gutut iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa ierusalem tauan. 13...

107
Gutut 1:1-2 1 Gutut 1:9 Gutut Iesu watu enamot mega nagire guturewa 1-2 Kaewa kaewa gwanina Tiopilas, ge asigigap, ne buka nega daitonawa gwanap Iesu nao ere watape iragi wadidiam aiwandin eni amba kiman dot aeni, ame oisewa namu inagap ok sean. Go Iesu namu om enumoni watu enamot mega inamup Guewa Woup Seniwa gamup nop pusi panamoin eni amba kiman dot aen. 3 Iesu ugu vegaek anu bop tani sia yon wandeni anu kakayasepen menan wam apane dere gapan me aroga inamup tauen. Me wadiamot mega tamana di yawane amba me God toemu mega oisewa wadidiamuiwandin. 4 Wam daiton ame Iesu wadiamot mega iragi tanamo wandeni Iesu anega diamon, “Pa Ierusalem ae ya ve aisene go Mamana God Guewa garaet enat wa agiat imaeni men wadiaena tavewa warapen menan amase mapa tan. 5 Dion waenapan kaum gapan dup iamuiwandin, go wam konintu amba God Guewa Posewa Woup Seniwa gapan dup iaeta.” God aro mega gapan Iesu kiman dot aen 6 Menan wadiamot mega me singui anega wayawan, “Ayop, Rom nagirewa nu at piup nuga warane, wam mame gapan ge at piup nuga Isurero ewagai sia nunai?” 7 Iesu gare wan, “Ne Mamana wamewa om enuini apanewa, me megenat asigip tan. E iragi mame ya anu anu. 8 Go Guewa Posewa Woup Seniwa aigayap visepi, e aro amun warai. Amba iragi nop oit nega wa aitai, at Ierusalem, Diudia iragi, amba Sameria, amba den at piup uruga oitana wadidiam wanian.” 9 Nop mame wani ewap, yamamup

Upload: truongbao

Post on 03-Mar-2019

228 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 1:1-2 1 Gutut 1:9

GututIesu watu enamot mega nagire guturewa1-2 Kaewa kaewa gwanina Tiopilas, ge asigigap, ne

buka nega daitonawa gwanap Iesu nao ere watape iragiwadidiam aiwandin eni amba kiman dot aeni, ame oisewanamu inagap ok sean. Go Iesu namu om enumoni watuenamot mega inamup Guewa Woup Seniwa gamup noppusi panamoin eni amba kiman dot aen.

3 Iesu ugu vegaek anu bop tani sia yon wandeni anukakayasepen menan wam apane dere gapan me arogainamup tauen. Me wadiamot mega tamana di yawaneamba me God toemu mega oisewa wadidiamuiwandin.4 Wam daiton ame Iesu wadiamot mega iragi tanamowandeni Iesu anega diamon, “Pa Ierusalem ae ya veaisene goMamanaGodGuewa garaet enatwa agiat imaenimen wadiaena tavewa warapen menan amase mapa tan.5 Dion waenapan kaum gapan dup iamuiwandin, go wamkonintu amba God Guewa Posewa Woup Seniwa gapandup iaeta.”

God aro mega gapan Iesu kiman dot aen6 Menan wadiamot mega me singui anega wayawan,

“Ayop, Romnagirewa nu at piup nugawarane, wammamegapan ge at piup nuga Isurero ewagai sia nunai?” 7 Iesugare wan, “Ne Mamana wamewa om enuini apanewa, memegenat asigip tan. E iragi mame ya anu anu. 8Go GuewaPosewa Woup Seniwa aigayap visepi, e aro amun warai.Amba iragi nop oit nega wa aitai, at Ierusalem, Diudiairagi, amba Sameria, amba den at piup uruga oitanawadidiam wanian.” 9 Nop mame wani ewap, yamamup

Page 2: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 1:10 2 Gutut 1:19Iesu pusiwa ao bunae kiman dot aen, dot aiwandini irikuptaue yamamup waboren.

10 Menan kimani yangut ao kem kem yaviwanumunegapan, apan dere wanup pomponu enanmainemup venatmutan yonan, amba anega wan, 11 “At Galili nagirewa, iwadimen yonayan kiman gwane ao yaviwanin? Iesu mameyawayan dot aeni, ewagai tauapen tapi anenen yawayandot aeni ap umap sia taueta.”

Diudes uewa Matayas om enune waren12 Amba ap mepe tunup yaua Olip gapan entanen pa

Ierusalem sia amon, Diu nagire pura bawarewa muga iupmega kwayupe tane menan mu ap nononga ya amon gokonintu amon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wamame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dotamon. Tauane apane yaumua mam, Pita, Dion, Diemis,Anduru, Pilip, Tomas, Batolomio, Matiu, Alopias otuaDiemis, Saimon namu ian Rom nagirewa wa oimopen tai-wandini apanewa amba Diudes apan Diemis otua. 14 Iesuwa ewamot megawa, Iesu gwani waiwa, Meri Iesu inewa,amba waen upi den, mu iragi imu pose daiton tobot tanwam wam ap mepe mup taiwanumun.

15 Ame gapan, wam da, Iesu anu tumat taine nagirewatobot tane ame paua muga apane nani yamunaet naniyamu daiton (120) ap mepe iam wanumune. Amba Pitayaumakamupyone anegawadiamon, 16-17“Tatan, gwanin,apan Diudes anenen tapi oisewa wataget Guewa WoupSeni gapan apan Devit wani no utap ame tavewa mametauen. Ame Diudes nu nao nuga daitona apanewa, ne-gin ta, ita nagirewa naumo tauen Iesu panan waran.”18 Diudes Iesu omine wani garewa agim make ap gapanpiup da une tan. Me une tani piupewa gapan me geareboen bagua tuk wa ase ma wanden amba nia iragi arogatauen. 19Oit ma pa Ierusalem gapan wanumone nagirewa

Page 3: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 1:20 3 Gutut 2:3iragi anune, menan mu piup ame nop muga gapan yauaAkelodama diane. Akelodama (gueguewa ame, apandeniwa piupewa).

20AmbaPita siawan, “Godnooise namuakakaewabukaSam gapan ok anega seane,Pamega pokaet wandep, waenapan gwanap yawanumop.Nao mega apan dawa ware namu yoyo tap.

21-22 Ap menan Diudes garewa, apan da, Ayop nugainakae sia yon wandeni oisewa nu den Iesu oisewa yonatwadidiamot anuini apanewa om enuit. Amba apan apme, nu den tana intoni apanewa amba erewa Dion dupiam wandini gapan watape ta oneni wam mame taueniambaGod aromega gapan Iesu kiman dot aen yaveni apanameme Diudes uewa wareta.”

23 Ap menan mu apan dere om enumone. Da yauaDiosep Basabas (yaua dawa denmu asik tane ame Diastas)amba apan dawa me yaua Matayas. 24-25 Boge mu mupanega wane, “Ayop nugawa, ge waenapan iragi imunupotanu yavitamianawa. Apan Diudes watu enamot geganavewa ae ve at mega aeni apan dere mame ansena dage om enuana to ewan.” 26Mup wane, God apan ansenamen anunimu yao anupenmenan iraga yaoyao kaewa otuda tane gapan apan Matayas om mega enturunagen. Apmenan apanMatayas Iesuwatu enamotmegawa aonagaetpusinawan daiton ame den tobot tan yonan.

2Pentikos wamewa gapan God GuewaWoup Seniwa inamup tauen

1 Iesu kiman dot aeni wam aonagaet ewap, wam yauaPentikos gapan, Iesu anu tumasine nagirewamupa daitoniamen wanumon. 2Amba unuk baware da taik tawakminikimani tauen, taik ununkewa pa gwanewa bararaen. 3Mu

Page 4: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 2:4 4 Gutut 2:16iamup daiton daiton merao meriwa yan se yagim wandinyawan. 4 God Guewa Posewa Woup Seni gine daitonpotamup taue aro muneni gapan merimu to bayanen ianda da nop muga ugup ugup ya anuine nopewa gapanwaiwanumune.

5 Pentikos wamewa gapan, God ayamase taine ian Diunagirewa, at at iragi gapan Ierusalem Pentikos baripewamenan tauan iamen. 6Mu nop waiwanumune ununkewaanunewa seke tane no i kap wane amba iragi at ap megapan to iamen iwa mu anune daiton daiton nop mugamuga gapan waiwanumune. 7 Waenapan arugataet ameimumuyonwandenmenan tarak anegawane, “Yawamon!waenapan mame nop waiwanumune anuintoni mu iragiGalili nagirewa? 8 Go anenen nu anuintoni iragi nopnuga nuga gapan waiwanum? 9 At nuga ugup ugupgapan tauaton ame, Patia, Midia, Ilam, Mesopotemia,Diudia, Kapadosia, Pontas, Eisia, 10-11 Pirigia, Pampilia,Idip, Libia arigewa at Sairini mainep, nu upi at Rom gapantauaton amba nu upi at Kurit ge Arebia nagirewa. NuDiu nagirewa ge ian ugupe Diu guegue nuga tat anuinenagirewa. Anuintoni iragi nop nuga nuga gapan Godanenen baware iragen tani oisewa waiwanum.” 12 Anubambam den tarak gare gare wan, “Ma tavewa dim da?”13 Go upinewa wawa koko tan anega wane, “Kaum sisidenawa aritavet nane!”

Pita opata wan14Go Pita, Iesu watu enamotmega aonagaet pusinawan

daiton nagirewa den tanamon, ao yon wande iam iambaware ame inamupopata kaimakaet anegawan, “Evenanwaina, Diu nagirewa, e da da mapa Ierusalem gapanawa.Neman guran nop anen wapena anun. 15 Waenapan makaum kaimake dena nat ya anune iwa ma mumaget wamairase nani yamunaet nani yamu degede megenat. 16 Go

Page 5: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 2:17 5 Gutut 2:26watageta God oisewa waiwandini apane Dioero endi maanenen venaseni nopewa wataget ok manega sen,17 God anega wan, ‘Wam verisiwa gapan waenapan ugup

ugup,ne Guana aigamup wagemain.E otuwaiawa ge orawaiawa Godwadiamopi nopewawain.E tamaru egawa bet ine yawain,amba e aeta egawa enok inain.18Wam ame gapan ne Guana nao nega waene apanewa,aigamup den wagemain, amba mu ne nop oit nega wain.19 Ne kiman ge piup gapan, denip amba oma yamewa,ge dagin uni gware dena gapan ne yo paua ta ewamoin.20Wammum tunuta, siragam dendeni tata.Iragi mame venasepi ewap Ayop wam mega bawarewa

taueta.21 Amba waenapan da da Ayop Iesu menan wap,anu tumasepiwa ame inak warain.’

22 Ian Isurero, nop ma iragi anun, Iesu at Nasaretapanewa, me aigap iragen. God Iesu kakae guragutmegawa ta ewaepen menan yo kimani paua baware ugupugup ame Iesu gamup tan. E mame iragi anuyan, iwaendi mame yamayap venasen. 23God Iesu eneni go e Godiup mega ya anuine nagirewa den, wara korosia toyan.Go mame God anut mega wataget anenen venaset anunigapan di venasen. 24GoGod Iesu bop gapanwat inakamenap menan bop gapan me wat vesen, iwa bop aroewa watnat wat nat umap uon. 25 Wataget apan Devit Iesu boparoewa ya wat nasepi oisewa namu manega wan,Ne Ayop nega God pot pot imunap yavivin.Ne dararam ya tain iwa me mainanap wandia.26 Ap menan ne potanap aton anuivin,amba nonap wa atona gimagingain.Ne tamana di bonigatain go anu dao gimage gapan

iningain.

Page 6: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 2:27 6 Gutut 2:3627 Iwa guana borit waine nagire at muga aepi,ap mepe ge ae ya venegai.Ne ayamase den nao gega pot poraet taina apanewa,menan epina ya puakaet anuingi.28 Inak neginewa ge wa ewanegingai gende gende wa-

nineta,menan aton nega baware anuingain.”

29 Pita opata aigap sia wan, “Tatan, gwanin, ne gegoden ya wadiaivin, ame omayan baewa Devit bop tan ambatune, kaima mega ma wanden oneni endi mame wandia.30 Watageta apanewa Devit, God no oise waiwandiniwamenan God wa agiaseni ame Devit me asigip. God Devitinap agi wan, ame Devit ani sibabasi mega da evi ambaAyop dieta amba Devit watat mega gagap wandeta. 31Goddim da tapi Devit namu anun menan Iesu boe inakae siayon wandepi oisewa manega wan,Me kaima arewa gapan ae ya veta,etua mega ya puakaeta.

32 Devit wataget wani tavewa tauen. God aro megagapan Iesu bop gapan wat inakamen. Nu mame iravivenasen yawatoni nagirewa ame oisewa waivin. 33 Iesukiman dot aeni endi mame God mainewa nutup gapanwandia. Mamewa Guewa Posewa Woup Seniwa otua Iesuwa agiaseni gapan wanen. Amba Iesu Guewa ame aomawagemen, endi ma me di yawaton anuivin. 34-35 Devitkiman ya dot aen go Iesu menan anega wan,Ayop Mamewa God, me Ayop inap anega wan,‘Mainena nutup gapan wanigingan,ne anavi gega iravi tambumop gauaragap semopena

menan.’Devit ap anega wan.

36 God nop mame wani iwa mega ame at Isurero na-girewa iragi tavewa ma anu kakayasepen menan. Tavewamame di, apan Iesu, e oma korosi gapan togurayana, ame

Page 7: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 2:37 7 Gutut 2:46God Ayop nuga dien amba God om enuni apanewa Kerisoden dien,” Pita ap anega wan.

37 Wam ame Pita wani anune, koewa muga menanbumagamu tuk tak wan amba Pita ge Iesu watu enamotmega upinewa den singui tayawamon, “Orup ma, nuanenen tait?”

38 Pita gare anega wadiamon, “E iragi daiton daitoninat waniet ega gapan imuya entan tane amba Iesu yauagapan dup iai, God koewa ega anu ae veapen menan.Ame gapan Guewa Posewa Woup Seniwa warai, ame Godgaraet megawa. 39 God agi mame enen, ge otu waiawamunan den, amba den waenapan wandapewa munan. Apme Ayop God waenapan munan wapiwa me munan tata.”40 Pita tagigiramu nop arugataet wan, amba me anega siawan, “Endi piup gapan waenapan koewa taine bararaenap menan inak ega kwayupe ek di tan.” 41 Ap menan,Pitawani nopewa anunwarane nagirewa dup iane amemepaua mugawa wam ame arugataet 3000 mini tauen.

Anu tumat taine nagirewa wanumot mugawa42 Anu tumat taine nagirewa wam wam Ierusalem

gapan uat enan Iesu watu enamoni nagire nop oit wai-wanumune anuiwanumun, den nop oit gare gare wawamutan, buredi paise paise tan ian sean naiwanumun,amba den iragi iamen mup wariwanumun.

43 Waenapan iragi Iesu watu enamot mega yo ugupugup taiwanumune yaviwanumune menan imu pose yonwanden. 44 Iesu anu tumasine nagire iragi daiton to iamenwan dim dim muga yan aiman sean gare gare ise wanase wan taiwanumun. 45 Den at piup ge wan dim dimmuga yon boranewa iragi une tan moni waran pura puseuoni nagire munan. 46 Wam wam God Paewa Ierusalemgapan iame wanumen amba pa muga gapan buredi paisepaise tan naiwanumun. Taba atonu den naiwanumun

Page 8: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 2:47 8 Gutut 3:10amba daiton da goandage ya anun. 47 Ap menan, muGod wa atonasiwanumun. Ap gapan waenapan upineimumu wareni menan mu iragi baigan gapan wanumone.Ap menan wam wam God inak ewakewa munat anuninagirewa aigap aigap intum tamuiwanumun.

3Pita apan pusi waberugaseni wat inakamen

1 Wam da mup wapen wamewa, wam airase yampoa,wareni gapan Pita ge Dion God Paewa Ierusalem amon.2 God Paewa, sin panane tonane da, yaua Tonan YawatKakaewa diane. Tonan ame gapan apan da pusi waberu-gasen dai tanen, inewa potap yaneni boge wande en.Wam wam wat amon tonana ap mepe bariwanumunewanden. Iwa waenapan da da God Paewa unuk onamwanumune gapan, inamupmoni mu dagin dagin waiwan-dapen menan.

3Wandeni Pita ge Dion unuk amuiwanumune yawamo,dim da dawanapenmenmua dagin dagin da inamupwan.4Muvek apane amekemkemasenagaet yawane ambaPitaanega dien, “Ae ma yawan.”

5 Vek apane ao yawamo anega anuni, ma moni danenapen taiwanum. 6 Go Pita anega dien, “Endi ne monida inanap uon, go endi dim da inanapewa, ap me genain,Iesu Keriso Nasaret apanewa yaua gapan diagiangin, aoyona ap ak!” 7 Amba Pita me naniwa nutup ao warenigapan me yon wanden, boge apan pusi ni koniwa kakaeta aro waren. 8 Ame pusip amu yone karapun vitagendoragen ta ase ae ma on taiwandin. Boge Pita ge Diontanam God Paewa unuk ae aton ta karapun dore God waatonasiwandin.

9 Waenapan yawane apan ame ap ae God wa atonasi-wandin yawan. 10 Ame yawane God pa sin mega Tonan

Page 9: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 3:11 9 Gutut 3:19YawatKakaewagapanwande enmonimuawaini apanewaire yawan, yawane waenapan tap no i kap wan, iwa inakame anenen venasen yawane menan.

Pita opata yangut nagirewa inamup wan11 Inak wareni apanewa Pita ge Dion ase tam natam

wandeni gapan waenapan aruga no i kap baita ya waneamba inamup tauan. At ame yaua Solomon sewae puemega diane, ap mepe God Paewa gapan wanumon.

12 Pita yawamoni anega wadiamon, “At Isurero na-girewa apan ma pusiwa kakae tani menan dimen noyai kap waiwan? Dimen kem kem yawaniwanin? Apanma ap aeni aro nuga gapan o guegue nuga tat gapan yaaewan, go nu Iesu anu tumasintoni gapan me ap aewan.13 Omayan baewa Eibaraam, ge Aisik ge Diekap, mu Godmuga daiton. AmeGod Iesu, God naomega taini apanewa,yaua wabawaramen. Go e wara togurep boepen menanbawarewa nagire nanimu gwanap barayan, go Pailat waoisep tau aet wani go e wa watanayan.

14 Daiton Iesu, me apan tamanawa, posewa woupseniwa go e waboborayan. Amba garewa e apan koewa,waenapan guramon borit wane apanewa gwat ninokewandeni wat vesep tau aepen menan Pailat inap mupwayan. 15E Inak Ibariwa apanewa togurayan boen, go Godaroewa gapan wan amba Iesu sia inakae yonwanden, amenu yawatoni oisewa mame waivin. 16 Iesu me inap anutumasintoni gapan apan ma da e yao anuiana kakae siatan.

17 Tatan gwanin, ne asiginap, e amba aritawa ega den,anu bambamase menan Iesu togurayan. 18Watageta, Godno oise waiwanumune nagirewa, Mesaya Iesu evi ugu ve-gaek bagu sisi anu tanepi oisewa namu wane, ame tavewaendi tauapen menan God wani gapan e Iesu togurayan.19 Ap menan endi mame e vetavet tan amba God inapentanen. Ame tanewa God koewa ega ise wat museta.

Page 10: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 3:20 10 Gutut 4:2Ap taiwaniampina nonan banu wara wara wamewa Ayopinap taueta. 20Amba Iesu ame God mega, enan om enuniapanewa, Keriso watu eneta. 21 Iesu endi kimani wandia,God dim dim iragi ewake sia tap amba taueta. Wamame menan God watageta no oise waiwanumune potamuwoup seni nagirewa gamumup ap agi wan.

22 Watageta apane Mosis agi ame Iesu menan anegawan,Ayop God egawa, e yaumakayap apan da, ne umanap,om enup, yone God no oise wata. Me dim da wadiaepi,e ae di anun.23Waenapan da da me nop mega ya anupiwa,God waenapan mega intum den ya tain go garip borit

wain.24 Tavewa di, God no oise waiwanumune nagirewa,

watageta apane Samuero gapan amba me ewap ma onininagirewa iragi, endi mame venasiwandini menan wai-wanumun. 25 E, oit ame waiwanumune nagire naewamugawa. God omae baewa namumunat wa agiat mumeniendi e den wariwanin. Menan God apan Eibaraam anegawadien, ‘Naewa gega wanumopi gamumup ne waenapanat at iravi wat aipakam mumingain.’ 26 Ap wani menan,wammameGodnaomega apanewa, Iesu, omenun, nuDiunagirewa inamup namu watu enen. Iwa God Iesu gamupwat aipakam imaepi gapan e koewa ega daiton daiton watentan tapen menan.” Pita ap anega wan.

4Pita ge Dion kansoro nagirewa namumup yonan

1 Pita ge Dion yaugai waenapan opata di wadidiamui-wanumune, ian Diu Pirisi muga ge God Paewa tonanayonine nagire bawarewamugawa, amba Sadusi dugup na-girewa tauan. 2Pita geDion Iesu ao yonwandeni oisewageborit wane nagirewa sia yon wanumopi oisewa waenapan

Page 11: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 4:3 11 Gutut 4:13wadidiamon. Diu pirisi muga ap anune menan, notataewane. Apmenan Pita ge Dion tambumon. 3Mu gwat nokeenamon iwa mum taueni menan. Woup sepi amba singuitayawamopen. 4Gowaenapan aruga Pita ge Dion God oisewaiwanumune anune ame imumu waren anu tumat tane.Ap menan wam ame gapan apan mugenataet anu tumattan intum tane arugataet (5,000 mini) wanumon.

5 Inane woup seni Diu bawarewa mugawa, iup wa-diamuine nagirewa den amba dima waine nagire iragiIerusalem gapan iamen. 6 Pirisi aritawa muga Anas ambaKayapas, Dion, Aleksanda amba Anas dugupmega upi denat daiton iamen nop barimen. 7 Amba Pita ge Dion wanenamumupyonane amba singuiwayawamon, “Emadimdataiwanin? E aro amun da yaua gapan warayan taiwanin?”Diu bawarewa muga ap anega waiwanumune.

8 God Guewa Pita potap no dotouen, aro waneni gapannop garewa anega wadiamon, “Waenapan amase yon-ayana ge ayop nagirewa, 9 endi singui arita mame wayanainak kakae mame yawayan vek apane inakaeni menan.10 Ap menan e, amba ian Isurero nagirewa iragi mameanun, apan pusi waberugaseni endi kakae tan yoniwan-dini iwa mega mame, Iesu Keriso Nasaret apane e togu-rayana go God wani gapan me sia ao yon wanden. 11 Iesume gwat umap. E pa gwat gapan tuiana nagirewa, gwatame bontait dia aipa uarean, menan Iesu tandayasean.Go God sia ware baraen, pa mega aigap tuiwan ap menanpa sewa amit iragenawa Iesu me di. 12 Inak tana tananeginewa ambagan da uon di, iwa piup ma gapan, kimangauarap apan daitonmegenat God nuneni me yaua gapannu inak warait. Apan ame Iesu di.” Pita ap anega wan.

13 Mu Pita ge Dion kaimakaet tumban amu yonanwaiwanumune yawamon, amba anu awane, mu anut aritauoni nagirewa menan mu tarage wane. Amba mu Iesu

Page 12: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 4:14 12 Gutut 4:25den iniwanumune anun. 14 Go koni ame gapan apan watinakamene Pita ge Dion tanamo yoneni yawan menannop da wawa uon tamon. 15Menan kansoro nagirewa waoimone tau pa garip amon amba mugenat wawa mutan,anega waiwanumune, 16 “Nu apan ma inamup dim datait? Waenapan iragi pa Ierusalem gapan ininewa yopauamame tanemu asigimup amba nu yawaboboramoit.17 Go oitamu seset ya wa aepen menan Iesu oisewa noasia ya wapen diamoit.” 18 Boge mu venamu wane pagwanap sia onamot wane tauane amba Iesu oisewa sia yawapen, waenapan sia yawadidiamopenmenan kaimakaetdiamon.

19 Go Pita ge Dion nop gare anega wane, “Nop seyaowareyao ek inga ingane ta yawan God yamap ansenakakae, God nop mega warait go nop ega warait? 20 Apmenan nu dim da yao anutoni gapan di wait.” 21Kansoronagirewa nop mame menan tut om tane menan muwa oimone amon. Mu itan munat anune go waenapantamu anune menan ya munan iwa Pita ge Dion yo matane menan waenapan God wa atonasiwanumun. 22 Pusiwaberugaseni apanewa wat inakameni me orup otu uon,go en mega apane dere (40) upi aigap den.

Anu tumat nagire mup tanewa23 Wa oimone ewap Pita ge Dion ewagai entan amon

evene wai inamup tauan. Amba pirisi nagirewa ge wae-napan dimae waine nagirewa nop iragi inamupwane ameoisewa wadidiamon. 24 Oit ame anune imumu daitongapan God inap mup anega wan, “Ayop nuga iragenawa,piup, kiman, puiman amba wan dim dim iragi nu denwaan ta venat nitaton. 25Gewatageta GuagaWoup Seniwagapan nu omayan bae Devit no utap taueni manega wan,Iwa dim men Diu uoni ian ugupe nagirewa,ugu gangan taiwanum?

Page 13: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 4:26 13 Gutut 4:34Amba Diu nagirewa God dim da tat anuni,wa koeragamepen taiwanum, go umap uon.26 God om enuni apanewa Keriso dere anut muga tobo-

rapen,menan piup ayopewa waenapan muga bongamiwanum,bawarewa nagirewa iam iam taiwanum.

27 Ame watageta apanewa Devit wani tavewa taueniwa Erot ge Pontias Pailat dere at ugupe nagirewa ambaDiu nagirewa at ma Ierusalem gapan iamen wanumuneamba nao gega taiwandini posewa woup seni, om enuniapanewa, Iesu to boniga baraet anun noa karaua panane.28 Go ge dim da ta venaset namu anuana amba wam omenuana ame gapan mu di tane.

29Ayop nuga God, endi guranepenmenan sia taiwanumge yawam. Menan nao gega taintoni nagirewa kaimakaettumban amu yonat nop gega epara ta wadidiamopenmenan aro nun. 30 Yo paua ugup ugup ta, inak munapenmenan naniga endimat, nao gega taini posewa woup seniapanewa Iesu yaua gamup.”

