HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

>>>TARĠH DERS NOTLARI<<<

NOTLAR SORU ÇÖZÜMLERĠNE YARDIMCI OLACAK ġEKĠLDE

TABLOLAR HALĠNDE HAZIRLANMIġTIR

>>TARĠH SORU BANKASI KPSS SORU BANKASI

HAZIRLANMAKTADIR<<<

HAZIRLANINCA SĠTEDEN YAYINLANACAKTIR

KAYNAK GÖSTERĠLMEK ġARTIYLA YAYINLANMASI

SERBESTTĠR.

http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

ĠLK TÜRK DEVLETLERĠ

HÜK.

ÜNVAN

ĠlteberhakanĢanyuhan

idikutyabgutanhukağan

erkin

HÜK.

SEMBOL

Otağ(çadır)örgin(taht)davul

kotuz(sorguç)tuğ(sancakyay

Bayrakparakale,saray

SOSYAL

HAYAT

OğuĢ(aile)budun(sülale)boy

budun(millet)il(devlet)

S

Ö

Z

L

Ü

K

Buyrukbakan

Tamgaçdamgacı

AygucibaĢbakan

TekinĢehzade

Yargucu,yarganyargıç

Toy,kengeĢkurultay

ġaman,kamdin adamı

Yuğcenaze töreni

Balbalmezar taĢı

Saguağıt

Ġnal,çar,ataman,

külüğyönetici asker

Apasivil yönetici

Uçmağcennet

Orgunkutsal hayvan

Yada taĢıkutsal taĢ

Savatasözü

Yarmakmadeni

para

Urugsülale

Tiginprens

Kamdubez para

Bedizciressam

Ayukihükümet

Kurganmezar

KoĢuk Ģiir

Ağılığhazine gör.

Bağayönetici

ġadüst düz.

Yönet

Tamucehennem

Ġdil yersuruh

D

E

S

T

A

N

Alp er tungaiskit

Oğuz kağanhun

TüreyiĢ

,yaradılıĢ,göç,karabalasgunuygur

Ergenekongöktürk

Manaskırgız

Dede korkutoğuzlar

TAK

VĠM

12 Hayvanlı

türk takvimi

hicri

miladi

rumi

celali

ALFA

BELER

Orhun,Uygur,soğd,Kiril,arap,

Ġbrani,latin

DĠNLER Göktanrı,Budizm,mani,ZerdüĢtlük

Hristiyanlık,Musevilik,islamiyet

S

A

N

A

T

Uygurlardan önce:

Dokuma,maden,resim,oymacılık,müzik,

HeykeltıraĢ,

Uygurlardan sonra: + mimari,fresko,

Minyatür

TÜRK ĠSLAM DEVLETLERĠ

BĠLĠM ADAMLARI-EDEBĠYATÇILAR

KiĢi Eseri Özellikleri

Yusuf has

hacip

*Kutadgu bilig *Islam edebiyatının ilk

yazılı örneği

*karahanhılar

*mutluluk veren bilgi

kaĢgarlı

Mahmut

*Divan-ı lügatıit türk:

*ilk türk dünyası haritası

*karahanlılar

*Araplara

*Türkçeyi öğretmek

edip Ahmet *Atabetül hokayık: *uygur alfabesi

*karahanlılar dönemi

Ahmet

yesevi

*Divanı hikmet: *karahanlılar

firdevsi *ġahname *gazneli mahmuta

*gazneliler

nizamül mülk *Siyasetname *farsça

*Selçuklu

ömer hayam * Rübailer *b . selçuldu

enveri *Kaside *b . selçuklu

Muhammed

bin kays

*kanglı lügatı *Sözlük

*harzemĢahlar

Farabi *el medinettül fazıla

*el mania al akıl,

*füsus ül hikem,

*ihsaül ulum(bilimlerin

sınıf landırılması)

*aristoyu açıklamıĢtır

*ikinci öğretmen

*felsefe matematik, astonomi,

siyaset,fizik

*bileĢ miĢ milletleri ileri

sürdü

Ġbni sina :*el kanun fit-tıp

*avicenna

*Ġslam filozoflarının

reisi

*medikal

Psikolog

*tıp, astronomi ,fizik

felsefe

ibni rüĢt *aristoyu batıya tanıftı

*averreos

*aklı dinden üstün tutar

*mutezile akımını temsil eder

Gazali :*ihyaül_ulumjddjn :* * *Islam felsefesi

*din her Ģeyden üstündür

Biruni *kitabı tarih

*,asasül bakiye,

*kitabüs saydele fittıp

*dünyanın güneĢ

etrafında bir yılda döndüğünü

söylemiĢtir

*serbest düĢünce

Buhari *cami sahih

*küt i sifte

Elrazi *kimyager

Ġbnı Yusuf *sarkacı buldu

Uluğ bey *ilk rasatane

*astronomi

Utbi *tarihi yemin

Harezmi *kitabul cebr *matematikçi

Ġbni türk *necmeddin Kübra saf iyüddin,

* Fahr‟eftin razi,

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

KiĢi Eseri

Mevlana :*mesnevi ,divanı kebir,

*fihi mafih,

*mektubat

Yunuz emre *divan,

*risaleftün nushiyye

Hoca dehhani *Selçuklu Ģahnamesi

Germiyanlı

ahmedi

*divan iskendername *cemĢid-ü

huĢid

Muhyiddin Arabi *Ģeyhi ekber

*vahdeti vücut

Hacı bektaĢı

veli

*makalat

Ravendi *rahatüssüdur

Kerimuddin

aksarayi

*müsamerettülahbar

Eflaki *menakibül

afirin

Ġbnurrezzak

*tarihi meyyafarikin

Yazıcızade ali *tevarihiali Selçuk

Ali kuĢçu *matematik ve astronomi

Ali Ģir nevai *muhakemeftül lügatteyn

DANIġMENTLĠLER MENGÜCEKLĠLER

1. Nikar Ulu Camii 1. Divriği Kucukkale Ca

2. Kayseri Ulu Camii 2. Divriği Ulu Camii

3. Kayseri Kokluk Camii 3. Turan Melik Sifahanesi

4. Yağıbasan Medresesi ARTUKLULAR

5. Tokat Niksar Medr. 1. Diyarbakır Ulu Camii

ANADOLU SELÇUKLU

CAMĠĠ

2. Mardin ulu Cami

1. Konya Alaaddin 3. Mardin Medresesi

2. Niğde Alaaddin ANADOLU SELÇUKLU

MEDRESELERĠ

3. Malatya ulu 1. Konya Karatay

4. Kayseri Hond HatunKül. 2. Konya Ġnce Minareli

5. Hacı Kılıc 3. Konya Sırcalı Medrese

6. Amasya bunmalı

gökmed

4. Sivas Gok

7. Sinop Ulu 5. Sivas Cifteminareli

8. Beysehir Esrefoğlu 6. Kayseri cifte Medrese

9. Ankara Arslanhane 7. Afyon Kubbeli

10. Afyon Ulu 8. Kırsehir Kocabey

11.biyarbakır ului 9. Tokat Gok Medrese

12. Kızıltepe 10. Erzurum Cifte

Minerali

ANADOLU SELÇUKLU

MESCĠTLER

11 .Sivas Buruciye

1. Konya TaĢ mescit

2. Harput Arap Baba

3.Konya Sırçalı mescid 4 AkĢehir Güdük minare mescidi

ANADOLU SELÇUKLU

KÜMBET-TÜRBE

ANADOLU SELÇUKLU

SARAYLARI

1 .Sitte melik 1. BeyĢehir kubadabad

sarayı

2 .Emir saltuk 2. Kayseri kubadiye sarayı

3.Melik daniĢment gazi ANADOLU SELÇUKLU

KÖġKLER

4. Mama hatun. 1.Konya alaaddin köĢkü

5. Ahlat ulu 2.Kayseri Haydar bey

köĢkü

6.Kayseri döner ANADOLU SELÇUKLU

BĠMARHANE

ANADOLU SELÇUKLU

KERVANSARAY

1.Gevher nesibe

1.Alay han 2. DaruĢĢifa

2.Evdir han 3 .Gıyasiye

3.Alara han. 4.Ttorumtay

4.Ģarapsa han. 5.Turan melek

5 Sultan han YUKSELME-KLASĠK

DÖNEM

6.Karotay 1. Fatih Camii ve Kulliyesi

7.Ağızkara. 2. Rum Mehmet Pasa Camii

8.Hekim han. 3. Atik Ali Pasa Camii

MĠMAR SĠNANIN

ESERLERĠ

4. Beyazıd Kulliyesi

1. Ġstanbul Sehzade Camii- 5. rumeli hisarı

2. Ġstanbul Suleymaniye

Camii-Kalfalık

DAĞILMA-GEÇ DÖNEM-

18.YY

3. Edirne Selimiye Camii-

Ustalık

1. Nuri Osmanıye Camii

19.YY ESERLERĠ 2. Laleli Camii

1. Beylerbeyi Sarayı 3. Uskudar Valide Camii

2. Dolmabahce sarayı 4. Beylerbeyi Camii

3. Cırağan Saray 5. Aynalı Kayak Kasrı

4. Yıldız Sarayı 6. Ġshak Pasa Sarayı

OSMANLILAR

KURULUġ-ERKENDÖNEM

7. Sadabat Kasrı

1. Ġznik hacı Ozbek Camii 8. 111. Ahmet Cesmesi

2. Ġznik Yesil Camii 3. Nilufer Hatun Ġmareti 4. Bursa Hudavendigar

Camii

5. Bursa Ulu Camii 6. Bursa Yıldırım Camii 7. Bursa Yesil Camii 8. Bursa Muradiye Camii 9. Edirne Eski Camii 10. Edirne Muradiye Camii 11. Edirne Ucserefeli Camii 12. Anadolu camii

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

OSMAN BEY DÖNEMĠ

▪Ġlk olarak Karacahisar’ı arkasından Bilecik, Yarhisar, Ġnegöl,

Köprühisar ve YeniĢehir‟i aldı.

▪Osmanlı ilerleyiĢini durdurmak isteyen Bizans ile Koyunhisar

SavaĢı’nı yaptı (1302). Bu savaĢ Osmanlı ile Bizans arasındaki ilk

savaĢtır.

Not 1: Ġlk para Osman Bey döneminde basılmıĢtır. Osmanlı

Beyliği bu dönemde bir devlet haline gelmiĢtir.

2. Osman Bey‟in, ġeyh Edebali’nin kızını alması din adamları ve

halkın Osmanlıya olan desteğini artırmıĢtır.

ORHAN BEY DÖNEMĠ

▪Bursa‟yı alarak baĢkent yapmıĢtır.

