооноос даруй 2 дахин их байдаг (Хүснэгт 1-ийг харна уу). Хоёрдугаарт, жил бүрийн эхний 4 сард ХэдС-ийн санхүүжилт түр тасалддаг, энэ үед Хэд төсөл, хөтөлбөр хариуцсан ажилтны ажлын ачаалал харьцангуй бага байдаг.

Үйлчилгээ, арга хэмжээг мэргэшсэн ажилтнуудаар дамжуулан хүргэх нь ажил хайгчдын нэг дороос авах боломжтой үйлчилгээ, арга хэмжээг салангид болгох бэрхшээл учруулдаг байна. Ажил хайгч бүр нэг л үйлчилгээний ажилтантай харьцах ёстой. гэтэл хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтнууд нь зөвхөн үйлчилгээг хүргэх эсвэл Хэд хөтөлбөр хэрэгжүүлэх ажилд мэргэшсэн байдаг. чиг үүргийг ингэж салгах нь санаснаас ч сөрөг нөлөөтэй байдаг. Ажил хайгч бүр түүнийг хөдөлмөрийн зах зээлд эргэж хөл тавихад туслах хамгийн боломжит багц үйлчилгээ, хөтөлбөрийг хэлэлцэх, чиглүүлж өгөх нэг л үйлчилгээний ажилтантай харьцаж ажиллах ёстой. үйлчлүүлэгчийг үйл ажиллагааны төвд тавьж ажиллах энэ хандлагыг үйлчлүүлэгч төвтэй үйлчилгээ гэж нэрлэдэг бөгөөд энэ тухай Бүлэг 5.3-д дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.

Орон нутгийн ХХҮГ/Х-үүд нь мэргэшсэн ажиллах хүчээ хадгалан авч үлдэхэд бэрхшээлтэй учирч байна. Ажилтнуудын халгаа сэлгээ бүх түвшинд их байна: хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний ажилтнуудын цалин бага, үйлчилгээ үзүүлэх хүний тоо ачаалал их, төсвийн хүрэлцээгүй байдлын улмаас сум, хорооны ажилтнуудын тоонд хязгаар тогтоосон. Хөдөлмөрийн зах зээлийн үйлчилгээ болон хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжүүлэх асуудал нь боловсон хүчний чанар (болон тооноос)-аас маш их шалтгаалж байна. ийм учраас ажилтнуудын сонгон шалгаруулалт, сургалт болон ажлын байрыг хадгалахад анхаарах нь үйлчилгээг чанартай хүргэхэд чухал ач холбогдолтой юм.

Сүүлийн үеийн чухал ажлаас дурдвал үйлчилгээний доод стандартыг хангах чиглэлээр ХХҮГ/Х-үүд болон сум, хорооны ажилтнуудад зориулсан үйл ажиллагааны журмыг тодорхойлох, стандартжуулахад анхаарч ажилласан. Хүний нөөцийн халгаа сэлгээ их, сургалтын хүртээмж хомс, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ ба хөтөлбөрүүдийн хоорондын уялдаа холбоо сул байгаа үед бизнес процесс болон үйл ажиллагааны ойлгомжтой гарын авлагатай байх нь маш чухал юм. Хавсралт 3-т бүх боломжит бизнесийн журмыг харуулсан болно. Одоогийн журамд өөр хоорондоо харилцан уялдаагүй үйл ажиллагааны тодорхойлолт байна. үйлчлэгч төвтэй үйл ажиллагааны загвар нь үйлчилгээний ажилтнуудын ойлголтыг нэмэгдүүлэх, тэдний хандлагыг стандартчилах болон тэдний ажлыг хялбаршуулах боломжийг бүрдүүлнэ.


Зураг 6: Аймгийн ХХүг/Х-үүд, нХЭг-ын үүрэг ба үйл ажиллагаа

Ажил хайгч/ажилгүйчүүдийг бүртгэхСул чөлөөтэй ажлын байр/ШАБ бүртгэхХЗЗ-ийн үйлчилгээ, хөтөлбөр хэрэгжүүлэхХЗЗ-ийн хөтөлбөрт монито-ринг хийхСум, хорооны мэргэжилтэн-тэй холбогдохХХүЕг-тай харилцах

Аймаг: Хэ-ийн 2, хөтөлбөр хариуцсан 2

мэргэжилтэнтэй

дүүрэг: Хэ-ийн 2, хөтөлбөр хариуцсан

ажилтаннХэг

Х Х Х Х Х Х

Ажил хайгч/ажилгүйчүүдийг бүртгэхСул чөлөөтэй ажлын байр/ШАБ бүртгэхХЗЗ-ийн хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг нийгмийн халамжийн тэтгэлэг олгодогХЗЗ-ийн хөтөлбөрт мониторинг хийдэг

Ажил хайгч/ажилгүй-чүүдийг бүртгэхСул чөлөөтэй ажлын байр/ШАБ бүртгэхХЗЗ-ийн хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг харин санхүүгийн дэмжлэг олгодоггүй ХЗЗ-ийн хөтөлбөрт мониторинг хийдэг

Эх үүсвэр: Хамтран ажиллагч байгууллагуудтай хийсэн ярилцлага, 2019 оны 12-р сар.

ХХҮЕГ-тай гэрээний үндсэн дээр үйлчилгээ үзүүлж байгаа хувийн байгууллагуудад гүйцэтгэлд суурилсан үр дүнгээс хамааруулан үйлчилгээний төлбөр төлдөг. нийт 40 хувийн хөдөлмөрийн бирж хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээний байгууллагатай ижил төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байна. Зарим хувийн үйлчилгээний байгууллагууд хөдөлмөрийн зах зээлийн хөтөлбөрийн санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэхээс бусад үйл ажиллагааг (сургалт гэх мэт) хэрэгжүүлэх оролдлого хийж байна. Хувийн үйлчилгээний байгууллагуудад ажил мэргэжлийн чиг баримжаа, зөвлөгөө өгсөн хүмүүсийн тоо, сул чөлөөтэй ажлын байранд зуучилсан хүний тоог үндэслэн үйлчилгээний төлбөр төлдөг. гүйцэтгэлд суурилсан менежментийн энэ үйл ажиллагаанд гэхдээ үнэлгээ огт хийдэггүй байна. Хувийн хэвшлийн байгууллагууд нь хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн байгууллагуудаас илүү сайн ажиллаж чадаж байгаа эсэх, эсвэл тэд ялгаатай ажил хайгчдын бүлгүүдэд үйлчилгээ үзүүлэх хандлагатай байгаа эсэхэд үнэлгээ хийх тоон мэдээлэл огт олдохгүй байна.

Товч мэдээлэл 3: Хувийн хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний байгууллагад олгож байгаа гүйцэтгэлд суурилсан төлбөр

Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ үзүүлдэг 40 хувийн байгууллага нь төрийн байгууллагуудын үзүүлдэгтэй ижил төрлийн бүртгэл, ажил мэргэжлийн зөвлөгөө, зуучлал зэрэг үйлчилгээг үзүүлж байна. Зарим төвүүд нь Хэд зарим хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх тухайлбал сургалт зохион байгуулах чиглэлээр мэргэшсэн байдаг.

төрийн байгууллагуудаас ялгагдах гол ялгаа нь гүйцэтгэлд суурилсан үйлчилгээний төлбөр байдаг. Хувийн үйлчилгээний байгууллагууд нь үйлчилгээ үзүүлсэн ажил хайгч бүрээр үйлчилгээний хөлсийг тооцоолон авдаг (10,000 орчим төгрөг эсвэл 3.5 ам. доллар), үүн дээр ажилд зуучилсан ажил хайгч бүрийн тоогоор бас нэмэлт төлбөр авдаг (10,000 орчим төгрөг эсвэл 3.5 ам. доллар).


3.2.3. Ажил хайгчид үзүүлэх үйлчилгээ

Монгол Улсад мөрдөгдөж байгаа одоогийн систем нь ажил хайгчид үйлчилгээ үзүүлэхдээ олон улсын сайн туршлагаар тодорхойлсон 3 үндсэн шатлалаар үзүүлж байна: хэрэгцээг тодорхойлох, шийдвэрлэх, хэрэгжүүлэх. Бүртгэл хийх явцад, хөдөлмөр эрхлэлтийн мэргэжилтэн нь ажил хайгч өөрийн эрэлт хэрэгцээгээ тодорхойлоход нь туслах зорилгоор ажил хайгчийн мэдээллийг цуглуулан авдаг. үүний дараа үйлчилгээ санал болгох ба эсвэл Хэд хөтөлбөр хариуцдаг мэргэжилтэнд шилжүүлнэ (шийдвэр гаргах). төгсгөлд нь ажил хайгчийг үйлчилгээ эсвэл хөтөлбөрт хамруулна (хэрэгжүүлэх). гэхдээ ажил хайгч эсвэл ажил олгогчид хүрч үйлчлэх нь цөөн хэдэн үйл ажиллагаа, холбогдож байгаа сувгийг эс тооцвол маш бага байна: имэйл-ээр тогтмол харилцах, худалдаа аж үйлдвэрийн тэнхимтэй ажиллах, мСүт болон их дээд сургуулиудад төрийн байгууллагын үүрэг ролийг нэмэгдүүлэх, интернэт олон нийтийн портал зэргээр дамжуулан мэдээлэл хүргэх ажлыг хийж байна. Ажил олгогчид болон ажил хайгчид хоорондын эргэх холбоог бүрдүүлж, хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн тэнцвэрийг хангахад төрийн байгууллага чухал үүрэгтэй.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтан ажил хайгчтай ямар давтамжтай уулзах талаар заагаагүй бөгөөд ажил хайгч иргэн бүртгэлийн системд бүртгүүлсний дараа хэрхэн явцын хяналт тавих болон ажилд орсны дараах хяналт15 тавих талаар ямар нэг тодорхой дүрэм журам байхгүй байна.

Одоогийн системд үйлчлүүлэгч төвтэй үйлчилгээ хараахан чадамжтай болоогүй байна: систем нь профайлинг (profiling) эсвэл хувь хүний үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг (individual action plans) системтэйгээр хэрэглэдэггүй байна. Ажил хайгчийн хөдөлмөр эрхлэх ур чадварт үнэлгээ өгөх, мөн хувь хүний үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг нарийвчлан боловсруулах, ажил хайгчийн хувийн хэрэг болон төлөвлөгөөг тогтмол шинэчлэн хөтлөх ажлыг системтэй хийхгүй байна. гэсэн хэдий ч зарим туршилтын төслийн хүрээнд профайлинг үйлчилгээг хувийн ажлын төлөвлөгөөтэй хамт туршин хэрэгжүүлж эхлээд байна. товч мэдээлэл 4-ыг харна уу.

Товч мэдээлэл 4: Хөдөлмөр эрхлэх ур чадварт үнэлгээ өгөх (Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл ба SECiM)

Швейцарын хөгжлийн агентлагаас хэрэгжүүлж буй Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл (ЗХэдт) болон Европын холбооноос хэрэгжүүлж буй монгол Улсад Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл (SECiM)-үүд нь ажил хайгчдад үзүүлэх үйлчилгээг боловсронгуй болгох үүднээс тэдний хөдөлмөр эрхлэх ур чадварт нь үнэлгээ хийх аргачлалыг хэрэглэж байна.

15 Ажлын ахиц явцтай эргэж танилцах, жишээ нь, ажил хайгч ажилд орсон бол, хаана орсон, цалин нь хэд байна, ялангуяа, Хэтү авснаас хойших 3/6/12 саруудад хэд болсон, энэ нь зөвхөн тэдний хүртсэн хөтөлбөр, үйлчилгээнүүдийн үр ашгийг тооцоход хэрэглэгдэх төдийгүй, бас гүйцэтгэлд суурилсан урамшуулал олгоход тус нэмэр болж болох юм.


Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл нь (YEPP), үйлчилгээний ажилтантай нэлээд удаан хугацаагаар ажиллах боломжийг олгодог загвар (энэ ойролцоогоор 45 минут үргэлжилдэг)-ийг хэрэгжүүлж байна. ЗХэдт-ийн мэргэжилтнүүд ажил хайгчдыг 3 категорид хуваадаг: Хөдөлмөрийн зах зээлд нэвтрэн ороход бэлэн иргэн, хөдөлмөрийн зах зээлд нэвтрэн ороход зарим бэрхшээлтэй учирч байгаа иргэн, мөн хөдөлмөрийн зах зээлд нэвтрэн ороход нэлээд том бэрхшээлтэй учирч байгаа иргэн гэсэн 3 бүлэгт хувааж байна. Хөдөлмөр эрхлэх чадварт үнэлгээ хийсний дараа, ажил хайгч нь өөрийнхөө эрэлт хэрэгцээнд тохируулан хөдөлмөр эрхлэх хувийн төлөвлөгөөгөө ярилцдаг. эхлээд харьцангуй бага дэмжлэг авах ажил хайгчдыг эхний бүлэгт багтаадаг, харин нэлээд их дэмжлэг туслалцаа шаардлагатай иргэнийг дараагийн бүлэгт оруулдаг байна.

үүнтэй нэгэн адилаар, SECiM төсөл нь профайлинг загварыг хэрэгжүүлж байна, ингэхдээ иргэдийг үйлчилгээг үзүүлэхээс өмнө гурван бүлэгт хувааж, хувийн ажлын төлөвлөгөө боловсруулдаг (асуулга нь харьцангуй бага хугацаа авдаг ойролцоогоор 10-15 минут үргэлжилдэг). 3 өөр бүлэгт хуваагдсан иргэдэд дэмжлэг үзүүлэх журам нь 3 төрлийн профайлд Хэд 6 хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжүүлэх арга хэмжээг хуваан тусгасан хүснэгтээс бүрддэг.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтнууд Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем (ХЗЗМС-)-ийн хоцрогдлоос болж маш их цаг алдаж байна. эхний ээлжид хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтан нь ажил хайгчийг бүртгэлд хамруулах үйл ажиллагааг эхлүүлдэг. үйлчлүүлэгч/ажил хайгч нь ХХүг/Х эсвэл сум хорооны ажилтан дээр дээр биечлэн очиж бүртгүүлэх хэрэгтэй байдаг. Хэрэв ХЗЗ-ийн мэдээллийн систем нь хэвийн ажиллагаатай, ажил хайгч нь өөрөө интернэт орчинд бүртгүүлж чадах чадвартай, компьютерын мэдлэг сайтай бол ажил хайгч заавал биечлэн ирж бүртгүүлэх шаардлага байхгүй юм. Амжилттай хэрэгжиж байгаа зарим санал санаачилгуудыг энд дурдаж болно: дүнжингаравт байрлаж буй хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төв нь ажил хайгчид болон ажил олгогчдод зориулсан онлайн аппликейшн боловсруулсан бол Европын холбооны санхүүжилттэй SECiM төсөл мөн онлайн аппликейшн хөгжүүлжээ.

3.3. Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем (ХЗЗМс) болон Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ (ХШү)

Яам болон хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн байгууллагууд Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем (ХЗЗМС)-ээр дамжуулан хоорондоо холбогддог бөгөөд Мэдээлэл технологийн (МТ) хэлтэс удирддаг. мт хэлтэс нь байгууллагуудын мэдээллийн системийн зөв зохистой, тогтвортой ажиллагааг хангах болон мт-ын дэд бүтцийн асуудлыг хариуцдаг.


ХЗЗ-ийн мэдээллийн системийн дотоод хэрэглэгчдэд хүргэх (ХХҮГ/Х-ийн мэргэжилтэн болон ХХҮЕГ-ын ажилтнууд) үндсэн үйл ажиллагаанууд нь хоцрогдсоны улмаас шаардлагад нийцэхгүй механизмыг ашигласан хэвээр байна.

Зураг 7: Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем (ХЗЗМ)


ХЗЗм-ийн хэсэг

ХЗЗмС Ажил хайгч/

ажилгүйчүүдийг

бүртгэх

• Ажил хайгчдын мэдээллийг хадгалах

• Сул ажлын байрны мэдээллийг хадгалах

• Хөтөлбөр, үйлчилгээний шалгуур үзүүлэлтүүд

ХнХЯ

Сул ажлын байр бүртгэх

• Бодлого боловсруулах: хэрэгжүүлэх хөтөлбөрийг тодорхойлох

• төсөв хуваарилах, үйлчлүүлэгчдийн квот• мХШүг-ын Аудит

• ХЗЗ-ийн сарын мэдээ• 6 үндсэн шалгуур

үзүүлэлт• Бүртгэгдсэн ажил хайгчид• Бүртгэлтэй ажилгүйчүүд• Бүртгэлтэй сул ажлын байр• Ажил зуучлал• Шинээр бий болсон ажлын байр• АмчБ, зөвлөгөө авсан хүний тоо

• Хэд хөтөлбөрийн нэмэлт шалгуур үзүүлэлт

Зуучлал

- Эцсийн хэрэглэгчид: Онлайн өөртөө үйлчлэх үйлчилгээ (тухайлбал, бүртгэл, карьераа тодорхойлох арга хэрэгсэл, боловсрол эзэмшүүлэх болон сургалтад хамруулах боломжууд)-г алслагдмал зайнд байгаа эцсийн хэрэглэгчдэд (ажил хайгч болон ажил олгогч) хүргэх боломжгүй байна. ХЗЗ-ийн мэдээллийн системээр дамжуулан залуучуудад хүргэж байгаа ерөнхий мэдээлэлд хөдөлмөр эрхлэлтийн талаар мэдээлэл байхгүй байна (тухайлбал, хэрхэн ажилд орох, анкетаа яаж бичих, ажлын ярилцлагад ороход тогтмол асуудаг асуултуудад хэрхэн бэлтгэх гэх мэт). Вэбсайтад байгаа мэдээллүүд бараг өөрчлөгддөггүй, дотоод мт-ын системтэйгээ харилцан уялдаатай ажилладаггүй. Порталыг мт-ын хэлтэс гаднын оролцоогүйгээр удирдан ажилладаг.

- ХХҮГ/Х-ийн мэргэжилтнүүд: ХЗЗ-ийн мэдээллийн системд ажил хайгчдын болон ажил олгогчдын сул чөлөөтэй ажлын байрны мэдээлэл хадгалагддаг боловч хэрэглээний холбон зуучлах үйл ажиллагааг хийдэггүй. энэ шалтгааны улмаас хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтан нь системийг шууд ашигладаггүй, харин зуучлалын ажлыг гар аргаар өөрсдөө хийж гүйцэтгэдэг. тэд ихэнхдээ ХЗЗ-ийн мэдээллийн системээс сул чөлөөтэй


ажлын байрны мэдээллийг эксел (MS Excel) дээр гарган авч хэвлэдэг. Ажил хайгч иргэн сул чөлөөтэй ажлын байр асуух тохиолдолд хөдөлмөр эрхлэлтийн мэргэжилтэн нь энэхүү жагсаалтыг үзүүлдэг. Зарим тохиолдолд аймаг, дүүргийн ажилтнууд эксел дээрх хуудсыг тогтмол хугацаанд өөрсдөө бөглөөд, сум, хорооны ажилтнуудад хүргүүлдэг. ихэнх ХХүг/Х-ууд өөрсдийн орон нутгийн сум, хорооны ажилтнуудад зориулан Фейсбүүк групп үүсгэсэн байдаг. Хан-Уул дүүргийн жишээг товч мэдээлэл 5-аас харна уу.