31Mumup tane ewapmuambagan to iamenwanumonepaewa nutanut enun. Ambamu iragi GuewaWoup Seniwapotamup no dotoumumeni gapan God nopmega epara tawaiwanum.

Kwan puraput muga yan aiman gare gare sean tambumon32-33 Ame gapan, Iesu watu enamot mega aro amun

aigap iragena waran Ayop Iesu bop gapan yon wandenioisewa wa kakayasen wa nau amuiwanumun. God bawareiragen garaet ta warit mumiwandin. God wat aipakammega aigamup viseni amba Iesu anu tumasine nagireiragi imu pose wat entanen daiton tan. Menan ao yonanpuraput tap muga gauda ya wane, go iragi tobot tandanamiwanum. 34Menan orup da puraput menan ya watire taiwandin. Wam ame gapan, at piup aigapewa, pa

Page 14: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 4:35 14 Gutut 5:6gwanapewa ame iragi une tan moni tam tauane 35 ambaIesu watu enamot mega munane. Ame boge tambun yanaiman ase ma sean Iesu anu tumasine ame purapuse uoninagire muniwanumun.

36 Ap taiwanumune, apan Diosep, dugup mega Livai, atSaiparas gapan yaneni apanewa tauen. Iesu watu enamotmega nagirewame yaua dawa Banabas wainewa (Banabasgueguewa ame dadak apanewa otua). 37 Me piup megaune ta amba moni iravi ware one Iesu watu enamot meganagirewa munen.

5Ananayas ge Sapira

1 Wam ame gapan, apan yaua Ananayas waenewaSapira den, memewa piup muga da ase une tane garewawarane. 2 Go memewa piup garewa agim make warenisemua otu da karaua ae tam nasen. Waenewa anuni umapden wan, amba semu upine tam ae Iesu watu enamotmega munen.

3 Apmenan Pita yone anega dien, “Ananayas, ge dimenSeitan arok wanaan taue potagap unugen amba GodGuewaWoup Seniwa inap ebowaan, at piup une ta garewawaraana agim make upine dimen karaua ae wat nataan?4 Piup ame wataget gega di wande en amba ase une taan.Ame une taana ewap agim make ame gega bondan dibaraean wande en. Menan dim da anen tagen amba koekoe mame anu taan? Ame waenapan inap ebo ya waan goame God inap ebo ewasean.”

5 Apan Ananayas nop ame anuni boge beure geare aeboen. Apan ame boeni no oise iragi waenapan bunaomumen anune tap anun. 6 Amba apan tamaru upi matauan epiwa eragi gapan wa panamen, iri turu uon, watamon urata tun.

Page 15: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 5:7 15 Gutut 5:16

7 Wam airase yampoa uon tani ewap, Ananayas wae-newa taueni, pa gwane use unugen. Memewa boeni meoare. 8 Menan, Pita waen ame singui tan, “Wadianek gememaga dere piup ega ase une tayana garewa iragi mamedi?” Waen Sapira gare wan, “E, om mega iragi ap me di.”

9 Ap menan Pita anega sia dien, “Iwa dimen memagadere wawa itayan amba God Guewa ire yawapen tayan?Endi ita yao, apan memaga tune nagire tonana yoni-wanum. Endi ge sia wat nauge amoin.” 10 Pita nop apanega wani boge waen ame namup beure geare ae boen.Boge apan tonana yoniwanumune ma tauan waen bonigayawan, boge waran tau amon memewa tune mainap tun.11 Nop oit ame aeni, Iesu anu tumasine nagirewa gewaenapan upine den anune tap gop den anun. Iwa inakarita ame venaseni menan.

Anu tumat nagire tat mugawa12 Iesu watu enamot megawa waenapan yaumakamup

kiman yo ge paua megawa ugup ugup taiwanumun. Iesudugup mega nagirewa iragi God Paewa gwanap apanSolomon sewae pue mega gapan ap mepe tauga tanatantan tobot tan iam wanumun. 13-14 Ame gapan waen geapan arugataet anu tumat tane, menan Iesu dugup meganagirewa intum tane paua mega taue aigap aen. Ambaya anu tumasine nagirewa Iesu dugup mega wa atonatmuman go tap tan intum ya tamon.

15 Iesu watu enamot mega nagirewa kakaevet taiwanu-mune menan vek nagirewa pa pa gapan tambumon eragigagap semone wanumon. Iwa mu Pita mainamup tauaepi Pita gungun mega upi vek nagirewa aigamup tauaep inak mutat anun. 16 Menan sewa iragi pa Ierusalemikukuk wanumone nagirewa vek nagire mugawa ambaairampu wa guguramoni nagirewa tam onamone, iraviinak mutane.

Page 16: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 5:17 16 Gutut 5:25Watu enamot wa koeragam muman

17 Amba pirisi bawarewa ayop mugawa, me evene waiSadusi nagirewa den, Iesu watu enamot mega inamupugu gan gan koevet tan iwa waenapan aruga Iesu watuenamotmega nagirewamunan anuiwanumun. Apmenanmu wa koeragam mumapen menan anun. 18 Ame gapanmu watu enamot nagirewa panamon tambun amon gwatnoke gapan semon.

19 Go mum ame gapan Ayop God anea mega taue gwatnoke tonanewa watape amba naumo ae anega diamon,20 “Aisen, God Paewa gwanap inak ewakewa mame oisewawaenapan iragi wadidiamon.” 21 Ap menan woup senigapan, anea wani no utap mu God Paewa gwanap yonaninak ewakewa oisewa wadidiamon.

Amba pirisi bawarewa ayopmugawa, me evenewai denyonan Diu kansoro nagirewa dimae waine nagirewa deniravi munan wan tauan iamen. Ame gapan mu Iesu watuenamot mega nagirewa gwat ninoke gapan upam onamotwan. 22 God Paewa tonan amase taine nagirewa amongwat noke tauane go Iesu watu enamot mega gwanapda uon menan entan amone bawarewa muga inamuptauane amba oit manega wadiamone, 23 “Nu gwat ninoketauatoni tonan iragi gitnak mumane amba God Paewatonan amase taine nagirewa tonan noa gapan gapanyoniwanumun. Nu tonan watapetoni apan upi gwanapuon.”

24 Oit mame anune gapan, God Paewa amase tainenagire, bawarewa mugawa ge pirisi bawarewa mugawaanu bambamasen, imumu upase anun ma anenen tauamon. 25 Imumu upan sean anuiwanumune gapan, apanda taue anega wan, “Yao! apan ame e tambumo gwatnoke semoyana mu endi God Paewa gwanap opata gapanwaenapan wadidiam wanum.”

Page 17: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 5:26 17 Gutut 5:3526 Ame gapan, God Paewa tonan amase taine bawarewa

mugawa amba God Paewa tonan amase taine nagirewaupi den, amo Iesu watu enamot mega upam onamon. Muya guramone go mondi naumo onamone iwa waenapanGod Paewa tonan amase taine nagirewa gwara guramopitawa menan. 27Naumo onamone iam iam paewa gwanapkansoro nagirewa namup yonat diamon. Amba pirisibawarewa ayop mugawa singui tayawamon, 28 “Nu nopkaimakaet diaetoni, e opata gapan Iesu oisewa da siaya waiwaniampen. Go yawan, endi e nop oit ega paIerusalem gaset senare tau aen ame nu Iesu deniwagarewa yao nao aninat waiwanin.”

29 Pita, Iesu watu enamot mega upi tanamo gare anegawadiamon, “Nu God noa di anu warait go apan noa ya anuwarait. 30 E oma korosi gapan Iesu togurayan boen. Gonu, omayan baewa den, God nugawa daiton, wani gapanIesu inakae sia yon wanden. 31 Amba God wani gapanIesu kiman dot aen aro amun wanupe ware God mainewanutup gapanwandia. Me ap tani iwamega ame nu Isureronagirewa koewa nuga ae ve imunu entanet me koewanuga ame anu ae vepen menan. Me Ayop nugawa, watinakam nimanini apanewa. 32 Nu wan dim dim mameyavintoni amba oisewa waintoni nagirewa go nugenatuon, God Guewa Woup Seniwa den waiwan. God ayamasetaine nagirewa yan aimanmuga ameGuewaWoup Seniwamunen.”

33 Kansoro nagirewa nop mame anune, garimu di gan-ganean gure boniga semot anun. 34Go Parisi apan da yauaGamelio, Parisi iup muga wadidiamuini apanewa, wae-napan iravi me ayamase tainewa, kansoro gapan yoneniame, Iesu watu enamot mega nagire wam konintu minipa garip amot wan.

35 Mu garip amone. Amba Gamelio kansoro nagirewaanega wadiamon, “Isurero apane waiwa, neman guran e

Page 18: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 5:36 18 Gutut 6:1namu anu kakayasen, amba apan ma inamup taiwanian.36 Iwa e anuyan, en namua apan da yaua Tiudas tauenianega wan, ‘Ne apan bawarewa da,’ menan apan 400intum tan ewap amon. Go waenapan, apan ame toneboen evene wai tap punanan wat amon, anu tumat megauon tan. 37Wam ap me ewap, apan dawa yaua Diudes, atGalili apanewa, waenapan paua muga batnak mumapenwamewa yonen. Me den waenapan upam aen go me toneboen evene wai iragi tap punanan wat amon.

38 Ap menan, ne manega wadiaivin, apan mame aedi vemon, watu enamone amop! Iwa muk imua gapanmuk taiwanumampina ame uon tata. 39 Go God aromuneni gapan taiwanumampinawa, e ya di watanamoi,iwa e God inap anan tat wayan taiwanin, ame gapan iraviwakaumai.”

Gamelio nop wani kansoro nagirewa anu waran. 40MuIesu watu enamot mega nagirewa venamu wane sia ona-mon tauane amba wagu gan guramon. Iesu oisewa sia yawaiwanumampen menan tantanewa diamon amba watuenamone amon.

41 Iesu watu enamot mega Kansoro ae vemone amonegapan, mu aton aigap anune iwa God kakae diamonimenan amba Iesu menan umam anune, ame kakae di.42 Amba wam wam pot pot God Paewa gwanap ambawaenapan pa muga muga gapan oise kakaewa, Iesu meGod om enuni apanewa Keriso di, ap anega wadidiamwanum.

6Apan nani yamunaet nani yamu dere om enumon

1 Wam ame ewap, Iesu anu tumat nagirewa arugataiwanumune gapan wam wam agim make yan seankayakayawan taine nagirewa ago muniwanumun. Diuame Gurik noa waine nagirewa kwapura mugawa agim

Page 19: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 6:2 19 Gutut 6:9make ame ya muniwanumune menan Diu ame Iburu noawaine nagirewa inamup gunat anu wane.

2 Iesu watu enamot megawa aonagaet pusinawan dere,anu tumat nagirewa munan wan tauane, amba anegadiamon, “Nu God nop oit mega ae veat amba taba gemonimegenat yan ta aneta ame koerage. 3 Ap menan, tatangwanin, e yaumakayap apan nani yamunaet nani yamudere om enumon. Mu da da anut aigap asik tane ambawaenapan yamamup inat wanumotmuga kakae iragen geGod Guewa gapan dima mega potamup no dotoueni na-girewaomenumon. Nuwat entan tamot naoma intanewataue mu onemup aep. 4Ame gapan, nu Iesu watu enamotmeganagirewaGodnaomega yawakaumait, gowamwamGod inap mup wainampen, amba nop mega opata gapanwadidiamopen taivinait.”

5 Waenapan nop muga ame anune gapan, iragi atonuden umap wane. Ap menan mu Sitiven, me anu tumatkaimakaet taini apanewa amba God Guewa aro wanenigapan God nave taini apane om enun. Amba upine siaPilip ge Porokoras ge Naikano ge Timon ge Pamenas ambaNikolas, at Antiok apanewa, me Diu apanewa uon goDiu gueguewa taini apanewa, om enumone. 6 Iesu watuenamot megawa aonagaet pusinawan dere, mup wan,nanimu iamup semon, wat aipakam mumane.

7 Ap menan God nop mega senare tau aen. Ap mepe,pa Ierusalem gapan anu tumat nagirewa paua mugamenawaet ao doren, amba Diu pirisi mugawa arugataetIesu anu tumasen.

Waenapan ugu gangan den Sitiven waran8 God Sitiven aro wane garaet wat aipakameni gapan

waenapan yaumakamup yo paua ugup ugup wa tai-wandin. 9 Go Diu waenapan upi watanan. Waenapaname Diu opata waine paewa yaua Vetamone Nagirewa, at

Page 20: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 6:10 20 Gutut 7:4Sairini ge Aleksandia gapan tauane nagirewa. Mu ge Diunagirewa Silisia ge Eisia gapan tauane, Sitivendennotataewaiwanumun. 10 Go God Guewa Sitiven anut baware wa-neni menan gare da ya wane. 11 Ap menan Diu nagirewaame apan upi aopan wapen menan karau wadiamone.Amba mu aopan waenapan inamup anega wan, “Sitivenmame, apan Mosis ge God dere wa koeragam mume wan,anuton.”

12 Ap me gapan mu pa nagirewa, dima waine nagirewage iup wadidiamuine nagirewa anan menan datnak mu-man. Ap menan waenapan ame Sitiven warup oitanwaran tauan, Diu kansoro nagirewa iam iam muga tai-wanumune gapan namumup yonen.

13 Amba ebo aopan imup waine nagirewa tauane anegawan, “Apan mame God Paewa ge Mosis iup namua seniden pot pot wa koeamiwan. 14 Nu me manega wananuton, apan Iesu at Nasaret apanewa God Paewa mamewabenageta amba Mosis gutut nuneni gapan inintoniwaame wat entaneta, anega wan.” 15 Iam iam ame gapanwanumone nagirewa iragi Sitiven kem kem yaviwanu-mune, amba mu yawane me gine namu anea mini ganaseden wan.

7Sitiven opata wan

1 Pirisi bawarewa, ayop mugawa Sitiven singuiwayaven, “Oitaga wane anutoni ame tavewa di go?”

2 Sitiven gare wan, “Maman wainawa, tatan gwanin,neman guran nop wapena anun! Nu omayan baewaEibaraam at Eran ya aeni namup, at Mesopotemia gapaniniwandini, God oya oya mega ganase denawa me inapvenasen. 3 God anega dieni, ‘Piup ge waenapan gega aevemo ak, agingapina amba piup ame ne to ewagepena apmepe ak.’ 4 Ap menan me at mega Kadea ae ve amba at

Page 21: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 7:5 21 Gutut 7:11Eran taue tabara to ap mepe botakae wande en. EibaraamMamewa boeni ewap God at ame gapan wat nau one piupmame endi initoniwa arewa Isurero tauen. 5Go God wamamegapan Eibaraampiupmame semuotu da ya diwanen.Go God Eibaraam wa agiaseni tavewa ame Eibaraam anisibabasi mega munapen menan at piup mame mu eviamba yon borain. Go wam ame gapan Eibaraam orup daya baraen. 6 God anega dien, ‘Ge ani sibabasie gega atugupe gapan en 400 wanumoin, piup muk mugawa uon.At i nagirewa gauaramup nao kaimakaet garewa uoni tapgapan wa koeragam mumain. 7 Go piup ame i nagirewane wanene tamoin, evi amba ani sibabasi gega ae ve tauonamo at ma gapan wa taragat nimanegain.’ 8 Boge Godmu God muga wandepen amba kwayup tamopen menanEibaraam orup apan etua tum tapen paua wanen. WaneniEibaraam otua Aisik yaneni pura daiton uon tani ewapetua tum tan. Evi amba Aisik otua Diekap etua tum tan.Amba Diekap me otu waiwa aonagaet pusinawan dere, nuomayan baewa i nagirewa, etumu tum tan.”

Omayan baewa guturewa9 Sitiven opata aigap sia wan, “Omayan baewa daiton

ame Diosep. Diosep inap tase gwani anu koeamen. Apmenan mu Diosep waran Idip nagirewa agim make uoninavewa kaimakaet tapenmenan inamup ase une tane. GoGod Diosep inap den wanden. 10 Itan bagu sisi mega iragiarugataet go God kwayup mega gapan me ta aiwandin.Wam ame gapan God Diosep wat agoase anut wanenimenan, at Idip, ayopmugawa Pero, Diosep inakmega yaveaton tan. Ap menan Pero at Idip ge pa mega aruga, iraviDiosep kwayup tapen menan dien.

11Wam ame evip, wankakao baware da at Idip ge Keinataueni gapan waenapan bagu sisi arita anun. Nu omayan

Page 22: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 7:12 22 Gutut 7:22baewa taba yoa at muga Keina gapan tane go ya tanan.12 Ap gapan apan Diekap taba at Idip gapan wandenioisewa anun. Ap menan me otu waiwa ame, nu omayanbaewa i nagirewa, daio muga erewa at Idip watu enamon.13Mu daio muga derewa gapan, Diosep tase waiwa irewaya yawane menan anega diamon, ‘Ne gwania di.’ BogePero Diosep dugup mega gutut muga anun. 14 Menan,Diosep sepmegamamewa Diekap inapwatu enen. Diekapge dugup mega waenapan iragi 75 nagirewa me inaponamot wan. 15 Ap menan Diekap otu wai den at Idipora amone amba ap mepe borit wane. 16 Go evi amba,waenapan mu kaimamu tam at Keina onamon amba atmuga pa Sekem gapan tumon. Namu apan Eibaraam atEmo nagirewa piup muga ame une tani gapan waenewaap mepe tun. Menan omae bae kaimamu at ap mepe dentumon.” Sitiven ap anega wan.

Mosis wam megawa17 Sitiven sia anega wan, “God Eibaraam wa agiaseni

tavewa konintu tauapen taiwandin menan, waenapannugawa at Idip gapan yanane senare tau aen. 18 AyopPero ewakewa da, at Idip gapan yoneni go nu omayanbaewa Diosep namu dim da Idip gapan tani guturewa meoare. 19Menan ebo aopan gapan waenapan nuga, Isureronagirewa, wa koeragam mumen. Me iup kaemakaetbaraeni ame, Isurero orup da yanepi kwayup ya tapengo pa garip sep borit wain. Iup ame gapan me Isureronagirewa wa koeragam mumen.

20 Wam ame gapan orup Mosis yanen, God yamapme orup kakae da, mondigawa da uon. Orup Mosisyaneni gapan siragam yampo me pa gapan kwayup tane.21Wandeni amba iup denamenan garip baraene go ya boptan iwa Pero orewa orup Mosis ware megawa di wa wataen. 22Menan Mosis, kai ware baware tani gapan at Idip

Page 23: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 7:23 23 Gutut 7:34dima muga iragi anuitamen amba nop mega waiwandini,amunu den.

23 Mosis en mega apane dere wandeni gapan medugup mega Isurero nagirewa munan anuni menan inatwanumot muga anenen yawapen menan inamup aen.24 Inamup taueni, Idip apane da, Isurero orup da tokoeragameni yaven. Mosis, Isurero apan ame aigavene aeIdip apan ame ton boen. 25Mosis imua anuni, waenapanmega naumo at Idip ae ve amopen menan God me omenun, ap anega anun, go Isurero nagirewa ap anega yaanune.

26 Inane woup sen, Mosis Isurero nagirewa inamupsia aeni gapan, Isurero apan dere anan wariwanumuneinamup tauen. Me wa totomak mumapen ta anegadiamon, ‘Apan negawa, e tatap gwanip, iwa dimen ekingane anan wariwanin?’ 27 Go evene ta koeragameniapane dawa Mosis in pakisen asira aen amba anega dien,‘Da bawarewa nuga tat diagen amba wanene inanuptaingi? 28 Idip apanewa wata toguraan boeni mini endi getoguranegepen taingi?’ 29 Nop ame anuni menan Mosistap at Midian ora aen amba ap mepe botakae wanden,amba waen naiseni, orup apan dere sen.

30En apanedere tau aeni ewap,Mosis at kaimewa tunupSainai mainap pua wanden. Ap mepe anea da Mosis inaptaueni, pua omamerave den yagirini mini venasen yaven.31Mosis oma yagit wandini arewa yaveni, me imua upeseanun. Ame konintu yao kakayaset anu dotou aiwandinime Ayop God noa anega wani anun, 32 ‘Omayak baewaEibaraam ge Aisik ge Diekap God muga daiton ne me di.’Mosis nop ame anuni tap kaime doren yame agumen.33 Amba God sia wan, ‘Pusik okomu upa amena ae se,piup ame gagap yoningiana ame pose woup seni piupewa,ayamase ta. 34Waenapan nega at Idip gapan wanumuineyawamuingina. Wa koeragam mumiwanumune kakae

Page 24: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 7:35 24 Gutut 7:42uon di. Ne mu irip turup muga anun wat vetamopenmenan kimani vit ongen. Menan endi watu enagianginge entane at Idip sia ak.’

35 Wataget Isurero nagirewa Mosis inap garimu yavennomu gapan tandayasen anega wane, ‘Da bawarewa nugatat diagen amba wanene inanup taingi?’ Go anea puaoma yagit wandini gamup God mek di Mosis om enunamba Isurero nagirewa ayopmuga, wat vetamopen apanedien. 36 Mame Mosis at Idip taueni gapan kiman pauaugup ugup tani Isurero nagirewa tam naumo aen. MePuiman Dendeniwa gapan yo bawarewa da tan amba atkaimewa gapan yo ge paua taiwandini en apane dere (40)uon tan. 37 Mame Mosis watagetawa Isurero nagirewaanega diamon, ‘God no oise waini apane da, ne umanap,ek denip ega gapan evi amba watu eneta.’ 38 MameMosis wataget Isurero nagirewa den at kaimewa gapanwanumone. Mosis omayan baewa denwanden amba aneaTunup Sainai gapanMosis wadieni gapan God inak wandebobot iupewa ware Isurero nagirewa muneni wadiamwadiam onin en nu inanup mame tauen.

39 Go nu omayan baewa Mosis nop mega ayamase yatane go Mosis tandayasen amba imu pose ewagai Idip siaentan amot anun. 40Mu Mosis tasewa, Eron anega diane,‘ApanMosis mame at Idip gapan upe naune oneni me dimdame inap venaseni nu oare! Apmenan god da nanigap tanuna ame naune aep,’ ap anega diane. 41Wam ame gapanman kao otua guewa nanimup tane. Guewa tane ame inapman garaet guran, iran yaua ao warapen baripewa tugun.

42Ap tanemenan God gari yaveni gapan, wam, siragamamba kiman buanaemega inamupwa taragasiwanumuneme ya watanamon. God nop mega ok seane ame om inen,O Isurero nagirewa, at kaimewa gapan en apane dere (40),man garaet gurayan iriana ame nenan uon.

Page 25: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 7:43 25 Gutut 7:50

43 Go e god yaua Molak pa mega, man epiwa gapan tune,wa taragase kawanem ena taiwanian.Amba God ega dawa yaua Repan me buanae mega guewa

kaitayan.Ame god dere e wa taragat mumapen menan kaitamoy-

anawa.Ap menan at Babilon asewa ora watu enain.God anega wan.” Sitiven ap anega opata wan.

Watagetawa Isurero nagirewa God pa mega tun44 Sitiven sia anega wan, “Nu omayan bae nugawa

at kaimewa gapan wanumune God pa mega man epiwagapan tune. God Paewa ame yaua God Den Wandiadian. Pa ame tupen menan God Mosis wa ewasen yaveniomewa gapan tun. 45Mosis boeni amba God apan Diosuaaro amun mega wanen. Diosua gamup at ugup ugup inagirewa upe oimon amone amba Isurero nagirewa piupmugawaseamone ame gapan omayan baewaGod pamegayaua God Den Wandini diane ame wat onamon. Apmepe, en nononga wande en aiwandin eni apan Devitwamewa tauen. 46 God Devit atonu anun menan Devitgare God inap mup anega wan, ‘Apan Diekap amba nudugup nugawa God daitonawa ame ge, pa kakaewa genantut anuivin.’ 47 Tupen men mup wani go ya tun. Go mekotua Solomon God pa mega kakaewa ame tun.

48 Pa tune go God Paina Iragenawa apan nanip tunepaewa gapan ya ininiwa. Ap gapan watageta God no oisewaini apan da anega wan,49 Kiman ame watat negawa amba piup ame,ne pusina gapan amun yoninawa.Pa dime dena nenan tui? Ne nonan banuwarapena arewa,ambagan wandia?50 Wan dim dim mame iravi taitameni apanewa ame ne

me di.

Page 26: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 7:51 26 Gutut 7:60God ap anega wan.”51 Sitiven opata mega kansoro nagirewa wadiam wai-

wandini endi kaimakaet anega wan, “E imuya potayagware wani nagirewa. Imuya potaya God ya warenmenan nop mega ya anuiwanin. E omae bae God GuewaWoup Seniwa tandayasene ap umap e tandayasiwanin.52Watageta, e omayae bae God noa waiwanumune apaneiravi wa koeragam muman. God no oise waine nagirewaGod nao taini apanewa Iesu tauapen oisewa waiwanu-mune go mu guramone borit wane. Me mame di tauengo e Iesu omine wayan boge toyan boen. 53 E anea gamupGod iup mega wariana nagirewa go iup ame ayamase yadi anuyan taiwanin.” Sitiven ap anega wan.

Sitiven agima tone boen54 Kansoro nagirewa Sitiven opata mega anune gapan

ugumu gangan naen, amba anan menan no kwapi arane.55 Go God Guewa Woup Seniwa Sitiven potap wande arowaneni gapan kiman ao yave God kakae guragut megaganasewa God mainewa nutup gapan Iesu yoniwandinyaven. 56 Men anega wan, “Yawan, kiman watapen ya-vivin. Kimani viseni apanewa God mainewa nutup gapanyoniwan!”

57 Sitiven ap anega wani Diu nagirewa nop vero verowane darinamu waboboran dagimen set tat wa tau amonSitivenwaran. 58Okokokwarupan tau amonpa sewa garipaipa uarenan gwara ton. Gwara toiwanumune nagirewawanup muga aigapewa totnagen iraga yaoyao menanapan tamaru Sol pusip seane. 59 Gwara toiwanumuneSitiven God inap mup anega wan, “Ayop nega Iesu, guanawat.” 60Wani omanip enu nop uma sia anega wan, “Ayopnegawa, koewa muga anu ae ve.” Wani boge ae beuregeare bop tan.

