Higaaruirahuarniqmut

Maliktakhaq

TUNNGAHUGIT QUVIANARAALUKLU HIVULLIQPAAMUT TALVANNGA PINAHUARUT HIGAAQNAITTUMIK!

Una Maligut ikayurniaqtaatit

Higaaruirahuaruvit. Ikayurniaqqaatit

higaarumaliraiguvit,

ikayurlutit qanuriliurutingit

higaaruiqnahuarniqmut,

upalungaiyarlutillu hakugiktumik

pigiaqni taimaariaqnilu uuminnga

ipirairailaqidjut higaaffaqnaittumik.

3

ILANGANI 1 TIkayuutingit Tipaakuqtuqnaittumik .........................................................................................7

ILANGANI 2Higaaruirahuaqtinnatit: Ikayuutikhat ikayuriaqni higaaruirahuarniqmut ....................... 13

ILANGANI 3Piliqtat! Ikayuutikhat tikiutigiaqni hivulliqpaanga Santiit ..................................................31

ILANGANI 4 Taimaaqtailiniq. Higaaruknaiffaariami. ....................................................................................41

ILANGANI 5Ikayuqtuq Aadlanut: Ikayuutikhat ikayuriami aadlanut higaaruirahuariamikniklu. ......51

ILUANI ITTUT

Uilaat aadlatqiinik kaansaqtinnaqtuq,

kaansaqtipkaivaktuqlu qaniqnut, uqarnut,

kigutiqarviuyunullu, aqiaruqnutlu, iggiap

turhuanganullu, nakahukniklu.

Higaaqtutut, uilaat uilaaqturumainnaqniq.

Amihunik nicotine-lik higaaqnit

ayurnaqhiniaqtuqlu higaruirahuaruvit.

Uqummiaruvit angivallaangittumik uilaamik

qaniqni 30 minitsinik amigaittumik piqaliqpaktutit

nicotine-lik pingahunit higaaqnit!

NAUNAIYAINIQ UILAANIK: PUYUINMAT QAYANGNAINNGITTUQ

TIPAAKUT QANURITUUYUNIK INIKHAITTUQ HAMANI!

Una taiguagakhaq piliurhimayuq ikayuriami higaayuktut higaaruirahuariamiknik, kihimi iluani ittut piyullu aadlanut tipaakunik ipirairailaqidjutiniklu. Taimaatut ihumagiugut ikayuqniaqtaatit!!

ILIHIMAVIT? Amigaittut inuit ihumaliqpagaat uilaaqturiami nakuutqiyauyuq aaniaqtilimaittuqlu higaamit. Ulapiqhimaryuaqtut.?

6

Ilangani 1 Ikayuutingit higaaqnaittumik

Qaffinnuanik ublunik, takuniaqtutit mihigilugulu ikayuutingit higaangitkuvit. Ilangit hapkunanik ilaliutihimayut:

$ Ayurhangittumik anirhaariaqni hulilukaaqnaqtumiklu unaguhangittumik. Puvait anirhaaqninnga ihuarhiniaqtuq malruukni Santini higaaruiruvit.

Maniit atuqtaugiami aadlanut hunavaluknut. Higaaruvit atauhiqmik puuqmik atauhiqmi ublumi atauttimut ittuq $ 6 hannat taalamik atauhiqmi tatqirhiunmi, $ 72 tausit taalamik taimaa 10nik ukiumi!

Angikliyuumiqtumik uukturiaqni niqinik naimagiaqnilu

7

8

Hakugitqiyauniaqtuq Puvatit: Puvakni kaansaqnaittumik ikikliyuumiutiyuq. Qakugulu, kaansaqnaqninnga ikikliyuumiqtuq talvunga inuktut higaaqhimavyayuittumut! Higaaruiraangavit, mikhilaarniaqtallu puvakluirutitit puvaklukniqmik qalaktuinnaqniqmut puvaklukniqlu

Hakugitqiyauniaqtuq uumatit: Qayangnarutaa uumatlukniq piiqpaktuq nampanganik taimaa higaangitkuvit atauhiqmi ukiumi!

Piqaqtuqlu amigaittut akuniraalukmut ikayuutikhallu!

Hakugitqiyauniaqtuq timit: Higaanginnaruvit aaquaryuumiqniaqtutit inutquaryuumiqniaqtutit qilaminnuaq, higaaruiqnahuaruvit ikikliyuumiqtaalu ayurhautiqarnaittumik ukunatitut takpiiliraangamik takulluaruknaiqpaktut, hiudjarlukhutik, angutini uumainairutiyuqlu qaritaani aaniarutinnaqtuq (puiguqtaalaqiinaqluni) hauniqlupkainiaqtuqlu (hakuiqluni hauninngani).

ILIHIMAVIT? Higaaruvit kaansaqtipkainiaqtuq, puvakmini kaansaqniq, qaniqni, iggiap turhuanganullu, nivyaarvikni, nakahuk nigviknilu.

?

8

ILUANI ITTUT IHUMAGILLUAQTAUYUT

Hakugiktuq tipiqanngittuq takuyunnaittuq kaasi

takunnaittuq ikulalaaqtuq imalik

Qiplariktutut tipinnatak ilulik

mamaqhiyunit ilaani tipiqaqtuq

Hiirnaqtutut qupilruayulingnit

taanngaqtutut ilulik

tipiqaqyualik kaasi

takunnaittuq tipiqanngittuq pauqaqtuq hivuuranaqtuq

taangaqaqtuq iluani

ilaurutikhalik havigaliit qiplariktut

minguutilik iluani

hiirnaqtuq kuvilaaqtuq tipilingnit ilulik

Qupilruiyaut

Ingniup Uqhua

Ilihimavit piqaqtuq 4 tausinik puisiit higaaqmi ittut? Avatqumayut 50 kaansaqtiqnaqtut, tamaita timikmi ingittukhat!

Higaangittumik imaatut ittuq puisiqnaittuq.

Tipiqanngittuq hivuuranaqtut ilulilgit(Qupilruiyautit)

9

Taaqtumik puvipkaqniq ataani iikkit Higaanginnaqtut hitamaqtuqhimayumik higaayuittunit uqariami unaguhuinnaqtut tupagaangamik. Unnuami nicotine-lik piumannaqninnga ingutaanginnaqtipkaivaktuq hinigahuaqtillutit, unaguqtutut pipkaiplutit unaguqpiaqhutillu taaqtumiklu puvipkaqhimayutut ataani iikni.

Amigairyuumiqniq Kiinait IqinganikHigaanginnaqtut piqarniaqtut amigaitqiyauyumik kiinait iqinganik aaquaqtinnagu higaayuittunit. Taimaatut itpaktut higaat aulapkaipkahuiqpakmagu auk taimaa uvinit aupadjaalaqigiami nakuugiamilu.

Halumaittutut, nuyailiqyuumiqtuqHigaarumi nuyatit nuyaiqyuumiutivaktuq, halumaittutut, ahiruqtaalaqiplunilu. Angutit higaayuktut nuyaiqyuumiqpaktut tahapkunanit angutit higaayuittunit.

HIGAARNIQ TIMITLU

Higaanginnaq piirutaungittuq inuuhiqnik, piirutivaktuq qanuritaakhaanik ukiut avaliiqtuq inuuhiqni. Piiqpaktaa puvallaknaiqninnga, ingutaarutiutit, pinniqtuqlu akuliat. Hamma ilangit higaanginnaruvit inutquaryuumiutivaktaatit:

10

11

Qakuqtahuiqhutik Kigutitit Mamaittuqlu Anirhaaraangavit Nicotine-lik kigutiknut qakuqtahuirutivaktuq, qiplaraaruknaiqhuni qunguyugaangavit. Higaaruvit uilaaqturuvillu kigutit nayugangit aaniarutipkaivaktuq mamaiqhunilu aniqhaaraangavit.

