GÜRGENGÜRGEN

A)A)AĞACINAĞACIN

a)Genel Adı :a)Genel Adı : GÜRGEN GÜRGEN

b) Bilimsel Adı b) Bilimsel Adı : Carpinus: Carpinus

c) Bölgesel Adıc) Bölgesel Adı:  Gürgen:  Gürgen

Bilimsel sınıflandırma

AlemAlem::PlantaePlantaeBölümBölüm:Magnoliophyta:MagnoliophytaSınıf:Sınıf:MagnoliopsidaMagnoliopsidaTakım:Takım:FagalesFagalesFamilya:Familya:BetulaceaeBetulaceaeCinsCins::CarpinusCarpinus

d) Türkiye’de ve Dünya’da  Yetiştiği d) Türkiye’de ve Dünya’da  Yetiştiği YerlerYerler : :

    Gürgenlerin ülkemizde iki türü doğal Gürgenlerin ülkemizde iki türü doğal olarak yetişmektedir.olarak yetişmektedir.Bunlar adi gürgen ve doğu gürgeni olup Bunlar adi gürgen ve doğu gürgeni olup Karadeniz,Marmara,Trakya, Toroslar ve Karadeniz,Marmara,Trakya, Toroslar ve Anadolu’nun iç kesimlerinde yoğun Anadolu’nun iç kesimlerinde yoğun ormanlar halinde bulunur.ormanlar halinde bulunur.

Yayılış alanıYayılış alanı

• Adi Gürgen (Corpinus betulus L.)Adi Gürgen (Corpinus betulus L.) Trakya’da ve Karadeniz2in kıyı Trakya’da ve Karadeniz2in kıyı kesimlerinde genellikle meşe, kayın kesimlerinde genellikle meşe, kayın ve kestane ağaçlarıyla karışık ve kestane ağaçlarıyla karışık ormanlar halinde yaygındır. ormanlar halinde yaygındır.

BetulaceaeBetulaceae Adi GürgenAdi Gürgen Ticari adı - European boxwood Turkey baxwood True Ticari adı - European boxwood Turkey baxwood True

boxbox Yayılış alanı - Trakya, Marmara,Karadeniz BölgesiYayılış alanı - Trakya, Marmara,Karadeniz Bölgesi Anatomik ÖzeliklerAnatomik Özelikler Makroskobik yapı – Koyu renkli öz odunu yok,diri Makroskobik yapı – Koyu renkli öz odunu yok,diri

odun karakterinde.Gri beyaz ile sarımsı beyaz.Yıllık odun karakterinde.Gri beyaz ile sarımsı beyaz.Yıllık halka sınırı az belirgin ve kaba dalgalı.Traheler halka sınırı az belirgin ve kaba dalgalı.Traheler dağınık düzende,küçük ve lupla görülür.Tül oluşumu dağınık düzende,küçük ve lupla görülür.Tül oluşumu yok.Öz ışınları bileşik öz ışını tipinde.Dekoratif yok.Öz ışınları bileşik öz ışını tipinde.Dekoratif değil,çok sert,ağır.değil,çok sert,ağır.

Mikroskobik yapı – Dağınık traheli.Trahe çapı 60-80µm.Traheler tek tek,6-10 ad.radyal sıralı,bazen kümeler teşkil eder,mm²'de 50 ad.Perforasyon tablası basit,bazen 3-6 ad.kalın bölmeli,merdivenimsi yapıda.Küçük çaplı yaz odunu trahelerinde spiral kalınlaşmalar bulunur.

• Carpinus betulusCarpinus betulus

Doğu gürgeni (Carpinus orientalis mill.):Doğu gürgeni (Carpinus orientalis mill.): Güney ve Güney ve Güneydoğu Anadolu’da genellikle meşe, kayın ve Güneydoğu Anadolu’da genellikle meşe, kayın ve kestane ağaçlarıyla karışık ormanlar halinde yaygındır.kestane ağaçlarıyla karışık ormanlar halinde yaygındır.Adi gürgenin genel coğrafi yayılışı hemen, hemen Adi gürgenin genel coğrafi yayılışı hemen, hemen bütün Avrupa, Baltık memleketleri, Kafkasya ve bütün Avrupa, Baltık memleketleri, Kafkasya ve İran’dır.İran’dır.

