Go Dutch!

A Beginning Textbook for University Students

BY

MARIAN DE VOOGHT

and

ANDRE LEFEVERE

University of Texas

LinguaText Ltd.

LinguaText, Ltd.

General editors Eduardo M. Dias Thomas A. Lathropdutch advisor: Chris Salcedo

Copyright 1995, 2015 by LinguaText, Ltd.

103 Walker WayNewark, DE 19711(302) 453-8695

Download the free audio lessons for this book from the publishers website:www.LinguaTextLtd.com

Manufactured in the united states of aMericaisBn 978-0-942566-18-5

I

111

Contents INTRODUCTION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v HET LEVEN EN DE AVONTUREN VAN JAN RAAP

1 Jan Raap, P. I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Our hero introduces himself . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Jan compares Dutch and American detectives ............... . ... 6

2 De Hammett Agency . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Sleuthing in the Netherlands and the U. S. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Jan Raap discusses fashion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3 Wonen in Amsterdam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Our hero describes his apartment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 The tour of Jan's apartment continues . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4 Problemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Jan muses about evil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Jan Raap's deep thoughts continue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

5 Mijn laatste zaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Our hero tells of his last case . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 One more time: How the case began . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

6 Hoe maakt u het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Onze held ontmoet een mooie vrouw .. .... ............... ... 37 De feiten in de zaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

7 Hebt u kinderen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Jan praat verder met de vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Jan stelt de vrouw nog meer vragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

8 Hoe laat is het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SO Jan eet en drinkt flink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SO Een vreemde man . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

9 Langzaam maar zeker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 In het restaurant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Jan praat met zijn mysterieuze collega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

10 Het doosje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Het wordt allemaal nog spannender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Wat zat er in het doosje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

11 Spreken is zilver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Jij en jou . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Prietpraat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

12 De Gouden Kris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 6 Eva staat haar mannetje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 6 Wat wil ze en wat mag ze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

13 Naar Belgie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Hoe kan het ook anders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Rotweer.......... . . .. .. .. . .... ... .. . ........ .. .. ...... 86

14 Het hol van de leeuw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Net als in de films . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

I

iv Go Dutch!

Bestaat het huis wel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 15 In de nesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

Ze stonden op ons te wachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Het begin van het einde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

16 De Bulgaarse terroriste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Onze held raakt de draad kwijt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Jan herinnert zich Palma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

1 7 De redding is nabij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Wat krijgen we nou? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Hoe zit het met Eva? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

18 Het hart van het beest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Had ik dit maar geweten! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Een paard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

19 Er is iets op til . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Een knop die alles in de lucht laat vliegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Liesbet heeft een beter plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

20 Een mooi paar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Onze held gaat met vakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Daar gaat de telefoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

SURVIVAL DUTCH 1 Naar Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 2 Check-in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 3 Aankomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 4 Douane en imrnigratie .......................... : . . . . . . . . 13 7 5 De trein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 6 Een kamer vinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 7 Koken in de keuken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 8 Eten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 9 Kleren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

10 Geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 11 Badkamer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 12 Lichaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 13 Postkantoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 14 Auto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 15 Weer of geen weer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 16 Openbaar vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 17 Gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 18 Het cafe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 19 Uit eten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 20 De bibliotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 21 Het kantoor ... ... , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

IRREGULAR VERBS ... .... ....... .. .. ... . .......... ... .... . . ... . .. 165 GRAMMAR SUMMARY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 VOCABULARY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 INDEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

Introduction

I T IS OUR BELIEF that language learning must be fun if it is to be effective. We have, therefore, constructed this book around a parody of a Private Eye story. We have opted for this particular type of ironic text because it is both fun and functional. We adopted a narrative form to help students achieve comprehension on the level of the text, not just on the level of word and sentence. To further enhance comprehension on the textual level, students are asked to rewrite/retell parts of the narrative from the point of view of characters other than the hero, Jan Raap.

The story is supplemented by "countertexts" called "Van de andere kant bekeken." These texts are fictitious reactions from fictitious people who are supposed to have read the main text and express their opinions on it.

The book also contains twenty-one units of "Survival Dutch," which provides students with the vocabulary necessary to function in every day situations in the Netherlands and Flanders.

Both the text of the main story and the Survival Dutch units are supplemented by vocabulary lists. These vocabulary lists are not given after the countertexts. However, the words used in each countertext are listed in the Dutch-English vocabulary at the end of the book. We have done this on purpose to stimulate the students' capacity for contextual understanding.

In each unit students are introduced to the grammar of Dutch, so that they become familiar with the structure of the language and are able not only to understand the texts written for them, but also to express themselves. Every item of grammatical comprehension can be practiced by means of assignments supplied in each unit.

Since students do not learn in a uniform tempo, those who want to go faster than their peers are encouraged to do so. They can refer to the grammatical explanations in the body of the book or to the review section at the end of the book to look up and learn those grammatical elements they think they need for the production of their own texts. In this way individual creativity is encouraged, but not to the detriment of group learning.

If students master all the vocabulary used in the Jan Raap story and the

v

I

vi Go Dutch!

Survival Dutch sections of this book, they will know the thousand most commonly used Dutch words and phrases. A novel feature in this book are the lists of derivations appended to each unit. Since Dutch exhibits a fair degree of logic in its use of affixes, listing derivations is an easy and rewarding way of quickly expanding one's vocabulary. The Dutch-English vocabulary list contains about five hundred of these derivations, not all of which are commonly used, but they are all fun to know. We have only introduced derivations from the thousand most commonly used words.

It is suggested that students and their instructor follow the progression of the Jan Raap narrative. The Survival Dutch units can be phased in whenever the instructor thinks students are ready for them.

Listening comprehension is enhanced by means of a tape, which contains pronunciation examples and the Survival Dutch conversations. Students can use the tape for homework and self-study. Students can also be asked to transcribe the tape and give alternative answers to the questions asked on it.

Go Dutch is designed to take the anxiety out of language learning and to give the student a workable command of spoken and written Dutch in a school year.

Enjoy.

MARIAN DE VOOGHT ANDRE LEFEVER

1 Jan Raap, P.l. Our hero introduces himself : '

Goedemorgen, mijn naam is Jan Raap. Ik werk in Amsterdam. Ik ben prive-detective. Ik werk voor een baas. Hij heeft een kleine zaak, de Hammett Agency. Hij is een kleine man met een groot hoofd, een dikke buik en dunne armen en benen. Hij heeft kleine ogen en een grote mond. Wij hebben nog twee andere detectives, een man en een vrouw. De naam van de man is Karel. De naam van de vrouw is Liesbet. Karel is lang en mager, hij heeft grote voeten en het gezicht van een baby. Hij heeft ook een lange neus en grote oren. Bijzonder mooi is hij niet. De vrouw heeft mooi blond haar, groene ogen en rode lippen. Ze heeft ook een mooi figuur. "Voor mijn werk", zegt ze, "bijzonder handig, soms."

ander other goedemorgen arm arm good morning

het been leg groen green bijzonder groot big

especially, het haar hair special handig handy,

blond blond skillful buik belly het hoofd head de the klein small dik fat lang tall, long dun thin lip lip een a, one mager thin, en and skinny

het figuur figure mijn my het gezicht face mond mouth

goed good mooi beautiful

Verbs: ik ben; zijn, wasfwaren, ben geweest I am; to be ik heb; hebben, had/hadden, gehad I have; to have ik werk; werken I work; to work ik zeg; zeggen, zei/zeiden, gezegd I say; to say

1. Wie who is Jan Raap?

1

morgenfmorgens morning, tomorrow

naam name neus nose niet not

het oog eye ook also

het oor ear rood red soms sometimes van of voet foot voor for vrouw woman

het werk work zaak business

2 Go Dutch!

2. Waar where werkt Jan? 3. Hoeveel how many detectives heeft de Hammett Agency?

1. About the Vocabulary ' /

Dutch has three articles: de, het, een. Een means a, an. Both de and het mean the. In Dutch, some nouns use de and some use het. Since most Dutch nouns are de words, only het words will be identified as such.

Dutch nouns usually form their plural by adding en to the singular: vrouw woman becomes vrouwen women.

Some nouns have irregular plurals, such as kamerfkamers and stad/steden. Irregular plurals are indicated in the vocabulary list and should be memorized.

Verbs are listed with the "1"-form of the present tense (ik. .. ). If a verb is regular, that is, using the same stem for every form of every tense, it is followed only by its infinitive (the "to"-form): Ik werk, werken I work, to work. If a verb is irregular, that is, different tenses use different stems, four forms, called "principal parts," are listed. With these four forms, you can formulate all the forms of the verb. These four parts are: the infinitive, the past tense singular, the past tense plural, and the past participle (used to form the "perfect tense" [I have been, we have sung]).' For instance: zien, zag/zagen, gezien to see, (I) saw/(we) saw, seen. These forms should also be memorized so that when you get to the new verb tenses, you'll be ready to go.

A few verb expressions begin with het instead of ik. These are impersonal expressions, and no ik form is possible: het betekent; betekenen it means; to mean.

Consonants Dutch consonants are pronounced the same way as English consonants,

with some exceptions:

th is simply pronounced "t," as in "theologie" theology. gas in gaan to go, gooien to throw, and the ch as in lachen to laugh, and

licht light are hard in the North of the Netherlands, soft in the South

1 Notice that the past participle of zijn is preceded by ben whereas the other past participles of the vocabulary list are not. You will continue to notice that some verbs use ben and others do not. If you have studied German, French, or Italian, you may suspect why ben is there. If not, for the moment, it deals with the formation of the perfect tense, and if you learn the past participles that take ben now, it'll make the learning of the perfect tense a lot easier when it comes.

Vowels

3

and in Flanders. In English they sound like the ch in "Bach" the way Germans pronounce it.

sch has no equivalent in English. The sound is a combination of s + ch. Compare the Dutch "schril" with its English counterpart "shrill." The difference is that you would pronounce "shrill" with the Dutch s + ch, and not with the English sh.

ng is pronounced like English -ng, as in zingen to sing. t in -tie, as in politie police, natie nation, sounds like ts as in English Mitzi,

or just like a plain s. sj in doosje little box, meisje little girl, sounds like English sh in show. Dutch has no aspiration after k, p and t, as in kot sty, pot jar, tot until.

