hadİs teblİĞlerİ -...

Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri

1

HADS TEBLLER HAZRAN/2015 SEMNER ALIMALARI


2

indekiler Tebli 1 .................................................................................................................................... 3

Tebli 2 .................................................................................................................................... 6

Tebli 3 .................................................................................................................................. 11

Tebli 4 .................................................................................................................................. 14

Tebli 5 .................................................................................................................................. 18

Bu dosyadaki metinler, 2015 Haziran dneminde yaplan mesleki almalardan seilmitir.

Bilindii gibi Haziran dneminde; HL/HO Meslek Dersleri, DKAB ve Kltr Dersleri

retmenlerimizin katlmyla komisyonlar oluturuldu. Bu komisyonlarda, belirlenen ana

balklar erevesinde isteyen retmenlerimiz tebliler/bildiriler sundular ve katlmc

retmenlerimiz tarafndan mzakere edildi. Bildiriler ve dile gelen grler raportrler

tarafndan bir araya getirildi. llerde birletirilerek Genel Mdrlmze gnderilen bu

dosyalardan uygun grlp seilen baz bildiriler (mzkere metinleri hari) Eyll-2015

Mesleki almalarda retmenlerimizin gr alveriine ve tekrar mzkeresine

sunulmaktadr. Bu dosya, iindeki bildiriler veya sunum metinleri, yaymlanm bir eser,

salt akademik bir alma veya Din retimi Genel Mdrlnce hazrlanan bir kitap

ve rapor deildir. Ortaretim kurumlar ynetmeliinde belirtilen mesleki almalar

erevesinde, alan retmenlerinin grlerinden oluan, birbirinden farkl grleri ve

teklifleri ieren, akademik olan veya olmayan, tartmaya ak, uygulamaya ynelik nerileri

olan metinlerdir. Balaycl yoktur. erik sorumluluu, kaynaka bildirimi ve metin

ieriklerinin tamam, bildirileri/metinleri hazrlayan retmenlere aittir. Derslerin retiminde

kullanlacak yntem-teknik nerileri ncelenerek metinlerden, derslerin retiminde

dorudan kullanmas ile ilgili olmayan baz hususlar karlmtr. Ayrca,

retmenlerimizden gelen dier almalar ve mzakere metinleri daha ayrntl bir almada

kullanlacandan bu dosyaya alnamamtr.

Emei geen retmenlerimize teekkr ederiz.


3

HADS TEBL 1

HADS DERSNN RETMNDE KULLANILAN

ZEL RETM, YNTEM, TEKNK VE METODLAR

Gmhane Smeyye Blbl

Hadis dersini alan renciler;

Hadis ilmi ile ilgili temel kavramlar bilir.

Hadis ilmi ve bu ilmin tarihi sre iindeki geliimini kavrar.

Hadislerin kaynana, ravi saysna ve derecesine gre tasnifini yapar.

Hz. Muhammedin snnetini yerel ve evrensel boyutu ile kavrar.

Hz. Muhammede atfedilen rivayetlerin salkl olup olmadn kavrar.

Hadisleri gncel olaylar nda deerlendirir.

Hadis metinlerini salkl bir ekilde yorumlayarak mesleinde uygular.

slam dnyasnda yetien nemli muhaddisleri tanmak.

Hadis dersinde asl hedefin; genel snnet bilincinin verilmesi ve Kurandan sonra en ok zerinde

durmamz ve dikkatle nemsememiz gereken bir husus olduunun vurgulanmas.

HADS DERS RETMNN KAZANIMLARI

Hadis ilminin temel kavramlarn tanr.

lk yazl hadis belgelerini tanr.

Sahabenin hadis rivayetindeki roln bilir.

Hadislerin tedvin ve tasnifi ile ilgili tarihi sreci aklar.

Hadis usulnn dou ve geliim srecini aklar.

Hadis ilmini Temel slam Bilimleri ile ilikilendirir.

Ktb-i sitte melliflerini tanr.

Kaynana, ravi saysna ve shhat derecesine gre hadisleri snflandrr.

Sahih, hasen, zayf hadisler arasndaki fark aklar.

Mevzu hadisi tanmlar; mevzu hadisin ortaya k nedenlerini zararlarn irdeler, mevzu hadislere

kar alnacak tedbirleri aklar.


4

Hadis tenkidi ile hadis inkr arasndaki fark ayrt edebilir

Senet ve metin tenkidinde esas alnan ltleri aklar.

Snnetin doru anlalmasnda, hadislerin yerel ve evrensel niteliini bilmenin nemini tartr.

Hadis kaynaklarn ve melliflerini tanr.

Hadis ezberinde yntem ve teknikleri bilir.

HADS DERS RETM YNTEM VE TEKNKLER

Derslerde; soru cevap, sunu, problem zme, ezberleme, beyin frtnas ve yeri geldike dier

retim yntem ve teknikleri kullanlmaldr.

