GRAĐEVINSKA TERMINOLOGIJA

Skripta: Dr. Jasminko Karanjac, dipl. inž. geol.

Izmene i dopune: Ivanka Grdović, dipl. filolog

Predavač:Dragica Miletić, dipl. filolog

Građevinarstvo

Građevinarstvo – “Naučno-stručna oblast koja obuhvata istraživanje, projektovanje i izvođenje svih vrsta građevinskih objekata, odn. svih vidova građevinskih radova.”

(Leksikon građevinarstva, “Građevinska knjiga”, Beograd 1962)

Građevinarstvo

- Construction science (Leksikon građevinarstva, “Građevinska knjiga”, Beograd 1962)

- Civil engineering and building construction; Construction industries; Construction trade(Građevinski rečnik, Branko Vukičević, 2. izdanje, Bgd, 2000)

- (struka) Civil engineering; (privredna grana) building trade, construction industry(Veliki hrvatsko-engleski rječnik, Željko Bujas, Zagreb, 2001)

Građevinski objekat

Objekat jeste građevina spojena sa tlom, koja predstavlja fizičku, funkcionalnu,

tehničko-tehnološku ili biotehničku celinu (zgrade svih vrsta, saobraćajni,

vodoprivredni i energetski objekti, objekti infrastrukture elektronskih komunikacija – kablovska kanalizacija, objekti komunalne infrastrukture, industrijski, poljoprivredni i

drugi privredni objekti, objekti sporta i rekreacije, groblja, skloništa i sl.)

Građevinski objekat

Zemlja

Continental crust – Kontinentalna kora, Oceanic crust – Okeanska kora, Upper mantle – Gornji omotač, Plastic asthenosphere - Plastična astenosfera, Sedimentary deposits – Sedimentne naslage

Geološko vreme

Kasni - LateRani – Early

Gornji – UpperDonji – LowerSrednji - Middle

Litosfera - Lithosphere• Stene - sve prirodne tvorevine određenog sastava i strukture, izuzimajući organske produkte.

Vrste stena: • magmatske - igneous

• sedimentne - sedimentary• metamorfne – metamorphic

• Istraživanjima utvrđujemo njihovu strukturu, teksturu, mineralni sastav...

• Minerali - tačno određena unutrašnja građa. Preko 3000 u prirodi, ali savremene metode omogućavaju njihovo preciznije određivanje, detaljnije raščlanjavanje, kao i definisanje novih minerala.

• Petrogeni minerali - učestvuju u izgradnji stena - oko 150.

• Najčešći su silikati - silicates, zatim oksidi - oxides, karbonati - carbonates, sulfidi - sulfides, sulfati - sulfates itd.

Stene - RocksNabiranje stenskih masa se naziva folding, nabori ili bore su folds.  Rasedi ili raseline su na engleskom faults, a rasedna površina je fault plane.

Stene mogu biti ispucale - fractured.

Termin jointing of rocks označava lučenje stena. Lučenje je u stvari pukotinski sistem. Tako stene mogu da budu izlučene – jointed. Za pore, prsline, pukotine, pećine, od manjih pojava ka većim, postoji više termina na engleskom jeziku: pores, fissures, fractures, cracks, caves, cavities, caverns.

Stenske mase mogu biti uslojene - stratified ili layered. Sloj se naziva layer ili bed.

Mesto gde stena izbija na površinu zove se na našem jeziku izdanak, a na engleskom outcrop.

Poreklo tla

Weathering je process razaranja stena - disintegration, pod uticajem atmosferskih agenasa.

Tokom milijardi godina dolazi do fizičkog i hemijskog raspadanja - decomposition, disintegration stenskih masa - rock masses, što ima za posledicu stvaranje rastresitih naslaga - loose sediments zemljine kore koje nazivamo tlom - soil.