Nakuuyuq tuhaagakhaqTimitit mamivaktuq inminik higaaruknairaangavik nicotine-liklu.

Higaaruiravit, pinniqhiniaqtutit nakuuyumiklu piniaqtutit.! Timitit mamiliqtuq inminik higaaruiruvit.

11

Aadlanik ikayuutikharnik piumavit?

Uqaqatigilugu Higaaruirahuarniqmut Ikayuqtiuyut

hivayautikkut akiittukkut uumani 1-866-3368-7848.

12

13

ATAUHIQMI TATQIRHIUNMI HIGAARUIQNAHUAQTINNATIT

NAUNAIYAQLUGU QAKUGU HIGAARUIRAHUAQTUTIT!Naunaiyaqlugu qakugu higaaruirahuaqtutit. Naunaiyaqlugu ublunga ittuq Malruuknik hitamanut Santinik talvannga. Taimaatut upalungaiyaqhimagiaqni, kihimi taimaa

akhuurutiiqnairiaqnilu.

Ilangani 2 Higaaruirahualiruvit Ikayuutikhat ikayuriaqni higaaruirahuaqniqmut piliruvit

PIVAKLUTIT ITQAUMARNAQTUMIK UBLUNGANIK HIGAARUIRAHUARIAQNIPivaklutit ublunganik ihumaalutinnaittumik. Higaanginnaruvit uilaaqtuinnaruvitluuniit havakvikni, Higaaruirahuaqlutit

havaknaitillugu.

13

UQAQATIGILUGU MUNARHI TAAKTILUUNIIT ATURIAQNI HIGAARUIRUDJUTINIK IKAYUUTAUTITIkayuriaqni hivulliqpaami Santiit higaaruirahuarniqmut

(ayurnatqiyauviuyumi!) uukturumaniaqtutit

Higaaruirahuarniqmut ikayuutinik. Amigaittut inuit

inmikmut quviahuutigiyaa higaaruirahuaqniqmut

“ikayuutikhaittumik” (ikayuutikhaittumik), kihimi

kangunaittuq aturiami nutaanik havautikhanik ihuariami

iliknut! Ihuaqtumik atuqtaugaangat, higaaruiqnahuaruvit

ikayuutingit QILAMINNUAQ higaaruinginnaqniaqtutit.

MALRUUKNIK PINGAHUNIK HIGAARUIQNAHUAQTINNATIT

Piqaqtuq malruuknik aadlatqiinguyut ikayuutikhat atuinarialiuyutit higaaruiqnahurutit ayurnairiami:

1. Nicotine-lik Himmautingit Mamihaidjutit

(qablunaatitut naittumik taiyauyuq NRT-mik)

2. Taaktimit Munarhimit Havautikharniq

14

Nicotine-mik Himmautingit Mamihaidjutit (qablunaatitut naittumik taiyauyuq NRT-mik)Higaarumaliraangavit, nicotine-milluaqmik piumaliqluaqpaktutit, piumainnarutauyuq puisiuyuq higaaqmi. NRT tunivaktuq timitit nicotine-lik nakuruqtiqhugit higaarumarnit, piittumik tausinguyut aadlat puisiqnaqtut hunavaluit ittut higaaqmi.

Taaktimit Munarhimit HavautikharniqBupropion SR (Zyban®) unalu Varenicline (Champix®) havautit nicotine-qangittuq kihimi havaktuq qaritaqmut ikikliyuumiriami higaarumainnaqninnga. Hapkuat havautit munarhiliqilraaqluni taaktiliqilraaqluni piinarialik.

Uqaqatigilraaqlutit Taaktimut!Uqaqatigivaklugu munarhit taaktilluuniit atuqtinnatit higaaruirudjutimik ikayuutinik.

15

Hingaiyaruvit maamaktitkuvitluuniit biibinnuaqnik uqaqatigiakhat munarhi taaktiluuniit nakuutqiamut Higaaruirahuarniqmut ikayuutikharnik iliknut biibiknullu.

HIGAARUIRAHUARNIQMUT IKAYUUTAUTIhumaliuqqaarlutit – ilangit taaktimit Higaaruirahuarniqmut havautingit havautituqtakhatit malruuknik Santinik higaaruirahuaqtinnatit. Imaittunik havautiturumaguvit, uqaqatigilraaqlugu munarhit taaktitluuniit qilamiuqlutit.

Naunairyuumirumaguvit hapkuninnga Higaaruirahuarniqmut ikayuutikhat, takulugu una “Higaaruirahuarniqmut Ikayuutaut” titiraqhimaninnga NUHIGAARUIRAHUARNIQMUTS qaritauyakkut pulaarvinga uumani www.nuquits.ca.

NAUNAIRYUU

MIRLUTIT

Higaaruiqnahuaruvit Hingaiyaqtillutit

16

Qanuqtut havakpaNipihimayuq uviniknut mattutitut piiqtuiyuq nicotine-lik uviniknit.

Qanuqtut atuqtauva1. Piiyaqlugu nipitqarnaitkutaa

iliurahimalugulu mattut 10nik tigliqtuqtunik halumayumut, nuyaittumut uviniknut qulaanit nulluknit ataanit qunguhiqnit.Talva, piiqtailugu 24nik ikaarniinik.

2. Piiyaqlugu utuqqaq mattut iliuraitinnatit nutaamik. Aadlamut iliuraqlugu

iliuraqhimayumi iliuraffaaruiqlugu.

3. Uaqpaklugit algaktit mattutihuiraiguvit.

NICOTINE-MIK MATTUTIT

Qayagiyakhatit � Ayurhaliruvit hinigiaqni atulihaaliruvit mattutimik,

piiyaqlugu atauhiqmi malruukniluuniit hiniknahuaqtinnatit. Kipluruiqlugu mattut nampanguqnahuaqlugu himmiruiqluguluuniit.

� Aaniarutautit ukunanik piqaqtuq uvinikni kahaktailiniq uluriahukniq (una pilluaqtauyuq), aadlangaqpiaqtumik hinnaktuqniq, ayurhaqtuq hinigahuariami, mirianguqtuq aqiaruqliqlunilu.

� Naunaipkarlugu munarhi taaktilluuniit: Hingaiyaruvit maamaktitkuvitluuniit biibinnuaqnik, uumallukhimaguvilluuniit.

17

NICOTINE-LIK KUTTUQ

Qanuqtut havakpaPipkaiyuq qararaangat nicotine-lik tamualiraangat. Atuqtauvaktuq higaarumaliraiguvit.

Qanuqtut atuqtauva1. Tamuahuiqlutit nicotine-lik kuttungit

kuttuqtuqtaulluaqhimayunik. Kihimi ‘Kiilluaqlugu’ kuttuq atauhiqmik malruknikluuniit, talvannga “tutquqlugu” kuttuq kigutiviit nungumaviani (qitqani uluaktit kigutitit niqinganutlu).

2. Utaqqilutit atauhiqmik minitsimik, kiiffaaqlugu kuttut qaffinik, talvanga “tutquffaaqlugu” kuttut.

3. Maliffaaqlugu tamna ‘kiilugu’ unalu “tutquqlugu” maliganga 30nik minitsinik.

Qayagiyakhatit � Talvannga kuttuq 15mit – 30mut minitsinik

havaliqtinnagu, taimaa kuttuqtudjavutit ihumaliqtinnatit ihariagiliqtat. Tamuahuiqlutit avatqumayunik 20nik kuttunik atauhiqmi ublumi.