Ders ilenii olarak da renci eksenli, rencinin konuyu hazrlanp gelerek anlatmas ve dier

rencilerin de soru- cevap eklinde katlmyla, ezberlenen hadisler hakknda ya da anlatlan konu

hakknda anladklarn paylamalar eklinde ders ilenebilir

Ders balarnda konu balklar ana hatlaryla renciye aklanr, rencilerle birlikte kavram

haritalar oluturulur, konu yeterince anlalr hale geldikten sonra soru- cevap eklinde devam ederek

pekitirme yaplr.

Hadislerin mutlaka gnlk hayatla balants kurulmal. Riyazus salihin, krk hadis gibi kaynaklardan

yararlanlarak, hadislerden karlacak dersler zerinde durulmal.

Hadis dersleri mmkn olduka ktphanelerde ilenmeli. Orta derece Arapa ve Trke hadis

kaynaklarndan aratrma yaplacak ekilde performans- proje devleri verilmelidir.

Hadis metinlerinin seiminde rencilerimizin manevi, ahlaki geliimini ve dnyaya baknn

temelini oluturacak ynde daha gncel ve uygulamaya ynelik hadislere arlk verilmelidir.

Dersin balayclk asndan Kuran ile balants kurularak ilenmeli.

Hadis dersinde hadis usul ve rnek hadisler grsellik kullanlarak akll tahtalarda ilenebilir.

Sahabe, tabiin ve tebe-i tabiin tabakasnn renciler tarafndan canlandrlarak anlatlmas, dz

anlatm yerine soru- cevap, aktif renme metodlarnn uygulanmas hadis ilmine dair kavramlarn

anlalmasn kolaylatrr.

Yntem ve teknik olarak hadislerin hayata ynelik neler ifade ettiinin ele alnmas ve bu ekilde

karlkl aklamalarla dersin ilenmesi nemlidir. Bol bol hadislerin aklanmasna yer verilmesi

hadis dersinin en nemli hedefi olmaldr. Hadis dersinin konular renciye sunu olarak hazrlattrlp

snf ortamnda birlikte ilenerek rencilerin de derse etkili bir ekilde katlmalar olduka nemlidir.

RETM MATERYALLER

BUHAR; EL- CAMUS SAHH


5

MSLM; EL-CAMUS SAHH

TRMZ; ES SNEN

EBU DAVUD; ES SNEN

NESA; ES- SNEN

BN MACE; ES- SNEN

DARM; ES- SNEN

MAM MALK; MUVATTA

AHMET B. HANBEL; MSNED

NESA; SNENL KBRA

NEVEV; RYAZS SALHN

TRMZ; EMAL

Muhaddislerin hayat, sunum, belgesel ya da film ortamnda rencilere izletilebilir

Hadis dersi ile ilgili eitli sunumlar, filmler, grsel iitsel materyaller hazrlanp EBA da

yaynlanmal.


6

HADS TEBL 2

DERSLERN RETMNDE KARILAILAN

TEMEL SORUNLAR VE ZM NERLER

Necla ZTRK zmir Anadolu mam Hatip Lisesi

Snnet yaanan pratik slamdr. rencilere bu kavratlarak; hadis ve snnetin dindeki

yeri ve balaycl ayrntl bir ekilde verilmelidir.

Gnmzde peygambere itaat tartmal hale getirilmi olup, bu konu zerinde daha

ayrntl durulmal ve renciye, peygambere itaatin nemi kavratlmaldr.

Usul konular yzeysel hale getirilmeli, ksaca mfredatta yer almaldr. Konularn

detayna girilmemeli, lisans dzeyinde ilenmesi iin niversiteye braklmaldr.

Hadis usul blm rencilerin seviyesine gre hazrlanmaldr. Hadis ilminde kaynak

olarak kabul edilen kitaplar hakknda renciyi tereddtte drecek konulara girilmemelidir.

Mevzu hadis; Mslmanlar zerindeki peygamber otoritesinin istismar teebbsnn

bir rn olarak ortaya kmtr. Konular anlatlrken, rencilerin snnete ve hadis ilmine

olan muhabbet ve itimatlarn msteriklerin aslsz iddialar ile zedeleyecek bir yaklamdan

uzak durulmaldr.

Daha fazla hadis metni ilenerek, rencilerin konuya vukufiyeti arttrlmaldr.

rencilerle hadis okumalar yaplarak, mstakil hadis eserleri (rnein, mam

Nevevnin Riyazs-Salihni) Ktb- Sitteden veya sahih kaynaklardan herhangi biri ya da

zel hazrlanm bir derleme rencilere tantlmaldr.

Hadislerin nemi dikkate alnarak, hadisler erh ve aklamalarla gnmz kuatacak

ekilde verilmelidir.

Rhle (ilim yolculuu) hakknda renciye detayl bilgi verilerek, hadis ilmi ile

uraanlarn yaadklar meakkat ve yaptklar ilim kahramanlklarn renmeleri

salanmaldr.


7

zelde sahabe genelde ise hadis rivayet eden sahabe tantlmaldr.

Ktb- Sitte bata olmak zere dier sahih kaynaklar (mesdir-i asliyye) hem kitap

hem de mellif olarak tantlmal, eserlerinden seilen hadisler verilmelidir.