▪Orhan Bey‟in Ġznik‟i kuĢatması Bizans ile Palekenon (Maltepe)

SavaĢı’na neden olmuĢtur. Orhan Bey bu zafer ile Ġznik ve

Ġzmit‟i almıĢtır. Böylece Bizans‟ın Anadolu‟daki tüm toprakları

Osmanlılara geçmiĢtir.

▪Orhan Bey, Karesi Beyliği’ne son verdi. Böylece Anadolu‟da

Türk birliği kurma çalıĢmaları ilk kez bu dönemde baĢlamıĢ oldu.

Karesi donanması Osmanlılara geçmiĢtir. Bu donanma ile de

Osmanlılar Rumeli‟ye geçmiĢtir.

▪Orhan Bey, Bizans tahtını ele geçirmek isteyen Kantakuzen‟e,

oğlu Süleyman PaĢa komutasında ordu göndererek, onun

imparator olmasını sağladı. Buna karĢılık Bizans‟tan Çimpe

Kalesini aldı. Çimpe Kalesi Osmanlıların Rumeli’de aldığı ilk

topraktır.

▪Süleyman PaĢa Rumeli‟de fetih hareketlerine devam ederek

Marmara kıyılarını ele geçirdi.

Süleyman PaĢa Ankara’yı aldı.

Not :

1. Yaya ve müsellem adında ilk düzenli ve sürekli ordu kuruldu.

2. Fethedilen yerlere Kadı ve subaĢılar atandı.

3. Ġznik‟te ilk Osmanlı Medresesi açıldı.

4. Osmanlı‟da ilk divan teĢkilatı bu dönemde kuruldu.

5. Osmanlı‟da ilk kez vezirlik teĢkilatı bu dönemde kurulmuĢ ve

Alaaddin paĢa ilk Osmanlı veziri olmuĢtur.

I. MURAT DÖNEMĠ (Hüdavendigar)

▪Orhan Bey‟in ölümü ile Ahiler‟in eline geçen Ankara‟yı geri

aldı.

▪Hamitoğulları Beyliğinden AkĢehir ve BeyĢehir satın aldı.

▪Germiyan Beyinin kızı ile oğlu Yıldırım‟ı evlendirerek Kütahya-

TavĢanlı gibi yerleri çeyiz olarak aldı.

▪Karamanoğulları‟na ilk kez sefer yaptı.

▪Rumeli‟de Rum ve Bulgar kuvvetlerini Sazlıdere SavaĢında

yenerek Edirne‟yi ele geçirdi (1363).

▪Türklerin Edirne‟yi almaları üzerine Sırplar, Bulgarlar,

Macarlar, Eflaklılar birleĢerek, Osmanlılar ile Sırpsındığı

SavaĢını yaptılar (1364). Bu savaĢ Osmanlı Devleti‟nin Haçlılar

ile yaptığı ilk savaĢ ve ilk zaferdir. Bu zafer sonucunda

Bulgar Krallığı Osmanlı‟ya vergi vermeyi kabul etti.

▪Osmanlının Balkanlarda ilerlemeye devam etmesi üzerine,

Balkan Devletleri yeniden birleĢerek Osmanlı ile Çirmen

SavaĢını yaptı (1371). Bu savaĢı da Osmanlı kazandı.

▪Osmanlının PloĢnik’te yenildi (Ġlk yenildi). Bu yenilgiden

cesaret alan Haçlılar Osmanlı ile I. Kosava SavaĢını yaptı

(1389). Osmanlı devleti bu savaĢı kazandı. I. Murat savaĢ

meydanında gezerken bir Sırp askeri tarafından Ģehit edildi.

Not :

1. Ġlk kez Yeniçeri Ocağı kuruldu.

2.Ġlk kez Tımar Sistemi uygulanmaya baĢlandı.

3. Topçu Ocağı kuruldu.

4.Rumeli Beylerbeyliği kuruldu ve yönetime Lala Ģahin PaĢa

getirildi.

5.Osmanlılar ilk kez topu, I. Kosava SavaĢında düĢmanı

korkutmak için kullandılar.

6.Osmanlı devleti tam teĢkilatlı hale gelmiĢtir.

7. Vezir-i azamlık, kazaskerlik ve defterdarlık kuruldu.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

II. BAYEZĠD DÖNEMĠ

Fatih‟in ölümü üzerine Amasya Valisi olan oğlu Bayezid Ġstanbul‟a

gelerek tahta geçti.

Bayezid‟in zayıf karakterli olması, bu dönemde ortaya çıkan Cem

Sultan Olayı ve taht kavgaları bu dönemin sönük geçmesine neden

olmuĢtur.

1-Cem Sultan Olayı

Cem Sultan II. Bayezid‟e karĢı Memlükler‟in de kıĢkırtması ile

birkaç kez taht mücadelesine giriĢmiĢ ise de mağlup olarak Rodos

Ģovalyelerine sığınmıĢ ve onlar tarafından papaya götürülmüĢtür.

Böylece sorun uluslar arası bir sorun haline gelmiĢtir.

Cem Sultan Olayının Osmanlıya Etkileri :

a- Batıdaki seferler duraklamıĢ

b- Endülüs Emevilerine gerekli yardım götürülememiĢ

c- Safevi tehlikesi önlenememiĢ

d- II. Bayezid döneminin sönük geçmesine neden olmuĢ

e- Papa ve Avrupa tarafından baskı unsuru olarak

kullanılmıĢtır.

2-Karamanoğullarının Yıkılması (1483)

Karamanoğulları II. Bayezid tarafından kesin olarak yıkılıĢtır.

3-Boğdan Fethinin Tamamlanması:

Kili ve Akkerman alınarak Boğdan‟ın fethi tamamlanmıĢtır. Böylece

Kırım ile kara bağlantısı sağlanmıĢ ve Lehistan ile ilk iliĢkiler

baĢlamıĢtır.

4-Osmanlı-Memlük ĠliĢkileri

Fatih zamanında bozulan iliĢkiler bu dönemde savaĢ haline

dönüĢmüĢtür.

Nedenleri:

a-Memlüklerin Cem Sultan‟ı kıĢkırtmaları ve korumaları

b-Karamanoğullarını desteklemeleri

c-Fatih döneminden beri devam eden Hicaz u yolları sorunu

d-Dulkadiroğulları Beyliği‟nin Memlüklere karĢı Osmanlıdan yardım

istemesi

Bu savaĢlar sırasında her iki tarafta bir sonuç elde edememiĢtir.

5-Osmanlı-Venedik SavaĢları:

Venediklilerden Modon, Koron, Ġnebahtı kaleleri ve Navarin limanı

alınmıĢtır.

Otranto seferinden sonra, elimizden çıkan Ayamavra ve Kefalonya

kaleleri geri alınmıĢtır.

6-Osmanlı Ġran ĠliĢkileri

ġah Ġsmail, Akkoyunlu Devletini yıkarak yerine Safevi Devletini

kurdu.ġah Ġsmail Anadolu‟yu ele geçirmek amacı ile Anadolu da ġii

propagandası yaparak, ġahkulu Ġsyanının çıkmasına neden oldu.

ġahkulu yakalanarak idam edildi.

II. Bayezid‟in ġii faaliyetlerine karĢı pasif davranması üzerine

Trabzon Valisi Selim babasına karĢı isyan etmiĢ ise de baĢarısız

olmuĢtur. Daha sonra yeniçeri ve ordunun desteği ile baĢa geçmiĢtir.

YAVUZ SULTAN SELĠM DÖNEMĠ

Babası ve kardeĢlerine karĢı mücadele eden Yavuz bu

mücadeleyi kazanarak tahta geçmiĢtir.

1-Osmanlı Ġran ĠliĢkileri

KardeĢleri ile yaptığı mücadeleyi kazanan Yavuz, büyük tehlike

olarak gördüğü Ģah Ġsmail‟in üzerine yürümüĢtür.

Nedenleri:

☺Yavuz‟un padiĢahlığını ġah Ġsmail‟in tebrik etmemesi

☺ġah Ġsmail‟in Anadolu da ayaklanmalar çıkartması

Bu nedenlerden dolayı Yavuz, ġah Ġsmail ile Çaldıran SavaĢını

yaptı (1514).

Sonuçları:

☻Doğuda en büyük tehlike olan, Safevi Devleti tehlikesi uzunca bir

süre etkisiz hale getirildi.

☻Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri Osmanlı topraklarına

katıldı.

☻SavaĢ dönüĢü birçok sanatçı, bilgin ve Ģair Ġstanbul‟a getirildi.

☻SavaĢ dönüĢünde Dulkadiroğulları Beyliği ile yapılan Turnadağ

SavaĢı (1515) ile Dulkadiroğulları Beyliği Osmanlı Devletine katıldı.

Not: Dulkadiroğulları Beyliğinin alınması ile Anadolu Türk birliği

kesin olarak sağlanmıĢtır.

2-Osmanlı – Memlük ĠliĢkileri

Nedenleri:

◘ ġah Ġsmail ve Memlüklerin Osmanlıya karĢı ittifak

kurması

◘ Dulkadiroğulların Osmanlıya katılmasına Memlüklerin

itirazı

◘ Fatih döneminde baĢlayan iki devlet arasındaki

anlaĢmazlıklar

◘ Yavuz‟un Müslümanları bir bayrak altında toplayarak

Ġslam birliğini gerçekleĢtirmek istemesi

◘ Yavuz‟un baharat yolunu eline geçirmek istemesi

Yavuz Sultan Selim, Kansu Gavri ile Mercidabık SavaĢını yaparak

(1516) Suriye, Filistin bölgesini ele geçirdi. SavaĢ sırasında Kansu

Gavri öldü.

Yavuz, Memlük hükümdarı Tomanbay ile Ridaniye SavaĢını

yaparak Memlükleri yıkmıĢtır (1517).

Sonuçları:

♠ Memlük Devleti ortadan kaldırılmıĢtır.

♠ Mısır Osmanlı devletine katıldı.

♠ SavaĢılmadan Hicaz Osmanlı devletine katılmıĢtır.

♠ Baharat yolu Osmanlının eline geçmiĢtir.

♠ Mukaddes emanetler Ġstanbul‟a getirildi.

♠ Halifelik Osmanlı Devletine geçti.

♠ Osmanlı hazinesi ağzına kadar dolmuĢtur.

♠ Venedikliler Kıbrıs adası için Memlüklere ödedikleri

vergiyi Osmanlı Devletine ödemeye baĢladılar.

Not: Yavuz Sultan Selim döneminde bütün mücadeleler doğulu

devletler ile yapılmıĢ, batılı devletler ile herhangi bir mücadele

olmamıĢtır. Bu dönem batılı devletler ile mücadelenin olmadığı tek

dönemdir.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

Merkez isyanları 17.yüzyıl II. Osman (Genç Osman)

17. yüzyılda ıslahat yolunda ilk ciddi adımı Genç Osman atmıĢtır. Genç

Osman‟ın ıslahatları Ģunlardır:

ġeyhülislam‟ın fetva vermek dıĢındaki yetkilerini elinden aldı.