- ХХҮЕГ болон ХНХЯ: ХЗЗМС-ийн суурь мэдээллээс ямар үйл ажиллагаа сайн хэрэгжсэн болон ямар нь хэрэгжихгүй байгаа талаар дүн шинжилгээ хийх боломжгүй байдаг. ХЗЗ-ийн мэдээллийн систем хариуцсан ажилтан нь аймаг, дүүргийн түвшинд сар бүр мэдээллийг гаргадаг, энэ нь 6 үндсэн шалгуур үзүүлэлттэй: бүртгэлтэй ажил хайгчдын тоо, бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо, бүртгэгдсэн сул чөлөөтэй байгаа ажлын байрны тоо, ХХүг/Х-ээр дамжин ажилд орсон иргэдийн тоо, шинээр бий болсон ажлын байрны тоо болон ажил мэргэжлийн чиг баримжаа, зөвлөгөө үйлчилгээ авсан иргэдийн тоо зэрэг болно. үүнээс гадна хөтөлбөрүүдийн тодорхой шалгуур үзүүлэлтүүд нь ХЗЗ-ийн мэдээллийн системийн хэсэгтэй холбогдсон байдаг. мэдээллийг хүснэгт графикаар гаргадаг тул ямар үйл ажиллагаа амжилттай хэрэгжсэн, ямар ажлын хэрэгжилт хангалтгүй байгаа талаар шинжилгээ хийгддэггүй байна. Одоогийн байдлаар аль хөтөлбөр эсвэл үйлчилгээ илүү үр ашигтай байсан, ямар хөтөлбөрүүд нь эрэлттэй эсвэл эрэлтгүй байсан, донор байгууллагуудын дэмжлэгтэйгээр туршсан арга хэмжээ нь үйлчилгээг сайжруулахад нөлөөлсөн эсэх (профайлинг туршилтын дүнг харьцуулах), хувийн үйлчилгээний байгууллагуудын үзүүлж буй үйлчилгээ илүү эсвэл бага үр дүнтэй байгаа эсэх талаар огт мэдээлэл байхгүй байна. түүнчлэн, ХХүг/Х болон хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтнуудын ажлын гүйцэтгэлийн талаарх мэдээлэл бага байна (Бүлэг 3.2.1 харна уу). эдгээр мэдээлэл нь тогтоосон зорилт квотод хүрэхэд аль ХХүг/Х хүндрэлтэй байсан, аль ХХүг/Х дунджаас дээгүүр түвшинд үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлж байна, тэдний ямар сайн туршлагаас суралцаж болох зэргийг тодорхойлоход чухал ач холбогдолтой юм.


Товч мэдээлэл 5: ХЗЗ-ийн хуучирсан мэдээллийн системээс ангид параллель систем бий болсон.

ХЗЗ-ийн хуучирсан мэдээллийн системийн зэрэгцээ хэд хэдэн нэмэлт түр хугацааны платформууд шинээр бий болсон. нХэг нь дүнжингарав дахь хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төв дээрээ ажил хайгчид болон ажил олгогчид шууд өөрсдөө мэдээллээ шууд оруулах боломжтой ХЗЗмС-тэй болсон (job.ubburj.ub.gov.mn).

тэд вэбсайтаар эсвэл гар утасны апликейшн (UB Jobs) ашиглан мэдээллээ оруулж болно. Хэрэглэгч талууд өөрсдийн профайл руу онлайнаар орж, мэдээлэл хайх болон хоорондоо холбогдож болно. Систем рүү нэвтрэхэд ажил хайгчийн хурууны хээг ашиглаж, ХУр-ын мэдээллийн эх үүсвэртэй шууд холбогддог. түүнчлэн, дүнжингаравын хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төв нь ажил олох оролдлого хийж байгаа ажил хайгчид руу автомат мессеж илгээдэг.

үүнтэй адил, Улаанбаатар хотын Хан-Уул дүүрэг өөрийн бие даасан платформыг (jobnet/hanuul.mn) хөгжүүлсэн. Хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтнууд нь Facebook группээр хоорондоо холбогдон ажиллаж, дүүргийн хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн нь сул чөлөөтэй ажлын байрны жагсаалтаа эксел форматаар өдөр бүр ажлын группдээ оруулдаг байна.

төгсгөлд хэлэхэд, санал гомдол шийдвэрлэх механизм (СгШм)-гүй байна.

3.4. Ажилтнуудын сургалт

Сургалт зохион байгуулагддаг ч тогтмолжоогүй байна. Шинээр ажилд орж байгаа ажилтнууд ажлаа эхлэхээс өмнө системтэй сургалтад хамрагддаггүй байна. Сургалт нь ихэнхдээ тухайн үеийн шинжтэй жишээ нь шинэ хөтөлбөр танилцуулах зорилгоор зохион байгуулдаг. Шинээр ажилтан нь эхлээд ажил хайгчдыг хэрхэн бүртгэх, профайлинг яаж хийх, тэдэнд хэрхэн үйлчлэх (хувийн ажлын төлөвлөгөө, ХЗЗ-ийн төрөл бүрийн хөтөлбөрүүд болон үйлчилгээ) чиглэлээр сургалтад хамрагдах ёстой. Сургалтыг чадавх болон төсвийн хүрэлцээгүй байдлаас шалтгаалан шаардлага гарах тухай бүр явуулдаггүй бөгөөд олон шинэ ажилтнууд сургалтад хамрагдахаас өмнө (ойролцоогоор 6 сар хүртэлх хугацаагаар хүлээдэг) ажилдаа ордог. ийм тохиолдолд ХХүг/Х-ийн бусад ажилтнууд нь шинэ ажилтанд ажлыг нь зааж сургадаг байна.

Үүний дүнд, ажил хайгчдад ажил мэргэжлийн зөвлөгөө мэдээлэл өгөх, тэднийг чиглүүлэх талаар сайн мэдлэгтэй байхыг шаарддаг хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ нэлээд сул байна. ирж үйлчлүүлж байгаа ажил хайгчдын профайлинг хийх үйлчилгээ байхгүйгээс олон үе шаттай зөвлөгөөг үндсэндээ өгдөггүй. Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний үе шат бүрийг тухайлбал, ажил хайхад нь туслалцаа үзүүлэх, хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллээр хангах, идэвхжүүлэх /ажил мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх/зөөлөн ур чадварыг эзэмшүүлэх, ажил санал болгох, ажил хайгчдын


шаардсан загвар мэдээллийг хайх, хэрэгцээтэй байгаа мэдээллийг нь судлах, ажилд зуучлах, ажил эрхлэлтийг нь мөшгөх зэргийг сайжруулах шаардлагатай.

ДүгнЭлТ:

- Ажлын чиг үүрэг, хариуцлага тодорхойгүйгээс зарим чиг үүрэг давхцалтай бол зарим чиг үүргийг орхигдуулсан байна. ХнХЯ болон ХХүЕг-т хоёуланд нь байгаа хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ болон хөдөлмөр эрхлэлтийн хөтөлбөр хариуцсан газрууд давхцаж байна.

- Ажлын ачаалал их байна. Хоёр түвшинд, тухайлбал, аймаг, дүүргийн ХХүг/Х, сум, хорооны ажилтнууд автоматжуулах боломжтой олон ажлыг зэрэг гүйцэтгэж, ачаалал ихтэй ажиллаж байна. үүний дотроос Улаанбаатар хотын хүн ам ихтэй хороонд үйлчилгээ үзүүлдэг хорооны ажилтнууд болон Хэд хөтөлбөрт хамрагдах иргэдээс 2 дахин олон хүнд үйлчилгээ үзүүлдэг хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний ажилтнууд хамгийн их ачаалалтай ажиллаж байна.

- Салангид үйлчилгээ болон хөтөлбөрүүд, үйлчлүүлэгч бус төвтэй үйлчилгээ. ХХүЕг ба орон нутгийн ХХүг/Х-үүдийн бүтэц, зохион байгуулалтад заасны дагуу хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ ба хөтөлбөрүүдээр чиг үүргийг салгаж өөр өөр ажилтнуудад хариуцуулдаг. үйлчлүүлэгч төвтэй загварыг нэвтрүүлснээр олон төрлийн үйлчилгээ арга хэмжээ хоорондын уялдааг сайжруулж, ажил хайгчдад хүргэх үйлчилгээ хөтөлбөрийн үр ашгийг дээшлүүлэх юм. энд ихэнх ажил хайгчдад чиглэсэн профайлинг болон хувийн ажлын төлөвлөгөө боловсруулах үйлчилгээг шинээр нэвтрүүлэх шаардлагатай.

- Хүн амын тодорхой бүлгийн иргэдэд үйлчилгээг түрүүнд хүргэдэг байх шаардлагатай. Одоогийн зарчмаар үйлчилгээнд хамрагдах шаардлага хангасан хүсэлт гаргагчдаас түрүүлж ирсэн хүнд нь эхэлж үйлчилдэг байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагууд жилийн турш хамгийн түрүүнд үйлчлүүлж байх хүн амын хамгийн эмзэг бүлгийн хүмүүст чиглэсэн арга хэмжээг хүргэх арга замыг олох нь зүйтэй. Жишээ нь, Хэд хөтөлбөрүүд нь удаан хугацаагаар ажилгүй байгаа (тухайлбал, нэг жилээс дээш хугацаагаар ажилгүй байгаа) иргэд болон бусад эмзэг бүлгийн иргэдэд чиглэсэн байж болно. үүнтэй ижил, ур чадвар нь эрэлт багатай байгаа ажил хайгчдыг нэн тэргүүнд сургалтад хамруулах шаардлагатай.

- Олон төрлийн үйлчилгээ болон ХЭД хөтөлбөрүүдийг ерөнхий журам, үйл ажиллагааны гарын авлагаар зохицуулах шаардлагатай. Бизнес журмыг алхам алхмаар гаргасан удирдамж/дэлгэрэнгүй зааварчилгаа болгож өөрчлөх шаардлагатай. энэ нь хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний ажилтанд ажил хайгчид ямар үйлчилгээ үзүүлэхэд тохирох, ажил хайхад тулгарч байгаа бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд хамгийн сайн тохирох арга хэмжээ(багц арга хэмжээг)-г тодорхойлох/түрүүнд хэрэгжүүлэхийг шийдэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.


түүнчлэн ажил хайгчийн профайл, хөтөлбөрийн шалгуур үзүүлэлтэд тулгуурлан тухайн үйлчлүүлэгчийн хамрагдах эрхтэй хөтөлбөр, үйлчилгээний жагсаалтыг мэдээллийн систем өөрөө автоматаар шууд гаргаж ирдэг байж болох юм.

- Ажилтнуудын халгаа сэлгээ их байна. энэ нь бүх түвшинд ижил байна. Анхан шатанд цалин бага, ажлын ачаалал хэт өндөр байгаа нь ажилтнуудыг ажлаас гарахад хүргэдэг бол дээд түвшинд албан тушаал нь засгийн эрх барьж байгаа намаас их хамааралтай байдаг.

- Ажилтнуудыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн сургалт хангалтгүй байна. Сургалтыг төрөл бүрийн сувгуудыг ашиглах (ажлын байранд, зайны сургалт, онлайн сургалт) бүх ажилтнуудыг оролцуулан (ажлын чиг үүргээс хамааралгүй) тогтмол зохион байгуулах шаардлагатай. энэ нь ялангуяа, ажил мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх, зуучлалын үйлчилгээнд илүү хамаатай болно.

- Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний гүйцэтгэлийн менежмент сул байна. Орон нутгийн ХХүг/Х болон сум, дүүргийн түвшинд цөөн хэдэн үзүүлэлтийг цуглуулж, ХХүЕг-т сар бүр ирүүлдэг. гэхдээ Хэд хөтөлбөрийн аль нь хүмүүсийн эрэлтэд нийцсэн эсвэл нийцэхгүй байсан, аль ХХүг/Х нь тавьсан зорилго, зорилтоо хэрэгжүүлэхэд бэрхшээлтэй байгаа, зарим аймаг дүүргийн эдийн засаг удаашралтай байгаа эсэх, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг төрийн байгууллага эсвэл хувийн байгууллагын аль нь илүү үр дүнтэй хэрэгжүүлж байгаа зэрэг үзүүлэлтээр дүн шинжилгээ хийж, тайлагнадаггүй байна. үйл ажиллагаа болон явцын үр дүнгийн шалгуур үзүүлэлтийг илүү тодорхой болгож, ХХүЕг-ын хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөрүүдийн гүйцэтгэлийг хянах, үнэлгээ хийх ажлыг ХШү-ний нэгж чиг үүргийн дагуу хариуцаж (зөвхөн санхүүгийн аудитаар хязгаарлахгүйгээр) ажиллах шаардлагатай. түүнчлэн, хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтан болон бүртгэлтэй ажил хайгчдын хооронд хяналтын тодорхой механизм байх хэрэгтэй байна.

- Ажил хайгч ба ажил олгогчдод хүрч ажиллах чиглэлээр дутагдалтай байна. Орон нутгийн ХХүг/Х-үүдийн чиг үүргийн талаар мэдээлэл сурталчилгааны ажлыг ялангуяа, ажилгүйдлийн түвшин өндөртэй нутаг дэвсгэрт түлхүү хийх шаардлага байна. Хойд македони зэрэг зарим орнуудад нийгмийн ажилтнуудаас бүрдсэн явуулын баг хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн байгууллагуудын ажлыг сурталчлах чиглэлээр орон нутгийн эмзэг бүлгийн залуучуудтай хамтран ажилладаг байна.

- ХЗЗ-ийн хоцрогдсон мэдээллийн систем нь ямар ч үр ашиггүй байдалд хүргэж байна. ХЗЗмС-ийг дахин шинэчлэх ажил хийгдэж байна. Системийн одоогийн нөхцөл байдлын талаарх гүнзгийрүүлсэн шинжилгээ, тулгарч байгаа хүндрэл, сайжруулах шаардлагатай хэсгүүдийн тухай тус тайлангийн дагалдах баримт бичгээс үзэж болно.


- өөрсдийн санаачилгаар (жишээ нь нХэг) зарим системийг хөгжүүлсэн ч дараа нь өргөжүүлэхгүй тохиолдолд энэ нь үр дүн багатай юм.

- ХЗЗ-ийн мэдээллийн шинэ системийн тусламжтай хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтнуудын гараар гүйцэтгэдэг олон ажиллагааг автоматжуулах боломжтой болно.

- Төрийн ХЗЗМС-ийн портал нь үйлчилгээ хүртэгчид болон хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн байгууллагууд хоорондоо харилцдаг төв цэг нь болох ёстой. Сул чөлөөтэй ажлын байрны мэдээлэл, тэтгэмж, сургалтын хөтөлбөрүүдийн дэлгэрэнгүй мэдээлэл, үйлчилгээ хүртэгчдэд өгөх зааварчилгаа, карьерын талаарх мэдээлэл, ажлын байран дээрх боломжит сургалтын мэдээлэл, байнга асуудаг асуултууд, тэтгэлэг, Хэд хөтөлбөрт хавсаргасан зөвлөгөө өгөх үйлчилгээний холбоосууд зэрэг бүх дэлгэрэнгүй мэдээллийг зөвхөн нэг л платформоос авах боломжтой байх ёстой. үйлчилгээ авах иргэд портал дээрээс онлайн хүсэлт илгээх боломжийг бүрдүүлэхийн зэрэгцээ харилцаа холбооны менежментийн механизмтай ёстой.

- Бусад харилцаа холбоо болон мэдээллийн механизмуудыг сайжруулж, боловсронгуй болгох шаардлагатай. нэгдүгээрт, порталыг Сошиал медиа (Фейсбүүк, Tвиттер, линкедин, инстаграм, г.м.)-тай холбож, үйлчилгээ авах иргэдэд зориулан цахим захидлаар сурталчилгааны компанит ажлыг хийх, портал дээр чатбот байрлуулж, онлайн мессежээр шууд харилцах (жишээ нь Скайп), мөн/эсвэл үйлчилгээнд хамрагдах иргэдтэй холбогдон мэдээлэл хүргэх, зөвлөмж чиглэл өгөхөд сошиал медиаг ашиглаж болно. түүнчлэн Хэд хөтөлбөрүүдийн (идэвхтэй, идэвхгүй) талаарх мэдээллийг хүргэх мобайл аппликейшнийг ажиллуулах, үйлчилгээнд хамрагдах иргэдэд хамгийн сүүлийн үеийн хөгжил, боломжийн талаар шинэ мэдээллийг анхааруулах зарлал ашиглах нь үр нөлөөтэй байх болно.

- ХХҮЕГ-ын хяналт шинжилгээ, үнэлгээний (M&E) зохион байгуулалт сул байна. Хяналт шинжилгээ, үнэлгээгээр: (i) үйлчилгээ, хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилт, үр дүн, (ii) үйлчилгээ үзүүлж буй ажилтан болон ХХүг/Х-ийн ажлын гүйцэтгэл, (iii) үйлчилгээ үзүүлэгчдийн ажлын гүйцэтгэл (ялангуяа сургалтын хувьд), мөн (iv) үйлчилгээ авсан иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн үр нөлөө, мэдээлэл зэрэг үзүүлэлтүүдийг хянах шаардлагатай. гэвч монголын Улсын хувьд хяналтын бүх үйл ажиллагаа муу боловсруулагдсан, үйлчилгээ, хөтөлбөрүүдийн мониторинг хамгийн бага түвшинд байна.

- Санал, гомдлыг шийдвэрлэх механизм байхгүй байна.


4. сАЙн ЖиШЭЭ БА олон УлсЫн ТУРШлАгА

Энэ бүлэгт Монгол Улсад хэрэгжүүлж болохуйц олон улсын туршлага, дэлхий нийтийн сайн жишээнүүдийг авч үзнэ. Ялангуяа, үйлчлүүлэгч-төвтэй хандлага болон ганцаарчилсан дэмжлэгийн талаарх үйл ажиллагааны загваруудын үндсэн зарчмыг энэ бүлэгт багтаасан болно.

Сүүлийн 10 жилийн хугацаанд Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээнд институтийн болон байгууллагын соёлын хувьд томоохон өөрчлөлт ажиглагдаж байна. ихэнх төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба нь төрийн болон хувийн байгууллагуудтай хамтын ажиллагааг бий болгон өргөжүүлж, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйл ажиллагааг төрийн болон хувийн байгууллагуудаар дамжуулан хүргэх болсон байна. үйлчилгээ үзүүлэх хамтын ажиллагааны хөгжлийн явцад тогтсон стандарт бий болгох замаар ажилгүй хүн бүрд тохирсон, стандартад нийцсэн үйлчилгээ үзүүлж байгаа эсэхийг төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба хянах асуудалтай тулгарч байна.

Зураг 8: үйлчлүүлэгч-төвтэй загвар

• ХЗЗ-ийн хөтөлбөрүүд (идэвхитэй, идэвхигүй)-тэй холбоотойгоор дэмжлэг авагчдын нарийвчилсан мэдээллийн зохицуулалт.

• Албан ёсны мэдээллээс боломжтой бол ажилгүй иргэний мэдээллийг онлайнаар нэмж авах.

• Бүртгэгдээгүй, бүртгэлээс хасагдсан нөхцөлд онлайнаар хянах.

• дэлгэрэнгүй CV гаргаж, ажилгүй иргэн ажил хайх явцдаа олж авсан дэвшлүүдийг тусгаж байх.

• Ажилгүйдлийн тэтгэмж.

• Автомат бүртгэлийн болон явцын тайлагналын журам.

• Ажлын ярилцлагад дэмжлэг үзүүлэх цаг товлох менежмэнтийг нэвтрүүлэх

• ХЗЗ-ийн идэвхитэй хөтөлбөрт хамрагдсан иргэд электрон хэлбэрээр гомдол гаргах, үнэлгээ өгөх боломжтой байх

• Ажилгүй иргэнийг ХЗЗ-ийн идэвхитэй хөтөлбөрт хамруулж ажлын байртай болсоны дараах хугацаанд мониторинг хийх механизм бий болгох

• Ажилгүй иргэний мэдээлэлд автоматаар анализ хийх.

• Профайлингийн үр дүнгээс хамаарч дараагийн хөтөлбөр, үйлчилгээнд хамруулах.

• ХЗЗ-ийнмэдээллийг зөвлөх, ажилгүйиргэндөгөхзохицуулалтбийболгох

• Ажил хайгчийн ур чадварыгсул чөлөөтэй ажлын байрны шаардлагад

тохируулах,ажилгүйиргэнийурчадварынзөрүүгХЗЗ-ийнидэвхитэйхөтөлбөртхамруулжарилгах

•Хувь хүний төлөвлөгөө, CV-г ХЗЗ-ийн идэвхитэйхөтөлбөрт хамрагдсанаар олж авсан ахиц дэвшил,гэрчилгээ,батламжааронлайнбайдлааршинэчилжбайх.