Mfredata temel hadis kitaplarnn tamamn tantan ierikler konulmaldr.

Yeterince kaynak salanmal, bunun yannda kaynak kullanma becerisini gelitirecek

uygulamalara yer verilmelidir.

Derslerin retiminde Kullanlan Yntem, Teknik ve Metotlar

Derslerde; soru-cevap, sunu, problem zme, ezberleme, beyin frtnas ve yeri geldike

dier retim yntem ve teknikleri uygulanmaldr.

rencilere proje devleri verilerek renciler aktif olarak derse katlm salanmal.

Uygun olan baz hadislerin rencilerin katlmyla drama edilerek hadiste anlatlmak

istenen asl manann kavratlmas salanmaldr.

Ders ilenii olarak da renci eksenli, rencinin konuyu hazrlanp gelerek anlatmas

ve dier rencilerin de soru cevap eklinde katlmyla, ezberlenen hadisler hakknda

rencilerin anladklarn paylamalar eklinde ders yaplabilecei rnek verilmitir. Bununla

birlikte gurup almalaryla da dersler daha ilgi ekici hale getirilebilir.

rencilere ders banda konu balklar ana hatlaryla aklanr, rencilerle birlikte

kavram haritalar oluturulur, konu yeterince anlalr hale geldikten sonra soru-cevap

eklinde devam ederek pekitirilir.

Hadis anlatlrken, Esbab- vrdu zerinde durularak, rencinin konuyu daha iyi

kavramas salanmaldr.

Hadislerin gnlk hayatla balants kurulmal, Riyazus-Salihin gibi, krk hadis

kitaplar gibi kaynaklardan yararlanlarak, hadislerden karlacak dersler zerinde durulmal.

rencilerin derse motive edilmesini salayacak, dersi cazip hale getirecek etkinlik

rnekleri oaltlmal, alternatif yntemler gelitirilmelidir.

Hadis dersleri sevgi merkezli ilenmelidir; Kuran sevgisi, Hz. Peygamber sevgisi,

Sahabe sevgisi

Derslerin retiminde Materyal Kullanm ve Deerlendirilmesi


8

Trkeye evrilmi olan aadaki temel hadis kaynaklarnn bir program dahilinde,

rencilerle birlikte, incelenmesi iin ortam hazrlanmaldr.

Buhar; el-Camius-Sahih

Mslim; el-Camius-Sahih

Tirmiz; es-Snen

Ebu Davud; es-Snen

Nesa; es-Snen

bn Mace; es-Snen

Darim; es-Snen

mam Malik; Muvatta

Hadisler gnlk hayatla balantl olarak seilmelidir.

Kitabn sonundaki szln geniletilerek rencilerin hadis kavramlarn pekitirmesi

salanmaldr.

Snf Ynetimi, rencilerle Etkili letiim, Sosyal, Kltrel Etkinlikler ve Eitim

Srecine Etkileri

rencilerin kiilik zellikleri dikkate alnarak, kendilerini ifade edebilecekleri

etkinliklere yer verilmelidir. renci baardn hissetmeli, baar umudunu

kaybetmemelidir. Bireysel farkllklara nem verilmelidir.

Hadis erhi devleri verilerek bir hadis veya hadis grubunun renci tarafndan

incelenip aratrlarak sunulmas salanmaldr.

Derslerde verimlilii arttrmak iin zaman zaman snf ii gruplar oluturulup, ilenmi

konular gruplara paylatrlp gruplar aras sorucevap msabakas yaptrlarak konularn

pekitirilmesi salanmaldr. Bunun yannda zaman zaman okul ktphanesinde dersler

ilenmeli ve temel hadis kaynaklar rencilere tantlmal ve bunlardan devler verilerek

akademik baar dzeyleri ykseltilmelidir.

renci odakl metotlarla ders ilenmelidir. Ktphane ortamnda sk sk ders

ilenmelidir. Ders iinde renciye daha fazla sz hakk verilmelidir.

Her hafta bir hadisin hayata geirilmesi iin rencilerin tevik edilmesi ve bu konuda

rencilerden geri bildirim alnmas salanmaldr.


9

mam Hatip Liseleri arasnda Riyazs Salihin gibi baz hadis eserlerini okuma

yarmas dzenlenerek, rencilerin katlm ve dereceye girenlerin dllendirilmesi

salanmal; bu sayede rencilerin ilmi eserlere olan ilgilerinin artrlmas amalanmaldr.

Kutlu Doum Haftas ile ilgili olarak snf ve renciler aras 40 hadis gibi yarmalarn

dzenlenmesi, pano hazrlanmas gibi etkinlikler sayesinde rencilerde farkndalk

oluturulmaldr.

Ders harici mescitte le aras ve okul k hadis halkalar oluturularak gnlllk

esasna dayal olarak rencilerin katlmas salanmaldr.

Bununla birlikte bu guruplarla bazen ev ziyaretleri yaplarak hem hadis renimi hem

de hadislerde renilenlerin uygulamaya geirilmesi ynnde uygulamalar takip edilmelidir.