Böylece ilmiye sınıfının devlet iĢlerine karıĢmasını önlemiĢtir.

2- Maliyeye önem verdi. Din adamlarına ve askerlere fazladan verilen

paraları kesti.

3- Genç Osman, saray dıĢı evlilik yaparak sarayı halka açmaya çalıĢmıĢtır.

Genç Osman bu yönü ile sosyal alanda ıslahat yapan ilk padiĢahtır.

4- Ġlk kez Yeniçeri Ocağını kaldırmayı düĢünmüĢtür. Bunu haber alan

yeniçeriler Genç Osman‟ı öldürmüĢlerdir.

IV. Murat

1- Ġçki, tütün, gece sokağa çıkma yasağı getirmiĢtir.

2- Koçi Bey‟e duraklamanın nedenleri ve çareleri ile ilgili Koç

Bey Risalesi‟ni hazırlattı.

3- Kuvvet ve Ģiddet yoluyla devlet otoritesini yeniden

sağlamıĢtır.

4- Yeniçeri ve sipahi zorbalarını ortadan kaldırdı. Bu durum

Ġstanbul‟da asayiĢ ve güvenliğin yeniden kurulmasını sağladı.

5- Ġran üzerine iki sefer düzenledi. Bu seferler sırasında

Anadolu‟daki Celaliler ortadan kaldırılmıĢ, emniyet ve güvenlik

sağlanmıĢtır.

6- Tımarlar eskiden olduğu gibi savaĢlarda yararlılık

gösterenlere verilmiĢtir.

a-Kuyucu Murat PaĢa

I. Ahmet devrinde sadrazam olmuĢtur. Celali isyanlarına karĢı

sert tedbirler aldı. Bunun için bir çok isyancıyı idam ettirdi.

b-Tarhuncu Ahmet PaĢa

IV. Mehmet zamanındasadrazam oldu. Tarhuncu Ahmet

PaĢa‟nın ıslahatları Ģunlardır:

1- Hazineye borcu olan kiĢilerden bu borçları tahsil etti.

2- Bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve lüzumsuz

harcamalardan kaynaklandığını görerek bunları azaltmaya çalıĢtı.

3- Osmanlıda ilk defa resmi devlet bütçesini hazırladı.

4- Divan üyeleri ve bazı yöneticilerden hazineye para aktardı.

Çıkarı elden giden kimselerin faaliyetleri sonucunda,

Tarhuncu Ahmet PaĢa idam edilmiĢtir.

c- Köprülü Mehmet PaĢa

Valide Turhan Sultan‟ın teklifi üzerine, Köprülü Mehmet

PaĢa bazı Ģartlar karĢılığında sadrazam olmayı kabul etmiĢtir.

Böylece Ģart koĢarak sadrazam olan ilk kiĢi olmuĢtur.

Faaliyetleri:

1- Ġlk iĢ olarak ilmiye sınıfı ile uğraĢtı. Ulemaya n

asihatlarda bulundu.

2- Devletten haksız yere alınan

paraları kesti.

3- Erdel‟deki isyanı bastırdı.

4- SavaĢtan kaçan yeniçerileri

cezalandırdı.

5- Devletin gelir ve giderlerini dengeleyerek maliyeyi düzenledi.

6- Devlet kadrolarına iĢin ehli olan kiĢileri atadı.

7-Çanakkale Boğazındaki Venedik ablukasını kaldırdı.

8-Venedikliler tarafından iĢgal edilen Ġmroz, Limni‟yi geri aldı

d- Köprülü Fazıl Ahmet PaĢa

Babası Köprülü Mehmet PaĢa‟dan sonra sadrazam oldu.

1- Maliyeye önem vererek bütçe açığını kapattı.

2- Orduyu disiplin altına aldı.

3- Venediklilerden Girit adasını aldı.

4- Avusturya‟dan Uyvar kalesini alıp, Vasvar AntlaĢmasını imzaladı.

5- IV. Mehmet ile Lehistan seferine çıkarak BucaĢ AntlaĢmasını

imzaladı.

17. yüzyılda köprülüler ailesinden sadrazamlık makamına getirilen

diğer devlet adamları Ģunlardır:

e- Merzifonlu Kara Mustafa PĢ.

II. Viyana kuĢatmasındaki baĢarısızlığı yüzünden idam edildi.

f- Köprülü Fazıl Mustafa PaĢa

ğ- Amcazade Hüseyin PaĢa

Kutsal Ġttifak savaĢlarına son vererek Karlofça ve Ġstanbul

AntlaĢmalarını imzaladı.

Islahatların Özellikleri

1- Bu dönem ıslahatları geliĢme aĢaması bulamamıĢ

DüĢünce aĢamasında kalmıĢtır.

2- Kuvvet ve Ģiddet yolu ile ülkede asayiĢin sağlanması

yoluna gidilmiĢtir.

3- Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıĢtır.

4- Yeniçeri, ulema ve halkın tepkisi ile karĢılaĢmıĢtır.

5- Yönetim, hukuk ve teknik alanlarda ıslahat yapılmamıĢtır.

6- Duraklamaya çözüm olmadı.

7- Islahatların ağırlık noktasını ordu ve ekonomi oluĢturur.

8- Islahatların öncülüğünü padiĢah ve devlet adamları

yapmıĢ ve ıslahatlar Ģahıslara bağlı kalmıĢtır.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

18.YÜZYIL

Lale Devri Islahatları (1718-1730)

LALE DEVRĠ

1718 Pasarofça AntlaĢması ile baĢlayıp,

1730 Patrona Halil Ġsyanı ile sona eren devire Lale Devri denir.

Devrin PadiĢahı III. Ahmet, sadrazamı ise NevĢehirli Damat

Ġbrahim PaĢa‟dır.

Lale Devri Islahatları:

●Avrupa‟ya ilk kez geçici elçiler gönderildi.

●Sait Efendi ve Ġbrahim Müteferrika ilk kez Türk matbaasını

kurdu (1727).

●Yalova‟da bir kağıt fabrikası kuruldu.

●Tulumbacılar Bölüğü adı ile ilk kez bir itfaiye bölüğü kuruldu.

●Ġstanbul‟da bir kumaĢ fabrikası ve çini atölyesi kuruldu.

●Ġlk kez çiçek aĢısı uygulandı.

●Ġstanbul‟un çeĢitli yerlerinde pek çok kütüphane açıldı.

●Pek çok doğu klasiği Türkçe‟ye çevrildi.

Not 1: Lale Devri Osmanlı Devleti‟nde, batının üstünlüğünün

kabul edildiği ve batının örnek alınarak ıslahatlar yapıldığı ilk

dönemdir.

Not 2: Lale Devri, bu dönemde devam eden Osmanlı-Ġran

SavaĢları hariç genelde barıĢçı bir politikanın benimsendiği

devir olmuĢtur.

I. Mahmut’un Islahatları

III. Ahmet‟ten sonra tahta geçen I. Mahmut ilk iĢ olarak

Ġstanbul‟un asayiĢini yeniden sağladı. Patrona Halil ve

arkadaĢları yakalanarak idam edildi.

Islahatları:

● Aslen bir Fransız olan Humbaracı Ahmet PaĢa,

Topçu ve Humbaracı ocaklarını modern usullere göre

yeniden bir düzene soktu.

● Humbaracı Ahmet PaĢa orduda bölük, alay, tabur

sistemini kurdu.

● Avrupai tarzda subay yetiĢtirmek amacı ile “Kara

Mühendishanesi” kuruldu.

● Maliyeyi düzeltmek amacı ile çalıĢmalar yapıldı.

III. Mustafa’nın Islahatları

●Fransız Baron dö Tott topçu ve istihkam askerlerini

düzenlemeye çalıĢtı. Hafif ve hızlı toplar döküldü.

● “Sürat topçuları Ocağı” kuruldu.

●Haliç‟te “Hendeshane” adıyla denizcilik ve topçuluk öğretimi

yapılan yeni bir okul açıldı.

●Deniz subayı yetiĢtirmek amacıyla “Deniz Mühendishanesi”

kuruldu.

●Maliye alanında da çalıĢmalar yapıldı. III. Mustafa devri

18. yüzyılda maliyenin en iyi durumda olduğu devirdir.

Bu dönemde maliye açık vermemiĢtir.

I. Abdülhamit’in Islahatları

●Sürat Topçuları Ocağını geliĢtirdi.

●Karadeniz ve Eğe kıyılarında yeni tersaneler kuruldu.

●Ordunun subay ihtiyacını karĢılamak için “Ġstihkam Okulu”

açıldı.

●Askerlikle ilgili batı dillerindeki eserler Türkçe‟ye çevrildi.

●Mali alanda da çalıĢmalar yapıldı. Temelde iç borçlanma

esasına dayana “Esham Sistemi” kuruldu.

3. selim

III. Selim’in Islahatları

● Avrupai tarzda “Nizam-ı Cedit Ocağı” adı ile bir ordu

kurdu.

●III. Selim Nizam-ı Cedit Ocağı‟nın ihtiyacını

karĢılamak için “Ġrad-ı Cedit” adıyla ayrı bir hazine

kurdurdu.

●Kara ve Deniz Mühendishanesi geliĢtirlerek,

Mühendishane-i Berr-i Hümayun ve Mühendishane-i

Bahr-ı Hümayun adı verildi.

●Batıdaki bilim, teknik ve siyasi alandaki geliĢmeleri

takip edebilmek amacıyla Londra-Paris-Viyana-Berlin

gibi merkezlerde daimi elçilikler kuruldu.

●Fransızca okullarda ilk kez yabancı dil olarak

okutulmaya baĢlandı.

●Yerli malı kullanımı için çaba harcandı.

●Ġlk devlet matbaası kuruldu.

1806-1812 Osmanlı Rus SavaĢı‟nın devam

ettiği bir sırada, Nizam-ı Cedit Ordusunun Ġstanbul‟da

olmamasını fırsat bilen bazı yeniçeriler, ıslahatların

önemini kavrayamayan halk kitlesini de yanlarına

alarak Kabakçı Mustafa önderliğinde ayaklandılar.

Ġsyancılar Nizam-ı Cedit kıĢlalarına basarak ocağı dağıttılar.

III. Selim‟i tahttan indirerek yerine IV. Mustafa‟yı padiĢah ilan

ettiler.

18. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri

●17.yüzyıl ıslahatlarından farklı olarak Avrupa örnek alınmıĢtır.

● 18. yüzyıl ıslahatları 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha

köklüdür.

●Askeri alanda ağırlıklıdır.

●Islahatlar, yapan kiĢilerin döneminde geçerli olmuĢ bir devlet

politikası haline gelememiĢtir.