Türkiye’de lokal olarak Batı Anadolu’da Sultan ve Murat Türkiye’de lokal olarak Batı Anadolu’da Sultan ve Murat dağlarında bulunmaktadır. dağlarında bulunmaktadır.

Doğu gürgeninin coğrafi dağılışı Balkanlar, Dalmaçya Doğu gürgeninin coğrafi dağılışı Balkanlar, Dalmaçya sahilleri, İtalya, Kafkasya ile Kırım’dır. sahilleri, İtalya, Kafkasya ile Kırım’dır. Adi gürgenin aksine kurakçıl yerlerde de Adi gürgenin aksine kurakçıl yerlerde de yetişmektedir. yetişmektedir.

Carpinus orientalisCarpinus orientalis

Carpinus orientalisCarpinus orientalis

• Carpinus orientalisCarpinus orientalis

• Türkiye’nin sahil ormanlarında ve özellikle Türkiye’nin sahil ormanlarında ve özellikle Güney Anadolu’nun alçak ve tepelik Güney Anadolu’nun alçak ve tepelik kısımlarında yayılmıştır. kısımlarında yayılmıştır.

• Gürgenlerin kayacık ile birlikte orman Gürgenlerin kayacık ile birlikte orman sahalarımızdaki nispeti %2,7’dir. Dünyada sahalarımızdaki nispeti %2,7’dir. Dünyada 26 türü bulunmaktadır. 26 türü bulunmaktadır. Adi gürgenin Demirköy’de düzgün gövdeli, Adi gürgenin Demirköy’de düzgün gövdeli, güzel meşcereleri vardır güzel meşcereleri vardır

e) Türlerie) Türleri  Carpinus caroliniana  Carpinus caroliniana Carpinus cordata Carpinus cordata Carpinus ostrya Carpinus ostrya Carpinus betulus Carpinus betulus

  

Carpinus caralinianaCarpinus caraliniana

Carpinus Carpinus ostryaostrya

Carpinus cordataCarpinus cordata

B) DİKİLİ DURUMDAKİ YAPISIB) DİKİLİ DURUMDAKİ YAPISI : : a) Genel Görünüşü ve  Gövde Yapısı:       a) Genel Görünüşü ve  Gövde Yapısı:      

Gövde yapısı düzgün değil olukludur. Gövde yapısı düzgün değil olukludur.  Adi gürgen (C.Betulus,Y) 20m'yekadar ulaşabilir. Adi gürgen (C.Betulus,Y) 20m'yekadar ulaşabilir. Doğu gürgeni (C.Orientalis,Y) ise 5-6 m boya sahip Doğu gürgeni (C.Orientalis,Y) ise 5-6 m boya sahip

bir ağaçcıktır. bir ağaçcıktır. Ağır ağaçlar grubuna girer. Ağır ağaçlar grubuna girer.

   b) Kabuk:b) Kabuk:    Girintili grimsi kabuklu gövdelere sahip ağaç ya Girintili grimsi kabuklu gövdelere sahip ağaç ya

da ağaçcıklardırda ağaçcıklardırc) Yaprak: c) Yaprak: 

Yumurta biçimindeki yapraklarının kenarları Yumurta biçimindeki yapraklarının kenarları dişlidir.dişlidir.d) Meyvesi: d) Meyvesi: 

Yaklaşık 1 cm uzunluğunda, sivri uçlu ve sert Yaklaşık 1 cm uzunluğunda, sivri uçlu ve sert kabuklu meyveleri, yaprağı andıran üç toplu bir kabuklu meyveleri, yaprağı andıran üç toplu bir meyve örtüsüyle kaplıdır. meyve örtüsüyle kaplıdır.

