government of meghalaya law (b) department … 4_f_0.pdfno.lj(b). 114/2002/pt/125 dated shillong,...

14

Upload: others

Post on 22-Sep-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,
Page 2: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

GOVERNMENT OF MEGHALAYALAW (B) DEPARTMENT

******No.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28th February, 2017.

C E R T I F I C A T E

This is to certify that the Law Department, Govenment of

Meghalaya has vetted the Legal Literacy Materials consisting of 11 booklets

and 11 folders in Garo Language. These material are found to be satisfactory

and would be of immense use in disseminating legal awareness to the

grassroots level in the State.

Date: 28.02.2017 ( S.K. Sangma )Under Secretary to the Govt. of Meghalaya,

Law Department.****

Page 3: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

ME·CHIKRANGKO SIKDRAEKAL·AKANIKO CHEL·CHAKANI

Song damsao Kamre aro uni segipadedrang sakgni baksa dongachim. Ru·utgijabilsirangni ja·mano Kamre-ni segipa siahaindaken bi·sa sakgniko aldu mittanganideuni jakon ong·aha. Kamre segipani siani salodolgni madrangrang tom·daktokengachimaro bi·sarangna mai ong·gen uko chanchieua dukko man·engachim. Ia obostakochagrongani ja·mano uona mingsa sing·aniong·kataha, “angara maiko dake janggitanggnok, maikai nokni parako gamgen,bi·sarangko maichi poraiatgen. Cha·aringanina tangka paisarangko baonikoman·pagnok?”

Kamre sika koanikonamen changbeachim.Ia neng·nikanisalrango una namendakchakani ong·begenchim. Noksulo

1

Page 4: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

donggipa uni madetang Bilchi-na uni daknasikaniko parakaha. “Anga angni segipabaksa iani gimin golpogen aro dakchaknajotton ka·gen” Bilchi una aganaha.

Adita salrangni ja·mano Kamre tarigiminsika koani bostuko dokkano ra·bae donchinaBilchi uko geetaha. Nang·ni tarigipa bostukonamnikgenode na·a changgipinnor a · b a r o n g n aman·gen. Unigisikona ka·donganisokbaengachim. Uninoko gitchamtarigimin paisachipchakgipa jola,mobile ra·bitgipa chongipa jola dongachim.Ua uni gitcham bakosko kuliaha aro uonikoam·na a·bachengaha. Bakos-o an·tangni biaka·ao gangipa barako nikaha. Uko nikon uanamen grapbeaha indiba dikdiksani ja·manoua an·tangko ka·dimeatpilaha. Segipa ra·on

2

Page 5: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

kusikosan man·naigen ong·ja, dukbas o k b a g e n c h i m .Segipa dongjahaobauni bi·sarangdeu n b a k s adongpaenga ine ua chanchiaha. Uni ja·manua an·tangni sika koani bostuko ra·ebabilsiona re·angaha.

Pringo Kamre chakate nokni kamkomatchote agangipa biapona sokangaha.Unigisiko nama-namja, chanchiaong·katengachim maina uni kamkonamnikjaode gipin kamkode ka·na uachangjawachim. Nokdangni cha·anirangjekai merong-mechu aro mesu samjakuandakgiparangko nanggenchim. Iakochanchie re·baon ua dokkan sepangonasokaha, napna jajrengengachim indioba uaningchina napangaha.

3

Page 6: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

Ua indakgipa ga·subegipa bara dokanchipangnaba nape nikkujachim. Uanonitobegipa bara , chola, aro dakmandaindakgiparangko dingdee donachim.“Angara indake tarina changpagenma” inechanchiengachim. Unomiting ning·achinim e · c h i k m aong·katbaengachim ukonike deldik dakaha. UaraChingme, dokannokgipa ong·achim.Kamreko nike “mainare·baa?”ine uasing·aha.

Kamre an·tangni duk-an gapgipakattarangko aganaha aro an·tangnitaribagipakoba una mesokaha. Ua namennitobeachim. “Anga nang·na ka·sachakeiako dakchakjaenga indiba na·a namentarina changa uni gimin nang·na kamon·gen, na·a jajrengnabe” ine Chingme una

4

Page 7: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

aganaha. Kamre gisiktango Isolko mitelahaaro uni chanchianiko ta·raken Isolknachakgen ine kadongjachim.

Chingme una dakmanda kingsakodesign gnang tarie nichina ripok aro kildingbaksa tarake sike koe una rabachinaon·ataha. Kamre ta·rakprete noktangchidariaangaha arosokange skanggipaua madetang Bilchikomitelaha.

Kamre salantisaljatchini somoiosika koani kamkoka·aha aro uata·raken kamtangko matchotaha. Uaskanggipa changna tangka mannasiengachim. Indaken Kamre dokkan-onare·angaha. Chingme uni kamko nikenamnikbeachim aro Rambangko una tangkaon·china geetaha.Kamre an·tangni

5

Page 8: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

depantena chola kingsa ra·e re·baaha. Baditakam bimchipe ka·a uandake tangkababangbate man·genchim. Sal somoirangre·angaha Kamre an·tangni bi·sarangkoskulo poraiatna man·aha. Da·ode nanga

korosrangkoba uachu·ongatengachim.Sika koaniara uninamnikgipa kamong·achim ine Kamrekusi ong·beengachim,maina uni changa

sapanian una dakchakbeaniko on·engachim.