Dutch has short vowels and long vowels. Vowels spelled with two letters are always long; vowels spelled with one letter can be short or long.

a, as in man man sounds like the a in English large, but shorter. aa, as in maan moon, sounds like the a in Chicago, but longer. au, as in rauw raw, sounds like the ou in English ouch. e, as in met with, sounds like the e in English let. ee, as in nee no, sounds like the a in English late. eeu, as in leeuw lion, has no English equivalent. It is pronounced like

Dutch ee, followed by an English w. ei, as in brein brain, has no English equivalent. It comes closest to the ay

in English say. eu as in deur door, corresponds more or less to the vowel in English bird. i, as in dit this, sounds like the i in English it. ie, as in niet not, sounds like the ee in English see, but shorter. ieu, as in nieuw new, has no English equivalent. It is pronounced like

Dutch ie, followed by an English w. ij, as in rijk rich, sounds the same as ei. o, as in pot pot, corresponds more or less to the o in English hot. oe as in doen to do, sounds like the oo in English school. oo, as in dood dead, sounds like the o in English go. ou, as in rouw mourning, sounds the same as au. u, as in fut spunk, sounds like the e in English the, when it is not

pronounced "thee." ui, as in lui lazy, corresponds more or less to the New York/East Coast

pronunciation of the ur in murder as in muider. uu as in muur wall, sounds like the u in the French pronunciation of the

u in mur or the German ii as in Tiir.

I

4 Go Dutch!

Canal in Amsterdam, without tourists.

Aa, ee, oo, uu followed by one consonant drop one letter whenever the consonant is followed by an unstressed e (the sound of English e in "the" mentioned above). The technical term for this sound is schwa. We'll use it from now on. Schwa appears in the unstressed endings -en, -er, -e, -lijk, -elijk and -ig.

maan moon becomes manen moons but maand month stays maanden months

A, e, o, u (written with one letter), are considered short vowels. When they are followed by one consonant, that consonant will be doubled whenever it is followed by a schwa.

man man becomes mannen men but mand basket stays manden baskets

This spelling rule is very important because the schwa is used to make the plural of nouns and of verbs, and the comparative of adjectives. So with a long vowel followed by one consonant you get:

aap/apen ape/apes ik slaap/wij slapen I sleep/we sleep laag/lager low/lower

5

With a short vowel followed by a single consonant, on the other hand, you get:

zakfzakken bag/bags ik stop/stoppen I stop/to stop dun/dunner thin/thinner

F and s change when they are positioned between any vowel-except short a, e, i, o, u-and a schwa: F becomes v: brief becomes brieveni ik schrijf becomes wij schrijven. But straf becomes straffen. S becomes z: blaas becomes blazen. But vis becomes vissen.

BRIEFLY WHAT YOU REALLY NEED TO REMEMBER:

maanfmanen manfmannen

4. The Verbs Hebben and Ziin t ::

maandfmaanden mandfmanden

huis/huizen brief/brieven

As in most European languages, hebben to have and zijn to be are irregular in Dutch. You will be learning the subjects (personal pronouns) together with the forms of the verb.

singular

singular

HEBBEN

1 2 3

ik heb plural wij hebben jij, u hebt jullie hebben hij, zij, het heeft zij hebben

ZIJN

1 2 3

ik ben plural wij zijn jullie zijn jij, u bent

hij, zij, het is zij zijn

i :

~

I ~

wow .om--W-ooooj

NOTE: With all verbs, the plural forms are the same as the infinitive.

I

6 Go Dutch!

Dutch has a polite form for the second person singular: u, and a more colloquial form: jij. This is the form you would use with fellow students. In general, you use u for people older than yourself, or when you do not know them very well.

Jij, zij, wij are the stressed forms of the pronoun; the unstressed forms je, ze, we are also used. In conversations the unstressed forms are used most of the time. If you want to emphasize you, she, they or we, you use the stressed forms

Zij and ze can mean both she and they.

Jan compares Dutch and American detectives i i ::::: i ... Wij zijn een kleine zaak. Wij hebben drie kamers in een huis aan een

gracht, midden in de stad, dichtbij het station. Jullie hebben grate zaken in Amerika. Jullie zijn ook een groat land. Nederland is een klein land. In Amerika hebben ze veel meer detectives, kijk maar naar de televisie. Magnum, en zo. In Amerika betalen ze detectives ook goed. Ik heb zelden geld aan het einde van de maand. "Jij hebt geen geld, Jan", zegt mijn baas, "omdat jij niet zuinig bent." Hij heeft geld, hij is rijk, maar ik ben arm. "Jij telt je geld niet", zegt mijn baas nog, "daarom ben je arm." Mijn baas is niet mijn vriend. Gelukkig praat hij niet vaak met mij. Gewoonlijk doet hij de deur dicht en dan telefoneert hij de hele tijd.

arm poor bij by daarom that's

why deur door dicht close

bet eindefeindes end en zo and the

like bet geld money

gelukkig fortunately, happy

gewoonlijk usually

Verbs: ik tel; tellen I count; to count

gracht canal heel whole

bet huis house kamer/kamers

room

bet land country maand month meer more met with midden in in the

middle of naar at Nederland The

Netherlands nog still

ik kijk; kijken, keek/keken, gekeken llook; to look ik doe; doen, deed/deden, gedaan I do; to do ik praat; praten I speak; to speak ik betaal; betalen I pay; to pay ik telefoneer; telefoneren I phone; to phone

omdat because rijk rich stad/steden city

bet station/stations station

televisie/ televisies

television tijd time vaak often veel many vriend friend zelden rarely zuinig frugal

7

Assignments

A. Fill in the blanks. Use words from the vocabulary under the readings.

1. De baas van de Hammet Agency is een man. 2. De baas heeft een groot 1 een dikke ____ en dunne

____ en

3. Karel is lang en . Hij is niet mooi. 4. Liesbet is een ___ _ 5. Zij heeft haar en ogen. 6. De detectives hebben een zaak. 7. Zij hebben drie in een huis aan een ___ _ 8. Jan heeft geld aan het einde van de ___ _ 9. De baas heeft geld: hij is 1 maar Jan is ___ _ 10. De baas praat niet met Jani telefoneert hij de

____ tijd.

B. Fill in the correct forms of "hebben" or "zijn." (pl.) means "plural."

Example: Jan ____ arm becomes Jan is arm. De mannen grote neuzen becomes De mannen hebben grote neuzen.

1. Ik ____ een dikke baas. 2. Jij blauwe ogen. 3. jij een groene rok? 4. De vrouw ____ rijk. 5. Wij ____ arm. 6. Wij geen geld. 7. jullie zuinig? 8. Zij (pl.) niet gelukkig. 9. De detectives drie kamers in een huis aan een gracht. 10. Karel mooi? 11. De baas een rood hoofd. 12. Jij bijzonder zuinig! 13. jij ook gelukkig? 14. Ik niet rijk. 15. Jullie een huis midden in de stad. 16. Jan een dunne baas?

8 Go Dutch!

C. Answer the following questions. Use the right forms of hebben or zijn.

Example: Heeft Karel kleine oren? Nee, hij heeft grate oren.

1. Is de Hammett Agency een grate zaak? Nee, het .. . 2. "Hebben jullie grate zaken in Amerika?" "Ja, wij ... " 3. Hebben Amerikaanse detectives veel geld? Ja, zij .. . 4. Heeft Jan Raap geld? Nee, hij ... 5. "Ben jij arm, Jan?" "Ja, ik. .. 6. "Heb ik een rijke baas?" "Ja, Jan, jij ... "

D. Write down the following adjective +noun combinations correctly.

Example: groot+e oor+en becomes grate oren

1. rood+e lip+en 4. dun+e man+en 2. klein+e zaak+en 5. rijk+e vrouw+en 3 . dik+e baas+en 6. groot+e land+en

Amsterdam Police. The horses are native, too.

I

9

Van de andere kant bekeken

Halla allemaal!

Mijn naam is Liesbet. Ik ben een vrouw. Jan Raap, Karel en ik zijn prive-detectives. Wij hebben interessante zaken. Jan zegt: "Liesbet, jij bent mooi. Dat is goed voor het werk. Maar Karel heeft het gezicht van een baby, dat is niet goed voor onze zaak." Mijn figuur is niet handig voor mijn werk. Te veellastige mannen! Jan Raap is een goede detective en een leuke man. Maar hij is soms ook een beetje sexistisch. Jammer!

Dag! Veelliefs van Liesbet

Basic Words and Derivations < <

The word list at the end of every chapter contains words that you already know. These basic words can be combined into new words in two ways. One way is to combine two words. If you combine huis with kamer you get huiskamer living room. If you combine huis with baas you get huisbaas, landlord.

Another way is to add prefixes and suffixes to the basic word. Prefixes go in front of the basic word. Here are the most common prefixes:

be- often makes the basic word more intense. Compare denken to think and bedenken to invent.

ge- indicates a feature of the basic word. Compare lijn line, and gelijnd ruled. It also functions as the prefix of the past participle.

her- indicates repetition. Compare kennen to know, and herkennen to recognize .

on- indicates the opposite of the basic word. Compare gelukkig happy, and ongelukkig unhappy.

ont- also often indicates the opposite of the basic word. Compare dekken to cover, and ontdekken to discover.

ver- indicates change, sometimes for the worse. Compare vallen to fall and vervallen to decay.

arm do en dun geld gelukkig goed haar hand

ik verarm; verarmen I impoverish; to impoverish ik verdoe; verdoen I waste; to waste ik verdun; verdunnen I make thinner; to make thiner ik vergeld; vergelden I repay; to repay ongelukkig unhappy gegoed well off ik onthaar; ontharen I remove hair; to remove hair onhandig clumsy

I

10

huis

ki;ken land mager niet praten ri;k stad werken

zeggen zuinig

Cio Dutch!

ik verhuis; verhuizen I move house; to move house ik behuis; behuizen I give housing to; to give housing to ik bekijk; bekijken I observe; to observe ik beland; belanden I end up; to end up ik vermager; vermageren I lose weight; to lose weight ik vernietig; vernietigen I destroy; to destroy ik bepraat; bepraten I talk into; to talk into ik verrijk; verrijken I enrich; to enrich verstedelijking urbanization ik verwerk; verwerken I process; to process ik bewerk; bewerken I work on; to work on ik ontzeg; ontzeggen I deny; to deny ik bezuinig; bezuinigen I cut back; to cut back