● Islahatlar, yeniçerilerin, halkın ve ulemanın tepkisiyle

karĢılaĢmıĢtır.

●Yönetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmamıĢtır.

● 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha baĢarılıdır ama devletin

çöküĢü önlenememiĢtir.

●Devlet adamları tarafından yapılmıĢtır

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

Sırp ve Yunan Ġsyanları

A- Sırp Ġsyanı

Nedenleri:

1-Gerileme ve dağılma döneminde Avrupa‟ya yapılan seferlerde Sırp

topraklarının savaĢ alanı haline dönmesi

2-Osmanlı Devleti‟nin merkezi idaresinin zayıflaması

3-Fransız Ġhtilali‟nin yaydığı milliyetçilik ve bağımsızlık ilkelerinin

etkisi,

4-Avusturya ve Rusya‟nın Balkanları kontrol altına almak için buradaki

azınlıkları Osmanlı‟ya karĢı kıĢkırtması

5-Sırbistan‟da görev yapan yeniçerilerin halka kötü davranması,

Bunların sonucunda 1804‟te Kara Yorgi öncülüğünde ilk isyan

çıkmıĢtır.

Sonuçları:

1-Sırplar Edirne AntlaĢması ile iç iĢlerinde serbest, dıĢ iĢlerinde

Osmanlıya bağımlı oldular (1829).

2-Berlin AntlaĢması ile Sırbistan tam bağımsızlığını kazandı (1878).

Not: Osmanlı Devleti‟nde milliyetçilik akımlarından etkilenerek

bağımsızlık için ilk isyan eden ilk toplum Sırplardır.

B-Yunan Ġsyanı

Nedenleri:

1-Milliyetçilik akımının etkisi

2-Etnik-i Eterya Cemiyeti‟nin kurulması (1814)

3-Rusya, Fransa ve Ġngiltere‟nin Rumları kıĢkırtması

4-Osmanlı Devleti‟nin zayıflamıĢ olması

Rusya‟nın desteğini alan Etnik‟i Eterya, Eflak ve Boğdan da isyanı

baĢlattı (1820). Osmanlı Devleti Mısır Valisi Mehmet Ali PaĢa‟nın

yardımı ile isyanı bastırdı.

Fransa, Ġngiltere, Rusya birleĢerek Yunanistan‟a bağımsızlık

verilmesini istediler. II. Mahmut‟un bunu kabul etmemesi üzerine üç

devletin donanması, Navarin Limanı‟nda Osmanlı donanmasını yaktılar

(Navarin Baskını 1827). Rusya‟nın da doğu ve batıda ilerlemesi üzerine

zor durumda kalan Osmanlı Devleti Edirne AntlaĢması‟nı imzaladı

(1829).

Edirne AntlaĢmasının Maddeleri:

1-Osmanlı Devleti, Yunanistan‟ın bağımsızlığını tanıyacak

2-Sırbistan iç iĢlerinde bağımsız, dıĢ iĢlerinde Osmanlıya bağlı olacak

Not:Rumlar Osmanlı Devletinden ayrılarak bağımsız olan ilk millet

olmuĢtur.

Mısır ve Boğazlar Sorunu

II. Mahmut, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet PaĢa‟ya Mora isyanını

bastırsa Mora ve Girit valiliklerini vaat etmiĢti. Ancak Yunanistan‟ın

Edirne AntlaĢması ile bağımsız olması üzerine, Mora valiliği Mehmet

Ali PaĢa‟ya verilememiĢtir. Bunun üzerine Mehmet Ali PaĢa, II.

Mahmut‟tan Mora valiliğine karĢılık Suriye valiliğini istemiĢtir. II.

Mahmut‟un bunu kabul etmemesi üzerine Mehmet Ali PaĢa isyan

etmiĢtir.

Mehmet Ali PaĢa‟nın oğlu Ġbrahim PaĢa komutasındaki Mısır

Ordusu, Suriye‟yi ele geçirmiĢ ve Kütahya‟ya kadar ilerlemiĢtir.

Zor durumda kalan II. Mahmut, Rusya‟dan yardım istemek

zorunda kalmıĢtır. Rus ordu ve donanması Ġstanbul önlerine gelince,

bu durumdan Ġngiltere ve Fransa rahatsız olmuĢtur. Bunun üzerine

Ġngiltere ve Fransa harekete geçerek, II. Mahmut ile Mehmet Ali

PaĢa arasında Kütahya AntlaĢması‟nın imzalanmasını sağlamıĢlardır.

Kütahya AntlaĢması (1833)

Bu antlaĢmayla, Mehmet Ali PaĢa‟ya Suriye ve Girit valiliği, oğlu

Ġbrahim PaĢa‟ya da Adana valiliği, ek olarak verilmiĢtir.

AntlaĢmaya rağmen Mehmet Ali PaĢa‟ya güvenemeyen II.

Mahmut, Rusya‟nın desteğini sağlamak için Rusya ile Hünkar

Ġskelesi AntlaĢması‟nı yaptı (1833).

Hünkar Ġskelesi AntlaĢması’nın Maddeleri:

1-Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa Rusya, asker yardımı

yapacak fakat masraflarını Osmanlı karĢılayacak

2-Rusya saldırıya uğrarsa Osmanlılar, Boğazlar‟ı kapatacak

3-AntlaĢma 8 yıl yürürlükte kalacak

Not: Böylece ilk kez boğazlar sorunu ortaya çıkmıĢtır.

Rusya‟nın desteğini alan II. Mahmut, Mehmet Ali PaĢa‟ya haddini

bildirmek için Mehmet PaĢa‟ya savaĢ açtı. Yapılan Nizip SavaĢı‟nı

(1839), Osmanlı ordusu kaybetti. Bu arada II. Mahmut ölmüĢ yerine

oğlu Abdülmecit tahta geçmiĢtir.

Hünkar iskelesi AntlaĢması‟na göre Rusya‟nın yardım etmesinden

çekinen Ġngiltere, Mısır sorununu uluslar arası bir konferansa çekti.

Fransa hariç Avrupa‟nın büyük devletlerinin katıldığı, Londra

Protokolü imzalandı (1840).

Londra Protokolü Maddeleri:

1-Suriye, Adana, Girit, Cidde, Osmanlı‟ya geri verilecek

2-Mısır Osmanlıya yıllık vergi verecek

3-Mısır hukuken Osmanlı Devleti‟nin olacak, yönetimi Mehmet Ali

PaĢa‟ya verilecek

Not: Böylece Mısır Sorunu halledilmiĢ oldu.

Mısır Sorununu halleden Avrupalı Devletler tekrar bir araya

gelerek Londra Boğazlar SözleĢmesi‟ni (Londra antlaĢması 1841)

imzaladılar.

Londra Boğazlar SözleĢmesinin Önemi:

1-Boğazlar uluslar arası bir statü kazandı

2-Boğazlar sorunu çözüldü.

3-Boğazların savaĢ gemilerine kapatılması ile Rusya‟nın Akdeniz‟e

inmesi önlendi.

Not: Mısır Sorunu baĢlangıçta bir iç sorun iken sonraları dıĢ sorun

haline dönüĢtü.

Not: Osmanlı Devleti‟nin kendi valisi ile bile baĢa çıkamayacak

güçte olduğu ortaya çıktı

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

Kırım SavaĢı (1853-1856)

Nedenleri:

1-Rusların, Ġstanbul ve Boğazlara yerleĢmek ve Balkanlarda

kendisine bağlı devletler kurmak istemesi

2-Rusların, kutsal yerlerde Ortodokslar lehine bazı haklar elde

etmek istemesi

3-Rusya‟nın isteklerini Osmanlı Devleti‟ne kabul ettirebilmek için

Prens Menkiçof‟u olağanüstü yetkiler ile Ġstanbul‟a göndermesi

Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesi ile savaĢ baĢladı.

Rus donanması, Sinop Limanına baskın yaparak Osmanlı

donanmasını Yaktı (Sinop Baskını 1853).

Rusya‟nın Boğazlar ve Akdeniz üzerinde oluĢturduğu tehdit,

Ġngiltere ve Fransa‟yı harekete geçirdi. Ġki devlet Osmanlının

yanında savaĢa katıldılar.

Ġtalyan birliğini kurmak için Fransa‟nın desteğine ihtiyaç

duyan Piyomento (Sardunya), Fransa‟nın yanında savaĢa girdi.

Bu ittifak karĢısında, Rusya zor durumda kalarak Paris

AntlaĢması‟nı imzalamıĢtır.

Paris AntlaĢmasının Maddeleri:

1-Osmanlı Devleti bir Avrupa Devleti sayılacak, toprak bütünlüğü

Avrupalı devletlerin garantisi altında olacak ve Avrupa devletleri

hukukundan yararlanacak

2-Karadeniz tarafsız hale getirilecek sadece ticaret gemilerine

açık tutulacak

3-Rusya ve Osmanlı Devleti Karadeniz‟de savaĢ gemisi ve tersane

bulunduramayacaktır.

4-Rusya, Osmanlı Devleti‟nin iç iĢlerine karıĢmayacak, alınan

topraklar taraflara geri verilecek

Paris AntlaĢmasının Önemi:

●Osmanlı Devleti, Avrupa Devleti sayıldı.

●Osmanlı Devleti‟nin dağılma döneminde imzaladığı en karlı

anlaĢma oldu.

●Osmanlı toprak bütünlüğünün Avrupalı devletlerinin garantisi

altında bulunması, Osmanlı Devleti‟nin kendi topraklarını koru-

yamayacak kadar güçsüz olduğunu gösterdi.

●Osmanlı Devleti bu savaĢtan galip çıkmasına rağmen

“Karadeniz‟de donanma bulunduramayacak” maddesi ile yenik

devlet durumuna düĢmüĢtür.

●Bu antlaĢma ile Ġngiltere ve Fransa Akdeniz‟de güvenliklerini

sağlamıĢlardır.

●Rusya‟nın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri bir süre

engellenmiĢtir.

Not: Kırım savaĢı sırasında Osmanlı padiĢahı Abdülmecit, ilk kez

Ġngiltere‟den borç para almıĢtır.

Not: Osmanlı Devleti, yabancıların Paris AntlaĢmasında, iç

iĢlerimize karıĢmasını engellemek için Islahat Fermanı‟nı ilan etti.

1877-78 Osmanlı-Rus SavaĢı (93 Harbi)

Nedenleri:

1-Almanya ve Ġtalya‟nın siyasi birliğini kurmasıyla Avrupa‟da

meydana gelen geliĢmelerden Rusya‟nın faydalanmak istemesi

2-Rusya‟nın Kırım SavaĢı‟yla kaybettiği hakları elde etmek

istemesi

3-Karadeniz kıyılarını silahlandırmak istemesi

4-Rusya‟nın Balkan devletlerini kıĢkırtması. Bunun üzerine

Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan‟da isyanlar çıktı.