Bu uygulamalar not ve yoklama balayclnn olmay ve resmiyetin dnda samimi bir

ortamda olmasndan dolay da gayet verimli olmaktadr.

rencilerimiz rendiklerini bakalarna retme ve anlatma konusunda

yreklendirilmelidir. Bu konularda onlara yardmc olunmaldr. Bu alma snfta, aile

ierisinde veya oturduu mahallede arkadalarna yardmc olmakla da olabilir. Zamanla

mescit ve camilerde ksa konuma, vaaz, okul ierinde seminer ve konferans eklinde de

gerekletirilebilir.

Eitimde lme ve Deerlendirme ve Uygulan

Snavlar kazanmlar elde etmeyi salayacak formatta hazrlanmaldr.

Hadis dersinde, snav sorular gndelik hayatta karlalabilecek durumlarla hadislerin

balants kurulacak ekilde sorulmaldr.

rencilerin hadis okumalar ve kitaptaki hadisleri ezberlemeleri performans

deerlendirmesine esas tekil ettirilmelidir. Hadislerdeki anlatlanlara ilgi duymas onun

hakknda yorum yapmas da buna dhil edilebilir.

Hadis ezberinde baarl olan rencilerin bu baars okul ii takdirlerle ifade

edilmesinin yan sra rencinin notuna da yanstlmaldr.

Ksa hadislerden ezberler verilmelidir. Ancak bu ilem daha ortaokul zamannda

balamal her dnemde en az 10 hadis ezberletilmeli ve son snfa geldiinde hadis donanm

olan bir renci olabilmelidir.

Ezbere verilen hadislerin takibi iin hadis izelgeleri oluturulabilir.


10

lme ve deerlendirme kapsamnda performans devi olarak bir hadis veya konunun

verilmesi, sz konusu hadisin veya konunun aratrlmas ve snf ortamnda anlatlmas

salanabilir.

Yarmalara katlan, baarl olan, mesleki almalarda grev alan rencilere

performans destei verilmelidir.

retmenlerin Mesleki Geliimine Ynelik Deerlendirme ve almalar

Hadis, kayna en bol olan alanlardan birisidir. Ders retmenleri olarak bu

kaynaklarn tamamnn belli bir periyotta ahsen okunmas ve retmenler aras oturmalarda

bunlarn mzakeresinin yaplmas gerekir.

Hadis dersine giren retmenlerin derse hazrlk olarak haftada bir tane hadis kitabn

tantmak amacyla snfa getirerek, hadis alannda yazlm olan yeni eser takibini yapmas ve

edinmi olduu bilgi daarcn rencilere aktarmas hem kendisine hem de renciye

yararl olacaktr.

Alanla ilgili yeni eserler ktphaneye kazandrlmaldr.

Hadisler nda snnete uygun yaam modeli tantlmal. Snnetin yaam haline

getirilmesi iin gerekli motivasyon salanmaldr.


11

HADS TEBL 3

DERSLERN RETMNDE KULLANILAN

ZEL RETM YNTEM, TEKNK VE METOTLARI

zcan SARIER Eskiehir Odunpazar Sarar Kz AHL

Dersin ierik ve mahiyeti itibaryla aktif metot, soru cevap, sunular ve dier grsel

materyaller (akll tahta kullanm vb.) kullanlarak ders ilenmektedir. Usul ile ilgili konular

ilenirken bu yntemler kullanlmakla birlikte; hadis metinleri ilenirken anlatm, soru cevap,

rnek olay, beyin frtnas yntemleri kullanlmaktadr. Yaplan bu almalarda Hadis

metinlerinin; anlalmas, ilkeler karlmas, iselletirilmesi ve ezberlenmesi

hedeflenmektedir. ki saatlik dersin bir saati usul konularna ayrlrken dier saat ise hadis

metinleri ile ilgili anlama ve ezberleme faaliyetlerine ayrlmaktadr.

Dersin mfredat, kitabn ilenii ve ortak konularda bilgi paylam:

Ders kitab ilenirken usul ve metin konular iki ksma ayrlmtr. Usul konularnda

kavramlarn anlalmas ve usul ile ilgili esaslarn hadis metinleri zerinde uygulamal olarak

gsterilmesi amalanmtr. Usul ile ilgili konularn yeterli olduu tespit edilmekle birlikte

konularn ilenmesinde grsel materyallerin (ema, kavram haritalar gibi) daha ok

kullanlmasnn faydal olaca tespit edilmitir.

Hadis metinlerinin dinin temel esaslar ve hayatn ortak alanlar ile alakal olarak

seilmi ve yaygn hadisler olduu tespit edilmitir. Ancak bu metinlerin anlalmas ve hadis

metinleri zerinde medeniyet bilincinin olumas iin ders saatlerinin artrlmas veya desin

usul ve Hadis Metinleri olarak ikiye ayrlp, farkl dersler olarak gsterilmesinin faydal

olaca ngrlmektedir.