De Hammett Agency

Sleuthing in the Netherlands and the

Het werk van de Hammett Agency is niet zo spannend als op de televisie. Daar heeft de detective geen ogenblik rust. In de zaak is het vaak heel rustig. De buren weten soms niet eens dat we in het huis zijn. Ik ben ook geen Sherlock Holmes (ik ken hem niet) en Liesbet is geen Miss Marple. We hebben geen grote auto's en we hebben vaak ook geen mooie vrouwen. We hebben wel af en toe een moord, of een ontvoering, een kidnapping, zoals jullie dat zeggen. Wij zijn niet zo gek op moorden, want dan heb je last met de politie, de echte, en die laten we liever met rust. Ik zie liever de hielen van een agent dan zijn tenen.

agent policeman moord murder rustig quiet, af en toe now niet zo not as peaceful

and then het ogenblik spannend auto/auto's car moment exciting daar there ontvoering teen toe dan then kidnaping want because echt real op on we hebben wei geen not a politie police we do have hiel heel rust rest (zo)als like, as liever rather

Verbs: ik ben gek op; gek zijn op, wasfwaren gek op, gek geweest op I am crazy about;

to be crazy about ik heb last met; last hebben met, hadfhadden last met, last gehad met I am in

trouble with; to be in trouble with ik laat met rust; met rust Iaten, lietflieten met rust, met rust gelaten I leave in

peace; to leave in peace ik weet; weten wist/wisten, geweten I know; to know ik ken; kennen I know; to know ik zie; zien, zag/zagen, gezien I see; to see

1. Waarom why is het werk van de Hammett Agency niet zo spannend als op de televisie?

11

I

12 Go Dutch!

2. Waarom zijn de detectives van de Hammett Agency niet zo gek op moorden?

Dutch verbs consist of a stem and an ending. In the verb werken to work, for example, werk- is the stem, and -en is

the ending. The stem and the ending together are called the infinitive, the to form of the verb: to work.

To make the present tense of most verbs:

For the singular: delete the ending, so that you only keep the stem.

For the verb werken, the stem is werk-. Add t in the second you jij and third he hij, zij, het person singular. For the verb werken, this form is werkt. For the plural, use the infinitive.

WERKEN to work

singular 1 ik werk plural wij werken 2 jij, u werkt jullie werken 3 hij, zij, het werkt zij werken

So you just have to remember three forms: werk, werkt, werken. With the verbs staan to stand, slaan to hit, gaan to go, doen to do, zien

to see, the stems are sta-, sla-, ga-, doe-, zie-. For the rest, these verbs follow the rule given above, except that sta, sla and ga double the a before the t in the second and third person singular.

VERBS WITH STEMS ENDING VOWELS

ik sta I stand ik sla I hit ik ga I go ik doe I do ik zie I see

jij, u staat jij, u slaat jij, u gaat jij, u doet jij, u ziet

hij, zij staat hij, zij slaat hij, zij gaat hij, zij doet hij, zij ziet

.. .I

13

You never see a double consonant at the end of the stem of a verb. In a verb like winnen to win, therefore, the stem is win, and the conjugation is: ik win, jij wint, hij wint.

Remember: s changes into z in the plural when between all vowels-except short a, e, i, o, u-and a schwa: ik kies/wij kiezen I /we choose but ik kus/wij kussen !/we kiss.

F changes into v in the plural when between all vowels-except short a, e, i, o, u-and a schwa: ik schrijf/wij schrijven I/we write but ik bof/wij boffen I am/we are lucky.

Parking along the canals-put on the handbrake

1. How to Make a Sentence >

Dutch word order often gives foreign learners grief, for the paradoxical reason that it is more flexible than the word order of many other European languages. It would be confusing at this point to try to list all the possible ways of making a sentence in Dutch. Instead, we shall give you a virtually foolproof way to make correct sentences. Don't be alarmed if you notice that the natives form their sentences differently. They will understand you and you will understand them.

The nucleus of all sentences is always Subject + Verb (SV) or Verb + Subject (VS). You can expand the nucleus into two basic sentence patterns by adding an Object (0) or a Predicate (P).

The object is the part of the sentence that "undergoes" the activity of the verb. For instance, in "I read the book/' the activity of reading is done to the book, so "the book" is the object. 2

2 Techincally, there are two kinds of objects: DIRECT and INDIRECT. The direct object is what "gets verbed" (I see the movie-the movie gets seen; Mary kisses

I

14 Cio Dutchl

The predicate is the part of the sentence (very often an adjective or adverb) which describes the condition of the subject, or which specifies the way in which the activity of the verb is carried out. For instance, in "I am happy," "happy" is the predicate since it describes the condition of "I". In "I walk slowly," "slowly" is the predicate since it specifies "walk."

Subject + Verb + Object/Predicate = SVO/P

Ik lees het hoek I read the book. Ik ben gelukkig I am happy.

SVO/P is used in statements.

Verb + Subject+ Object/Predicate= VSO/P

Lees ik het hoek? Do I read the book~ Ben ik gelukkig? Am I happy~ Morgen lees ik het hoek Tomorrow I read the book. Vandaag ben ik gelukkig Today I am happy.

VSO/P? is used in questions. VSO/P is also used whenever a word other than the subject begins the sentence:

Lees ik het hoek? Morgen lees ik het hoek.

NOTE: The second person singular (jijfje) drops the -t in VSO/P sentences.3

Jij bent gelukkig You are happy, BUT Ben jij gelukkig? Are you happy~ And: Thuis ben jij gelukkig At home you are happy. And: Jij loopt naar huis You walk home, BUT Loop jij naar huis? Do you walk home~ And: Morgen loop jij naar huis. Tomorrow you walk home.

NOTE: Dutch does not use the verb "do" as an auxiliary in questions and negations. So, "Does it rain?" is just: "Regent het?" Similarly, "I don't go home." is just: "lk ga niet naar huis."

Fred-Fred gets kissed); the indirect object gets the direct object (We send the message to our parents-the message gets sent, but our parents get the message; Fred gives Mary the perfume-The perfume gets given, but Mary gets the perfume).

3 The u form, if you were wondering, keeps the final -t-: Bent u gelukkig.

, I

15

3. Governance ),:i:-:.:.:.:.'-'''' '''''''''''''''''''''''''''''''"'''''"'''''' '' '''

Remember, the subject "governs" the verb, i. e. if the subject is in the first person singular, so is the verb: I go ik ga. If the subject is in the third person singular, so is the verb: he goes hij gaat. If the subject is in the plural, so is the verb: we go wij gaan. This may be hard to remember at first, because in English you only have two verb forms in the present tense: go and goes. In Dutch you have: ga, gaat, gaan, and you must remember to use them correctly.

We gaan ook niet zo leuk gekleed als de detectives op TV. In Amsterdam is het te koud en te nat voor al die dingen uit Hawaii, T-shirts en zo. Liesbet draagt gewoonlijk een broek met een bloes en een sjaal. Ze is gek op sjaaltjes. Ze draagt vaak laarzen, maar ze draagt bijna nooit een rok. Jammer, want ze heeft mooie benen. Ik niet. Ik stop mijn benen in jeans, dan zie ik ze niet meer. Ik werk in de zaak van negen tot vijf, en natuurlijk ook in de stad. We werken vaak aileen. Karel draagt altijd een pak, met hemd en das, soms ook een hoed. Liesbet werkt niet 's avonds, of 's nachts. Ik werk liever niet in het weekeinde. "Jij werkt liever helemaal niet", zegt mijn baas. Hij werkt ook niet. Hij zit in zijn stoel, met de telefoon in de hand, en hij zegt altijd: "Jullie werken niet genoeg."

aileen alone, het hemd shirt 's avonds in only hoed hat the evening

altijd always jammer pity 's nachts at night als like koud cold sjaalfsjaals scarf bijna almost laarsflaarzen stoel chair bloes blouse boot te too broek pants leuk nice telefoon/ das tie nat wet telefoons

het ding thing natuurlijk of phone genoeg enough course uit from hand hand nooit never het weekeinde/ helemaal niet het pak suit weekeindes

not at all rok skirt weekend

Verbs: ik ga gekleed; gekleed gaan, ging/gingen gekleed, gekleed gegaan I am dressed; to

be dressed ik draag; dragen; droegfdroegen, gedragen I wear, I carry; to wear, to carry ik zit; zitten, zat/zaten, gezeten I sit; to sit ik stop; stoppen I put; to put

16 Go Dutch!

Assignments \,:,:,:,:.:.:.'.''' , ...

A. Describe yourself: your face, what you wear, what you do.

B. Fill in the blanks. Use words from the vocabulary lists under the readings.

1. Het werk van de detectives is niet zo ___ _ 2. Zij hebben geen grote en ook mooie ___ _ 3. Zij zijn niet zo op ___ _ 4. Liesbet is op ___ _ 5. Zij draagt nooit een ___ _ 6. Jan stopt zijn in jeans. 7. Karel draagt altijd een ___ _ 8. Liesbet werkt niet of ___ _ 9. Jan werkt helemaal niet.

10. De baas zegt " werken niet genoeg."

Courtyard, the Hague-no cars, no bikes

I

17

C. Complete the present tense conjugations of the following verbs and write down their infinitives.

singular 1. 1. 2. jij kent 2. 3. 3.

plural 1. 1. wij weten 2. 2. 3. 3.

infinitive: ...

D. Make questions of the following sentences .

1. ik zie 2. 3.

1. 2. 3.

1. 2. 3.

1. 2. 3. zij zitten

Example: Jan werkt altijd 's avonds becomes Werkt Jan altijd 's avonds?

1. Het is koud en nat in Amsterdam. 2. Ik ben gek op sjaaltjes. 3. Jan Raap stopt zijn benen in jeans. 4. Karel draagt een pak en een hoed. 5. Wij werken vaak alleen. 6. De detectives werken niet genoeg.

E. Fill in the correct forms of "hebben" or "zijn."

1. Af en toe ____ wij last met de politie. 2. Jan helemaal niet gek op moorden. 3. De baas geen ogenblik rust. 4. jij een pak met een das? 5. Ik gek op laarzen. 6. jullie een auto?

Van de andere kant bekeken ' :::: ::::::::::: ::

Beste studenten,

Mijn benen zijn niet zo interessant. Maar willen jullie weten waar ik woon? En wat ik doe, als ik niet werk?

Ik woon in een klein appartement in Amsterdam. Het huis staat dichtbij een gracht. Af en toe loop ik een cafe binnen om iets te drinken. Dat vind ik prettig.

Ik kom elke dag om zes uur thuis. Ik woon niet alleen: ik heb twee kleine katten, een in de woonkamer en een in de slaapkamer. Ik heb ook een goudvis in de keuken.