Page 27: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 8:1-2 27 Gutut 8:10

81-2 Sol waenapan tone boen ase yave anega wan,

“Umap.” God menan pot pot anun taiwanumune apanewai upi irip turup bawarevet wan amba Sitiven etua tun.

Sol Iesu dugup mega nagirewa wa koeragam mumenWam ame Ierusalem gapan wa koeragam aritavet da

Iesu dugup mega nagirewa inamup tane. Ap menan, Iesudugup mega nagirewa iravi punanan waran at Diudia geat Sameria amon go Iesu watu enamot mega aonagaetpusinawan dere mugenat Ierusalem gapan wanumon.3 Apan Sol den Iesu dugup mega nagirewa gut okonakmumiwandini. Pa pa iragi tau ge tau ae waenapan upeokonage ae gwat nokap semuiwandin.

Pilip at Sameria gapan wadidiamuiwandin4 Iesu anu tumasine nagirewa da da punanan wat

amone nagirewa at at Iesu oisewa wadidiam wanumun.5Ap gapan den, Pilip at Sameria gapan pa bawarewa amevit ae Keriso oise wadidiam wandin. 6 Pilip nop amunuden ge yo ugup ugup taiwandini menan waenapan keamton yaviwanumun. 7 Yo ame taiwandin gapan airampuno yani den waenapan potap tap tau amuiwanumun, gepusi gegerawa amba etumu gwade waniwa inak waran apamon. 8 Ap menan at Sameria gapan inak ame yawanewaenapan ni gwane ao tan aton tane.

Kayao banao apane Iesu anu tumasen9 Wam ame gapan, at Sameria gapan, apan da yaua

Saimon, banao pa sewa ame gwanap taiwandin. AtSameria nagirewa yawan seke tan no i kap waiwanumun.Saimon mek ingane yaua wabawarame aritawa apane dawa taiwandin. 10Waenapan iragi aigapewa ge gauarapewanagirewa nop mega neman guran anune anega wane,

Page 28: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 8:11 28 Gutut 8:22

“Apan Saimon mam, nu God nugawa, yaua Aro AigapIragenawa, kimani aoma viseni apanewa mame di.”

11 Me wam wam nuat mega taiwandini menan waena-pan nomu i kap wan tarage waiwanumune ambame ewapdi amuiwanumun. 12 Pilip taue God toemu mega oisewakakaewa amba Iesu guturewa den wadidiamon. Nop amewaenapan anu tumasene gapanmu dup iamon. 13Saimonmek ingane den Iesu anu tumat ta dup ien. Pilip apaiwandini Saimon den tane aiwandin iwa Pilip yo kimanipaua baware ugup ugup taiwandini Saimon yave no kapwan.

14 Wam ame at Sameria nagirewa God noa anu waraneoisewa Iesu watu enamot mega nagirewa pa Ierusalemgapan anun. Ap menan mu Iesu watu enamot megawadere Pita ge Dion watu enamone Sameria nagirewa in-amup amon. 15 Wam ame mu tauanewa, Sameria anutumat nagirewa munan mup wane ame Guewa WoupSeniwa inamup tauepwarapenmenan. 16 Iwamu Iesu anutumat tane amba Iesu yaua gapan dup iamon go GuewaWoup Seniwa aigamup ya visen. 17 Boge Pita ge Dionnanimu iamup seane amba mu Guewa Posewa Woup Seniwarane.

18 Iesu watu enamot megawa dere ap anega tane gapanGod Guewa yan muneni ame apan Saimon ase yaven.Menan Saimon aro ame warapen menan garewa munatanu, 19 anega wadiamon, “Aro mame ne den nenane ambada da nanina iamup seapenamu GuewaWoup Seniwa denwarain.” 20 Go Pita gare anega wan, “Ge evi amba monigegawa den merao arewa age bogitai! Iwa ge God aro manuniniwa moni gapan une tat anuan! 21 Ge nu den naodaitonawa da uon iwa ge inak gega God yamap ebo aopanno dotouen. 22Makoewa gega entan tapen anua, God inapvetavet ta, mup wa. Ayop, ge imuga koewa anuana, anu

Page 29: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 8:23 29 Gutut 8:31ae veta go uon, ne oare, 23 iwa gek anu koeam tan sisiwapotagap no dotouen menan koewa panagen yavivin.”

24 Amba Saimon tap anu Pita ge Dion anega diamon,“Ayop inap nenanmupwa oitana koewa gat waana inanapya tauep.”

25 Wam ame Pita ge Dion Ayop Iesu inak mega gapandim dim ase yawane ame guturewa wadidiamone ambamu entanen pa Ierusalem sia amon. Mu sewa Sameria pamuga arugataet tau ge tau amon God No Oise Kakaewaopata gapan wadiam amuiwanumun.

At Itiopia apan da Iesu anu tumasen26 Go Pilip ap mepe wandeni gapan, God anea mega

da apan Pilip inap taue anega dien, “Negin Ierusalem aeGasa taueni, at kaimewa negin ap me ak.” 27 Boge me aoyone neginaet aiwandin eni at Itiopia gorowa apane datautanen. Apan ame, at Itiopia ayop mugawa waenewayaua Kandasi, ame moni mega kwayupe taini aritawamuga yonen. Me God inap mup wapen men Ierusalemaen.

28Aeni ame ewagai sia entan neginaet pimai megamanosi warupiwanumune ame gagap wande aiwandin. Bukada watageta apane Aisaya God nop mega ok seni amebatnak aiwandin.

29 Amba God Guewa Pilip anega dien, “Age pimai gagapamoine ase mainep mainep agingan.” 30 Boge Pilip ser-arat ae osi pimai warupiwanumune ame ine taueni apangorowa ame watageta apane Aisaya buka mega batnakwandin anun. Menan Pilip anega wayaven, “Ge ok amebatnagingiana iwa anuingi go uon?”

31 Itiopia apanewa gare anega wan, “Ne anenen anuawain, go orup da guegue mega wadianegepiwa, ne iwamega anu awain.” Ap wani boge, Pilip dore pimai mega

Page 30: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 8:32 30 Gutut 8:40

gagap derewanumopenmenanwan. 32Boge apan gorowaame God no oise seane koni da anega batnagiwandin,Me man sip togurapen amoine mini,ge man sip otua gume ketnagiwanumune gapan,no uon wandini mini, me nop da daiton ya wan.33Me inap ta koeamene umame anun,amba mu wanene eboewa gapan tane go me no uon

wanden,Me inak mega piup ma gapana uon tani menan,naewa mega da uon. Ap menan me oisewa waenapan da

wadidiamuiwandata.34 Amba gorowa apane ame Pilip singui tayaven, “Endi

wadianek apan Aisaya ma da nop mega waiwan, mekmenanwaiwan go orup damenanwaiwan?” 35Amba Pilipboge Aisaya nop mega ame uap sia wadien ge nop oitkakaewa gapan Iesu oisewa den wadien.

36 Pilip ge gorowa apan ame neginaet amoin ene kaumda tauane, apan gorowa ame anega wan, “Kaum da mayao, kaum ma gapan dup ianek ianek anenen?” 37 Pilipgare wadien, “Ge imuga potaga God anu tumasewa nedup iagain.” Goroa apane gare wan, “Iesu Keriso GodOtua di, ne anu tumasivin.” 38 Boge man osi pimai megawarupen gagap amuiwanumune wan ae yonan. Ame Pilipge gorowa apane apmepe ae vitan kaum amon, boge Pilipgorowa apane ame ware dup ien.

39 Wam ame mu kaum ae vean amba kwatata ae madotouane, ame gine tutup God Guewa aroewa gapan Pilipwat oagasen, menan gorowa apane Pilip da sia ya yavengo me neginaet atonu den aen.

40 Pilip ap mepe oagaeni boge at ugupewa yaua Asidotap mepe ase matagaen amba ap ta God No Oise Kakaewaopata gapan pa sewa sewa iragi wadiam wadiam aeniamba at Sisaria tauen.

Page 31: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 9:1 31 Gutut 9:119

Iesu apan Sol imua wat entanen1 Pa sewa Ierusalem gapan apan Sol Iesu anu tumasine

nagirewa guramopen menan tue ene waiwandin. Mepirisi ayop mugawa ine aen. 2 Aro warapen ogewa wareamba at Damaskas aepen menan mupe wan. Ok amewapi gapan Iesu anu tumasine nagirewa, waen ge apan apmepe wanumopi damiga panamo ai okonak pa Ierusalemewagai entan onapen menan aen.

3Menan Sol entane Damaskas di aiwandin eni amba pamaniwandini gapan, menawaet kiman ganasewa gamupenun, ine maine iragi ganase wan. 4 Kiman ganat ewaenuni Sol man osi gagap onana pia gearen nop da inapanega tauen anun, “Sol, Sol, ge dimen ta koeragamnimanegingi?” 5 Sol gare singui wan, “Ayop, ge da?”Amba nop ame anega sia tauen, “Ma ne Iesu ta koeragamnimanegingi. 6Endi ao yon pa Damaskas ak, apmepe apanda dim da tapen menan wadiageta.”

7 Tanam amone apane wai yonan kiman ganasewayawan ununke anun go mu no gwade wan. Nop wanianune go nop da wani tavewa ase ya yawan. 8 Sol piupaao yone yangut tapen tani, go yamewa borasen. Evenewai nanip waran amon pa Damaskas tauan. 9 Sol yamewawam yampoa boraseni wanden ap wamewa gapan kaumge taba da ya naiwandin.

Ananayas Sol wat inakamen10 Iesu wadiamot mega da yaua Ananayas at Damaskas

gapan wande en. Bet ine gapan Ayop Iesu yaveni, ambaIesu anega wan, “Ananayas.” Me gare wan, “Ne mam,Ayop negawa.”

11Wani Ayop Iesu sia wadien, “Ge ao yon, negin da yauaTamanawa ak. Apan Diudes paewa gapan Sol, at Tasas

Page 32: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 9:12 32 Gutut 9:21apanewa, age yop ta. Sol endi God inap mup waiwan.12 Me bet ine manega yaven, apan Ananayas ine tauep,yame boraseni watapep yangut sia tapen menan naniwaiap barae mup wan.”

13 Ananayas Iesu nop mega anuni gare wadien, “Ayopnegawa, apan Sol ame waenapan gega at Ierusalem gapankaimakaet ta koeragam mumiwandini oisewa apan aru-gataet wadianegene anun. 14Mapa Damaskas tauen pirisibawarewa aro waneni gapan inagap anu tumat taintonitaunepen menan tauen.”

15 Iesu gare Ananayas dien, “Sol nao nega arita da tapenmenan ne om enun. Apmenan ge di ak. Me Diu ian ugupenagirewa amba mu ayop mugawa den amba at Isureronagirewa oitana wadidiamota. 16Nenan ugu vegaek bagusisi baware anupi nek wa ewatain.”

17 Menan Ananayas aeni boge apan Diudes pa megatauenimenaniwa Sol iap baraeni ap anegawan, “Sol, apannegawa, Ayop Iesu watu enanegen. At mame ongingianagapan, me apan negina yawaanawa daiton ameme di. Mewatu enanegen menan ge yangut sia tapen amba GuewaPosewa Woup Seni potagap no dotouepen menan tauan.”

18 Wani boge meo epi yarewa mini Sol yamewa gapantot tat wa geamone me sia yangut tan. Ao yoneniAnanayas Sol Iesu anu tumat dupewa gapan ien. 19 Soltaba nani gapan aro mega sia tauen.

Sol pa Damaskas gapan opata wanSol aro wareni ewap, me at Damaskas gapan wam agiap

Iesu anu tumat taine nagirewa apmepe tanamowande en.20Wam ame gapan me opata ere Diu opata waine paewagwanap, anegawadiamon, “IesumeGodotua di.” 21Mudairagi me wan anunewa tarak anega wane, “Apanmame paIerusalem gapan Iesu anu tumasine nagirewa enu girigammume taiwandini apanewa go? Memapa taueni iwamega

Page 33: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 9:22 33 Gutut 9:30mu tambumo ae pirisi bawarewamunep gwat noke gapanseat anu tauen go?”

22 Ap anega wane go Sol aro ta opata di waiwandin. Meopata gapan aigapdi ewamuiwandini ame IesumeGodomenuni apanewa Keriso di. Diu pa Damaskas wanumuinenagirewa nop gare wapen tane go umap uon.

Sol muma karaua tau aen23Wam aruga taue ewagai aeni ewap, Diu nagirewa Sol

to boniga baraet anunmenannoppanan. 24MuSolmenanmumwampotporaet togurapenmenanpa sewa sin gapantonana Sol menan nauase taiwanumun. Go Sol ominewane oisewa anun. 25Mum da Sol kaenat gwanap unugendamik panan amba wadiamot megawa pa sewa Damaskassin garip kaenat ame damigewa gapan enuanane vise tauaen.

Sol Pa Ierusalem aen26 Sol pa Ierusalem aeni Iesu wadiamot mega nagirewa

intum tamot anun, gomu iragi tawa tane, iwamu Sol Iesuanu tumaseni oisewa da mu ya anu tumasene. 27Go apanda yaua Banabas, Sol ware Iesu watu enamot megawaine nau tauen. Taueni amba Banabas Sol gutut megaanega wadiamon, “Sol ap daio Damaskas negina aiwan-dini gapan Ayop Iesu ire yaveni amba Iesu me inap nopdien. Evi amba Sol pa Damaskas gapan Iesu oisewa eparata wadidiamon.”

28 Banabas ap anega wani menan Sol tanam wandenpa Ierusalem gapan ise ase momonagaet yone iwandinamba Iesu oisewa eparae denwadidiamwandin. 29Sol nopkaimakaet Diu ameGurik noawaine nagirewa den tanamogare gare waiwanumune, go mu togurep boet anun ditaiwanumun. 30 Tot wan tane oisewa Iesu anu tumasinenagirewa anune menan mu Sol waran vit amon pa Sisariatauan amba Sol watu enane at Tasas aen.

Page 34: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 9:31 34 Gutut 9:4031 Wam ame gapan Iesu dugup megawa ikukuk wanu-

munewa at Diudia, Galili amba Sameria iragi nonup gapanwanumen. Ap gapan Guewa Woup Seniwa aroe munenigapan paua muga kai ware doren amba Iesu viriwa tai-wanumun.

Pita pa Lida ge pa Diopa daio aen32 Pita at da da daio tan. Wam da God waenapan mega

pa Lida gapanawa inamu den daio aen. 33 Apan da yauaAeneas tautanen, me dai tanen eragi gagap aup paratainiwandini en mega nani yamunaet nani yamu yampowande en. 34 Pita apan ame anega dieni, “Aeneas, IesuKeriso wat inakam gimagiwan. Ao yon eragi gega pait,”boge Aeneas menawaet ao yon wanden.

35 Waenapan aru ame pa Lida ge Saron gapan wanu-muinewa, inak ame yawan boge imu pose wat entanenAyop anu tumasene.

36 Pa da ame yaua Diopa ap mepe Iesu wadiamotwaenewa da yaua Tabita (ian Gurik yauamuga gapan ameDorokas diane) me inat wandet mega kakae iragen wan-den. Me waenapan purapuse uoni ame ago tamuiniwa.37 Koni ame gapan me vek waren boen, etua bigi ton padiri gagap tune ame aigapewa gwanap baraene wande en.38 Pa Lida ae Diopa taueni ame konintu di, nononga uon.Ap menan pa Diopa Iesu anu tumasine nagire, Pita paLida gapanwandeni oise anun,menan apan dere sepwatuenamon amon Pita anega diane, “Mek menawaet ao yonanunanmapa di tau.” 39Apmenan Pita oit ame anuni yonetanam di aen.

Pa ame taueni wat naun pa aigape ame gwanewadot amon. Pa ame gwanewa unugeni waen kwapuramugenataet tauan nau panan irip turup waiwanumune,Tabita kabani wandeni gapan en wapagin etumu okometaginam muneni ame tambun Pita ewasene. 40 Pita waen

Page 35: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 9:41 35 Gutut 10:7ame wa oimon tauan garip amone, me omanip enu Godinap mup wan. Boge waen boe wandeni inap entaneanega wan, “Tabita ao yon wanik,” boge waen ame yameemeramen, Pita ao yaveni boge yone nip endaven. 41 Pitawaen nanip aowaren yonwanden. Pita Iesu anu tumasinenagirewa ge waen kwapura ame munan wan tauan, waenboeni ame sia inakaeni ewamon. 42 Pita ame tani oisewaat Diopa iragi senare tau aen amba waenapan anune bogeAyop Iesu anu tumasene. 43 Pita wam agiap da pa Diopagapanman epi getaven darakamini apane da yaua Saimondere inane.

10Apan Konilias Pita menan wan

1 Pa Sisaria gapan ap mepe apan da yaua Koniliasiniwandin. Me Rom ita nagirewa arita mugawa atItalia gapan. 2 Me God menan pot pot anu taiwan-dini gapan dugup mega den God wa taragasiwanumun.Kayakayawan nagirewa wat agoat mumiwandin amba potpot me God inap mup waiwandin.

3Wamda, wam airase yampoa wareni gapanme bet ineGod anea mega da aroga pa unugiwandini yaven. Aneaanega dien, “Konilias!”

4 Boge Konilias tap tan, kem kem yaviwandini garesingui anega wan, “Ayop, dim da?”

Anea ame gare wan, “Ge mup gega waingian ambakayakayawan nagirewa wat agoat mumingiana ame Godyao anu gimagiwan ap menan ge garaet gega genapentaiwan. 5 Menan endi ge apan da watu enamo pa Diopaamo apan da yaua Saimon Pita wat onamop. 6Meman epigetaven darakamini apane dawa yaua Saimon den wandi-wan. Pa ame puiman etop tun.” 7 Nop ame dieni gapananea boge ae ve aen. Konilias nao mega apanewa dere

Page 36: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 10:8 36 Gutut 10:20

amba ita apanewa daiton munan wan tauan. Ita apaneGod menan pot pot anu taiwandini apanewa, Koniliasinap ayamase kaimakaet di tainiwa. 8 Me dim dim iragiinap venaseni oisewa wadiamon amba watu enamon paDiopa amon.

Pita bet ine yaven9 Inane woup sen, wam ianupe wareni mu ap wandap

amon amba pa sewa Diopa maniwanumune, ap wamewagapan, Pita pa aigarip mup wapen dot aen. 10 Mupwaiwandini enup aren nat anun. Go pa gwanap antabaewake wat iriwanumune. Ame gapan Pita bet ine manegayaven. 11Me kiman watapen ao yaven amba yawat megawanup baware da mini ginewa degede en memegamenaoma piupa visiwandini yaven. 12Wanup ame gwanapewaman tap gine ugup ugup, ame wariwa ge mokare dengine ugup ugup amba nenip gine ugup ugup wanumoneyawamon. 13 Boge nop da kiman gapan anega wadien,“Pita, ao yona, gut na.”

14 Pita gare wan, “Ayop ame umap uon! Ne antaba ko-eragewa ian ugupe nagire mugawa iup gega topaitapenatawa menan ne ya nainawa.” 15 God sia wan, “God tabadim dim da kakae diamoni ge koerage ya dia.” 16 Mamekoni yampo venaseni amba wanup ame ene wabore ewa-gai kimani sia aen.

17 Pita bet ine yaveni ame tavewa dim da menan anuwaramase wande anuan sese taiwandini newap Koniliaswatu enamoni apan yampo Saimon pa mega yoa tan, waewamon, tauane pa tonana yonan. 18 Mu yonane singuiwan, “Daio apane yaua Saimon Pita mapa iniwan go?”19 Pita wande bet ineni ame tavewa dim da menan anuansese taiwandini gapanGuewaWoupSeniwa anegawadien,“Saimon, apan yampo yoga taiwanum. 20 Ao yon vit

Page 37: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 10:21 37 Gutut 10:31ak. Mu tanam agepen menan gego ya anu iwa ne watuenamon.”

21 God Guewa wani menan, Pita vit ae amba apaname anega diamon, “Yoa taiana apanewa ne mame. Iwadimen ma onayan?” 22Mu gare anega wan, “Ita apanewaKonilias watu enanen tauaton. Me apan kakaewa, Godwa taragasiniwa ambawaenapan iragi me viriwa tainewa.God aneamega da Konilias wadienimenan nu ge nauge pamega anet, amba ge nop dim da wawa me anupen menanwan.” 23 Boge Pita apan ame upamo pa mega gwanapsemon inane.

Inane woup sen, mu Pita upan den nau amon ambaIesu dugupmeganagirewaupi paDiopa gapanawamudentanam amon.

Pita apan Konilias ine aen24 Wam ame amuin en inane, sia amon at Sisaria

tauan. Apmepe Konilias amba dugupmega evenewai denmunan wani tauan, amase taiwanumun.

25 Pita pa unuk aepen taiwandini Konilias tautanenamupgearewa taragasen. 26GoPita nanip aoware anegawan, “Ao yon, ne den apan iragen di, ne bawarewa uon.”27 Amba mu dere nop waiwanumune pa unuk amoneamba Pita waenapan aruga ame to iam tan wanumoneyawamon. 28 Pita mu anega wadiamon, “Nu Diu gututnuga e anuiwanin. Diu uon ian ugupe nagirewa den unionya waninait, pa ega daio ya anait. Go endi waenapan daimumu koevet ya diaepen menan God ewanegen. 29 Apmenan nenan wayan ne tanda ya wan boge di ongen.Go endi ne singui wayawaivin, e sepana dimen watuenamoyan?”

30 Konilias gare wan, “Wam degede taue ewanup aenigapan wan airase yampo, ma miniwa, ne pa nega gwanapmup taingina apan da wanup mega ganase den namunapyone 31 amba anega wan, ‘Konilias, God mup gega anun

Page 38: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 10:32 38 Gutut 10:41amba kayakayawan taine nagirewa wat agoat mumin-giana ame yawage anun. 32 Ap menan sep nagire ame paDiopa watu enamo apan Saimon ame yaua dawa Pita nauonamop. Me man epi getaven darakamini apane dawayaua Saimon ame pamega puiman etop iniwan.’ 33Menanne sep gine tutut genan watu enan, amba ame ongeanakakae di. Ap menan endi nu iravi ma mepe God namupiam iam taivin amba Ayop nopwadiageni ame nuwadianeanut anuivin.”

Pita opata megawa34 Pita opata ere manega wan, “Ne endi di anu kakaya-

sivin ame God yamap waenapan iragi gine daiton di.35Piup at at iragi gapanwaenapandadaGodwa taragasepinop mega ayamase ta amopi God waupamota. 36 God oitmega Isurero nagirewa inamup watu eneni e asik tayan.Oit kakaewa ame Iesu Keriso tani menan God baigananutani anuton. Ap menan Iesu wan dim dim iravi Ayopewa.

37 At Diudia gapan dim da venaseni e anuiwanin, amenamu at Galili dup iamopen oisewa Dion opata gapanwai-wandini amba 38 God anenen da Iesu at Nasaret apanewaGuewa Woup Seniwa aroewa gapan uriri tan, amba Iesuyone at at iravi nao mega kaimakaet taiwandin amba dada Seitan nani gwanap wanumuine nagirewa wat inakammumiwandin, iwa Godme den inap wande en, ame iravi eanuyan. 39 Iesu pa Ierusalem amba pa ugup ugup den naotaiwandin yavintoni oisewa waivin.

Amba mu oma korosi gapan tobatamen endawaneboen, 40gowamyampoa gapanGodwanme inakae sia yonwanden, ame tani ewap Iesu waenapan inamup taueniyawane. 41 Waenapan iragi ya yawane, go God gaset omenunen Iesu boe sia yon wandeni ewap taba kaum dennatoni nagirewa nugenat yawaton.

Page 39: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 10:42 39 Gutut 11:442 God nu Iesu oisewa kakaewa waenapan at at iragi

wadiamopen dianen amba God daiton me Iesu om enuniame kabaniwa ge borit wane nagirewa wanene tamopioisewa God wadidiamopen dianen. 43 Watagaet God nooise waiwanumune nagirewame guturewamanega wane,da da Iesu anu tumasepiwa me gamup God koewa mugaanu ae veta.” Pita ap anega wan.

God Guewa Woup Seniwa ian ugupe nagirewa potamuptauen

44 Pita nop opata waiwandini gapan, opata anuiwanu-mune nagirewa Guewa Woup Seniwa aigamup visen.45 Pita, at Diopa gapan tanan onamone Iesu anu tumasineian Diu nagirewa, nomu i kap wan. Iwa Guewa WoupSeniwa God garaet Diu nagirewa muneni endi ian ugupeaigamup wagemeni yawane menan. 46 Amba Guewaaroewa gapan mu merimu tobayanen ian ugup ugupnop muga wane amba God wa atonasiwanumune, Diunagirewa anun.

Menan Pita anegawan, 47“Waenapanmam, nu umanupGod Guewa potamup tauen. Ap me menan iragi kaumgapan dup iamopen menan da watanamota?” 48 WaniIesu yaua amun mega gapan dup iamopen diamon. Dupiamone amba pa nagirewa Pita wam upi den ap mepewanumot wane.

11Pita mek tani oisewa wan

1 Ian ugupe nagirewa God nop mega den anu tumaseneoisewa Iesu watu enamot megawa amba anu tumat tainenagirewa at Diudia gapan oisewa ame anune. 2 MenanPita Ierusalem aeni. Ap mepe epimu tum aramon anutumat taine nagirewa Pita diguran anega wane, 3 “Ge ageapan epimu tum ya aramoni nagire ame tanamo pa mugagwanap taba den naan!” 4 Pita tavewa di wan dim dim

Page 40: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 11:5 40 Gutut 11:16taiwandini venat musiwanumune ame oisewa ere anegawadidiamon,

5 “Ne pa sewa Diopa gwanap mup taingina, ame gapanbet inan yawan. Ne yawana ame wan dim dim bawareda wanup mini pepeta kimani en memegamene, viseniame ginewa degede den enuanene. Visiwandin ne ambawanigena arewa gapan tauen. 6 Ne gwanewa yangut tanyawana ameman tap puawa gine ugup ugup, ame wariwage mokare den gine ugup ugup amba nenip gine ugupugup wanumone yawamon. 7Kiman gapan nop da inanaptaueni anega anun, ‘Pita, ao yon, gut na.’ 8Ne gare anegawadian, ‘Ayop, ame umap uon! Ne antaba koeragewa ianugupe nagiremugawa iup gega topait tapena tawamenanne ya nainawa.’ 9Nop sia kimani taueni anega wan, ‘Godtaba waenapan dim dim da kakae diamoni ge koerage yadia.’ 10Mame koni yampo venaseni amba wanup ame enewabore ewagai kiman sia dot aen.