Dersin retiminde karlalan temel sorunlar ve zm nerileri;


12

Ders saatinin yetersizlii nedeniyle usul ve hadis metinleri tam olarak ilenememekte ve

hadislerin anlalmas ve ezberlenmesi yeterli seviyede gerekletirilememektedir. Tatiller vb.

sebeplerden dolay ortaya kan ders saati kayplar da dnldnde sorun daha

bymektedir. zm olarak; Hadis Metinleri dersi semeli olarak alnabilir.

Meslek Derslerine ilgiyi artrmak iin; bu derslerin meslek seiminde ve gnlk

yaamnda renciye kazandraca deer ve kazanmlarn farkndaln artracak plan ve

projelerin ortaya konulmas gerekmektedir.

Baz rencilerin okul seimini kendi istek ve iradeleri dorultusunda yapmamalar

nedeniyle dier meslek derslerine olduu gibi hadis dersine de ilgi ve alaka gstermedikleri

tespit edilmitir.

zm olarak; renci ve velilerin orta retim tercihlerini yaparken; rencinin bilgi,

birikim, istek ve becerileri dorultusunda yapmas konusunda bilinlendirilmesi ve bu

dorultuda almalarn yaplmas tavsiye edilmektedir.

Derslerin retiminde materyal kullanm, paylam ve deerlendirilmesi;

Eitim ve retimde etkileimli tahtann ve slayt video vb. materyallerin kullanlmas

baary artrmaktadr. rencilerin dersin ieriine uygun olarak ktphaneye kartlarak

Klasik Hadis Kaynaklaryla buluma ve tanmalar salanmaldr. Mevzu hadislerle ilgili

yaplm mstakil almalarn snfa getirilerek rencilere tantlmas salkl hadis

kltrnn olumasna katk salamaktadr.

Derste verimlilii artrmak iin okul ve evre imknlarnn kullanm, mesleki

uygulama becerileri;

rencilerin derste rendii bilgi, beceri ve deerleri kalc klmak ve uygulanmasn

salamak iin okul evresinde bulunan Kuran kurslarna giderek vaaz almalar yapmalar

faydal olaca ngrlmektedir.

Bir konunun derste nasl ilendii, verimli sonular elde edilen bir etkinlik sreci,

retim teknii;

Mevzu Hadisleri tanma yollar konusunda ilkeler retilirken toplumda yaygn olan

ok sayda rnek mevzu hadis gsterilerek bu hadislerin, Kuran metinlerine uygunluu,

Snnetle elimemesi, akl ve manta aykr olmama ve tarihi verilere uygunluk gibi ilkelere

gre deerlendirmesi yaplm ve konunun rneklerle daha iyi anlald grlmtr.


13

Snf ynetimi, rencilerle etkili iletiim, sosyal kltrel etkinlikler ve eitim

srecine etkileri;

Hadis dersi ilenirken rencilerin derse katlm artrlmaldr. Okulda her yl

geleneksel olarak dzenlenen krk hadis ezberleme yarmasna rencilerin youn bir

ekilde katlmlarn salamak ve bu hadislerin anlam ve hedeflerinin renciler zerinde

olum etki brakmas hedeflenmektir.

retmenlerin mesleki geliimine ynelik deerlendirme ve almalar;

retmenler Hadis ile ilgili almalar yakndan takip etmeli, kendilerini gelitirmeli,

rencilere de gnmz teknolojisini kullanarak yardmc olmaldr.

rencilere kazandrlmas gereken duygu dnce, bilgi erdem, tecrbe ve

davranlar;

ncelikle verilecek deer; Ahlakla ilgili seme hadislerin anlamnn kavranmas esas

olmakla beraber, rencilerin dzeyi dikkate alnarak orijinal metinleriyle birlikte

ezberlemeleri tevik edilmelidir. Ktb- Sitte melliflerinin hayat ve hadis ilmine yaptklar

katklar ayrntya girilmeden, ana hatlar ile verilmelidir. Bilimsellik, bilime sayg, tarihsel

mirasa duyarllk deerleri verilmelidir. Aratrma, bilgi teknolojilerini kullanma, hadis

kaynaklarndan yararlanma, mekn, zaman ve kronolojiyi alglama becerileri verilmelidir.

Eitimde lme deerlendirme ve Hadis dersinde uygulan;

Yazl snavlar yaplmaktadr. rencilere aratrma konular verilerek performans

olarak deerlendirilmektedir. Mfredatta bulunan Hadis metinlerinin ezberlenmesi

istenmektedir.

Yaz tatillerinin etkin olarak deerlendirilmesine ynelik neri ve grler;

rencilerin Yaz Kuran Kurslarnda eitim retim faaliyetlerine aktif olarak

katlmalar tavsiye edilmelidir.


14

HADS TEBL 4

HADS DERSNE DAR DEERLENDRME VE NERLER

Ercan ATEAYDIN, Efeler Aydn AHL

1-Hadis Dersi retimi Programnda hadis usl bilgilerinin ansiklopedik bir tarzda

topluca verildii anlalmaktadr. Ancak bu bilgilerin yeterince pratik bahisler seilerek

rneklendirilmemesi halinde hedeflenen kazanmlarn renciler tarafndan salanamad

grlmektedir. Bu durumda sanki hadis program, hadisle ilgili kavramlarn rencilere

ezberletildii bir ders izlenimini vermektedir. Teorik bilgiler rencinin derse motivesini

azaltmaktadr. Dolaysyla nite sonlarnda hadis metinleri zerinde pratik yaplacak

rneklere yer verilmelidir.

