gure sustraiak lurrari lotuz.anaitasuna ikastola 2
TRANSCRIPT
Presentacin de PowerPoint
Gure sustraiak lurrari lotuz
EUSKALDUNAK GARA GU!
EUSKALDUNAK GARA GU!
Voltaire:Voltaire 1697an jaio eta 1778an hil zen , frantzes idazlea izan zen.
Voltairek esan zuen: Euskaldunak, Pirinioetan dantzari eta kantari bizi diren herri bateko kideak dira.
2
AMERIC PICAUDFrantses elizgizon eta erromesak XII.mendean esan zuen:
Euskaldunak jende basati, anker eta lapurrak dira, eta euskara haien hizkuntza barbaroa da.
3
EUSKALDUNEI BURUZKO TOPIKOAKTOPIKOPAK :Sarritan errepikatzen den eta originaltasun gutxiko ideia edo iritzia.
TOPIKOAK
TOPIKOAK
Euskararen jatorria
Duela 4.000 bat urte, Europako hegoekialdean eta Asiako mendebaldean zabaldu ziren herri indoeuropearrak. Europako hizkuntza gehienak herri indoeuropearrek hitz egiten zituzten hizkuntzetatik sortu dira; horregatik familia indoeuroparreko hizkuntzak deitzen zaie.Euskararen jatorriari buruz teoria asko daude baina bat oso onartua dago: euskara ez da familia indoeuroparreko hizkuntza. Hizkuntza indoeuropearra zabaldu baino lehenakoa da.
EUSKARAREN HIZTUNAK
Euskal herri osoan 700.000 biztanle dira euskaraz hitz egiteko gai.
Hamar biztanletik hiruk dakite euskeraz (3/10)
Hamar umetik seik dakite euskara(6/10)
Euskera dakiten kopurua gehituz doa urtez urte.
UMEEN DATOAKOROKORREANEUSKAL HIZTUNEN KOPURUAK
EUSKAL FOLKLOREAEuskal herrian instrumentu tipiko batzuk daude adibidez: txistua, danbolina
Euskal Herrian euskal dantzak dantzatzen dira: fandangoa, arin arina, aurreskua, zinta dantza, banakoa
Gure sustraiak lurrari lotuz
EUSKAL HERRIAREN KOKAPENA
EUSKAL HERRIKO KOKAPENA
PROBINTZIAK HIRIBURUAK
BIZKAIA BILBO
GIPUZKOA DONOSTIA
ARABA GASTEIZ NAFARROA IRUEA
ZUBEROA MAULE
BEHE-NAFARROA DONIBANE-GARAZI
LAPURDI BAIONA
MUGA GEOGRAFIKOAKZARAGOZAHUESCABIARNOLANDAKKANTABRIABURGOSERRIOXA
14
BIZNTANLEAKLAPURDI7B.NAFARROA1ZUBEROA1NAFARROA19BIZKAIA39ARABA10GIPUZKOA23
EUSKAL HERRIKO BANAKETA ADMINISTRATIBOA
HEGO EUSKAL HERRIA ERKIDEGOTAN BANATUTAEUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA (EAE)
1979tik,eta Gernikako Estatutua deritzon lege nagusiaren arabera, EAE osatzen duten hiru probintziek euren arteko erakunde propioak dituzte:Eusko Legebiltzarra eta Eusko Jaurlaritza.Legebiltzarreko diputatu edo legebiltzarkideak hauteskundeen bitartez aukeratzen dira, lau urtetik behin. Ondoren, Legebiltzarrak aukeratzen du Lehendakaria eta Lehendakariak, Jaularitza
NFE (NAFARROAKO FORU ERKIDEGOA1982tik Nafarroak bere estatutua du eta, estatutua horren arabera, bere Gobernua eta Legebiltzarra (Nafarroako Gortea).
Legebiltzarra sufragio unibertsalez hautatzen da, hau da, hiritarrek emandako botoen bitartez. Legebiltzarrak Presidentea edo Lehendakariak aukeratzen du, eta horrek, Gobernua.
HIRIBURUEN ARGAZKIAKIRUEA MAULE BILBO DONOSTIA
GAZTEIZ DONIBANE-GARAZI BAIONA
EGILEAK:
NAHIKARI ETA AINGERU
GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ
EUSKAL HERRIKO IBAIAK
KANTAURI ISURIALDEA-Uhaitzandi-Biduze-Aturri-Errobi-Bidasoa-Urumea-Oria-Urola-Deba-Lea-Oka-Butroe-Ibaizabal-Nerbioi-Kadagua
Ibaiak motzak eta emaritsuak dira, higadura-lan gogorra egiten dute. Urte osoan dira emaritsuak euriei esker
MEDITERRANEO ISURIALDEA -Ebro-Omecillo-Baia-Zadorra-Ibaiuda-Ega-Aragoi-Arga-Irati-Zaraitzu-Erro
Bi multzo daude:Pirinio aldekoak: ez dira oso luzeak eta aldapa handia dute, udaberrian, elurrak urtzean emaritsuak diraLautadetakoak: Luzeagoak eta aldapa gutxikoak dira. Udaberrian eta udazkenean ur-maila altuak izaten dituzte, eta udan agorraldiak.