� Iittaulugu nicotine-qatuq kuttuq.

� Nirihuiqlutit niuqqaruiqlutilluuniit 15nik minitsinik kuttuqtuqtinnatit kuttuqtuqtillutilluuniit.

� Aaniarutautit ukunanik ulurianaqhiyuq qanit, nigitugaruvit, aqiaruqliguvit tablut ulurianaqhigumi.

18

Nicotine-mit Puisiqtauniq Nicotine-mit puisiqtauvaktut amigaitpallaaqtumik nicotine-turumi. Nicotine-mit puisiqpaktut atuqtillutik NRT-mik hivulliqpaanguyumik amigaitpallaaqtumiklu piliraangamik havautikhanik, taimaaluuniit inuit atuqtut NRT-mik mattutitut talvannga higaalirumi kuttuqturumiluuniit atauttimik piplugit.

QAYANGNAIPKAIYUT NUTAQQAT NICOTINE-MIT Nicotine-lik kuttut ulapiqutiinaqtauvaktuq kuttunit, tutquumavaklugit NRT-nguyut havautitit nutaqqanit.

Hamma hivulliqpaanguyut puisiutiuyut nicotine-mit:

� Mirianguhuk

� Uunakpatlaaqtuq

� Qaninganit kuviyuq

� Niaquqliuqtuq

� Qiliuliqqat

Akhuulluaqtut puisiutiuyut

hapkuat:

� Miriaqtuq

� Hakuiqtuq

� Aniqhaalimaiqhuni

� Qakuqhiyuq,

akuliaqluktuq

� Uumat mihiknaqhikpat

� Taaqtittuq

� Qugluumayuq

� Qiiqiuq

tupalimaiqhunilu

(qayangnautiqyuat)

IKAYUQTAUGUIT QILAMIUQLUTIT

Nicotine-mit puisiliruvit, aturuiqlugit nicotine-lik hivayaqlugit munarhitkut aaniarvikluuniit.

QAYAGILUGU

19

NICOTINE-LIK HAVAUT

Qanuqtut havakpaMilukaqhimayuq nungulaatut higaarumaliraiguvit, tamna nicotine-nga piiqtauvaktuq pipkaiplunilu qaniqni.

Qanuqtut atuqtauva1. Iliurailugu atauhiq havaut qaniqnut

nungupkarlugulu qilamiungittumik. Tamuahuiqlugu.

2. Qilamiungittumik milukarlugu taimaa tivyarikhikpat, talvannga iliuraqlugu havaut iluani uluaknut.

3. Himmiqpaklugu havaut aippaanganut uluaknut aallamut.

4. Tamna havaut 20nik 30mut minitsinik nungutinnagu.

QayagiyakhatitAaniarutautit ukunanik mirianguhuk, nigitugaruvit, hatqarliruvit, niaqurliuliruvit qalakhuliruvit.

� Nirihuiqlutit niuqqaruiqlutitlu 15nik minitsinik havautituqtinnatit.

Tamna nicotine-lik havaut aadjikutariyaa qalakhiutit iggiarliutitluuniit havaut. Tamaita havaut nicotine-qaqtuq, piiqtauyuq tamna nungulaaq nungulirumi qaniqni.

20

NICOTINE-LIK ANIQHAAKTAUT

Qanuqtut havakpaAniqhaaktauyuq higaaqtutut, kihimi piqangittumik qayangnaqtunik puisiutinik puyuqmikluuniit.

Qanuqtut atuqtauva1. Naunaitkutarmungaqlugit nuqiklugitlu

nunguvingat piiyaqlugit.

2. Iliurailugu tigumiarutinga qaniqmut pidjutinganut, angmaqtiqlugulu umigahuarukni.

3. Aniqhaaklugu tunuanut iggiat aniqhaaklutitluuniit mikiumik piluni.

Tamaita tigumiarutingit inniaqtuq 20 minitsinik aniqhaaqhimmaarumi.

QayagiyakhatitAaniarutautit ukunanik mikiumik uluriaginiaqtutit qaniqni iggiaqnilu, qalakhuqlutit, qingat kuviinaliqluni nakuuhiniaqtuq atuqhimmaaruvit anirhaarutiknik.

21

Taaktimit Munarhimit Havautikharniq

CHAMPIX ® (VARENICLINE)Varenicline piinarialik munarhimit taaktimitluuniit. Nutqaqtivaktaa qanuriliurutinga nicotine-lik unalu ikikliyuumiqtaalu higaaruliqniq. Higaaffaaliruvit havautituqtillutit, nakuugilimaitat.

Qanuqtut atuqtauva � Ubluq tamaat pivaklugu pingahunik ublunik,

talvannga malruknik ublunik niqimut 12nik Santinik.

� Higaaruiqtukhauyutit atauhiqmi malrukniluuniit Santinik havautituiruvit.

Qayagiyakhatit � Aaniarutautit ukunanik aqiaruqliuqniq,

ayurhaqtuq hinigiami aadlangayuniklu hinnaktuqlutit

� Havautituhuiqlutit takulugulu munarhit qilamiuqlutit mihiknaliruvit ihumaaluktigumitit, ninngaktittumitit, in’ngummaktittumitit, aadlanguqqallu inuuhit inmiknikluuniit aanirumainnaliruvit aadlanulluuniit inuknut.

Havautit piqutigiyangitUna havaut ilaliutihimayakhaungittuq NRT-mut angikliyuumiutikmat qayangnarutinga aaniarutinganik.

Qanuriliurutit � Higaaruingitkuvit talvani hitamani Santinik

havautituliravit, takulugu munarhi.

� Una havaut havautituqtakhat niritillutit imaqtuqtillutitlu

22

ZYBAN® (BUPROPION SR)Bupropion piinarialik munarhimit taaktimitluuniit. Ikayuqpaktuq aadjikutariami aulapkaidjutingit qaritaqni ikikliyuumiutigiami higaaruliqniq.

Qanuqtut atuqtauva � Ubluq tamaat taimaa pingahunik ublunik,

talvannga malruuknik ublunik ublaami unnulihaaliqqallu taimaa 12nik Santinik

� Piyakhaq atauhiqmi malruuknilu Santinik higaaruirahuaqtinnatit.

Qayagiyakhatit � Aaniarutautit ukunanik ilailutittaaqtuq

ayurhaqtuq hinigiami paniinaliqtuqlu qanit.

� Taaktiliaqlutit qilamiuqlutit mihiknaliruvit ihumaaluktigumitit, ninngaktittumitit, in’ngummaktittumitit, aadlanguqqallu inuuhit inmiknikluuniit aanirumainnaliruvit aadlanulluuniit inuknut.

Havautit piqutigiyangitBupropion pipkaivaktuq ilanganut aadlat havautinut. Aadlanik havautituruvit, uqaqatigidjavat munarhi ukunanik havautit piqutigiyangit.

Qanuriliurutit � Qayagiluni ilaliutiinarialik NRT-mik, kihimi

munarhi munariyakhaa aunga aulapkaivinga kayummakpallaarnaittumik.

� Pitqungittut tahapkunanut qiiqiunut imiinaaqtunullu taanganik.

23

Ilangit havaatit ubluq tamaatlu hulilukaarutitit “pipkaidjutittaaqtuq” higaarumalirutit kuttuqtuqlutitluuniit ihumahimaittumik. Piiriami ipirairailaqidjut nutqariaqni ihumagiyakhaq qanuqtut pipkaidjutigiyatit qanuqlu qaangiutiniaqqatit.