• Онлайнаар ажилгүй иргэнд сул байгаа ажлын байрныболонтүүнийхүлээхүүрэгхариуцлагынталаармэдээлэх.


4.1. үйл ажиллагааны загвар

4.1.1.Үйлчлүүлэгч-төвтэй загвар

Европын холбооны гишүүн орнууд ажил хайгчдад ганцаарчилсан дэмжлэг үзүүлэхэд анхаарч байна. энэ нь хувь хүний хэрэгцээнд нийцсэн, тухайн иргэн болон дэмжлэг үзүүлж байгаа байгууллага аль алиных нь эрх үүргийг тодорхой тусгасан ажлын байранд эргэн нэгтгэх гэрээ буюу үйлчлүүлэгч-төвтэй зарчмыг хэрэгжүүлэхэд чиглэнэ. Уг зарчмын дагуу ажил хайгч буюу үйлчлүүлэгч бүрийн хэрэгцээ, онцлогт тохирсон үйл ажиллагааны загварыг бий болгоно. (Зураг 8-ыг үзнэ үү).

сайн туршлага 1: Ажилд зуучлахад хүндрэлтэй иргэдэд чиглүүлэх - Франц

Удаан хугацааны ажилгүйдлийг бууруулах үндэсний үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг 2015 онд Франц Улсад батлан, ганцаарчилсан, эрчимтэй зөвлөгөө өгөх үйлчилгээнд 2017 он гэхэд 460000 хүнийг хамруулах; татаастай гэрээ, мэргэжлийн сургалт, ахимаг насны болон мэргэшлийн ур чадвар доогуур ажилтнуудыг ажлын байрны сургалтын шинэ схемд хамруулах, түүнчлэн хүүхэд харах үйлчилгээ, орон сууцны дэмжлэгийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авчээ. Ажил хайгчдад зориулсан сургалтыг 2016 онд 500000 хүн хамруулахаар 2 дахин нэмэгдүүлснээр уг сургалтын гуравны нэгд нь удаан хугацаагаар ажилгүй байгаа, ур чадвар доогуур ажилтнууд хамрагдах боломжтой болсон.

Зөвлөхүүдийн анхаарлыг ажлын байранд зуучлахад хялбар хүмүүс биш ажилд зуучлахад хүндрэлтэй хүмүүс (“хөөсрөлтийн нөлөө” гэж нэрлэдэг) рүү чиглүүлэхийн тулд урамшууллын тогтолцоо хэрэгжүүлэх шаардлагатай. гүйцэтгэлийн урамшууллыг эмзэг бүлгийн ажил хайгчдыг ажилд зуучлахтай уялдуулах зорилтоор удирдах системтэй холбох шаардлагатай юм. Зорилтын дагуу төсөв хуваарилагдаж, жилийн эцэст эдгээр зорилтуудтай уялдуулан үйл ажиллагааны үр дүнг хэмждэг. энэ зохицуулалтын дагуу хөдөлмөрийн байгууллагууд удаан хугацаагаар ажилгүй байгаа илүү олон иргэнийг ажилд зуучлах зорилтдоо хүрвэл нэмэлт санхүүжилт авах эрхтэй болно. Зорилтоор удирдах системийг бүсчлэн байгуулагдсан төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албыг гүйцэтгэлийн тодорхой хэмжүүрээр төсөв хуваарилахад илүү тохиромжтой. түүнчлэн ажилтнуудад олгох урамшуулал нь төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба тавьсан зорилтдоо хүрэх үр дүнтэй хөшүүрэг болж байгаа нь батлагдсан байна. их Британийн Жоб Центэр, Шведийн төрийн хөдөлмөрийн эрхлэлтийн алба энэ урамшууллын хэлбэрийг туршин нэвтрүүлсэн байна.


сайн туршлага 2: Зорилтоор удирдах - их Британийн Жоб Центр

их Британийн Жоб Центэр Плус нь эмзэг бүлгийн иргэнийг ажилд зуучлахад илүү оноогоор үнэлдэг онооны систем нэвтрүүлсэн байна. ганц бие эцэг/эх, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд өндөр оноо өгөх бөгөөд хотоос зайдуу оршин суудаг, үндэсний цөөнх, удаан хугацаагаар ажилгүй байсан иргэд, бага орлоготой өрхийн гишүүнд нэмэлт оноо өгдөг. үйлчилгээ шаардлагатай байгаа эмзэг бүлгийн иргэдэд өндөр оноо өгснөөр тэдэнд үйлчилгээ үзүүлдэг ажилтнуудад томоохон урамшуулал болж байна.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг нэн шаардлагатай иргэд хүргэснээр зөвлөгөө өгөхөд зарцуулах зардлын үр ашгийг нэмэгдүүлэх боломжтой болдог. Хөдөлмөр эрхлэлтийн ажилтнууд ажилд зуучлагдахад харьцангуй хялбар ажил хайгчдад зарцуулах цагийг чөлөөлж, хамгийн хүндрэлтэй ажилгүй иргэдэд зарцуулах хугацаа нэмэгдэнэ. Кейстэй ажиллах ажилтнуудын үйл ажиллагаа нь удаан хугацаагаар ажилгүй байх эрсдэлтэй эсвэл удаан хугацаагаар ажилгүйдэлд өртсөн иргэнд гүнзгийрүүлсэн зөвлөгөө өгөх, оношилгоо, давтан сургалтад хамруулах, шинэ болон зорилтот ажлын байр бий болгоход нь үзүүлэх дэмжлэг, нийтийг хамарсан ажил болон түр ажилд зуучлах, ажлын дадлага олгох, хувиараа хөдөлмөр эрхлэхэд дэмжих зэрэг зорилтот бүлгийн иргэдийн хөдөлмөр эрхлэх чадварыг нэмэгдүүлэх бусад арга хэмжээг санал болгоход чиглэгдэнэ. Байгууллагын үзүүлэх нөлөөллийн хувьд ажилтнуудын сургалт, үйл ажиллагаагаа төлөвлөх чадавхыг нэмэгдүүлэх, үнэлгээний механизм болон хөдөлмөрийн зах зээлийн иж бүрэн мэдээллийн системд анхаарах шаардлагатай болно.

Ихэнх орнууд залуучуудыг ажилгүйдлээс урьдчилан сэргийлэх, эрт арга хэмжээ авахад илүү төвлөрч байна. ихэнх орнууд эрсдэлтэй бүлгийн иргэдийг эрт илрүүлэх, тэднийг эхний ээлжийн эрэмбээр ганцаарчлан анхаарал хандуулах тухайлбал, залуучуудад сургуульд байхад нь ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, зөвлөгөө өгөх үйлчилгээнд хамруулдаг. Сургууль завсардсан хүүхдүүдийг 6 сараас илүүгүй хугацааны дотор удаан хугацаагаар ажилгүй болохоос нь сэргийлж дахин сургуульд сурах боломж олгох эсвэл ажилд зуучлах, дадлагажуулах схемд хамруулах арга хэмжээ авч байна.

4.1.2. Нэг цэгийн төв (кейс-менежментийн нэгдсэн загвар)

Үйлчилгээг нэгтгэнэ гэдэг нь ихэвчлэн хөдөлмөр эрхлэлтийн уламжлалт үйлчилгээнүүдийг халамжийн байгууллагатай нийлүүлэх, эсвэл компьютерын нэгдсэн системийг нэвтрүүлнэ гэсэн үг юм.16 үйлчилгээг нэгтгэснээр ажил

16 Боловсрол, эрүүл мэнд, орон сууц, хүүхэд харах үйлчилгээ зэрэг салбарт ажилладаг бодлого боловсруулагчид, агентлагууд хөдөлмөрийн зах зээлээс хол байгаа хүмүүст тулгарч буй олон саад бэрхшээлийг арилгахад чиглэсэн үйлчлүүлэгч төвтэй загварыг бий болгох зохицуулалт шаардлагатай байна. Зарим улс орнууд энэ үйлчилгээг үзүүлэх шинэ арга зам, зохицуулалтыг


хайгчийн хэд хэдэн хэрэгцээнд хамгийн сайн нийцсэн үйлчилгээг нэг цэгээс үзүүлэх боломжтой. мөн энэ нь шинэ, илүү гүнзгийрүүлсэн үйлчилгээнд зарцуулах хөрөнгө оруулалтыг хэмнэдэг байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийн өргөн хүрээний үйлчилгээг нэг цэгт төвлөрүүлснээр Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээний “зуучлах үйлчилгээ” буюу хөдөлмөр эрхлэлт, боловсрол, сургалтын байгууллагуудын хоорондын уялдааг хангаж, хөдөлмөрийн зах зээлийг илүү сайн ажиллах, ажилд зуучлалыг чанартай болгоход чухал болох нь нотлогдсон байна.

сайн туршлага 3: Эстонийн кейс менежментийн зарчим

эстонийн кейс менежментийн зарчим нь төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба, мэргэшсэн ажилтнууд холбогдох байгууллагуудтай эмзэг бүлгийн ажил хайгч, удаан хугацааны ажилгүйдэлд өртсөн иргэнийг тохирох ажлын байртай болгоход хэрхэн хамтран ажиллаж болохыг харуулсан жишээ юм. дараах алхмын дагуу эстонид кейстэй ажилладаг:

- үйлчлүүлэгчтэй холбогдож, тухайн хүний хөдөлмөр эрхлэлттэй холбоотой хүндрэлийг эхний ээлжид үнэлнэ. үйлчлүүлэгчид шаардагдах дэмжлэгийн төрлийг тодорхойлно. Орон нутгийн нийгмийн ажилтан, нөхөн сэргээлтийн зэрэг анхан шатны байгууллагын ажилтнууд хамтран оролцож болно.

- үйлчлүүлэгчтэй ажиллах кейс менежер томилогдоно.

үйлчлүүлэгчийн ур чадвар, асуудал, нөхцөл байдал, нөөц бололцоог гүнзгийрүүлэн үнэлэх. энэ үнэлгээний үр дүнд иргэнийг хөдөлмөр эрхлүүлэхэд туслах хувь хүний төлөвлөгөөг боловсруулна.

- Хувь хүний төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх зохицуулалт - Зорилтдоо хүрсэн эсэхийг үнэлэх- тусгайлсан үйлчилгээ үзүүлэх- Хөдөлмөр эрхлэлтийн арга хэмжээ/эсвэл нийгмийн халамжийн

үйлчилгээнд хамруулахаар шилжүүлэх (шаардлагатай бол нөхөн сэргээх үйлчилгээнд хамруулна).

Мэдээллийн технологийн талаас олон улсын тэргүүн туршлагаас харахад мэдээллийн нэгдмэл байдал, харилцан уялдаатай ажиллах нь чухал байна. төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба хамтран ажиллагч, хэрэглэгчидтэйгээ бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ нэгтгэх, уялдуулах чадвар, хүсэл эрмэлзэлтэй байх ёстой. үндэсний түвшинд болон төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба хооронд холбогдох талууд мэдлэг, мэдээллээ солилцох нь хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлого, стратегийг

судалж байна, жишээлбэл, орон нутгийн хөдөлмөр эрхлэлтийн “брокерууд”-аар дамжуулан олон жилийн турш саад бэрхшээлтэй тулгарч байгаа жишээ нь хүүхдээ асрах асуудалтай байгаа иргэдийн хувьд ямар үйлчилгээнд хамруулах боломжтой эсэх талаар хэд хэдэн үйлчилгээ (хөдөлмөр эрхлэхээс өмнө болон дараа) санал болгох гэх мэт.


амжилттай хэрэгжүүлэх хөрс суурь болно.

4.1.3. Кейстэй ажиллах ажилтны мэргэшил/Зорилтот бүлэгт үзүүлэх Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээ

Кейстэй ажиллах ажилтан, бүхэлдээ хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны ажилтнуудын мэргэшил сүүлийн үед чухал болж байна. Ажилд зуучлагдахад хүндрэлтэй иргэний кейстэй ажиллах ажилтнуудад зориулсан сургалт, давтан сургалтад хөрөнгө оруулах, ажилтнуудыг сэлгүүлэн ажиллуулах хэлбэр энд багтаж байна. Соёл заншлын хувьд мэдрэмжтэй үйлчилгээг хувь хүний хэрэгцээ, чадварт чиглүүлж, үндэсний цөөнх олноор төвлөрсөн газруудад тусгайлан бэлтгэгдсэн зөвлөхүүдийг ажиллуулах нь чухал байдаг. Япон, Канадын сонирхолтой жишээг дор оруулсан (дор оруулсныг үзнэ үү). Кейстэй ажиллах ажилтнуудыг үйлчилгээ/хөтөлбөрөөр биш ажил хайгчийн профайлаар мэргэших гэдгийг анхаарах нь зүйтэй (энэ бол суурь ялгаа юм).

сайн туршлага 4: Япон, Канадын кейстэй ажиллах ажилтнуудын мэргэшил

Японд менежерийн болон техникийн түвшний ажил хайж байгаа 40-өөс дээш насныхан, эхчүүд, бүтэн бус цагийн ажил хайгч, шинээр төгсөгчид, залуучуудтай ажиллах хөдөлмөр эрхлэлтийн тусгай алба ажилладаг. Канадад 55-64 насны иргэдийг дахин хөдөлмөр эрхлүүлэх Ахмад ажилтны зорилтот санаачилга хэрэгждэг. энэхүү санаачилгыг хэрэгжүүлэх зардлыг мужууд хуваалцана. Ажлын анкет бичих сургалт, зөвлөгөө өгөх, ур чадварыг хөгжүүлэх, ажлын туршлага олгох зэрэг хөдөлмөр эрхлэхэд туслах үйлчилгээг энэ хөтөлбөрийн дагуу үзүүлдэг байна.

4.1.4. Хувийн болон ТББ-уудаар гэрээний дагуу үйлчилгээ үзүүлэх

Олон оронд ажилд зуучлахад хүндрэлтэй үйлчлүүлэгчид үзүүлэх үйлчилгээг гэрээний дагуу гүйцэтгэлээр санхүүжих хэлбэрээр хувийн болон ТББ-уудаар гүйцэтгүүлдэг. энэ шилжилтийн жишээ нь Австралийн төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба бөгөөд хувийн болон тББ-уудтай гэрээлэн гүйцэтгүүлэх хэлбэрийг амжилттайгаар хэрэгжүүлж байна. үүний шалтгаан нь төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны бүтцээр дамжуулан хэрэгжүүлснээс илүү үр дүнтэйгээр ХБи, Цыган иргэдэд ажилладаг тББ-ууд тэдэнд үйлчилгээ үзүүлж байгаа явдал юм. гэсэн хэдий ч тухай иргэний ажил хайсан, ажилд орсон зэрэг үр дүнг үнэлэх гүйцэтгэлийн мониторинг, хэмжих шалгуур үзүүлэлт тодорхой байснаар аутсорсинг хийх үйл ажиллагаа үр дүнтэй болно (нийгмийн даатгалын шимтгэл төлж байгаа эсэхэд мониторинг хийх гэх мэт). БнчУлс Цыган иргэдэд чиглэсэн санаачилгыг саяхнаас эхлүүлсэн байна (дор дурдсаныг үзнэ үү).


сайн туршлага 5: БнчУ-д үйлчилгээг гэрээний үндсэн дээр ТББ-уудаар гүйцэтгүүлэх

чехийн Засгийн газраас нийгмийн хүртээмжтэй байдлын агентлагийг туршилтаар байгуулж, төрийн болон төрийн бус байгууллага хамтран Цыган иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээг шинэ хэлбэрээр үзүүлж эхэлсэн. нийгмийн хүртээмжтэй байдлын агентлаг нь нийгмийн хөтөлбөрүүдийг тухайн орон нутгийн онцлог, хувь хүний хэрэгцээнд нийцүүлэн бий хөгжүүлж байна. Агентлаг өөрөө туршилтаар сонгогдсон нутгуудад үйлчилгээ үзүүлдэг бөгөөд томоохон үйлчилгээнүүдийг тухайн орон нутгийн тББ-уудаар гэрээлэн гүйцэтгүүлж байна.

4.1.5. Тогтмол хяналт, үнэлгээ ба гүйцэтгэлийн менежмент

Олон улсын сайн туршлагаас харахад хөдөлмөр эрхлэлтийн албадын үйл ажиллагааны үр дүнд тогтмол үнэлгээ хийхийг онцолсон байна. үр дүнг ажил хайгчийг ажлын байранд зуучилсан байдлаар, чанартай чиглэгдсэн үйлчилгээ үзүүлсэн эсэх талаар хэрэглэгчийн судалгаагаар тогтмол хэмждэг. чанартай үйлчилгээ шаардах үйлчлүүлэгчийг чадавхжуулах нь мөн чухал. тухайлбал, үйлчлүүлэгч үйлчилгээний талаар сэтгэл ханамжаа илэрхийлэх карт ашиглан санал сэтгэгдлээ өгөх хэлбэрийг нэвтрүүлж болно.

төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт хамгийн багадаа дор дурдсанаар байж болно:

Ажил хайгч/ХэА-ны үйлчлүүлэгч: бүртгэгдсэн ажил хайгчдын тоо (ажил хайгч бүрээр нарийвчилсан статистик гаргана), үйлчилгээ авсан ажил хайгчийн тоо, ХЗЗ-ийн идэвхтэй, идэвхгүй арга хэмжээнд хамрагдсан ажил хайгчдын тоо, албан ажлын байранд амжилттайгаар зуучлагдсан ажил хайгчдын тоо, 3/6/12 сар ажил хайсаар байгаа ажил хайгчдын тоо гэх мэт.

сайн туршлага 6: Эстони Улсын үйл ажиллагаа, чанарын дотоод үнэлгээ

эстонийн ХэА-наас Хувь хүний үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд ажил хайгчийн хэрэгцээ, шаардлагатай дэмжлэг, арга хэмжээг тусгасан эсэхийг жилд 2 удаа үнэлдэг. Хувь хүний төлөвлөгөөг ажил хайгчид тохиромжтой ажлын байр олоход туслах арга хэмжээг багтаан ажил мэргэжлийн зөвлөх болон ажил хайгч иргэн гаргана. Хувь хүний төлөвлөгөөнд суурь мэдээлэл дутуу, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаануудын хоорондын уялдаа муу байсан учир ХэА-аас төлөвлөгөөний чанарыг үнэлэх аргачлалыг 2010 онд баталсан байна.


Ажилд төвлөрсөн зөвлөх, өмнөх ажил, мэргэжлийн зөвлөх мэргэжилтнүүдээс бүрдсэн дотоод баг гарч, бүх бүсийн албадаас хувь хүний 130 төлөвлөгөөг санамсаргүй түүврийн аргаар сонгож, ажил хайгчийн мэдээллийн уялдаа, бүрэн байдал, ажлын байртай болоход хувь хүнд тулгарч байгаа боломж, бэрхшээл, хамрагдахаар зөвшилцсөн арга хэмжээ, явцын тайлан, үр дүнд хийсэн анализ, уулзалтуудын тэмдэглэл, бусад холбогдох мэдээлэл, ажил хайгчид шаардлагатай байгаа ХЗЗ-ийн идэвхтэй үйлчилгээ, арга хэмжээнд хамруулсан байдал зэрэг шалгуураар үнэлнэ. Хувь хүний төлөвлөгөөг дээрх шалгуур үзүүлэлтүүдээр 4 хүртэл оноогоор дүгнэдэг. Хувь хүний төлөвлөгөөний дундаж үнэлгээг бүсээр болон албаны түвшинд гүйцэтгэлийн чанарын холбогдолтой 5 чухал үзүүлэлтийг гарцын 13, орцын 30 үзүүлэлтээр хийдэг.