11 Wanup kimani sia dot aeni gapan, apan yampoa pasewa Sisaria gapan nenan watu enamone ne pa ambaganwanigena ap mepe tauane. 12 Mu Diu uon, go ian ugupenagirewa. Ne gego ya anupen menan, God Guewa anegawadianegen, ‘Tap ya anu mu den di tanam ak.’ Pa DiopaIesu anu tumat nagirewa nani yamu daiton mame neden tanam aneton. Anetoni pa sewa Sisaria tauatonamba Konilias pa mega iravi unugeton. 13Unuk anetoni,Konilias gutut mega wadianen. Anea da pa mega tauenime yaven. Anea anega wadien, ‘Sep nagire ame paDiopa watu enamo, apan Saimon ame yaua dawa Pita nauonamop. 14Menop enanwa tauepi ame gamup e ge dugupegawa den iragi inak warai.’

15 Ne tauan nop ere watapan waingina gapan, GuewaWoup Seniwa nu potanup taueni ap umap Diu uon goian ugupe nagirewa potamup den tauen. 16 Ame gapanne Iesu namu wadianeni anu awan, me anega wadianen,

Page 41: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 11:17 41 Gutut 11:26‘Dion waenapan kaum gapan dup iamon, go e GuewaWoup Seniwa gapan dup iai.’ 17God yan garaet ta nunenimini ame gine daiton ian ugupewa munen. Ne God naomega anenen watanain, ame umap uon!” Pita ap anegawan.

18 Mu Pita gutut mega anune gapan imumu entanenamba aigap sia ya diguran go God wa atonasene anegawane, “Tavewa di, God ian ugupe nagirewa koewa mugaveta veta imumu entanepen inak ewake warapen menanneginewa tun!”

Iesu dugup mega nagirewa pa Antiok gapan19Muapan Sitiven toguranewamewa gapan Iesu dugup

mega nagirewa ta koeragam muman at at punanan watamon. Amone upi at Ponisia, Saiparas, amba pa Antiokden tauan Iesu oisewa Diu nagirewa mugenat wadiamwanumun, ian ugupe nagire den yawadidiamwanumune.

20 Go upi at Saiparas ge at Sairini Iesu anu tumasinenagirewa punanan wat amone pa Antiok tauan Ayopnuga Iesu Keriso oisewa Diu uon go ugupe nagirewaden wadidiamon. 21 God aro mega muneni gapan wae-napan aruga nop muga anu tumasen, Ayop nuga Iesuinap imumu entanen. 22 Pa Antiok nagirewa imumuentanene oisewa Iesu dugup mega pa Ierusalem nagireanunemenan apan Banabasmu inamupwatu enane. 23PaAntiok taueni, God waenapan wat aipakam mumiwandinyaveni menan aton anun. Amba Banabas mu iragi dadakmunen anega wadiamon, “Ayop Iesu inap imuya potayairagi gapan di wat nasiwaniampen, nop mega wariwa-nian.” 24 Banabas me apan kakae anu tumat ge GuewaWoup Seniwame potap no dotouen amba waenapan pauaarugataet Ayop inap naumo aen.

25 Amba apan Banabas, Sol yoa tapen menan at Tasasaen. 26 Yaveniwa, me wat nau pa Antiok ewagai onen.

Page 42: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 11:27 42 Gutut 12:4Banabas ge Sol, ap mepe dere, en daiton gapan Iesudugup mega nagirewa den wanumon amba waenapanaruga wadidiamon. At Antiok gapan Iesu dugup meganagirewa namu yaua Kuristian diamon.

27 Wam mame gapan, God no oise waine nagirewa upipa Ierusalem gapan pa Antiok amone. 28 Apan ap meda yaua Agabas. Me ao yone amba God Guewa aroewagapan evi venasepen noa namu anega wan, “Wankakaobaware da konintu at at iravi tau aeta.” (Wankakaomame venaseni Rom nagirewa ayopewa Kolodias ayop tawandeni wamewa gapan tauen.) 29 Nop evi venasepennamuwanimenan, Antiok Iesu dugupmega nagirewa agomuk anut muga muga gapan moni bongamen, at Diudiagapan inine nagirewa garaet munat anun. 30 Ap menan,Antiok Iesu dugup mega nagirewa mame di tane, monibongamene Banabas ge Sol munane amba Diudia Iesudugup mega namu yo yo nagirewa munapen menan mutam amone.

12Ayop Erot apan Diemis tone boen

1Wam ame gapan ayop Erot Iesu dugupmega nagirewaupi wa koeragam mumen. 2Me wani gapan ita nagirewaDion tasewa Diemis waran tuma engurane boen. 3 Erotap tani gapan, Diu nagirewa aton anune, me ap yavenimenan itamega nagirewa Pita to warapen diamon. Mametane wamewa ame Taba Buredi Tutut Ya Waini Baripewagapan, yaua dawa ame Paina Yamaseni Baripewa. 4 Itanagirewa Pita waran gwat nokap baraen. Ap mepe itanagirewa i degede tomagen apan degede yon ge yon amonPita amase taiwanumune. Paina Yamaseni Baripewatugup uon tapi ewap, ayop Erot Pita ware aroga baraepDiu nagire togurapen menan munat anun.

Page 43: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 12:5 43 Gutut 12:12

5 Ap menan Pita wat nasen gwat noke gapan di wandeen, go Iesu anu tumasine nagirewa Pita menan wam wammup dandamunagaet God inap waiwanumun.

Pita gwat nokap tau aen6 Mum ame woup sepiwa gapan, ayop Erot Pita Diu

nagire munat anun. Go muma Pita God Paewa tonanayonine apan dere yaumakamup aup iniwandin. Damikkaimake dena gapan naniwa yamu yamune ita nagirewananimu den panamone amba gwat noke tonanewa GodPaewa tonana yonine nagirewa upi ap mepe amat tai-wanumune. 7Wanumonemenawaet ununke uon da, Ayopanea mega taue ap mepe yonen, amba ganasewa gwatnoke en ganatamen. Anea Pita onewa gapan to kandaseamba anega dien, “Serarat, ao yon.”

Wani boge Pita nanip damik panane butut batat wageamone. 8 Anea Pita sia dien, “Pusiga okome en, wanupgega den pan.” Pita ame tani anea sia wan, “Wanup gegaaigapewadenwat en ewanap onak.” 9Pita gwat noke ae vetaue anea ewap aen. Anea anenen taiwandini, Pita me daya anu aven, anuni me bet ine yaviwandat anun. 10Tonanamase taine nagirewa garawat garawat amone amba uiwatonan intanigaet gware denawa ame watapane pa sewaarige gapan amon. Tonan amemek ingane watap munen,amba mu tauan gwat noke paewa garip tau amone. Muneginaet vit amuiwanumune gapan anea ame boge Pitaae ve oagaen.

11Oageni, Pita mek di anu anega wan, “Endi Iesu nenantani tavewa di ne gwat noke garip tauan, bet ininemini dauon. Ayop Iesu anea da watu enen papat nega tan. AyopErot aromegawa ambaDiunagirewa inanap tat anune denne ya yawapen menan anea ta warit nimanegen.” 12Wamame Pita anu avenimenanmeDion, yaua dawaMak inewa

Page 44: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 12:13 44 Gutut 12:20Meri pa mega aen. Pa ame gapan waenapan arugataettobot tan Pita menan God inap mup waiwanumun.

13 Pita tonana ken ken toiwandini, amba nao waenewada yauaRoda tonanwatapapenmenan tauen. 14Taue, Pitanoa ire anu daramuwan, aton tanwaenapanwadiamopenmenan entane use sia aen go tonan yawatapen. Me anegawadiamon, “Pita tonana yoniwan!” 15 Anune go manegawane, “Ge iaga bambamaen waingi!” Go waen nop megatavewa menan aigap aigap wa ge wa di taiwandin. Menanpa nagirewa anega wan, “Apan tonanawa, Pita uon, goame anea mega kwayup tainiwa tauen taiwan.”

16 Go Pita tonana ken ken nonongataet di toiwandin,menanmu tonanwatapan yawane nomu i kapwan. 17Pitamu nop ae veapen menan naniwa gapan ta ewamonamba Ayop anenen ta gwat nokap nau tau aeni oisewawadiamon. Amba me anega wan, “Diemis ge Iesu anutumasine nagirewa den oit ma wadiamon.” Pita ap waniboge ae vemo at da aen.

18 Inane woup seni, gwat noke amase taine nagirewaPita gwat nokap dim da anenen tani menan anu wara-masen amba yoa at at iragi taitamen. 19 Ayop Erot Pitayoa taiwanumampen menan diamon. Mu yoa tain en daya di yawane gapan Erot gwat noke amase taine nagirewasingui arugataet wayawamo amba mu gurep borit wapenmenan wan.

Amba Erot Diudia ae ve pa Sisaria taue wanden, wamkoni otu da ap mepe wanden.

Ayop Erot boen20 Wam ame den Erot pa Taya ge pa Saidon nagirewa

inamup gari gangan naen menan ian ame iame Erot yavebaigan tapen menan amon. Tauane namu Erot pa megakwayup taini ayopewa yaua Balastas evenan tan ambaimuawaren. Ap tane amba ayop Erot namup tauan baigan

Page 45: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 12:21 45 Gutut 13:4tapen menan singuiasene, iwa taba muga Erot egak megagapan wariwanumune menan.

21 Menan Ayop Erot baigan tapen wamewa om enunigapan, ayop wanupewa mega wat ene amba ayop watatmega gagap ae wande waenapan inamup opata wan.22Opata wani gapan waenapan kaimakaet ve anega wane,“Anun, god da inanup waiwan, apan umanup mini dauon!” 23 Ame gine tutup Ayop anea mega Erot to baimengearen amba motamot posewa na ugunagene boge boen,iwa me God ya wa atonasen amba waenapanme Godminiwa taragasiwanumune me ya watanamon.

24 Go God nop mega yaugai di senare tau aen. 25Wamame Banabas ge Sol ap muga Ierusalem amo tauan siaentan onamone apan Dion Mak den tanam amon.

13Banabas ge Sol watu enamone amon

1At pa Antiok gapan, Iesu dugupmega nagirewa gapan,upi wadiamot nagirewa amba upi God oise opata wainenagirewa. Upi mu yaumua mame, Banabas, Simion yauadawa Epi Pumpuniwa apanewa, Lusias at Sairini apanewage apan Manaen ayop Erot gwep mega daitonawa, ambaSol. 2 Antiok Iesu dugup mega nagirewa God menantaba virip tan amba God wa taragasiwanumune gapan,Guewa Woup Seniwa anega diamon, “Ne Banabas ge Solom enumon, nao munat anuna menan, mu nugut manenan.”

3 Ap menan mu taba virip tane amba mup gapannanimu iamup sean Banabas ge Sol watu enamone amon.

At Saiparas gapan4 Apan dere ame, Guewa Woup Seniwa negin muga ta

watu enamoni menan mu vit amone at Selusia tauan apmepe kabumgagapdotouan, puiman topaneni at Saiparas

Page 46: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 13:5 46 Gutut 13:14amon. 5 At ame gapan pa sewa yaua Salamis tauane, Diunagirewa opata waine pa muga muga gwanap God nopmega opata wadidiamon. Dion Mak mu den ap mepe agomuga taiwandin.

6 Puiman topaneni ame ikukuk pa pa iravi daio amonamba pa Papos tauan. Ap mepe Diu nuat apane yaua Ba-Iesu tautanane (ian Gurik noa gapan Elimas diane). MeGod nop mega tave uon waini apanewa. 7 Ba-Iesu at ameayop mugawa yaua Sogias Polas evenewa. Sogias me anutapanemenan Banabas ge Sol inewa onamo God nopmegawadiapenmenan nopwatu enen. 8Go nuat apane Ba-Iesu,watanamon. Me ayop mega Polas Iesu oisewa ya anupenmenan watanen.

9 Ap menan Sol, yaua dawa Pol, Guewa Woup Seniwapotap no dotoueni gapan, Elimas kem kem ase yave10 amba anega diguren, “Ge Seitan umapewa di! Ge inakkakaewa anavi megawa. Koewa ugup ugup ge potagap nodotouen amba pot pot waenapan wababayan mumingi.11 Menan wapena anu, endi Ayop Iesu aroewa gapanyamaga boraseta amba wam animpo gapan ge yangut siaya tai, wam ganasewa da ya di yawai.”

Ap wani gine tutup sisip taue me yamewa aomaumasen, amba me orup da nanip wat nau amopen menanmomak anuiwandin. 12 Wam ame dim da venasen piupAyop mugawa, Sogias Polas yaveni amba anu tumat tanden no kap wan, iwa God oisewa anuni menan.

At Pisidia pa Antiok amon13 At Papos gapan, Pol evene waiwa tanamo kabum

gagap at Pampilia gapan pa sewa Poga tauane. Ap mepeDionMak ae vemo ewagai pa Ierusalem sia aen. 14Pa Pogave use amone at Pisidia gapan pa yaua Antiok Diu purabawarewa wamewa gapan tauan. Ap menan Diu opatawaine paewa unuk amon ae wanumon.

Page 47: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 13:15 47 Gutut 13:2315 Apan Mosis iup namua seni ogewa amba wataget

God no oise waiwanumune seane ogewa den batnagen.Uon tani ewap, pa ame kwayup taine nagirewa Polge Banabas singui wayawamon, “Tatan anega, waena-pan dadak diamo diamo guturewa da inayap wandepiame wane umap di.” 16 Pol yone, waenapan nop aeveapen menan naniwa wadave amba anega wadiamon,“At Isurero waene apanewa amba e ian ugupe nagirewada God wa taragasianawa, nop nega neman guran anun!17 Nu at Isurero nagirewa God nuga omayan baewa atIdip wanumone gapan God om enumon amba Idip gapannaewa muga aruga tan. Mu aruga tane amba God aromega gapan at Idip gapan naumo tau aen. 18 Tau amone,en apanedere (40) at kaimewagapan iniwanumunekoewataiwanumune go God imu pose inamup ae bigaren. 19 AtKeina gapan God ian ugup ugupe nagirewa nani yamudere gut momak mumeni amba waenapan mega Isureronagirewa at Keina munen yon borane. 20Mame tani aenienewa iragi 450 gwanap venasen.

Mame ewap, wa tamanam mumine nagirewa Godom enumoni Isurero nagirewa kwayup tamopen menanmunen. Ap aeni, God no oise waini apanewa Samuerowam mega tauen. 21 Samuero wam mega gapan, omayanbaewa ayop muga bawarewa da endawapen mupe wane,menan God apan Kis otua Sol munen. Sol dugup megayaua Bendiman apanewa, me Ayop en apane dere (40) tawande en. 22Watageta apane Sol ayop taiwandini go eviamba God wa totnagen amba apan Devit ayop muga tan.Devit oisewa God manega wan, ‘Apan Diesi otua Devit neyao tanana ame nek bumaganapewa. Me evi amba wandim dim ne tat anuina me tata.’

23 Apan Devit ani sibabasi megawa ame God nunan waagiaseni apane ge wat inakam nugawa, ame Iesu, God

Page 48: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 13:24 48 Gutut 13:32-33om enuni ware tauen. 24 Iesu tauapen tani namup, apanDion waenapan at Isurero nagirewa iragi vetavet tapenopataewa wa amba dup iamuiwandin. 25 Dion nao megauon tapen taiwandini gapan waenapan inamup singuianega wayawamon, ‘Ne da anu nimanek wanin? Apanamase taiana ne uon. Go anun, ewanap apan bawarewada taueta go ne bawarewa uon. Ne ago otua ayop megapusi okomewa vesini mini ne ap wat agoaset anun go neumanap uon.’

26 Tatan gwanin, Eibaraam otu tasinewa, amba ianugupe God wa taragasiana nagirewa, wapena anun, Iesuinak ewakewa nunat wani oise kakaewa mame inanuptauen. 27 Ierusalem wanumuine nagirewa mu arita mu-gawa den, nu inak nunini apanewa Iesu irewa ya yaoanu kakayasene. Pot pot pura bawarewa gapan gapanwataget God no oise waiwanumune nagire seane ogewabatnagiwanumune go ya anu awane. Apmenan Iesu boepioisewawataget God nopmega namua gapan seane tavewatauapen menan Iesu togurapen wan.” Pol ap anega wan.

28 Pol opata mega sia waiwandin, “Iesu koewa megada ya tanan go mu di boet anun amba Ayop Pailat inapanega wane, ‘Ge togura boep.’ 29Ugup ugup iravi watagetGod no oise namua gapan seane taitamene gapan Iesuetua oma korosi gapan aoma wa totnagen vitan amba watamon dagupa baraen. 30 Go God wan Iesu inakae sia yonwanden. 31 Iesu inakae sia yon wandeni gapan, at Galilipa Ierusalem tanam amone nagirewa wam aruga inamupvenasiwandin yaviwanumun. Waenapan ameme endi atIsurero nagirewa yawane oisewa wadidiam wanum.

32-33 Menan, nu endi God oise kakaewa ame wadiaivin.Oit ame God omayan bae nagirewa munat wa agiat mu-meni nu mu naewa muga inanup tauen. Me wat inakamnimanini apanewa munapen menan manega wa agiat

Page 49: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 13:34 49 Gutut 13:41mumeni ta munen, ‘Iesu boepi ne wapen inakae sia yonwandeta.’ Ok da sia buka namua yaua Sam paup derewagapan God Iesu menan anuni oisewa anega sen,Ge ne otunawa, amba endi ne ge mamaga entan nima-

negeta.34Amba nop da sia buka namua gapan seane ame gapan

God tavewa di wan Iesu bop gapan inakae sia yonwanden,go etua ya puakaeta. Ok ap anega sean, God anega wan,Watageta apanewa Devit wat aipakam,ge kiman kakae guragut nega me wanapen menan,wa agiasena ame iravi tavewa mega di e enain.

35 Ap menan ok da sia, buka Sam gapan, aroga Iesu wataipakam mega menan anega sean,Nao nega taini apanewa etua ya puakaepen menan dian.

36 Nop ame God wani Devit menan ya wan iwa Devitwam mega gapan God dim da anuni taitameni amba meboen. Boeni omae baewa den tune etua puakaen. 37 GoGod wan Iesu ao yon wandeni etua ya puakaen.

38-39 Ap menan, waenapan negawa, nop mame di anukakayasen ame God Iesu gamup koewa nuga anu aeveapen oisewa opata gapan wadidiaivin. Wataget apanMosis iup namu seni gapan koewa nuga garewa ya musengo Iesu anu tumasetoni menan God koewa nuga watmusen. 40 God oise waiwanumune nagirewa wane ameinayap tauepi tawa menan amat ek ingane di tan. Muanega wan,41 Yawan, e nipep waiana, wapena anun.E God aroewa yawane no i kap wap,amba tavewa da ya yawai go mondi borit wai,iwa ne wan dim dim da baware di tapen taivin,go e ya anu tumat tai.Apan da ne tana oisewa wadiaepi,go den e ya anu tumat tai.”

Page 50: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 13:42 50 Gutut 13:5042 Pol opata mega uon tani, Banabas dere Diu nagirewa

opata waine paewa ae vean tau amuiwanumune gapanDiu ge ian ugupe nagirewa da God wa taragasine anegawan, “Wam pura bawarewa utat sia onaen nop ame siawadianen.” 43Wam ame waenapan to iamen wanumoneyap marimen amon, Diu nagirewa amba Diu uoni goDiu guegue muga taine nagirewa aruga Pol ge Banabasewamup amon. Menan Iesu watu enamot megawa dereame waenapan God garaet mega gapan wanumopenmenan aigap wadidiamon.

Diu nagirewa Iesu oisewa tanda anun44 Pura ame use aigapewa pa sewa ame gapan iragi

tobot tan iamen, Ayop nop mega anut wan tauan. 45Wamame Diu nagire to iam baware ame yawane da di anukoeam mumane ap menan Pol dim da waiwandini munipep waiwanumun. 46 Go Pol ge Banabas tumban amuyonan nop aigap sia kaimakaet anega diamon, “God nopmega e inayap namu wadiaeton go e inak yaibobot tan-dayaseana menan watananean, ap menan nu endi ianugupe, Diu uoni nagirewa ane wadiamoit. 47 Iwa Godanega dianeni,Ne Diu uon go ian ugupe nagire ganat mugawa entan

imaena,menan waenapan at at iravi inak yaibobot nega warain.”Ap anega diamon. 48 Ian ugupe nagirewa Pol nop megaame anune menan aton anun God nop mega ao waran.Amba da da inak yaibobot warapen menan God ganganatmumeni nop mega anu tumasen.

49 God nop mega at ame iragi seset wa tau aen.50 Go Diu nagirewa tanda anun menan God menan tainewaen bawarewamugawa amba apan bawarewamuga den,anan datnak muman. Mu Pol ge Banabas wa koeragammumapen menan anan datnagene, amba mu at muga

Page 51: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 13:51 51 Gutut 14:7ae ve amopen menan upa oimone. 51 Menan waenapankoewa ae bat munapen menan Pol ge Banabas pusimuatabobo toninigamen ae vean amon pa Aikoniam tauan.52 Go Iesu dugup mega nagirewa pa Antiok gapan atonbaware anun amba Guewa Woup Seni potamup bararaenden aro muniwandin.

14At Aikoniam gapan opata wan

1 At Aikoniam tauane amba Pol ge Banabas Diu na-girewa opatawaine paewaunuk amon. Apmepemuopatakakae di waiwanumune menan ame Diu amba ian ugupenagirewa paua muga arugataet anu tumasene. 2Go namuvenaseni ap umap sia venasen, Diu nagirewa upinamu dada nop ya anu tumasene ame ian ugupe nagirewa anandatnak muman. Amba Iesu dugup megawa nagirewa nopeboewa diamone.

3 Go Pol ge Banabas wam nononga ap mepe wanumon.Ayop oisewa epara tan wadidiam wanumun. Mu opatamuga tavewa di ewamopen menan God garaet aro megamuneni gapan kiman yo paua mega ugup ugup taiwanu-mun.

4 Menan waenapan pa sewa ame gapanawa seu enun,upi Diu nagire arige yonan amba upinamu Iesu watuenamot gambenamu yonane. 5 Amba upi ian ugupenagirewa ge Diu nagire, bawarewa muga den, Iesu watuenamotmegawa dere ta koeragammumapen amba gwaraguramopen anun.

6Gomu oit ame anune gapan tap serarat at Laekonia pasewa Listura ge mainepewa at sewa Dobi den tauan ambaat ame ikukuk amon. 7 Ap mepe mu oise kakaewa opatagapan di wadidiam wanumun.

Pa sewa Listura ge pa Dobi gapan

Page 52: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 14:8 52 Gutut 14:178 Pa Listura gapan pusi waberugaseni apanewa da ap

mepe wande en, anega da inewa potap da ap anegayanen, ap den ya ainiwa. 9 Me neman gure Pol nopwaiwandini ame anuiwandin. Pol kem kem apan ameasenagaet yavemanega anun, apanmame inakaepenmenanu tumasiwan. 10 Ap menan Pol me inap kaimakaet veanega wan, “Pusigap amu, ao yon!” Wani pusi koe taniapanewa karapun doren amba ap erewa mega aen.

11 Pa nagirewa Pol dim da tani yawane menan mu nopmuga Laekonia gapan vewan, “God nuga deremame apanvenat mutan tauan!” 12 Menan Banabas mu god mugaaritawa yaua Sus diane amba Pol mu opata waini godmuga yaua Omis dian.

13 God muga Sus mup paewa pa sewa sin garip maineptune wanden. Sus pirisi mugawa, ae man kao ge raremaben wat sin tonanewa tauen, iwa me amba waenapan yangaraet muga Iesu watu enamot megawa dere munat anutaiwanumune.

14 Go wam ame Pol ge Banabas mu dim da tat wantaiwanumune oise anune, menan mu wanup aigapewamuga benagen amba to iam ame berip ve wa ge waserarat amon anega diamon, 15“Waenapan, ma iwa dimentaiwanin? Nu apan iragen e umayap di! Nu Iesu oisekakaewa wadiaepen menan tauaton ame gapan e naniapgwat kaitayana god eboewa egawa ame ae veapen. Go Godtavewa kabani wandiniwa, piup kiman puiman gagapeden wan venat mutanewa, me anu tumat tapen menanimuya inap entanan!

16 Wataget oniwandini piup nagirewa muk anut mu-gawa taiwanumune go God ya watanamon. 17Go me inaktat megawa aroga di wande en ameme wat aipakammegatauiwandini nu yavintoni gapan anuivin me wandia. Wataipakam mega ame wam gapan ugin watu eniniwa, amba

Page 53: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 14:18 53 Gutut 14:26taba gine ugup ugup wam muga muga gapan yaniwanu-mat diamuiwan. Taba nuga nuniniwa den potanu atonnuniwan.” 18 Go nop mame Pol wani amba Banabas derewatanamot anun go waenapan sia man gura munat anun.

19Ma ewap, Diu nagirewa upi at Pisidia pa sewa Antiokge pa sewa Aikoniam gapan den tauan amba to iam amenanam mumane. Menan mu Pol gwara ton okokok pagarip warup tau amon, anune me boet anun. 20 GoIesu anu tumasine nagirewa Pol inap tauan me enpananegapanmeaoyonwande ewagai pa sewa Listura aen. Inanewoup sen Banabas dere amon pa sewa Dobi tauan.

At Siria pa Antiok entan onamon21 Mu pa sewa Dobi gapan Iesu oit mega kakaewa

wadidiamone waenapan aruga anu tumat tane. AmbaPol ge Banabas ewagai sia amon, pa Listura tau amon, paAikoniam tau amon, amba at Pisidia gapan pa sewaAntioktauan. 22 Mu Iesu dugup mega nagirewa aro munanamba dadak diamone nop tavewa gapan anu tumat ta diwanumopen menan. Den mu anega wane, “God toemumega gwanap anepen menan itan bagu sisi ugup ugupnamu yao anuit.” 23 Iesu dugup mega pa pa gapan namuyoyo nagirewa om enumone dugup daiton daiton amattapen semone. God menan taba virip tan mup wanamba namu yoyo nagirewa ame Ayop inap asenagaet dimunane, iwa mu da da anu dao mumine nagirewa.