Yeni bir Osmanlı-Rus SavaĢını istemeyen Avrupalı devletler

Ġstanbul‟da bir konferans topladılar (Ġstanbul Konferansı

1878). Bu konferansta Sırbistan ve Karadağ‟dan Osmanlı

askerlerinin çekilmesini, Bosna Hersek ve Bulgaristan‟a da

özerklik verilmesini istediler. Osmanlı bu istekleri iç iĢlerine

müdahale sayarak reddetti.

Bunun üzerine Rusya Osmanlı Devleti‟ne savaĢ ilan etti.

Ruslar Kafkaslarda Gazi Ahmet Muhtar PaĢa‟yı, Balkanlar‟da ise

Gazi Osman PaĢa‟yı yenerek, Osmanlı Devleti ile Ayestefanos

(YeĢilköy) AntlaĢmasını imzaladı.

Ayestefanos AntlaĢması (1878)

Bu AntlaĢma ile Ruslar tarihi emellerine ulaĢma yolunda önemli

bir adım atmıĢtır. Rusya‟nın büyümesini istemeyen Ġngiltere ve

Avusturya yanlarına Almanya‟yı da alarak savaĢa itiraz etmiĢtir.

Rusya bu devletler ile savaĢı göze alamadığından Berlin

AntlaĢmasını hazırlamak zorunda kalmıĢtır (1878).

Berlin AntlaĢmasının Maddeleri:

1-Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olacak

2-Batum, Kars, Ardahan ve Artvin Rusya‟da, Doğu Beyazıt ve

EleĢkirt Osmanlıda kalacak

3-Bulgaristan üçe ayrılacak

4-Osmanlı Devleti Rusya‟ya savaĢ tazminatı ödeyecek

5-Yunanistan‟a Teselya Bölgesi verilecek

6-Ermeni ve Rum azınlıklara ayrıcalıklar verilecek

7-Bosna-Hersek Osmanlıya ait olacak fakat yönetimi

Avusturya‟ya bırakılacak

Berlin AntlaĢmasının Önemi:

●19. yüzyılda imzalanan en ağır antlaĢmadır.

●Ermeni meselesi ilk defa Berlin AntlaĢması ile gündeme

gelmiĢtir.

●Bulgaristan‟ın parçalanması ile Rusların Akdeniz‟e inmesi

önlenmiĢtir.

●Osmanlı Devleti‟nin Berlin antlaĢmasındaki en önemli karı Doğu

Beyazıt‟ın geri alınmasıdır. Buna karĢılık Kıbrıs Ġngilizlere üs

olarak verildi.

Not: Ayestefanos AntlaĢması, Avrupalı devletlerin müdahalesi

ile uygulanamamıĢtır. Bu nedenle ölü doğmuĢ bir antlaĢmadır. Bu

yönü ile Sevr AntlaĢması‟na benzer.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

II. Mahmut Devrindeki Yenilikler

Bu dönemde askeri, yönetim, mali, kültürel ve eğitim alanında

ıslahatlar yapılmıĢtır.

A-Askeri Alandaki Islahatlar

1. Sekban-ı Cedit ve EĢkinci ocaklarını kurdu.

2. 1826 yılında Yeniçeri Ocağını kaldırdı (Vakay-ı Hayriye). Yerine

Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunu kurdu.

Not:Yeniçeri Ocağı‟nın kaldırılmasıyla padiĢahın otoritesi yeniden

sağlanmıĢtır. Ayrıca yapılacak olan ıslahatların önündeki en büyük

engel kaldırılmıĢtır.

B-Yönetim Alanındaki Ġnkılaplar

1. II.Mahmut ayanlar ile Sened-i Ġttifak‟ı imzaladı. Bu antlaĢmaya

göre ayanlar devlet otoritesini tanıyacak ve ıslahatları

benimseyecek buna karĢılık ayanlar bulundukları yerde vergi

toplama yetkisine sahip olacaklardı. Sened-i Ġttifak, padiĢahın

yetkilerini sınırlayan ilk belgedir. Ayrıca devlet ayanların varlığını

bu belgeyle resmen tanımıĢtır.

2. Divan teĢkilatı kaldırılarak nazırlıklar (bakanlık-

lar) kuruldu.

3. Dirlik sistemi kaldırıldı. Bunun yerine devlet memurlarına maaĢ

bağlandı.

4. Posta, polis ve karantina teĢkilatı kuruldu.

5. Müsadere usulü kaldırılarak özel mülkiyet ve miras hakkı

tanındı.

6. Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.

7. Memurlara fes ve pantolon giyme zorunluluğu getirildi.

8. Memurlar iç iĢleri ve dıĢ iĢleri olmak üzere ikiye ayrıldı.

C- Eğitim ve Kültür Alanındaki Ġnkılaplar

1. Ġstanbul‟da ilköğretim‟in zorunlu olması kabul edildi. Fakat

uygulanamadı.

2. Yüksek okullara öğrenci yetiĢtirmek amacı ile rüĢtiye okulları

açıldı.

3. Enderun Mektebi kaldırılarak yerine devlet memurluğu için

Mekteb-i Maarif-i Adliye okulu kuruldu.

4. Orduya subay yetiĢtirmek için Harp Okulu açıldı.

5. Ġlk resmi gazete olan Takvim-i Vakayi çıkarıldı.

6. Ġlk kez Avrupa‟ya öğrenciler gönderildi.

7. Mekteb-i Tıbbıye ve Mızıkay-ı Hümayun gibi yüksek okullar

açıldı.

8. II.Mahmut resmini yaptırarak devlet dairelerine astırdı.

9. Yabancı müzik serbest bırakıldı.

D) Ekonomik Alandaki Islahatları

1. Ġngilizler ile Balta Limanı AntlaĢması imzalandı

2. Yerli malı kullanımı teĢvik edildi.

Tanzimat Fermanı

Tanzimat Fermanı PadiĢah Abdülmecit zamanında, Hariciye

Nazırı (DıĢiĢleri Bakanı) Mustafa ReĢit PaĢa tarafından

hazırlandı.

Nedenleri:

1. Avrupalı devletlerin iç iĢlerimize karıĢması-

na engel olmak

2. Avrupalı devletlere yakınlık sağlamak

3. Mısır meselesinin halledilmesinde Avrupalı

devletlerinin yardımını sağlamak

Mustafa ReĢit PaĢa hazırladığı programı 3 Kasım 1839

tarihinde Gülhane Parkı‟nda halk huzurunda okudu. Bunun için

bu fermana “Gülhane Hattı Hümayunu” da denir.

Tanzimat Fermanı’nın Maddeleri:

1. Müslüman, Hıristiyan ve Musevi bütün halkın, can, mal ve

namus güvenliği sağlanacaktır.

2. Vergiler herkesin gelirine göre toplanacak-

tır.

3. Askere alma ve terhis iĢlemleri belli kurallara bağlanacaktır.

4. Herkes kanun önünde eĢit olacak, her gücün üstünde kanun

gücünün olduğu kabul edilecek

5. Hiç kimse yargılanmadan haksız yere idam edilmeyecektir.

6. Herkes mal ve mülk sahibi olabilecek, isterse satabilecek

veya miras bırakabilecek.

Tanzimat Fermanı’nın Önemi:

● Osmanlı Devleti‟nde ilk kez kanun gücünün üstünlüğü kabul

edilmiĢtir.

● PadiĢah ilk kez kendi gücünün de üstünde kanun gücü

olduğunu kabul etti.

● Ömür boyu olan askerlik 5 yıla indirildi. Önce sadece

Müslümanların yaptığı askerlik tüm halka yaygınlaĢtırıldı.

● Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti‟nde Müslümanlar ve

gayrimüslimler kanun önünde eĢitlendi.

● Osmanlı tarihinde batılı hukuk kurallarına geçiĢin ilk

aĢamasını oluĢturur.

● Tanzimat Fermanı‟nın ilan edilmesinde Avrupalı devletlerinin

baskısı olmamıĢtır.

Not:Osmanlı tarihinde Tanzimat Fermanı ile baĢlayıp (1839),

I.MeĢrutiyet Dönemi‟ne (1876) kadar geçen döneme “Tanzimat

Dönemi” denir.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

Islahat Fermanı

Kırım SavaĢı sırasında Ġngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti‟ne yapmıĢ

oldukları yardım karĢılığında Hıristiyanlara bazı haklar verilmesini

istemiĢlerdi. Bunun üzerine Osmanlı padiĢahı Abdülmecit, Paris

AntlaĢması‟na Hıristiyanları koruyucu bir madde konulmasını engellemek

için Islahat Fermanını ilan etmiĢtir.

Islahat Fermanı’nın Maddeleri:

1- Herkes dil, din ve mezhep özgürlüğü- ne sahip olacak,

2-Karma mahkemeler oluĢturulacak herkes kendi dinine göre yemin

edebilecek

3-Azınlıklar il meclisine üye olabilecek

4-Azınlıklara, hakaret ifade eden sözcükler kullanılmayacak

5-Azınlıklarda devlet memuru olabilecek ve istedikleri okula girebilecekler

6-Müslüman olmayanlardan alınan cizye vergisi kaldırılacak

Islahat Fermanı’nın Önemi:

●Bu ferman Tanzimat Fermanı‟nın geniĢletilmiĢ Ģeklidir.

●Avrupalı devletlerin baskısı sonucunda ilan edilmiĢtir.

●Bu ferman ile azınlıklar, Müslüman halktan daha ayrıcalıklı hale geldiler.

●Avrupalı devletler Islahat Fermanı‟nın ilan edilmesine rağmen azınlık

haklarını bahane ederek Osmanlı Devleti‟nin iç iĢlerine karıĢmaya devam

ettiler.

I. MeĢrutiyet

Mithat PaĢa, Namık Kemal, Ziya PaĢa gibi bazı aydınlar devletin içine

düĢtüğü kötü durumdan kurtulması için, MeĢrutiyet‟in ilan edilmesi

gerektiğini savunuyorlardı Bu aydınların bulunduğu bu gruba Genç

Osmanlılar ( Yeni Osmanlı-

lar) veya Jön Türkler deniyordu.

Jön Türkler, meĢrutiyeti ilan etme yanlısı olmayan padiĢah Abdülaziz‟i

tahttan indirerek yerine V. Murat‟ı çıkardılar. Jön Türkler, sağlığı bozuk

olan V.Murat üç ay sonra tahttan indirerek, meĢrutiyeti ilan edeceğine söz

veren II.Abdülhamit‟i tahta geçirdiler.

II. Abdülhamit, sözünü yerine getirmek için Mithat PaĢa‟yı sadrazamlığa

getirerek meĢrutiyeti ilan etti (23 Aralık 1876).

MeĢrutiyet‟in Ġlanının Önemi:

●MeĢrutiyet‟in ilanı ile ilk kez halk, padiĢahın yanında yönetime ortak

olmuĢtur.