Салбар нэгж, кейстэй ажиллах ажилтны хувьд: кейстэй ажиллах ажилтны тогтвор суурьшил, кейс ажилтанд ногдох ажил хайгчийн тоо, нэг ажил хайгчид зарцуулах дундаж хугацаа, амжилттайгаар ажилтай болсон ажил хайгчийн түвшин салбар нэгжээр болон кейс ажилтнаар, нэг ажил хайгчид ногдох сул чөлөөтэй ажлын байрны тоо, бүртгэгдсэн сул чөлөөтэй ажлын байрны ажилтнаар хангагдсан хувь гэх мэт.

сайн туршлага 7: Австрийн орон нутгийн албадыг баланс үнэлгээний картаар харьцуулах

Австрийн ХэА-ны баланс үнэлгээний картын зорилго нь орон нутаг, бүсийн албадыг гүйцэтгэлийг хооронд нь харьцуулах юм. гүйцэтгэлийн энэхүү арга хэрэгсэл нь ХэА-ны гүйцэтгэлийг олон талаас нь үнэлдэг. 25 шалгуур үзүүлэлтээр гарц, үйл ажиллагаа, идэвхтэй арга хэмжээнд дахин хамруулсан хувь, ажил олгогчид үзүүлэх үйлчилгээ, дуудлагын төвийн үйлчилгээ, удирдлагын үйл ажиллагаа зэрэг чанарт чиглэгдсэн зорилтуудыг үнэлнэ. Баланс үнэлгээний карт нь хүний нөөц, төсөв зэрэг голлох нөөц, орон нутгийн нөхцөл байдлыг харгалзан үздэг байна. энэ арга хэрэгслийг орон нутгийн 100 ХэА-ны гүйцэтгэлийн суурь түвшин болгон хэрэглэдэг. ХэА-ны гүйцэтгэлийг хоёр өөр арга зүй ашиглаж, тухайн албанаас “хүлээж байгаа үр дүн”-г тооцох, хоёр өөр кластерын албадыг хооронд нь харьцуулах, бүх албадыг үнэлэх тогтоосон тоон үзүүлэлтээр хэмжинэ. Баланс үнэлгээний карт нь өөрөө өөрийгөө чиглүүлэх хэрэгсэл төдийгүй улс, бүсийн албанаас орон нутгийн албадыг хянах хэрэгсэл болдог. үүний дагуу нэг кластерт байгаа гүйцэтгэл их, бага байгууллагыг тодорхойлж, гүйцэтгэлээ сайжруулах зорилгоор мэдлэгээ хуваалцахыг нь дэмждэг.


гол шалгуур үзүүлэлтийг нэгтгэн дүгнэх нь гүйцэтгэлийн менежментийг бий болгох төдийгүй, байгууллагын бүх түвшний удирдлагууд нөөцийг эрэмбийн дагуу зөв хуваарилах шийдвэр гаргахад чухал мэдээлэл болдог. гүйцэтгэлийн мэдээллийг төсвийн цагалбартай холбож чадвал мэдээллийг төсвийн үр ашгийг нэмэгдүүлэхэд ашиглаж болох юм.

сайн туршлага 8: Эстонийн урамшууллын тогтолцоо

эстонийн ХэА хэд хэдэн болзол хангасан ажилтнууддаа мөнгөн болон мөнгөн бус урамшууллыг олгодог. Урамшууллын тогтолцооны үндсэн зарчим нь урамшуулалд үндэслэн цалингаа хуваарилах зэргээр шударга, ил тод байх явдал юм. түүнчлэн жил бүр тэргүүний 10 зөвлөх, багийг шалгаруулж мөнгөн бус урамшуулал олгож байна.

үүний зэрэгцээгээр ХэА-наас зарцуулсан нөөц, үйл ажиллагаа, гарцын үзүүлэлтүүд хоорондын уялдааг гаргах кейс-үр дүнгийн анализыг байгууллага дотроо явуулж, ажил хайгчийг ажилд зуучилж, хөдөлмөрийн зах зээлд буцаан оруулахад ХэА/ХэА-ны салбар нэгжээс ямар хэмжээний зардал гаргасныг тооцно. илүү гүнзгийрүүлсэн шинжилгээгээр хүний нөөц, зардал, гарц буюу үйл ажиллагаа нь хөдөлмөрийн зах зээлд эргэн нэгтгэх хувь хамгийн өндөр байхад зохистой хэмжээнд байгаа эсэхийг үнэлнэ.

эцэст нь, ХэА-наас жил бүр ХЗЗ-ийн идэвхтэй хөтөлбөрүүдийн нөлөөллийн үнэлгээ хийдэг. дани зэрэг зарим орнууд шинэ арга хэмжээг бага хүрээнд туршиж, ХЗЗ-д үзүүлж байгаа нөлөөллийг үнэлсний дараа өргөжүүлж хэрэгжүүлдэг байна. Франц, герман Улсуудад шинээр хэрэгжүүлж байгаа ХЗЗ-ийн идэвхтэй хөтөлбөр, үйлчилгээг тогтмол үнэлж, хамгийн гүйцэтгэл сайн байгаад нь эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэн хуваарилдаг бөгөөд ажил хайгчдад бага нөлөө үзүүлж байгаа хөтөлбөрийн хүрээг хумьдаг. эдгээр нарийвчилсан нөлөөллийн үнэлгээг аутсорсинг байдлаар гэрээгээр гүйцэтгүүлнэ.


сайн туршлага 9: Данийн хөдөлмөрийн зах зээлийн зөвлөлөөс хийдэг нөлөөллийн үнэлгээ

данийн Засгийн газар ХЗЗ-ийн идэвхтэй хөтөлбөрүүдийн үр ашгийн талаар нотолгоо цуглуулах зорилгоор 2000-аад оны дунд үеэс санамсаргүй түүврийн байдлаар хянах тогтолцоог нэвтрүүлсэн байна. данийн хөдөлмөрийн зах зээлийн зөвлөл жилд дунджаар 2 хяналт явуулж үр дүнг судлаач нарын оролцоог хангах зорилгоор мэдлэгийн банкаар (тоо мэдээлэл цуглуулах, хурал уулзалт хийх, онлайн мэтгэлцээн хийх гэх мэт) дамжуулан түгээдэг. ихэнх нөлөөллийн үнэлгээ нь ажилд буцаж шилжихэд үзүүлсэн нөлөөллийг үнэлэхээс гадна зардал/үр ашгийн анализ хийж ямар хөтөлбөр ажилгүйдлийн түвшнийг бага зардлаар бууруулж байгааг үнэлнэ.

4.1.6. Ажил олгогчдыг оролцуулах

ЭЗХАБ-ын гишүүн орнуудад хийсэн судалгаагаар ажил олгогчидтой харилцаагаа хөгжүүлэх 2 төрлийн ерөнхий загвар байна. ХэА-ны зөвлөхүүд ажил олгогч, ажил хайгчидтай аль алинтай нь ажиллах, эсвэл ХэА-д ажил олгогчидтой харилцах асуудал хариуцсан ажилтан ажиллуулах хэлбэр байна. Франц Улсад ХэА-ууд томоохон компани, салбаруудтай ажилтан элсүүлэхэд нь туслалцаа үзүүлэх гэрээ байгуулж ажиллуулдаг. дээрх 2 загварт аль алинд нь давуу болон сул тал бий. Ерөнхий асуудал хариуцсан ажилтан нь үйлчлүүлэгчдээ ажлын байранд ажил зуучлах боломж сайн байхад нөгөө талаар ажил хайгчдаа илүү анхаарч, ажил олгогчидтой харилцахад хүндрэл гардаг.

үүнтэй адилаар ажил олгогчдын асуудал хариуцсан ажилтан ажил олгогчдод дэмжлэг үзүүлэхэд анхаарч, ажил олгогч ажил хайгчдыг хооронд холбоход эрсдэл үүсэж болно.

Аль ч загварыг ашигласан ажил олгогчдын оролцоог нэмэгдүүлэхэд Европын холбооноос хийсэн судалгаагаар дараах хэдэн зарчмыг анхаарах шаардлагатай. Юун түрүүн ХэА-ны ажилтнууд үйлчилж байгаа орон нутгийнхаа ХЗЗ-ийн ажил олгогчдын хэрэгцээг мэдэж байх шаардлагатай. үйлчлүүлэгчидтэй шууд харилцах ажилтнуудын сургалт, семинарыг тогтмол хийх. Ажил олгогчид үзүүлэх үйлчилгээний үр ашиг, үр нөлөөний хоорондын тэнцвэрийг хангахуйцаар ажил олгогчидтой харилцах арга хэлбэрийг оновчтой хослуулах- биечлэн уулзах, утсаар холбогдох гэх мэт.

4.1.7. төгсөгчид болон ажлын байруудыг холбох

Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт болон ерөнхий болон их дээд боловсролоор олгогдож буй сургалт нягт уялдаатай байх нь чухал гэдгийг олон улсын сайн туршлагууд харуулж байна. ихэнх тохиолдлуудад боловсролын системээр буюу их дээд сургууль болон мэргэжлийн боловсрол сургалтаар олгож буй ур чадвар болон


компаниудын зарлаж буй ажлын байранд тавигдаж буй ур чадварууд хоорондоо тохирохгүй байна. төгсөгчид болон нээлттэй ажлын байрны нийцлийг хангахын тулд боловсрол болон хөдөлмөр эрхлэлтийн салбаруудыг нягт уялдаа холбоотой байлгах ёстой.

сайн туршлага 10: Алма лаурейгийн Ажилд зуучлах үйлчилгээ

Алмалаурейгийн ажилд зуучлах үйлчилгээ нь хамтын ажиллагаатай их сургуулиудыг төгсөж буй шинэ төгсөгчид хөдөлмөрийн зах зээлд нэвтрэхэд нь туслах үйлчилгээг италийн хуулийн дагуу үзүүлдэг.

• Зуучлалын платформ: Алмалаурейгийн зуучлалын платформ нь их сургуулийн ажилд зуучлах төвийг олон төрлийн үйлчилгээгээр дэмждэг бөгөөд 50 гаруй их сургуулиуд уг платформыг ашигладаг. тус платформ дээр их сургуулиуд зөвхөн тухайн сургуулийн оюутнууд хандаж болохуйцаар нээлттэй ажлын байрны заруудыг нийтэлдэг. Уг платформ нь сургуулийн ажилд зуучлах төвүүдэд хандаж байгаа оюутнууд болон компаниудыг бүртгэх, зуучлал хийх, хайж буй мэргэжилтнийг сонгон шалгаруулах зэрэг боломжуудыг олгодог.

• Ажлын байр болон дадлага ажлын зарын самбар: үүнийг идэвхжүүлэх линк нь зуучлалын платформтой холбогдсон байдаг ба энэхүү зарын самбар нь компаниуд нээлттэй ажлын байр, дадлага болон хичээлээс гадуурх нэмэлт сургалтуудын зараа нийтлэх боломж олгодог. Ажлын зарыг тухайн компани бэлдэх боловч тухайн их сургуулийн зуучлалын албаны ажилтан зөвшөөрөл олгож байж нийтлэгдэнэ.

• Дадлагын модуль: энэхүү модуль нь сургалтын гэрээ, төслүүдийг үүсгэх, хэвлэх болон зөвшөөрөх хэсгүүдтэй. дадлагын ажлын сунгах болон түдгэлзүүлэх зэргийг удирдана. дадлагажигчаас болон компанийн зааварлагчийн үнэлгээг автоматаар цуглуулдаг бөгөөд энэхүү модулийг тусад нь идэвхжүүлнэ.

• Арга хэмжээний модуль: Зуучлалын платформд туршилтаар нэмсэн энэхүү модуль нь бусад бүрдүүлэлтийн арга хэмжээ (оюутан, төгсөгчдийн болон компаниудын уулзалт)-нүүдийг дэмжиж ажилладаг. Ярилцлага, арга хэмжээ эхлэхээс өмнө оюутнууд болон төгсөгчид товч намтраа илгээх боломжтой буланг компани өөрөө үүсгэж болно. Компани тэдний товч намтартай урьдчилж танилцаж үнэлээд уг арга хэмжээнийхээ үеэр ганцаарчилсан ярилцлагуудыг голдуу хийдэг. Харин оюутнууд болон төгсөгчдийн хувьд уулзахыг хүссэн компаниа урьдчилж сонгоод тухайн өдрөө уулзаж болдог. энэхүү модуль нь одоогоор хоёр хувилбартай байгаа ба анхан буюу хэрэглэхэд хялбар, хурдан идэвхжүүлж болдог хувилбар. нөгөө нь ахисан буюу хурдан, дэвшилтэт, нарийн функц, үйлчилгээнүүдтэй бөгөөд тусгай сургалт шаардлагатай хувилбар юм.


4.2. Мэдээллийн систем

Дэлхийн хэмжээнд дээрх бүх чиг үүргийг үр дүнтэйгээр дэмжих стандартчилагдсан нээлттэй эхийн (open-source) эсвэл арилжааны хэлбэртэй мэдээллийн системийн менежмент байх боломжгүй юм. иймд мэдээллийн системийн менежментэд олон төрлийн дэд бүрэлдэхүүн хэсэг багтах шаардлагатай: ХэА-ны үндсэн мэдээллийн систем; ажилгүй иргэн, ажил олгогчидтой харилцах, үйлчилгээ үзүүлэх; хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр, арга хэмжээнд мониторинг үнэлгээ хийх; түүнчлэн дотоод үйл ажиллагааны гэх мэт. ихэнх тохиолдолд мэдээллийн системийн менежментийг тухайн байгууллага, Засгийн газрын агентлагийн тавих шаардлага, бодлого, нөхцөл байдлаас хамааран өөр өөрөөр хөгжүүлдэг. Хэрэглэж байгаа мэдээллийн системүүд ихэнхдээ дотооддоо хөгжүүлсэн, хөгжлийн үе шатууд нь ялгаатай, үндэсний хууль тогтоомжоос хамааран системийн функцүүд харилцан адилгүй хүрээг хамарсан байна.

4.2.1. Грекийн төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн алба

OAED буюу төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны шинэчлэл нь Молдав улсын нөхцөлтэй төстэй. грекийн хөдөлмөрийн зах зээлийн бодлого нь хөтөлбөрийн дизайн, хэрэгжүүлэх хэлбэрийнхээ хувьд шинэчлэл хийхэд чиглэгдсэн байна. Европын холбооны орнуудын адилаар грек улс урьдчилан төлөвлөөгүй хэлбэрээс ХЗЗ-ийн идэвхтэй хөтөлбөр, арга хэмжээг илүү системтэй удирдахаар өөрчилсөн. Хөдөлмөр, нийгмийн хамгаалал, нийгмийн эв нэгдлийн яамнаас боловсруулсан ХЗЗ-ийн идэвхтэй хөтөлбөр, арга хэмжээг шинэчлэх Стратегийн хүрээний зорилго нь: (i) ХЗЗ-ийн идэвхтэй хөтөлбөр, арга хэмжээг ажилгүй иргэнд тогтмол, өөрт нь тохирсон хэлбэрээр хэрэгжүүлэх шинэ загварт шилжих (ii) ажилгүй иргэнд зөвлөгөө өгөх үйлчилгээ (профайлинг оруулна)-г дэмжих, үнэлэх, зохистойгоор чиглүүлэх зорилгоор бэхжүүлэх.

OAED-аас Мэдээллийн системийн менежмент (OPS)17-ийг үндсэн үйл ажиллагаагаа дэмжих мэдээллийн технологийн суурь болгон ашиглаж байна. мэдээллийн системийн дэд бүтцэд суурилан олон төрлийн үйлчилгээ (э-үйлчилгээ болон портал)-г хэрэгжүүлэн цаг хугацаа ихээр шаарддаг үйл ажиллагааг автоматжуулснаар ажил мэргэжлийн зөвлөхүүдээс ажилгүй иргэн, ажил олгогчдод чанартай үйлчилгээ үзүүлэх боломжтой болсон. Уг мэдээллийн системийн функц маш өргөн, хэрэгжилтийн хувьд өндөр түвшинд хүрсэн төдийгүй ХэА-ны үйл ажиллагаа (үндсэн бүртгэл, ажилгүй иргэний профайл бүрдүүлэх, хувь хүний төлөвлөгөөг удирдах, ажилгүйдлийн тэтгэмж олгох, ХЗЗ-ийн идэвхтэй болон идэвхгүй арга хэмжээ, хөтөлбөрт хамрагдах хүсэлт, анкетаа электрон байдлаар илгээх, ажилгүй иргэний картыг шинэчлэх гэх мэт)-г бүрэн нэгтгэсэн байна. ХЗЗ-н идэвхтэй арга хэмжээ, хөтөлбөрт дэмжлэг үзүүлэх, хялбаршуулахын тулд OPS-мэдээллийн системтэй харилцан уялдаатай ажилладаг хэд хэдэн мэдээллийн системээр дамжуулан хөтөлбөр, арга хэмжээний мониторинг, үнэлгээ хийж байна.

17 OPS гэдэг нь “мэдээллийн системийн менежмент” гэсэн грек үгийн товчлол юм.


OAED-ын Мэдээллийн систем нь дэд систем, порталаар дамжуулан ажилгүй иргэн, ажил олгогчид тухайлсан э-үйлчилгээг үзүүлж байна. ингэхдээ мэдээллийн бааз болон харилцан уялдаатай ажилладаг бусад төрийн байгууллагын тоо, мэдээллийг ашиглан автомат (хагас автомат) байдлаар статус, холбогдох мэдээллийг шинэчилнэ. Сүүлийн үед мэдээллийн системийг өргөжүүлэн онлайн байдлаар профайлинг хийж, ажил мэргэжлийн зөвлөхүүдэд ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, хөтөлбөрт хамрагдах шаардлагатай иргэнийг сонгоход үр дүнтэй хэрэгсэл болсон байна. үүний зэрэгцээ Хөдөлмөр, хүний нөөцийн үндэсний институт шаардлагатай мэдээлэлд нэвтрэн хөдөлмөрийн зах зээлийн дүн шинжилгээ хийх боломжтой.

Сургалтын менежментийн бүхий л үйл явцыг дэмжихэд чиглэгдсэн мэдээллийн системээр дамжуулан эрэлтэд суурилсан сургалтын хөтөлбөрийг зохион байгуулдаг. Систем олон үйлдэлтэй, нарийвчилсан мэдээллүүдийг бүртгэх боломжтой. Сургалтын хөтөлбөрийн зохицуулалт, суралцагч, сургалтын байгууллагууд болон дадлагажигч авдаг байгууллагын мэдээлэл уг системд төвлөрч байна. Сургалтын хөтөлбөрийн тодорхойлолт, зарлал, бүртгэлийн хуудас, сургалтын байгууллагуудын санал (хөтөлбөрийн тодорхойлолт), бүртгэл, анги зохион байгуулалт, хичээлийн хуваарь, ирцийн бүртгэл, үнэлгээ, дүн, төлбөр, баримт бичгийн хуулбарууд (гэрээ, хөтөлбөрт бүртгүүлсэн гарын үсэг гэх мэт) зэрэг ажлын бүхий л явцад систем дэмжлэг үзүүлдэг. энэ нь сургалтын хөтөлбөрийг зохицуулах, сургалт явуулах байгууллагуудын өдөр тутмын үйл ажиллагаанд дэмжлэг болох сайн арга хэрэгсэл төдийгүй мониторинг хийх, мэдээлэл боловсруулах чухал мэдээллийн бааз болж байна.

Мэдээллийн системийн удирдлага нь э-үйлчилгээ болон харилцагчийн үйлчилгээний үндсэн хэрэгсэл (CRM18) төдийгүй цалингийн татаасны дэмжлэг олгоход үүнийг ашиглаж байна. Харилцагчийн үйлчилгээний хэрэгсэл нь хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны дахин инженерчлэлийн хүрээнд хөгжүүлэлт хийгдэж байна. Уг хэрэгслээр дамжуулан ажилгүй иргэн, ажил олгогчидтой харилцах, тухайн иргэнд тохирсон үйлчилгээг хөдөлмөр эрхлэлтийн албанд байгаа бүртгэлд суурилан үзүүлдэг. Ажил олгогчийн бүртгэлийг харилцан уялдаа бүхий бусад гадаад системүүдийн мэдээллээр баяжуулж байна.