Talvanngaanit, ihumagilugit higaat higaaqtarnik qanuriliurutigiyaatillu higaaraangavit. Itqaumalugu humi iliqtutit, kinalu ilauqatigiyat, huliyutit, qanuqtutlu ihumagivit (unaguqtutit huliuknairavit, ningahuinnaqhimaliqtutit, ihumaaluinnaliqtutit, hunavaluknikluuniit.).

Ihumainnarukni, amihunik atuqtakharnik takuniaqtutit. Takuniaqtutit takuinnaqtarnik inuit, talvungauffaarutit, taimaa taimaa. Talvannga takugukni hapkuat atuqtakharnik ihumaginiaqtutit qanuqtut aturuirutikhaqnik.

Ilihimalugit “pipkaidjutitit”

24

AADLANGURLUGIT PITQUHIT, AADLANGURLUGU INUUHIT

Higaanginnaqniq tamuanginnaqniq inuuhiriqyuarutiuyuknaqhiyat, ilihaidjutikharnik piniaqtuq higaaqnairiami tamuanginnaqnaittumiklu. Pilihaaliruk ayuirhaidjutit higaangittumik aadlangurlugulu ubluq tamaat pitquhitit ihuaqhilunilu aadlamut pitquhikharnut. Takulirakni kitut ilangit higaaqnit “pipkaidjutinginnik”, naunaiqniaqutit qanuriliurutikharnik tahapkununnga.

� Higaalihakpakkuvit tupagaangavit, nuutiqlugu hivulliqpaaq higaarahuat tupauttaruiruvit.

� Higaaliqpaguvit havagiaqtuqtillutit, anivaklutit qilaminnuaq ikittiqlutit higaaqnik havakvikmunngaruvit.

� Higaaqatigivagukni ilannatit, avaliittumik higaaliqpaklutit. Aadlangurlugu inuuqatigiiknit higaaqnaqhitinaqhiyaatiniklu– itqaumahuiqlugit tamarmik aadjikutariiktunik.

Aadlanguqtiriliqlugit tadja taimaatut upalungaiyarniaqtutit higaaruirahualiruvit.!

25

HIGAARUIQATIKHARNIK PIQARLUTITKinami piqatigiinariaqaqtat higaaruirumayuqlu, higaaruiqhimayuqluuniit, kinamikluuniit ikayuriami iliknik. Piqariami kinamik ikayuriami ayurhaliruvit taimaaqtittailiyukhaqlu pipkaidjutiyuq angiyumik qanuritaakhaanik.

UQAQPAKLUGIT!Apirilugit ilannatit ilatit higaayuktut ikayuqlutit tunihuiqluni higaakhaqnik higaaruiqulugit haniakni, tadjakaffuk. Akhuuqpallaqhimaittumik pilutit ihariagiyarnut higaarnaittumik piumayarnik.

INUIT TAMAITA IKAYUQTIKHALLIUQTUT

ATAUHIQ SANTI HIGAARUIQTINNATIT

26

PINGAHUNIK HITAMANIK UBLUNIK HIGAARUIQTINNATIT

KATITIQLUTIT NAKUULLUAQTUNIK NIQINIKNakuulluaqtumik niqiqariami higaaruiqnahuarniqmut ihuaqniaqtuugaluaq. Niriguvit hulilukaarutiuyuq algaknut qaninnullu. Mikkanik niqinik ubluq tamaat kaangnaittumik. Hamma ilangit ihumaliurutikhat mikkarnik niglarmiutarvikni ittukhat igluknillu:

Imaqmik niglaqmiutaqaqpaklutit. Qadlut niglaumayumik, halumayumik imaqmik ikayuutauvaktuq higaarumaliraiguvit.

HIGAARUIRAHUARNIQMUT IKAYUUTIKHAQ

27

� Sunflower seeds-nik

� Mikkauyut carrots

� Haviqquuyaqmit piliurhimayut hiqulauyannuat ukunanikluuniit haviqquuyaqmit piliurhimayut cake-mik

� Patahimaittut popcorn

� Iggataittuq yogurt

� Mints-nungulaat

� Naptuyut sukaittut nungulaat

� Mipku

� Qiqumavyaktut niqainnait

� Mipku piffinikluuniit

� Apples, grapes, paungat

QANUQ IHUMAGIVIUK? Titirarlugit tamaat ihumagiyatit hungmat higaaruirumagavit. Titirattiarlugit ihumagiyatit– taimaa titiraqhimagumi nanminiriyatit titiraqhimayat, taimaa tukihinnarniaqhunilu.

Hamna ihumaliugat aullaqtilihaarnaqtut � Aanniarumanngittunga uummatingnut

kiansunulluuniit. Inuuttiarumayunga.

� Qanira mamaitqunngitara qungallinniralu pinnariyumayara.

� Nutaqqatka pamiqhittiaquyatka uvamnit; tipaakuqtuqunngitatka uvaptut.

� Unagunaittumik inuuhiqarumayunga. Pihugumayunga situamut anngayukhimaittumik.

� Maniqainnarumayunga uvamnit piqpagiyatkalu ihumalugit.

� Inuukhaarumayunga nutaqqatka tautukhimalugit angikliktirlugit.

Nivinngarlugu titiraqhimayuq aimavingmi havagvingmiluuniit. Titiqqak kauttuarnunngaqhimalugu ikpiaryungmiluniit takuqattarlugu higaarumalitakkaangavit. Taimaa itqaumayaami hungmangaat higaaruiqhimayutit. Taimaa hakugikhipkainiaqhimayaatit ayuqhaliraangavit.

28

ATAUHIQ UBLUNIK HIGAARUIQTINNATIT

Nakuuyumik Aullaqtiqlutit1. Iqqailugit puiguqtailidjutingit

Tamaita igilugit agyakuurviit, higaatit, uilaallu. Igivaklugit hunavaluit itqaumadjutit higaaqmut

higaaqtittidjutiuyut.

2. Halummaqtiqlugu iglut. Tamaat iglut akhaluutillu halummaqtiqlugu. Piiqlugit utuqqaq higaap tipaanga iliurailutit baking soda-mik rug-mut iglup tamayanginnullu, vaakiuqlugu ublaami. Atuqlutit irmiutimik vinegar-

mikluuniit iglup ilua.

3. Piliuqlutit iglumi maliktakhanginnik. Apirilugit igluqarmiutatit higaayuktut higaaqpaklutiguuq hilami.

4. Iglut mamaqhittiivaklugu. Anuqqangitkumi, angmaqpaklugu tamaita ukkuat igalaatlu

mamaqhitiigiami iglut.

5. Uaqhilutit aanuraaqnik. Uaqlugit tamaita aanuraatit, qipiit, ikhivautallu qaanganiitkutangit uarhivikmi. Irmiutiniklugu, atuqpaklutit qakuqtamik vinegar-mik tipairiami tipaakunga.

29

Piqaliqlutit Aittuutiknut QattaqmikIlihimayutit atuqpallaaruiqtutit maniknik. It’s Higaaruirahuarniqmute aadlattauq tigumiariaqni algakni takulugulu. Qaffi taalamik atuqtat higaaqni, iliuraivaklugi qattaqmut. Higaaqpakkuvit atauhiqmik puuqmik higaaqmik, iliuraivaklugu 20 taalaa atauhiqmi ublumi. Taimaa atauhiqmi tatqirhiutimi angikliyuumiqniaqtuq 6 hannat taalamik, atauhiqmittauq 7 tausit taala 2 hannamik!