24 Amba at Pisidia tau amone ewape at Pampilia tauan.25 Ap mepe mu Iesu oisewa pa Poga gapan opata wadia-mone ae vean at Atalia vit amon. 26PaAtalia gapan kabumgagap ewagai at Antiok sia amon. Namu Antiok gapanmu erewa gapan God nao warapen menan Iesu dugupmega nagirewa mup gapan wat aipakam mumeni anegawan, “Maman God, apan mame kwayup tam.” Ap anega

Page 54: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 14:27 54 Gutut 15:4mup wane boge amon, sia entan onamone, nao munanetaitamen.

27 Pa Antiok tauane, mu Iesu dugup mega nagirewairavi iamepen menan wan. Iesu dugup mega nagirewairavi todagonen gapan God mu gamumup dim da taniamba ian ugupe Iesu anu tumat neginewa watap munenioisewa wadidiamon. 28Amba mu ap mepe Iesu anu tuma-sine nagirewa den tanamon wam nononga di wanumon.

15Pa Ierusalem gapan Iesu dugup kansoro nagirewa tat mu-

gawa1 Wam ameme at Diudia Iesu anu tumat tane nagirewa

upi at Antiok vit onamon amba at Antiok Iesu dugupmeganagirewa anega diamon, “Mosis iup God inap wareni amemenan apan epiwa paua tum ya tapiwa God inak ewakewaya waneta.” 2 Pol ge Banabas ap mepe den. Ap menanmu yone Diudia nagirewa den notatae aritavet wane. Apwane menan Antiok Iesu dugup mega nagirewa Pol, geBanabas amba upi den om enumone pa Ierusalem dotamopen menan. Ierusalem gapan mu Iesu watu enamotmegawa ge Ierusalem Iesu dugup mega kwayup tamuinenagirewa den epiwa tum arini noa wayawamopen menanamoin.

3 Iesu dugup mega nagirewa watu enamone. Amba mupa Ierusalem amuinewa neginaet at Ponisia ge at Sameriatau ge tau amon. Diu uon go ian ugupe nagirewa imumuGod inap entanene oisewa Iesu dugup mega nagirewa apmepe wanumuine wadidiam amon. Gutut mame wanegapan Iesu dugupmega nagirewa iravi aton aigap di anun.4 Mu pa Ierusalem tauane gapan, Iesu dugup mega na-girewa, Iesu watu enamot mega nagirewa amba kwayuptamuine nagirewa den waupamon. Pol ge Banabas Goddim dim iragi mu gamumup tani oisewa wadidiamon.

Page 55: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 15:5 55 Gutut 15:145 Go Parisi dugup muga upi Iesu anu tumasine nagirewayonan anega wane, “Ian ugupe nagirewa epimu tum ditap amba Mosis iup namu se wani ayamase tap.” 6 Amewane menan Iesu watu enamot mega nagirewa ge dugupkwayup tamuine nagirewa iamen.

Pita opata wan7 Nop nonongataet wayao seyao taiwanumune ewap,

Pita ao yon wande amba nop anega wadiamon, “Tatangwanin, e anuyan watagentuk di God e yaumakayap omenunegen ame ian ugupe ne non utap Iesu Oise Kakaewaanupi amba anu tumat tain. 8God waenapan iravi imumuanuitamini apanewa menan ian ugupe nagirewa, Diuuoni, evenan tat anun. Ap menan Guewa Woup Seniwanu nuneni ap umap denmunen. 9Me yamap nu iravi ginedaiton apmenan ian ugupe nagirewa Iesu anu tumat tanemenan God mu koewa muga anu ae ven.

10 Ap menan endi iwa dimen God pusip warup yavi-wanin? Iup nuga itaniwa nu omayan baewa amba nuden kwayupe ya taintoni iwa itan baware iragen. Iwadimen Iesu anu tumat taine nagirewa itan ame onemupseait? 11 Ame umap uon, ya seait iwa nu God Ayop Iesugaraet nuneni gapan wat inakam nimanen, ap mini ianugupe nagirewa mu den ap anega.” 12 Ap wani, Polge Banabas yonane God ian ugupe munan yo ge kimanpaua baware ugup ugup anenenmu gamumup taiwandinioisewa wadidiamon, menan to iamene nagirewa iravi nouon wanumon, neman guran anuiwanumun.

Diemis opata wan13 Mu nop wane uon tani ewap, apan Diemis anega

wadiamon, “Tatan gwanin, nop wapena anun. 14 Oitameme Saimon Pita gaset wadianen anenen da God namuanut mega to ewamoni ame ian ugupe nagirewa yau-makamup upi tambumopwaenapanmegawa entanamon.

Page 56: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 15:15 56 Gutut 15:2315 Saimon wani ame tavewa di iwa wataget God no oisewaiwanumune nagirewa nopmame den anega seane, Godanega wan,16Mame ewap ne sia tauain,amba Devit toemu mega ta koeragamene,ne to bongamep inak munain.Pa sewa wabenagene, ne sia tuin.17 Ap tapena gapan, waenapan iravi, piup gapan,inanap tauain, Diu uoni ian ugupe nagirewa den tauain,iwa mu ne waenapan negawa gaset diamona menan.18 Ne ayop di, namu wadiaena evi taueta.God ap anega wan.”

19 Ap menan, Diemis aigap sia wadiamon, “Ne anuing-ina mam, ian ugupe imumu God inap entanene nagirewanu kaimakaet wat itan da ya munat. 20 Go manega okinamup enu wadiamoit, ame nanimup god eboewa guewakaitane ameme antaba irine god muga munapen ametabaewa ya nap. Amba waen ge apan wainan gogo yatap. Amba man mege wat imokaminewa ya nap. Ambadeniwa da ya nap. 21 Iup mame ian ugupe nagirewaasik tane iwa en arugataet gapan Mosis iup mega Diupura bawarewa gapan batnaginewa amba pa da da gapanwadidiamuinewa menan mu anune.” Diemis ap anegawadiamon.

Wat tamanam mumane ogewa watu enan22 Ap menan Iesu watu enamot mega nagirewa, dugup

kwayup tamuine nagirewa amba Iesu anu tumasine na-girewa iragi den nop panane apan mugawa wa watuenamop, Pol ge Banabas tanamo pa Antiok amot wan. Apwane apan Diudes, yaua da Basabas amba apan Sailas muden watu enamon. Iesu anu tumat nagirewa apan deremame virimu tainewa. 23Mu den ok manega watu enan,

Page 57: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 15:24 57 Gutut 15:29Kaewa kaewa tatan gwaninua ian ugupe Iesu anut tu-

masiana nagirewa,pa Antiok, Siria amba at Silisia gapan iniwanin.Nu Iesu watu enamot megawa amba Ierusalem dugup

mega,kwayup taintoni nagirewa den gaun inayap waivin.24Nu anuton apan ame upimapa inanup tau onamone aro

da ya munaton,amba am dauro taen, opata muga wane iae guine wa

koeamene.25 Ap menan nu iragi iametoni amba imunu daiton

manega anuton.Apan dere nu potanup watu enamoton. Apan dere,ame evenan wainu kakaewa, ame Banabas ge Pol,tanam inayap onamot waton. 26 Banabas ge Pol,nu ayop nuga Iesu menan, nao taine ge bop tawa ya

anuine,apane waiwa.27 Potanup amuine apan dere ame Diudes ge Sailas,mu nu dim da ok gapan seatoniwa nop gapan,sia aigap di wadiain.28 God Guewa Woup Seniwa nu den imunu daiton gapan,iup itan mega da e oneyap ya seapen menan anutoni,go nop mame megenat ayamase tapen,29Waenapan nanimup god eboewa guewa kaitane,ameme antaba irine god muga munapen ame tabaewa ya

nane.Amba man deniwa ya nane.Amba man mege wat imokaminewa ya nane.Amba waen ge apan wainan gogo ya tane.Koewa mame iragi ya taiwaniampinawa ame e kakae di

tai.Nop otu nuga mame uon tan. Gaun inayap waianit.Mu ok ap anega watu enan.

Page 58: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 15:30 58 Gutut 15:4130Oitwat amone nagire pa Antiok tauane. AmbaAntiok

Iesu dugup mega nagirewa ok ame munan. 31 Dadaknopewa ame ok gwanap wane waenapan iravi nop bibi-gawa anune aton baware tan. 32 Diudes ge Sailas muden God oise wainewa, menan tase gwani dadak muneparitavet amun imumu to kimepen menan wam nonongawadidiamon wanumun.

33 Wam nononga wanumone amba pa Antiok Iesudugupmega nagirewa baigane den watu enamone ewagaiIerusalem sia amon. 34Go apan Sailas ya aet anuni menanap mepe wanden. 35 Amba Pol ge Banabas pa Antiokgapan di wanumon, apmepemu upinamu aruga den ayopnopewa gapan di wadidiam wanumun.

Pol ge Banabas dum marimen amon36 Wam da Pol Banabas anega wadien, “Pa sewa

sewa daio nu namu ane wadidiamotoni mu anenen tai-wanumune anupen menan ewagai sia daio inamup aneyawamopen.” 37 Banabas apan Dion Mak den aet anun.38 Go Pol Dion Mak ya aet anun iwa wata pa Pampiliatauane gapan me yone ae vemo ewagai pa Antiok aenimenan.

39 Ame menan Pol ge Banabas Dion Mak aigap noyamnotatae warane amba dummarimen amon. Banabas DionMakdenkabumgagap at Saiparas amon. 40AmbaPol apanSailas om enu. Amba Antiok Iesu dugup mega nagirewaPol ge Sailas munan mup wane, God kwayupe gapan wataipakammumane amba Pol ge Sailas tau amon. 41Amoneat Siria ge Silisia tau ge tau amone, Iesu dugup megawawadidiamone anun imumu wat kaimagamepen aroewamuniwanumun.

16Apan Timoti Pol ge Sailas intum tamon

Page 59: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 16:1 59 Gutut 16:101 Apan Pol, Sailas den, pa Dobi tauan amon amba pa

Listura tauan. Iesu wadiamot apane da yaua Timoti apmepe iniwandin. Timoti inewa Diu waen da Iesu anutumat taini waenewa, go me mamewa ian Gurik apaneda. 2 Iesu dugup mega nagirewa, pa Listura ge Aikoniamgapan, Timoti kakaewa taini oise tarage wane. 3 Pol imupme denwat nau daio aet anun. Go at Aikoniam ame gapanDiu nagirewa aruga wanumon amba Timoti mamewa ianGurik apanewa mu asigimup. Ap menan Diu nagirewaaton anupen menan God paua mega Timoti epiwa tumtan.

4 Mu pa sewa sewa tau ge tau amone, pa IerusalemIesu watu enamot megawa amba dugup kwayup tamuinenagirewa iam iam gapan ok seane ame tavewa anu tapenmenan,muapmuga gapan, waenapan iraviwadidiamone.5Ap tanemenan at iravi gapan Iesu dugupmega nagirewawat kaimagam muman ap menan Iesu anu tumat tanenagirewa paua muga kai ware aigap aen.

Pol Masedonia apane da bet ine yaven6 Pol ge evene wai den at Pirigia ge Galesia tau ge tau

amon iwa me at Eisia paua mega gapan opata ya wapenmenan Guewa Woup Seniwa mu watanamon. 7 Wamame mu Misia paup tanatan mega tauane amba at Bi-tinia gwanap unumopen tayawane go Iesu Guewa muwatanamon. 8 Watanamoni menan mu at Misia maineptau amone vitan pa Toroas puiman etop tauane.

9 Mum ame gapan Pol bet ine yaveni at Masedoniaapanewa yone inapmup anega waiwandini, “Paina yamatonaen at Masedonia tauan amba wat agoat nimanen.”10 Pol bet ine yaveni ewap, nu at Masedonia anet anutoniwa God Oise Kakaewa mu wadidiamopen menan dianenianuton.

Pa sewa Pilipai gapan waen Lidia imua entan tan

Page 60: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 16:11 60 Gutut 16:1811 Nu pa Toroas gapan kabum gagap dotouat tamana

anetoni pa Samotures tauaton inaton, woup sen sia anetpa Niapolis tauaton. 12 Puiman etoa ae veat pusinup anetat Pilipai tauaton. Pa sewa Pilipai ame sewa bawarewaat Masedonia gapan, ap mepe ian Rom nagirewa arugainiwanumun.

Nu apmepewamagiapmini denwanineton. 13Diu Purabawarewa muga gapan nu pa sewa sin mega garawasetkauma aneton. Iwa nu Diu nagirewa at ame gapan Godinap mup waine arewa anuton. Nu ap mepe ae waninetamba waen iamen wanumone inamup nop erewa waton.14Muwanumon nop nuga anuiwanumunewaen da daitonyaua Lidia, pa sewa Tayataira wanup buinip tambun unegare gare tainiwa. Me God tavewa wa taragasini menanGod me imu pose watapeni amba Pol nop wani bemtaanun. 15 Wam ame, waen ame amba pa mega gapaniniwanumune nagirewa iragi Iesu anu tumat gapan dupiamoton. Amba waen Lidia inanup anega wani, “Apannegawa, ne Ayop nuga Iesu anu tumasena oitana anuyanamenan onaen pa nega gapan iniwanian.” Wa ge wa tanimenan nu pa mega aneton.

Pol ge Sailas gwat nokap semon16 Wam da sia kauma Diu nagirewa mup waine arewa

anetoni nao kaimake garewa uoni taini waenoro da tau-tanaton. Waen ame guewa koewa airampu da potapwande en. Waen ame guewa koewa aroewa gapan namupdim da venasepiwa yave waiwandin. Ap waiwandinigapan garewa bawarewa wariwandin go i nagirewa seasi-wanumun. 17 Waen mame nu ewanup aiwandin ambanop ve nunan manega waiwandin, “Ian ma mu God aigapiragena menan nao tainewa! E inak wara wara neginewawadidiaiwanum!”

18Waen mame nop ame pot poraet waiwandini menanPol gari yaven, bogeme entane airampu yam ta yave wan,

Page 61: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 16:19 61 Gutut 16:28“Iesu Keriso yaua gapan, waen ae ve tau ak.” Boge ginetutup airampu waen ae ve tau aen.

19 I nagirewa, waen ap me munan nao tan moni warinenao sia ya taiwandin yawan. Ap menan Rom bawaremuga inap noyam wapen menan, Pol ge Sailas tambu-mon okonagen amone une gare gare taine arewa tauan.20Bawarewamuga inamup anegawane, “Apan deremameDiu nagirewa go nu at nuga nagirewawa koeragammumi-wanum. 21 Gutut muga nu tat dianene go tata iup nugapaina yamatait. Nu at Rom nagirewa iup muga den topaitait.” 22Pa nagirewa iravi intum tan amba Pol ge Sailaswa koeragam muman. Ap menan, Rom iup kwayup tainebawarewa mugawa Pol ge Sailas wanup muga aigapewaae benak sean bunum gapan guramot diamon. 23 Wamame apan dere tambumon bunum gapan kaimakaet gura-mon amba gwat noke kwayup taini apanewa kwayup takakayat mumapen dian. 24 Ap anuni menan gwat nokeamat taine apanewa gwat noke bumagap iragen semon,oma nikoni tambun pusimu kapet mumane wanumon.

25 Mum bumagewa gapan Pol ge Sailas mup tan ambawak God inap waiwanumun, amba gwat noke gapan up-inamu den wanumone nagirewa wak muga anuiwanu-mun. 26 Wak waiwanumune gapan unuk bawarewa datauen piup nutanut enun gwat noke pa sewa ibariwamenao manao tane sep tap wapen tan. Amba gwat noketonanewa iragi ingane tap sen no aroga, amba kaimakedena damigewa nanimu panamone imup butut batatwane.

27 Gwat noke kwayup taini apanewa wa kandasenyonen. Me gwat noke tonan iravi no tapamone menantumwaremek ingane bumage entanapen tan iwamegwatnoke nagirewa gaset tap tau amot anuni menan. 28Go Polkaimakaet anega wan, “Gek ingane bumagaga ya entana,

Page 62: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 16:29 62 Gutut 16:38nu iravi mapa!” 29 Gwat noke kwayup taini apane dunmenan mup wani amba wareni gapan serarat taue Pol geSailas namup omanip enu tap pagagak tan. 30 Amba aoyonen, Pol ge Sailas naumo garip aen amba singui anegawayawamon, “Bawarewa negawa, ne dim da tap, ambaGod inak mega warain?”

31 Mu gare wan, “Ayop Iesu anu tumat tawa ge Godinak mega ewakewa warai, ge amba pa gega nagirewaden.” 32 Wane amba pa mega nagirewa den God nopmega wadidiamon. 33Mum ame gapan gwat noke kwayu-pewamu tambumon epimu gaura guramon siget munaneame omasewa denipe bigi waramon, amba me pa meganagirewa iravi den anu tumat dupewa iamone. 34 Dupiamoni ewap, me Pol ge Sailas tam naumo one pa megataue amba taba tunu munen. Me pa mega nagirewa denIesu anu tumasene menan aton baware anun.

35 Inane woup seni at Rom wanene taine nagirewapunip nagirewa watu enamone gwat noke tauane anegawane, “Apan dere ame vetamone tau amop.”

36 Menan gwat noke kwayupe taini apanewa Pol anegadien, “Wanene nagirewa nop watu enane ge amba Sailasvetaep tau aisepen menan wane. Menan nonup gapanaisen.”

37 Go Pol punip nagirewa gare anega diamon, “Nuwanene aopan tanean amba koewa nuga da e ya yawayanamba waenapan yaumakamup gaura guranean, ame ane-nen? Nu Rom apane wai di, go gwat noke senean! Iwadimen karaua watu enanet anuiwanin? Ame umap uon!ae venen, wanene nagirewa muk di onamo amba tamnaune amop.”

38 Punip nagirewa wanene taine Rom baware mugawanop mame wadiamone gapan, wanene nagirewa tap taneiwa Pol ge Sailas, mu at Rom apane waiwa oise anune

Page 63: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 16:39 63 Gutut 17:6menan. 39 Menan wanene taine gwat noke amon Pol geSailas potamu wabibigamen amba naumo onamone pasewa muga ae ve at da ugup amopen menan mup wane.40 Pol ge Sailas gwat noke ae ve tau amone ewap waenLidia pa mega amon. Ap mepe Iesu dugup mega upitautanamon amba dadak diamon. Boge mu at ame ae veamon.

17Pa Tesalonaeka gapan

1 Apan Pol ge Sailas pa Ampipolis ge pa Apoloniatau amone pa Tesalonaeka tauan. Ap mepe Diu nagireopata waine paewa wanden. 2 Taini asigiwa gapan, Polpa ameme gapan Diu nagirewa tanamon Iesu nopewawadiamuiniwa. Diu pura bawarewa wam yampo gapanPol nop i davewa Diu nagirewa tanam gare gare wawamusiwanumun. Pol waenapan imu pose wat entanepenmenan nop 3 ni enowa geonage anega wadiamon, “Godanuni gapan Iesu nunan ugu vegaek anu boe yon wanden.Union ya boen. Iesu mame oisewa wadiaena me Keriso,God wa watu eneni megawa.” 4 Diu nagire upinewa geGurik God iup mega anuine nagirewa arugataet ambawaen yaumu taneni aruga mu imu pose entan tamonamba Pol ge Sailas intum tamon.

5 Go Diu nagire anu koeam mumane menan nainayoyo nagirewa bongamen tobot tamon amba anan tapenmenan nanam mumane. Ap tane gapan, pa nagirewairavi, Pol ge Sailas ae guramopenmenan yomu tane amonapan Dieson pa mega tauane. Pol ge Sailas pa gwanapanune menan pa tobebenagen. 6 Go ya yawamone gapanmu apan Dieson amba Iesu dugupmega nagirewa upi dentambumon okokok upamon, pa sewa airasewa inamuptauane anega wane, “Pol ge Sailas at at iravi koevet ta

Page 64: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 17:7 64 Gutut 17:15onamuin ene, endi mame tauan 7 amba apan, Dieson ma,wa atonat mume upamo pa mega gapan semon. Mu iraviayop nuga bawarewa Sisa iup baraeni tandayasiwanum,go gare mu ayop muga dawa, Iesu menan waiwanum.”

8 Nop mame wane gapan pa sewa airasewa nagirewaamba to iam ame nagirewa iragi arara babara wan. 9 Apmenanpa sewabawarenagirewaDiesonmeevenewai denanega diamon, “E ebo tayana menan garewa nunan ambapa aisen.” Ap anega wane menan mu garewa munaneamba amon.

Pa Beria tauan10 Apmenanmum ase di wa guguriwandini gapan, Iesu

dugup mega nagirewa yonan Pol ge Sailas watu enamonepa Beria amon. Mu at ap mepe tauanewa boge Diu opatawaine paewa dot amon.

11 Pa Beria gapan Diu nagirewa mu kakae, iwa namu paTesalonaeka Diu nagirewa tane mini da ya tane, menanPol oitmegawadiamoni gapanmu aton den anun. Mu potpot nop anu awapen menan God ok mega namua gapanbatnagen yaviwanumun, Pol dim da wani ame tavewa digo uon ap anupen menan. 12 Mu aruga anu tumat tane.Ian Gurik kwan puraput waene waiwa amba Gurik apanewai den, aruga anu tumat tane.

13 Go Tesalonaeka nagirewa Pol Beria gapan God nopmegawadiamwandiniwa oise anune gapanmu at Beria toiamonamone ambaBeria nagirewa anandatnakmumane.14At Beria Iesu dugup mega nagirewa anan tapen oisewaanune menawaet Pol amba apan upi den puiman etowatu enamone amone, go apan Sailas ge Timoti ap mepewanumon. 15 Pol wat amone nagirewa wat nau amon paAtensi tauan. Tauane pamuga ewagai entan amopen tanemenan Pol anega diamon, “Apan Sailas ge Timoti nao

Page 65: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 17:16 65 Gutut 17:23muga asepa uon tapi serarat onamo inanap tauep.” Apdiamoni mu amon.

Pol pa Atensi gapan16 Pol pa Atensi gapan Sailas ge Timotime inap tauapen

amase taiwandini gapan,me atAtensi yangut tan bagu sisianun iwa Atensi nagirewa god muga ugup ugup guewananimup kaitane inamup wa taragasiwanum. 17 MenanmeDiu nagirewa opatawaine paewa ugup ugup aiwandiniambaDiu geGod anuine ian ugupenagirewaden gare garewawa musiwanumun. Amba sia orup da da mondi tauanepa sewa namboya wanumuine nagirewa den tanam nopwaiwandini. 18 Anut nagirewa upi dugup muga yauaEpikurian ge Stoic ame den nop gare gare waiwanumun.Mu upi Pol inap nipep anega wan, “Apan mam anut uonibumbawam tan menan dim da anun waiwan?”

Upi gare nop anega wane, “Me ugupe nagirewa godmuga oisewa da waiwan.” Mu ap anega wane iwa Pol Iesuoise kakaewa amba ao yon wandeni oisewa opata gapanwadidiam wandin.

19 Menan mu Pol wat nau amon iam iam arewa mugaame togan yaua Ariapagas gapan tauan. Ap mepe iamiam tan amba me inap anega wan, “Nop ewakewa gegawaingiana nu oare. 20 Anut ugupe da waana gapan nuanu bambamasivin. Menan gueguewa wadianet nu anutanuivin.” 21 Mu ap anega tane iwa wam wam gapan paAtensi nagirewa at ugupe daio tauane nagirewa nop oitmuga ewakewa anupen menan pot poraet nop gare garemondi waiwanumun.

22 Togan Ariapagas gapan iam iam tane, Pol yone opataanega wadiamon. “Pa Atensi apane waiwa, ne wapenaanun. Ne yawaingina e pot pot god ega aruga munananuiwanin. 23 Pa ega ikukuk angena naniap kaitayanagod ega mup inap taiana watarewa yavingina. Amba god

Page 66: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 17:24 66 Gutut 17:32ega da watarewa gagap ok anega seane yawan, ‘Watatmam God oarewa megawa.’ E dim da oarewa inap wataragasiana endi ne wapena anun. 24 God ame, me piupkiman amba wan dim dim iragi wan venat nitaton. Godame piup kiman Ayopewa iragenawa amba pa apan naniptune gwanap da ya iniwan. 25 Me inap anenen tat agowanait? Ame umap uon, iwa me inak ibariwa, wan dimdim kakae guragut amba inak nuniniwa gapan nu inakwarivin. 26Me apan daiton, yaua Adam, tani gapan piupwaenapan iravi me naewa mega yanaton. Piup at atpunanan wat aneton, inintoni ibariwa God. Wam ansenagapan ininait at ambe gapan waninait me namu wan eviamba venasen.

27 Ameme taiwandini iwa waenapan God yoa tapenmenan. Me wandap uon go mainanup konintu di wandia.28Watageta apane ok anega sen,God wani gapan nu yonaton inivin waninivin.

Apan ega da den ok manega sen,Nu iravi God naewa megawa.

29 Nu God naewa di waninetawa, manega ya anuinam-pen, apan tat mega kakaewa gapan nanip agim bangaegwayayame dena god gueguewa kaitane ame God di.Iwa God gueguewa ap mini da uon, me kabani wandia.30Watageta wamewa waenapan God ya anu awanemenankoewa muga me ya batnagen. Go endi waenapan iravikoewa nuga ae veat imunu entanepen men dianiwan.31 Iwa piup iravi wanene tamopenmenan apan daiton omenun. Om enuni apanewa ame wanene tamana di taneta.Me ameme di tapi wa ewanepen menan God om enuniapane ame boe inakae sia yon wanden.” Pol opata apanega wan.

32MuPol apan Iesu yonwandenoisewani anunemenanupi nipep diane go upi Pol anega diane, “Nu nop gega sia

Page 67: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 17:33 67 Gutut 18:8anut anuivin.” 33 Diane menan Pol ae vemo aen. 34 ApanDaionisias at Ariapagas apanewa ge waen yaua Damarisamba upi den mu Iesu anu tumasene, amba Pol tanamamon.