Мониторинг, үнэлгээг үр дүнтэй байлгах шаардлагын үүднээс хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхтэй арга хэмжээний шинэчлэлийн хүрээнд тайлагналтын сайжруулсан механизмыг19 нэвтрүүлж байна. мэдээллийн систем нь “Шилжилтэд суурилсан систем” бөгөөд тайлагналтын хувьд тавигдаж байгаа өндөр шаардлагад нийцэхийн тулд Бизнесийн ухаалаг системийг төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны шинэчлэлийн хүрээнд бий болгожээ. энэхүү мэдээллийн систем хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны бүх мэдээллийн системүүдээс тайлагналтад шаардлагатай мэдээлэл цуглуулж, ашиглаж байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны мэдээллийн

18 CRM is at the final stages of data migration with OPS and will complement it at a later stage.19 Generation of indicators and provision of an automatic alerting mechanism based on these indicators.


системийн Захиргааны мэдээллийг тоо мэдээлэл цуглуулж хадгалах, дүн шинжилгээ хийдэг байхаар өргөжүүлэн хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхтэй арга хэмжээний мониторинг, үнэлгээ хийх шинэ тогтолцооны суурь дэд бүтэц болгон хөгжүүлэх юм.

сайн туршлага 11: грекийн төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны мэдээллийн системийн хянах самбар

4.2.2. Зуучлалын механизм

Ажилгүй иргэний ур чадварт тохирсон сул чөлөөтэй ажлын байранд зуучлах, түүнчлэн ажилгүй иргэний ур чадварын зөрүү болон хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхтэй арга хэмжээг уялдуулах нь үр дүнтэй зуучлалын механизмын хамгийн чухал бүрэлдэхүүн хэсэг юм. энэ хэсэгт компьютерт суурилсан шийдлүүд дараах хэд хэдэн элементийг хамруулдаг: тухайн ажил, мэргэжилд шаардагдах ур чадвар, мэргэшил, туршлагын нарийвчилсан жагсаалт гаргах; хувь хүн өөрийн ур чадвар, сонирхол, чадавхыг үнэлж, сонирхсон ажил, мэргэжилтэйгээ харьцуулах; хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхтэй арга хэмжээнд хамрагдах шалгуур, боломжийн талаарх мэдээллийн сан гэх мэт. энэ талаарх олон улсын туршлагуудыг дор тоймлов.


сайн туршлага 12: Зуучлалын механизмын жишээнүүд

Хамгийн алдартай, сайн жишээ бол АнУ-ын Хөдөлмөр, хөдөлмөр эрхлэлт, сургалтын департментын O*Net20 юм. гэхдээ маш олон үйлдэлтэй, өргөн хүрээний эх үүсвэртэй учир ихэнх орнуудад хэрэглэхэд хүндрэлтэй.

Шотландын Засгийн газраас санхүүждэг миний Хөдөлмөрийн ертөнц (My World of Work)21 портал хувь хүний ур чадвар, ажилд зуучлах үйлчилгээ, сургалтад хамрагдах боломж хайх зэргийг багтаасан байна.

CEDEFOP22-ын хийсэн судалгаанд дурдсанаар Бельги Улсад чадамжид суурилсан зуучлалыг23 2010 оноос нэвтрүүлж эхэлсэн байна. үүний гол зорилго нь ажилгүй иргэний ур чадварыг хөдөлмөрийн зах зээлийн хэрэгцээнд нийцүүлэн вебд суурилсан байдлаар зуучлах явдал юм. Сул чөлөөтэй ажлын байрны мэдээллийн баазыг ихэнх ажил мэргэжилд шаардах ур чадварын мэдээллийг агуулсан бааз (Флемишийн нийгэм, эдийн засгийн зөвлөлөөс бий болгосон)-тай хослуулснаараа шинэлэг болсон байна. Ажил хайгчид уг програмд өөрийнхөө ур чадварын мэдээллийг оруулна (өмнөх ажлын туршлага, эзэмшсэн боловсролд үндэслэн тухайн хүнд тохирох ажлыг санал болгоно). иргэний өргөдлийг сул чөлөөтэй ажлын байрны ур чадварын шаардлагатай харьцуулан оноогоор эрэмбэлэн зуучлах бөгөөд ур чадвар, хувь хүний хөгжлийн боломжуудыг санал болгоно. Ажлын байранд шаардагдах чадамжийн талаас илүүг хангаж байгаа тохиолдолд тухайн ажлын байрыг ажилгүй иргэнд санал болгох зарчимтай. энэхүү зуучлалын систем Бельгийн бусад хэсгүүдэд ч үр дүнтэй болох нь батлагдсан байна. мальтын хөдөлмөр эрхлэлтийн алба Jobsplus24 ажилгүй иргэнийг сул чөлөөтэй ажлын байранд зуучлах төстэй системийг хэрэглэж байна. техникийн хувьд хүний оролцоогүйгээр сервер, системийн тусламжтайгаар зуучилдаг.

чехийн Боловсрол, ажлын веб порталаас ажилгүй иргэнд сул чөлөөтэй ажлын байранд зуучлагдахад шаардагдах мэргэшлийн талаарх мэдээллийг авч болно. мэргэжлийн боловсрол, сургалтын хөтөлбөр болон сул чөлөөтэй ажлын байрны мэдээллийг санал болгодог байна. Зуучлалын явцад ажил хайгчийг тохиромжтой ажлын байранд чиглүүлж, шаардлагатай бол мэргэшлийн ур чадвар эзэмших боломж олгоно. Уг вебээс сул чөлөөтэй ажлын байр, сургалтууд, сургалтын байгууллагууд, ажил мэргэжлийн тодорхойлолтын мэдээлэлтэй холбогдож, мэргэшлийн үндэсний хүрээнд ажил хайгчийг хамруулдаг байна. 2014 оны 4 дүгээр сарын байдлаар уг порталд 10 мянга орчим бүртгэлтэй хэрэглэгчид 800 ерөнхий мэргэжлийн 20 мянган ажлын байр санал болгосон бөгөөд 2000 сургалт зохион байгуулагдаж, 500 мэргэшлийн шалгалт авсан байна.

2021222324

20 https://www.onetonline.org/21 https://www.myworldofwork.co.uk/learn-and-train22 Cedefop (2018)23 https://www.vdab.be/24 https://jobsplus.gov.mt/


дадлагажигч ажилтнаар зуучлах үйлчилгээний нэг жишээ нь их Британийн төгсөгчдийн сан25 юм. энэ хөтөлбөрийн зорилго нь их сургуулийн шинээр төгсөгчдийг их Британийн төрийн болон хувийн, сайн дурын байгууллагуудад дадлагажигчаар ажиллуулахад чиглэгддэг. Хувь хүн мэргэжил, ажлын байршил зэрэг шалгуураар хайлт хийх боломжтой. Ажил олгогчид дадлагажигч ажилтан авах хүсэл гаргахдаа тогтоосон нөхцөлийн дагуу шалгуураа ил тод байдлаар зарлах үүрэгтэй.

25

4.2.3. Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний ажилтны ажил хайгчдад үйлчилгээ үзүүлэх ажлын ачааллыг бууруулах

- Ажилгүй иргэнийг ХЭА-д бүртгэх (дахин бүртгэх). нарийвчилсан анкет (боловсролын түвшин, ур чадвар, чадамж, ажлын туршлага, сертификат, ажлын амжилт) гэх мэт шаардлагатай баримт бичгийг програмд шинээр оруулах, шинэчлэх ажлыг хялбарчлах, ялангуяа онлайн байдлаар хийдэг байх.

- Профайлинг хийх, үүний үр дүнгээр хувь хүний хөгжлийн төлөвлөгөөг боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх. Ажилгүй иргэний шаардлагатай бүх мэдээллийг албан ёсны мэдээлэлтэй онлайн тулгалт хийж, ХэА-ны үйл ажиллагааг цаасгүйгээр явуулахад дэмжлэг үзүүлэх.

- Ажил мэргэжлийн зөвлөх, ажилгүй иргэдэд зуучлалын үр дүнтэй арга хэрэгслээр дамжуулан туслах. Зуучлал гэдэгт ажилгүй иргэнийг ур чадварт нь тохирсон ажлын байранд зуучлахаас гадна ажилгүй иргэний хувь хүний хөгжлийн төлөвлөгөөний үр дүн, анкетад үндэслэн ур чадварын зөрүүг арилгахаар ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, хөтөлбөрт хамруулахыг ойлгоно. ижил төстэй механизмыг үйлчлүүлэгчийг нийгмийн халамж, эрүүл мэндийн зэрэг үйлчилгээнд хамруулахаар шилжүүлэхэд өргөжүүлэн ашиглаж болно. үүнтэй зэрэгцүүлэн зөвлөгөө өгөх үйл явцад мэдээллийн системийн удирдлага нь ХЗЗ-ийн мэдээлэл болон ХЗЗ-ийн ухаалаг системд суурилан дэмжлэг үзүүлнэ.

- Кейстэй ажиллах ажилтанд ХЭА-д ажилгүй иргэн бүртгэлтэй байх хугацаанд гаргасан ахицын талаар өргөн хүрээний ойлголт өгөх. Ажлын байртай болох хүртэлх хугацаанд ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, хөтөлбөрт хамрагдсанаар олсон амжилт (эзэмшсэн ур чадвар, сертификат, хувийн тайлангууд, ажил байдлын тодорхойлолт, бүртгэлээс хасагдсан шалтгаан, санхүүгийн мэдээлэл гэх мэт) зэргийг хамруулна. Кейстэй ажиллах ажилтнууд ажилгүй иргэнтэй харилцсан тухай тухайлбал, ажилгүйдлийн тэтгэмж авахаар сар бүр ирсэн тэмдэглэл, түүнчлэн ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, хөтөлбөрт хамрагдалтад мониторинг хийхдээ мэдээллийн системийг ашиглах боломжтой байх шаардлагатай.

25 https://graduatetalentpoolsearch.direct.gov.uk/gtp/index


- Үйлчлүүлэгч нарт дохио, санамж, мэдээлэл хүргэх боломжтой байх. мэдээлэл түгээх э-шуудан, Web Access, мессеж, автомат мессеж зэрэг төрөл бүрийн хэлбэрүүдийг ашиглахад анхаарах. эдгээр мэдээлэл нь бүртгэлтэй иргэнийг ХэА-ны бүртгэл (ажилгүйдлийн тэтгэмж, ажлын байранд зуучлагдах боломж, ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, хөтөлбөрт хамрагдах гэх мэт)-ээс хасахтай холбогдоно.

- Уулзалтын цаг товлох, үйл явцын тэмдэглэл хөтлөх автомат систем. Уулзалт товлох, зөвлөхийн мэдээлэл, зөвлөгөө өгөх үйл ажиллагаа, ажлын ярилцлагад орох үйл явцын зохион байгуулалтыг автоматжуулах.

- Ажилгүйдлийн тэтгэмж тооцох модульд автоматаар холбогдох боломжтой байх. Ажилгүйдлийн тэтгэмж (ажилгүйдлийн тэтгэмжийг үндэсний нийгмийн даатгалын агентлагаас олгодог)-ийн хэмжээ, хугацааг тооцох, түүнчлэн тэтгэмж авагчид ажилгүйдлийг тэтгэмж олгогдож байгаа эсэхэд мониторинг хийх энэхүү модулийг ашиглах юм.

- Баримт бичгийн стандартчилагдсан загвар. Профайлинг хийх, тайлагнах, хамтын ажиллагааны гэрээ, хэлэлцээр хийх (үйлчлүүлэгч, үйлчилгээ үзүүлэгч, ажил олгогч, холбогдох байгууллагууд), гарсан ахицын тэмдэглэл, сертификат зэргийн загварыг үүнд хамааруулна.

4.2.4. Нийт үйлчлүүлэгч (ажил хайгч, ажил олгогч болон үйлчилгээ үзүүлэгчид)-д мэдээлэл түгээх онлайн платформ бий болгох

- Олон нийтэд порталыг нээлттэй болгож, хөдөлмөрийн зах зээлийн хөтөлбөрүүдийг сурталчлах. Уг порталаас сул чөлөөтэй ажлын байр, тэтгэмж, сургалтын хөтөлбөрийн дэлгэрэнгүй мэдээлэл, үйлчилгээ арга хэмжээнд хамрагдах иргэдийг чиглүүлэх, карьер, ажлын байран дахь сургалтад хамрагдах боломж, түгээмэл асуултуудын хариулт, өргөдлийн журам, сургалтын байгууллагууд болон ажил олгогчид зориулсан удирдамж, ХЗЗ-ийн хөтөлбөр бүрээр карьерын мэдээлэл, гомдол, маргаан шийдвэрлэх журам, цагийн хуваарь зэрэг мэдээллийг хөдөлмөрийн зах зээлийн тоглогчид (хөтөлбөрт хамрагдагчид, сургалтын байгууллага, ажил олгогч гэх мэт) хүргэх шаардлагатай. мөн порталаар дамжуулан онлайн байдлаар асуулт, гомдолд хариу өгдөг байх шаардлагатай.

4.2.5. Нийт хэрэглэгч (ажил хайгч, ажил олгогч болон үйлчилгээ үзүүлэгч)-д онлайнаар эхлэн нэвтрэх боломжтой байх

- ХЭА-д үйлчилгээ үзүүлдэг хөдөлмөрийн зах зээлийн оролцогч бүрд хувийн нэвтрэх хаяг олгох. үүгээр дамжуулан хэрэглэгчид ХэА-тай онлайнаар харилцан тайлан, нэхэмжлэл хүргүүлэх, төлбөр тооцоо хийх боломжтой юм. мэдээллийн системийг ашиглан хөдөлмөрийн зах зээлийн оролцогчид ХэА-тай харилцахтай холбоотой үүрэг (явцын тайлан, санхүүгийн тоон мэдээлэл,


захиргааны чиг үүрэг)-үүдийг дохио, санамж, мэдээллийг төрөл бүрийн хэлбэрээр (э-шуудан, Web Access, мессеж, автомат мессеж) хүргэх боломжтой.

Ажил хайгч

- Үйлчлүүлэгчийн хувийн хаяг үүсгэх. ХэА-ны порталаар дамжуулан хувь хүний товч анкетыг профайлингийн үр дүн, ур чадварын зөрүүг үнэлсэн байдал, хувь хүний төлөвлөгөө, зөвлөх болон үйлчлүүлэгчийн мэдээлэл, ажил олгогч, сургалтын байгууллагын тайлан, ажлын байран дээр дадлагажуулагчийн тайлангууд, гэрчилгээ зэргийн хамт байршуулдаг. дээр дурдсан мэдээллүүдийн загвар нь ХэА-ний мониторинг, үнэлгээний шалгуур үзүүлэлттэй харьцуулан үзэх боломжтой байх шаардлагатай.

- Ажилгүй иргэн онлайнаар зөвлөгөө, туслалцаа авах, хувиараа хөдөлмөр эрхлэх, бизнес эхлэхэд дэмжлэг авахаар хандах боломжтой байх. үүнд үнэлгээний алхам бүрд тэдний өргөдлийг автоматаар (электрон хэлбэрээр хийгдэх) шинэчлэгдэх үйл явц багтана.

- ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээнд хамрагдсан иргэдийн үйл ажиллагааны хяналт, мониторингд дэмжлэг үзүүлэх электрон арга хэрэгслээр хангах. электрон хэрэгсэл гэдэгт онлайнаар асуулга, судалгаа явуулах зэргийг ойлгоно. энэхүү системээр дамжуулан хөтөлбөрт хамрагдсан иргэд гомдол, хүсэлт гаргах боломжтой болно.

Ажил олгогчид

- Ажил олгогчид ажлын байрны зар өгөх, ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээнд хамрагдах хүсэлтээ онлайнаар гаргах механизм бүрдүүлэх. эдгээрт цалингийн татаас авах, үйлдвэрлэл дээрх сургалт хийх, дадлагажуулах хөтөлбөрт хамрагдах зуучлалыг ХэА-ны порталаар дамжуулан байнга хийх зэрэг багтана. Удирдлагын мэдээллийн систем нь өргөдлүүдийг үр дүнтэйгээр, цаг хугацаанд үнэлэх үүрэгтэй.

- Ажил олгогчид хайлтын боловсронгуй механизмыг ашиглан ажилгүй иргэдийн мэдээллийн сангаас тохирох ажилтнаа олж авах боломжтой байх. Удирдлагын мэдээллийн систем нь ажил олгогчдын хийсэн сонголтод үндэслэн зуучлалыг давталттайгаар хийх боломжтой байх шаардлагатай.

үйлчилгээ үзүүлэгчид

- Үйлчилгээ үзүүлэгчдийн онлайн хаяг бий болгох. энэ нь үйлчилгээ үзүүлэгчид ХэА-нд шаардагдах оролцогчдын бүртгэлийн хуудас, нэхэмжлэх зэрэг өөрсдийн гол мэдээллээ шинэчлэх боломжийг бүрдүүлдэг.


4.2.6. Захиргааны болон төлөвлөлтийн үйл явцыг идэвхжүүлэх

Стратегийн төлөвлөлт

- ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээний төлөвлөлтийг сайжруулах (зорилтод чиглүүлэх болон санхүүжүүлэх). үндэсний агентлаг болон салбар албадууд болон хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний жилийн худалдан авалтын төлөвлөгөөг үүнд хамааруулна.

- Мэргэжлийн сургалтын хэрэгцээг тодорхойлох болон ХЗЗ-ийн бусад арга хэмжээг зорилтод чиглүүлэх. үүнийг хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн систем, ХЗЗ-ийн ухаалаг системд холбогдсоноор хэрэгжүүлнэ.

Арга хэмжээ ба үйлчилгээ

- Сургалтын байгууллага, ажил олгогчдоос сургалтын хөтөлбөрийн менежмент, сургалцагчидтай харилцах түүнчлэн холбогдох тайлагналтын үр дүнтэй арга хэрэгсэл бий болгох. ХэА-ны мэргэжилтнүүд уг арга хэрэгслээр дамжуулан сургалтын хуваарь, хичээл таслалт, гэрчилгээ олгох, сургалтын үр дүн, шалгалт зэрэг сургалтын бүхий л үйл явцыг удирдах, хяналт тавих боломжтой юм.

- Мэдээллийн менежмент, тайлагналтын дэвшилтэт арга хэрэгсэл ашиглан ХЭА-ны ажилтнууд ХЗЗ-ийн идэвхтэй бүх арга хэмжээг удирдахад дэмжлэг үзүүлэх. энэ нь ХэА-ны өдөр тутмын үйл ажиллагаа (хийх ажлын жагсаалт, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын явцын тайлан, хүлээн авах/буцаах үйл явц, санхүүгийн менежмент, хөтөлбөрүүдийн үйл ажиллагааны мониторинг, автомат сануулга)-г дэмжлэг болох юм.

- Иргэд болон үйлчилгээ үзүүлж байгаа байгууллагуудад тэтгэмж, тусламж олгох. төлөвлөгөөт хуваарь, урьдчилан тохируулсан үзүүлэлтийн дагуу ирүүлсэн баримт бичгийг хянасны үндсэн дээр олгоно. Цахимаар төлбөр хийх хуваарийг бий болгож, үүнийг олгох эрх бүхий байгууллагуудад шилжүүлнэ. түүнчлэн энэ системээр төлбөр хийгдсэн эсэхэд хяналт тавина.

үйлчилгээ үзүүлэгчидтэй харилцах

- Үйлчилгээ үзүүлэхээр зөвшөөрөгдсөн үйлчилгээ үзүүлэгчдийн (сургалт, нөхөн сэргээлт гэх мэт) бүртгэлийг байршуулж, тогтмол сайжруулж байх. үйлчилгээ үзүүлэгч цахимаар бүртгүүлэх, түүнчлэн бүртгэлээс хасагдсан тохиолдолд үндэсний хөдөлмөр эрхлэлтийн албанд эсэргүүцэл бичих боломжоор хангагдсан байх шаардлагатай. Шаардлагатай бүх бичиг баримтын тулгалтыг албан ёсны эх үүсвэрээс хийж, ХэА-ыг цаасгүй үйл ажиллагааг явуулахыг дэмжинэ.