Aittuuhiaq Hikuliaq Kangiqhittiariami qaffit atunngittutit- pilihaarlutit aittuuhiarnikkut hikuliarmik. Qaffit taalamut higadjutigivaktatit, iluanunngaruk hikuliarmut. Ilaa avvaunnaa higaaraangavit ubluq atauhiq, $10 nik iluanunngarlugu hikuliarmut. Tamaat iluittuq higaaraangavit $20 nik iluanunngaruk hikuliarmut.

MALRUUKNIK UBLUNIK HIGAARUIQTINNATIT

30

31

UBLUNGA 1 - 2

PILIRAIGUMI HIGAARULIQNIQ Aadlamik Ikayuutikharnik? Uqaqatigilugu Higaaruirahuarniqmut Havaktinga akiittukkut hivayautikkut uumani 1-866-3368-7848. uqaqatigiinarialik 365 x 24 x 7 ublunik atauhiqmi Santimi

Ilangani 3 Piliqqat! Ikayuutikhat aturnit hivulliqpaami Santinga

Hunaukmat higaaruliqniq?Higaaruliqniq qanuqtut timit naunaiqtita piiqtauyuq piumayaunginnaqtunik higaaruliqniq. Ihuirutiniaqtuugaluaq, kihimi ihumaaluguiqlutit, kihimi tamaaturaaluk pilimaittuq! Higaaruliqniq naunaitkutingit nakuungitqiyauyuq hivulliqpaami pingahunik tallimamut ublunik higaaruirahuaqnit, tammaqhunguyuq 7nik 10mut ublunik.

Higaaruliqniq naunaitkutauyuq timit mamiliqtuq.

31

Paniumagumi iggiatImaqtuqlutit aadlaniklu tiituqlutit. Lemon-mik honey-miklu ikayuutauyullu.

Ayurhaqtuq hinigiamiHivulliqpaami Santimi higaaruirahuaruvit, hiniklualimaiqniaqtutit unnukmi timitit nicotine-mik iharialiqmat. Kaapituqpallaaruiqlutit (kaapik, pop-miklu) ubluumaami tiiviiruiqlutit qaritauyaliqihuiqlutillu innaqtinnatit

Qalakhuliraiguvit qallakmikHamna mamihaidjutiuyuq, timitit inminik halummaqtiriyuq halumailrunik higaaqmillu halumailruninnganik. Tivvuanginnarlugit imaqtuqpaklutitlu.

Naunaitkutat Higaaruliqniq

UnaguhuinnaqtuqNicotine-nga pipkaidjutautiuyuq– hunavaluk uingaiqtitautidjut. Talvani higaaruiravit unaguhuinnaqhimmainnaqniaqtutit. Una tammaqniaqtuq, kihimi tadjakaffuk nakuuyumik hinikpaklutit, unaguiqhiqpaklutit unaguhuliraiguvit, hulilukaaqpaklutitluuniit tupaumatillutit uingaqnaittumik.

32

Aqiaruqliuqniq analimairuvilluuniitNirivaklutit amihunik fiber-qaqpiaqtunik niqinik, ahianik, nauhimayut nunamitlu ukunaniklu iluittunik grain-nik. Uqaqatigiinariaqaqtat Munarhit fiber-mik piyakharnik itiktaidjutimiklu.

NinngaumainnarumayuqPihuuyaqlutit, hilamungaulutit anirhaariaqni halumayumik, bath-iqlutit, naalaklutitluuniit unaguidjutauyunik atuqtuuyaqtunik.

KaaliruvitQaritat ulapiqtuq nicotine-turumayumik niqinik niriumayumik. Nirivaklutit amihunik nakuutqiyauyunik niqinik ubluq tamaat. Niglaumayumiklu imaqturuvit ikayuutauniaqtuqlu.

33

Hulilukaaqpaklutit AADLANGAYUMIKIhumagimaittumik, hunavaluit higaarumapkainiaqtaatit uilaaqtuqlutitluuniit. Tipaakunga angiyumik pipkaidjutigigaluarakni ublumut inuuhiqnut higaagumaliqniqlu, aadlanguqtakhat hulilukaarutit ubluumaami.

UBLUNGANI 3 - 4

34

HIGAARUIRAHUARNIQMUT IKAYUUTIKHATHamma ilangit atuqtaunginnaqtuq pipkaidjutiuyut pingitakharnut:

� Kaapituqtuq

� Unaguiqhiqpakluni havaktillutit

� Ilauqataunginnaqtuq Higaaqtumi

� Imiqtuq taangnaqmik

35

Iqungitkuvit piiriaqni una ipirairailaqidjut higaaruiriaqni, ihumagilugu taangaqtuillak hivulliqpaami Santinik tatqirhiutinikluuniit, taimaa naunairuvit higaarumalirninnganik.

Taangaq avaliittuq angitqiyauyuq imirumainnarutauyuq talvannga higaaffaaliqpaktut. Higaangitkuvit imaatut ittuq hulilukaarutimungauhuiqlutit talvani inuit imiqtut imirviimungauhuillaklutit, taimainniaquq. Hunavaluittuq akhuurutaudjut inuuhiqnik!

Huuqtauq Taangat Higaarumapkainginnaqtaanga?Taangainnaungittuq pipkaidjutauyuq kaapitut ihumaalukniqlu, kihimi piiqpagaa inmikkut munarininnga. Pipkaidjutiyuq higaaruliqniq piiyaqtilluni pipkailaidjutingit tahapkunanut higaaruliqniq.

UBLUNGANI 5

HIGAAQ TAANGAQLU

Aadlanik ikayuutikharnik piumavit? Uqaqatigilugu Higaaruirahuarniqmut Havaktinga akiittukkut hivayautikkut uumani 1-866-3368-7848.

36

TAIMAAQTITAUHUIQLUTIT HIGAARULIQNIQNUT!Taangainnaungittuq pipkaidjutauyuq kaapitut ihumaalukniqlu, kihimi piiqpagaa inmikkut munarininnga. Pipkaidjutiyuq higaaruliqniq piiyaqtilluni pipkailaidjutingit tahapkunanut higaaruliqniq.

� KINGUVAQLUGU: Akhuurlugu higaarumaniq utaqqillaklutit taimaa naunairiaqni higaaruliqnit qaangirniarumi (qaangiutiinaqtuq).

� ULAPIQUTILUGU: Ulapqilutit ulapqidjutimik, kitaaqlutit, tiiliuqlutit, uaqlutitluuniit. Hulilukaaqtiqlugit algaktit ihumallu ihumaliurutivaklugu.

� ANIRHAAQYUAQLUTIT: Anirhaaklutit qingatigut aniqhaaqhimaittumik tallimanik tigliqtuqtumik. Kayumiittumik aniqhaaklutit qanikkut kauntiqlutit 7mut. Hamna tamaat maliffaaqlugit pingahuiqtuqlugit.

� NIUQQAQLUTIT IMAQMIK: Kayumiittumik niuqqarlutit imaqmik. Niuqqaqtarnik pihimalugu qaniqni qaffinik tigliqtuqtumik qaniqni ingutaaqtiqlugu. Una himmingitaa tigumiaqniq higaaqmik, kihimi puyunganik qaniqni.