TloZavisno od mesta nastanka i načina transporta

raspadnutog materijala, tlo može biti: eluvijalno - na mestu svog prvobitnog postanka -

eluvium, eluvial, deluvijalno - transportovano planinskim potocima i

taloženo na blagim padinama - diluvium, diluvial, aluvijalno - transportovano rekama na velike

udaljenosti i taloženo u dolinama – alluvium, alluvialglacijalno - nastaje drobljenjem stena prilikom kretanja

lednika – glacialeolsko - transportovano vetrom - aeolian, eolian.

marinsko - taloženjem u moru materijala donešenogvodenim tokovima – marine

Ovo su osnovne vrste sedimentnih taloga /naslaga, depozita, nanosa/, sediments ili sedimentary deposits.

TloLes je loess, prašinaste - silty naslage nanesene vetrom.

Ostale vrste tla ili stena su prilično poznati:

pesak – sandpeščar - sandstonekrečnjak - limestoneglina - clayglinac /očvrsla glina/ - claystone, shalelapor - marlškriljac - schistfliš - flysch 

Tlo - soil

Osnovne fizičke karakteristike tla su:

•specifična težina - specific gravity•zapreminska težina - density ili bulk density•relativna gustina - relative density•kohezija – cohesion•poroznost – porosity (ali je koeficijent poroznosti void ratio)

Tlo može imati različita stanja konzistencije - consistency states i granice konzistencije - consistency limits: tečno - liquid, plastično - plastic, polučvrsto - semi solid i čvrsto - solid.

Ta stanja su razdvojena tzv. granicom tečenja - liquid limit, granicom plastičnosti - plastic limit i granicom skupljanja - shrinkage limit.

Sastojci tla su soil particles ili fragments.

Postoji prirodno, samoniklo tlo - natural soil koje je mešavina mixture šljunka - gravel, peska - sand i sitnih frakcija – fines u različitim proporcijama.

Po veličini zrna dele se na krupnozrna/grubozrna - coarse-grained, sitnozrna - fine-grained i organska tla - organic soils.

U geološkoj terminologiji postoji tačna definicija za najkrupnije frakcije (iznad gradacije šljunka). To su pebble /2-64 mm/, cobble /64-256 mm/, boulder /preko 256 mm/. Mi ih prevodimo sa manji ili veći obluci ili samci.

Kakvo je tlo i od čega je utvrđuje se istraživanjima, pri čemu se i izrađuje geološki profil - cross-section ili samo section, češće nego profile.

Tlo

- Podaci o građi i osobinama tla ispituju se inženjersko-geološkim kartiranjem terena – engineering geological mapping , aerofotogrametrijom – aerial photography, daljinskom detekcijom – remote sensing, istraživanjima – explorations, investigations, sondiranjem – sounding, probing, merenjima – measurements, kao i opitima, ispitivanjima – tests.

- Istraživanja mogu biti: površinska – surface explorations ili ispod površine – subsurface explorations.

- Naučno istraživanje - scientific research, a istraživanja koja se obavljaju u kancelariji – desk ili desktop studies.

Istraživanja

- Ispod površine se prodire – penetrate konusnim penetrometrima – cone penetrometers ili bušenjem – drilling uz pomoć svrdla – augers ili bušaćom garniturom – drilling rig.

- Bušenje može biti rotaciono – rotary, udarno – percussion, indirektno sa ispiranjem – reverse rotary.

- Bušotine se stabilizuju zacevljivanjem – casing.

- Dleta za bušenje su drill bits, šipke za bušenje – drill rods, a bušenje sa jezgrovanjem je core drilling. Jezgro je core, kern.

Istraživanja

- Poremećeni - disturbed i neporemećeni undisturbed uzorci samples se vade iz bušotina – boreholes i koriste za ispitivanje osobina tla – soil properties u laboratoriji ili opitima na terenu – field, on-site tests.

- U laboratoriji se određuju: sadržina vode – water content, zapreminska masa tla – bulk density, zbijenost tla – compaction, otpornost prema smicanju – shear strength, sadržina organskih materija – organic content, granulometrijski sastav tla – grain size distribution itd.

- Granulometrijski sastav znači sastav materijala po frakcijama odredjenih graničnih krupnoća. Određuje se prosejavanjem –sieving. Tlo je jednoličnog sastava uniform, ako su svi sastojci priblično istih dimenzija. Za takvo tlo kaže se da je loše gradacije odn. poorly graded. Koeficijent jednoličnosti sastava je uniformity coefficient.

Ispitivanje