Basakoba Chingme dokano dongjaode,Kamre Rambangni jakchi tangka on·atakora·barongachim. Adita salrangoninRambang Kamreko nie dongengachim.Indiba ua mamung dakeba chanchijachim.Indiba salsao tangka on·atani somoioRambang an·tangni jakko nangataha. Kamreindakako namnikjahaoba, ua mamingkoba

-

6

Page 9: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

aganna pa·jaha.Basakobade gualebanangatnaba dongaine chanchiedongaiaha.

Rambang Kamreninokdangni obostako aro uko duko gaakgipame·chik ine ma·siachim. Basakoba Chingmedokano dongjaode uko an·tangchinare·bana okamrongachim aro uko unisepango re·bae chadengrongataha. Kamremamungko dakna kadongjaha maina unijakoniko tangka ra·na nangachim. Ua sukong·gija dongrongaha indake ua nokchire·ange basakobade grapeba dongachim.

Salsao Kamre biatgipa bostuko on·na inedokkanona re·angaha. Dokano saksa sakgnibregiparang gnangchim. Chol man·mitingoRambang Kamrechina re·baaha aro unbaksa be·enni gita skaniko chusokatna skaine parakaha. Kamre chanchisok- piljaha aro

7

Page 10: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

tangka ra·gija nokchi kat- ba·engachim.Dosi dakgipa gita uni be·en moaha, mainaian skanggipa changna indakgipa obostauna ong·aha.

Unsalo rama tong·sao ma·detangBilchiko grongaha. Uni ma·detang ukosing·on, una ong·a obostako duk ong·eBilchina aganaha. Kamre mikkangchi maiong·gen namen jajrengengachim.Sal gipinodokanchi tangka ra·nare·ango Rambangmaia kattako agangen aro maiko dakgen ukou·ijae kam watnasa skahachim. Ma·detanguna ka·dongani kattarangko aganaha arokam watjachina didiaha ong·jaode ua maikocha·skagenchim. “Gital biapo ka·oba gipinRambang gita dakgipako grongtainabadonga, uko sawa ma·sia?” Madetang unaagannengachim. Ua changsa songbadoporaiman·aha kalaka-mangkala uaba dosiong·a. Rambang uni daka kamna sastiman·gen. Da·o uamang sakgnian

8

Page 11: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

Chingmeona re·ange ua ong·a obostakoparakna sienga, jedakode gipinmechikrangba Rambangoni jokna man·gen.

Chingmeni segipa saksa Police Officerong·achim, uni gimin niamko bang·gijadeuaba ma·sipaachim. Chingmeni kattakoknae Rambang namen kenaha. Pattokodonatna kene an·tangni jik dedrangnabajajrengaha. Ua Chingme-o kema bi·aha aroaganaha, “Anga indakgipa kamkochanggipinno daktaijawaha”

Chingme uko skanggipa chang ong·anauko kema ka·aha indiba uni gualaniko unamesoke on·aha. Salgipino Chingme unisegipako grongdilna miksongaha.Namnikjaoba Rambang grongtelnannangengachim.

Chingmeni segipa Rambangko rakenmanengaha aro una aganaha, da·ororome·chikrangni kosako dosi dakani chona

9

Page 12: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

obostaoni a·bachenga. Da·ode me·chikrangong·kate kam ka·na a·bachengaha.Me·asarang uamangni obostakoma·sichakna nanga. Me·chikrangni kosakonama chanchiani nangchongmotgipa ong·ajekon me·asarangba uamangni namachanchianiko ra·chakna nanga.

Chingme Rambangna aganaha, “Ianskanggipa gualani ong·a, uni gimin gisikpilchina cholko on·a. Na·a Kamreko mandera·na nanggen ong·jaode na·a pattokchiwatatako man·skagen”. Rambang an·tangnidaka kamna duk ong·aha indaken Chingmearo Kamreo kema bi·aha.

Kamre ia pilakkon knatimedongengachim. Ua aiao inmanengachim.Sorkariba me·chikrangni nama chanchiakorakkina aro chel·chakna gita niamko tariaha,jekon ua maming dakeba knakujachim.Da·o Kamre mingsa bilko man·aha. Daodeua an·tangni bi·sarang baksa jakgitele janggi

10

Page 13: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

tangna man·pagnok. Changsatai uaan·tangni skoko choknoke Isolko mitelaha.

ME·CHIKKO SINJETANA TARIGIPANIAM.

Mechikrangko kam ka·chakgipa biaposinjetaniko champengani (Prevention andProhibition and Redressal) Act, 2013-ora·gataha.

Ia niam noko kam ka·gipa me·chiknabaong·gen.

Ia niamni gita sal 90 ba uni gisepo dosiong·ani raiko on·na nanga, indakeong·jaode Court-ni kosako daira·skagen.

Kam ka·chakram biapo me·chikrangnikosako sinjetako champengjaodeja·mano dal·bea obosta ong·gen unodekam ka·chakramko chipgen.

11

Page 14: GOVERNMENT OF MEGHALAYA LAW (B) DEPARTMENT … 4_f_0.pdfNo.LJ(B). 114/2002/Pt/125 Dated Shillong, the 28 th February, 2017. CERTIFICATE This is to certify that the Law Department,

Dosi dakgipako tangka gong hajalsotbonga (50,000) dai ra·na gitaman·a.

Dangtapa, namgija photoko mesoka,ku·sik sel·tagijako agana, namgijanaropani me·chikni kosako sinjetaniong·a. Indakgipa bewalko rakkenbeng·a.

Minganti kam kachakram biapo ge·saSamity dongna nanga, jeon complainka·na gita man·gen.

*****

12