Cerh ve tadil konusu anlatldktan sonra bir hadis rvisinin kusur ve meziyetlerinin

nasl incelendii, onlarn doruluk ve gvenilirliklerinin nasl ortaya konulduu rencilere

uygulamal olarak gsterilebilir. Hadis tahlil ve tenkidi konusu ilendikten sonra bir hadisin

kaynaklar ve rivayet tarkleri tespit edilip, rivayet zinciri karlabilir, hadis bilginlerinin

rviler hakkndaki grleri tespit edilebilir, hadise dair aklamalar incelenebilir ve hadisin

bize rettikleri belirlenebilir. Bu hususta rencilerin Arapa yazlm hadis kaynaklarna

ulaamayacaklar ileri srlebilir. Bu durumda ders kitabnn nite sonlarna uygulama

rnekleri ieren metinler yerletirilebilir veya Tefsir dersi retiminin 6. nitesinde olduu

gibi Hadis Usl Uygulama Metinleri eklinde bir nite eklenebilir. Aslnda hadis dersi

retim programnn muhtevas, rencilere hadis usl ve tarihi bilgilerini yklemeyi deil,

onlara bu bilgileri kullanabilmeyi ve yeni bilgiler retebilmeyi retmelidir. Yani bu

mfredat, rencilere sadece bir dizi kuru bilginin aktarlmas ile snrl kalmamaldr.

renciler, okulda rendikleri cerh ve tadil kavramlarn hayatlarnda kullanmayacaklarsa,

bu bilgileri retmenin ne faydas olabilir?

2-Hadis dersi retmenleri, verimli bir renme salayabilmeleri iin sadece hadis dersi

kitabndan yararlanmamaldr. Onlar, ders kitabndaki konular, eitli hadis kitap ve


15

szlkleri, hadis kartels, hadis afi ve posterleri, tarihi haritalar, kavram haritalar, alma

yapraklar, slaytlar, radyo/tv yaynlarndaki hadis sohbetleri gibi grsel ve iitsel aralarla

zenginletirmelidir. Bu aralar, tek tip ara-gerece (hadis ders kitab) bal kalnarak anlatlan

hadis dersini monotonluktan kurtaracak ve rencilerin derse ilgilerini artracaktr. Ayrca

onlar, hadis dersi retiminin etkililiine ve kalclna katkda bulunacaktr.

3- Hadis Dersi retimi Programnn vazgeemeyecei amalarndan birisi,

rencilerin baz konularda hadis ezberlemeleri olmaldr. Hadis ezberleme gelenei, slamn

ilk gnlerinden itibaren sregelen bir uygulamadr. mam Hatip Lisesi mezunlarnn temel

baz konularda hadislerin hem Arapasn hem de Trke anlamn bilmeleri, mesleklerini icra

ederken byk bir kazan salayacaktr. Hadis ezberleme konusunda renciler

cesaretlendirilmeli ve hadis metinleri kesinlikle ksa cmlelerden seilmelidir. Bylece

renciler, sklmadan ve bkmadan birok konuda hadis ezberleme ansna sahip olabilirler.

Bu konuda l olmas bakmndan nerebileceimiz hadis udur:

Her (meru ve) gzel i sadakadr (el-Buhar, Edep, 33).

renciler, hadisleri sadece ezberlemekle yetinmemeli ayn zamanda onlar anlamaya

ve yeni yorumlar getirmeye yreklendirilmelidir. Dolaysyla hadis dersi retim programnn

muhtevas, rencilere sadece hadis usl ve hadis tarihi bilgileri yklemeyi deil, onlara bu

bilgileri kullanabilmeyi ve yeni bilgiler retmeyi retecek tarzda olmaldr. Yine bu

program, rencilere sadece bir dizi kuru bilginin aktarlmas ile snrl kalmamaldr

4- Hadis Dersi retim Programnn aklamalar blmnde ncelikle verilecek

beceriler u ekilde sralanmaktadr: Aratrma, bilgi teknolojilerini kullanma, hadis

kaynaklarndan yararlanma. Ancak bu becerileri kazandracak ders ara-gerelerinden olan

Hadis Dersi kitabnda bir hadisin gerek hadis kaynaklarnda ve gerekse sanal ortamda nasl

bulunaca konusuna deinilmedii grlmtr. rencilere temel hadis kaynaklarnn

Concordance sistemi, hadisle ilgili Trke ve Arapa CDlerin tantm yaplmaldr. Zira

gnmzde Hz. Peygamberin snnetinin yazl belgeleri olan hadislerin internet ve CD

ortamlarnda kaydedildiini mahede etmekteyiz. Bilgisayar teknolojisinin

yaygnlamasndan sonra el-Mu'cem'l-Mfehres li Elfazi'l-Hadisi'n-Nebevi: Concordance et

ndices de la Tradition Musulmanenin metoduna benzer hadis CDleri oluturulmutur.

zellikle gelecein imam ve mezzinlerini yetitirecek olan ders kitabnn sanal ortamda

hadisleri bulma konusunda gncellenmesi gerekmektedir.


