gs. ncnd vu dinh lien - tainguyenso.vnu.edu.vn filetap chi giao due bang tieng phap: revue...

8
GS. NCND VU DINH LIEN Sinhngay: 12.11.1913 Mat ngay: 18.1.1996 Dang vien Dang Cong san Viet Nam Que quan: Binh Giang, Hung Yen Qua trinh cong tac: 12.1946 - 12.1948: la Uy vien Uy ban Hanh chinb buyen An Thi (HUng Yen) kiem Hoi trUdng Hoi Van hoa Khang chien tinh HUng Yen. 12.1948 - 12.1950: Ban can sU Van boa Lien khu III. ThU k^ Hoi nghien ciiu khoa hoc Lien khu HL • 12.1950 - 12.1953: Giao vien Trung cap Lien khu IIL • 2.1953 - 12.1957: Quyen trUdng phdng Huan hoc Nha giao due pho thong; To trUdng To Van hoc, Ban Tu thu Bo Giao due. • 12.1957 - 9.1961: To trUdng To Giao hoc phap, Khoa Van, TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi. • 9.1961 - 9.1969: Chu nhiem Khoa Tie'ng Phap, TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi - tien than Khoa NN&VH Phap, TrUdng DHSP Ngoai ngijf Ha Noi. • 9.1969 - 12.1974: Can bo nghien ciiu khoa hoc va boi dUdng can bo TrUdng DHSP Ngoai ngijf Ha Noi roi nghi hUu. Nhufng dong gop chu yeu: La nha thd, nha bao cd ten tuoi trUdc va sau Cach mang thang Tam 1945. Chii bien sach: "Sa thdo lich su: van hge Viet Nam" (1957); "Khdo cvtu ve Nguyen Dinh Chieu" (1957). La dong tac gia va dong dich gia cua nhieu tap thd, sach khac. Khen thtfo^ng: Huan chUdng Khang chien cbd'ng Phap hang Nhi, Huan chUdng Khang chien cho'ng My hang Nhat, Danh hieu Nha giao nhan dan va nhieu buy chUdng, giai thUdng khac. 345

Upload: others

Post on 31-Aug-2019

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

GS. NCND VU DINH LIEN

Sinhngay: 12.11.1913 Mat ngay: 18.1.1996 Dang vien Dang Cong san Viet Nam Que quan: Binh Giang, Hung Yen Qua trinh cong tac: • 12.1946 - 12.1948: la Uy vien Uy ban

Hanh chinb buyen An Thi (HUng Yen) kiem Hoi trUdng Hoi Van hoa Khang chien tinh HUng Yen.

• 12.1948 - 12.1950: Ban can sU Van boa Lien khu III. ThU k^ Hoi nghien ciiu khoa hoc Lien khu HL

• 12.1950 - 12.1953: Giao vien Trung cap Lien khu IIL • 2.1953 - 12.1957: Quyen trUdng phdng Huan hoc Nha giao

due pho thong; To trUdng To Van hoc, Ban Tu thu Bo Giao due.

• 12.1957 - 9.1961: To trUdng To Giao hoc phap, Khoa Van, TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi.

• 9.1961 - 9.1969: Chu nhiem Khoa Tie'ng Phap, TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi - tien than Khoa NN&VH Phap, TrUdng DHSP Ngoai ngijf Ha Noi.

• 9.1969 - 12.1974: Can bo nghien ciiu khoa hoc va boi dUdng can bo TrUdng DHSP Ngoai ngijf Ha Noi roi nghi hUu.

Nhufng dong gop chu yeu: La nha thd, nha bao cd ten tuoi trUdc va sau Cach mang

thang Tam 1945. Chii bien sach: "Sa thdo lich su: van hge Viet Nam" (1957); "Khdo cvtu ve Nguyen Dinh Chieu" (1957). La dong tac gia va dong dich gia cua nhieu tap thd, sach khac. Khen thtfo^ng:

Huan chUdng Khang chien cbd'ng Phap hang Nhi, Huan chUdng Khang chien cho'ng My hang Nhat, Danh hieu Nha giao nhan dan va nhieu buy chUdng, giai thUdng khac.

345

THAY GIAO TIENC PHAP V6l BAI THd "ONC DO"

Mua xuan 1962, toi cong tac d To Tam ly - Giao due, TrUdng Dai hoe Su pham Ha Noi. Toi xin phep dUdc

du thinh Idp ehuyen tu Phap van, dao tao ehuyen gia tie'ng Phap di day hoe d ehau Phi.

