gÖkyÜzÜ - astronomi.org · sinde kalan sagitta (ok) takımyıldızı da nova delphini’yi...

GOumlKYUumlZUuml

gOumlkyuumlzuuml kOumlŞesİ

eyluumll 2013sayı45

16 Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem Şenlİğİ

Tuumlrk Astronomİ Derneğİ Elektronİk Buumlltenİ

Parİs PİşmİŞ (1911-1999)

Nova Delphini 2013

İCcedilİNDEKİLER

08 Goumlkyuumlzuuml KoumlşesiSUumlLEYMAN FİŞEK

DENİZ YAZICI amp CEREN KARAASLAN

SUumlLEYMAN FİŞEK 01

03

05

08

Paris Pişmiş (1911-1999)

Goumlkyuumlzuuml Koumlşesi

Nova Delphini 2013

16 Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem Şenliği

01 16 Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem Şenliği

03 Nova Delphini 2013

KAYAHAN DEMİR05 Paris Pişmiş (1911-1999)

Eyluumll 2013Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni

GAS PLuME FRoM A NEwboRN StAR İN tHE oRİoN NEbuLA - HubbLESItE

bultentadorgtr

httpwwwtadorgtrhttpwwwastronomiorg

Merhaba

Ağustos ayı hem tuumlrkiyersquode hem de Duumlnyarsquoda goumlzlerin goumlkyuumlzuumlne ccedilevrildiği bir ay oldu Herkesin merakla beklediği ulusal Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem Şenliğirsquonin 16sı bu yıl 16-18 Ağustos 2013 tarihlerinde Saklıkentrsquote tUumlbİtAK ulusal Goumlzlemevirsquonin koordi-nasyonunda gerccedilekleşti Şenlikle ilgili yazımızı ve fo-toğrafları bu sayımızda bulabilirsiniz

Saklıkentrsquote Goumlkyuumlzuuml Şenliği olurken Delphinus ta-kımyıldızında gerccedilekleşen bir nova patlaması tuumlm amatoumlr astronomların goumlzlerini goumlkyuumlzuumlne ccedilevirme-sine neden oldu uzun yıllardan sonra ccedilıplak goumlzle goumlruumllebilen ilk nova olan Nova Delphini 2013 ile ilgili bilgileri de bu sayımızda bulabilirsiniz

İstanbul Uumlniversitesirsquonde yetişen ve Duumlnya ccedilapında bir uumlne sahip oumlnemli kadın astronomlarımızdan Paris Pişmiş hakkındaki yazımızın da ilginizi ccedilekeceğini duuml-şuumlnuumlyoruz

GOumlKYUumlZUumlrsquonuumlz accedilık olsun

Sinan ALİŞ

OumlNSOumlZAYSuN AKYUumlZSİNAN ALİŞ ( EDİtOumlR )AYŞE uLubAY-SIDDIKİSİNAN KAAN YERLİKutLuAY YUumlCE

YAYIN KuRuLu

KAPAK FotoĞRAFI

SERKAN uSLu

İStANbuL UumlNİvERSİtESİ FEN FAKUumlLtESİ AMAtOumlR AStRoNoMLAR KuLUumlbUuml

tASARIM

2013 YAYIN EKİbİ

buumllten İletişim Adresi

Ağ sayfası ve Abonelik

Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni Eyluumll 2013

İnsanların kayıt yaptırabilmek iccedilin gece yarısından iti-baren saatlerce internet başında beklediği kayıtların başla-dığı guumln iccedilerisinde neredeyse dolduğu bir goumlzlem şenliği duumlşuumlnuumln İşte boumlyle bir şenliğin 16rsquosını geride bıraktık geccedilti-ğimiz Ağustos Ayırsquonda