I

18 Go Dutch!

Als ik thuiskom heb ik altijd trek in een boterham. Ik drink ook graag een kop koffie. Ik heb dan ook zin in een stuk koek. Ik luister niet graag naar de radio. Ik kijk liever naar de televisie. Ik haal melk en suiker, gele kaas en bruin brood, en dan begin ik te eten.

Dag! Groetjes van Liesbet.

Still another way to derive more words from basic words is to add suffixes. Suffixes go after the basic word. Dutch has more suffixes than prefixes. We will give you the most important suffixes over the next four chapters.

-aar/ares indicates a person who does what the noun expresses. Compare moord murder, moordenaar male murderer, and moordenares female murderer.

-er is the unstressed pronunciation of aar. Compare kijken to watch and kijker a person who watchesi -er appears as

-der when the basic word ends in -r. Compare huur rent and huurder renter. -baar indicates that you can do what the basic word expresses. Compare

drinken to drink and drinkbaar drinkable. -heid turns an adjective into an abstract noun. Compare waar true and

waarheid truth. -loos lacks what the noun expresses. Compare werk job and werkloos

jobless, unemployed.

drag en moord

rust

draagbaar wearable, portable moordenaar murderer moordenares murderess rusteloos restless rusteloosheid restlessness

zien ziener seer

3 Wonen in Amsterdam Lopen jullie even met me mee? Dan toon ik jullie waar ik woon. Ik heb

een klein appartement, in het centrum van Amsterdam. Ik woon in een oud huis, op de derde verdieping. In Amsterdam wonen is niet eenvoudig. "Waarom ga je dan niet elders wonen?" vragen jullie waarschijnlijk. Omdat ik veel vrienden heb in Amsterdam, geloof ik. Zien jullie dat huis daar? Daar woon ik. Het huis staat dichtbij een plein met een paar cafe's. Ik vind het heel prettig. Loop jij even vooruit? De sleutel ligt onder de mat. Je maakt de deur open en je gaat naar binnen. het appartement

apartment binnen inside

het cafe/cafe's bar

het centrum/centra center

een paar a couple of

Verbs:

eenvoudig simple

elders elsewhere even for a

second mat mat naar to onder under open open

ik ga; gaan, ging/gingen, ben gegaan I go; to go

oud old het plein plaza

prettig pleasant sleutel/ sleutels

key verdieping floor vooruit ahead waar where waarschijnlijk

probably

ik ga naar binnen; naar binnen gaan, ging/gingen naar binnen, ben naar binnen gegaan I walk in; to walk in

ik geloof; geloven I think, I believe; to think, to believe ik lig; liggen, lagflagen, gelegen I lie; to lie ik loop; lopen, liepfliepen, gelopen I walk; to walk ik maak; maken I make; to make ik sta; staan, stond/stonden, gestaan I stand; to stand ik toon; tonen I show; to show ik vind; vinden, vondfvonden, gevonden I find; to find ik vraag; vragen, vroegfvroegen, gevraagd I ask; to ask ik woon; wonen I live; to live

19

20 Go Dutch!

Do You Knowl ......... . ... -......... . ::::::::::::::::::::::::::::::: = ~ :: : . . : .. . 1. Wat voor what kind of een appartement heeft Jan? 2. Waarom why woont hij in Amsterdam? 3. Hoe how kom je het huis binnen?

Three windmills-what did you expect?

1. How to Make a Sentence-Additions and Negations /} '' An ADDITION is a part of the sentence that is not a Subject, a Verb, a Predicate,

or an Object. In sentences like Ik ga naar huis the addition is naar huis. In sentences like Morgen speel ik in bet park both morgen and in bet park are additions.

When a sentence starts with an addition, you invert Subject and Verb. Compare:

Ik kijk 's avonds veel televisie. 's Avonds kijk ik veel televisie.

The NEGATION goes after SV or VS when the sentence does not have an object:

Ik praat niet met Jan. Ben ik niet gelukkig?

Only in SVO or VSO does the negation go after 0:

Ik lees het boek niet. Ik ken Karel niet. Ik zie hem niet. Ik hoor mijn baas niet. Ik lees dit boek niet .

21

When niet and een appear together in the same sentence, they become geen, and mean not a (in the singular) or no (in the plural).

Jan schrijft een hoek niet changes into Jan schrijft geen hoek.

Geen also appears when the object is not preceded by de, het, or a pronoun:

Ik heh huizen niet changes into Ik heh geen huizen Ik eet vers vlees niet changes into Ik eet geen vers vlees Ik zie tien witte vogels niet changes into Ik zie geen tien witte vogels.

The tour of Jan's apartment continues

Wat denken juilie van mijn appartement? Het is niet groot, maar groot genoeg voor mij . Ik woon aileen. Prive-detectives wonen natuurlijk altijd alleen. Af en toe blijft een vriendin een nachtje slapen-ik ben ook maar een mens-maar meer niet. "Prive-detectives moeten vrij zijn en blijven", zegt de baas altijd, maar toch heeft hij een kat.

Ik heb vier kamers: een woonkamer, een slaapkamer, een badkamer en een WC-en ook een keuken, maar daar kom ik niet zo vaak, aileen maar als het water kookt. Hebben jullie trek in een kop koffie, of thee? Echte Hoilandse koffie? Lekker. Hebben jullie ook zin in een boterham, of een stuk taart misschien?

Luisteren juilie graag naar de radio? Misschien is er een leuk programma, muziek. Ik haal melk en suiker, kopjes en schoteltjes. Zo, de koffie is klaar. Ik snijd snel nog wat kaas, en klaar is Kees.

hadkamer/s bathroom

het hord plate hoterham

sandwich een kop koffie a

cup of coffee kaas cheese kat cat keukenfkeukens

kitchen klaar ready klaar is Kees

all set het kopjefkopjes

(small) cup

Hollands from Holland, Dutch

lekker yummy melk milk mens human

being misschien

maybe muziek music

het programma/ programma's program

radio/radio's radio

het schoteltje/ schoteltjes (small) saucer

slaapkamer/s bedroom

het stuk piece suiker sugar taart pie thee tea toch yet vriendin

girlfriend vrij free wat some; what

het water water WC/WC's

("weecee") toilet

woonkamer/s living room

22

Verbs: ik denk; denken, dacht/dachten, gedacht I think; to think ik slaap; slapen, sliepfsliepen, geslapen I sleep; to sleep ik luister; luisteren I listen; to listen ik blijf; blijven, bleef/bleven, ben gebleven I remain; to remain ik haal; halen I fetch; to fetch ik kom; komenfkom, kwamfkwamen, ben gekomen I come; to come ik kook; koken I boil, I cook; to boil, to cook

Go Dutch!

ik heb trek in; trek hebben in, hadfhadden trek in, trek gehad in I would like; to like

ik snijd; snijden, sneed/sneden, gesneden I cut; to cut ik heb zin in; zin hebben in, hadfhadden zin in, zin gehad in I would like; to like

Expression: ik. .. graag I like to

A. You meet a man or woman you suspect of being a private detective. Ask him/her who he/she is, where he/she lives, where he/she works. Then phone your boss and describe the man/woman to him. Write a dialogue in both cases.

B. Fill in the blanks . Use words from the vocabularies of the readings.

1. Jan ____ in een klein appartement in Amsterdam, ____ een paar cafe's.

2. Het appartement is op de derde ____ van een oud huis in het ____ van de stad.

3. In Amsterdam heeft Jan veel ____ . Hij ____ het heel prettig daar.

4. Jan is en woont aileen; a en toe heeft hij een ----- maar hij heeft geen ___ _

5. Hij komt niet vaak in de ____ : aileen als het water ___ _ 6. 's Avonds Jan ____ naar de radio. 7. Wij hebben in een koffie. 8. hebben wij ook in een stuk taart. 9. Jan melk en ____ , kopjes en ___ _

10. is Kees.

C. Add one addition from the following list to each of the given sentences. Make sure the word order of the new sentence is correct.

Example: Addition: 's avonds Sentence: Ik heb altijd zin in een kop koffie. New sentence: 's Avonds heb ik altijd zin in een kop koffie .

23

Other new sentence: Ik heb altijd zin in een kop koffie 's avonds.

Additions: in de keuken; in het cafe; gewoonlijk; de hele tijd; af en toe; 's nachts.

Sentences:

1. Jan blijft bij een vriendin slapen. 2. Karel maakt lekkere boterhammen. 3. De baas luistert naar de radio in zijn kantoor. 4. Liesbet drinkt koffie. 5. Prive-detectives werken hard. 6. Jan draagt geen hemden uit Hawaii.

The many uses of cheese

D. Make these sentences negative.

Example: Karel heeft een vriendin becomes Karel heeft geen vriendin Kookt het water? becomes Kookt het water niet?

1. Karel heeft een groat appartement. 2. Karel woont in een klein huis. 3. Jan telt de kopjes. 4. Ik haal schoteltjes. 5. Wij lopen door het centrum van Amsterdam. 6. Horen jullie de mooie muziek op de radio?

24 Go Dutch!

E. Fill in the verb in the correct form. Use verbs from chapters one, two, and three.

1. Jan veel geld voor het appartement. 2. Wij graag naar de televisie. 3. In het weekeinde ik nooit een pak. 4. jij Kees, de vriend van Liesbet? 5. Karel geen auto; gewoonlijk hij naar het werk. 6. De vriendinnen van Jan de sleutel onder de mat.

Geachte lezers,

Mijn naam is Klaassen. Ik ben hoofd van de politie in Amsterdam. Ik ken Jan Raap goed. Hij is een leuke man, maar ik ben niet zo gek op hem. 's Morgens of 's middags slaapt hij, 's avonds gaat hij naar het cafe en soms werkt hij een beetje, 's nachts. Hij luistert nooit naar mij. De zaken zijn niet zo eenvoudig als hij denkt. Hij zegt tegen jullie: "Dit is mijn appartement. Ga maar naar binnen, de sleutelligt onder de mat." Zo werkt hij niet echt tegen de criminaliteit in onze hoofdstad! Veel Amsterdammers telefoneren mij . Ze laten me niet met rust en zeggen "lk kan 's nachts niet goed slapen, ik ben zo bang! Wat moet ik doen?" Ik praat een tijdje met ze en zeg dan gewoonlijk: "Doe niet als Jan Raap: leg nooit de sleutel onder de mat!"

Hoogachtend, P. Klaassen Inspecteur van de politie

-achtig indicates that the adjective expresses the main feature of the basic word. Compare glas glass, and glasachtig glassy.