16

5- Hadis dersini veren hocalarn, hizmetii eitim kurslaryla mesleki bilgilerini

gelitirmeleri dersin retimi asndan ok faydal olacaktr. Hadis dersleri, mmknse hadis

alannda yksek lisans/ doktora yapm veya bu alanda hizmetii eitim alm retmenler

tarafndan verilmelidir. Milli Eitim Bakanl, niversitelerle ibirlii yaparak retmenlerin

lisansst eitim yapmalarnn nn amaldr. phesiz lkemizin hemen hemen her

blgesinde lahiyat Fakltelerinin almas lisansst eitim yapmay kolaylatracaktr.

6- Hadis dersi mfredatnn verimli bir ekilde ilenebilmesi iin, hadis ilminin temel

kavramlarnn bir sra dhilinde ele alnp, aama aama retilmesi gerekmektedir. Eer bu

terimler gz ard edilip stnkr anlatlacak olunursa, hadis dersi retim programnn

amalarnn gereklemesinin mmkn olamayacan syleyebiliriz.

7- Hadis dersinde retilen yeni terimler olduka fazladr. renciler, hadis usul ile

ilgili bu terimleri ve hadis eitlerini bizzat hadis metinlerinden uygulamal olarak

renmelidirler. Bu balamda ders retmeninin bir haftalk dersi uygulamaya

dntrmemesi gerekmektedir. Bu sayede hadis dersinin kavram ve terimleri daha iyi

anlalacak ve bu yntemle renmenin de kalcl salanm olacaktr. Din grevlisi

mesleini icra edecek rencilerin, hadis dersinde uygulama yapmalar son derece nemli ve

ihmal edilmemesi gereken bir yaklamdr.

8- renciler, elde mevcut hadis uslu ve temel hadis kitaplarnn sadece ders

kitabndaki resimleriyle yetinmemeli, derslerde bizzat bu kitaplara dokunmal ve kullanm

zelliklerini renmelidirler

9- Hadis dersinin eitimi asndan rencilere, hadisin ve Hz. Peygamberin snnetine

balln nemine vurgu yapacak bir hadis retiminin yaplmas gerekir. Hadis rencisi,

hadisleri sadece rivayet iin deil, ayn zamanda riayet (yaamak) etmek iin renmesi

gerektiine inanmaldr. O, hadislerin hkmyle amel etmeyenin, onlar bilmeyenden fark

olmadn bilmelidir. Bylesi bir hadis retimi, eitim- retim btnln salamaya

katkda bulunacaktr.

10- Hadis dersi kitabnda kavramlarn basit rneklerle anlalr hale getirilmesi gerekir.

rnein, -Tark konusu ilenirken u ifadelere yer verilmektedir: Bu anlamda tark,

sened ve isnad kavramlaryla e anlamldr. Ancak farkl bir zellik olarak tark

bazen ana senedin farkl kollarn ya da bir rviden sonraki ayran kollarn ifade etmek iin

de kullanlr. Tark ile sened arasndaki farkl olan zelliin kavranabilmesi iin, basit bir


17

tablodan istifade edilebilir. Bylesi bir tablo, terimlerin anlalmasna byk katkda

bulunacaktr.

HADS TEBL 5 RETM PROGRAMLARI VE KAZANIMLAR

Hasan BYKKAYA Kastamonu Azdavay AHL

RETM PROGRAMLARI VE KAZANIMLAR

1- Mfredat gncel konular iermektedir.

2- Baz kazanm ifadelerinin daha gzlenebilir ve somut olmas gerekmektedir.

3- Kazanmlarn ok olmasndan ziyade az ama uygulanabilir, gzlenebilir ve aklanabilir

olmas yerinde olacaktr.

4- nitelerin, konularn ve kazanmlarn ok youn olmas, programn hedefine ulamasn

engellemektedir. Bunun iin, etkinlik ve uygulama arlkl daha az konunun srece yaylarak

verilmesi verimi artracaktr.

RNEK DERS LEN-RETM YNTEM VE TEKNKLER

1- Sahabe, tabiin dnemleri, Hadis kitaplarnn tasnif ve tedvin dnemleri, Hz. Peygamberin hayat gibi konularda grsel ve video, gsterip yaptrma, snf ii uygulama gibi tekniklerden

faydalanlmas, daha soyut konularda ise (kavramlar) bulmaca, anlatm, soru cevap, beyin

frtnas gibi szele dayal yntem ve tekniklerin benimsenmesi daha faydal olacaktr.

2- rencilerin bulmaca, video izleme, eitsel oyun ( konuyla ilgili gizli bir cmlenin adam asmaca yntemiyle bulunmas, 3-5 kere tekrarlanan ifadenin ezberlenerek zerinde

konuulmas) yntemlerinden memnun kald ve bunlardan sklmadklar gzlemlenmitir.