37

UBLUNGANI 6

ATUQTUQ IHUMAALUKNIQMIKAmigaittut inuit higaaliqpaktut higaaqhimmaaqtulluuniit ihumagigamik ikayuqtaat ihumaalukpallaaqnaittumik. Ihumaalukniq atuqtaunginnaqtuq inuuhiptikni, pittailimannaittuq tamaat. Higaaruiqnahuaruvit imaatut ittuq paqiguvit nutaanik aturninngit ihuaqhigiami ihumaalutidjutigiyarnik.

ATUQTUQ IHUMAALUKNIQMIK

UBLUNGANI 7Hamma ilangit atuqtakhat

� Hilamit halumayumik anirhaariaqlutit; pihuuyaqlutitlu maniqqami.

� Kaapitungitkaluaqlutit ubluumaami nakuuyumik hinigiaqni.

� Ayuiqhaqlugit unaguiqhiqnik akhulluuniit aniqhaaqniq ayuirutinik.

� Tahitiqlugu timit yoga-qlutitluuniit unaguiqhimagiaqni

� Ulapqilutit ulapqidjutimik – tamarmikmut nakuuyuq ihumaminut ulapiqutinnaittuqlu.

� Uqaqlugit ilannaqnut.

� Hivayaqlugu Higaaruiqnahuaqniqmut Ikayuutaut Havaktingit uumani 1-866-3NU-QUIT (368-7848). Tamna ikayuut akiittuq ikayuqtaunginnarialiuyutit Inuktitut, Inuinnaqtun, Qablunaatitut, Uiviititutlu.

38

HIGAARIAMI IHUMAALUTIPKAILLUANGINNAQTUQ IHUAQHAITINNAGU.Nicotine-lik pipkaidjutilluaqpagaa ilangit unaguiqhidjutingit naunaitkutangit qaritaqmi, kihimi angikliyuumiqtittuq tamaita nalunaitkutangit ihumamitigut ingutaarniqmullu ihumaalut.

Higaarniq angikliyuumiqpagaa uumatit ingutaarninnga, angiklipkaiplugulu aunga aulapkaininnga, taimaatut higaarulipkaidjutigiyuq. Tamaita hapkuat hulilukaarutit ihumaalupkaidjutigiyauyuq iliknut!

Timit atayuq mihigikniknut ihumaalutinganik higaariaqni, ihumat ulapiqutigiyaatit ihumagiaqni ihumaalukpallaaqtutit ihumaalungitkaluaqhutit taimaa nicotine-turiaqni!

39

Piliurlutit Qaumayumik Inuit Atuqtakhanginnik Iglut higaaqnaiqtittiqlugu ilauliqlutit Aryiqtaqmik Qulliqarluni. Iliuraqlugu Aryiqtamik qulliqmik tuqhuknut qullikhanganik naunaipkaigiaqni nuatqatinut akhuuqhutit piyat naimagiami higaaqtup puyunganik, tahapkuatlu higaanginnaqtut iglup iluani higaaliqtukhat hilami.

KINAUYAAKHAULUTIT INUIT IKAYUQTAUTIKHANGINNIK Higaaruiruvit higaangitkuvitlu, piliuliqtutit aadlat atuqtakhanginnik. Kinauyutit taimaatut nutaqqat inuuhiqni ikayuqtikhanginnik pimmariktumiklu pigiami.

Nutaqqat takugaangamik, idjuaqpaktutUuktuutikhamik piliuqtarnik ihumagiyauqyuaqtuq nutaqqanut. Nutaqqat higaanginnaqtunit malruiqtuqtumiklu angikliniaqtut higaanginnaqlutik tahapkunanit nutaqqanit higaayuittunik angayuqqaalgit.

40

Ilangani 4 Taimaaqtaililutit Higaaruiqhimayaaqni

NAIMAGIAMI HIGAAQTUP PUYUNGANIKHigaaruiqnahuaruvit nakuunginnaungittuq iliknut inuuhiqnullu. Nakuuyuqlu ilannaqnut ilangnullu inuuhiqatigiiktarnik.

Naimagiami higaaqtup puyunganik nungutauyuq nunguvingani higaaqnit unaluuniit aniqhaagiaqni higaaruiruvit. Qayangnaqpiaqtuq. Higaaqtut anirhaaktat higaaraangavit, naimagiami higaaqtup puyunganik kaansaqnaqtuq, uumatlukniq, aadlatqiiniklu puvaklukniq anirhaariamilu ayurhautigiyauyut. Naimagiami higaaqtup puyunganit qayangnatqiyauyuq hingaiyaqtunut nutaqqannuanutlu. Hamma ilangit qayangnautiuyut:

� Naimainnaqluni higaaqtup puyunganik hingaiyaqtilluni angikliyuumiutigiyaa ilumiarutit ahiruqniaqtuq, tuqungayumik aniyuq, uqittunuamik biibiniktuq, unalu aadlat hingaiyainiqmut inuudjutimullu ayurhautipkaiqarniaqtuq.

� Biibinnuat nutaqqallu puyuqmiittut piqarniaqtut hiniktilluni biibinnuaq tuquyuq aaniarutimik (qablunaatitut taiyauyuq naittumik SIDS-mik), puvaklukniq, hiutimini maqiniq, puvaklukniq anirhaariami ayurhautiqarniaqtuqlu.

� Nutaqqat piyuqmiinginnaqtut puvangani nivyaaqniaqtuq anirhaaliraigumi, qalakhuqniaqtuq, puvaklukniaqtuq, namuunaqlunilu, kayumiittumiklu puvanga angikliniaqtuq.

41

IT ONLY GETS BETTER WITH TIME

Kinguani

Kinguani

Kinguani

Kinguani

Kinguani 2 Santitqiktumit…

Kinguani 1 ukiuq…

Kinguani10 ukiut…

Kinguani 15 ukiut…

Iluani

20 takilraatigut

Qilamiuqtumik

Mamittirniq Higaaqtumut Hulidjuhiagut

Anurim avatingnit ilatit ilannavillu

hivuurananngittuq.

Aukpit anirniata uukturautaa

nakuuhivaktuq.

Naimalaaqtutit tipaanillu

ihuaqhivallialiqtuq.

Taimaa qayangnailiqpakhuni tuqunirnut uumani

puvaitigut kiansunut nailipkaivaktuq.

Unagunaiqpaktutit timingnut

hulinnakhaaqtumik. Qalakturniq

nuvangnailivaktuni. Ilulivit ihuaqhivakhuni.

Aukpit puqtuhirnia unalu naunairutaat ikaarutigut

katainnaqpaktuq nakuuyumik.Timivit uunarninga algangnit itigangnillu

nakuuhihainnaqpaktuq.

Qanuq uummativit hakuirutaa

nailivakhuni.

Puvait inia angiklivaktuq taimaa

aniqhaattiarnaqhunilu.

Taimaa qayangnaiqpaktuq higaaruiqhimagavit uummativit

hakugikhivakhuni 50% pusaatigut hakugikhipkaqpaktuq

iliktut inuk higaanginnaqtunut.

Qayangnailiqpakhuni tuqunirnut uummativit hakuiqpakhuni taimaa aadjigiikhuni inungnut

higaayuittunut.

8 ikaarniani…

24 ikaarniani… 72 ikaarniani…

48 ikaarniani…

NAKUUHIINNAQTUQ QAKUNNGURAANGAT

42

� Timit ulapiqutiyuq higaarumayumik

kaangniqmut.

� Niriinaliravit taimaa algatit hulilukaanginnariami.

� Niriyat mamaqniaqtuq nakuutqiamiklu naimagiami naimadjutit utiffaalirumik.

Ilihimalutit Humik PiniaqtatInuit tamaita puvallaqpaktut, kihimi tahapkuat piyunut 6nik uqumailitaamik, mikkauyuq pigiami tamaita allat

aaniaqtailiniqmut ikayuutauyut higaaruiruvit.