●Halk ilk defa seçme-seçilme ve temsil hakkını kullanmıĢtır.

●Osmanlı Devleti‟nde Mutlakiyet olan yönetim Ģekli sona ermiĢ, MeĢrutiyet

yönetimi baĢlamıĢtır.

●Osmanlı tarihinin aynı zamanda Türk tarihinin ilk anayasası olan, Kanun-ı

Esasi ilan edilmiĢtir.

●Meclis-i Mebusan ve Meclis‟i Ayan olmak üzere iki meclis açıldı. Meclis-i

Mebusan‟ın üyelerini halk, Meclis-i Ayan‟ın üyelerini padiĢah seçti.

II. Abdülhamit, 1877-78 Osmanlı Rus SavaĢını (93 Harbi) bahane ederek

meclisi kapattı. Böylece meĢrutiyet sona erdi. Tekrar mutlakiyet baĢladı.

Mutlakiyet: Hükümdarın kayıtsız Ģartsız yönetimi elinde bulundurması.

MeĢrutiyet: MonarĢi ile yönetilen devletlerde hükümdarın baĢkanlığı

altındaki parlamento (meclis) yönetimi.

II. MeĢrutiyet

I. MeĢrutiyet‟in kapatılması üzerine harekete geçen Jön

Türkler, Ġttihat ve Terakki Örgütü‟nü kurdular (1889). Örgüt,

II. Abdülhamit‟e meĢrutiyeti tekrar ilan etmesi için baskı

yaptı. PadiĢah meĢrutiyeti ilan etmeyince, Ġttihat ve Terakki

Örgütü‟ne bağlı bulunan Niyazi Bey ve Enver Bey birlikleriyle

Balkanlarda ayaklandı. Ayaklanmanın büyümesini istemeyen

II.Abdülhamit, ikinci kez meĢrutiyeti ilan etmiĢtir (1908).

Böylece II.MeĢrutiyet dönemi baĢlamıĢtır.

31 Mart Olayı (13 Nisan 1909)

MeĢrutiyet karĢıtları Ġstanbul‟da bir isyan çıkarttılar. Bu

isyana “31 Mart Olayı” denir.Ġsyanı Selanik‟ten yola çıkan,

kurmay baĢkanlığını Mustafa Kemal‟in yaptığı Hareket Ordusu

bastırmıĢtır.

Sonuçları:

●1876 Anayasası tekrar yürürlüğe girdi.

●Anayasa değiĢikliği ile padiĢahın meclisi kapatması

zorlaĢtırılmıĢtır.

●Ġttihat ve Terakki bu ayaklanmadan II.Abdülhamit‟i sorumlu

tutarak onu tahttan indirmiĢ, yerine V. Mehmet ReĢat padiĢah

yapılmıĢtır.

●KarıĢıklıklardan yararlanmak isteyen Avrupalı devletler bazı

yerleri iĢgal etti.

-Yunanistan, Girit‟i iĢgal etti (1908)

-Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek‟i

iĢgal etti.

-Bulgaristan, bağımsızlığını ilan etti.

●Bu dönemde ülkeyi Ġttihat ve Terakki Cemiyeti yönetti.

Ġttihatçılar yönetimde Türkçülük fikrine önem verdiler.

●Basına uygulanan sansür kaldırıldı.

Not: “31 Mart Olayı” Osmanlı tarihinde rejime yönelik ilk isyan

hareketidir.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

Havza Genelgesi 25 Mayıs 1919

Nedenleri

Askerlerin dağılmasını önlemek.

Milli Mücadeleyi baĢlatmak ve Halkı Bilinçlendirmek

Alınan Kararlar

Askerlerin terhisini önleyerek kendine bağlamak

Halktan miting ve gösteri yapmasını, iĢgalcilere protesto

telgraflarını çekmelerini

istedi.

Özellikleri ve Sonuçları

Milli Mücadelenin baĢladığının bir göstergesidir.

Ġstanbul hükümeti Mustafa Kemal‟i geri çağırdı. Fakat, M.

Kemal buna uymadı.

Amasya Genelgesi 22 Haziran 1919

Nedenleri

Milli Mücadeleyi halka mal etmek

Dağınık halde bulunan cemiyetleri birleĢtirmek

Alınan Kararlar

Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. (Mili

mücadelenin

gerekçesi)

Milletin istiklalini milletin azim ve kararı kurtaracaktır. (Yöntem)

Ġstanbul hükümeti sorumlulukları yerine getirememektedir.

Milli bir kurulun varlığı gerekmektedir. (Temsil Heyeti fikri)

Sivas ve Erzurum‟da bir kongre toplanacaktır

Özellikleri ve Sonuçları

KurtuluĢ savaĢının amacı, gerekçesi ve yöntemi ilk kez açıklandı.

Milli mücadelenin ilanının belgesidir. Türk milleti örgütlenmeye

çağrılmıĢtır.

Not

M. Kemal, Ġstanbul hükümeti tarafından 9.Ordu MüfettiĢi olarak

Anadolu‟ya

gönderilmiĢti. Havza genelgesinden sonra 3. Ordu MüfettiĢliğine

dönüĢtürüldü. Amasya

genelgesi üzerine görevden alınınca M. Kemal askerlikten istifa etti.

Erzurum Kongresi (3 Temmuz – 7 Ağustos 1919)

Nedenleri

Doğu sorunlarını görüĢmek

Milli mücadeleyi örgütlemek

Alınan Kararlar

Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür bölünemez.

Ġstanbul hükümeti iĢgallere kayıtsız kalması durumunda geçici bir hükümet kurulacak.

Hükümeti milli meclis seçecek

Meclis kuruluncaya kadar bu görevi Temsil heyeti yapacak

Manda ve Himaye kabul edilemez.

Milli iradeyi hakim ve milli kuvvetleri üstün kılmak esastır.

Özellikleri ve Sonuçları

Manda ve himaye ilk kez red edildi.

Bölgesel bir kongre olmasına rağmen aldığı kararlar bakımından

ulusaldır.

Mustafa Kemal‟in sivil olarak katıldığı ilk kongredir.

Mustafa Kemal‟in gücü artmıĢtır

Not

15. Kolordu komutanlığının merkezinin Erzurum‟da olması ve

Erzurum‟un Doğunun merkezinde olması nedeniyle tercih edildi.

Sivas Kongresi (-11 Eylül 1919)

Nedenleri

-Milli Mücadeleyi görüĢmek

-Erzurum Kongresi kararlarını görüĢmek

-Milli Mücadeleyi halka mal etmek

Alınan Kararlar

-Erzurum kongresi kararları kabul edildi.

-Misak-ı Milli esasları belirlendi.

-Manda ve himaye kesin olarak red edildi.

-Bütün cemiyetler Anadolu ve Rumeli mudafai hukuk cemiyeti adı

altında toplandı.

-Temsil heyeti kuruldu.

-Ali Fuat Cebesoy batı cephesi komutanlığına atandı.

-Mebusan Meclisinin toplanması istendi.

Özellikleri ve Sonuçları

-Ulusal bir kongredir.

-Mustafa Kemal‟in liderliği kabul edildi. Temsil Heyeti baĢkanlığına

getirildi. Temsil

heyeti oluĢturuldu.

-Bütün cemiyetler birleĢtirildi

Not

Damat Ferit PaĢa, kongreyi dağıtmak için Ali Galip Bey‟i

görevlendirdi. Fakat o bunu

baĢaramayınca istifa etti. Milli Mücadelenin ilk siyasi baĢarısıdır.

Amasya GörüĢmesi (11 Eylül 1919)

Nedenleri

-Ali Rıza paĢa hükümetinin milli mücadeleye sıcak bakması

Sonuçları

-Manda ve Himayenin ret edilmesi

-Vatanın bütünlüğü ve istiklalinin korunması

-Mebusan Meclisini toplanması

-Seçimlerin serbestçe yapılması

-Anadolu hareketini aciz gösterici müdahalelerde bulunulmaması

-Ġtilaf devletleriyle görüĢmelerde Temsil Heyetinin de fikrinin

alınması

Sonuçları

-Ġstanbul Hükümetinin Anadolu hareketini resmen tanıdığını

ortaya koydu.

-Meclisi Mebusan toplandı

BALIKESiR KONGRESi(26-30 Temmuz) 1919 Yunanlıların Balıkesir„e kadar gelmeleri üzerine vatanseverler

tarafından toplanmıĢtır.

Yunanlılara karĢı Kuvay-i Milliye birlikleri adlı çeteler

oluĢturulmuĢtur.

Amasya genelgesinin kararları görüĢülerek onaylanmıĢtır.

Bölgeseldir.

Batı cephesi oluĢturulmuĢtur.

PadiĢaha bağlılık kararı alınmıĢtır.

ALAġEHiR KONGRESi (15-25 Ağustos)1919

Balıkesir kongresinin kararlarını kabul etmiĢtir

Erzurum kongresinin kararlarına karĢı çıkmıĢtır

Sivas kongresine pek olumlu bakılmamıĢtır.

Gerekli olması halinde Yunan iĢgallerine karĢı itilaf

devletlerinden yardım istenmesi kararlaĢtırılmıĢtır.

Amasya genelgesi kararlarına uyulması kararı alınmıĢtır.

Bölgesel niteliklidir.

Milli mücadele tarihimizde ―Batı Cepheleri‖ diye anılan bir çete

birliği kurulmuĢtur.

itilaf devletlerinden yardım alınabileceği kararı alındı.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

Diğer Bölgesel Kongreler

o Edirne kongresi (9 Mayıs 1919)

o Lüleburgaz kongresi (Nisan 1919)

o Nazilli kongresi (7 Ağustos 1919)

o Afyon kongresi (2Ağustos 1920)

o Pozantı kongresi (5 Ağustos 1920) M.Kemalin katıldığı son

kongredir.

D

O

Ğ

U

C

E

P

H

E

S

Ġ

SavaĢlar

1. Osmanlı„dan kalan düzenli ordu savaĢmıĢtır

2. Bu cephede Ermenilere ve Gürcülere karĢı savaĢıldı

3. Doğu Anadolu„da bir Ermeni devletinin kurulmasını baĢlangıçta

Rusya I. Dünya savaĢından sonra ingiltere ve ABD destekledi.

NOT: Harbord raporunun sonucu ABD„nin desteğini çekmesine

sebep oldu.

Ermeniler;

Kars

Ardahan FORMÜL: KASIK

SarıkamıĢ

Iğdır

Kulp

iĢgal ettiler. Daha sonra buraya atanan 15. kolordu komutanı

Kazım Karabekir 28 Eylül 1920 de Ermenilere karĢı taarruza geçti.