3- Hadislerin dersten sonra ezberlenmesi ve derslerde yorumlanarak ilenmesi ile birlikte rencilerin kendi grlerini dile getirerek konuyu daha iyi anladklar, zgvenlerinin daha

da artt grlmtr.


18

4- Baz konularda rnein; hadislerin sylenmesine sebep olan olaylarn tiyatro haline getirilerek ve drama yaplarak ilendiinde renimin daha iyi gerekletii grlmektedir.

RETM MATERYALLER

1- rencilerin ilgisini ekecek dersle ilgili interaktif oyunlardan faydalanlmas ve ya snf

ii bilgi yarmalar, tabu oyunu kartlaryla kavramlarn retilmesi vb. etkinliklere yer

verilmesi gerekmektedir.

2- Hadislerin yazlmas, Hz. Peygamberin snneti gibi konularda grsel materyal ve

videolardan faydalanlmas, daha soyut konularda ise bulmaca, etkinlik, test gibi materyallerin

kullanlmas faydal olacaktr. Mmkn olduka teknolojik imknlardan faydalanlmas,

etkinliklerin paylald sitelerden istifade edilmesi rencilerin sklmadan konular

renmelerini salayacaktr.

3- badete dnk hadisler ilenirken Kbe maketinin kullanlarak snf ii uygulama

yaptrlmas vb uygulamalar renmeyi kolaylatracaktr.

SOSYAL VE KLTREL ETKNLKLER

1- Daha ok Kutlu Doum haftasndaki etkinliklere katlmn youn olduu, dier

zamanlarda ise evre temizlii, hadislerin yer ald panolar video gibi almalarn yaplmas

ve deerler eitimi kapsamnda almalarn yaplmas yarar salayacaktr.

2- Temizlik ile ilgili hadislerin renildii hafta rencilerle beraber evre temizlii

yapld, bunun sonular zerinde konuulduu ve bu durumun rencinin geliimine

olumlu katk salad gzlemlenmitir. rencilere yerde grd bir p almasn istemek

yerine snfa girildiinde retmenin bizzat kendisinin yerde grd bir p alp p

kutusuna atmas daha dikkat ekici bir temizlik eitim salamaktadr.

3- Zaman zaman rencilerin ve retmenlerin katlmyla hazrlanm olan fotoraflarla

hadisler ve ya birer cmlelik szleri ieren videolar hazrlanmas faydal sonular

vermektedir.


19

4- zellikle ibadetle ilgili hadisler renildii hafta Fkh dersinde renilen bilgilerin

birletirilerek konularn daha iyi renildii ve anlald grlmtr.

5- rencilerin sosyal etkinliklere katlm kolaylatrlmaldr. Bu tr etkinlikler yoluyla

elde edilen bilgi ve kazanmlarn daha kalc olmas nedeniyle tevik edilmesi ve bu hususa

arlk verilmesi yerinde olacaktr. Mfredatn sosyal-kltrel etkinlikleri de gz nnde

bulundurarak hazrlanmas daha uygun olacaktr.

SINIF YNETM VE AKADEMK BAARI

1- Etkinlik yaplrken video vb. aralardan faydalanldnda derse ilginin artt, bunun da

akademik baary olumlu etkiledii grlmtr. Bu durum rencilerin derse daha aktif

katlmalarn salamaktadr.

2- 40 dakika boyunca retmenin ders anlatmas veya retmenin kitaptaki konuyu

rencilere okutarak ders ilemesi uygun bir snf ortamnn olumasna engel olmaktadr.

rencilerin derse mutlaka katlm salanmaldr. renciye soru sorma ortam

hazrlanmaldr. rencinin sorduu soruyla asla dalga geilmemelidir. Ancak renci

sorularnn dersin kaynatlmasna bir vesile olarak kullanlmamas salanmaldr.

3- Akademik baarnn artmas iin retmen-renci ve veli diyalounun salanmas, veli

ev ziyaretlerinde bulunulmas, verilen dev ve grevlerin veliler tarafndan da takip edilmesi

salanmaldr. Ancak retmen ok dev verince iyi renir anlaynda olmamaldr.

4- Bu renciler adam olmaz, ne yapsam bo, bu renciler Hadis ezberleyemez-renemez

vb ifadelerinde olduu gibi srekli eletirmek yerine neler yapabilirim dncesinde

olmalyz.

5- Snfta asla renciye fiziksel veya szle iddet uygulanmamaldr.

6- rencilere srekli nasihat ederek bazen yol alamamaktayz ve bu renciyi skmaktadr.

En gzel eitim rencilere iyi bir rnek olabilmektir.

7- Kuralc, her eye karan, rencilerini srekli korkutan, zaman zaman iddet uygulayan

bir DKAB-HL Meslek Dersleri retmeni rencisiyle diyalog kuramaz. rencilerin

derdiyle ilgilenen, onlarla oyunlar oynayan bir retmen olmalyz. Meslek liselerinde

rencilere meslei sevdirecek olan meslek dersleri retmenleridir. O yzden

retmenlerimiz rencilere meslei sevdirmeli ve etkili bir iletiim kurmaldr.


20

hadİs teblİĞlerİ -...

Documents