18Pol pa Korin gapan

1Mame ewap Pol at Atensi ae ve pa Korin tauen. 2Pa apme gapan Diu apane da yaua Akila at Pontas gapan yaneniapanewa, ap mepe iniwandin. Namu, waenewa Piriseladere at Itali gapan wanumone, wam ame at Itali ayopebawarewa yaua Kolodias Diu nagire gari yawamon pamega Rom ae vepen diamoni menan mu ae vean pa Korintauan. Menan Pol apan ame waene dere yawamopen aen.3 Pa muga gapan den wanden iwa mu nao muga daiton-awa ame pa wanup gapan tumuine ame taginamene unetainewa. Pol ap mepe wandeni nao ame taiwandin.

4 Diu pura bawarewa da da gapan Pol Diu nagirewaopata waine paewa gwanap tanamo nop waiwandin. Diuge Gurik nagirewa Iesu oisewa anu tumasepen menannop kaimakaet inamup waiwandin. 5Wam ame Sailas geTimoti at Masedonia gapan tauane. Tauane menan, Polme nao mega ae veni amba wam wam opata gapan Iesume God om enuni apane Keriso di ap anega Diu nagirewawadidiam wandin. 6 Go Diu nagirewa Pol watanan wakoeragamene menan Pol wanup mega ware atabobo pempem ta amba anega wadiamon, “God wanene taep gapane itan egawa ame ek egawa di, ne inanap da ya taueta.Endimause aeniwaneDiu uoni go ian ugupe inamup angewadidiamoin.”

7 Pol ap wani, Diu nagirewa ae vemo Diu uoni Godwa taragasini apan da yaua Taitias Diastas pa mega taueap mepe iniwandin. Pa mega Diu opata waine paewamainap. 8 Diu opata waine paewa namu yoyo apane

Page 68: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 18:9 68 Gutut 18:19da yaua Kurisipas waene otu wai den Ayop Iesu anuttumasen. Pa Korin nagirewa aruga Iesu oisewa anuneamba anut tumat tane gapan iragi Iesu anu tumat dupewagapan iamon. 9Mumda, Pol bet ine gapan, Ayop Iesu yavePol inap nop anega dien, “Tap gop ya anu, nop nega diwaingan, nokuonyawanige, 10 Iwane ge denwanik angin.Apan da amborage ya togeta, iwa ne waenapan nega pasewa ma gwanap arugataet wanumamun.” 11 Ap menanPol en daiton derewa semu apmepe wande en, waenapanGod nop mega wadidiam wandin.

12 Evi at Rom apane yaua Galio, at Guris ayope tanigapan, Diu nagirewa iame Pol anu koeamenmenanwaranwanene paewa amon. 13 Mu wanene apanewa Galioinap anega wane, “Apan ma negin ugupe gapan God wataragasepen waiwan menan me iup paina yamasen, nuwaenapan wababayan nimaniwan.” 14 Pol gare wapentani go ayop Galio Diu nagirewa anega wadiamon, “Polaopan da go koewa da tani oisewa e wapo ne anu imaepo,15 go mame anuiangina ame e nop ega o yaua ugupugup o iup ega gapan notatae waiwanin menan e ek wakakayasen. Menan wan dim dim ap gapan ne waneneya tain.” 16 Ap diamoni amba wanene paewa gapan Diunagirewa up oimon. 17 Garip amone Diu nagirewa opatawaine paewa kwayup taini apane yaua Sosenis kaimakaetwaran wanene paewa namboyap tone. Ap tone gapanayop Galio gari yaven yawamo ae vemon.

Pol pa Antiok entan sia aen18 Pol pa Korin gapan wam aruga di wanden. Amba

me tase gwani ae vemo amba kabum gagap at Siria aen.Tanamo aeni nagirewa yaumua Akwila waene Piriseladere. Go namu pa Senkiria gapan God inap dim dimwa agiaseni ame tapen menan Pol i gume ware ae sen.19 Mu pa Epesas tauane, Pol Pirisela ge Akwila ap mepe

Page 69: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 18:20 69 Gutut 18:27ae vemon. Me megenat Diu nagire opata waine paewagwanap unuk ae amba Diu nagirewa den nop gare garewaiwanumun. 20 Waenapan Pol nonongantuk inamupwandepen menan anune menan singuiasene go Pol metanda wan. 21 Me ae vemopen tani gapan agi anegadiamon, “God anut mega wandepiwa ne entan sia inayaptauain.” Wani boge pa Epesas ae ve kabum gagap aen.

22 Pol pa Sisaria taueni kabum ae ve pa Ierusalem aeamba waenapan mega gaun inamup wan. Wani pa Antiokewagai aen. 23 Pa Antiok gapan wam agiap da wandeniewap, Pol at Galesia ge at Pirigia ame gapan ikukuk tauge tau ae Iesu dugup mega nagirewa iravi wa kaimagammumiwandin.

Apan Pol pa Epesas tauen24 Wam ame, Diu apane da yaua Apolos at Aleksandia

gapan yanen, pa Epesas tauen. Me God nop mega opatawat mega kakae iragen amba God ok mega namua iragianu kakayasen. 25 Namu waenapan upi Apolos Iesu inakmegawawadidianemenan endime atonu den Iesu oisewatamanagaet wadidiam wandin. Go me Dion waenapandup iamoni oisewa megenat anun.

26 Diu opata waine paewa gapan Apolos aro ta tumbanamu yone God no oise wadidiamon. Wam da apan Akwila,waenewa Pirisela den, opata mega anune menan apanApolos pa muga wat nau amon amba God negin megatamanawa aigap sia Apolos wa ewasen.

27 Evi amba, Apolos at Guris aet anuni menan, EpesasIesu dugup mega nagirewa me wa agoasene menan GurikIesu dugup mega nagirewa inamup ok seane. Iwa Iesuwadiamot upi asepa at Gurik gapan Apolos waupapenmenan. Apolos ok muga ware at Guris taueni gapan, Godgaraet mega gapan, anu tumat tane nagirewa God no oise

Page 70: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 18:28 70 Gutut 19:9wadidiam wandini. Mu opata mega anune gapan imumuwat kaimagamen, aro baware waran. 28 Iwa, pa nagirewaiame wanumone gapan Apolos yone nop kaimakaet aroeden God nopmega, namua gapan, IesumeGodwatu eneniKeriso wa ewamon. Diu nagirewa upi ya anut anunemenanmunopgare diane, gome epara ta garewadiamonigapan Diu nagirewa inamup nop uon tan.

19Pol pa sewa Epesas tauen

1 Apan Apolos pa Korin gapan wande en. Ap wamewagapan, Pol pa Epesas tauen. Ap mepe Iesu wadiamotmega nagirewa upi yomu tani ame yawamo, 2amba singuiwayawamon, “Wam ame e anu tumat tayana ame e GuewaPose Woup Seniwa warayan go uon?”

Mu gare anega wane, “Ae uon, nu Guewa Woup Seniwada ya anuton.” 3 Menan Pol singui sia wayawamon,“E guegue ambe gapan dup iayaen?” Mu gare wane,“Apan Dion waenapan dup iamoni guegue mega gapandup ianen.” 4 Pol sia wadiamon, “Dion dup guegue megaame koewa anu ae ve sia entanapen dupewa. Me waena-pan anega wadiamon, ‘Ewanap tauepi apanewa inap anutumasen, ame Iesu di.’ ” 5Mame wani, mu Ayop Iesu yauagapan dup iamon. 6 Dup iamone amba Pol naniwa iamupseni gapanGuewaWoupSeniwamupotamup tauen, ambamerimu tobayanen ian ugupe noa wan, amba God no oiseden waiwanumun. 7Apan anu tumat dupewa iamoni ameapan aonagaet pusinawan dere.

8 Pol Diu nagirewa opata waine paewa aeni sir-agam yampo gwanap pura gapan gapan, epara ta, nopkaimakaet wadidiamon. God toemumega amunua oisewanop tavewa mu anupen menan Pol waenapan den nopgare garewaiwanumun. 9Goupi epara tan ya anu tumaset

Page 71: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 19:10 71 Gutut 19:19waiwanumun. Mu aroga Iesu anu tumat neginewa inapwawa koko tawane. Apmenan Polmu ae vemo, wadiamotnagirewa tambu aen. Mu wam ame use aeniwa iam iampaewa yaua Tiranas gapan pot pot waenapan den anutumat nopewa ame seyao wareyao taiwanumun. 10Mametaiwanumune aeni en dere uon tan. Ame wamewa gapanat Eisia arige wanumuine nagirewa, Diu ge Diu uoni ianugupe nagirewa iravi Iesu oisewa anune.

Apan Sikiva otu wai gutut mugawa11 God Pol gamup kiman yo paua baware ugup ugup

taiwandini. 12 Menan Pol wanup megawa da paniwan-diniwa den atup megawa ame waenapan ap me tambunvek nagire inamup amone. Wanup ap gapan inak mutanairampu potamup wanumone tau amon.

13-14 Diu apan upi, at da da tau ge tau amon, ambaairampu waenapan potamupewa wa oimopen taiwanu-mune. Diu pirisi ayopmugawa yaua Sikiva otuwaiwa naniyamu dere mu ap den taiwanumun. Mu iravi Ayop Iesuyaua aroewa gapan airampuwa oimot wan taiwanumune,anega dian, “Apan Pol opata Iesu yaua waini aroewagapan airampu ge tau ak!” ap anega wan taiwanumune.

Wam da Sikiva otu wai apan da potap airampuwandeniinap ap anega diane. 15 Go airampu gare diamon, “NeIesu asik tan amba Pol den asik tan, go e da?” 16Airampuap wani, apan airampu potape wandeni ame yone set waaigamup wandeni gure baime ene apan apan tan. Wanupmuga benak ae sen, epimu aroga siget munen, amba mupa garip serarat tau amon.

17 Diu amba ian ugupe nagirewa den, oit ame anunemenan tap baware anun. Menan mu Iesu viriwa aigapdi tane. 18 Menan Iesu anu tumasine nagirewa, kayaobanao koewa muga vetavet aroga tan. 19 Nuat taineamba banao nagirewa aruga buka muga iravi tam tauane,

Page 72: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 19:20 72 Gutut 19:27

waenapan yamamup omaya iramon. Buka iravi iramonegarewa muga moni 50,000 mini. 20 Negin manegawagapan Ayop nopmegawa senare tau aen amba Iesu dugupmega nagirewa anu tumat muga kai wariwandin.

21 Wan dim dim ma iragi venaseni ewap, Pol imua upese pa Ierusalem aet anuni menan at Masedonia ge atGuris tau ge tau aeni, amba pa Ierusalem tauat anun. Polmanega wan, “Pa Ierusalem tauapena amba den ange paRom yawat anuivin.” 22 Ap anuni menan ago mega dereTimoti ge Erastas at Masedonia watu enamon go me wamupine den at Eisia gapan wanden.

Pa Epesas nagirewa anan tan23 Wam ame gapan Ayop Iesu anu tumat inagewa

taine menan pa Epesas gapan anan da tuk wan. 24 Apgapan, gwat keri mini, go gwayayame dena, gapan nanipkaisini apane da yaua Demitias, at Epesas gapan wan-diniwa. Me gwat ame gapan god muga yaua Atemas muppaewa gueguewa otu kamontua arugataet kaitamuiniwa.Ap kaisiwanumune gapan apan Demitias evene wai dengarewa baware ap gapan wariwanumune. 25 Menan godmuga kaisine nagirewa apan upi nao muga ap umap taineden Demitias venamu wan tauan. Tauane amba Demitiasanega wadiamon, “Tatan gwanin, e asigiap nu kaisitonigarewa baware di warivin. 26 Go e asigiap, apan Polme opata gapan anega wadiamuiwan, apan da nanip godnuga gueguewa kaisepiwa ame god da uon, ap opatawani gapan waenapan arugataet at Epesas gapan ambaat Eisia paua gapan uruga oit ame anu tumasiwanum.27 Ap anu tumasepi menan waenapan guewa kaisitoniya tambupen menan anuin. Amba koewa dawa amewaenapan nu god nuga baware Artemas amba me muppaewa ae antapenain. Nu at Eisia nagire piup iravi den

Page 73: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 19:28 73 Gutut 19:36godnugaAtemas aigapwa taragasivin,menan ap tapi amekoerage.”

28 Nop ame pa nagirewa den anune gapan, mu ugugangan mutane amba mu ve erewa anega wan, “Nu paEpesas nagirewa god nuga baware Atemas.” 29 Ap anegawanemenan pa iragi arara babara wa taiwanumun. AmbaEpesas nagirewa Gaias ge Aristakas tambumone, mu Polat Masedonia gapan tanam onamone apane waiwa. Panagirewa mu ai okonagen amba iam iam taine paewagwanap toga uaren ta tauan.

30 Pol anut mega to iam ame gapan wadidiamopenwaenapan imumu wap bigarepen menan aet anun. GoIesu dugupmega nagirewame ya aepenmenanwatanane.31 Amba at ame kansoro nagirewa upi, mu Pol evene wai,nop watu enan mup anega wane, “Enda, iam iam tainepaewa ya age iwa mu togepi tawa.” 32 Iam iam paewagapan waenapan iravi anu waramasene iwa upi itap waatap wa taiwanumun. Waenapan aruga iam iam amegapan tauane, iwa mu oare. 33 Diu nagirewa apan mugada yaua Aleksanda iam iam nagirewa namumup baraene,ap menan anu waramasene nagirewa anega anune, ararababara ibariwa apanmame di. Aleksanda yonewaenapannop ae vepme garewadiamopenmenan naniwawadaven.34 Go wam ame iam iam nagirewa me ire yawane me Diuapanewa, menan mu iragi senao wa ge wa tan anega wan,“Nu pa nuga Epesas, god nuga Artemas me aigap iragen!”Ap anega senaowaiwanumune ambawamairase dere uontan.

35 Senao waiwanumune pa sewa kwayup ok siniapanewa baigan tapen men watanamo amba anega dia-mon, “Pa Epesas waenapan negawa, wapena anun. Wae-napan iravi asik tanenupa Epesas nagire godnuga bawareAtemas mup paewa kwayup taitoni nagirewa. Gwatkimani viseni viriwa kwayupe den taivin. 36Apan da nop

Page 74: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 19:37 74 Gutut 20:6

ame ya waboboreta menan nop ae vean bumbawam daya tane. 37 E apan dere mam naumo onayan go mu godnuga mup paewa gwanap puraput da up ya tan, god nugayaua da ya wa koeamen. 38 Demitias evene wai den apanda enu yave wat anupiwa ame wanene paewa watapanebawarewa nagirewa gwanap wanumam menan mugenatwat tamanamain. 39 Go nop da aigap sia wat anunewa,waenapan iragi ap mepe iamet amba nop ame sia wait.40Menanmadimen taiwanin? Ibariwa nu oare. Bawarewanugawa nu anan tat anu enu yawan wapi, nu gare anenenwait?” 41 Ap anega wani iam iam tobore boge pa waoimon.

20Pol at Masedonia ge at Guris daio aen

1 Wam ame arak maken wane uon tani, Pol wadiamotnagirewa munan wan tauane amba dadak diamoni ewap,gaun wan boge at Masedonia aen. 2 At Masedonia tauge tau aiwandini Iesu dugup mega nagirewa iravi eparamun aiwandin eni amba at Guris tauen. 3 Ap mepesiragam yampo wandeni. Amba me kabum gagap atSiria aepen taiwandini gapan Diu nagirewa karaua me totwane oisewa anuni menan ewagai entane at Masedoniaaen. 4 Apan Sopata (mamewa Piras) at Beria apanewaPol den aen. Apan upi tanamo aeni ame at Tesalonaekaapan dere Aristakas ge Sekundas, amba apan Gaias, Dobiapane, amba Eisia apane dere Toropimas ge Taitikas,amba Timoti den. 5 Apan ame namu pusimup amon paToroas tauane gapan nunan amat tan. 6 Go nu baripyaua Taba Buredi Tutut Ya Waini Baripe tugune ewap,ame nu kabum gagap at Pilipai aneton, amba wam naniyamunaet uon tani ewap, at Troas gapan apan upinewaame tautanamoton, ap mepe mu den pura daiton tanamwanineton.

Page 75: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 20:7 75 Gutut 20:18Apan Yutikas, Troas gapan boeni ame Pol wat inakamen

7 Pura ame ibariwa mum gine, taba buredi ame paisepaise ta napen menan iameton. Ap mepe, Pol Godnop mega waenapan wadidiamuiwandin. Me woup seseaet anuni menan nop nonongataet wa aiwandini mumgagewa tauen. 8 Pa ame diri gagap tune, nu watataigapewa gwanap wanineton. Ap mepe dun aruga iranseane. 9Orup apan da, yaua Yutikas, taik tonanewa gapandore wande en. Pol nop nonongataet waiwandini gapan,Yutikas aup boniga ine beuren, pa diri gagap tune watatyampoa gapan onana visen. Waenapan vit amone ae mawarane go me gase boen.

10 Pol yone vit ae, amba Pol ae geare Yutikas aigapine bumagap wat nase anega wadiamon, “Gop ya anuneme sia inakaen, kabani wandia.” 11 Anega wani amba pasia dot ae, taba buredi paise nan. Nane nop nonongasia tanamo waiwandin woup seni amba me ae vemo aen.12Apan Yutikas kabani wat pamega amon, ame gapanmuimumua bigaren, aton anune.

Pol pa Epesas baware nagirewa inamup gaun uiwa wa aen13-14 Pol dianeni menan, nu namu pa Asos kabum gagap

anetoni go Pol pusip aet anun. Pa Asos gapan Pol tautana-nen kabum gapan dotouen amba paMitilini aneton. 15Siaanet inaton woup seni pa Kaios tauaton. Sia tau aneton,woup seni pa Samos tauaton amba wam use aigapewaanet pa Mailitas tauaton. 16Pol Pentikos baripewa menanserarat pa Ierusalem taut anuni menan me wam megaEisia gapan ya wakaumat anun. Ap menan me pa Epesasdaio ya tapen anun, menan pa Epesas ya tauapen menannu kabum gagap negin garigat tau aneton.

17 Menan, pa Mailitas gapan, Pol Epesas Iesu dugupmega kwayup taine nagirewa onamopenmenan sep watuenen. 18 Wam ame mu tauane, Pol mu anega diamon,

Page 76: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 20:19 76 Gutut 20:29“Wataget at Eisia namu tauana yaumakayap ininginaamba endi den ap menan guegue nega iragi e asigiap.19 E anuyan, Diu nagirewa pot pot toguranegepen menantaiwanumune go ne ae bigat nigasen, irin den AyopIesu navewa taingin. 20 E anuyan, pa ega ega gwanapwadidiaingina, ame tawarit noa iravi wadiaingina, karauada ya baraen. 21 Ne ian Diu ge ugupe nagirewa God mukoewa muga anu ae vepen menan mu namu vetavet waamba Iesu anu tumasepenmenan inamuparogawaingina.

22 God Guewa Woup Seniwa ne pa Ierusalem angetdianegeni menan ne angewan go dim da ap mepe inanaptauepi, ame ne oare. 23 Go mame megenat ne asiginap,Guewa manega wadianegen, pa tau ge tau ongepena, itaanan, gwat ninoke megenat tautaningain. 24 Go dim dauon, ne etuna menan ya anuivin amba bop tawa den yaanuivin. Ne anut nega bawarewa ame nao nega AyopIesu neneni ame God No Oise Kakaewa, amba me garaetmega gueguewa, waenapan wadidiamopen, gapan naonega taitamepen menan anuivin.

25 E yaumakayap ise tau ase tau angingina amba Godtoemu mega amunewa oisewa wadiaena nagirewa goendi ne anuivin, da sia ya yawanegai. 26 Ap menan, nenop bawarewa ma wapena e neman guran anun, e dimda wadiaena nop nega tandayasenewa, ame ek di, itanne inanup da uon. 27 Iwa God anut ge tat mega iraviwadiaena, ne daiton da ya karaua baraen. 28Menan e, Iesudugup mega kwayup taiana nagirewa, yambuni wanien.God Guewa Iesu anu tumat nagirewa naniap seni menankwayupe taiwanian iwa Iesu korosi gagap God aigaventani gapan nunan boen. Ap menan Iesu dugup meganagirewa kwayup taiwanian, sip kwayup taini apanemini.

29 Wapena anun, ne ae veae angepena ewap, apanupi okoi wasipen mini tauain. Enan bagu sisi mu ya

Page 77: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 20:30 77 Gutut 21:2anuin go Iesu dugup mega nagirewa gure oimop ewaiamoin. 30 Amba waenapan ega da da Iesu wadiamotnegin mega ame ae veapen menan ebo aopan wain ambaIesu dugupmega nagirewa upi naumo negin ugup amoin.31Ap menan, yama taiwanian, ne enan tana anu nimanekwanian iwa enan enyampogwanapmumgewoup irin dene iragi wadidiaingin.

32 Endi God nani gwanap seaivin. God nop mega gapangaraet ta warit imaeni ame gapan kwayup taep. Nopmega ame batnagene gapan aro tai. Ap gapan den Godwat aipakam mega iravi tanai, wat aipakam ame Godwaenapan mega munan. 33 Ne gwat make go wanup egada yawana ame imuna ya waren. 34 Menan, e di anuawan, ne naninap nao taingina gapan evena wainan deniningina dim da menan anuintoni, garewa ne taingin.35 Nao kaimakaet ap taingina gapan ne to ewaena amenu aro uoni nagirewa ta warit mumapen. Menan Ayopnuga Iesu wani anu nau aninan. Me anega wani, ‘Nu wandim dimwaenapan asemunata, ame aton aigap tautanait,go waenapan wan dim dim nunepiwa ame aton gauaraptautanait.’ ”

36Pol nopmega uon tani ewap, omanip enunwaenapanden God inap mup wan. 37Ame gapan mu iragi iri den Polwaran gaune tan ua ton. 38 Pol evi sia ya yavepi nopewawadiamoni menan, mu bagu sisi baware anun. Menan Polkabum gapan watu enapen menan, tanan amon.

21Pol pa Ierusalem aen

1 Waenapan den gaun gare gare tatoni amba bagu sisibaware den ae vemot aneton, nu kabum gagap dotouattamana ane pa Kos tauaton. Inaton, woup seni anet atRodes tauaton, amba anetoni pa Patara tauaton. 2 Ap

Page 78: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 21:3 78 Gutut 21:11mepe, kabum da ugup sia at Ponisia aepen tan menan nuame gagap dotouat aneton.

3 Puiman topaneni at Saiparas senip arige gapan aseyawatoni amba mainep tau at Siria menan di aneton. Nupa Taya tauat amba ae vitaton iwa kabum i nagirewapuraputmuga apmepe ae seat anunemenan. 4 Iesu dugupmega nagirewa yomu tat yawamotoni ame pura daitonden ap mepe tanam wanineton. God Guewa anenenIerusalem gapan Pol inap venasepiwa wadiamoni menanIesu dugup mega nagirewa Pol pa Ierusalem ya aependian. 5 Daio nuga wamewa uon tani, ame nu ae vemotsia aneton. Iesu anu tumasine apane, waene otu waiden tanamo pa sewa aveat amba puiman etop gerataomaninup enut mup waton. 6 Amba gaun gare gareta watoni ewap nu kabum gagap dotouaton, amba muewagai pa amon.

7 Pa Taya ae veat ap sia anet pa Tolemas tauaton.Iesu dugup mega nagirewa yawamot gaun waton ambawam daiton mu den wanineton. 8 Inaton woup seni anetpa Sisaria tauaton amba oise kakaewa waini apane Pilippa mega gapan wanineton. Namua, pa Ierusalem Iesudugup mega nagirewa, Pilip waenapan agim make yanse munapen amba Iesu dugup mega nagirewa kwayuptamopen menan om enun. 9 Pilip ore waiwa, ame degedewaenoro ini denawa apmepewanumuinewa. MuGod nopmega opata gapan wainewa.

10 Ap mepe wam animpo da waninetoni God nop megawaini apane da yaua Agabas at Diudia gapan vit onenievi venasepi oisewa namu wan. 11 Inanup taue ambaPol berip kankamup panini ware mek pusi nani paneniamba evi venasepen noa namu anega wadien, “GuewaWoup Seniwa anega waiwan, Berip mame panana miniIerusalem Diu nagirewa apan Pol ware panain amba ian

Page 79: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 21:12 79 Gutut 21:21ugupe nani gwanap barain.” 12 Nop ma anutoni gapan,pa nagirewa amba nu den, Pol pa Ierusalem ya dot aepenmenan nu irin den watanaton, Pol anega diaton, “Apannugawa, ge Ierusalem ya agai.” 13Go Pol gare anega wan,“Iwa dimen e iragi iri den anega potana todum wadumtaiwanin? Ne pananegepi megenat ya anuivin, go den paIerusalem gwanap Ayop Iesu menan bonigasepen menananuivin.” 14Nu watanaton go me epara ta di aet anun, apmenan nu ae veat anega waton, “Umap, God anuni gapanvenasep.”

15 Wam animpo amba nu puraput nuga, sese kakayattat, amba pa Ierusalem dot aneton. 16 Iesu wadiamotnagirewa upi pa Sisaria gapan tauan tautananen, ambanaunen apan Neson, at pa mega anet den waninet wan.Neson at Saiparas gapan taueni apanewa amba me Iesuerewa gapan anu tumat tani apanewa da.

Pol at Ierusalem gapan apan Diemis inap daio aen17 Pa Ierusalem tauatoni gapan Iesu dugup mega na-

girewa atonu den waup nimanen. 18 Inaton woup seni Polamba nu iragi apan Diemis inap daio aneton. IerusalemIesu dugup mega kwayup taine nagire amena Diemis dentanam wanumon. 19 Pol gaun inamup wani amba God arowaneni gapan Diu uoni nagirewa yaumakamup nao megataiwandini oisewa wadiamon.

20 Mu nop ma anune, mu God wa atonasen. Amba muPol inap anega wane, “Tatan Pol, mapa Diu nagirewa aru-gataet Iesu anu tumasene, amba God iupmega tantanewawaiwanum, ame ge asigigap. 21 Go mu ge oitaga anegaanune, ame ge ian ugupe at muga gapan wanumuine Diunagirewa iraviMosis iup namua seni amba Diu gutut nugatat mega ae veapen amba orup apan etua muga paua tumya tapen wadidiamuingiana, ap anune.