Lan dau tien toi dUde hoc vdi mot ngUdi thay, dang tam thude, an mac gian di, giang tie'ng Phap luu loat, sang sang. Do la GS. Vu Dinh Lien.

Chinb thay la tac gia bai thd "Ong do" dang tren bao Tinh hoa nam 1936. Bai thd "Ong do" cd tieng vang Idn, md dau phong trao Thd mdi d nUdc ta. Trong lang Thd mdi, Idp hoc tro ehung toi nhd nhat, thuoe nhat bai thd "Ong do" eiia thay Vu Dinh Lien, bai "Ldi ky nit "ciia Xuan Dieu, "Tieng thu" ciia Luu Trong Lu, "Nhd ritng" cua The Lii, "Tieng dich song 6" ciia Pham Huy Thong va "Trdug giang" cua Huy Can. Bai thd "Ong do" cua thay da dan dat chung toi budc vao mua xuan, di chd Tet va tam tac khen tai ciia th^y do nho viet cau do'i Tet:

"Mdi nam hoa ddo nd

Lai thay ong do gid

Bdy mitc tdu, giay do

Ben pho dong ngitdi qua.

Bao nhieu ngitdi thue viet

Tdm tac ngoi khen tdi

Hoa tay thdo nhitng net

Nhitphuang mua rong bay...".

Nhung roi doc den kho thd ket thd 5, long toi xiic dong siing sd, ban than nhu gap nguon thi cam hoai co, nhd thUdng ciia thay ehan cbda trong thd.

346

Thay nhd canh cu, ngUdi xUa, thUdng cho than phan ong giao day chii Han da bet thdi, tieu tuy, dang thUdng ehuyen sang nghe viet thue ma khong dat!

"Nam nay ddo Igi nd

Khong thay ong do xita

Nhitng ngitdi muon nam cu

Hon d dau bdy gid?"

That la tieng long thang tho't, xdt xa nhu chinb thay da tU thot ra: "Ong do, ong chinh Id cdi di tich tieu tuy, ddng thitOng cua mot thdi tdn" (Ldi thu cua Vu Dinh Lien ngay 9.1.1941).

Tac gia bai thd "Ong do" noi tieng do chinh la ngUdi da xay dap nen mdng cho phong trao Thd mdi ciia Viet Nam t\i nhijfng nam 36 ciia the ky XX, dong thdi la mot "lUdng sU" mau mUc tu" trUdng pho thong den trUdng dai hoc, la giao sU dao tao ehuyen gia tieng Phap cho nganh giao due Viet Nam.

Nha thd, NGND. Vu Dinh Lien smh ngay 12.11.1913 (tdc ngay 15.10 nam Quy Siiu) d Ha Noi. Que go'e cua thay d Chau Khe, Binh Giang, Hai Hung vdi ddng ho Vu giau truyen thong van bien. Thud au thd, thay la mot hoe tro gioi cd tieng d dat Ha thanh. Do tu tai trUdng Budi nam 1932, thay day hoe d cac trUdng tu thue Thang Long, Gia Long. TrUdng nH sinh Hoai Diie vita de kiem song vCfa cd dieu kien hoc Dai hoc Luat. Thdi gian nay, VQ Dinh Lien eiing bat dau xuat bien nhU mot nha thd, nha bao tren bao Phong hod ciia Doan Phu Tii, va mot so bao khac nhu Phu nit thdi ddm, Tinh hoa... Ong chii trUdng md Tap chi Giao due bang tieng Phap: Revue Pedagogique.

Cach mang thang Tam 1945 da doi ddi tac gia bai thd "Ong do". Thay hang bai rong ruoi tren dUdng khang chien. Nam 1946 - 1948, thay lam Uy vien Uy ban hanh chinh - khang chien huyen An Thi (Hai HUng), nam 1948 - 1950 la Hoi trUdng Hoi Nghien cijtu Chu nghia Mac Lien khu HL Tu: nam 1950 den nam 1953, thay trd lai vdi nghe sU pham, lam giang vien TrUdng Trung cap Su pham. Nam 1953 den 1956, thay dUde cii giijf chiic TrUdng Phdng Huan hoe Nha giao due pho thong. Nam 1956 den 1957, th^y giiJ nhiem vu To trUdng To Van hoe - Ban Tu thu thuoe Bo Giao due. Nam 1957, thay dUdc bau lam To

347

trUdng To Giao hoc phap Khoa Van hoc, TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi va nam 1962 thay lam Chii nhiem Khoa Phap de dao tao giao vien lam ehuyen gia tieng Phap cho cac nUdc chau Phi. chau My - Latinh, chau Dai DUdng. Tu! nam 1969, thay dUde dieu dong lam can bo nghien cdu khoa hoe, dam nhiem viee nghien cdu khoa hoc va boi dUdng giao vien cho den luc nghi huu.