-ing turns a verb into a noun. Compare lezen to read, and lezing lecture. -je indicates the diminutive of the basic word. Compare huis house and

huisje small house. -ig possesses what the noun expresses. Compare moed courage and moedig

courageous. -in turns a masculine noun into a feminine noun. Compare koning king,

and koningin queen.

bord gel oven

bordje (small) plate gelovig religious

kat

kop vriend water won en

katachtig feline kattig catty kopje (small) cup vriendin female friend, girlfriend waterig vvatery woning dvvelling

25

I

Problemen Jan muses about evil

Our hero talks about evil, why people indulge in it, and what is to be done about it, especially from a professional point of view.

Geld is vaak een probleem, natuurlijk, of de liefde, of alle twee. Wij hebben allemaal problemen, maar we doen altijd also we er geen hebben. De mens is een vreemd iemand. Dieren hebben waarschijnlijk ook problemen, maar aileen de mens doodt dieren van zijn soort. Merkwaardig. A1 die moorden zijn natuurlijk goed voor prive-detectives. Ook wij leven van het kwaad. De een zijn dood is de ander zijn brood.

Je loopt op straat in de steden en je kijkt naar de gezichten van de mensen: mannen, vrouwen, kinderen, meisjes, jongens, in de winkels, op de markt, langs de huizen. Ze kopen kranten of fietsen of auto's tot ze geen geld meer hebben, of ze kopen een hoop dingen voor elkaar omdat ze van elkaar houden-tot ze niet meer van elkaar houden. En voor je het weet, doodt een gewoon mens een ander gewoon mens en dan is hij of zij een moordenaar, of moordenares.

allemaal all het kind/kinderen moordenaar/ het brood bread child moordenaars

tot until krant newspaper murderer het dier animal het kwaad evil moordenares

een hoop a lot langs alongside female elkaar each other het Ieven/levens life murderer fiets bicycle liefdefliefdes het probleein gewoon normal, love problem

usual, just markt market het soort kind iemand het meisjefmeisjes straat street

somebody girl vreemd strange jongen/jongens merkwaardig winkel/winkels

boy remarkable shop

Verbs: ik doe also; doen also, deed/deden also, gedaan also I act as if; to act as if ik koop; kopen, kocht/kochten, gekocht I buy; to buy ik hou van; houden van, hieldfhielden van, gehouden van I love[+ person], I like

[+ thing}; to love, to like ik dood; doden I kill; to kill

26

27

Expression: de een zijn dood is de ander zijn brood one man's meat is another man's poison

Do You Know?

1. Waarom why zijn moorden goed voor prive-detectives? 2. Wat what doen gewone mensen soms?

I would, wooden shoe?

There are five types of plural for Dutch nouns. Three are common, two are not. We start with the most common one, and go down the list.

Plurall: +en Take the singular and add en to it: vrouw woman becomes vrouwen.

Plural2: + s Take. the singular and add s to it: meisje girl becomes meisjes.

If the singular ends in a long vowel-spelled as one vowel-you add an apostrophe before the s, auto car becomes auto's.

Almost all nouns ending in -el, -er, -en, -e, -je take s in the plural: lepelflepels spoon, kamerfkamers room, jongenfjongens boy, stiltefstiltes silence, kopjefkopjes cup. Many words ending in -aar take s in the plural as well: moordenaar/moordenaars murderer, molenaarfmolenaars miller.

Plural3: No doubling of the final consonant

28 Go Dutch!

Plurals of nouns follow the spelling rules given in chapter one. A noun with a regular plural, for instance, is man man, which becomes mannen. Some nouns, however, do not double the final consonant in the plural. Among the most frequently used are: weg/wegen road, gatfgaten hole, hol/holen den, dak/daken roof, dagfdagen day, bad/baden bath, pad/paden path, glas/glazen glass, verbodfverboden ban, gebodfgeboden command, verdrag/verdragen treaty.

Plural4: +eren The three most common ones are kind/kinderen child, ei/eieren egg,

lied/liederen song.

PluralS: vowel change Some nouns change the vowel in the plural, like English mouse/mice.

Stad city becomes steden.

Plurals 2, 3, 4 and 5 are identified as such in the vocabulary lists. Other nouns just take plural number one.

Remember: When fin the singular is between a long vowel and en, it turns into v in the plural: brief letter becomes brieven, raaf raven becomes raven. But karaf decanter remains karaffen since the vowel is not long. Similarly, s turns into z : huis house becomes huizen, kaas cheese becomes kazen. But das tie remains dassen.

We pakken de moordenaar of moordenares en voor je het weet is hij of zij weer een gewoon mens, bang, in een eel. Hij weet niet hoe het verder moet, zij schrijft brieven, dag in dag uit, aan alles en iedereen.

Wij doen ons werk. Na de ene zaak komt de andere. Je raakt al vlug de tel kwijt. Aile mensen lijken op elkaar, ook de moordenaars en de prive-detectives die hun werk doen. Soms maakt het me ziek. Alle mensen leven graag. Je leeft ten slotte maar een keer en iedereen probeert zijn huid zo duur mogelijk te verkopen.

alles everything bang afraid eel cell dagfdagen day duur expensive

een keer once, one time

huid skin iedereen

everybody mogelijk

possible

tenslotte in the end

verder farther, further

ziek sick

Verbs: ik pak; pakken I catch; to catch ik raak de tel kwijt; de tel kwijtraken I lose count; to lose count ik verkoop; verkopen, verkocht/verkochten, verkocht I sell; to sell ik probeer; proberen I try; to try ik lijk op; lijken op, leekfleken op, geleken op llook like; to look like ik moet; moeten, moest/moesten, gemoeten I must; we must ik schrijf; schrijven, schreef/schreven, geschreven I write; to write

Expressions: alles en iedereen absolutely everybody hoe het verder moet what to do now dag in, dag uit day after day

29

A. You are Jan Raap's best friend. Write a conversation between yourself and Jan. He first tells you about his personal and/or philosophical problems. You react to him in a sensitive way, but eventually you try to offer a practical "solution" by asking him if he wants to have some fun. For instance, going to a cafe, having a cup of coffee, watching television, etc.

B. Give the plural of:

pak zaak ontvoering huid teen auto vriendin probleem moord kind sleutel boterham baas kamer eel keuken televisie ogenblik dier programma stad stoel markt appartement

C. Make the following sentences negative and conjugate the verb.

Example: Liefde [zijn] een probleem becomes Liefde is geen probleem

1. Wij [leven] van het kwaad. 2. Ik [kopen] een krant. 3. Jij [schrijven] brieven. 4. Het meisje [verkopen] de fiets. 5. [Houden] Kees en Liesbet van elkaar? 6. Zij (pl.) [doden] het dier .

I

30 Go Dutch!

Beste Jan,

Iedereen heeft soms problemen met zijn of haar beroep. Dat is niet zo vreemd. Af en toe heb ik ook problemen. Ik werk in de gevangenis. Ik stop de moordenaars in de eel. Het zijn gewone en ongewone mannen en vrouwen die kwaad doen.

Ik wil aileen dit zeggen, Jan. Je moet niet denken dat jij van moord leeft. Niet jij, maar de mensen die vuurwapens verkopen, revolvers, pistolen en geweren, die leven echt van het kwaad. Dit soort mensen is rijk! De dood van anderen is letterlijk hun brood.

Het verkopen van wapens is illegaal in Nederland. Daarom betalen moordenaars natuurlijk veel geld om een revolver te kopen. En tenslotte zitten wij met de problemen. Ik lee met je mee, Jan, ik weet wat het is .

Groeten van Roland C., gevangenisbewaarder te A.

Derivations :: ' .....,. ... :-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-: -:-:-:-:-:--:--:----- ............

-e turns an adjective into a noun. Compare ziek sick, and een zieke a sick person.

-(e)lijk indicates that the adjective expresses the main feature of the basic word. Compare vrouw woman, and vrouwelijk feminine .

Whenever a word ends in -r, the suffix is -lijk instead of -elijk. Compare jammer what a pity, and jammerlijk pitiful.

-ster turns a masculine noun into a feminine noun. Compare schrijver male writer and schrijfster female writer.

-te turns an adjective into an abstract noun. Compare stil silent and stilte silence.

-zaam indicates that it is easy to do what the basic word expresses. Compare buigen bend and buigzaam flexible. 4

bang bangelijk chicken-livered dag dagelijks daily dier dierlijk animal, bestial dood dodelijk deadly duur duurzaam long lasting

4 -zaam is comparable to -baar, as seen in Lesson 2 Derivations.

gewoon kind schrijven vreemd

ziek

gewoonte habit kinderlijk childlike schrijfster female writer vreemde strange person vreemdeling stranger ziekelijk sickly ziekte illness

31

5 Mijn laatste zaak .-.- .-.-.-.-.-.-.-.-.- .-.-.-.- .- .-.-.-.-.- .-.-.-.-.-.-.. ..... ........,.,.,,, .

................ ... .

Na het ontbijt vertel ik jullie over mijn laatste zaak, de kidnapping in de Warmoesstraat. De Warmoesstraat is een gevaarlijke buurt in Amsterdam. Gevaarlijke buurten heb je in alle steden. Soms loop je er uren en er gebeurt niets. Soms ben je er pas en de man naast je valt dood neer, als je begrijpt wat ik bedoel. In Amsterdam komt de politie, de echte, bijna niet meer in de Warmoesstraat. Dus moeten wij het maar doen, want wij zijn niet echt.

De Warmoesstraat zit vol met drugs uit alle landen. Iedereen verdient er grof geld en iedereen verliest er grof geld. De straten zijn er nauw en donker. In nauwe en donkere straten slaat een mens vlug zijn slag en dan vlucht hij weg. Daar begint mijn laatste zaak.

over about pas just

buurt neighborhood

donker dark gevaarlijk

dangerous grof geld big

money

laatst latest, last naast next to nauw narrow niets nothing

het uur hour vol full

het ontbijt breakfast

Verbs: ik bedoel; bedoelen I mean; to mean ik vertel; vertellen I tell; to tell

want because weg away

ik verdien; verdienen I earn, I make money, I deserve; to earn, to make money, to deserve

ik verlies; verliezen, verloorfverloren, verloren I lose; to lose het gebeurt; gebeuren it happens; to happen ik vlucht; vluchten I flee, I run away; to flee, to run away ik val; vallen, viel/vielen, ben gevallen I fall; to fall ik val neer; neervallen, viel/vielen neer, ben neergevallen I fall down; to fall

down ik begin; beginnen, begonfbegonnen, ben begonnen I begin; to begin

Expression: ik sla mijn slag; zijn slag slaan I make a deal; to make a deal

32

33

1. Wat is de Warmoesstraat? 2. Wanneer gebeuren er gevaarlijke dingen? 3. Wat doet de politie?

When an adjective precedes a noun, the adjective always takes an "e" at the end:

de grate man de maaie mannen

de maaie vrouw de grate vrouwen

With the exception of het words, in the singular, preceded by een, geen, possessive pronouns, or no article or pronoun at all:

een lief kind jouw lief kind

geen lief kind lief kind

In all other cases the adjective remains unchanged:

de man is mooi, het meisje is groot, het vlees is vers .