Huuqtauq Puvallaqyuumiqpakpat?Timit puvallaqyuumiqpaktuq hamma ilangit huuq

puvallautigiyauyut iliknut:

HIGAARUIQNAHUARUVIT QAPAKHIMAITTUMIKLU

43

Ihumaliurlugu Kitut Niriyakhatit Nirinahuaqtailivaklutit qilaminnuaq igattaaqtunik qiqumayunikluuniit niriinarialaqihimayunik niqinik situamit. Urhuqaryuaqmata tariuqallaaqpakmatalu. Uuminngalluaq, igavaklutit niriyakhaqnik iliknik. Taimaa puvallaqyuaqnaittumik maniknitlu

atuqpallaaqnaittumik!

Nirivaklutit NakuuyunikNirivaklutit nakuuyunik niqinik niqainnaqtutut, ahiat, nunamit nauhimayunik, hiqulauyanik sukaittunikluuniit kuttunik taimaa tariuqpallaaqtunik sukaqaqpallaaqtunik nirinnaittumik.

HAMMA ILANGIT NAKUUYUT IKAYUUTIKHAT PIIRIAMI ILAKUNGIT UKUMAIRUTIGIYAUYUT TIMIQNUT

xKuukukuulaqtungitkaluaqlutitNiuqaqpallaaruiqlutit sukaqaqpallaaqtunik. Kuukukuula sukaqaqpallaaqtuq, kaapivyaliklu, piqaqtuqlu puvallarutauyunik. Niuqaqpallaaruiqlutit sukainnaliknik taimaa puvallaqpallaalimaittutit nakuuyumiklu hinigiaqni.

Biatungitkaluaqlutit Aadlaniklu TaanganikTamaita Taangaq amigaittunik puvallautilgit, kihimi bia atauhiuyuq nakuungilluaqtuq. Biatuqpallaangitkuvit imiqpallaangitkuvilluuniit unnukmi, taimaa tigiqharviutit angivallaaqnaittumik!

Hulilukaaqpaklutit Ubluq TamaatHulilukaarumi 30 minitsinik atauhiqmi ublumi naunaiqniaquq. Timitit nakuuniaquq naamakhilutillu.

44

45

Nakuutqiaq KuyakniqHigaaruiqnahuaruvit ihuarhidjuutivagaa aup aulapkaidjutinganik. Angutinut, imaatut ittuq uumaipkairutilluaqniaqtuq, arnanuttauq quviattuutiniaqtuq ihuatqiyauyumiklu quviattuutinik. Taimaa, angutit higaayukkumik ayurhaqniaqtut hakuitqiyauniaqhutiklu angutinit higaayuittunit.

Akhuraaluk AariyauniqNaunaiqhimayuq tahapkuat higaayuittut amihunik pinniqhitqiyauyut. Talvannga higaaruiruvit, mamaqhiniaqtutit naimagiami, nakuuyutit takugiami, nakuuniaqtutitlu– aadlatlu naunaiqniaqtaatit!

Angikliyuumiqtumik HingaiyainikhamutHigaayuittut ilihimayaat hingaiyainnaqtaaqtut biibinnuaniktaaqtullu aanniangittumik biibinnuanga. Higaaruiruvit ihuaqhipkaiyaa hilataa igliap taimaatutlu angutit uhuanit hingaiyautinga hakugitqiyauniaqtuq.

KUYAKNIQ HIGAAQNIQLU

45

IQAIYAIVAKLUTIT IHUATQIYAUNIAQTUQ INUUHIQNUTTimit ingutaanginnaqhimaninnga nakuunginnainnautiuyuq inuuhiqnut kihimi nakuutqiyauyuq higaaruknairiaqni. Iliknik nakuuniaqtutit, hulilukaaruvit, higaarumalluaqnaiqlutitlu.

Iqaiyaivaklutit IlannalluPiliulirumi iqaiyaivikhamik ihuatqiyauniaqtuq ilannat ilaugumi – ilannat ikayuriamitit ikhivautamit nangippagiaqni iqiahuinnaliruvit.

30 minitsinik timitit ingutaaqhimainnarukni (atauhiq tiiviimi piksasuuqniq!) naunaipkaidjutiutiniaqtuq. Avvainnarialik malruuknik aadlatqiinik iqaiyainiq ubluq tamaat. Ilangit ihumaliurhimayut hapkuat puvallaqpallaaqnaittumik:

� Pihuuyaqpaklutit maniqqami.

� Pihulluaqlutit akhaluutingitkaluaqlutit

sikiitungitkaluaqlutit havagiaqtuliruvit

situalialiruvitluuniit.

� Haakiqpaklutit aadlanikluuniit ulapqinik

ulapqivaklutit.

� Aputaiyaiyumayarnikluuniit tunnmiqqangit

apqutingaluuniit Inirniriit.

� Nummagiaqlutit

46

Amihut inuit uqaliqpaktut higaaruiramik atauhiuyuq ayurnatqiyauyuq aturiami. Higaaruiqniq akhuraaluk piyauvaktuq. Taimaa quviahuutigiguuk!

Tamainni tatqirhiutimi higaangitkuvit

naunaitkutauyuq angiyuqlu huuq

quviagiyautigiyakhat. Taimaatut

quviagiyautivaklugit tahapkuat iniqtiqtarniq!

Ilauquilugillu ilannatit ilatit – una akhuraaluk

havaktat kihimi ikayuutauyuq tamainnut

inuknut.

Aittuqtiqlutit nakuuyumik niriyakhaqnik, nutaanik aanuraakhaqnik, iqalukhiuqlutilluuniit. Hulilukaarit aliattaqtiriyarnik. Qanurunaaruiqlutit aturiaqni maniit angikliyuumiqhiyarnik– ilvit aturiaqni piyat!

QUVIAHUUTIGILUGIT INIQTIQTATIT

Unipkaat akimadjutigiyat. Uuktuquiniaqtuq aadlanut, Facebookmilu taiguayuktunut nakuugiyaat tuhaagiami iniqtirutinginnik inuit.

/tobaccohasnoplacehere

Aadlanut uqarlugu unipkaat

47

HIGAALIFFAARUVIT INGATTAUMMIRUVILLUUNIITHigaaruiraanga havaanguyuq, quviahuutautiungittuq. Ilaani, pipkaidjutivaktuq 7nik higaaruirahuarniqmik higaanginnaqtumut ubluq tamaat higaaruirahuariami. Higaaffaalirumi ingattaummirumiluuniit ilaani atuqpagaa. Hakugiktut, kihimi inuit tamaita tamna atuqpagaat. Piffaalimainnavit munariniq.

Higaffaaliqniq Uumannga Aadlanguutinga ingattaummiruvitHigaaffaaqniq tuhaayaami taimaatut ittuq. Ulapiqutauyuq, higaaruvit malruuknikluuniit higaaruiqpiaqnahuaruvit. Tamna ingattaummiqniq ittuq imaatut higaaffaaliqmiguvit. Kihimi tuuliingittuq taimaffaarahuariaqni.

INGATTAUMMIQ

48

49

TAIMAILIUNGINNARUMI NAKUUHINIAQTUQ Hivulliqpaami piyakhat ilitarilugu ulapiqutigiyat; taimaa ulapiqutaudjutiyuq.

Higaaffaalirmiguvit taimaanginnaqtumik pipkaidjutigingitaatit, kihimi akhuurutauyuq higaffaaruiffaarmiguvit. Qilamiuqlutit. Igillugit higaat niuviqtarnik nutaanguffaarlugit

uqariiyaqtatit higaaruiqniaqtumik.

