hoẠt ĐỘng ĐẨu tƯ, kinh doanh

Ngày 22122014, Bộ Tài chính(BTC) đã ban hành Thôngtư200/2014/TTBTC (TT200)hướng dẫn chế độ kế toándoanh nghiệp cho cácdoanh nghiệp thuộc mọi lĩnhvực, mọi thành phần kinh tế.TT200 được xem là quy địnhcó thay đổi lổn nhất trongchín năm qua.

PHẠM THỊ XUÂN MAI <*>

Thông tư này có hiệu lực từngày 522015 và áp dụngcho năm tài chính bắt đầu

hoặc sau ngày 112015và thay thế chế độ kế toán doanhnghiệp ban hành theo Quyết định số15/2006/QĐBTC (Quyết định 15) vàThông tư so 244/2009/TTBTC.TT200 có một số thay đổi quan

trọng được xem là sẽ có ảnh hưởnglớn đối với báo cáo tài chính (BCTC)của doanh nghiệp và các chi tiêu tàichính mà chủ doanh nghiệp, các nhàđầu tư, nhà phân tích tài chính có thểrất quan tâm. Cụ thể như sau:

GHI NHÂN DOANH THU ĐỐI VỚIHOẠT ĐỘNG ĐẨU TƯ, KINH DOANHBẤT ĐỘNG SẢN (BĐS)TT200 đưa ra các quy định về kế

toán ghi nhận doanh thu BĐS mà Quyếtđịnh 15 trước đây chưa có quy định cụthể. Theo đó, doanh nghiệp là chủ đầutư không được ghi nhận doanh thu bánBĐS theo tiến độ xây dựng hoặc theosố tiền thu trước của khách hàng theotiến độ. Nếu theo thỏa thuận, chủ đầutư giao nhà thô và khách hàng có quyềnhoàn thiện nội thất của BĐS hoặc chủđầu tư thực hiện việc hoàn thiện nộithất của BĐS theo đúng thiết kế, yêucầu của khách hàng thì doanh thu chỉđược ghi nhận khi hoàn thành, bàn giaophần xây thô cho khách hàng. Đối vớiBĐS phân lô bán nền, doanh thu chỉđược ghi nhận sau khi chuyển giao nềnđất cho khách hàng.

Headline Circular 200: It's not merely accounting

Headline(VN) Thông tư 200: không chỉ đơn thuần là kế toán

MediaTitle Thoi Bao Kinh Te Sai Gon

Date 09 Apr 2015 Color Full Color

Section Stock Market Circulation 76,000

Page No 56-58 Readership 329,000

Language Vietnamese ArticleSize 910 cm²

Journalist Pham Thi Xuan Mai AdValue VND 44,488,889

Frequency Weekly PR Value VND 133,466,667

Thông tư 200: không chỉđơn thuần là kế toán

Việc Thông tư 200 ghi nhanchi phí chiết khấu thương mại, khuyến mãi và giảm giá hàng bán được xemlà một bước tiến lớn trong cne aọ kế toári doanh nghiệp Việt Nam. Ành:TUỆ DOANH

Các doanh nghiệp là chủ đầu tư BĐStrước đây đã ghi nhận doanh thu đốivới số tiền thu trước của khách hàngtheo tiến độ, nếu công trình chưa hoànthành trước thời điểm TT200 có hiệulực thì phải sửa chữa sai sót đã ghinhận doanh thu và hồi tô BCTC.Đối với các doanh nghiệp có hoạt

động cho thuê tài sản, có nhận trướctiền cho thuê của nhiều kỳ, nếu thờigian cho thuê chiếm trên 90% thờigian sử dụng hữu ích của tài sản,doanh nghiệp có thể lựa chọn phươngpháp ghi nhận doanh thu một lần đốivới toàn bộ số tiền cho thuê.Đối với bất động sản đầu tư riắm

giữ chờ tăng giá (BĐS không phải làhàng hóa kinh doanh trong hoạt độngcủa doanh nghiệp), doanh nghiệpkhông trích khấu hao mà xác định tổnthất do suy giảm giá trị (khi giá trị thịtrường xuống thấp hơn giá trị sổ sáchcủa BĐS đầu tư chờ bán) và ghi nhậnkhoản tổn thất vào chi phí.về mặt trình bày BCTC, TT200 yêu

cầu doanh nghiệp trình bày chi phí xâydựng thành phẩm BĐS dở dang có thờigian hoàn thành ước tính hơn 12 thánghoặc vượt quá một chu kỳ kinh doanhthông thường trên khoản mục riêngtrên bảng cân đối kế toán. Với yêu cầunày, người đọc BCTC sẽ dễ dàng nhậnbiết giá trị các công trình xây dựng dởdang bị đình trệ (chủ yếu do chủ đầutư thiếu vốn) vốn là một hiện trạngthường gặp trong các năm gần đây.Các quy định chi tiết trên góp phần

giúp các BCTC thể hiện trung thựctình hình kinh doanh của các doanh

nghiệp trong ngành đầu tư, kinhdoanh bất động sản.