C ) KERESTE DURUMUNDAKİ YAPISI :C ) KERESTE DURUMUNDAKİ YAPISI :    1.MAKROSKOPİK YAPISI :1.MAKROSKOPİK YAPISI :

a) Rengia) Rengi       Gürgenin doğal rengi kirli beyazdır. Ancak Gürgenin doğal rengi kirli beyazdır. Ancak

genellikle bu halde satılmaz ve bu rengi genellikle bu halde satılmaz ve bu rengi beğenilmez. Buharlanıp fırınlanan beğenilmez. Buharlanıp fırınlanan gürgenin rengi pembeleşir ve koyulaşırgürgenin rengi pembeleşir ve koyulaşır

Öz Işınları  Öz Işınları      Öz çok küçük oldukça yeknesaktır.Öz çok küçük oldukça yeknesaktır.

Öz ışınları bileşik öz ışını tipind Öz ışınları bileşik öz ışını tipind

d) Tekstür :d) Tekstür : Kaba tekstürlüdür. Kaba tekstürlüdür.

e) Lif Yapısı  :e) Lif Yapısı  : Kısa lifli bir yapısı vardır. Kısa lifli bir yapısı vardır. Lifleri orta setrtir. Lifleri orta setrtir. f) Odun Yapısı  : . Olgun odunlu bir ağaçtır. f) Odun Yapısı  : . Olgun odunlu bir ağaçtır. Yaşlı gürgen ağacında göbek odun da Yaşlı gürgen ağacında göbek odun da bulunur.bulunur. Odunu ağır, sert, orta derecede eğilme Odunu ağır, sert, orta derecede eğilme mukavemetine sahip olup fazla çalışan bir mukavemetine sahip olup fazla çalışan bir odun yapısı vardır.odun yapısı vardır.

D) D) KULLANILDIĞI ALANLAR VE İŞLENME KULLANILDIĞI ALANLAR VE İŞLENME ÖZELLİĞİÖZELLİĞİ küçük çaplı olanları selüloz sanayiinde, küçük çaplı olanları selüloz sanayiinde, lif levha ve yonga levha yapımında,lif levha ve yonga levha yapımında,alet saplarının yapımında, ayakkabı alet saplarının yapımında, ayakkabı kalıpçılığında, arabacılık, tornacılık, kalıpçılığında, arabacılık, tornacılık, et kütükleri, tokmaklar, kızak, piyano ölçü et kütükleri, tokmaklar, kızak, piyano ölçü aletleri, oyuncak ve spor aletleri, maden aletleri, oyuncak ve spor aletleri, maden direği ve mutfak aletlerinin yapımında direği ve mutfak aletlerinin yapımında kullanılır kullanılır

• Ayrıca ağaç devirme kamaları, ayakkabı Ayrıca ağaç devirme kamaları, ayakkabı çivileri, yakacak odun ve kömür yapımında çivileri, yakacak odun ve kömür yapımında da kullanılmaktadır. da kullanılmaktadır.

• Ziraat aletleri, iç doğramalarda, parke Ziraat aletleri, iç doğramalarda, parke döşemelerde, merdiven yapımında kullanılır. döşemelerde, merdiven yapımında kullanılır.

• Mobilya endüstrisinin önemli gereçleri olan Mobilya endüstrisinin önemli gereçleri olan kontraplak, yonga levha ve kaplama kontraplak, yonga levha ve kaplama üretiminde en çok yararlanılan ağaçlardan üretiminde en çok yararlanılan ağaçlardan biridir. biridir.

• Masif ve kaplamalı mobilya, oturma Masif ve kaplamalı mobilya, oturma mobilyası, bükme sandalye, iş tezgahı, mobilyası, bükme sandalye, iş tezgahı, okul sırası yapımında olumlu sonuç okul sırası yapımında olumlu sonuç veren bir gereçtir. veren bir gereçtir.

• Makine kısımları, spor aletleri, Makine kısımları, spor aletleri, preslenmiş odunları mekik vb. araçların preslenmiş odunları mekik vb. araçların yapımında; ağır makinelerin tabanında yapımında; ağır makinelerin tabanında altlık olarak değerlendirilmektedir.altlık olarak değerlendirilmektedir.