Türk kuvvetleri 30 Ekim Kars ı, 7 Kasım da Batum u geri aldı bu

baĢarılar üzerine Ermeniler barıĢ istemek zorunda kaldı.

GÜMRÜ ANTLAĢMASI (3 Aralık 1920)

1.Ermeniler iĢgal ettikleri Türk bölgelerinden geri çekilecektirler.

2.Aras nehri ve Çıldır gölü sınır kabul edilecektir.

3.Ermeniler Sevr AntlaĢmasını kabul etmeyecekler.

4.Ermenistan TBMM hükümetine karĢı düĢmanca hareketlerde

bulunmayacaktı.

5.Ermenistan Türkiye` ye karĢı hiçbir Ģekilde düĢmanca tavır

ve davranıĢta bulunmayacağı, TBMM hükümetinin Ermenistan

devleti istediği taktirde ona askeri ve siyasi yardımda

bulunacağı kararlaĢtırılmıĢtır.

Önemi Ve Sonucu:

1.TBMM„nin uluslar arası alanda kazandığı ilk siyasi ve askeri

baĢarısıdır.

2.TBMM’yi ve misak-ı milliyi tanıyan ilk devlet Ermenistan

olmuĢtur.

3.Sevr„in geçersizliğini ortaya koyan ilk antlaĢmadır.

4.Sovyet Rusya ile TBMM iliĢkileri hızlanmıĢtır.

5.Doğu cephesi kapandı.

NOT

>5 Aralık 1920„de Sovyet Rusya„nın Ermenistan„ı iĢgal etmesi ile

Gümrü AntlaĢması yürürlüğe giremedi. Bu antlaĢma Kars antlaĢması

ile kesinlik kazanacaktır.

Doğu Sınırımızı Belirleyen AntlaĢmalar

Gümrü AntlaĢması Ermenistan ile 03 Aralık 1920

Moskova AntlaĢması Rusya ile 16 Mart 1921

Kars AntlaĢması Rusya ve Bağlı Kafkas Cumhuriyetleri 13

Ekim 1921

NOT

>Doğu cephesinde Ermenilerin kaybetmesi ve doğu sınırının güvenliği

sağlandığı için kuvvetler Güney ve Batı cephelerine kaydırıldı.

>23 Ģubat 1921„de Gürcistan ile Batum antlaĢması yapıldı. Ardahan,

Atvin ve Batum Türkiye„de kalacaktır. Ancak Moskova antlaĢması ile

Batum Rusya„ya bağlı Gürcistan„a bırakıldı.

>Ankara’ ya ilk elçi gönderen devlet GÜRCiSTAN dır

GÜNEY CEPHESi 1. Mondros ile birlikte ingiltere birlikleri Urfa-Antep-MaraĢ„ı iĢgal ettiler. Ancak

daha sonra bir protokolle ingiltere bu yerleri Fransa„ya bıraktı.

2. Bu cephede Fransız ve Ermenilerle (Suriye„ye göç ettirilmiĢ Ermeniler-tehcir

kanunu) karĢı savaĢıldı.

3. ilk çatıĢma ve ilk direniĢ Hatay Dörtyol„a olmuĢtur.

4. Fransızlara karĢı Kuvay-i milliye birlikleri savaĢmıĢtır.

5. Burada(Hatay-Dörtyol) yapılan çetin savaĢlar sonucunda Fransa yenildi.

6. Bundan dolayı 1921„de Antep„e Gazi.1973 MaraĢ„a Kahraman,1984„de Urfa„ya

ġanlı ünvanı verildi

7. Bu cephede savaĢlar bitecek ancak antlaĢma Sakarya savaĢından sonra

cephenin kesin kapanıĢı sağlanacak ve 20 Ekim 1921„de Ankara antlaĢması

imzalanacaktır.

NOT

Güney cephesini diğer cephelerden ayıran en önemli özellik bu

cephede düzenli ordunun katkısı olmadan yöresel kuvvetler ile

kurtarılmıĢ olmasıdır.( Sadece KUVAY-I MiLLiYE )

NOT: Güney cephesi kapatılınca birlikler batıya kaydırılıyor.

BATI CEPHESi

Gediz taarruzu (24 Ekim 1920)

1. Ali Fuat PaĢa emrindeki Kuvay-i milliye ile Çerkez Ethem emrindeki

Kuvay-i seyyare Yunanlılar üzerine taarruza geçtiler ancak baĢarılı

olamadılar.

2. Bunun üzerine Çerkez Ethem, Ali Fuat PaĢa ile diğer komutanları

suçladı onlar da Çerkez Ethem„i suçladı.

3. Bu olaylar üzerine M.Kemal, A. Fuat Cebesoy„u Moskova elçiliğine

atadı. Batı cephesi yeniden düzenlendi

Bilecik GörüĢmeleri (5 Aralık 1920)

16 Mart 1920„de istanbul„un resmen iĢgal edilmesinden sonra Damat

Ferit tekrar baĢbakan oldu. Ankara-istanbul iliĢkileri gerginleĢti.

istanbul hükümeti Kuvay-i milliye hareketini bastıramayınca Damat

Ferit istifa etti.Onun yerine Tevfik PaĢa geçti.Tevfik PaĢa Ankara

hükümeti ile görüĢme talebinde bulundu.Bilecik istasyonunda

gerçekleĢen görüĢmeler sırasında M.Kemal istanbul hükümetini

tanımadığını bildirdiği gibi onları (izzet PaĢa ve Salih PaĢa) gözaltına

alarak Ankara„ya gönderdi.iki bakan istanbul„a döndüklerinde istifa

edeceklerinin sözünü verince serbest bırakıldılar.

Önemi: TBMM ilk defa istanbul hükümeti tarafından tanınmıĢtır.

Batı Cephesindeki Bütün SavaĢların Nedenleri:

1.Sevr antlaĢmasını yumuĢatıp kabul ettirmek.

2.Ankara„ya ulaĢıp meclisi dağıtmak.

3.KurtuluĢ savaĢına son vermek.

4.MEGALO iDEA’yı gerçekleĢtirmek(Büyük Yunanistan„ın kuruluĢu

Bizans„ın çanlandırılması)

I.inönü SavaĢı ( 6-10 Ocak 1921)- savunma

Nedeni:

1.Sevr„i Türklere kabul ettirmek.

2.TBMM„yi dağıtmak.

3.KurtuluĢ savaĢına son vermek.

4. Çerkez Ethem isyanından yararlanmak.

Sonuçları:

1. Yunanlılar yenildi.

2. Düzenli ordunun ilk askeri baĢarısıdır.

3. Çerkez Ethem isyanı bastırıldı.

4. TBMM„ye olan güven arttı.

5. Düzenli orduya katılım arttı.

6. Yeni Türk Anayasası hazırlandı.(TeĢkilat-ı Esasiye 20 Ocak 1921)

7. istiklal MarĢı kabul edildi.(12 Mart 1921)

8. kuvayı milliye sona ermiĢtir. Fakat kuvayı milliye ruhu sona

ermemiĢtir.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

I.inönü Zaferinin DıĢ Siyasetteki Sonuçları:

1.Londra konferansı

2.Afganistan ile dostluk antlaĢması

3.Moskova antlaĢması

FORMÜL: iLAM( inönü, Londra, Afganistan, Moskova)

NOT:22 Ģubat 1921„de Sovyet Rusya ile Türk-Sovyet görüĢmeleri

baĢladı.Bunun sonucu olarak 16 Mart 1921„de Sovyet Rusya ile TBMM

arasında Moskova AntlaĢması imzalandı.

NOT: 1 Mart 1921„de Afganistan ile dostluk antlaĢması

imzalandı,böylece Afganistan,TBMM hükümetini tanıyan ilk doğulu

Müslüman devlet oldu.

II.iNÖNÜ ZAFERi (23 Mart 1921)-SAVUNMA

Nedeni:

Londra konferansında isteklerini kabul ettiremeyen itilaf devletleri

Yunan ordusuna tekrar destek verdiler. Sevr antlaĢmasını zorla kabul

ettirmek isteyen Yunan ordusu taarruza geçti.

Sonuç: 1.Aslıhanlar savaĢında Yunanlılar geri püskürtüldü ancak Dumlupınar„dan

çıkarılmaları sağlanamadı.

2.Yunan ordusu yenildi. Ancak düzenli ordu taarruz gücüne ulaĢmadığından

dolayı daha fazla ilerleyemedi.

3.Ġtalyanlar Anadolu„dan çekilmeye baĢladılar.

4.Fransızlar Zonguldak„ı boĢalttı. TBMM ile barıĢ görüĢmelerine baĢladı.

5.ismet inönü generalliğe yükseldi.

6.Kuzey ve Güney birlikleri birleĢtirilip baĢlarına ismet inönü getirildi.(Batı

cephesi birleitirildi)

7. ingiltere ile esir değiĢimi antlaĢması imzalandı.

NOT:1.inönü ve II. inönü zaferleri milli mücadele açısından önemleri düĢmanı

oyalayarak zaman kazandırmak olmuĢtur.

NOT: M.Kemal inönü„ye çektiği telgrafta ―siz orada yalnız düĢmanı değil

milletin makus talihini de yendiniz.‖demiĢtir.

Uyarı: italyanlar II. inönü„den sonra kuvvetlerini boĢaltma kararı almıĢlar

ancak boĢaltmayı Sakarya zaferinden sonra tamamlamıĢlardır.

NOT: KurtuluĢ savaĢı sırasında ingiltere ve italya ile sıcak savaĢlar

yapılmamıĢtır.

ASLIHANLAR DUMLUPINAR SAVAĢI 8-11 NiSAN 1921

Türk ordusu saldırıya geçecektir ancak önemlii bir sonuç elde edilmeyecektir.

KÜTAHYA- ESKiĢEHiR SAVAĢLARI (10-24 Temmuz 1921)

savunma+saldırı

Nedeni:

o Türk ordusunun taarruz gücüne ulaĢmadığını anlayan Yunanlılar

ingiltere„den aldıkları silah ve malzeme yardımıyla saldırıya geçtiler.

o EskiĢehir-Afyon-Kütahya„yı iĢgal ettiler. M.Kemal ordu daha fazla

kayıp vermesin diye Sakarya nehrinin doğusuna çektiriyor. Bunun

üzerine M.Kemal çok eleĢtiriliyor.

Sonuçları:

1.M.Kemal„e yoğun muhalefet yaĢandı.

2.TBMM„ye duyulan güven sarsıldı.

3.Meclisin Kayseri veya Sivas„a taĢınması gündeme geldi.

4.Türk ordusu bu savaĢta yenilince italyanlar Anadolu„dan

çekilmeyi durdurdular.

5.Fransa ise görüĢme süresini uzattı.

6. Kuvay-ı Milliyenin kurulması gündeme geldi.

7.italya çekilme iĢlemini durdurdu.

