16058 GÖKHAN POYRAZ15576 MURAT KARACAN

HİSSEDARLARIN KORUNMASI

1

İÇİNDEKİLER

• Hissedar kavramı• Hissedar korunması• Farklı hukuk sistemindeki hissedar

korunması• TTK da azınlık hisselerin korunması

kanunları• Yasal korumanın sonuçları

2

HİSSEDAR/ŞİRKETİN SAHİBİ

Bir anonim şirketin hisse senedine sahip olan şahıstır.

3

Hissedar Tipi Bakış Açısı Beklenti

Büyük Ortak *Uzun VadeliYaklaşım*Sabırlı Tavır

*Varlıkların Artması*Şirket Hayatını UzatanYatırımlar*Uzun Soluklu Projeler

Küçük Ortak *Kısa VadeliBeklentiler*Sabırsız Tavır

*Temettü Almak*Hisse Değeri Artışı*Çabuk Kar Eden Projeler

HİSSEDARLAR VE ŞİRKET KONTROLÜ

4

YÖNETİM KURULU

HİSSEDARLAR

GENEL MÜDÜRLÜK

Hissedarların

Şirketi Kontrol

Edebilme

İmkanları ve

Araçları

Çok Sınırlıdır!

YÖNETİM KURULU VE ŞİRKET KONTROLÜ

Yönetim Kurulu

Şirketi Uzaktan

Kontrol Etmeye

Çalışır

5

HİSSEDARLAR

YÖNETİM KURULU

GENEL MÜDÜRLÜK

Genel Müdürlük ve Şirket Kontrolü

Şirketi Yöneten

Genel Müdürlüktür

6

HİSSEDARLAR

YÖNETİM KURULU

GENEL MÜDÜRLÜK

HİSSEDAR KORUNMASI

Kurumsal yönetime kadar yatırımcılara güç sağlamaya dayanan iki genel yaklaşım, yatırımcılara yönetim mülksüzleştirmesine karşın yasal koruma sağlanması ve önemli kontrol haklarının önemli ortaklık hakları ile eşleşmesini mümkün kılan ortaklık yoğunlaşmasıdır.

Yasal koruma ve ortaklığın az sayıda yatırımcı elinde yoğunlaşması etkin bir kurumsal yönetim sistemini oluşturmada birbirini tamamlayıcı mekanizmalar olup,ortaklık yoğunlaşması yasal korumayı destekler.

7

HİSSEDAR KORUNMASINA GENEL BAKIŞ

Gelişmekte olan ülkelerde azınlık hissedarın korunması kuraldan ziyade bir istisnadır.

Demirağ ve Solomon : Türkiye’de azınlık hissedar haklarının zayıf olduğunu ve dünyadaki birçok ülkede olduğu gibi azınlık ve çoğunluk hissedarların hakları arasındaki ayrımı azaltmanın kurumsal yönetim standartlarını iyileştirmede önemli bir adım olduğunu belirtmiştir.

Bir hissedar ortak olduğu şirketin iyi ve kötü günlerinin olacağını kar ya da zarar olabileceği riskini iyi bilir.İşte bu noktadan sonra yürürlükteki kuralların ve uygulamaların tüm hissedarlık haklarını korumasını ve gözetlemesini beklemek hissedarın hakkıdır.Yani yasal koruma hissedarı normal iş seyrindeki olası zararlara karşı değil yönetici veya kontrol edici hissedarların kendi çıkarlarına yönelik eylemlerine karşı korumayı esas alır.

8

Farklı kıtalara yayılmış 31 ülkeden 9 trilyon dolarlık varlık yöneten 201 finansal kurum yöneticisine 2002 yılında MC Kisney şirketince uygulanan ankette yatırımcıların % 33’ü hissedar haklarının güçlendirilmesini ve % 27’si de ilgili yasaların daha etkin uygulanmasını yapılması gereken reformlar arasında görmüştür.

Ülkelerin OECD kurumsal yönetim ilkelerine ne derece uyduğunun araştırıldığı çalışmalarda yasal kurallarla uygulama arasında tutarsızlık olduğu görülmüştür.Hissedar haklarına ve hissedarların hakkaniyetli muamele görmelerine ilişkin uygulamaların güçlendirilmeye ihtiyacı vardır.

9

HİSSEDARLARIN KORUNMASI AÇISINDAN HUKUK SİSTEMLERİ FARKLILIKLARI

KITA AVRUPASI VE ANGLO-SAXON HUKUKU AYRIMI Kıta Avrupası hukuk geleneği en eski ve en etkili hukuk sistemi

olup dünyada en yaygın şekilde kullanılmaktadır.Bu gelenek roma hukukundan kaynaklanmış olup yasal düzenlemelerde yasaları temel araç olarak kullanır ve kuralları belirleyip formüle etmek için ağırlıklı olarak hukuk otoritelerine dayanır.

Anglo- saxon hukuk geleneği ise İngiliz hukuku ve bu hukuk üzerine modellenen hukuk sistemlerini içerir.Anglo-saxon hukuku spesifik anlaşmazlıkları çözmek durumunda olan hakimlerince oluşturulur.Hukuk otoritelerinin katkıları değil yargı kararlarının emsalleri şekillendirir.