Засаглал (мониторинг, үнэлгээ, аудит, гомдол шийдвэрлэх механизм

- ХЭА-ны мэргэжилтнүүдэд дэмжлэг үзүүлэх. ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ,


үйлчилгээний аудитын үйл ажиллагааг автоматжуулан хялбаршуулах (үйлчилгээ үзүүлэгчдээс ирүүлсэн мэдээллийг цахимаар тулгалт хийж шалгах), газар дээр нь хяналт хийх механизмд (аудитын менежмент, ХэА-ны удирдлагаас хийсэн шалгалтын ажиллагаанд мониторинг хийх, аудитын тайланг мэргэжилтнүүд цахимаар хүргүүлэх) зохицуулалт үүнд багтана.

- ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, үйлчилгээг үзүүлэх шинэ загварт нийцүүлэн мониторинг, үнэлгээ хийхэд дэмжлэг үзүүлэх. энэ хэсэгт сургалтын үйлчилгээ үзүүлэгчдийн тоо, онолын сургалтад хамрагдагчдын тоо, ажлын байранд зуучлагдсан хүний тоо, сургалтаа дүүргэж гэрчилгээ авсан хүний тоо, тухайн хугацаанд ахиц гаргасан хүний тоо зэрэг үндсэн мэдээллийг хүйсээр нарийвчлан гаргах шаардлагатай. үүний зэрэгцээ ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, үйлчилгээнд мониторинг, үнэлгээ хийхдээ зөвхөн хөтөлбөрт бүрэн хамрагдсанаар бус ур чадвар, хөдөлмөр эрхлэлтийн үр дүнг авч үзнэ.

- Байгууллагын менежмент, гүйцэтгэлийн мониторингд дэмжлэг үзүүлэх. Хэ-ийн үйлчилгээний ажилтнуудын ажлын ачаалалд мониторинг хийх (боломжтой бол дахин чиг үүрэг хуваарилах), Хөдөлмөр эрхлэлт, халамжийн байгууллагын гүйцэтгэлд мониторинг хийх, хувь хүний ажлын үр дүн, бүтээмжийг үнэлж, урамшуулах, сургалтын хэрэгцээг тодорхойлох зэрэг хүний нөөцийн шийдвэр гаргахад дэмжлэг үзүүлнэ.

- ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, үйлчилгээнд тавих дээд шатны хяналт, мониторинг хяналтын самбар, санамжийн механизмыг бүрдүүлэх. энэ нь Хөдөлмөрийн яам болон ХэА-ны удирдлагын багийн үйл ажиллагаанд чиглэгдэнэ.

- Хиймэл оюун ухаан зэрэг дэвшилтэт технологийн хэрэглээг нэмэгдүүлэх. ХЗЗ-ийн идэвхтэй арга хэмжээ, үйлчилгээний үр дүн, хэрэгжилтийг сайжруулахад тоон мэдээлэлд үндэслэн дүн шинжилгээ, зуучлал хийх, таамаглалын загвар ашиглаж байх зэргийг үүнд багтаан ойлгоно.

- Гомдол шийдвэрлэх үр дүнтэй механизмыг бий болгох. энэ нь төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн албанаас хөдөлмөрийн зах зээлд оролцогчдод үзүүлж байгаа үйлчилгээний ил тод, хариуцлагатай байдлыг нэмэгдүүлэх боломж олгодог. ХэА-ны портал, ХЗЗ-ийн ухаалаг систем, үйлчилгээ үзүүлэгчдийн хувийн хаяг, э-шуудан, ХэА, утас зэрэг олон сувгийг ашиглах бөгөөд гомдол гаргагч нэрээ нууцлах боломжтой байхаар зохицуулна. ХЗЗ-ийн ухаалаг системээр дамжуулан эрэмбэлэн ангилж, гомдлыг холбогдох байгууллагад уламжлах, гомдол хүлээн авсан, шийдвэрлэлтийн явцын талаар мэдэгдэнэ. түүнчлэн гомдлыг шийдвэрлэхдээ хувь хүний нууцлалыг хадгалж, ямар нэгэн ялгаварлалгүй, ил тод байдлаар шийдвэрлэсэн эсэхийг хянах механизмыг бүрдүүлэх, өмнө ирсэн гомдол, тэдгээрийн мөрөөр авсан арга хэмжээний талаар мэдлэгийн бааз бий болгох шаардлагатай.


5. ЗӨвлӨМЖ

5.1. Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн шинэ систем (LMIS)

ХЗЗМС-ийг шинээр хөгжүүлэх шаардлагатай. 3.3 дахь хэсэгт хийгдсэн үнэлгээнд үндэслэн одоо ашиглаж байгаа ХЗЗмС-ийн платформ хоцрогдсон тул шинэ мэдээллийн систем бий болгон хөгжүүлэх шаардлагатай юм.

Зураг 9: ХЗЗМс-ээр дамжуулан хөдөлмөрийн зах зээлийн оролцогчдод үзүүлэх үйлчилгээ

Хэ-ийн бүх хөтөлбөрүүдийн талаар нарийвчилсан мэдээлэл өгөх.Бүртгэл/дахин бүртгэх, онлайнаар мэдээллийг баталгаажуулах.Анкет бичих, анкетийг иргэний гаргасан ахицаар байнга баяжуулах .Профайлинг хийх, зөвлөмж өгөх/Хувийн төлөвлөгөө гаргах.Хүлээх үүрэг болон ажлын байрны талаар мэдээлэл, санамж хүргүүлэх.Анкет, гаргасан ахицын талаарх тэмдэглэл үзэх.Хэ-ийн хөтөлбөрүүдэд хамрагдах хүсэлтээ онлайнаар гаргах.Хэ-ийн хөтөлбөрүүдийг үнэлэх, онлайнаар гомдол, саналаа гаргах.Ажил олгогчтой уулзалт товлох.Ажилгүйдлийн тэтгэмж.

50

төвтэй–бүх мэдээлэл, үйлчилгээ, арга хэрэгслээ ажилгүй иргэнийг эхлэлийн цэг болгон авч үзэх зарчмыг хэрэгжүүлснээр кэйс менежментийг үр дүнтэйгээр хэрэгжүүлэхэд чиглэгдэнэ.

Зураг 9: ХЗЗМС-ээр дамжуулан хөдөлмөрийн зах зээлийн оролцогчдод үзүүлэх үйлчилгээ

Эх үүсвэр: Зохиогч, 2020 оны 1 дүгээр сар.

Юуны өмнө ХЗЗМС-ийг шинээр болон шинэчлэн хөгжүүлж ажил хайгчдад эхлэлийн цэг болгох. ХЗЗ-ийн шинэ мэдээллийн систем нь ажил хайгчдад ХЭА-аас санал болгож байгаа үйлчилгээ, хөтөлбөрийн талаар (тэтгэмж, тусламж, сургалтын хөтөлбөр, үйлчлүүлэгчдэд чиг баримжаа олгох, карьерын мэдээлэл, ажлын байран дээр сургалтад зуучлах, түгээмэл асуулт, хариултууд, хүсэлт гарах процесс) мэдээлэх, түүнчлэн хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээлэл (ХЗЗ-ийн барометрийн болон ажил

Ажил

хай

гч

ХЭ-ийн бүх хөтөлбөрүүдийн талаар нарийвчилсан мэдээлэл өгөх. Бүртгэл/дахин бүртгэх, онлайнаар мэдээллийг баталгаажуулах. Анкет бичих, анкетийг иргэний гаргасан ахицаар байнга баяжуулах . Профайлинг хийх, зөвлөмж өгөх/Хувийн төлөвлөгөө гаргах. Хүлээх үүрэг болон ажлын байрны талаар мэдээлэл, санамж хүргүүлэх. Анкет, гаргасан ахицын талаарх тэмдэглэл үзэх. ХЭ-ийн хөтөлбөрүүдэд хамрагдах хүсэлтээ онлайнаар гаргах. ХЭ-ийн хөтөлбөрүүдийг үнэлэх, онлайнаар гомдол, саналаа гаргах. Ажил олгогчтой уулзалт товлох. Ажилгүйдлийн тэтгэмж.

ХХҮГ

+ су

м хо

роон

ы а

жилт

ан

Профайлинг хийх, хувийн төлөвлөгөөний арга хэрэгслүүд. ХЗЗ-ийн мэдээлэл өгөх. ХЭА-нд ажилгүй иргэн бүртгүүлснээс хойш гаргасан ахиц дэвшлийг нэгтгэн харах. Ажилгүй иргэний ур чадвар, ажлын байр, эсхүл ажилгүй иргэний ур чадварын зөрүү болон ХЗЗ-ийн боломжит хөтөлбөрүүд хооронд зуучлал хийх. Үйлчлүүлэгчид тулгамдаж байгаа бэрхшээлд нийцүүлэн нийгмийн халамж, эрүүл мэндийн зэрэг бусад үйлчилгээнд хамруулахаар зөвлөмж өгөх. Цаг товлох, үйл явцын тэмдэглэл хийх. Гомдол шийдвэрлэх менежмент.

Ажил

олг

огчи

д

Сул чөлөөтэй ажлын байрны зар гаргах. Ажилтан хайх илүү нарийвчлан хайлт.

Үйлч

илгэ

э үз

үүлэ

гч

Худалдан авалт болон түгээмэл асуулттай холбоотой мэдээлэл. Онлайнаар хүсэлт гаргах, хамрагдах эсэхийг шалгах. Хамрагдах хүсэлт давтан гаргах. Хөтөлбөрүүдийн зохицуулалт-онлайнаар тайлан, нэхэмжлэх хүргүүлэх гэх мэт. Хэрэгжүүлэх үүргийн талаарх санамж, мэдээлэл хүргэх механизм. Төлбөр төлөх хэрэгсэл.

ХХҮЕ

Г+ Х

ХҮГ/

Х- ийн

мэрг

эжил

тнүү

д

ХЭ-ийн хөтөлбөрийг үр дүнтэйгээр зохицуулах. ХЭ-ийн хөтөлбөрүүдэд аудит хийх процесс. Төлбөр хийх.

ХХҮЕ

Г +

ХНХЯ

ХЭ-ийн хөтөлбөрийн жил бүрийн төлөвлөлт хийх, чиглүүлэх. ХЭ-ийн хөтөлбөрүүд (идэвхитэй ба идэвхигүй)-ийн үйл ажиллагааны мониторинг үнэлгээ.

50





Ажил

хай

гч


ХХҮГ

+ су

м хо

роон

ы а

жилт

ан


Ажил

олг

огчи

д


Үйлч

илгэ

э үз

үүлэ

гч


ХХҮЕ

Г+ Х

ХҮГ/

Х- ийн

мэрг

эжил

тнүү

д


ХХҮЕ

Г +

ХНХЯ


50





Ажил

хай

гч


ХХҮГ

+ су

м хо

роон

ы а

жилт

ан


Ажил

олг

огчи

д


Үйлч

илгэ

э үз

үүлэ

гч


ХХҮЕ

Г+ Х

ХҮГ/

Х- ийн

мэрг

эжил

тнүү

д


ХХҮЕ

Г +

ХНХЯ


50





Ажил

хай

гч


ХХҮГ

+ су

м хо

роон

ы а

жилт

ан


Ажил

олг

огчи

д


Үйлч

илгэ

э үз

үүлэ

гч


ХХҮЕ

Г+ Х

ХҮГ/

Х- ийн

мэрг

эжил

тнүү

д


ХХҮЕ

Г +

ХНХЯ


50





Ажил

хай

гч


ХХҮГ

+ су

м хо

роон

ы а

жилт

ан


Ажил

олг

огчи

д


Үйлч

илгэ

э үз

үүлэ

гч


ХХҮЕ

Г+ Х

ХҮГ/

Х- ийн

мэрг

эжил

тнүү

д


ХХҮЕ

Г +

ХНХЯ


50





Ажил

хай

гч


ХХҮГ

+ су

м хо

роон

ы а

жилт

ан


Ажил

олг

огчи

д


Үйлч

илгэ

э үз

үүлэ

гч


ХХҮЕ

Г+ Х

ХҮГ/

Х- ийн

мэрг

эжил

тнүү

д


ХХҮЕ

Г +

ХНХЯ


Ажил

хай

гч

ХХүг

+ су

м, х

ороо

ны а

жил

тан

ХХүЕ

г +

ХХүг

/Х-и

йн м

эргэ

жил

тнүү

д

ХХүЕ

г +

ХнХЯ

Ажил

олг

огчи

д

үйлч

илгэ

э үз

үүлэ

гчПрофайлинг хийх, хувийн төлөвлөгөөний арга хэрэгслүүд.ХЗЗ-ийн мэдээлэл өгөх.ХэА-нд ажилгүй иргэн бүртгүүлснээс хойш гаргасан ахиц дэвшлийг нэгтгэн харах.Ажилгүй иргэний ур чадвар, ажлын байр, эсхүл ажилгүй иргэний ур чадварын зөрүү болон ХЗЗ-ийн боломжит хөтөлбөрүүд хооронд зуучлал хийх.үйлчлүүлэгчид тулгамдаж байгаа бэрхшээлд нийцүүлэн нийгмийн халамж, эрүүл мэндийн зэрэг бусад үйлчилгээнд хамруулахаар зөвлөмж өгөх. Цаг товлох, үйл явцын тэмдэглэл хийх.гомдол шийдвэрлэх менежмент.

Сул чөлөөтэй ажлын байрны зар гаргах.Ажилтан хайх илүү нарийвчлан хайлт.

Худалдан авалт болон түгээмэл асуулттай холбоотой мэдээлэл.Онлайнаар хүсэлт гаргах, хамрагдах эсэхийг шалгах.Хамрагдах хүсэлт давтан гаргах.Хөтөлбөрүүдийн зохицуулалт-онлайнаар тайлан, нэхэмжлэх хүргүүлэх гэх мэт.Хэрэгжүүлэх үүргийн талаарх санамж, мэдээлэл хүргэх механизм.төлбөр төлөх хэрэгсэл.

Хэ-ийн хөтөлбөрийг үр дүнтэйгээр зохицуулах.Хэ-ийн хөтөлбөрүүдэд аудит хийх процесс.төлбөр хийх.

Хэ-ийн хөтөлбөрийн жил бүрийн төлөвлөлт хийх, чиглүүлэх.Хэ-ийн хөтөлбөрүүд (идэвхитэй ба идэвхигүй)-ийн үйл ажиллагааны мониторинг үнэлгээ.



Шинэ буюу шинэчлэгдсэн ХЗЗмС нь хөдөлмөрийн зах зээлд оролцогчидтой холбоотой үйл ажиллагааг бүртгэх төдийгүй ХэА-ны бизнес үйл ажиллагааны цаг хугацаа их зарцуулагддаг чиг үүргүүдийг автоматжуулах замаар хялбарчлах хэрэгтэй. түүнчлэн уг систем нь ХХүг/Х-ийн ажилтнуудын өдөр тутмын үйл ажиллагаанд дэмжлэг болох хэрэгсэл бөгөөд хэмнэгдсэн цагаа ажилгүй иргэн, ажил олгогчдод үзүүлэх үйлчилгээний чанарыг сайжруулах зарцуулах боломжтой болох юм. мөн энэхүү систем нь үйлчлүүлэгч төвтэй-бүх мэдээлэл, үйлчилгээ, арга хэрэгслээ ажилгүй иргэнийг эхлэлийн цэг болгон авч үзэх зарчмыг хэрэгжүүлснээр кэйс менежментийг үр дүнтэйгээр хэрэгжүүлэхэд чиглэгдэнэ.

Юуны өмнө ХЗЗМС-ийг шинээр болон шинэчлэн хөгжүүлж ажил хайгчдад эхлэлийн цэг болгох. ХЗЗ-ийн шинэ мэдээллийн систем нь ажил хайгчдад ХэА-аас санал болгож байгаа үйлчилгээ, хөтөлбөрийн талаар (тэтгэмж, тусламж, сургалтын хөтөлбөр, үйлчлүүлэгчдэд чиг баримжаа олгох, карьерын мэдээлэл, ажлын байран дээр сургалтад зуучлах, түгээмэл асуулт, хариултууд, хүсэлт гарах процесс) мэдээлэх, түүнчлэн хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээлэл (ХЗЗ-ийн барометрийн болон ажил олгогчдын судалгаа гэх мэтээр хязгаарлахгүй) өгөх олон нийтийн порталтай байх шаардлагатай. мөн уг систем нь ажил хайгчид өөрсдийн профайлаа үүсгэх, тогтмол шинэчлэх, өөрийн сонирхол, боломжийг харгалзан хайлтын систем ашиглан бүртгэгдсэн ажлын байр хайх, онлайн сургалт, мэдээллийн бусад файлуудад нэвтрэх боломжтой байна.

Хоёрдугаарт, ХЗЗ-ийн мэдээллийн шинэ систем нь ХХҮГ/Х-ийн мэргэжилтнүүдийн гүйцэтгэдэг маш олон тооны үйлдэл, үйл ажиллагааг автоматжуулах шаардлагатай. нэн тэргүүнд өмнөх хэсэгт дурдсанчлан бүртгэлийг боломжтой бол ажил хайгч өөрөө хийдэг байх хэрэгтэй. үүнтэй адилаар ажлын байрны мэдээллийг ажил олгогчид өөрсдөө, үйлчилгээ үзүүлэгчдийн мэдээлэл (оролцогчдын тоо, хамрагдалт, нэхэмжлэл гэх мэт)-ийг онлайнаар бөглөдөг болсноор ХХүг/Х-ийн хөдөлмөр эрхлэлтийн мэргэжилтнүүд ажлын цагаа илүү үр бүтээлтэй үйл ажиллагаанд зарцуулах боломжтой болно. Олон нийтэд зориулсан портал интерфейс, онлайн аппликейшнийг нэвтрүүлснээр ийм үр дүнд хүрэх юм. дараагийн дугаарт, ХЗЗ-ийн мэдээллийн шинэ систем ажилд зуучлалыг автоматжуулж, бүртгэлтэй ажилгүй иргэнд тохирох ажлын байр, ажил олгогчдод тохирох ажилтан санал болгох функцтэй байх шаардлагатай. Зуучлалын энэхүү алгоритм нь ХХүг/Х-ийн болон сум, хорооны мэргэжилтнүүд эрэлт, нийлүүлэлтийг холбон зуучлалд зарцуулах цагийг ихээхэн бууруулна. ХЗЗ-ийн мэдээллийн систем ажил хайгч, ажил олгогч аль алинд нь боломжит сонголт гарч ирэх тохиолдолд мэдэгдэж, хоорондоо шууд холбогдох функцийг бий болгох хэрэгтэй юм. төгсгөлд нь, үйлчлүүлэгч төвтэй аргачлалыг нэвтрүүлэхэд кейстэй ажиллах ажилтнуудын ажлыг зохион байгуулахдаа үйлчлүүлэгчийн файлыг тэдний үйл ажиллагаа, хөдөлмөр эрхлэлтийн хөтөлбөрт хамрагдсан байдал, ирц, бүрэн хамрагдсан эсэх, шинэ ур чадвар эзэмшсэн гэрчилгээ, ажил хайсан, ХХүг/Х-ээр зочилсон байдал зэргийг үндэслэн тогтмол шинэчилсэн байх шаардлагатай болно.


Гуравдугаарт, олон нийтэд зориулсан порталаар дамжуулан Хөдөлмөр эрхлэлтийн төрийн үйлчилгээнд хамрагдах боломжийн талаарх мэдээллийн ажил олгогч, үйлчилгээ үзүүлэгчдэд хүргэх. Ажил олгогчид ажлын байрны мэдээллээ бүртгүүлэх, тохирох ажилтан хайх, үйлчилгээ үзүүлэгчид мэдээлэл (оролцогчдын тоо, хамрагдалт, нэхэмжлэл гэх мэт)-ээ хүргэх, Хэ-ийн хөтөлбөрт оролцоход илүү нарийвчилсан мэдээлэл авах шаардлагатай бол ХХүг/Х-ийн мэргэжилтнүүдтэй холбогдох бололцоотой байх шаардлагатай.