Water hopscotch

34 Cio Dutch!

Op een morgen lig ik nag in bed, lekker lui. Daar gaat de telefoon. Wat betekent dat? Ik hoar de stem van mijn baas. Je moet onmiddellijk naar kantoor komen, zegt hij, roept hij bijna. Ik schrik, het is waarschijnlijk erg, want ik krijg altijd de erge gevallen. Ik spring uit mijn bed en trek mijn zwarte broek aan, mijn hemd en mijn rode trui. Ik kijk naar mijn gezicht in de kleine spiegel en haal een kam door mijn haar. Dan stop ik mijn revolver in rnijn zak. Ik neem de tram naar kantoor, of de bus, of de trein, of de fiets, of misschien ook de Honda, maar nooit de Maserati of de Porsche. Jammer. Ik moet wachten, eerst een korte tijd, dan een lange tijd. Twee uren. De baas praat heel zacht met een hele mooie vrouw. Ik kijk uit het raam. Op straat speelt een klein kind, heel aileen, met een gele bal. Een Chinees restaurant adverteert: "vers vlees".

hal ball kam comb tram/trams tram het bed bed het kantoor office trein train

bus bus kort short trui sweater Chinees Chinese lui lazy vers fresh erg serious; very het raam window spiegel/spiegels

bad het restaurant mirror geel yellow restaurant het vlees meat onmiddellijk revolver/

immediately revolvers gun het geval case stem voice

Verbs: ik krijg; krijgen, kreeg/kregen, gekregen I get; to get ik speel; spelen I play; to play

zacht soft, softly zak pocket zwart black

ik spring; springen, sprongfsprongen, gesprongen I jump; to jump ik adverteer; adverteren I advertise; to advertise ik trek aan; aantrekken, trok/trokken aan, aangetrokken I put on; to put on ik wacht; wachten I wait; to wait het betekent; betekenen it means; to mean ik schrik; schrikken, schrok/schrokken, ben geschrokken I am startled; to be

startled ik neem; nemen, nam/namen, genomen I take; to take ik hoor; horen I hear; to hear ik roep; roepen, riep/riepen, geroepen I shout; to shout

Expression: ik haal een kam door mijn haar I run a comb through my hair

Assignments,::;,:,:.:.:.:.:.::: : :::::::: :: :: ::::::::::::::::: ::::: .

A. You are a private detective. The office calls you out of bed. What do you do?

35

B. Put the adjectives between brackets in the correct form. Decide whether you must add an -e or not and make the necessary spelling changes.

Example: de [nat] straat becomes de natte straat

1. de [duri] man 5. het [klein] kind 2. [nauw] straten 6. de [dik] hazen 3. een [groot] ontbijt 7. een [rood] fiets 4. [vers] eieren 8. een [warm] bed

C. Give the plural of:

1. bed 3. revolver 2. stem 4. uur

9. [grof] geld 10. [geel] truien 11. het [nieuw]

kantoor 12. de [vol] trein

5. raam 6. trein

Staying above water in Rotterdam

Van de andere kant bekeken :=.==

Beste vrienden,

Jullie komen uit Amerika om Nederland te zien. Nederland is een leuk land en Amsterdam, de hoofdstad, is een hele mooie stad. Jullie moeten niet

36 Go Dutch!

bang zijn omdat Jan Raap jullie over de Warmoesstraat vertelt. Niet alle buurten zijn zo gevaarlijk. Amsterdam is niet alleen maar drugs en prostitutie. Er wonen heel veelleuke mensen, er spelen kinderen op straat, de grachthuizen zijn mooi en de musea bijzonder interessant. En in de meeste cafe's vind je alleen maar gezelligheid. Daarom verdienen wij een betere reputatie dan die van de Stad van het Kwaad. Wij zeggen liever: tot ziens in Amsterdam, de Gezelligste Stad ter Wereld!

Met vriendelijke groeten, De Amsterdamse Buurtbewoners

-rijk indicates that the adjective is rich in what the noun expresses. Compare belang importance and belangrijk important.

-schap turns a noun into an abstract noun. Compare vriend ftiend and vriendschap friendship.

-vol indicates that the adjective is full of what the basic word expresses. Compare waarde value and waardevol valuable.

-vaardig indicates an ability to do something. Compare hulp help, and hulpvaardig helpful.

land lief de

luisteren

vriend

landschap landscape liefderijk rich in love, loving liefdevol full of love, loving luistervaardig able to listen luisterrijk {il)lustrous vriendschap friendship

6 Hoe maakt u hetl Onze held ontmoet een moole vrouw

Mijn baas laat me eindelijk binnenkomen. Hij zit achter zijn bureau. De dame zit op een stoel bij het raam. Ze kijkt uit over de daken van Amsterdam. "Dit is Jan Raap", zegt mijn baas, "een van onze detectives." De vrouw staat op. Ik gee haar een hand. "Goedemiddag", zeg ik, "hoe maakt u het?" "Dank u", zegt ze, "niet zo best. Daarom ben ik hier." Haar hand is smal, en een beetje koud. Mijn baas zijn handen liggen op zijn bureau. Ze zijn dik en rood. Hij drinkt te veel jenever. "Dit is jouw zaak, Jan", zegt hij . Ik knik, en wacht.

achter behind best best

het bureau/bureaus desk

danku thank you

Verbs:

een beetje/ beetjes a little

bit eindelijk at last

het dakfdaken roof goedemiddag good afternoon

ik knik; knikken I nod; to nod ik laat; Iaten, liet/lieten, gelaten I let, I allow; to let, to allow ik antwoord; antwoorden I reply, I answer; to reply, to answer ik geef; geven, gaf/gaven, gegeven I give; to give ik drink; drinken, dronk/dronken, gedronken I drink; to drink

Expression: hoe maakt u bet? bow are you~

jenever Dutch gin

middag/ middagen noon,

afternoon smal narrow

. . . . .. : .. : : :: ::::::::::: : : ~ :::: : :::: :::::::: ::: ::: ::: :: ::::: :: ::::::::: :: ::: ::: ::::: : : : ...

1. Waar is Jan Raap? 2. Wat zegt Jan tegen de dame? 3. Waarom zijn de handen van de baas dik en rood?

37

38

POSSESSIVE PRONOUNS

Singular 1 mijn 2 jouw, uw 3 zijn, haar

Plural 1 ons/onze 2 jullie, uw 3 hun

Go Dutch!

The possessive pronouns express that something belongs to somebody. They correspond to the personal pronouns: ik, jij/je, u, hij, zij/ze, het, wij/we, jullie, and zij/ze.

De feiten In de zaak

De vrouw vertelt haar verhaal in het kantoor van de baas. Jan Raap belooft dat hij zijn best zal doen om haar te helpen. Is zijn best goed genoeg?

"Mijn man is weg", zegt de vrouw. "lk weet niet waar hij is. Gisteren kom ik thuis en ik vind hem nergens. Misschien is hij op reis voor zijn zaak. Soms doet hij dat. Soll!s moet hij onmiddellijk weg en dan kan hij me niet telefoneren. Maar dan telefoneert hij later wel." Ze glimlacht, maar ze is bang. "Is uw man rijk?" vraag ik. De dame glimlacht weer. Ze zegt haar naam. Zij en haar man zijn heel rijk. Hun leven is .veel geld waard, als je begrijpt wat ik bedoel. "Heeft uw man vijanden?" vraag ik. De vrouw glimlacht weer. "Natuurlijk. Zijn manier van doen is nogal hard. Hij heeft een slecht karakter. Dan zegt hij tegen andere mensen: ik heb jullie geld niet nodig, en jullie diamanten ook niet." lk knik: ja, ik begrijp het. Dit zijn de feiten in de zaak, mijn zaak. We weten werkelijk heel weinig. Wat nu? het feit fact

later later diamant

diamond

nergens nowhere hard hard reis trip slecht bad, evil tegen to, against

vijand enemy weer again weinig little werkelijk really

39

Verbs: ik kom thuis; thuiskomen, kwam/kwamen thuis, thuisgekomen I come home; to

come home ik glimlach; glimlachen I smile; to smile ik ben op reis; op reis zijn, wasfwaren op reis, op reis geweest I am on a trip; to

be on a trip ik kan; kunnen, kon/konden, gekund I am able to, I can; to be able to ik heb ... nodig; nodig hebben, hadfhadden nodig, nodig gehad I need; to need

Expressions: het is veel geld waard it's worth a lot of money marrier van doen way of doing things

An unusually quiet day in Volendam

A. Describe the beautiful woman: her face, her clothes, her shoes, her hair, and so on.

B. The boss is trying to motivate his detectives in the following text. Fill in the right possessive pronouns, indicated in brackets either by "POS" or by a personal pronoun followed by "POS" in cases where it is not clear who is referred to .

r

I

40

Example: De baas drinkt [POS] jenever becomes De baas drinkt zijn jenever. Wij houden niet van [hiL POS]laarzen becomes Wij houden niet van

zijn laarzen.

1. Eindelijk zit ik achter [POS] bureau. 2. Wij zitten allemaal in [POS] kantoor en de regen valt op [POS] dale 3. Karel is oak uit [POS] bed en zit lui op een stoel. 4. Ik gee [POS] detectives een beetje jenever, want de nacht is koud. 5. Liesbet speelt met [POS] sjaaltje. Ik houd niet van [zij, POS] sjaaltjes. 6. "[Wij, POS] zaak is een ernstige zaak", zeg ik, "daarom moeten we er allemaal aan werken." 7. "Het is niet [ik, POS] zaak, of [jij, POS] zaak, of [hij, POS] zaak, of [zij, POS] zaak, maar [wij, POS] zaak." 8. "Misschien is [wij, POS] vijand gevaarlijk", glimlacht Jan Raap. 9. "Dat is dan [jullie, POS] probleem", zeg ik. 10. "lk blijf hier, bij [POS] telefoons . Dat is [POS] manier van doen."

C. Put the adjectives in brackets in the correct form and spelling. Fill in the blanks. Use words from the vocabulary lists under the readings.