Page 80: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 21:22 80 Gutut 21:29

22 Ge mapa tauana oisewa mu di anuin, ap menan gedimda tai? 23Menannuwadiageta gapan ta. Apan degedemapa mu agi God inap wane. 24 Mu imumu woup sepenmenan God yamap paua tapi, ge den tanam ta. God garaetwanat anune garewa ge munan se amba mu i gume wareae seain. BogeDiunagirewa iragi anu awain oit geganamuanune tavewa uon, go gek ingane Mosis iup namua seniayamase taiana apanewa.

25 Go Diu uon, ian ugupe Iesu anu tumasine nagirewaguegue nuga iragi ya tapen menan ok manega inamupenuton, Waenapan nanimup god eboewa guewa kaitaneameme antabawat irine godmugamunapen ame tabaewaya nane. Ambamandeniwa ya nane. Ambamanmegewatimokaminewa ya nane. Amba waen ge apan wainan gogoya tane.”

26 Pol apan degede ame den tanam ae inen. Woupseni imumu God yamap woup sepen menan paua tan.Tane God Paewa unuk ae agi wane gueguewa wam ansenagapan uon tapi amba Godmenanman irinewa oisewa denpa nagire wadiamon.

Ita nagire Pol kaimakaet waran27Wam ame pura daiton uon tapen taiwandini, at Eisia

Diu nagirewa, upi God Paewa gwanap Pol yawan. Menanwaenapan ame uruga anan datnak mumane Pol waran.28 Mu senao anega wane, “At Isurero apane wai tawaritnimanen! Apan mam, at at iravi tau ge tau aiwandini,waenapan iravi nu Diu nagirewa tandaya nimanen ambaMosis iup seni ae veapen amba God Paewa gapan tandaeden wadidiam wandin. Amba den Diu uoni nagirewa,tambun God Paewa mapa naumo onen. Ap tani GodPaewa, virip arewa mame wabigimen!” 29 Mu ap anegawane iwa mu at Epesas apan da yaua Toropimas, Diu uoni

Page 81: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 21:30 81 Gutut 21:38

apanewa, Pol den pa Ierusalem tauane yawamo anegaanun, Pol apan Toropimas den God Paewa gwanap amone.

30 Menan arara babara wane, pa nagirewa iravi togauaren tan tauan, Pol okokok warupan God Paewa gariptau amon. Boge, God Paewa tonan amase taine nagirewaGod Paewa tonan iravi toboramon. 31 Ierusalem nagirewaPol top boepen taiwanumune arara babarawaiwanumuneoisewa at Rom ita nagirewa baware mugawa inap tauenanun. 32 Me oit ame anuni gapan, menawaet ita yamebawarewa upi amba gauarapewa nagirewa tambu seraratwaenapan to iam ame nimakamup tauan.

Waenapan Pol toiwanumune gapan ita nagirewayawane menan Pol ae veane. 33 Ita yamewa Pol inaptaue damik dere kaimake dena gapan Pol panapendiamon. Panane amba ita yamewa apanewa singuiwayaven, “Apan ma da? Me koewa dim da tan?” 34 Toiam ame gapan upi nop senao waiwanumun amba upisenao ugup waiwanumune. Arak maken mame gapanita yamewa tavewa yope tan, go Pol dim da tani meya anun. Ap menan ita nagirewa Pol warupe pa mugaamopen diamon. 35Wat amone, nesip gine tauane gapanwaenapan arugataet guguk wa tauane menan Pol painaao waran dot amon. 36 Pa nagirewa, Pol evip onamonekaimakaet ve anega waiwanumun, “Toguran wat aisen!”

Pol to iam inamup opata wan37 Ita nagirewa Pol pa muga gwanap wat amopen

taiwanumune gapan, Pol ita yamewa inap anega singuiwayaven, “Ne nop inagap wapena, umap?”

Ita yame ame gare anega wan, “Ge nop Gurik waianaapanewa? 38 Go ne anuna ge at Idip apane anun. Apan

Page 82: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 21:39 82 Gutut 22:5

ame watageta Rom kansoro nagirewa inamup tandayasi-wandin anan datnak mumeni amba 4000 ita nagirewanaumo at kaimewa aen, ge apan ap me go?”

39 Pol gare wan, “Ae, ne ap da uon. Ne Diu apanewa atSilisia pa sewa Tasas gapan yanan. Ne pa sewa bawarewaame apanewa. Ne waenapan wadiamot anuivin, ameumap go?”

40 Ita yamewa umap wani menan Pol nesipa yonewaenapan nop ae veapen menan naniwa ao wadaven.Wam ame mu nop ae veane, me Iburu nop muga gapaninamup nop wan.

22Pol opata megawa

1 Pol anega wan, “Maman wainawa, tatan gwaninawa,enu yawanegean waiana garewa wapena anun.” 2 Nopmuga Iburu gapan wani menan waenapan nop iragi aevean.

Pol sia anega wadiamon, 3 “Ne Diu apanewa, at Sil-isia pa sewa Tasas gapan yanan. Go ne Ierusalemgapan kai waran baware tan amba wadianegeni apanewaame Gamelio, nu omayan bae iup muga baware ameseane wadidianegeni anu kakayasen. E endi God menanamunugaet taiwaniana ap umap ne taingin.

4 Iesu anu tumat neginmegawagapan amuinenagirewane wa koeragam mumingin amba upi borit wane. Ambawaenapan ame kaimakaet tambun panamon amba gwatnoke semuingin. 5Ne oitana mame pirisi baware mugawaamba kansoro nagirewa iragi mu asigimup, ne tave diwaivin mu den wain. Mu inamup namu yoyo ogewaseanewa tambun. Ap me tambuna menan Damaskasangena. Iesu anu tumasine nagirewa, waen ge apanap mepe da wanumopi, damiga panamo aibu okonak paIerusalem ewagai entan ongepen menan angen.

Page 83: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 22:6 83 Gutut 22:19Pol Iesu anu tumat tani oisewa wan

6 Wam ianupe mini ne Damaskas neginewa angen paDamaskas maningina gapan, dun ganat baware da kimaniaoma gamunap enun ganasewa inan mainen bararaen.7 Ne piupa geanegena nop anuna anega wani ‘Sol, Soldimen ta koeragam nimanegingi?’ 8 Ne gare wan, ‘Ayop,ge da?’ Ayop anega wan, ‘Ne Iesu at Nasaret apanewata koeragam nimanegingi.’ 9 Mu tanam ongena nagirenop wani da ya anune, go mu ganat megenat yawane.10Ne gare wan, ‘Ayop, ne anenen tain?’ Ayop gare anegawan, ‘Ao yon Damaskas ak, ap mepe orup da wadiageta.’11 Ne tanam ongena nagirewa nanimup waranegene atDamaskas aneton, iwa kiman kapesiewa enun menanyaman borasen.

12 Apan yaua Ananayas ap mepe wanden. Me Godmenan anun taini apanewa, Diu iup nuga ayamase tai-wandini, Diu pa Damaskas nagire iravi ayamat tainewa.13 Ananayas ne inanap tauen. Me inanap yone anegawan, ‘Gwaninawa Sol, yangut sia ta.’ Boge yangut tana,ase me yawan. 14 Me anega wan, ‘Wataget omayan baeGod mugawa om enu geneni navewa tapen, den ApanTamanawa ire yawapen, amba nop mega wapi anupen.15Dimda ge yawa anuanawa oisewawaenapan inamupwasenamepen menan. 16 Endi, dimen nononga tait? Ao yon,dup iagepen ge koewa gega bigi warep.’

God Pol ian ugupe wadidiamopen menan om enun17 Wam animpo ewap ne pa Ierusalem entan angena,

God Paewa gwanap, God inap mup waingina ame gapanbet inan yawan. 18 Ne Ayop yawana me anega dianegen,‘Menawaet at Ierusalem ae di ve ak iwa ge guturanawaingawa mu noga ya di anu warain.’ 19 Ne gare wan,‘Ayop, mu asigimup Diu opata waine paewa gwanap tau getau angena mu da da anu tumat gimagine nagirewa gwat

Page 84: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 22:20 84 Gutut 22:29nokap semon guramuingin. 20 Amba wam ame oitagawaini apane Sitiven togurane boeni ame ne ap mepe denyonan yawamon umap wan. Amba Sitiven toguriwanu-mune nagirewa wanup muga ne amat taingina. Menanne nop nega warain.’ 21Ayop sia dianegen, ‘Ge at wandapian ugupe nagirewa inamup watu enagepen, ak!’ ”

22Waenapan Pol nop mega anuiwanumune, go mu nopuiwa ame AyopmeDiu uoni nagirewa inamup aepen dienianune menan mu sia nop ya anut anune amba nomuainagasen amba senao anega waiwanumun, “Piup magapan me wat mutan! Me tone boep! Me wande wandeumap uon!” 23 Mu senao waiwanumune, wanup aigapemuga totnak ase uatamenambaugugangan anunemenanpiup ataboboewa tam ao uatam wanumun.

24 Ita yamewa Pol ware pa muga amopen diamon. Itanagirewa Pol waran pa gwanap amone. Gwanap tauane,Diu nagirewa Pol inap ugu gangan anu senao manegawaiwanumune tavewa anupen menan ita yamewa Polgaut gapan kaimakaet topen diamon. 25 Mu naniwaendimasen gaura topen di taiwanumune gapan, Pol itaapanewa, amena yoniwandini, anega dien, “Ne at Romgapan aro warana apanewa, koewa da ya tan. E yawayawanegean amba tonegepen taiwanin? E at Romiupewa da topaisiwanin.”

26 Wam ame ita apanewa nop ma anuni, me ae itayamewa inap singui anega tayaven, “Apan ame nu at nugaRom apane da. Ge dim da tai?” 27 Ap menan ita yamewaae Pol inap singui anega wayaven, “Wadianek, ge at Romapanewa da go?” Pol gare wan, “E, ne ap me di.”

28 Ita yamewa Pol inap sia dien, “Ne agim make bawareat Rom i nagirewa munana gapan ne at Rom entannimanegen.” 29Pol garewan, “Gone at Romgapanyananaapanewa.” Pol wani boge ita nagirewa iravi tap anun ae

Page 85: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 22:30 85 Gutut 23:6

ve asira amon. Ita yamewa den tap anun iwa Pol, at Romapanewa, damiga panane menan.

Pol kansoro nagirewa namumup aen30 Inane woup sen. Ita yamewa Pol damik vese amba

tavewa anu kakayasepen menan Diu kansoro nagirewaiam iam tapen diamon, Pol singui wayawapenmenan. Diukansoro nagirewa iam iam tauane gapan, me Pol waretaue wan, mu namumup yonen.

231 Pol kansoro nagirewa ame kem kem yawamoni amba

anega wadiamon, “Tatan gwaninawa, ne wataget ambaendi den God ne asigip tan. Ne imuna bigaren, ian guinekakaewa gapan ne koewa da ya tan, mame tauan nopwaivin.”

2Anega wani menan pirisi aritawamugawa, apan yaua,Ananayas, Pol mainep wanumuine nagirewa Pol no toponamependiamon. 3Tone boge Pol garewan, “Omagegaetua yavingi go posewa ya yavingi. Garewa God ambatogep. Ge iup nuga gapan wanene tanegepen menanamena wanik agi, go ne toneget diamoana ame iup nugapaina yamasean.” 4 Pol mainep yoniwanumune nagirewaPol anega dian, “Ge iwa dimen God pirisi baware mega,ayop nugawa wa koeamingi?” 5 Pol gare wan, “Kaiwan,tatan gwanin, me bawarewa nugawa ap me, ne ya anun.God nop mega anega seane, ‘Ge waenapan ayop mugawaya wa koeame.’ ”

6 Boge Pol kansoro nagirewa dugup dere Parisi ambaSadusi nagirewa ap mepe iam wanumone anuni menan,kansoro nagire inamup anega wan, “Tatan gwanina, nemamana dugup mega Parisi amba ne den dugup Parisiapanewa. Ne anu dao nega ame borit wane nagirewa God

Page 86: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 23:7 86 Gutut 23:15inakammumepi sia yon wanumopi anu tumasivin menanendi mame wanene tanek wanin.”

7 Wani boge dugup Parisi ge Sadusi nagirewa ere no-tatae waiwanumune menan kansoro nagirewa seu endu-mane. 8 To iam ame to dumane iwa mega dugup Sadusinagirewa anega anu tumat taiwanum, ame borit wanenagirewa God sia inaka mumep yon wanumopen da denuon amba anea o guewa gine ugup ugup da uon, anutmuga ap anega. Go Parisi nagirewa ap iravi anu tumattaiwanum. 9Ap menan nop baware da verat mutan wane,amba Parisi nagirewa upi iup wadidiamuinewa, mu aoyonan garewa kaimakaet anega wan, “Nu apan ma koewadim da tani nu ya yavivin. Nu anuivin anea da, o guewada, me inap nop wan!”

10 Notatae baware gare gare wan amba toto mutapentaiwanumune menan ita yamewa Pol menan tap anuniwa kansoro nagirewa Pol yamu yamu wa totomagepitawa. Ap menan ita nagirewa diamoni, anan taine nagireyaumakamup vit amon, Pol waseamon ita nagirewa pamuga amon.

11Mum ame gapan, Ayop Iesu Pol inap taue anega wan,“Aro ta wanik! Pa Ierusalem gapan oitana waingiana minipa Rom gapan den oitana waingan.”

Pol togurapen menan noa karaua panan wan12 Inane woup seni ame Diu nagire Pol togurapen

menan nope karaua panan. Muk nop anega barimenwan amba taba ge kaum ya napen menan virip tanamuiwanumun, Pol togurepi amba nain. 13 Nop karauapanan togurapen wane nagirewa apane dere (40) ambaaigap den sia. 14 Mu amon, pirisi bawarewa amba dimawaine nagirewa anega wadiamon, “Nu wa agi kaimakaetGod yaua gapan tatoni ame nu dim da ya nait go aninan,Pol togurat boepi amba taba ge kaum nait. 15Menan e ge

Page 87: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 23:16 87 Gutut 23:23kansoro nagirewa den at Rom ita nagirewa bawarewamu-gawa inap nop manega watu enane. Pol gutut mega wapanu kakayasepen menan ita nagirewa Pol wat onamop.Aopan anega wane amba wat onam wanumampina, Poltogurapen menan nauase waninait.”

16 Go Pol wanugewa, apan tamaru da, nop ma pani-wanumune anuni me ae ita nagirewa pa muga unuge Poloit wadien. 17 Boge Pol ita apane vene wan oneni ambaanega wadien, “Tamaru ma ware ita yamewa ine ak, meoit da wadiat anuiwan.”

18 Ap menan ita apane ame, ita yamewa inap taueanegawan, “Waratoni apanewa Pol nenanwan amba orupmamege inagapwat ongepenwan iwanopdawadiagepenanuiwan.”

19 Ita yamewa Pol wanugewa nanip wat nau asirantuamon mugenat wanumone singui wayaven, “Ge dim nopda wadianegepen tauaan?” 20 Pol wanugewa gare anegawan, “Wam imanawa Diu nagirewa ge diagep Pol warakansoro namumup tauapen menan wawa mutane amePol mu inamup nop wap anu kakayasepen menan aopanaopan waiwanumun. 21Go mu nop muga ya anu iwa apanmuga apane dere (40) amba aigap den, Pol togurapenmenan nauat ponamene, negina wanumamun. Mu Godyaua gapan agi kaimakaet wawa mutane ame taba gekaum ya nain, Pol togurepi amba nat wane. Endi mugaseget nauat wanumam, nop gega amase taiwanum.”Pol wanugewa ap anega wan.

22 Ita yamewa anega wan, “Oit ma wadianegeana amewaenapan da sia ya wadiamo.” Amba Pol wanugewa watuenen, aen.

Pol waran ayop yaua Pilikis ine amon23 Ita yamewa ame, ita apane dere venamu wan tauane,

amba nop anega wadiamon, “Ita nagirewa iragi 200 amba

Page 88: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 23:24 88 Gutut 23:35

man hosi gagap amopi nagirewa apane yampo aonagaet(70) amba ita tambupi nagirewa 200, muma aup ina inawamewa gapan pa Sisaria di amop. 24Man osi Pol menanwanan, e den hosi gagap kwayup ta aisen, Ayop Pilik inetauan.” 25Amba ita yame ame ok da manega enun,

26 “Kaewa kaewa, ayop nega Pilik ge bawarewa negawa,ne yauna Kolodias Laisias. 27 Diu nagirewa apan maware togurep boepen taiwanum. Go me at Rom apanewada anuna menan ita nega nagirewa den anet waseamonanton.

28 Mu dimen enu yawan waiwanumune, ame anukakayaset anuna menan, Diu kansoro nagirewa muganamup Pol wat nau angen. 29 Ange tauana anun, koewamega boe boe o gwat noke bare bare tani iwa mega dane ya anuna. Go Pol inap singui yasiwanumune ame Diunagirewa iup muga gapan taiwanumun.

30 Mu karaua togurat anune oisewa anuna menan ina-gap watu eniangin. Diu nagirewa sia enu yawat anupi genamugap yone wapen menan ne Diu nagirewa ap anegadiamon. Ok nega otu mame uon tan.”

31 Ap gapan ita nagire ayop muga diamoni gapan Polwaran muma amon, pa sewa Antipatis tauan. 32 Inanewoup sen, ita nagire ame pusimup onamone ae vemon,ewagai entanan pa muga, Ierusalem sia amon. Manosi gagape nagirewa mugenat Pol den amon. 33 Pa Sis-aria tauane, bawarewa ayop Pilik inap tauane amba itabawarewamuga ok enuni amewanane amba Polmenanipgwanap baraen.

34AyopPilik ok amebatnageni amba Pol singui tayaven,“Ge at ansena gapan tauan?” Pol gare wan, “Ne at Silisiaapanewa.” 35Amba Pol inap anega wan, “Ge enu yawagenwane nagirewa mapa tauepi ame gapan wanene tagain.”Wani amba Erot pa mega namua gwanap Pol yambuniwandepenmenan, itamega nagirewa kwayup tat diamon.

Page 89: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 24:1 89 Gutut 24:1024

Diu nagirewa Pol enu yawan wan1 Wam nani yamunaet uon tani ewap, pirisi bawarewa

aigamupewa, yaua Ananayas, amba dima waine nagirewaupi, tanamo pa Sisaria vit amon. Mu wanene noatamanamini apanewa, yaua Totalas, den amone. PaSisaria tauane amba ayop Pilik namup yonane, apan Polkoewa taini oisewa wap anupen menan.

2 Wam ame Pol vene wane pa gwanap unuk aenigapan apan Totalas Pol koewa tani oisewa ere anega wan,“Bawarewa nugawa, apan Pilik. Nu nonup gega gauarapaton nonongataet di ta onaninton, nunan anuana menannu koewa nuga aruga wat tamanam nimanean. 3 Aptaingiana menan nu pot pot atonuga den gaun bawareinagap anuivin. 4 Go wam gega ya wakaumat anuivinmenan baguga inanup anu ame nop nuga otu mame geanupen menan nu mup inagap waivin.

5 Apan Pol mam, me koerage iragen yawaton. At atiragi amba Diu nagirewa den anan tapen menan nanammumiwandin. Me anu tumat dugupewa, yaua Neserinis,God inap ebo aopan anuine apanewa da. 6ApanPolmame,Ierusalem gapan God Paewa wa koeamet wani menannu waraton. 7 Iup nuga gapan wanene tat anuton goita yamewa apan Laisias taue kaimakaet naninup waseanaen. 8 Sia enu yawat wat anutoni namugap yonapendianen.

Ge Pol singui wayawawa dim dim iravi enu yawatwatoni oisewa wadiagep anui.”

9Totalas Pol ap anega digureni gapan, Diu nagirewadenanega wan, “E, nop mega tavewa di waiwan.”

Pol gare wan10 Ayop Pilik, Pol me inap nop wapen menan nani piru

tan. Pol gare anega wadien, “Nu anuivin ge en arugataet

Page 90: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 24:11 90 Gutut 24:20at nuga gapan wanene taingiana menan namugap yonan,nopmuga garewa wadiagepenmenan ne atonu den wadi-again.

11 Waenapan wayawamoa, ame mu wap anui, nu wamgarinup aeni, wam aonagaet pusi nawan dere megenatgapan, God wa taragasepen menan Ierusalem dot angen.12 God Paewa gwanap o Diu opata waine pa gwanap oIerusalem gapan, at ap me gapan notatae da ya wainginamba waenapan anan ya datnak mumingin. 13 Endimondi enu yawanegene waiwanum go tavewa da mu yawadiagain.

14 Go nop daiton gapan mu tavewa di waiwanum, amene Iesu anu tumat neginewa gapan God, nu omayan baeGod nugawa, ne wa taragasivin. Go Iesu anu tumatneginewa ame mu aopan dian Apan Mosis iup megawage God noa wataget waiwanumune nagire ok seane denne anu tumasivin. 15 Ne waenapan mame taine mini neanu dao God inap taivin. Anu dao tavewa ame, waenapankakaewa amba waenapan koewa, mu iravi borit wane eviwam uiwa gapan inak muse sia yon wanumoin. 16 Apmenan, ne God ge waenapan namumup bigat nigat wanikwanigepen taivin menan pot pot wa panan di ta dorivin.

17 Amba ne en animpo mini pa Ierusalem gapanya waingena menan, ne yan garaet waenapan nega,Ierusalem gapan munat anuna menan wat ongen. Denman da God inap gura irat anun. 18 Ame gapan ne Godyamap imunawoup sepen paua tan. Guegue ame tainginawaenapan mame yawanegene. Ap gapan ne inanap,waenapan da ap mepe ya iame amba dim da da koewa yataiwanumune. 19 Go Diu nagirewa at Eisia gapan wanu-muine ap mepe den yawanegen. Tandayat nimanegenemu mapa namugap tauapo enu yawanek wapo. 20 Go ianame ya tauane menan, Diu nagirewa mapa ne watagetkansoro nagirewanamumupyonanmenan koewanega da

Page 91: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 24:21 91 Gutut 25:2yawane endi ame wadiagep. 21Go namumup yonana, nopdaiton megenat kaimakaet manega wan, ‘Ame borit wanenagirewa evi inak muse sia yon wanumot anuna menanendi e wanene tanek wanin.’ ”

22 Boge, ayop Pilik, me Iesu anu tumat neginewa asigiptani menan wanene ame toborat anun, amba anega wan,“Ita yamewa yaua Laisias mapa tauepi amba ge koewada taan go uon ame ne amba wadiagain.” 23 Menan itanagirewa mega ame Pol kwayupe yambuni tapen dien goap ap otu da aet anupi me ya watanep. Pol dimen anunievene wai taue wanep.

Pol ayop Pilik waenewa dere namumup yonen24 Wam animpo amba ayop Pilik waenewa, ame Diu

waen da yaua Durusila, dere tauan. Pol menan wantaueni amba Pol Iesu Keriso inap anu tumasepi gueguewawadiamoni mu anune. 25 Pol inak tamanawa, ingane wattamanam, amba wanene wam evi tauepi gueguewa ugupugup mam waiwandini menan, ayop Pilik tap anu ambaanega dien, “Endiwa menan ame umap! Ganawan ak. Nenao nega wamewa arok da wandepi ame ne nop sia genanwatu enain.” 26 Pilik Pol gwat ninoke ae veapen menanagim make da garaet karaua wanat anuiwandini. Menanpot poraet nop dere gare gare waiwanumun, go Pol agimmake da ya wanen.

27 En dere uon tani, ayop Pilik nao da ugup aen. Garewamega Posias Pestas tauen, uewa waren. Pilik Diu nagireme yaua ao warapenmenan Pol gwat nokap di wandet waae ve aen.

25Pol ayop Pestas namup enu yawan wan

1 Apan Pestas, Pilik uewa wareni gapan, wam yampoewap, pa Sisaria ae ve amba pa Ierusalem dot aen. 2 Ap

Page 92: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 25:3 92 Gutut 25:11

mepe, pirisi baware nagirewa amba Diu namu yoyo na-girewa, Pol enu yawa wapen nopewa apan Pestas inapkaimakaet mup anega wane, “Ayop nugawa, nunan anu,3 Pol at Ierusalem watu en.” Ap anega wane, iwa Polnauase wanumo togurep boet anun. 4 Apan Pestas gareanegawan, “Pol at Sisaria gapanwat nasepwandep, ambawam konitu amba ne at ame sia angepen taivin. 5 Apmenan dima ega apane wai upi ne den tanamo angepamba apan Pol ap mepe me koewa tan go uon singuiwayavep.”

6 Ayop Pestas wam nani yamu nani yamu yampo owam aonagaet tanamo wandeni ewap me pa Sisaria vitaen. Sisaria taueni inane woup seni ame wanene paewaunuk ae ayop watat mega gagap paina ae wande, ambaPol wat nau onamo me namup tauapen wan. 7Wam amePol taueni, Diu nagirewa da da pa Ierusalem gapan vitonamone ame mu Pol enpanan yonan nop kaimake denme enu yawan wane, go nop muga tavewa uon. 8 BogePol nop garewa anega wadiamon, “Ne koewa dim da yatan den Diu nagire iup muga da ya topaitan, o God Paewagapan dim da ya wa koeragamen amba ayop nuga Sisainap den ne koerage da ya wan.”

9 Go Pestas Diu nagirewa aton munep mek yaua aowarapen menan Pol singui anega wayaven, “Ge imugap,pa Ierusalem dot age amba namunap ap mepe yona, newanene taget anuingi go?”

10 Pol gare anega wan, “Endi ne ayop Sisa wanenemega arige gapan di wanik angin, menan iwa dimenIerusalem angain? Ne Diu nagire inamup koewa da yatan, ge gek ingane asigigap di taan. 11 Ne iup painayamasepo o koerage bonigasepen menan tapo ne tap yatau anget anupo. Go enu yawanek wane tavewa uon

Page 93: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 25:12 93 Gutut 25:20menan waenapan da nanimu gwanap ya bat nimanegain.Apmenan ayop Sisamegenat wanene tanegepenwaivin.”

12 Pesta kansoro mega nagire tanamo wawa mutaneewap, anega wadien, “Ge ayop Sisa inap aget waanmenanayop Sisa inap di watu enagain.”