Co the noi GS. Vii Dinh Lien la mot con ngUdi nhan ai, bao dung, bao quat tren 2 eUdng vi: Nha thd de lai nhieu tap thd va dac biet la bai thd "Ong do" bat hu, song mai vdi thdi gian: nha giao tU pho thong den dai hoe, mot lUdng sU mau mUc, nhuan nhuyen van boa - ngon ngii Phap. Hai cUdng vi do hai boa, gan bd vao eon ngUdi va euoc ddi cua thay. Con ngUdi do. cuoc ddi do cang rang rd. chdi sang sau Cach mang thang Tam quang vinh.

... Toi nhd mua xuan 1962, nghe thay giang tieng Phap d TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi. toi phan ehan tU bao rang: "Ong do" ngay nay, trai qua cuoc thii thach 9 nam khang chien chong Phap va may nam hoa binh xa>' dUng dat nUdc da to ra sang lang, tai ba. sang tao, dang md rong tam nhin cua minh vUdt khoi bd ti'e, ehd bua. dudng pho den tan dat trdi xa xoi, sang tan chau Au, ehau Phi, chau My Latinh va chau Dai Dudng.

Chinh tac gia bai thd "Ong do" dang don tam huyet, doe tri tue de dao tao doi ngii ehuyen gia giao due Viet Nam di phat trien van hoa. van minh nhan loai thong qua Phap ngiJE. Khi lam ehuyen gia giao due dai hoe tai chau Phi, toi tinh cd tU hao doe trong tap san "Jeune Afrique" (chau Phi tre tuoi) bai viet gidi thieu bai thd "Ong do" va tac gia tai nang mSn cam - thi si Vu Dinh Lienl

Bai thd Ong do" va tac gia da dUde cac bao chi nUdc ngoai gidi thieu qua gan 10 thd tieng: Anh, Phap, Nga, Trung. Due, Thuy Dien, Dan Maeh, Bo Dao Nha, A Rap... That la mot bai thd bat hu cua nha thd, nha giao Vii Dinh Lien.

Kill chien tranh leo thang ciia khong quan My md rong ra mien Bdc nUdc ta, TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi sd tan ve cac vung nong thon, xa Thii do. Thay van h^ng ngay di giang

348

day tieng Phap khong phai d ndi giang dUdng khang trang ma trong cac ngoi dinh lang hay cac lan trai an dudi cac liim cay xum xue. Giong thay van sang sang giang tie'ng Phap, doe thd Lamartine, Baudelaire, Victor Hugo nhu mot nguon dam me bat tan...

Mai den nam 1975, luc do thay da 63 tuoi, ve hUu va d tam can nha 3 gian thuoe thon Tien, each TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi khoang 300m. Thay van cam eui lam thd, dich thd tieng Phap, doe sach bao mac dau doi mat thay da md, thi lUc giam sut. Chung toi thUdng den tham thay d do va thay vui ve, than mat, von va tro ehuyen khoe vdi chung toi nhufng van thd thay mdi sang tac ngay tren ban an thU ke d gdc san dudi bong chieu xuan am ap. Thay cho chung toi xem tap thd van kha day dan dUde ehuan bi cong phu "Ngitdi ky nit cdu Trd" van ehua dUdc dip ra mat doc gia. Thay xue dong trinh bay qua trinh binh thanh tap thd "Doi mat" da dUdc xuat ban nam 1975 eung vdi 2 cong trinh nghien ciiu van hoc ciia thay: "So thdo lich sit van hgc Viet Nam" (dong tac gia vdi nhdm Le Quy Don) va "Nguyen Dinh Chieu - nhd chi si yeu nitdc".