Эцэст нь, ХЗЗ-ийн мэдээллийн шинэ систем нь ХХҮГ/Х-үүдэд цаашлаад ХНХЯамны хяналт шинжилгээ, үр дүнд суурилсан үнэлгээний соёлыг төлөвшүүлнэ. Хамгийн сүүлийн үеийн тоон мэдээлэл суурилан үр дүн, ирээдүйн хандлагыг тодорхойлоход мэдээлэл тогтмол цуглуулахад анхаарал хандуулах хэрэгтэй. ХХүЕг-аас хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөр, үйлчилгээний үр дүн, үр ашиг, түүнчлэн ХХүг/Х-үүд, тэдгээрийн мэргэжилтнүүдийн үйл ажиллагааны үр дүнд ХЗЗ-ийн мэдээллийн системээр дамжуулан мониторинг хийнэ. мониторинг үнэлгээний шалгуур үзүүлэлтийг сонгохдоо ХХүг/Х-ийн онцлогт (орон нутгийн ажилгүйдлийн түвшин, тухайн бүсийн ажил олгогч байгууллагын тоо, ажлын байрны эргэлт), нөөц орцын үзүүлэлт (ХХүг/Х-ийн кейстэй ажиллах мэргэжилтний тоо, бүртгэлтэй ажил хайгчийн тоо, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөрт хуваарилсан хөрөнгө гэх мэт), гүйцэтгэлийн (үр дүн, үр ашиг) үзүүлэлт болох бүртгэлтэй ажил хайгчдын ажлын байртай болсон хувь, тэдний ажлын байраа 3/6/12 сарын турш хадгалсан байдал, дундаж цалин хөлс гэх зэрэг үзүүлэлтийг ашиглана.

Удирдлагын мэдээллийн систем дизайн модульт хандлагатай байх шаардлагатай. өөрөөр хэлбэл мэдээллийн систем нь шинээр бий болгож байгаа ХЗЗ-ийн идэвхтэй, идэвхгүй хөтөлбөрийг дэмждэг, шинэ эрх зүйн орчинтой хялбараар нийцүүлэх механизмыг бий болгосон байх нь чухал. Зураг 9-д ХЗЗ-ийн мэдээллийн шинэ системээр дамжуулан хөдөлмөрийн зах зээлийн оролцогчдод үзүүлэх бүх үйлчилгээний жагсаалтыг харуулав.

5.2. Шийдвэр гаргах үйл явцад мэдээллийг системтэйгээр ашиглах

Бүх түвшинд шийдвэр гаргахад мэдээллийг ашиглах хэрэгтэй юм. өмнө дурдсанаар байгаа мэдээллээ системтэйгээр бүрэн ашиглахгүй байна. мэдээлэл цуглуулах үндсэн зорилго нь хүснэгт гаргаж, тайлан бичих явдал биш. Харин тоо, мэдээллийг шийдвэр гаргах, хөтөлбөр, үйл ажиллагаагаа сайжруулах, хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээг өргөжүүлэх, эсвэл хумих зорилгоор цуглуулдаг.


Зураг 10: Хяналт-шинжилгээ, үр дүнд суурилсан үнэлгээний соёл төлөвшүүлэх


Шинэ LMIS

ХнХЯ

ХХүЕг

ХХүг/Х

Бүртгэл: Ажил

хайгч/ажилгүй

иргэн

Сул чөлөөтэй

ажлын байрны бүртгэл

тохируулах

АЛХАМ4:Бодлогоболовсруулах:хөтөлбөр,төсөвбатлах,хамрагдах

иргэдийнтоогтогтоох

АЛХАМ2:ХХҮЕГ-ынХЗЗБМСхариуцсангазархолбогдохбүхүзүүлэлтийгнэгтгэх

АЛХАМ3:Процесс,хэрэгжилт,үрдүндмониторингхийх АЛХАМ1:Ажилхайгч,ажилолгогчөөрийгөө

бүртгүүлэх,шаардлагатайтохиолдолдлХХҮГ/Хэлтэсбүртгэлхийх

Нэгд, ХХҮГ/Х-ийн түвшинд хяналтын самбарыг мэргэжилтнүүд орон нутгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн тухайн цаг хугацаан дахь хэрэгцээг ойлгоход ашигладаг байх: бүртгэлтэй ажил хайгчийн тоо, тэдний насны бүлэг, хүйс, боловсрол, ур чадвар, ажилгүй байсан хугацаа, хөтөлбөр, үйлчилгээ тус бүрт хамрагдсан оролцогчдын тоо гэх мэт. грек Улсын Хөдөлмөр, ажил эрхлэлтийн агентлагийн ашиглаж байгаа хяналтын самбарын жишээг Сайн туршлага 10-аас харж болно.

Хоёрт, ХХҮЕГ хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөр, үйлчилгээний хэрэгжилтийн мониторингийг хариуцдаг байх. Юуны өмнө ХХүЕг-аас ХХүг/Х, сум хорооны мэргэжилтнүүд үйлчилгээ үзүүлэгчидтэй (сургалтын төвүүд гэх мэт) хамтран хөтөлбөрүүдийг хэрхэн хэрэгжүүлж байгаа: ХХүг/Х-ээр хэдэн хүн үйлчлүүлсэн, нэг мэргэжилтэнд ногдох ажил хайгчийн харьцаа зэрэгт мониторинг хийнэ. дараагийн дугаарт хөтөлбөр, үйлчилгээний үр дүнд мониторинг хийх шаардлагатай: хөтөлбөрт тус бүрд хамрагдахаар хүсэлт гаргасан хүний тоо, хөтөлбөрөөс завсардсан болон бүрэн хамрагдсан хүний тоо гэх мэт. гуравдугаарт, ХХүЕг-аас ХХүг/Х-ээр дамжуулан хэдэн хүн ажилд зуучлагдсан, тэдгээрээс 3/6/12 сарын дараа ажлын байраа хадгалсан талаарх мэдээлэлд (санамсаргүй түүврийн аргаар хийсэн мөшгөх судалгаагаар) үндэслэн ажлын байрны зуучлалд мониторинг хийнэ. Хөтөлбөрийн үр дүн, үр нөлөө (ашиг тус хүртэгчдийн тоо, ажилгүйдлээс хөдөлмөр эрхлэлтэд амжилттай шилжигчдийн хувь)-д зохистойгоор мониторинг үнэлгээ хийх нь үйлчилгээ үзүүлэх систем (хүний нөөц, мэдээллийн технологи, байгууллагын бизнес процесс гэх мэт үндсэн орц)-ийн үр дүнг үнэлэхэд чухал болдог. үйлчилгээ хүргэх системийн үр дүн, үр нөлөөг үнэлэх гол үзүүлэлтүүд нь үр ашиг (иргэд, захиргааны байгууллага, Засгийн газар), хүртээмжтэй байдал (хамрагдалт, тэгш байдал, хүртээмж), чанар, ил тод байдал юм.


Гуравт, ХХҮЕГ хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөр, үйлчилгээний хэрэгжилтийг үнэлдэг байх. төрийн эсвэл хувийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын аль нь үр дүнтэй/үйлчилгээ үзүүлдэг/хөдөлмөрийн зах зээлд ажилд зуучилдаг вэ? Аль ХХЕг, хэлтэс ажлын байрны зуучлалыг амжилттай хийдэг вэ? энэ нь тухайн орон нутгийн эдийн засгийн байдлаас шалтгаалж байна уу эсвэл тухай ажил хайгчийн профайлаас хамаарч байгаа юу? ХХүг/Х-ийн гаргасан санаачилгаас бусад газар, хэлтэс суралцах боломжтой юу? Зардал, ажлын байртай болсон байдлын хувьд аль хөтөлбөр хамгийн үр ашигтай вэ? Хүснэгт 2-т улсын хэмжээнд хэрэгжүүлсэн хөтөлбөр, үйлчилгээний нийт төсөв, хамрагдсан хүний тоог харууллаа. Хөтөлбөр, үйлчилгээнд хамрагдсан нэг хүнд ногдох зардлын нэмэлт баганаар харуулж, аль хөтөлбөр, үйлчилгээ хамгийн их, бага зардалтайг харж болно.

Хүснэгт 2: Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийн төсөв, 2018 оноор

Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөрХамрагдсан

хүний тоо (2018)

Зарцуулалт (2018)(сая ₮)

Нэг хүнд ногдох

зардал (₮)Ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох үйлчилгээ 89,961 646.1 7,182 Ажилд зуучлах үйлчилгээ 43,105 359.2 8,334 Хөдөлмөрт бэлтгэх, хөдөлмөр эрхлэлтийн ур чадвар олгох хөтөлбөр 7,677 1,013 131,887

Ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөр 38,464 11,207 291,350 Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлт, гарааны бизнесийг дэмжих хөтөлбөр (ЗХэгБдХ) 4,869 2,653 544,814

ХБи-ний ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөр 5,617 3,647 649,279 малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр 3,678 5,803 1,577,678 Ахмад мэргэжилтний зөвлөх үйлчилгээг хөгжүүлэх хөтөлбөр 1,527 1,164 762,017

Санал, гомдол шийдвэрлэх механизм нэвтрүүлэх: энэхүү механизмыг ХэА-ны бүхий л голлох үйл ажиллагаатай уялдуулах шаардлагатай. мөн үүнийг ажилтнуудын ажлын байрны тодорхойлолт, чиг үүрэгт тусгана. гомдол шийдвэрлэх механизм нь хангалттай нөөцтэй байх шаардлагатай бөгөөд сонирхогч талуудаас бие даасан байдлаар үйл ажиллагаагаа явуулдаг. гомдол бүрийг тодорхой заасан стандартын дагуу шийдвэрлэх ёстой. Шийдвэрийг бүх оролцогч талууд хэл, боловсрол, орлогын түвшин, байршил зэргээс үл хамааран үзэх боломжтой байхаас гадна гомдлын журам, шийдвэрлэсэн байдал нь оролцогч талуудад ойлгомжтой байх шаардлагатай. механизмыг үр дүнтэй байлгахын тулд оролцогч талуудад гомдол шийдвэрлэх талаар сурталчилгаа хийж, мэдээлэл өгсөн байвал зохино. Бүх гомдлыг нэр, хаяггүйгээр хүлээн авах бөгөөд э-шуудан, хайрцаг зэрэг бүх шугамаар авах бололцоотой байх нь чухал. гомдол бүрд хариу өгч, үйл ажиллагааны журам, шийдвэрлэх хугацаа, гаргах шийдвэрийн төрөл зэргийг ил тод байлгах шаардлагатай. гомдол бүрийн нууцлалыг хангаж, ямар нэгэн ялгаварлалгүй, ил тод байдлаар шийдвэрлэсэн эсэхийг хянах механизмыг бүрдүүлэх нь зүйтэй.


Төгсгөлд нь, ХНХЯ ХЗЗ-ийн мэдээллийн систем болон бусад эх үүсвэрээр цуглуулсан мэдээллийг бодлого боловсруулахдаа ашиглах. Боломжтой мэдээллийг ХнХЯ хөдөлмөр эрхлэлтийн хөтөлбөрүүдийг эрэмбэлж, төсөв хуваарилах, квот тогтоож, зорилт тавихдаа ашиглана.

ХЗЗ-ийн мэдээллийн шинэ систем, ХХҮЕГ болон ХНХЯ-ны захиргааны мэдээлэлдээ Үндэсний статистикийн хороо (ҮСХ)-ноос цуглуулсан мэдээллийг ашигладаг байх. Хайрцаг 1-д дурдсаны дагуу үСХ улирал бүр Ажиллах хүчний судалгаа хийж, үндэсний хэмжээнд төлөөлөх чадвартай хөдөлмөрийн насны хүн амын тоог цуглуулдаг. Ажиллах хүчний 2020 оны судалгаанд ажилгүйдлийн шалтгааны талаар тусгай модуль оруулах бөгөөд үүнийг хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлого, хөтөлбөр боловсруулахдаа анхааралтай авч үзэх хэрэгтэй юм. Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институтээс цуглуулсан мэдээлэл, ялангуяа ажил олгогчдын судалгааг илүү системтэйгээр ашиглах. үүний тулд Ажил олгогчдын судалгааг илүү сайжруулах шаардлагатай. техникийн ба мэргэжлийн ажилтнуудын ур чадварын зөрүүний талаарх шинжилгээ, зөвлөмжийг тус тусад нь ялгах (ялангуяа, техникийн ажилтнуудын талаарх зөвлөмж маш чухал), ажиллах хүчний эргэлт ихтэй ажил мэргэжил ба эрэлттэй ажил мэргэжлийг зааглаж тодорхойлох хэрэгтэй байна. мэргэжлийн ур чадварын зөрүү (ажил мэргэжлийн барометр)-г ISCO-08-ийн 3, эсвэл 4 орноос доошгүй кодоор гаргах нь зүйтэй. (молдав Улсын Ажил, мэргэжлийн барометрийг жишээ болгон үзнэ үү).

Ажил олгогчдын судалгааны үр дүнг мБС-ын байгууллагууд, ажил хайгчдад мэдээллийн болон зурагт хуудсаар бэлтгэн бүх ХХүг/Х-үүдээр дамжуулан хүргэх шаардлагатай. үр дүнг ашиглан хөдөлмөр эрхлэлтийн хөтөлбөрүүдийн хүрээнд зохион байгуулах сургалтын хөтөлбөрийг (ХХүг/Х зөвхөн эрэлт, нийлүүлэлтийн зөрүүг нийцүүлэх сургалтыг санхүүжүүлнэ) сонгох төдийгүй бүсээр зөвлөмжийг боловсруулахад ашигладаг. Австрали Улсын Виктория их сургуультай хамтран хэрэгжүүлж байгаа урт хугацааны хөдөлмөрийн зах зээлийн төсөөллийг хөгжүүлэх хэрэгцээ байна. түүнчлэн ХнХСи-ийн үүргийг бэхжүүлж, ХХүЕг, ХнХЯ-ны судалгаа шинжилгээний нэгж байдлаар (ХЗЗ-ийн ажиглах төв шиг) ажиллуулах нь зүйтэй.


5.3. үйлчлүүлэгч төвтэй үйл ажиллагааны загвар

5.3.1. Үйлчлүүлэгч төвтэй загварын философи

үйлчлүүлэгч төвтэй загвар нь ажил хайгчид үзүүлэх дэмжлэг, ХЗЗ-д нэгтгэх үйл ажиллагааг хувь хүний хэрэгцээнд үндэслэн, ажил хайгчийн болон үйлчилгээ үзүүлэгч (орон нутгийн мэргэжилтэн эсвэл засгийн газрын холбогдох байгууллага)-ийн эрх, үүргийг нарийвчлан тодорхойлсон байхад чиглэгдэнэ. энэхүү загварын дагуу ажил хайгч төдийгүй ажил олгогчийн хэрэгцээнд нийцүүлсэн үйл ажиллагааг багтаана.

Ажил хайгчийн хувьд, үйлчлүүлэгч төвтэй загварыг хэрэгжүүлснээр ажил хайгчтай Хэ-ийн байгууллага үр дүнтэйгээр (зарцуулсан цаг, гаргасан үр дүнгийн хувьд) хамтран ажиллахыг дэмжих, ажилгүй иргэний нөхцөл байдалд тохирсон (шинээр ажлын байр хайж байгаа, Хэ-ийн хөтөлбөрт хамрагдах, ажилгүйдлийн тэтгэмж авах гэх мэт) үйлчилгээ, мэдээллийг үр дүнтэйгээр хүргэх, цаашид хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагатай холбогдон дэмжлэг авах сонголтуудыг тодорхойлдог. эдгээр үр дүнд хүрэхийн тулд профайлинг хийх үйл ажиллагааг хувь хүний төлөвлөгөө боловсруулахтай хослуулан ажил хайгч, Хэ-ийн ажилтантай байнга холбогдож, ажил хайгчийн хувийн файлыг баяжуулж байх хэрэгтэй юм. энэ загварын дагуу Хэ-ийн ажилтан ХэА-д бүртгэгдсэн ажилгүй иргэнд “365 ажиглалт” хийж тухайн хүний болон ажил олгогчийн хэрэгцээнд нийцсэн үйлчилгээг хүргэх боломжтой болох юм.

Ажил олгогчийн хувьд, үйлчлүүлэгч төвтэй загварыг хэрэгжүүлснээр Хэ-ийн ажилтан, ажил олгогчийн харилцааг ХэА-ны веб хуудасны интерфейсээр дамжуулан Хэ-ийн хөтөлбөрт хамрагдахыг дэмждэг. энэ интерфейсийн тусламжтайгаар ХХүг/Х-ээс хөдөлмөр эрхлэлтийн хөтөлбөрүүдийн хүрээнд үзүүлэх хөдөлмөрийн зах зээл, зуучлалын үйлчилгээний талаарх нарийвчилсан мэдээллийг ямар нэгэн саадгүйгээр авах боломжтой болно.

5.3.2. Үйл ажиллагааны шинэ загвар

Кейстэй ажиллах мэргэжилтний үндсэн үүрэг бол ажил хайгчийг хөтөлбөр, үйлчилгээнд хослуулан хамрагдах хамгийн зохистой хувилбар санал болгон чиглүүлж, үйлчлүүлэгч төвтэй загварын дагуу хүн бүрд харилцан адилгүй байдлаар хэрэгжүүлэхэд оршино. Одоо ашиглаж байгаа загвараар гаргасан журмын хүрээнд харилцан хоорондоо уялдаагүй үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхдээ хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийг тус тусад нь мэргэжилтнүүд хариуцаж байна. үйл ажиллагааны шинэ загвар нь кейстэй ажиллах мэргэжилтний ойлголтыг сайжруулах, үйл ажиллагааг стандартжуулан хялбаржуулах боломжтой болох юм. үүнд хүрэхийн тулд үйлчлүүлэгч/кейст чиглэсэн загварыг ерөнхий журам, үйл ажиллагаа болгоны бизнес процессын журмыг алхам болгоноор тодорхойлж, интерфейстэй холбосноор хэрэгжих бололцоотой болно.


Бүртгэл хийгдсэний дараа ажил хайгч болгоны профайлинг хийнэ. SECiM болон Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төслийн хүрээнд профайлинг хийх хоёр туршилтын үр дүн, сургамж, туршлагад үндэслэн профайлинг хийх журам боловсруулах шаардлагатай26. энэхүү туршилтууд аль аль нь кейстэй ажиллах мэргэжилтний үнэлгээнд суурилсан загвараар хийгдсэн тул ижил загварыг ашиглах боломжтой гэж харагдаж байна.27 Ажил хайгчдыг 3 бүлэглэн профайлинг хийнэ: хөдөлмөрийн зах зээлд ороход бэлэн (ХЗЗ дээр бэрхшээл багатай) буюу ХХүг/Х-ийн оролцоо бага шаарддаг. ХЗЗ-д ороход дунд зэргийн бэрхшээлтэй, ХэА-аас нэмэлт дэмжлэг шаардлагатай. ХЗЗ-д нэгдэхэд их бэрхшээлтэй бөгөөд ХэА-аас дэмжлэг их шаардлагатай (Зураг 12-ыг харна уу).