NOT: KurtuluĢ savaĢındaki ilk ve tek yenilgimizdir

SAKARYA MEYDAN MUHAREBESi (23 Ağustos-12 Eylül 1921)

Nedenleri:

Sevr„i yumuĢatıp kabul ettirmek.

TBMM„yi dağıtmak.

KurtuluĢ savaĢına son vermek.

GeliĢimi

Türkler için ölüm-kalım savaĢıdır.

Parolası‖ Ya istiklal ya ölüm‖

Mustafa Kemal ―Hattı müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır.O

satıh bütün vatandır.Vatanın her karıĢ toprağı Türk milletinin

kanı ile ıslanmadıkça vatan terk edilemez.‖demiĢtir.

NOT: KurtuluĢ savaĢında M.Kemal„in komuta ettiği ilk savaĢtır.

Sonuçları:

1.Kütahya-Afyon-EskiĢehir geri alındı.

2.Türk ordusunun son savunma savaĢıdır.

3.Türk ordusunda II. Viyana 1683 yenilgisinden sonra Avrupa

karĢısında devam eden gerileyiĢ sona erdi.

4.TBMM M.Kemal„e MareĢallik rütbesi ve Gazilik ünvanı verdi.

5.italyanlar Anadolu„dan tamamen çekildiler.

6.Rusya„ya bağlı Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars antlaĢması,

Fransızlar ile Ankara antlaĢması imzalandı.

7. itilaf devletleriyle Esir değiĢimi antlaĢması imzalandı.( Malta„daki

Türk esirler serbest bırakılmıĢtır)

8.Yunan ordusu yenildi.

NOT: Ukrayna ile dostluk antlaĢması imzalandı.

NOT: Bütün bu baĢarılar sonucu itilaf devletleri savaĢa son vermek

için 22 Mart 1922„de anlaĢma için teklifte bulundular. Ancak bu

teklifler Sevr„in az değiĢtirilmiĢ hali olduğundan TBMM tarafından

Ģiddetle reddedildi. itilaf devletlerinin amacı: Yunan ordusuna zaman

kazandırmaktı.

NOT: M.Kemal„e mareĢallik Sakarya zaferinden sonra verildi.(19

Eylül 1921) Fevzi Çakmak„a Dumlupınar„dan sonra.

NOT: Sakarya savaĢında Genel Kurmay Fevzi Çakmak„tı. BÜYÜK TAARRUZ

ilk Taarruz savaĢımızdır.

1. Amaç düĢmanı imha etmek, yani Anadolu„dan atmaktır.

2. Bir yıl boyunca hazırlık yapıldı.

3. Taarruz öncesi M.Kemal„in BaĢkomutanlığı 3 ay ve daha sonra

süresiz uzatıldı.

4. Gazi Mustafa Kemal bu savaĢı kendi yönettiği için bu ismi almıĢtır.

5. Hazırlık evresinde muhalefet çok sertleĢti bazıları ―neden

bekliyoruz düĢman güç toplayacak‖ bazıları ―barıĢ görüĢmelerini

kabul edelim‖ demekteydi. Ancak barıĢ görüĢmeleri Sakarya

sonrasında da Sevr„in görüĢülmesine dayanıyordu.

6. Meclisteki sert muhalefet M.Kemal„in BaĢkomutanlığını uzatmadı

bu sırada M.Kemal evinde hasta yatmaktaydı. Ertesi gün meclise

geldi gizli oturum istedi ve konuĢma yaptı. KonuĢmasında ―Ben

görevimin baĢındayım, bırakamam, bırakmayacağım.‖ Dedi. Bu

konuĢma M.Kemal„in kiĢiliğinin kararlılık yönünü ortaya koyar.

NOT: Tekâlif-i milliye emirlerinin en fazla etkisi Büyük Taarruzda

görüldü.

Sonuçları:

>SavaĢı Türk ordusu kazandı.

> M.Kemal ―Ordular ilk hedefiniz Akdeniz‖ sözünü bu savaĢta

söylemiĢtir.

> Türk ordusu; 9 Eylül„de izmir„e, 11 Eylül„de Bursa„ya, 18 Eylül„de

Çanakkale boğazına ulaĢarak Batı Anadolu„yu düĢman iĢgalinden

kurtardı.

> KurtuluĢ savaĢının askeri safhası sona erdi.

NOT: inebolu„nun önemi büyüktür. Çünkü konumu itibariyle

M.Kemal„in Anadolu„ya çıktığı yer olan Samsun„a yakınlığı, istanbul„dan

kaçırılan silahların Batı cephesine ulaĢtığı yerdir.

NOT: DüĢmanların kırılma noktası yani düĢmanın ana kuvvetlerinin

yok edildiği gün 30 Ağustos olduğundan 30 Ağustos„u Zafer bayramı

olarak kutluyoruz.

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

Cumhuriyetçilik

TBMM‟nin açılması (23 Nisan 1920)

1921 ve 1924 anayasalarının hazırlanması

Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)

Cumhuriyetin ilan edilmesi (29 Ekim 1923)

Siyasi partilerin kurulması

Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi (1934)

Ordunun siyasetten ayrılması (1924)

Milliyetçilik Milli bir Türk Devletinin kurulması

TBMM‟nin açılması (1920)

Kabotaj Kanunu‟nun çıkarılması (1926)

Türk Tarih Kurumunun kurulması (1931)

Türk Dil Kurumunun kurulması (1932)

Kapitülasyonların kaldırılması

Bağımsız gümrük politikasının uygulanması

Yabancılara ait iktisadi kuruluĢların ulusallaĢtırması

Türk Parasını Koruma Kanunu‟nun çıkarılması

Okullarda derslerin Türkçe okutulması

Halkçılık

TBMM‟nin açılması (1920)

Cumhuriyetin ilanı (1923)

Soyadı Kanunun çıkarılması (1934)

Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1934)

Millet mektepleri ve Halkevlerinin açılması

Kılık Kıyafet Kanunu‟nun kabulü (1925)

AĢar vergisinin kaldırılması (1925)

Toplumda ayrıcalık belirten unvanların kaldırılması (1934)

Devletçilik

Bazı özel Türk kuruluĢlarının devletleĢtirilmesi

Milli Korunma Kanunu

Yabancılara ait ekonomik kuruluĢların devletleĢtirilmesi

Kalkınma planlarının hazırlanması (I. ve II. beĢ yıllık sanayi

planlan)

Devlet Bankalarının kurulması (Sümerbank, Etibank)

Laiklik Saltanat kaldırıldı (1 Kasım 1922).

Halifelik kaldırıldı (3 Mart 1924).

3 Mart 1924′te ġer‟iyye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Yerine Diyanet

iĢleri BaĢkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretim Birliği Kanunu) çıkartıldı (3 Mart

1924).

Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı (30 Kasım 1925).

Medeni Kanun kabul edildi (17 ġubat 1926).

ġapka inkılâbı yapıldı (1925).

“Devletin dini Ġslam‟dır.” maddesi anayasadan çıkartıldı (10 Nisan 1928).

Milletvekillerinin yemin Ģekli değiĢtirildi (10 Nisan 1928).

Altı Atatürk ilkesi anayasaya girdi (5 ġubat 1937).

Ġzmir iktisat kongresi kararları-1923 Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulması,

Özel giriĢimcilerin desteklenmesi,

Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,

Günlük tüketim mallarına öncelik verilmesi,

Özel teĢebbüsün(Liberalizm) gücünün yetmediği durumlarda devletin

(devletçilik) öncülük etmesi,

Önemli kuruluĢların ulusallaĢtırılması,

Yerli malı kullanımı teĢvik edilecek,(milliyetçilik)

Yerli malların kara ve deniz taĢımacılığında ucuz tarife ile taĢınması

sağlanacak,(Yerli malının rekabet gücü artırılıyor.)

Gümrük vergileri yerli sanayiyi koruyacak Ģekilde düzenlenecek,

Demir yolu yapımı programa bağlanacak,

ĠĢçi hakları geniĢletilecek. Sendikal haklar verilecek,(KPSS 2010 cıktı.)

Teknik eleman yetiĢtirilmeye önem verilecek,

AĢar vergisi kaldırılacak.

Siyasi alandaki devrimler

Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)

Ankara'nın BaĢkent Olması (13 Ekim 1923)

Cumhuriyetin Ġlanı (29 Ekim 1923)

Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)

Çok Partili Rejim Denemeleri ( Terakkiperver

Cumhuriyet Fırkası, 1924, Serbest Cumhuriyet Fırkası,

1930)

Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1930 Belediye - 1933

Muhtarlık - 1934 Milletvekili)

Toplumsal ve Sosyal alanda yapılan devrimler

Kadınların Erkeklerle EĢit Haklara Sahip Olması(1934)

ġapka ve Kıyafet Devrimi (ġapka Kanunu), (25 Kasım

1925)

Lâkap ve Unvanların Kaldırılması (26 Kasım 1934)

Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934)

Laiklik (1928)

Milletlerarası Takvim ve Saatin, Yeni Rakamların Kabulü

ve Ölçülerde DeğiĢiklik (26 Aralık 1925 - 26 Mart 1931)

Tekke ve zaviyelerin kapatılması (30 Kasım 1925)

Eğitim ve kültür alanındaki devrimler

Millet Mekteplerinin Açılması (1928)

Öğretimin BirleĢtirilmesi (3 Mart 1924)

Medreselerin Kapatılması (1924)

Maarif TeĢkilatı Hakkında Kanun (1926)

Harf Devrimi (1 Kasım 1928)

Güzel Sanatlarda Yenilikler(1928)

Türk Tarih ve Dil Kurumlarının Kurulması (12 Nisan 1931,

12 Temmuz 1932)

Dil Devrimi (1932)

Üniversite Reformu (1933)

Üniversite Öğreniminin Düzenlenmesi (31 Mayıs 1933)

Hukuk alanındaki devrimler

Mecellenin Kaldırılması (1924 - 1937)

Türk Medeni Kanunu (1924 - 1937)

Türk Ceza Kanunu (1926).

Yeni Anayasanın Kabulü (1924)

TeĢkilat-ı esasiye Kanunu (1921)

ġer'iyye Mahkemelerinin Kapatılması (1924)

Ekonomi alanındaki devrimler

Ġzmir Ġktisat Kongresi (1923)

AĢar(ÖĢür) Vergisinin Kaldırılması (17 ġubat 1925)

Çiftçinin Özendirilmesi(1925)

Örnek Çiftliklerin Kurulması (1925)

Tarım Kredi Kooperatifleri'nin Kurulması (1925)

Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926)

Sanayi TeĢvik Kanunu (28 Mayıs 1927)

Toprak Reformu (1929)

I. ve II. Kalkınma Planları (1933, 1937)

Yüksek Ziraat Enstitüsü'nün Kurulması (1933)

Ticaret ve Sanayi Odalarının Kurulması (1935)

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com