Thay thd lo: "Hanh phuc Idn nhat cuoc ddi nhd th6, nhd giao cua toi la ditOc chia se niem vui va ndi budn vdi tat cd mgi ngitdi". Dung vay, trong bai thd "Giii Biii Xuan Phdi" (Nha boa SI t\i cam hiing ma bai thd "Ong do" da mang lai ve bUc tranh doe dao ve ong do), thay cd hai cau thd ket the hien ly tUdng lam thd, lam nghe thuat ciia minh:

"Thieu than nghe thuat la duyen nghiep

Dot trdi tim trdm giti gid hitcfng!"

Nbac nhd minh, dong thdi ciing de dan do cac giao vien ehiing toi, Ong tam sU: "Gido due cd mot van de chung, mot quan niem ehung la phdi yeu ddi vd luon luon lac quan. Do Id ly tudng cua toi. Nhitng hien nay, ditdng nhit ta bdt gap nhieu hien tUOng budn hon la vui... Du vay, toi vdn tin rang nen gido due nitdc ta se cd thay ddi ddng ke trong thdi gian tdi. De ditoc nhit vay, theo tdi dieu dau tien Id phdi gdy lai tinh thitOng thdi thUe dung. Tien hgc le thi hau mdi cd the hgc vdn".

349

Cuoc so'ng ciia nha giao, nha thd Vu Dinh Lien that gian di, khiem nhUdng, lac quan, Uu ai vdi moi ngUdi, g^n giii yeu thUdng hoc trd. Hinh nhu cuoc ddi thay, thay khong thae mdc, so do, tinh toan cho minh ma chi cd tinh thUdng bao dung vdi bao so' phan, t\i Ong do hiu quanh cua mot thdi tan den nhijfng tre em lang thang mo coi, khong mai am gia dinh, khong ndi nUdng tUa, khong dUdc den trUdng hoc. Ghi nhan tai ddc, cong lao ddng gdp ciia thay vao sU nghiep giao due dao tao, Nha nUdc ta phong tang thay danh hieu cao quy - Nha giao nhan dan dung vao Ngay nha giao Viet Nam (20.11) nam 1991.

Nhan dip le phong tang do, mot cii chi dep de, mot bieu hien trong sang ve long vi tha, bae ai cua thay da lam cho bao nhieu thay giao, bao nhieu the he hoc trd than phuc.

Thay dUa doi ban tay gay guoe tiep nhan bang danh hieu Nha giao nhan dan, ap vao tim minh, vui mifng cam dong den Ua nude mat. MUdi trieu dong tien thUdng kem theo thi thay tang lai cho quy giup dd hoc trd ngheo. Mae dau gia tai ciia thay nhijfng nam thang eud'i ddi cd le khong hdn gi ong do xUa, can giuC lai phan thudng tron ddi lam thay giao dd de tinh dUdng tuoi gia sde yeu?

NhUng khong, thay tu nguyen giii tang cho tre em ngheo tat ea. Ma dau chi cd thel Long Uu ai tham sau vao trai tim thay, the hien trong sU tham lang ngam ngui do'i vdi tre em that hoe, lang thang tren he pho'. H^ng nam cd den sang mong mot Tet Nguyen dan, thay xuat hanh kem theo cai tui vai dUng dam chiec banh ehUng, mot vai gdi mdt keo, banh ngot, thay di ra cac nga pho v^ng va cong vien de mUng tuoi, chuc mdng xuan mdi cho nhdng cuoc ddi va so' phan ciia tre mo coi, khong gia dinh, khong ndi nUdng tUa. Bong nhien, toi ehdt nhd lai buoi chieu xuan den tham thay ndi sd tan, nghe thay say sUa giang tieng Phap trong ngoi dinh co ciia lang que than thiet, toi lam bai thd td tuyet, md dau b^ng hai cau do'i de ton vinh thay va ghi vao sd tay thd cua minh de mot minh minh doc, mot minh minh suy ngSm va noi gUdng thay, lo tu dUdng, hoc tap, nghien cdu khoa hoc.

350

"Dinh trung sang sang giang tieng Phap, Lien titdng ngdn ngO mcf ong dd. Diic cao itu di hay ban phdt. Dp litdng thitOng ngitdi, quy tit do!"

Tam long Uu ai, do lUdng, thUdng ngUdi, quy tU do ciia thay, chung toi v6 eung cam phuc, ton vinh thay nhU mot vi tien Phat vay.

Trong khoang hdn 1000 bai thd viet tay ciia thay de lai cho con chau, cd rat nhieu bai thd bieu 16 tinh thUdng dong loai mot each huyen thoai do'i vdi nbuCng ke "Than tdn ma dai" do'i vdi "Ngitdi ddn bd dien", "Ngitdi ky nit cdu Trd", do'i vdi nhCfng 'Dita tre an mdy".