Ayuiqpaklutit Ihuittumik PiyaqnitIhumagilugit huuq higaaffaarumaliqtutit, huuqlu una higaarumadjut aadlatqiyauva aadlanit taimaarutigiyarnik.

Imiqtillutit? Ayurhaliravit? Ayurharavit havaktillutit aihimatillutit? Naunaiyaqtaaqtat qanuriliurutinganik, ihumaliuqlutit nutqaqtiffaarlugu hivuniqmi.

Havaktukhauyutit qanuqtut munarittaaqtat ihumaalukniq, ikayuutikhaqnik ilangnit ilannaqnillu, imiruiqtukhaugaluuyutit taimaa.

49

Aadlanik ikayuutikharnik piumavit? Uqaqatigilugu Higaaruirahuarniqmut Havaktinga akiittukkut hivayautikkut uumani 1-866-3368-7848.

Atauhiuyuq nakuutqiaq piyakhat higaaruiruvit atuqlugu nunagiyarni inuit ikayuutikhaqnik.

Aadlanik qiniqlutit Nunavummiut higaaruiqhimayut higaaruirumayunikluuniit, uqaqlugit unipkaatit ikayuutikhallu. Uqaqatigiluguluuniit Higaaruirahuarniqmut Havaktingit uqaqatigiumalirukni. Ikayuqtaugumaguvit ayurhaliruvit, itqaumadjut huuq akhuurutauyuq taimaaliruvit, uqaqatikhaqhiuruvilluuniit, hamani ittugut avaliingittutit

Uqaqatigiluta uumani 1-866-3NU-QUIT (368- 7848)

Ikayuutikhaq akiittuq, aadlanut hiamiqtiqtaulimaittuq, ikayuutautiinarialik Inuktitut, Inuinnaqtun, Qablunaatitut, Uiviititullu.

Ikayuutikhaqnik Piyutit Ikayuqtauyumaliruvit

50

HIGAARUIRAHUARNIQMUT ILANNAULUTITItkuvit nakuuyumik Higaaruirahuarniqmut Ilannakhaanik nakuuniaqtuq.

7nguyunit 10nit higaayuktut higaaruirumayut. Tahapkuat higaanginnaqtut inuuhiqni, higaaruirumayuknaqhiyut naunaitkutat uumani ikayuqtaaqtatit higaaruiriamiknilu.

Munarhiungitkuvit taaktiungitkuvitluuniit ikayuriani inuknik higaaruirumayut. Qaffinik minitsinik ikayuruvit ikayuutauniaqtuq inuknut higaaruirahuaqtut.

Higaanginnaruvillu, IkayuqtaaqtutitHigayukkavit, ilihimayutit qanuritaakhaanik uuminnga ipirairailaqidjut. Ilihimayat inuup aturninnganut aadlat higaayuktut atuqtamiknik inuuhiqmini.

Qanurunaalimaittut uqaqatigiaqni higaarniqmut ihuatqiariyaat uqaqatigigumik higaayuittumut.

Qanuqtut piyat una uqaqatigiikniq akhuurutauqpiaqtuq.

Qayagilutit inukmullu uqaruiqlutit inminik pipkaidjutigiyaa. Una ikayuurutauniq, nakuugilluarutinahuarutaungittuq inminik. Ihuittumik uqautigukni uqarumalimaiqniaqtuq irhiniaqtuqluuniit.

Ilangani 5 Ikayuqtuq Aadlanut Ikayuutikhat aadlanut higaaruirahuarutimiknut

51

Qanuqtauq Inuk Higaruirumangitkumi?Tamna inuk higaaruirumangitkumi, aadlauyuq atuqtakhangit qayangnaittumik nakuuyumilu higaariami. Tamaita atuqtakhamiknik ikikliyuumiriamikni higaaqtup puyunganik naimayut, ikayuqpaklugit aadlat higaaruirahuat, ikikliyuumiqlunilu higaarutinganik aturninnga ikayuutautiniaqtaa, ilangit, inungillu nunagiyamikni.

Qanuqtut uqaqtaaqtutit kimut ikayuriaqni aaniqnaittumik nakuulluaqtumiklu higaaqtiugiaqni:

Hilami HigaaqpaklukkitTamna puyunga nunguvingani higaap anirhaaktauyuqluuniit taiyauyuq “higaaqtup puyungani anirhaaktauyuq puyua” puisiuyuqu puyuq anirhaaktauyuq. Higaarumik hilami inungmiingittumik taimaa naunaiqniaqtutit inuit aadlat anirhaaktut puyurnit.

52

53

Higaaruiqlutit AkhaluutikniAkhaluutit ilua mikivallaaqmat anirhaaqvikhaalu anillualimainmat – taimaa higaaqvikhaungittuq iluani. Higaarvikhaungittuqlu akhaluutimi aadlanik inuqarumi anirhaaqvigiyaal, anirhaakniaqmagulu higaaqtup puyuanik.

Higaaruiqlutit Haniani Hingaiyaqhimayuni NutaqqaniluHigaap puyunga piipinnuanut anihimaittunut nutaqqanullu. Hunavalungit higaaqmi puyungani nakuungittuq puvannuanginnut. Higaiyaqtunut nutaqqannuanullu inikhakhaniktitpaklugit, higaaruiqlutit hanianikni. Higaaruiqlutit amaaqtillugu biibinnuat amautikni.

Ikayuqpaklugit Aadlat HigaaruirahuaqtulluIlannatit ilatitluuniit higaaruirahuarumik, ikayuqpaklugit higaaruiqlutit haniani. Tipaa takugiamilu higaamik higaarumaliqtinnakhaviuk, inikhakhaniktitpaklugit.

HigaaqpallaarahuaruiqlutitHigaaruirahuangitkkuvit, ikikliyuumiqpaklugit higaarahuaqtatit ikayuqtaaqtaatit higaaruiriani qakugu.

53

IKAYUQTUT KATIMAYIIT: HIGAARUIQNAHUARUVIT TAMARMIKHigaariami inuup piumagumiuk piinariaqtaa ihumaliurumilu higaaruirumagumi inminik piyakhaanik. Kihimi talvanilu, ikayuqtut katimayiingit tunittaaqtut inuknut higaaruirahuarumik taimaaryuutikhaminik akhuurutikhaminiklu.

Ikayuutikhanikpa nunagiyaqni, ilihimapkailugit inuit ikayuqtut akhullu ikayurniaqtut. Piqangitpat ikayuutinik higaaruiqnahuaruvit nunagiyaqni, ihumagilugu aullaqtiqtaaqtutit iliknik apiriluguluuniit munarhitkut ikayuqtinganik uuminnga ihariagininnganik.

AULLAQTILIRUVIT IKAYUUTIMUT KATIMAYIINGINNIKUuminnga piumaguvit, piqaqtuq qaffiuyut ikayuutikhat tunittaaqtugut iliknut aullaqtiriaqni. Tamainnik qanuqtut ikayuriami naunairyuumiutikhaniklu uqaqatigiami Higaaqpallaaqnaittumik Havaktinga uumani tobacco@gov.nu.ca hivayaqlutitluuniit akiitukkut uumani 1-866-877-3845. Atuinnariaqaqtallu una Nunavut Quitline ikayurhimmaarutikhanik ihumaliurutikhanik ikayuriaqni aullaqtipkaidjutikhanganik angikliyuumiqlugulu ikayuutikhaq katimayiit.

54

55