Pol ayop Agiripa, waenewa den, namumup yonen13 Wam da amba ayop Agiripa, waenewa Bonis dere,

apan Pestas pa Sisaria erewa taueni menan gaun atonwanapen menan tauane. 14 Daio wam animpo miniwanumone, amba apan Pestas, Pol oit mega ayop Agiripamanega wadien, “Apan da mapa Pilik gwat nokap aeve aen. 15 Wam ame ne pa Ierusalem angena, ianDiu nagirewa, pirisi muga bawarewa amba dima wainenagirewa, Pol enu yawan wane, ame ne itan wanapenmenan wayawanegen. 16 Go ne gare manega wadiamona,ameme nu Rom nagirewa guegue nuga manega, apan dakoerage tanimenan enu yawapen anuta, namukoewa taniapanewa amba enu yawan waiwanumune nagirewa den,at daiton wanumo mu gare gare nop wap iwa me koewatani oisewa mek wa tamanamepen menan arok wanatambawanene nagirewa nanimup barait. Nuwanene nugaguegue ap anega.

17Apmenan, wamamemune tautananekmapa tauane,ame newanene wamewa ya wakauman go inanwoup senigapan menawaet wanene watat mega gapan ae waingenPol wat onamot diamon. 18 Enu yawan waiwanumunenagirewa ao yonannopwane. Mu enuyawanwanemenanne anuna koewa baware tap gapan enu yave waiwanumatanun, go uon. 19 Garewa, muk aopan anune menan garegare notatae waiwanumun. Amba Iesu boeni oisewawane, go Pol Iesu inakae sia yon wandet wan.

20 Ne inak ap mini ne oare. Menan ne singui Pol anegawayawan, ‘Ge pa Ierusalem dot age ap mepe ne wanene

Page 94: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 25:21 94 Gutut 26:2tagepen anuingi go?’ 21Go Pol tanda wan. Mapa gwat nopwandet anun amba ayop baware nuga Sisa wanene megawa kakayaset wan. Ap menan ne ita nagirewa me wat natkwayup tapen menan diamon, evi amba ayop nuga Sisainap watu enain.” Apan Pestas ap anega wadien.

22 Boge ayop Agiripa apan Pestas anega dien, “Neanuingina, apan ma nop wapi nek anut anuivin.” Pestasgare wan, “E, umap, iman amba nop mega wapi anui.”

23 Inane woup sen, ayop Agiripa waene Bonis dereayop wanupewa tambu enan, guegue muga yaemantugwen gwen mutan onam wanumun, iam iam paewatauan. Ita yamewa nagire amba namu yoyo nagirewa dentanam tauan. Apan Pestas wani menan Pol wat onamon.24Pestas anega wan, “Ayop nuga Agiripa, waenapanmapatauayana nagirewa den, wapena anun, apanma yaviwani-ana Diu nagire mapa pa Sisaria amba pa Ierusalem gapanden me tandayasiwanumun. Amba senao wan anegawaiwanumun, ‘Me boep, me boep!’ 25 Bop tata iupewada ya topaiseni menan amba me ayop baware nuga Sisawanene tat wani menan, ne at Rom watu enain.

26Go iwa koewamega da tani ne oare menan bawarewanuga Sisa inap ok anenen enuin? ap menan e iraginamuyap wat ongen. Go ayop nega Agiripa ge namugapiragen wat ongen. Anse, nop oit mega anune ne anenenok seapena anuin go? 27 Iwa ne gwat noke apanewa ayopnuga bawarewa inap union watu enapena go koewa taniogewa ya seapena ap me koerage.” Pesta ap anega wan.

26Pol garewa ayop Agiripa wadien

1 Ayop Agiripa Pol anega dien, “Umap, genan nop gegagek di wa.” Ap menan Pol naniwa ao wadave amba nopgarewa anega wadiamon, 2 “Ayop Agiripa, Diu nagirewa

Page 95: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 26:3 95 Gutut 26:11enu yawanek wane menan endi ne garewa namugap nopwapena menan aton baware anuivin. 3 Aton anuivin iwaDiu nagirewa gutut nuga amba notatae nuga ge asigigap.Ap menan nona ge yaemantu anupen menan mupewainagap waivin.

4 Ne orup otu waingena, ge guegue nega inan tainginaamemeDiu nagirewa asik tane. Ne at Isurero pa Ierusalemden yonan ingina ame den asigimup. 5 Mu wam nonon-gataet asik di tanegene menan guturana mame wat anupidi wain go uon, ne oare. Ne Parisi nagirewa dugup mugaapanewa da. Nu Parisi nagirewa iup kaimakaet waratontaintoni nagirewa, iup da ya topaiseton. 6Go endi anu daonegawa ameGod omayan bae nugawa inamup agiwa agiatmumeni menan enu yawanegene waiwanum.

7 Nu omayan bae nugawa, dugup i nagirewa, aonagaetpusinawan dere, wataget agi mame menan God inapayamat tamanagaet mum woup wa taragasiwanumun. Oayop aigapewa, ne anu dao mame menan Diu nagirewaenu yawanegene waiwanum. 8 E da da iwa dimen Godborit wapi nagirewa wap sia inak muse yon wanumopiame e anu waramasiwanin?

9 Ne den, Iesu, at Nasaret apanewa waenapan megawawatanamopenmenan anun. 10Apmenan, ne pa Ierusalemgapan ap anega tan. Amba Diu pirisi bawarewa amunnenane gapan ne Iesu waenapan mega aruga gwat nokesemon, amba wam ame wanene tamon amba borit wapendiamone, ame ne den umap wan. 11 Wam aruga gapanopata waine paewa gwanap tau ge tau angen, mu itanmuningina. Mu anu tumat muga Iesu inap ae vepenmenan ap anega taingina. Mu inamup uguna gangannaiwandini menan sewa da da at wandap angen, wakoeragam mumingin.” Pol ap anega wan.

Pol Iesu inap entaneni noa wadiamon

Page 96: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 26:12 96 Gutut 26:1912 Pol sia anega wan, “Ap wa koeragam mumapen ing-

ina gapan, wam da pirisi bawarewa, at Damaskas Iesu anutumasine nagirewa wa koeragammumapenmenan amunnenan, amba watu enanegene. 13 Ayop nuga aigapewaAgiripa, ne neginaet angingina, wam ianupe wariwan-dini gapan, ganat baware da kimani vise gamunap enunyawan, wam ganasewa otu koentu, go ganat ame bawareiragen, ame tanam angena nagirewa den enunen. 14 Nuiragi piupa geanetoni amba ne inanap nop da ian Iburunop muga gapan, anega dianegen, ‘Sol, Sol, dimen takoeragam nimanegingi? Ap taingawa, man kao i apanegaura ni benop toin ame vek anuni ap mini gek inganevek anuingi.’

15 Boge ne singui anega wan, ‘Ayop, ge da?’ Me gareanega wan, ‘Ne Iesu, ta koeragam nimanegiana apanewa.16 Go endi pusigap ao yon. Ne inagap venat nigasena iwane om enugen ame ge nao nega ayamase tapen menan.Ge endi yawanegeana oisewa amba evi amba dim da waewagepena oisewa waenapan wadiamopen menan omenugen.

17 Isurero nagirewa ge ian ugupe nagirewa inamupwatu enagivin go mu toguragepen tapi ame ne ta waritgimagain. 18 Yamamu boraseni nagirewa inamup ageamba mum sisip gwanap wat entanamo, mu ganat gapantauapen. Seitan aroewa gapan wanumuine nagirewawat entanamo God inap tauapen. Ap gapan mu anutumat nimanegepiwa, God mu koewa muga anu ae vetaamba aro muga muneta. Aro ame God om enumoni anutumat nagirewa den wanumopen menan.’ Iesu ap anegadianegen.

Pol nao mega taiwandini noa wan19 Ayop Agiripa, ap menan ne kiman paua mega,

Damaskas neginewa gapan, yawana, ame ae ya vean,

Page 97: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 26:20 97 Gutut 26:29itap atap ya tan. 20 Menan ne God inap wat entane,koewa muga tane ame vetavet ta anu tamanamepenoisewa, namu at Damaskas amba pa Ierusalem, ame ewapat Isurero iragi, amba ian ugupe at muga wanumuinenagirewa den nop ame wadiamona.

21 Ap wadiamuingina menan Ierusalem God Paewagapan waingena Diu nagirewa waranegen toguranegepentane. 22 Go ne God wat agoat nimanek wandin gapanongingin endi mame tauan namuyap yonivin wagup on-totua amba bawarewa ame gine daiton oit wadiaivin.Wataget God noa waiwanumune nagirewa, apan Mosisden, dim da evi tauepi noa wane ame gine daiton wa-diaivin. 23 Mu nop manega wane, ame God om enuniapane Keriso watu enepi, anu tanep borit wane nagireyaumakamup namu inakae sia yon wandeta. Ap yonwandepi nu Diu amba Diu uoni ugupe nagirewa den Godganat mega gapan wat inakam nimanini noa wadianeta.”Pol ap anega wan.

24 Pol nopmawaiwandini gapan ayop Pestas kaimakaetanega wan, “Pol ge bumbam taingi! Ge anut bawarewaraan ame gapan bumbam taingi!”

25 Go Pol gare anega wan, “Ayop nuga aigapewa, nebumbam ya taivin. Nop dim da waingina ame yaunewaden men tavewa di waivin. 26 Ayop Agiripa! Nop mamewadiaingina iravi ge asigigap ap menan inagap aroga diwaivin. Dim dim iravi venaseni ge anu kakayasean, iwakaraua ya tainton. 27 Ayop nuga Agiripa, wataget Godnoa waiwanumune nagirewa anu tumat mumingi go? Neasik tagen ame watageta noa waiwanumune nagirewa okseane ame anu tumasingi.”

28 Boge Ayop Agiripa Pol anega wadien, “Ge anuingianawam koni otu ma gapan wababayan nimanege ambaKuristian tat anuingi go?” 29 Pol gare anega wan, “Wam

Page 98: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 26:30 98 Gutut 27:5bobou o nononga, ne God inap mup wapen ame gegegenat uon go iragi da da endi nona anuiana nagirewaden, ame ne umanap Kuristian tat anuivin. Go naninadamik kaimake dena gapan panane umap e ya wanietanuivin.”

30 Nop ame wani boge Ayop Agiripa, waenewa Bonisden, amba at i apane ge da da tanamwanumone nagirewayonan amone. 31 Mu pa gwane ame ae veane amba nopgare gare anega wane, “Apan ma top boe boe o gwat nokebarae barae koewa ap mini da ya tan.”

32Amba ayop Agiripa Pestas inap anega wan, “ApanmaAyop bawarewa nuga Sisa wanene tapen menan ya wapo,me wat vetapo tau aepo.”

27Pol kabum gagap at Rom aen

1 Amba mu Pol at Itali kabum gagap watu enat anune.Menan Pol ge gwat noke wanumuine nagirewa upi dentambumo, Rom ita yamewa yaua Diulias munen. Apaname ita nagirewa dugup yaua ‘Ayop aigap bawarewa itaanan taine dugupewa’ gapan tauen. 2 At Adiramitiamkabum muga da, at Eisia paua gapan puiman etoet tauge tau anet wat, gapan dotouaton. Apan Aristakas,at Masedonia apane, pa Tesalonaeka gapan taueni denaneton.

3 Inaton woup seni, nu pa Saidon tauaton. Ita yamewaDiulias, Pol inap imu pose bibiga tan. Menan Pol aeevene wai, pa Saidon apmepe wanumuine, yawamo ambame kwayup tapen menan umap wan. 4 Kabum gagapsia anetoni go taik taue kabum kaimakaet naseni menanpuiman topaneni yaua Saiparas garip aneton, iwa nu taikguraneni menan. 5 Puimani at Silisia ge at Pampiliapaina yawamot anetoni, at Lisia pa Maira tauaton. Ap

Page 99: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 27:6 99 Gutut 27:13mepe kabum dawa veaton. 6 Amba ita apane ame atAleksandia kabum muga at Itali aepen menan taiwandiniyaven. Menan kabum ame gagap nu anepen menan wan.Wani amba nu kabum ame gagap aneton.

7 Sia anet wam animpo yaemantu aninton iwa taikkabum ewagai sia to uariwandini menan kaimake wan,go pa Naidas tauaton. Tamana sia anet anutoni go taikame kaimakaet nataneni menan topaneni Kurit garipgungunu ane at gine da yaua Salamone tau aneton. 8Nupuiman etoet anetoni ame kaimake dena at yaua waine,At Kakaewa, gapan tauaton, pa Lasea mainep.

9 At ame onantoni menan wam aruga wakaumeton.Go kabum gagap anepen menan umap uon iwa gasegetpuiman koewa entanen taik baware iragen tauen iwaKoewa Nuga Anu ae veni Baripe wamewa paua gaset uontani.

Ap anuni menan Pol tagigit muga anega diamon,10 “Evenan wainawa, ne imunap anuingina ap sia anetawakoewa baware venaseta amba kabum puraput megawaden to okonageta waenapan upi borit wain.” 11 Go itayamewa, Diulias, Pol nopmega yawaren go kabum i apanege kabum wat aini apanewa nop muga anu waren.

12Amba sia, kabumgwanape nagirewa aruga pa Pinikasamopen anune iwa taik ugin baware wamewa gase tauen,amba kabum enat wande wande arewa ap mepe umapuon. Apmenanmu at Pinikas amot anun iwa pa Pinikas atKurit gapan taik ugin bawarewamewa gapan gungunutupma wam gearini arigewa wandet anun.

Taik tawak puimani tauen13 Evi taik otu kamontu ise ma taueni gapan bibigare

tau aeni menan mu amopen wamewa tauen anune. Apmenan kabumgwat potawatmega aemawarupan at Kurit

Page 100: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 27:14 100 Gutut 27:24puiman etop konintu iragen tau amon. 14Use amuiwanu-mune ame nononga uon, taik baware da itanigaet taueniame yaua, ‘Notista.’ Taik piup topaneni gapanusema taueaen. 15 Taik ame kabum wareni menan use aepen taniumap uon menan wabayan aneton taik wat naune at daugup aen.

16-17Piup topaneni otu koentuda yauaKauda gungunupanetoni gapan taik otu da bigaren. Menan nu kabumdawa otu kamontua ae ma warupat, kabum nuga bawareame gagap baraeton amba damik kaimake denawa gapankabumnuga bawarewa ikukuk gamuppan gitnageton bimwan, taik koe tapi tawa menan. Amba kabum bawarewagerat puiman beripewa, at Libia gapan, wat nasepi tawamenan kabum wanupewa taik warupini ae wa panamenbaraene amba taik kabum mondi wat aen.

18 Taik tawak ame itanigaet sia tauiwandini menankabum ae ao taiwandin. Menan inaton woup senigapan kabum bemta tapen menan puraput eneni ameerewa tambun puimani natanen. 19 Inaton woup seniamba kabum wan dim dim mega, damigewa den tambunpuimani uatamen. 20 Mum ge woup aruga, wam gebuanae den, da ya yavinton. Taik tawak pot poraet ditauiwandin menan nu imunu puk wan amba gop bawareinak wakaumata tawa anuton.

21 Taik tawak tauiwandini anetoni gapan wam arugaame kabum gwanape nagirewa taba da ya nane menanPol namumup yone anega wadiamon, “Oruma, nop negawana, e ya anuyan, ame e anupo, nu at Kurit ae ya veapoamba kabum ge puraput koe ya tapo. 22Go endi diainginaanun, aro tan wanien! Iwa e da ya di borit wai go kabummegenat koe di tata.

23 Mum watawa God nega ne wa taragasinawa aneamega da ne inanap taue, 24 anega wan, ‘Pol, tap ya

Page 101: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 27:25 101 Gutut 27:33anu, at Rom nagirewa baware mugawa Sisa namup diyonai! God bagua genan anuni menan wan, kabum gagaptanamo ongingiana nagirewa iragi kabani wanumoin,amba daiton da ya boeta.’ 25 Menan, orup ma, aro ta diwanien. Ne anu tumasivin God wadianegeni ame di tata.26 Go puiman topaneni da gapan taik kabum enu waneptau ae at naseta.”

Kabum koe di tan27 Wam pura dere mumewa puiman yaua Ediria gagap

taik mondi kabum wat nau aiwandini. Mum gagewagapan kabum kwayupe nagirewa piup konintu tauiwan-dat anun. 28 Menan kaum om warat anune menan gwatpotawat waran damik ginap panan amba puimani an-tapenan paua yawane ame apane dere (40 mita) puimanbumagewa omewa yawan. Amba sia om warane pauaapane daiton aonagaet yawane (30 mita). 29 Kabumpuiman gwat bonawan gapan ni to purunagepi tawamenan mu kabum gwat potawat mega degede kabumnimerappan sinsin enan amba seraratwoup sepenmenananun.

30 Ap gapan kabum kwayup taine nagirewa kabum aeve, tap karaua amot anun. Menan mu kabum otu kamon-tua wa totnagen puiman gapan ae baraene, amba aopananega wane, “Kabum gwat potawat mega upi kabumnamu bone gapan pan sinsin enat anuivin.” 31 Go Polguegue muga anuni menan ita nagire, ge ita yamewa denanega diamon, “Kabum kwayup taine nagirewa kabumae ve tau amopiwa, e iragi borit wai.” 32 Ap menan itanagirewa kabum otu kamontua damik mega to nugusenepuiman wat nau aen.

33Veraut en nuguseni, Polmu taba napenmenan anegawadiamon, “Pura dere gwanap ame e ta gope den amattaiwanian ambawam ame iragi gapan taba da ya di nayan.

Page 102: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 27:34 102 Gutut 27:4434 Ap menan taba nane, borit ya wai. E iragi waniai iae,gume da daiton ya wapasimai, God agi wani menan.”

35 Nop ame wani ewap, Pol mu namumup, taba burediware amba God inap gaunwani, bogemewa paiseni ambaerewa me nan. 36 Nani waenapan yawane aro warandaiton daiton taba nan. 37Kabum gwanape nagirewa iragi276. 38 Iravi naton umap tan kabum bemta tapen menantaba upi puimani uatamene.

39Wam amewoup seni, kabum kwayup taine nagirewa,mu piup ginewa da enkoritam baraeni ame gerasewayawan, go at amemu oare. Gomu kabumware nau gerataamo enatat anun. 40 Menan kabum gwat potawat megairavi to nugusen ae veamone puimani geamone. Kabumtari mega namu kaimakaet panane vetan enkokoramen.Taik ware kabum use enturunagepen menan taik wariniwanupewa, namu bonewa gapan, sia warupane dorenamba taik waren puiman etop turut wa aen. 41 Gokabum namu bonewa ame gerat puiman beripewa gapanat nasen. Kabum namu bonewa ame at naseni git wanamba keta one kabum to dudumen.

42 Ap menan ita nagirewa yone, gwat noke nagirewagurep borit wat anun, iwa mu da puiman gagap oe waraamo piup taue amba tap amopi tawa. 43 Go ita yameapanewa Pol wat inakamet anuni menan watanamon. Meanega wadiamon, “E oe wara aiset anuiana nagirewa,namu bup ta, geaen aisen, puiman etoa tauan. 44 Ambae upinewa kabum to dudumeni ame oma semua gagapaisen.” Ap tatoni gapan nu iragi puiman etoa ameyambuni di tauaton.

28Topaneni Malota tauan

Page 103: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 28:1 103 Gutut 28:101 Puiman etoa yambuni tauatoni gapan, piup topa-

neniwa yaua Malota tauat anuton. 2 Piup i nagirewainanup evenan tane. Ugin erot taue wandini menan mununan oma to tugup iranepen menan waupanen.

3 Pol gerok kaime bongame amba oma yame itapupaneni ame bariwandini gapan mokare seram ame omaamunu wareni menan taue Pol nanip are at nase wandeen. 4Wam ame piup i nagirewa mokare me nanip are watnase amba tamanawadimatwandeni ame yawanemenan,mu gare gare anega wan, “Apan ma waenapan guramonborit wane ominewa tauia. Puiman gapan ya boen go oninma tauen amba evene toni ominewa tauia.”

5 Go Pol nani pat pat tan, mokare to tonagen omayamap gearen. Amba Pol vek da ya anun. 6 WaenapanPol naniwa tutut wap amba menawaet geare boet anun,go amat nonongataet ta yaviwanumune go vek inap da yataueni menan ame mu imumu entanen anega wane, “Megod di anuivin.”

7 At i nagire bawarewa mugawa yaua Pubilius at megakonintu da wande en. Me aton gapan waupanen menannu wam yampo pa mega gapan baigane den wanineton.8 Me mamewa vek amun waren amba nikeke den tai-wandini menan eragi gagap wande en. Pol me yawapenmenan ae amba naniwa dedewapip se God inapmupwanigapan wat inakamen.

9 Ame tani oisewa wa sesenamene menan kaum topa-neni ame wanumuine nagirewa, wam wam gapan, veknagirewa tam onamone amba Pol mup gapan wat inakammumen. 10 Ap menan puraput aruga garaet nunan.Menan nu siragam yampo uon tani ap tapen tatoni gapantaba ge puraput dim dim men watoni, kabum gapan senunan.

At Rom tauaton

Page 104: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 28:11 104 Gutut 28:2011 Siragam yampo uon tani ewap nu puiman ane taut

kabum yaua God Naturup, at Aleksandia kabum megawayawaton. Kabum mame, taik ugin wamewa gapan topa-neni atMalota gapanwande en. 12Nudotou anetoni ambaat Sirakus tauat ap mepe wam yampo wanineton. 13 Siaikukuk anet at Regiam tauat inaton woup sen. Taik isema taueni menan wam derewa ewap pa Puteolai tauaton.14 Ap mepe kabum ae veat Iesu anu tumasine nagirewayawamoton amba mu waupanene anet pura daiton denwaninetoni amba pusinup anet pa Rom tauaton.

15Rom Iesu dugupmega nagirewa oitanu anunemenanonamon pa yaua Apias Une Gare Gare Taine Arewa ambapa yaua Daio Paewa Yampo gapan tautananene. Polyawamoni God inap gaun wan aro sia waren.

Pol pa Rom gapan tauen16 Pa Rom tauatoni, Pol megenat pa da iniwandapen

menan at Rom bawarewa nagirewa umap wan. Go itaapane daiton pa garip yangut yoniwandin.

17 Wam yampo ap mepe wandeni amba, Pol Diubawarewa nagirewa onamop iam iam tapen menan wan.Tauan tobot tane, Pol anega wadiamon, “Tatan gwanin,ne waenapan nugawa inamup, amba gutut nuga omayanbaewa nunane ap me inap ne koewa da ya tan, go ne paIerusalemgapanwaranpananegen amba ianRomnanimugwanap bat nimanegene.

18 Rom nagirewa singui wayawanegene, koewa negabonigat bonigat da ya yawane menan vetaneget wane.19 Go wam ame Diu nagirewa toboran wane menan neayop baware aigapewa Sisa inap wanene taneget wan. Goayop Sisa namup yonat wana ame Diu nagirewa koewamugawapenmenan ya anun. 20Apmenannopnega namue anupen menan enan wan mame tauyan. Nop ame, nu

Page 105: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 28:21 105 Gutut 28:27Isurero nagirewa Keriso tauapen menan amat taivin dengop ya anuivin. Taueni oisewawanamenan nanina damikkaimake dena gapan pananegene waingivin.”

21 Mu gare anega wane, “At Diudia gapan wanumuinenagire oit gega ok gapan da ya sean watu enane yawatonamba dugup nuga nagirewa Diudia daio amone tauaneoit gega koewa da den ya wadianene. 22 Go dim daanuianawa ame nu wa anut anuivin iwa at at iravi gapange dugup gega Iesu neginmega anuine nagirewa tandayatmumiwanum.”

23 Menan mu wam evi da amba nop mame wawakakayat tapenmenanPol diane. Ambaomenunewamewagapan, waenapan arugataet, Pol wandeni paewa gapantauane. Mumaget wadidiam wandin aeni ame mumtauen. God toemu mega oisewa wadidiam wandin. Amegapan Pol anega wani, “Watageta apane Mosis iup senige watageta God no oise waiwanumune ok seane ameIesu me God om enuni Keriso wadianepen menan seane.”Ap anu tumat tapen menan Pol mu entan mumat anutayaviwandin.

24 Me nop waiwandini gapan upi wat entan mumen,go upinewa ame anu tumat ya tane. 25 Menan mukingane yaumakamup umap ya wane amba pa ae vepentaiwanumune gapan Pol nop uiwa mame anega diamon,“God Guewa Woup Seniwa wani gapan watageta God noawaiwandini apane Aisaya, e omae baewa diguguramonitave di wan. 26 God apan Aisaya gamup Diu nagirewaanega diguguramon,Ian ame inamup ak anega diam,‘Wam wam nop nega anuianawa go ya di anu aviaisi.Wam wam yaviwaniana go ya di yao aviaisi.27 Iwa waenapan mame aigap aigap anuiwanumune

menan,

Page 106: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

Gutut 28:28 106 Gutut 28:31imu pose itani wan, den darinamu toboboramon,amba yamamu borasen.Yamamu gapan yave amba darinamu gapan anu ave,amba potamu gapan anu inanap entan onamop,wat inakam mumapena tawa.’

28Apmenannopmameanun, God inak ewakewanuninioisewa ian ugupe den anupen menan watu eneni gapanmu oit kakaewa ame anuin!”

29 Pol ap anega wani menan Diu nagirewa notataebaware gare gare waiwanumuin en, ae ve amon.

30 Pol en dere ap mepe wanden. Pa iniwandini menaname garewa taiwandin. Waenapan da da iravi daio inaptauane waupamon. 31Pol epara ta God toemumega opatagapan wadidiam wandin amba Ayop Iesu Keriso anutmega arogawadidiamwandin, waenapan da yawatanane.

Page 107: Gutut Iesuwatuenamotmeganagireguturewa - ebible.org · konintuamon amba pa sewa Ierusalem tauan. 13 Wam ame mu tauanewa mu inine paewa, pa aigapewa dot amon. Tauaneapaneyaumuamam,

107Daga New Testament

The New Testament in the Daga Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Daga long Niugini

copyright © 1974, 2004 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: DagaTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2015-01-02PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 1Mar 2019 from source files dated 14 Nov2018086528d0-e040-5a5a-9a7a-41c08d0c645e