Dao ly quen minh vi ngUdi khac va gUdng sang hieu hoe ciia thay da dUde truyen lai cho cac eon, cac ehau noi theo. Hai ngUdi con trai ciia thay da nd'i nghiep ngUdi cha kinh yeu. Anh Vn Dinh Quy la giang vien TrUdng Dai hoc Xay dUng Ha Noi, anh Via Dinh Dudng la giang vien TrUdng Dai hoc Su pham Viet Bac. Nam chau noi ciia thay da theo gUdng ong ma hoc tap thanh dat trd thanh cii nhan, thae si, tien si, trong dd cd chau Vu Thi Hien la giang vien Ngon ngijf d mot trUdng dai hoc d Tiep Khac, chau Vu HUdng Giang tot nghiep thae si d Australia, chau Via Thi Hang, tien si khoa hoe, giang vien Dai hoc Quoc gia Australia.

Tinh thUdng con chau, sU giao due truyen thong gia dinh ciia thay dong lai trong nhieu bai thd am ap tinh ngUdi. Tinh thUdng yeu hoc trd tu: bae pho thong den bac dai hoc da dUdc Vu Dinh Lien ghi lai qua nbijCng bai thd cua hoe tro viet ve ong va nbufng bai thd ong viet ve hoc trd trong tap ban thao "Nghe thuat tinh thUOng, tinh ban". Ong da de lai cho con chau tap thd viet tay va dan dd con chau lUu giij[ tinh cam va suy ngam ve tinh ban trong sang nhan hau cua thay do'i vdi nha van Hoai Thanh, cac nha thd The Lot, To' Hiiu, Huy Can, Xuan Dieu; cac hoa si Bui Xuan Phai, Nguyin Do Cung, nha giao va nha each mang lao thanh Ton Quang Phiet...

Dac biet, mot tap thd DUdng viet tay rat ehan phUdng, thay ea ngdi va tri an cac anh hiing va danh nhan van hoa nhU:

351

Hai Ba TrUng, Ba Trieu, Tran HUng Dao, Chu Van An, Nguyen Trai, Quang Trung, Ngd Thi Nham, Nguyen Du, Nguyen Cong Trd, Cao Ba Quat, V6 TrUdng Toan, TrUdng Dinh, Phan Cong Tdng, Bill Hdu Nghia, Do Chieu, Phan Van Tri, Phan Dinh Phung, Hoang Hoa Tham, Tu XUdng, To Hieu, Hoang Van Thu, Ho Chi Minh, TrUdng Chmh, Pham Van Dong, Le Thi Hong Gam, 10 CO gai Dong Loe (Ha Tinh), Nguyen Van Troi...

Doe thd thay ta thay "Ong dd net chit luon ngay thang". Chan cbda tam hon vi tha, dao ly quen minh vi ngUdi khac. Nhan dan va ba con nhieu dia phUdng da ndi ve thay: "Anh Id thi SI ciia nhitng ngitdi than tdn ma dai, cua nhitng ngitdi bat hanh".

Triet ly va nhan each dao ddc cua thay the hien ehan chda trong thd da dUdc thay am tham thuc hien qua bao viee lam day long nhan ai, neu gUdng sang cho ngUdi dUdng thdi ciing nhU cho cac Idp hau sinh.

Ngay 18.1.1996, giufa luc dat nUdc va long ngUdi dang chd ddn Tet Binh Ty thi GS.NGND Vii Dinh Lien da di vao cdi vinh hang. Tap thd "Les fleurs du Mai" (Nbiing bong hoa ae) ciia Baudelaire, mot cong trinh nghien cdu va dich sau gan 40 nam cua thay dUde xuat ban nam 1995, da dUdc tang giai thUdng ciia Hoi Nha van Viet Nam nam 1996, nhUng thay da di vao coi hU v6 khong kip nhan thUdng...

Thay tdn kinh di! Con nhd lai va ghi lai nhiing cam nghi cua chung con de tUdng nhd hinh anh, bdng dang thay luc sinh thdi, de ton vmh tam gnang tai ddc cua mot tam hon thd thiet tha sau lang, mot phong each m&u mUc ciia mot giao sU tieng Phap cd tri tue uyen bac va trai tim bac ai, vi tha, bao dung, do lUdng./.

Nguyen Nhu An

352