10

49 ülkeden halka açık işletmeler üzerinde yapılan çalışmada yatırımcı haklarına ilişkin incelenen yasal kuralların yatırımcılara ,yöneticilere karşı güç verip vermediği ele alınmıştır.

Kıta Avrupası hukukunun Anglo- saxon hukukuna göre yatırımcılara daha zayıf haklar verdiğini Anglo- saxon hukukunun yatırımcılara en güçlü, Türkiye’nin de tabi olduğu Fransız kıta Avrupası hukukunun ise en zayıf koruma sağladığı görülmüştür.

Hukuk sistemlerinin hissedar haklarını korumaları şekildeki gibi gösterilebilir:

11

HİSSEDAR HAKLARININ YASAL KORUNMASI

ANGLO-SAXON HUKUK SİSTEMİ

ALMAN VE İSKANDİNAV KITA AVRUPASI HUKUK SİSTEMİ

FRANSA KITA AVRUPASI HUKUK SİSTEMİ

12

ÇOKÇOK

AZ

Hukuk Sistemlerinin Hissedar Haklarını Koruma Derecesi

YATIRIMCI KORUNMASINDA KITA AVRUPASI VE ANGLO-SAXON HUKUK SİSTEMLERİNDEKİ FARKLILIĞIN NEDENLERİ

YARGILAMA SÜRECİNDEKİ FARKLILIKLARAnglo-saxon hukuku ülkelerinde hukuksal kuralların

oluşmasında önceki emsallere dayalı olarak ve güvenilir olma sorumluluğu gibi genel prensiplerden esinlenerek genellikle hakimler büyük rol oynar.

Belirli bir eylem yasada henüz tanımlanmamış ya da yasaklanmamış olsa da hakimler yeni durum hakkında bu genel prensipleri kullanarak karar vermesi beklenir.Yatırımcı sömürülmesi konusunda hakimler daha önce büyük ortak ve yöneticilerce yapılmamış bir eylemin onların güvenilir olma sorumluluğunu ihlal edip etmediğini tespite uğraşırlar. Bu şekildeki uygulama büyük ortak ve yöneticilerin yatırımcıyı sömürmesini kısıtlar.

13

Kıta Avrupası hukuk sistemindeki yasal kurallar yasama organı tarafından yapılır ve hakimlerin kanunu harfiyen uygulayacağı varsayılır.Bu nedenle de dış yatırımcıları kanunda açıkça yasaklanmamış bir yolla sömürme fırsatı olduğunda büyük ortak ve yöneticiler olumsuz hukuki karar korkusu olmaksızın eylemlerine devam ederler.

Bu açıdan Anglo-saxon hukuku kıta Avrupası hukukunun açıkça belirtilmiş kurallarına göre yatırımcıyı daha çok korumaktadır.

14

ANONİM ŞİRKET AZINLIK HİSSE SAHİPLERİNİN HAKLARINI KORUMA YOLLARIÜlkemizde birçok kişi anonim şirketlerde hissedardır. Bu şirketlerin

çoğu aile üyeleri veya yakın dostlar tarafından kurulmuştur. Zaman ilerledikçe bu şirketlerde hisseler başkalarına geçmiş veya miras yoluyla küçülmüştür. Böylece azınlık hissedarların hakları önemli hale gelmiştir.

Genel kanaat anonim şirketlerde %51’i elinde tutan ortakların şirketi istediği gibi yönetmeleridir. Evet, %51 hisse sahipleri yönetim kurulunu istediği gibi belirleyebilir, kâr dağıtmama kararı alabilir ve hatta sermaye arttırarak şirketin kalan hisselerini de zaman içinde eline geçirebilir.

O halde azınlık hissedarların hiçbir yetkisi yok diyebilirmiyiz? Hayır. Çünkü, Türk Ticaret Kanunu (TTK) azınlık hissedarların haklarını koruyacak birçok madde içermektedir. Sorun azınlık hissedarların haklarını bilmemesidir. Ticaret Kanunu’nun azınlık hissedarların haklarını koruyan maddelerini şöyle özetleyebiliriz.

15

TTK 355: Azınlık hissedarlar denetçilere başvurarak, yönetim kurulunca şirketin kötü idare edilip edilmediğini incelemelerini ve gerekirse Şirketi olağanüstü genel kurul toplantısına çağırmasını isteyebilir.

TTK.356: Her hisse sahibi yönetim kurulu yada müdürler aleyhine şirketi iyi idare edip etmediği hakkında denetçilere başvurabilir. Denetçi mecburen yapacağı incelemede durumu yıllık genel kurula sunulacak raporunda belirlemek zorundadır. Eğer kötü idare varsa, denetçi TTK 355 gereğince genel kurulu olağanüstü toplamak zorundadır. Eğer başvuran hissedar hissesi %10 üzerinde ise denetçi olayları raporlarında belirtmeye ve bir usulsüzlük varsa genel kurul için davet yapmaya mecburdur. Denetçi genel kurulu toplamazsa TTK 367 gereğince aşağıda gösterilen prosedürle azınlık hissedarlar genel kurul yapılması için Mahkemeye başvurabilirler.

