PowerPoint-presentatie

vervolgTijdens deze periode tegenstelling prinsgezinden en staatsgezindenStaatsgezinden hebben de overhandIn 1654 Acte van SeclusieOranjes uitgesloten van het stadhouderschapIn 1667 Eeuwig EdictAfschaffing van het stadhouderschapIn 1672 Willem III weer stadhouderPrinsgezinden de overhandIn 1702 dood Willem III (kinderloos)2de Stadhouderloze tijdperkRene Descartes

vervolgIn 1685 broer Karel koning (Jacobus II)-was katholiekbenoemt veel katholieken-stuurt parlement wegJacobus krijgt een zoonangst voor katholieke overheersing EngelandIn 1688 Glorious Revolution-parlement zet Jacobus af-haalt Willem III en Mary Stuart naar EngWillem verslaat Jacobus (vlucht naar Fr)Willem tekent Bill of Rights (rechten parlement vastgelegd)Engeland parlementaire monarchie

vervolgGeen krachtige RaadpensionarisOntstaan oligarchie van aantal regentenfamilies die zeer zelfstandig regeert in de gewesten

Frankrijk

In 1643 sterft Lodewijk XIIILodewijk XIV is 5 jaarKardinaal Mazarin bestuurtVan 1648-1653 de Fronde (opstand adel)

Internationale verhoudingenDe Republiek en Engeland

Tussen 1648 en 1660-enerzijds handelsconcurrenten1ste Engelse zee oorlog(1652-1654)-anderzijds gemeenschappelijk belang Eng geen Stuart op de troon De Rep geen Oranje stadhouder Acte van Seclusie op aandringen CromwellvervolgTussen 1660 en 1672-nog steeds handelsconcurrenten2de Engelse zee oorlog(1665-1667)-anderzijds samenwerken tegen Frankrijk1668 verbond Eng-De RepIn 1670 Geheim verdrag van Dover(Engeland omgekocht door Lodewijk)in 1672 3de Engelse zee oorlog(1672-1674)In 1688 Willem III koning van Engeland(Personele Unie) bondgenoten tegen Fr

vervolgDe Republiek en Frankrijk

Frankrijk wil hegemonie in Europa en natuurlijke grenzen (Rijn)-tot 1659 oorlog met Spanje over Zuidelijke Nederlanden-De Republiek zoekt samenwerking tegen Engeland1662 verbond Fr-De RepIn 1667 valt Frankrijk opnieuw Zuidelijke Nederlanden binnenIn 1668 Triple Alliantie (De Republiek,Engeland,Zweden)vervolgIn 1672 aanval op De republiek (Hollandse oorlog 1672-1678)RampjaarAanval van Engeland, Frankrijk, bisschoppen van Munster en Keulen (willen gebied in het oosten van De Republiek)-Frankrijk bezet groot deel van De Rep. (landleger verwaarloosd)-Hollandse waterlinie voorkomt bezetting Holland en Zeeland-aanval Engelse vloot afgeslagen(De Ruyter)vervolg-paniek in Hollandse steden (regenten radeloos, volk redeloos,land reddeloos)-aanvallen op staatsgezinde regenten (willen onderhandelen)velen afgezet-De Witt krijgt de schuldafgezet en daarna vermoord-Willem III eerst kapitein-generaal,daarna stadhouderdrijft Fransen terugGevolgen binnenland-Willem verzet de wet (pro Oranje regenten benoemd)vervolg-breidt macht van de stadhouder uit-hervormt staatsbestel Republiek nietGevolgen buitenland-evenwichtspolitiek De Witt mislukt-Willem wordt grote tegenstander Fr smeedt internationale coalities om machtsevenwicht in Europa te herstellen-versterkt band met Engelandtrouwt in 1677 met Mary Stuart II (dochter Jacobus II)-in 1688 koning van Engelandvervolg3 coalitie oorlogen tegen Frankrijk1-Hollandse oorlog(1672-1678) Vrede van Nijmegen Frankrijk moet veroverd gebied teruggeven2-Negenjarige oorlog (1688-1697) Vrede van Rijswijk -Willem III als koning van Eng erkend -veroverd gebied terug -De Rep mag troepen in Zuidelijke Ned legeren tegen Fr aanvalvervolg3-Spaanse Successie oorlog (1702-1713) Vrede van Utrecht -Zuidelijke Nederlanden van Sp Oost. -Rep krijgt delen van Limburg -delen Zuid Ned naar FrankrijkDe Republiek blijft berooid achter-einde rol in internationale politiek-overgaan op neutraliteitspolitiekEconomischVan 1648 tot 1660 gaat het nog goed-Middellandse Zee als handelsgebied open na vrede met Spanje-geen last meer van Duinkerker kapersVanaf 1660 stagnatie en na 1672 achteruit door opkomst van Engeland en Frankrijk (protectionisme)-Engeland Acte van Navigatie (handel met Engeland alleen met Engelse schepen of schepen uit het land van herkomst)vervolgVerloop 1ste en 2de Engelse zee oorlog-Frankrijk Mercantilisme(heffen van invoerrechten zg tarieven en subsidies voor eigen handel en nijverheid)Daardoor -terugloop succesvolle bedrijfstakken bv Leidse textielnijverheid-terugloop Oostzeehandel en dus scheeps- bouw-achteruitgang haringvisserijUitzondering koloniale handel (groeit nog)

vervolgDaardoor lagere belastingopbrengsten(ondanks verdubbeling belastingtarieven)Daarnaast oplopende schulden door coalitie oorlogenIn 1714 te betalen rente op staatsschuld hoger dan belastingopbrengstenIn 1715 De Republiek faillietReligieusGewetensvrijheid en tolerantie norm-controle,censuur en vervolging praktisch lastig(ontbreken sterk centraal gezag)-principieel wenselijk geacht door regenten (gunstig voor de handel)Gevolgen-veel buitenlandse publicaties in De Republiek gedrukt bv werken van Hobbes,Bacon en Milton-internationale wetenschappers naar De Republiek bv Descartes,Spinoza,Bayle vervolgMaar grenzen aan de tolerantieBoeken kunnen na verschijnen verboden worden-boeken met kritiek op de regenten-boeken over theologie bv Balthasar Beckers (tegen heksenvervolging) en werken van Spinoza na zijn dood-pleitte voor democratie-ontkende bestaan van GodStaatsgezinden(Loevesteinse factie)Prinsgezinden(Oranjeklanten)-geen stadhouder-soevereiniteit bij gewesten (Ware vrijheid)-pro Franse politiek-voor versterking vloot tegen Engeland-aanhang vooral onder adel en gewone volk-aanhang vooral in Holland-wel een stadhouder-soevereiniteit bij Staten Generaal-pro Engelse politiek-voor versterking leger tegen Frankrijk-aanhang vooral onder regenten en middenklasse-aanhang vooral in oosten

Grote Vergadering

Mazarin en de Fronde

Lodewijk XIV en Colbert

Oliver en Richard Cromwell

Karel II en Jacobus II

Franse aanval

Vredes van Nijmegen,Rijswijk en Utrecht

2de Engelse zee oorlog

Tocht naar Chatham

Nieuw Amsterdam

Francis Bacon

John Milton

Baruch de Spinoza

Pierre Bayle