1. "[Goed] middag, hoe u het?" 2. "lk het goed, want mijn [oud] vijand ____ op reis",

____ de baas. 3. De baas ____ geen [gewoon] jenever in het [danker] cafe in de

[smal] straat. 4. De vrouw een [duur] diamant aan haar [slecht] man. 5. Wij de [best] detectives nodig. 6. Jan thuis in zijn [klein] appartement. 7. Voor haar werk Liesbet geen [zwart] rok nodig. 8. Mijn [rood] Porsche veel geld waard.

Geachte da:mes en heren van de redactie,

Ik ben niet gelukkig met mijn imago in het Nederlandse tekstboek. Het begint al in hoofdstuk een. Jan Raap zegt dat ik zijn vriend niet ben. En dat ik de hele tijd praat aan de telefoon (en dat ik daarom weinig werk doe). Maar dat is gewoon mijn manier van doen! Nu vertelt Jan de Amerikaanse studenten oak nag dat ik dik ben en dat ik te veel drink. Ik drink echt niet de hele dag jenever. 's Morgens en 's middags aileen maar mineraalwater!

I

41

Mijn detectives denken dat ik een slecht karakter heb, maar tach hebben ze me nodig. En dat is een feit. Kunt u dat uw studenten oak laten weten, alstublieft!

Hartelijk dank,

Willem Wortel, Directeur

De Hammett Agency, Amsterdam

achter antwoorden dak drink en feit geven Iaten smal vijand werkelijk

achterlijk retarded ik verantwoord; verantwoorden I justify; to justify dakloos homeless ik verdrink; verdrinken I drown; to drown feitelijk factual ik vergeef; vergeven I forgive; to forgive ik verlaat; verlaten I leave (behind); to leave (behind) ik versmal; versmallen I make narrow; to make narrow vijandschap enmity onwerkelijk unreal

7 Hebt u kinderen! Onze held praat verder met de mooie vrouw. Zij vertelt hem haar verhaal.

"Hoe oud is uw man?" vraag ik aan de vrouw. "Drieenveertig" zegt ze. "Hoeveel jaar bent u met hem getrouwd?" "Negen jaar." "Bent u zijn eerste of zijn tweede vrouw?" Ze lacht. Dan antwoordt ze: "Zijn derde. Hij heeft een goede smaak,

maar zijn smaak verandert af en toe. Zo ongeveer om de zeven jaar. Ik ben al twee jaar te lang met hem getrouwd."

"Hebt u kinderen?" vraag ik weer. "lk niet. Mijn man wel. Drie zonen en vier dochters. Hij heeft vijf broers

en zes zussen. Hij heeft heel veel familie. Ik niet. Ik ben enig kind, uit een klein gezin."

"Waar woont u?" "Meestal in het buitenland, en vier of vijf maanden per jaar in

Amsterdam."

broerfbroers brother

het buitenland abroad

dochter/dochters daughter

enig only

Verbs:

familie/families extended family

het gezin nuclear family

held hero hoe oud how old

ik lach; lachen, lachte/lachten, gelachen I laugh; to laugh ik verander; veranderen I change; to change ik trouw; trouwen I marry; to marry

Expression: om de zeven jaar every seven years

42

het jaar year maand month meestal mostly smaak taste

het verhaal story zoon son zus sister

I

43

Do You Knowt ::=:;:;:;:::::::::::::::::: ;:;:;:;:;:;:::::::::::: ;:;:;:::;:;:;:;:;:;:::;:;:;:;:;::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: ;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;::::::::::::;:;:;:;:;:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::;:::::::::::::::;:;:;:;:=:;:=:=:::::::::::::::::::::::=:=:;:;:;:;:;:;::::::::::::::

2.Numbers

1. Hoe lang how long is de vrouw getrouwd? 2. Hoeveel how many kinderen heeft haar man? 3. Hoeveel broers en zussen heeft zij?

wie who wat what waar where wanneer when waarom why

QUESTION WORDS

wat voor what kind of welke which, for "de" words welk which, for "het" words hoe how hoeveel how much, how many

. ,!

If "wat" is preceded by a preposition, it changes into "waar" and forms one word with the preposition. "In wat" becomes "waarin," "voor wat" becomes "waarvoor."

Sometimes these forms are split up again, for instance: "Waarin heb je trek?" means the same as "Waar heb je trek in?"

NoTE: "met wat" becomes "waarmee."

Cardinal numerals:

1 een 6 zes 2 twee 7 zeven 3 drie 8 acht 4 vier 9 negen 5 vijf 10 tien

I

44

Ordinal numerals:

1" eerste 2nd tweede 3'd derde 4'h vierde S'h vijfde

6'h zesde rh zevende 8'h achtste 9'h negende

10'h tiende

The cardinal numerals between ten and twenty are:

11 elf 12 twaalf 13 dertien 14 veertien 15 vijftien

16 zestien 1 7 zeventien 18 achttien 19 negentien 20 twintig

The Hague-Seat of the Dutch government. Count the windows.

The ordinal numerals between ten and twenty are:

11th elfde 12'h twaalfde 13'h dertiende

14'h veertiende 15'h vijftiende 16'h zestiende

1 7th zeventiende 18th achttiende

19th negentiende 20th twintigste

45

Cardinals and ordinals from twenty to a hundred are formed in a different way than they are in English.

Cardinals:

21 eenentwintig 22 tweeentwintig 23 drieentwintig 24 vierentwintig 25 vijfentwintig 26 zesentwintig 27 zevenentwintig 28 achtentwintig

29 negenentwintig 30 dertig

61 eenenzestig 70 zeventig

31 eenendertig 40 veertig

71 eenenzeventig 80 tachtig

41 eenenveertig 50 vijftig

81 eenentachtig 90 negentig

Ordinals:

21st eenentwintigste 22nd tweeentwintigste 23'd drieentwintigste 24th vierentwintigste 25th vijfentwintgiste 30th dertigste 40th veertigste

After one hunderd:

Cardinals:

101 honderd en een 102 honderd twee 200 tweehonderd 201 tweehonderd en een 213 tweehonderd dertien 300 driehonderd 301 driehonderd en een

51 eenenvijftig 60 zestig

324 driehonderd vierentwintig 400 vierhonderd 401 vierhonderd en een 435 vierhonderd vijfendertig 500 vijfhonderd

91 eenennegentig 100 honderd

50th vijftigste 60th zestigste 70th zeventigste 80th tachtigste 90th negentigste

1 oath honderdste

546 vijfhonderd zesenveertig 600 zeshonderd 65 7 zeshonderd zevenenvijftig 700 zevenhonderd 768 zevenhonderd achtenzestig BOO achthonderd 8 79 achthonderd negenenzeventig 900 negenhonderd 981 negenhonderd eenentachtig 1000 duizend 1092 duizand tweeennegentig

46

Ordinals:

1001h honderdste 101 st honderd eerste 2001h tweehonderdste 202nd tweehonderd tweede 3001h driehonderdste 303rd driehonderd derde 1 0001h duizendste

The Dutch for zero is nul.

The year 1492 is: "veertienhonderd tweeennegentig," or simply: "veertien tweeennegentig."

We'll have cheese, if you please

Jan stelt de vrouw nog meer vragen <

Jan stelt de vrouw nog meer vragen, maar gelooft hij alles?

"Wie werkt voor uw man?"

"Zijn secretaris . Ik bel hem vaak op." "Wat voor een man is hij?"

47

"Jong. Achtentwintig of zo. Vriendelijk, aardig, efficient. En o ja, hij is een homo. Hij houdt niet van vrouwen."

"Gaat uw man altijd met de auto naar kantoor?" "Niet altijd." "Waarmee dan wel?" "Met de helicopter. Soms wonen we ook in onze villa aan zee." Ze draait haar hoofd naar mijn baas. "Duurt dit nog lang?" vraagt ze. "lk

krijg zo langzaam honger, en dorst. Ik moet dringend iets eten. Ik heb een idee. Waarom gaat hij niet mee eten?"

Ik kijk naar mijn baas. Hij haalt de schouders op. "Waar hebt u trek in?" Nu stelt zij de vragen. "We nemen beneden een taxi naar mijn lievelingsrestaurant."

"Welk restaurant?" Ze antwoordt niet.

aardig nice ben eden

downstairs dorst thirst dringend urgent efficient efficient helicopter/ helicopters

helicopter

Verbs:

homo/homo's gay man

het idee idea honger hunger jong young langzaam slowly lieveling

favorite , darling

ik stel vragen; vragen stellen I ask questions; to ask questions het duurt; duren it lasts; to last ik bel op; opbellen I phone; to phone ik draai; draaien I turn; to turn ik eet; eten, at/aten, gegeten I eat; to eat

Expression:

schouder/ schouders

shoulder secretaris

secretary taxi/taxi's taxi villa/villa's villa vriendelijk

friendly zee sea

ik haal de schouders op; de schouders ophalen I shrug my shoulders; to shrug one's shoulders

A. Liesbet phones Jan Raap. She wants to know everything about the beautiful woman. Write their dialogue.

I

48

B. Write down questions, starting with the right question words, for the following answers.

Example: De diamant is tienduizend gulden waard. becomes Hoeveel is de diamant waard?

1. De vrouw en haar man wonen in het buitenland. 2. Zij zijn getrouwd in 1985. 3 . Ik heb geen zussen. 4. Onze secretaris is meneer Suikerbuik. 5. Jan gaat met de fiets naar zijn werk. 6. Hij heeft geen hanger.

C. Write the numerals as words.

Example: 34 vierendertig

1. 28 4. 100 2. 167 5. 1916 3. 88 6. 14

7. 1054 8. 777 9. 0

10. 43 11. 1239 12. 1822

D. Fill in the correct possessive pronouns [POS]. Fill in the blanks. Use words from the vocabulary lists under the readings.

1. Jan [POS] boterham 's morgens in de keuken. 2. jullie [POS] brood in de slaapkamer? 3. Om de twee maanden de rijke vrouw [POS] haar. 4. [POS] zus en ik naar [POS]lievelingsbroer. 5. "Hoe lang [POS] verhaal nog, Jan?" vraagt de baas. 6. De baas een vraag en de detectives [POS] hoofd naar [POS] bureau.

Van de andere kant bekeken >

Halla lieverds,

Misschien kennen jullie me al: ik ben de secretaris van de man van mevrouw X. Het is me wat, he, wat een probleem! Meneer is weg en niemand weet waar hij is, zelfs ik niet . Mevrouw is bang dat hij op zoek is naar een vierde vrouw.