GHI NHẬN CHI PHÍ CHIẾT KHẤUTHƯƠNG MẠI, KHUYẾN MÃI VÀ GIẢMGIÁ HÀNG BÁNĐây có thê xem là một bước tiến lớn

trong chế độ kế toán doanh nghiệp ViệtNam do các hướng dẫn mới của TT200về kế toán chi phí chiết khấu thươngmại, khuyên mãi và giảm giá hàng bán

rất gần với hướng dẫn trong chuẩn mựcbáo cáo tài chính quốc tế (IFRS), phùhợp với nguyên tắc tôn trọng bản chấthơn hình thức, cụ thể như sau:Trường hợp khách hàng chi được

nhận hàng khuyến mãi, quảng cáo kèmtheo các điều kiện khác như phải muasản phẩm, hàng hóa (ví dụ như muahai tặng một) thì phải phân bổ số tiềnthu được để tính doanh thu cho cả hàngkhuyến mãi và giá trị hàng khuyến mãiđược tính vào giá vốn vì bản chất giaodịch này là giảm giá hàng bán.Chi phí chiết khâu thương mại,

khuyến mãi theo doanh số (bao gồmcả chi phí trích trước cho các kháchhàng đã đủ điều kiện hưởng chiết khấu,khuyến mãi) không còn đưa vào chi phíbán hàng như nhiều doanh nghiệp vẫnghi nhận trước đây mà phải ghi giảmtrực tiếp lên doanh thu gộp hoặc ghinhận vào các khoản giảm trừ doanh thutùy theo từng trường hợp cụ thể.Khái niệm chương trình dành cho

khách hàng truyền thống được Bộ Tàichính đưa ra lần đầu tiên trong TT200.Chương trình này khác với các chươngtrình chiết khấu, khuyến mãi khác làđối với chương trình này, khách hàngđược tích điểm thưởng để khi đạt đủ sốđiểm theo quy định sẽ được nhận mộtlượng hàng hóa, dịch vụ miễn phí hoặcđược giảm giá chiết khấu.Theo TT200, khi phát sinh giao dịch

bán hàng theo chương trình kháchhàng truyền thống, doanh nghiệp sẽkhông ghi nhận toàn bộ giá bán sảnphẩm, hàng hóa, dịch vụ vào doanhthu mà phải ghi nhận doanh thu chưathực hiện đối với phần nghĩa vụ cònphải thực hiện với khách hàng là giá trịhợp lý của hàng hóa, dịch vụ miễn phíhoặc giảm giá. Phần doanh thu chưathực hiện này chi được kết chuyển vàodoanh thu trên báo cáo kết quả hoat










động kinh doanh vào cuối chươngtrình, khi có kết luận khách hàngkhông đạt điều kiện để hưởng ưu đãihoặc khi doanh nghiệp đã thực hiệnviệc cung cấp hàng hóa, dịch vụ ưu đãicho khách hàng đủ điều kiện.Một quy định mới nữa trong TT200

là cho trường hợp nhà phân phốikhuyến mãi hộ nhà sản xuất (nhậnhàng hóa không phải trả tiền từ nhàsản xuất để quảng cáo, khuyến mãicho khách hàng mua hàng của nhàsản xuất): nhà phân phối chi theo dõichi tiết số lượng hàng nhận từ nhà sảnxuất trong hệ thống quản trị nội bộ màkhông ghi nhận vào thu nhập hay cáckhoản phải trả nhà sản xuất như nhiềudoanh nghiệp vẫn ghi nhận trước đây.Nhà phân phối chi ghi nhận thu nhậpkhác cho giá trị số hàng khuyến mãikhông phải trả lại nhà sản xuất khi hếtchương trình khuyến mãi.Các quy định trên có tác động trực

tiếp lên chi tiêu doanh thu gộp, doanhthu thuần, lợi nhuận gộp, chi phí bánhàng, hệ số biên lợi nhuận gộp (grossproýit margin ratio) và hệ số biênlợi nhuận ròng (net proýit marginratio) của các doanh nghiệp là các chỉtiêu mà chủ doanh nghiệp, nhà đầutư và các nhà phân tích tài chính rấtquan tâm; và có khả năng ảnh hưởnglớn đến chính sách bán hàng củacác doanh nghiệp thường có nhiềuchương trình chiết khấu, khuyến mãivà giảm giá hàng bán cho khách hàng.Do vậy, nhà đầu tư cần xem xét

các ảnh hưởng lớn này khi đánh giátốc độ tăng trưởng doanh thu và lợinhuận gộp hoặc hiệu quả của chínhsách bán hàng của doanh nghiệp đểcó những kết luận chân thực nhất vềtình hình của doanh nghiệp.