Зураг 11: үйлчлүүлэгч төвтэй үйл ажиллагааны загвар

БҮРТ

ГЭЛ

&

ХАМ

РАГД

АХ Э

РХ

ТӨЛӨ

ВЛӨЛ

Т ОР

ОЛЦО

О КЭ

ЙС М

ЕНЕЖ

МЕН

Т ХЯ

НАЛТ

ШИН

ЖИЛ

ГЭЭ

ҮНЭЛ

ГЭЭ

АЖИЛ ХАЙГЧ ОНЛАЙНААР ЭСВЭЛ ӨӨРӨӨ БҮРТГҮҮЛЭХ

АЖИЛ ХАЙГЧИЙН ХЭРЭГЦЭЭ

Үйлчилгээ, арга хэмжээнд

хамруулахаар явуулах

ХАМРАГДАХ ХҮСЭЛТ

• Бүртгэл • А/хайгчийн бүрэн файл үүсгэх • А/хайгчийн профайл (их/дунд/бага) • Эмзэг бүлгийн

• Ажил хайгч үйлчилгээ авах • Мэргэжилтэн а/хайгчийн хэрэгцээг үнэлэх • Үйлчилгээ, арга хэмжээнд хамрагдах

боломжтой эсэх

• Хөтөлбөрүүдээс сонгох • А/хайгч, мэргэжилтний үйлчилгээ, арга хэмжээг хослуулах шийдвэр → хувь хүний

хөгжлийн төлөвлөгөө

ҮЙЛЧИЛГЭЭ/АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ

НӨХЦӨЛ

АЖИЛ ХАЙГЧТАЙ ТОГТМОЛ

УУЛЗАХ

ҮНЭЛЭХ Ш

ИЙДВРЛЭХ ХЭРЭГЖ

ҮҮЛЭХ ЗАСАГЛАХ

КЭЙСЭЭ ХААХ

ДҮРЭМ ЖУРАМД НИЙЦЭХ

• Мэргэжилтэн нь а/хайгчийн профайлыг үйлчилгээ, арга хэмжээтэй холбох

• А/хайгч хамрагдахыг зөвшөөрөх

• Мэргэжилтэнтэй байнга уулзах • Тэтгэмжийн төлбөр

• Зуучлал • Хасах/устгах

• Хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ/ХХХТ/

• Төгсөх/төгсөх боломжгүй

БАЙН

ГИЙН

ЭРГЭ

Х ХО

ЛБОО

ГҮЙЦЭТГЭЛИЙН ЗОРИЛГО

• Бүртгэлтэй ажилгүй иргэний профайл • Хамрагдсан хүний тоо, элссэн/төгссөн • Зуучилсан а/хайгчийг хянах

• Байгууллагын гүйцэтгэл • ХХҮГ/Х-н гүйцэтгэл • GRM

АЖЛЫН БАЙРНЫ ЗУУЧЛАЛ

• зуучлал

• ХЭДХөтөлбөрүүд (сургалт, малчны, залуучуудын, ХБИ..гэх мэт) • Үйлчилээ (ажил хайхад туслах, зуучлал, АМЧБ олгох, зөвлөгөө гэх мэт)

• Үйлч/ээ үзүүлэх байг-га/иргэнтэй гэрээлэх • Хамрагдсан хувь ..гэх мэт. • А/хайгч төлөвлөгөөг дагаж мөрдөхгүй бол

анхааруулга өгнө

Хувь хүний хөгжлийн

төлөвлөгөө /ХХХТ/

боловсруулах

Ажиллахад бэлэн ажил хайгч

КЭЙСЭЭ ШИНЭЧЛЭХ


Үйлчлүүлэгчийн профайл үүсгэсний дараа хөдөлмөр эрхлэхэд бэрхшээл багатай бол шууд үйлчилгээ үзүүлж, бусад тохиолдолд кейстэй ажиллах мэргэжилтэн хувь хүний хөгжлийн төлөвлөгөө (ХХХТ) боловсруулна. энэ төлөвлөгөө нь үйлчлүүлэгч төвтэй загварын тулгын чулуу бөгөөд кейстэй ажиллах мэргэжилтэн, ажил хайгч хамтран ярилцан хамгийн тохиромжтой арга хэмжээ, үйлчилгээг тодорхойлох үндсэн алхам юм. ХХХт-нд ирэх сард хийх үйл ажиллагааны нарийвчилсан төлөвлөгөө, 12 сарын хугацааны үйл ажиллагааны ерөнхий дүр зургийг гаргана. түүнчлэн ажил хайгчид зөвлөгөө өгөх ажилтныг томилж, уг

26 ЗХэд төсөл нь 21 ХХүг/Х-т хэрэгжсэн бөгөөд 9 ХХүг/Х-ийн мэргэжилтнүүд профайлинг хийх сургалтанд хамрагдаагүй үлдсэн.

27 Статистикт үндэслэсэн хэрэгслийг кейстэй ажиллах мэргэжилтний үнэлгээнд дээр нэмж болох юм. (компьютерын тусламжтайгаар үнэлэх загвар).


ажилтан ажил хайгчийн файлыг хариуцаж ажиллах юм.

Үйлчлүүлэгч төвтэй загварыг нутагшуулснаар кейстэй ажиллах мэргэжилтэн ХЭА-нд бүртгүүлсэн ажилгүй иргэн, байгууллагад “365 ажиглалт” хийж, ажилгүй иргэний хэрэгцээнд нийцсэн үйлчилгээг үзүүлэх боломжтой болдог. энэхүү загвар нь ажил хайгч, ажил олгогчид хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагатай үр дүнтэйгээр (зарцуулсан цаг, хүрсэн үр дүнгийн хувьд) харилцах, ажилгүй иргэний нөхцөл байдал, хэрэгцээнд тохирсон (шинээр ажлын байр хайж байгаа, Хэ-ийн хөтөлбөрт хамрагдах, ажилгүйдлийн тэтгэмж авах гэх мэт) үйлчилгээ, мэдээллийг үр дүнтэйгээр хүргэх, цаашид хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагатай холбогдон дэмжлэг авах сонголтуудыг тодорхойлдог.

Үйлчлүүлэгч төвтэй хандлагад суурилсан үйл ажиллагааны шинэ загварыг хэрэгжүүлэхэд институтийн чадавхи, хөдөлмөр зарцуулалт их шаардана. энэ загварыг хэрэгжүүлэхэд кейстэй ажиллах мэргэжилтэн, үйлчлүүлэгч (ажил хайгч, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага, ажил олгогч) хооронд байнгын, өндөр чанартай хамтын ажиллагаа шаардагдана. ХХүЕг уг загварыг амжилттай хэрэгжүүлэхийн тулд үйлчлүүлэгч төвтэй мэдээллийн систем, кейстэй ажиллах мэргэжилтэн, ажилтнуудын ажлыг хөнгөвчлөх түүнчлэн ХэА, үйлчлүүлэгч, хамтрагч талууд харилцааг илүү хялбаршуулсан электрон харилцааны хэрэгслүүдийг бий болгох мэдээллийн удирдлагыг хөгжүүлэх шаардлагатай болно.

Зураг 12: Ажил хайгчийн бүлэг тус бүрд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа

БАГА ДУНД ИХ

ЕРӨН

ХИЙ

МЭД

ЭЭЛЭ

Л АЖ

ИЛ

МЭР

ГЭЖ

ЛИЙН

ЗӨ

ВЛӨГ

ӨӨ

ЗУУЧ

ЛАЛ

АЖИЛ

ХАЙ

ГЧДА

Д СА

НАЛ

БОЛГ

ОХ Х

ӨДӨЛ

МӨР

ЭРХ

ЛЭЛТ

ИЙГ

ДЭ

МЖ

ИХ Х

ӨТӨЛ

БӨРҮ

ҮД

• ХХҮГ/Х-т бүртгүүлэх • Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээлэл: эрэлт, нийлүүлэлт, хандлага • ХХҮГ/Х-ээс үзүүлэх үйлчилгээ, арга хэмжээ • Ажлын байрны захиалга, ажил хайгчийн профайл • Ажил хайхад туслах

МЭРГЭЖЛИЙН СУРГАЛТ

НАСАН ТУРШИЙН/НАСАНД ХҮРЭГЧДИЙН СУРГАЛТ, МЭРГЭШҮҮЛЭХ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ ДЭЭРХ СУРГАЛТ

ДАДЛАГАЖУУЛАХ ДАДЛАГАЖУУЛАХ

ХУВИАРАА ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭХ/АЖ АХУЙ ЭРХЛЭХ/ГАРААНЫ БИЗНЕС

НИЙТИЙГ ХАМАРСАН АЖИЛ

АЖЛЫН БАЙРНЫ ТҮРЭЭСИЙН ДЭМЖЛЭГ

• Ажил мэргэжлийн барометр

• Ажлын байрны захиалгын мэдээлэл • Ажлын байрны онлайн яармаг, ажлын байрны яармаг,үзэсгэлэн • Зуучлал (ажилд нэр дэвшигчдийг урьдчилан сонгох) • Ажил хайхад туслах

• Ажлын байрны захиалгын мэдээлэл

• Ажлын байрны яармаг • Зуучлал • Ажил хайхад туслах

• Ажил мэргэжлийн барометр • Ажил мэргэжлийн мэдлэг • CV, захиа бичих, ажлын ярилцлага • Ажил мэргэжлийн зөвлөгөө

• Ажил мэргэжлийн барометр • Ажил мэргэжлийн мэдлэг • CV, захиа бичих, ажлын ярилцлага • Ажил мэргэжлийн зөвлөгөө

ХҮНИ

Й НӨ

ӨЦИЙ

Г НЭМ

ЭГДҮ

ҮЛЭХ

НИ

ЙЛҮҮ

ЛЭЛТ

ИЙГ

НЭМ

ЭГДҮ

ҮЛЭХ

АНГИЛАЛТ СУРГАЛТ* * Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, залуучууд, малчид, ажлын байрны хөтөлбөрүүд.

ОНЛАЙНААР БИЕЧЛЭН УУЛЗАХ

ЦАЛИНГИЙН ТАТААС

САНХҮҮГИЙН ДЭМЖЛЭГ

МАЛЖУУЛАХ + СУРГАЛТ ХҮНСНИЙ НОГОО ТАРИАЛАХ



5.3.3. ХХХТ-гөөр дамжуулан үйлчилгээг сигментчлэх

Зураг 12-т профайл тус бүрд хөтөлбөр, үйлчилгээний багцыг хэрхэн сонгож, санал болгох талаарх жишиг зөвлөмжийг харуулсан. Зах зээлд нэвтрэхэд бэлэн хувь хүнд ХэА-аас бага хэмжээний дэмжлэг, үйлчилгээ (ихэвчлэн онлайн туслалцаа) үзүүлж, залуу, туршлага багатай бол дадлагажуулах хөтөлбөрт хамруулах эсвэл бага хэмжээний санхүүгийн туслалцаа үзүүлэх арга хэмжээ авна. Хөдөлмөрийн зах зээлд ороход дунд зэргийн бэрхшээлтэй хувь хүнд ХэА-аас тогтмол уулзах, чиг баримжаа зөвлөгөө өгөх, мэргэжлийн сургалт, хувиараа хөдөлмөр эрхлэх хөтөлбөрт хамруулах гэх мэт нилээд дэмжлэг үзүүлэх шаардлагатай болдог. Хөдөлмөрийн зах зээлд нэвтрэхэд маш их бэрхшээлтэй хувь хүнд ХэА-аас эрчимжүүлсэн багц үйлчилгээ тухайлбал, биечлэн уулзах, ур чадвар доогуур бол ихэвчлэн нийтийг хамарсан ажил зэрэг хөдөлмөр эрхлэлтийн хөтөлбөрүүдэд хамруулах арга хэмжээ авна.

5.4. оролцогч талуудын чиг үүрэг, хариуцлагыг шинэчлэн тодорхойлох

Хөдөлмөр эрхлэлтийн мэргэжилтнүүдийн чиг үүрэг, хариуцлагыг дахин тодорхойлж, боломжтой бол ажлын ачааллыг бууруулах. Сум, хорооны түвшинд мэргэжилтнүүд ажлын байрандаа нийгмийн халамж, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ авахыг хүссэн иргэдийг хүлээж авч байх хэрэгтэй. мэргэжилтнүүд байнга ажлын байрнаасаа гадуур ажиллаж аж ахуйн нэгж, байгууллагуудаар явах шаардлага байнга гардаг байна. иймээс ажлын байрандаа ажиллах тогтсон цагийн хуваарь гаргаж, үйлчлүүлэгчид мэргэжилтнүүдтэй уулзах бололцоотой байх шаардлагатай байна. Сум, хорооны мэргэжилтнүүд ХэА-тай харилцах эхлэлийн цэг учраас мэргэжилтнүүдийн үүрэг нь ажил хайгчдад боломжит үйлчилгээ, арга хэмжээний багцын талаар зөвлөгөө өгч, хамгийн ойр байрлах аймаг, дүүргийн ХэА-д үйлчилгээ, арга хэмжээнд хамруулахаар хандуулах явдал юм. Аймаг, дүүргийн түвшинд кейстэй ажиллах мэргэжилтнүүд хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөр, арга хэмжээ нэг бүрээр салгаж хариуцуулахгүйгээр: үйлчилгээ, хөтөлбөрүүдээр чиг үүргийг салгасан нь үйлчлүүлэгч төвтэй хандлага биш бөгөөд хөтөлбөр хариуцсан мэргэжилтнүүд ажил бага үед бүтээмж багатай, хийх ажилгүй байна. түүнчлэн Улаанбаатар хотын хувьд төлөвлөлт, хуваарилалтыг дүүргийн түвшинд бус нийслэлийн нийт дүнгээр төлөвлөж, дүүргийн төвүүд, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төвүүдийн санаачилга, үйлчилгээг зохицуулах шаардлагатай байна.

ХНХЯ-ны шийдвэр гаргах, ХХҮЕГ-ийн хэрэгжүүлэх чиг үүргийг бэхжүүлэх. гуравдугаар бүлэгт өмнө дурдсанаар ХнХЯ, ХХүЕг-ын хэдэн хэдэн газруудын чиг үүрэг, хариуцах асуудлууд давхцаж байна. ХнХЯ зөвхөн шийдвэр гаргах чиг үүрэг бүхий газар, нэгжтэй, харин ХХүЕг нь хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ, хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх чиг үүрэгтэй байх нь зүйтэй.

ХНХЯ-нд зохицуулах чиг үүрэгтэй нэгж байгуулах. энэ нэгж нь дээд түвшинд бодлого боловсруулах, шийдвэр гаргах үйл ажиллагааг зохицуулах чиг үүрэгтэй байх нь зүйтэй. түүнчлэн уг нэгж донор байгууллагуудын үйл ажиллагааг давхцуулахгүй байхад (хэд хэдэн донорууд ижил үйл ажиллагааг нэг нутаг дэвсгэрт,


адил зорилтот бүлэгт хүргэхээр туршиж байна) анхаарах хэрэгтэй. мөн цаашид хэрэгжүүлэх санаачилгуудыг ХнХЯ-наас хэрэгжүүлж байгаа (донор байгууллагын дэмжлэгтэйгээр бус) бодлогын тэргүүлэх чиглэлтэй уялдуулах шаардлагатай юм.

Төгсгөлд нь, ХХҮГ/Х болон сум, хорооны төвүүдийн ажилтнуудын тоог уян хатан байлгах. Бүх аймаг, дүүргийн төвүүд үйлчилгээ үзүүлж байгаа нийт хүний тооноос үл хамааруулан тогтоосон бараг адил тооны ажилтантай (нэг менежер, 2 хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээ хариуцсан ажилтан, 2 хөдөлмөр эрхлэлтийн хөтөлбөр хариуцсан ажилтан), сум, хороонд нэг хөдөлмөр, нийгмийн халамж хариуцсан ажилтантай байна. Ажилтнуудын тоог нийт хүн ам, эсвэл үйлчилгээ үзүүлэх ажил хайгчийн тооноос хамааруулан тогтоох шаардлагатай. үүн дээр нэмэгдээд хариуцах нутаг дэвсгэрийн хэмжээг харгалзан ажилтны тоог тогтоосноор хүн амд үзүүлэх үйлчилгээнд ажилтнуудын зарцуулах цаг хангалттай байх болно.

5.5. чадавх бэхжүүлэх үйл ажиллагааг тогтмолжуулах

Төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагын ихэнх ажилтнууд гол асуудлаар орчин үеийн сургалтад хамрагддаггүй. дараах сургалтыг жил бүр зохион байгуулах шаардлагатай: (i) үйлчлүүлэгчдэд үйлчилгээ үзүүлэх бүтэц (үйлчлүүлэгч төвтэй зарчим); (ii) профайлинг; (iii)ХХХт-г хэрэгжүүлэх удирдамж, үйлчилгээ үзүүлэх үйлчлүүлэгч төвтэй загварын дагуу гаргасан бизнес үйл ажиллагааны журмыг уялдуулах; (iv) эмзэг бүлгийн үйлчлүүлэгчдэд (ХБи, залуучууд) үйлчилгээ үзүүлэх тусгай модуль; болон (v) ХЗЗ-ийн эрэлтийг RILSP шинжилгээ ашиглан ойлгох талаарх тусгай модуль, ХЗЗ-ийн эрэлтийн судалгаа зохион байгуулах.

Жилд нэгээс доошгүй удаа сургалтад хамруулж байх. Сургалтын хөтөлбөрт гурван өдрийн үйлчлүүлэгчдэд үйлчлэх, 1 өдөр ажил олгогчидтой харилцах, 1 өдрийн хяналт шинжилгээ, гүйцэтгэлд суурилсан менежментийн талаарх сургалт багтана. ХХүг/Х-ийн мэргэжилтнүүд, ялангуяа шинээр ажилд орсон сум, хорооны ажилтнууд түүнчлэн ХХүг/Х-ийн удирдлагыг хамруулснаар дараа нь ажилтнууддаа сургах боломжтой болох юм. эдгээр сургалтыг нийгмийн халамжийн зэрэг сургалттай хамтатган хийснээр зардал хэмнэх боломжтой.

мөн бизнес үйл ажиллагааны талаар онлайн гарын авлага, энгийн удирдамж боловсруулж, мэргэжилтнүүдэд хүргүүлснээр жил бүр болох сургалт хооронд ажилдаа ашиглаж болно. Онлайн уулзалт, семинарыг техникийн бололцоотой бол зохион байгуулж болох юм.

5.6. санхүүгийн урсгалыг жигдрүүлэх

Хөдөлмөрийн зах зээлийн арга хэмжээг үр дүнтэйгээр хэрэгжүүлэхэд тулгарч байгаа гол бэрхшээл бол Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан (ХэдС)-гийн санхүүжилт гадаадын иргэдийн ажлын байрны төлбөрөөс бүрддэг учраас тасалдал үүсэж байгаа явдал юм. ХэдС-нд ажлын байрны төлбөр хуримтлагдахыг хүлээн санхүүжилт тасалдах байдал жил бүр гарч байна. ихэнх жилүүдэд сангийн эхний санхүүжилт 4


дүгээр сард хийгдэж, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрүүд 1-4 дүгээр сард хэрэгжих боломжгүй: хөтөлбөрүүд хэрэгжээгүй хугацаанд ажил хайгчид сургалтад хамрагдаж, ХэА-ны ажилтнуудын ажлын ачаалал тогтмол биш болж байна. гадаадын иргэдийн ажлын байрны төлбөрөөс 2019 онд 20 тэрбум, улсын төсвөөс 29 тэрбум (тодорхой хэсэг нь мСүт-д суралцагчдын тэтгэлэгт зарцуулагдсан), жижиг зээлийн эргэн төлөлт, хүүгийн орлогоос 20 тэрбум төгрөг тус тус санд төвлөрсөн байна. Санхүүгийн жил эхэлмэгц сангийн санхүүжилтийг жигдрүүлж, хөтөлбөр, арга хэмжээг эхлүүлэх нь маш чухал юм.


6. АШиглАсАн МАТЕРиАл

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль

Хөдөлмөр эрхлэлтийн талаар төрөөс баримтлах бодлого

Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллага, “Зохистой хөдөлмөр ба 2030 он хүртэлх тогтвортой хөгжлийн хөтөлбөр”, 2019

Ажиллах хүчний судалгаа, “Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээлэл”, 2019.

“Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл- мэргэжлийн боловсрол сургалтын төслийн үе шат 2.”, Schwegler-Rohmeis, W., 2016.

дэлхийн банк, 2017 “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл.төслийн гарын авлага.”

дэлхийн банк , 2017. “Mongolia: Systematic Country Diagnostic.”

Franziska Gassmann et al. (2015). “Improving labor market outcomes for poor and vulnerable groups in Mongolia,” Mimeo.

hudulmur erhlelt 2021

Documents