Ja, ik weet dat soort dingen van mevrouw zelf. Ze gaat altijd winkelen met mij en dan vertelt ze over haar prive-leven . 0 ja hoar, mevrouw is mijn

49

lievelingsvriendin! Soms frustreert het haar dat ze zelf geen geld verdient. Ze krijgt altijd alles van haar man. Misschien moet ze ook gaan werken. Soms denk ik toch: rijkdom is ook niet alles. Wat gaat er nu hoven een gewone, lieve, aardige man!

Heel veel lieve groeten van Rene s.

aardig broer

buitenland jaar

jong smaak trouwen veranderen vriend

aardigheid niceness broederlijk brotherly broederschap brotherhood buitenlander foreigner jaarlijks yearly bejaard aged ik verjong; verjongen I rejuvenate; to rejuvenate smakelijk tasty trouweloos disloyal verandering change onvriendelijk unfriendly

8

I

Hoe laat is het? Jan eet en drinkt flink ,,,,

Onze held eet en drinkt flink. De vrouw betaalt. Jan is gelukkig, maar voor hoe lang?

Daar staan we dan, op het Leidse Plein. Het is kwart over een. De taxi rijdt weg. "Ga je liever naar dit restaurant hier, dichtbij ons, of naar dat restaurant daar, een beetje verder weg?" vraagt ze. "Ik weet het niet", zeg ik. "Dan dat restaurant een beetje verder weg", besluit ze. Het restaurant is klein en een beetje danker. "Goedemiddag samen", zegt de kelner. "Gaat u liever aan deze tafel zitten, hier, of aan die tafel, bij het raam?" "De tafel bij het raam", antwoordt ze, "zo zien we nog eens wat."

De kelner brengt water voor haar en bier voor mij. Hij buigt. Ik hou niet zo van restaurants, vooral niet als het er druk is. Eigenlijk ben ik best tevreden met vlees en patat, maar dat vertel ik haar niet. "Hoe laat is het?" vraagt ze. Ik kijk op mijn horloge. "Half twee", zeg ik. "Goed", zegt ze, "dan hebben we nog een zee van tijd. Om drie uur moet ik weg. Als ik hier om kwart voor drie vertrek, kom ik nog ruim op tijd." het bier beer

eigenlijk in fact flink well gelukkig happy

Verbs:

het horlogefhorloges watch

iets something kelner /kelners

waiter

ik buig; buigen, boog/bogen, gebogen I bow; to bow

patat french fries samen together tafel/tafels table tevreden content

ik rijd; rijden, reed/reden, gereden I drive, I ride; to drive, to ride ik besluit; besluiten, beslootfbesloten, besloten I decide; to decide ik breng; brengen, bracht/brachten, gebracht I bring; to bring ik vertrek; vertrekken, vertrokfvertrokken, ben vertrokken I leave (depart); to

leave (depart)

Expresions: het is druk it's busy hoe laat is het what time is it ik weet het niet I don't know ruim op tijd in plenty of time

50

51

1. In wat voor een restaurant gaan Jan en de vrouw eten? 2. Waar gaan ze zitten? 3. Hoeveel tijd hebben ze?

Use deze this for "de" words and dit for "het" words. Deze/dit indicates that what is pointed at (or out) is relatively close to the speaker.

Use die that for "de" words and dat for "het" words. Die/dat indicates that what is pointed at (or out) is relatively far away from the speaker.

In the plural you use deze these and die those since all nouns are "de" words in the plural anyway.

DEMONSTRATIVE PRONOUNS

With de words: With het words:

bier deze dit

daar die dat

The same= dezelfde for "de" words, hetzelfde for "het" words. Such (a) = zo'n in the singular, zulke in the plural:

Ik ken zo'n man. Ik hou van zulke vrouwen.

If deze/dit is preceded by a preposition, it changes into "hier," forms one word with that preposition, and replaces the noun it refers to. "In deze" becomes "hierin," "voor dit" becomes "hiervoor." "In dit huis," for instance, becomes "hierin."

In the same way die/dat changes into "daar:" you get "daarin," and "daarvoor." "Voor dat huis," for instance, becomes "daarvoor."

52

Telling Time de tijd

twaalf uur twelve o'clock kwart over twaalf a quarter past twelve half een half past twelve kwart voor een a quarter to one tien over half twee twenty to two tien voor half twee twenty past one middernacht midnight op de middag twelve noon

The Months of the Year de maanden van het jaar

januari mei februari juni maart juli april augustus

september oktober november december

The Days of the Week de dagen van de week

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

The Seasons de seizoenen

lente zomer herfst winter

Een vreemde man ~= ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,.,,,,,.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,:::===:=:::=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:======-=-= ,,,,,,,,,,,,,,,,, ,, ,,,,,, ,, , ..... ,,,,, ,,,,,,,,, ,, ,, ...

Een vreemde man gooit roet in het eten.

We bestellen. Ze wil sla, zegt ze, iets lichts, zo midden op de dag. Plotseling zwijgt ze. Ze wenkt me dichterbij . "Zie je die man daar?" vraagt ze, "aan dat tafeltje? Hij volgt me overal. De hele dag al." "Dezelfde man?" vraag ik. "Hij draagt net zulke kleren", zegt ze, "en hij heeft net zo'n hoed op." Wij prive-detectives dragen allemaal dezelfde kleren en dezelfde hoeden. Wij krijgen allemaal van hetzelfde laken een pak. Anders weet je nooit wie wie is.

De kelner brengt twee messen, twee vorken en twee lepels. Mijn glas is leeg. Hij vult het. "Hoe lang zit die man daar al?" vraag ik. "Sinds kwart voor twee", zegt ze. "Als hij er om kwart over twee nog zit, gaan we met hem praten", zeg ik. Ze knikt.

al already anders otherwise

het glas/glazen glass

kleren clothes leeg empty

lepel/lepels spoon

Iicht light

bet mes knife overal

everywhere

Verbs:

plotseling suddenly

bet roet soot sinds since

ik bestel; bestellen I order; to order ik gooi; gooien I throw; to throw

sla salad, lettuce

vork fork

ik zwijg; zwijgen, zweeg/zwegen, gezwegen I am silent; to be silent ik vul; vullen I fill; to fill ik wenk; wenken I motion closer, I wink; to motion closer, to wink

Expressions:

53

ik gooi roet in bet eten; roet in bet eten gooien I am a spoil-sport; to be a spoil-sport

net zo'n the exact same van betzelfde laken een pak cut from the same cloth

Assignments ::;,',:,:,::'=''''''''

A. Imagine you are Karel. Karel follows Jan Raap and the woman. He describes what they do between one and three.

B. Use the right demonstrative [DEM] pronouns.

Example: Hij stelt [DEM] moeilijke vragen! becomes Hij stelt zulke moeilijke vragen!

Eet jij altijd in [DEM] restaurant? becomes Eet jij altijd in dit restaurant?

1. Zie je [DEM] cafe aan het einde van [DEM] straat? 2. Ik drink daar elke dag [DEM]zelfde goede koffie. 3. Elke morgen brengt [DEM]zelfde kelner mij ook [DEM]zelfde menu. 4. Nu ga ik zitten aan [DEM] tafel, hier bij [DEM] raam. 5. Op [DEM] moment heb ik trek in [DEM] broodjes. 6. Hebben zein Amerika ook [DEM]lekkere broodjes?

I

54

As soon as you pass through, the drawbridge lowers

C. Say what the time is.

Example 2:30 half drie

1. 9:10 4. 6:45 7. 1:15 2. 3:30 5. 8:05 8. 4:40 3. 10:55 6. 11:20 9. 2:00

D. Write the numerals and ordinals as words. Fill in the blanks. Use verbs from the vocabulary lists under the readings.

1. Ik mijn [first] glas wijn. 2. Om de [3] minuten de kelner. 3. De baas van het cafe het [eighth] glas van Jan met water. 4. De kelner [13] glazen bier. 5. Jan [5] uur te laat uit Amsterdam. 6. In deze stad [458] taxi's 7. De man in het zwarte pak al [45] minuten. 8. jij ook jouw [second] glas wijn?

I

55

Lieve lezeressen,

Jullie lezen het verhaal over Jan Raap en mij in het restaurant. Ik hou van eten in restaurants, maar Jan niet. Hij gaat liever naar de friettent om kroketten te eten. Of hij neemt bitterballen, 's avonds in zijn stamcafe. Hij denkt dat ik dat erg vind, want ik ben zo "sjiek". Maar eigenlijk vind ik dat heel charmant, zo'n gewone echte man die van simpel, lekker en veel eten houdt! Begrijpen jullie wat ik bedoel, lieve lezeressen?

Jan is ook bang dat hij niet modieus genoeg is voor mij. Hij loopt de hele week in dezelfde spijkerbroek, met elke dag een schoon t-shirt. Ik vind dat heerlijk, maar dat vertel ik hem niet ... Voor mij is Jan een echte ouderwetse held.

Schrijf me wat jullie van Jan vinden, lieve lezeressen! Nou ja, brieven van lezers zijn ook welkom natuurlijk.

Dag! Hartelijke groeten van Mevrouw X

Derivations ,:,:)),),:,:.:.'.'''''''' besluiten

bestellen buigen

gelukkig Iicht

rijden vullen zwijgen

besluiteloos indecisive besluitvaardig decisive bestelling order buiging bow ik verbuig; verbuigen I decline; to decline ongelukkig unhappy ik verlicht; verlichten I make lighter; to make lighter ik belicht; belichten I shed light on; to shed light on rijder rider ik vervul; vervullen I fulfill; to fulfill, zwijger silent person zwijgzaam silent

56

Bikes looking for their owners

I

I

9 Langzaam maar zeker De spanning is om te snijden in het restaurant.

"Alstublieft, meneer", zegt de kelner. Hij brengt het fruit . Hij buigt weer. Hij buigt altijd. Het wordt warm in het restaurant. Het fruit is gelukkig zoet, zacht op de tong. Veel van die Chinese dingen zijn te zout, vind ik.

De man, die aan het tafeltje bij de uitgang zit, wordt er nerveus van. De vrouw die bij me zit, speelt met haar ring, die een cadeau van haar man is. Ze giet wat wijn in het glas, dat voor niij staat. Het glas dat ze vult, lijkt rood in het danker. De kleur van bloed, denk ik. Ze eet graag, dat zie je zo. De groenten, het ijs, alles wat op tafel staat, verdwijnt langzaam maar zeker. Het wordt tijd. Het is