EUSKAL HERRIKO IBAIAK
EUSKAL HERRIKO IBAIAKIbaiak hiru zatitan banatzen dira:GOI-IBILGUA:Ibaiaren zatirik aldapatsuena eta estuena , ura abiadura handiz doa. Zati honetan higadura (gastatzearen ekintza eta ondorioa) ematen da.
ERDIKO - IBILGUAIbaia zabalagoa da, malda eta abiadura txikiagoa du. Zati honetan garraioa (leku batetik bestera gauzak eramatearen ekintza eta ondorioa ) ematen da
BEHE IBILGUA Ibaiaren zatirik zabalena, urak abiadura txikia du. Hemen jalkiera (sedimentazioa) (likido baten dauden materialak hondoan metatu) ematen da.
IBILGUAK
IBAIEN ARGAZKIAK
AGUR LAGUNAK ESKERRIK ASKO ENTZUTEAGATIK
Gure sustraiak lurrari lotuz
EUSKAL HERRIKO MENDIAK
ERLIEBEALurrazalaren gorabeheraren mutxoari erliebea deitzen zaio.
Euskal Herriko lurrazalak gorabehera handiak ditu. Lurralde askotan dauden mendiak eta haranak, baina mapa fisikoan ikus dezakegun bezala, lurralde lauagoak ere badira.
Erliebeak, klimak, hidrografiak ( ibaiak eta urak ) eta paisaiak erlazio estua dute.
ESKALA Eskalak mapako neurriaren eta neurri errealaren artean dagoen proportzioaren berri ematen digu.
Bi eskala mota daude: 1.- Zenbaki eskala : Adibidez 1: 1.000.000 (1cm=10km)
2.- Eskala grafikoa : Erregela txiki bat.
Eskala: 1:1.000.000 Mapako cm bakoitza errealitatean 1.000.000cm dira. 1: 200.000 ( 2km) 1:800.000 ( 8km) 1: 50.000 ( 0,5km = 500m)
35
EUSKAL HERRIKO MENDIAK1.- UR MUGAKO MENDIAK2.-KOSTALDEKO MENDIAK3.-AURREPIRINIOAK
Euskal Herriko mendiak hiru lerrotan banatzen dira:
1.-UR MUGAKO MENDIAK
PIRINIO: -Hiru Errege Mahia-Ori
BESTE BATZUK Mendikate honen mendebalderantz beste hauek daude:-Aralar mendilerroa -Aizkorri mendia-Udalaitz-Anboto-Gorbea
2.-KOSTAKDEKO MENDIAK-Soiube-Oiz-UrkoEuskal herriko mendiak
3.- AURREPIRINIOAK
-Toloo mendiak-Gazteizko mendiak-Alaitz mendilerroa
38
MENDIAK
Anboto
Aizkorri
Gorbea
Hiru errege mahia
ARITZEGILEAKJUNE
GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ
EUSKAL HERRIKO HISTORIA
ARDATZ KRONOLOGIKOA
Historia gizadiaren (edo gizarte, gizatalde nahiz banakoen) iraganaldiko gertaeren segida da.Gu guztiok historiak egindako bidearen ondorioak gara, iraganeko gertaerek baldintzatzen baitute geroa.Gertaera historikoen segida adierazteko baliabide asko erabiltzen badira ere, ardatz kronologikoa da egokiena. Ardatz kronologikoa gertaerak denboraren arabera ordenatzen erabiltzen den grafikoa da.
42
ZER MENDE?Urte bat zer mendetakoa den jakiteko , urte horrek zenbat ehuneko dituen ikusi, eta bat gehitu behar zaio.
Adibideak:.Zer mendetakoa da 75. urtea? I. mendea.Zer mendetakoa da 1216. urtea? XIII. mendea.Zer mendetakoa da 2225. urtea? XXIII. Mendea.Zer mendetakoa da K.A. 55. urtea? K.A. I. mendea.Zer mendetakoa da K.A. 1426. urtea? K.A. XV. mendea
GIZAKIAREN HISTORIAMendez mende osatu den bizitza luzeari gizakiaren historia deitzen diogu, eta bi zati alditan banatzen dugu: historiaurrea eta historia.
Historiaurreak denboraldi luzea hartzen du, gizakia lurrean sortu zenetik lehen agiri idatziak azaldu bitartekoa.Hizkuntza idatzia toki guztietan batera azaldu ez zenez , gure inguruan Europako erreferentzia erabiltzen dugu historiaren hasierari dagokion data jartzeko. Hau da, Europari dagokionez, historiaurrearen amaiera K.a. 2000. urte inguruan gertatu zen. Hori baino lehen, Asian agertu ziren idatziak orain dela lau edo bost mila urte. Historiaurreak milioika urte ditu, gizakiaren lehen aztarnetara jotzen badugu, behintzat.
HISTORIAREN AROAKHistoria lau aro nagusitan banatu ohi da.Antzinaroa:Erdi Aroa:Aro Modernoa:Aro Garaikidea
45
ANTZINAROA
Lehen agiriak agertu zirenetik Erromako Inperioaren gainbeherara arte, K.o. 476. urtera arte.
Erdi aroaErromako inperioaren gainbeheratik (476. urtea), turkiarrek Konstantinopla hartu zuten arte, K.o. 1453. urtera arte
Aro modernoa1453.Etik 1789. urtera arte
aro garaikidea
Frantziako iraultzatik gaur egunera bitartekoa.
BUKAERA
AGUR LAGUN!!