16

TTK 366: Şirket sermayesinin onda birinden fazla bir hisseye sahip azınlık hissedarlar, yönetim kurulunun aşağıda belirtilen görevleri yapmaması sebebiyle, yönetim kuruluna başvurarak olağanüstü genel kurul toplantısı yapılmasını isteyebilir.

TTK 367: Yönetim kurulu veya denetçiler olağanüstü genel kurul toplantısını yapmazlarsa, Mahkeme genel kurulu toplama ve gündeme koyulacak maddeleri belirleme yetkisini azınlık hissedarlara verebilir.

TTK 341: Yapılacak olağan veya azınlık hissedarların çağrısıyla yapılacak olağanüstü genel kurullarda, %10’un üstündeki azınlık hissedarlar, yönetim kurulu üyelerine karşı şirketi kötü yönetip zarar verdiler diye dava açılmasını isteyebilir. Şirket ve murakıplar bu istek üzerine yönetim kuruluna karşı bir ay içinde zararları tazmin ettirmeye yönelik dava açmak zorundadırlar. Bu davaya da azınlık hissedarlar katılır.

17

TTK 348: Yapılacak olağan veya olağanüstü genel kurulda %10dan fazla hisseye sahip hissedar, kanuna aykırılık, hesapların incelenmesi ve bilançonun gerçekliğini tahkik için özel denetçi belirlenmesini isteyebilir. Genel kurul bu talebi reddederse azınlık hissedarlar özel denetçi tayini için Mahkemeye başvurabilir.

TTK 377:Genel kurullardaki bilançonun onayı hakkındaki görüşmeler, %10’dan fazla hissedarın talebi ile bilançonun ayrıntılı incelenmesi sebebiyle bir ay sonraya ertelettirilebilir. Bilançodaki açık olmayan veya yanlış hususlar hakkında yönetim kurulundan açıklama istenebilir. Azınlık hissedarlar, yönetimce yapılan açıklamalar yeterli değilse bilanço görüşmesi bir ay daha ertelettirilebilir. Bu durumda Mahkemece şirkete yediemin tayin ettirilebilir ve bilanço incelemesi yediemin vasıtasıyla yapılabilir.

18

TTK 362: Genel Kuruldan en az onbeşgün önce şirkete ilişkin hesaplar hissedarların incelemesine açılmak zorundadır

TTK 385: Genel Kurul, kâr payı dağıtmak, genel kurula katılmak gibi şirket ana sözleşmesindeki müktesep hakları hissedarların rızası olmadan azaltamaz.

TTK 362: Hissedarlar, kâr ve zarar hesabı, bilanço ve yıllık raporun bir suretini genel kuruldan sonra bir yıl süreyle yönetimden isteyebilir.

TTK 363: Hissedarlar şüpheli gördükleri hususları denetçiye bildirmek ve gerekli açıklamayı istemek hakkına sahiptir.

19

Anonim şirketlerde genel kurulun yapılması bazı şekil şartlarına bağlıdır. Genel kurul için hissedarlara, davet mektubu ve gündemin toplantıdan on beş gün önce iadeli taahhütlü olarak yollanması gerekmektedir. Bu mektup yollanmamışsa veya içeriği eksik yollanmışsa ya da genel kurul kanunlara aykırı karar almışsa hissedarlar, TTK 381 gereğince genel kurulun veya kararların iptalini dava edilebilir. Dava açma süresi genel kurul tarihinden başlayarak üç aydır.

20

YASAL KORUMANIN SONUÇLARI

Yatırımcının yasal korunmasının ortaklık yoğunlaşmasına etkisinin yanı sıra finansal piyasa ve reel piyasalar üzerinde de olumlu etkisi vardır.Birçok ülkede azınlık hissedarların ve kredi verenlerin büyük ortaklar tarafından sömürülmesi yaygın olduğu için yatırımcı koruması,farklı ülkelerdeki kurumsal finans örneklerini anlamada önemli olmaktadır.

Yasal yaklaşımın en temel tahmini yatırımcı korumasının finansal piyasaları geliştireceğidir.Yatırımcılar sömürüden korunduklarında menkul kıymetlere daha fazla yatırım yaparlar ve böylece girişimcilerin bu menkul kıymetleri çıkarmasını daha çekici kılarlar.

İyi korunan hissedar hakları,şirket hisselerinin değer kazanması ve işletmelerin yüksek oranda halka açılması şeklinde ölçülen hisse senedi piyasalarının gelişimine yol açar.

21

49 ülkeyi kapsayan çalışmada yasal kurallar ve bu kuralların uygulama kalitesi olarak ölçülen yatırımcı koruması zayıf olan ülkelerde küçük ve sığ sermaye yapısı olduğu görülmüştür. Özellikle Fransız kıta Avrupası hukuku ülkeleri hem en zayıf korunmasına hem de en az gelişmiş sermaye piyasalarına sahiptir.

22

…………………..BİTTİ…………………

………….TEŞEKKÜR EDERİZ………..

23