GHI NHẬN DƯ PHÒNGHOÀN NGUYỂN MÔI TRƯỜNGTT200 yêu cầu doanh nghiệp trích

lập dự phòng cho các khoản chi phíhoàn nguyên môi trường, chi phí thudọn, khôi phục và hoàn trả mặt bằng(gọi tắt là dự phòng hoàn nguyênmôi trường) và ghi nhận vào chi phí

trong kỳ trích lập. Theo đó, các doanhnghiệp có văn phòng, nhà xưởng trênđất thuê có nghĩa vụ khôi phục và hoàntrả nguyên trạng mặt bằng cho chủ đấtkhi kết thúc thời hạn thuê sẽ phải xemxét trích lập dự phòng hoàn nguyênmôi trường. Giá trị khoản dự phòngnày có thể rất lớn và làm gia tăng đángkể chi phí trong kỳ của doanh nghiệp,cụ thể là chi phí của năm tài chính2015 khi doanh nghiệp trích lập dựphòng này lần đầu trong năm 2015theo quy định của TT200. Thông tưkhông nêu rõ liệu doanh nghiệp phảitrích lập khoản dự phòng hoàn nguyênmôi trường một lần hay có thể trích lậpđều dần qua các năm thuê đất.

GHI NHẬN LÃI PHẢI THU Từ CÁCKHOẢN CHO VAYTT200 quy định đối với tiền lãi phải

thu từ các khoản cho vay, bán hàng trảchậm, trả góp: doanh thu chi được ghinhận khi chắc chắn thu được và khoảngốc cho vay, nợ gốc phải thu không bịphân loại là quá hạn cần phải lập dựphòng. Đây là một quy định mới tuânthủ theo nguyên tắc thận trọng. Mộtsố doanh nghiệp có khả năng bị ảnhhưởng lớn như công ty chứng khoán cóhoạt động cho vay margin...

CÁCH TÍNH LÃI Cơ BẢN TRÊNCỔ PHIẾU (BASICEPS)TT200 quy định rõ là trường hợp

quỹ khen thưởng, phúc lợi được tríchtừ lợi nhuận sau thuế, lãi cơ bản trêncổ phiếu phải được xác định sau khitrừ số trích quỹ khen thưởng, phúc lợi.Quy định này tác động lên chi tiêu lãicơ bản trên cổ phiếu cho hầu hết cácdoanh nghiệp niêm yết do đa phầncác doanh nghiệp này đều có trích quỹkhen thưởng, phúc lợi từ lợi nhuận sauthuế. Trên thực tế, quỹ khen thưởng,phúc lợi thường được trích sau khiđược đại hội đồng cổ đông phê duyệt,thường là xảy ra sau khi doanh nghiệpđã phát hành BCTC. Như vậy, cáchtính lãi cơ bản trên cổ phiếu có thểsẽ không nhất quán giữa các doanhnghiệp do doanh nghiệp cố thể dùng

sô trích quỹ khen thưởng, phúc lợi củanăm trước hoặc số tạm tính cho nămbáo cáo. Các nhà đầu tư, phân tích tàichính cần xem xét tác động của quyđịnh này khi dùng chỉ tiêu lãi cơ bảntrên cổ phiếu để phân tích, so sánh khảnăng sinh lợi/hiệu quả đầu tư giữa cácdoanh nghiệp hoặc giữa các năm củacùng một doanh nghiệp.

LỢI NHUẬN DÙNG ĐỂ CHIA cổ TỨCCông ty mẹ được phân phối lợi nhuận

cho chủ sở hữu không vượt quá mức lợinhuận sau thuế chưa phân phối trênBCTC hợp nhất sau khi đã loại trừ ảnhhưởng của các khoản lãi do ghi nhậntừ giao dịch mua giá rẻ (bất lợi thươngmại hay còn gọi là lợi thế thương mạiâm). Trường hợp mức lợi nhuận sauthuế chưa phân phối trên BCTC hợpnhất cao hơn mức lợi nhuận sau thuếchưa phân phối trên BCTC riêng côngty mẹ và nếu số lợi nhuận quyết địnhphân phối vượt quá số lợi nhuận sauthuế chưa phân phối trên BCTC riêng,công ty mẹ chi thực hiện việc phân phốisau khi đã điều chuyển lợi nhuận từ cáccông ty con về công ty mẹ.

THUYẾT MINH BẤO CẤO TÀi CHÍNHSo với yêu cầu của Quyết định 15

trước đây, TT200 gia tăng hàng loạtyêu cầu về thuyết minh BCTC nhưgiá trị hợp lý của các khoản đầu tư tàichính; nợ xấu phải thu và số có khảnăng thu hồi của nợ xấu; nợ phải trángười bán quá hạn chưa thanh toán; sốcó khả năng tò nợ của nợ vay, nợ thuêtài chính, phải trả người bán... góp phầnnâng cao tính minh bạch, đáp ứng yêucầu quản lý và ra quyết định kinh tế củachủ doanh nghiệp và nhà đầu tư.Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần

phải xem xét nâng cấp hệ thống kếtoán và quản trị nội bộ nhằm đảmbảo khả năng tập hợp thông tin đầyđủ và thích hợp (bao gồm cả thông tinquá khứ) cho mục đích lập BCTC tuânthủ theo yêu cầu của TT200. I

Giám đốc Dịch vụ Kiểm toán vàBảo đảm PwC Việt Nam










hoẠt ĐỘng ĐẨu tƯ, kinh doanh

Documents