Her yaş grubundan insanın katılabileceği halk ile bili-min uumllkemizdeki en başarılı buluşmalarından biri olan şenlik 16 - 18 Ağustos 2013 tarihlerinde Saklıkent Antalyarsquoda ger-ccedilekleştirildi Yaklaşık 2000 metre yuumlkseklikte ccediladır kurup ko-naklayan katılımcılar sahip oldukları ortamın doğal oumlzellik-leriyle muumlcadele edip farklı tecruumlbeler kazanırken aynı za-manda hava karardığında yıldızlarla suumlslenen goumlkyuumlzuumlnuumln buumlyuumlleyici goumlruumlntuumlsuumlne de tanık oldular

Bilim dalları arasında amatoumlr olarak ilgilenilebilecek tek bilim dalı olan astronomi geride kalan 15 yılda olduğu gibi 16 şenlikle yine amatoumlr astronomi tutkunlarıyla buluştu Katılımcıların bilgi seviyesi yaşları gibi farklılıklar dikkate

alınarak hazırlanan programda her katılımcının faydalana-bileceği etkinlikler yer aldı Amatoumlr astronomi sunumları yaratıcı ve eğitici atoumllyeler her an soru sorabileceğiniz uz-man astronomlar TUumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevi gezisi alacaka-ranlıktan sabahın ilk ışıklarına kadar goumlkyuumlzuumlne ccedilevrilmiş teleskoplarla dolu dolu bir şenlik daha geride kaldı

Yoğun geccedilen iki gece ve uumlccedil guumlnuumln ardından daha doumlnuumlş yolundayken bir sonraki yıl duumlzenlenecek 17 Şenlik iccedilin planlar yapılmaya başlanmıştı bile

Her youmlnuumlyle farklı olan bu goumlzlem şenliğinin duumlzenlen-mesinde başta organizasyonu uumlstlenen TUumlBİTAK Ulusal Goumlz-lemevi olmak uumlzere emeği geccedilen herkese teşekkuumlrler

Şenlik hakkında daha detaylı bilgi fotoğraflar ve video-lar iccedilin Goumlzlem Şenliğirsquonin web sayfasını ziyaret edebilirsi-niz

01Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni Eyluumll 2013

16 Ulusal Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem Şenlİğİrsquonİn ArdındanSUumlLEYMAN FİŞEK


Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni 03

Japon amatoumlr astronom Koichi Itagaki 14 Ağustos 2013rsquote goumlzlem yaparken Delphinus (Yunus) takımyıldızında yeni bir yıldız keşfetti Kısa suumlre sonra bunun bir nova patla-ması olduğu anlaşıldı ve Nova Delphini 2013 olarak anılmaya başlandıItagaki bu keşfi yaklaşık 20 cm ayna ccedilaplı telesko-bu ve buna bağlı CCD kamerası ile gerccedilekleştirmiştir

Nova Delphini 2013 son yıllarda ccedilıplak goumlzle de goumlruumlle-bilen tek novadır Nova patlamasını gerccedilekleştiren yıldız goumlkyuumlzuumlnde Delphinus takımyıldızında yeralıyor Delphinus Yaz Uumlccedilgeni olarak bilinen ve Vega Altair ve Denebrsquoten oluşan uumlccedilgenin yakınındadır Rastlantı olarak Yaz Uumlccedilgeninin iccedileri-sinde kalan Sagitta (Ok) takımyıldızı da Nova Delphinirsquoyi işa-ret ediyor Nova Delphini yaklaşık doumlrduumlncuuml kadire kadar parlaklaştı ve sonra soumlnuumlkleşmeye başladı Bu guumlnlerde 8 kadir parlaklığın-da Bir duumlrbuumln ve-ya kuumlccediluumlk bir teles-kop ile goumlruumllebilir ve parlaklığındaki azalma takip edi-lebilir

Nova bir yıl-dızın ani ve kısa suumlreli bir patlama geccedilirmesidir Nova patlaması ikili bir sistemdeki beyaz cuumlcenin termonuumlk-

leer bir patlamayla ccedilok yuumlksek oranda maddeyi puumlskuumlrttuumlğuuml olaylardır Nova sistemindeki bileşenlerinden birisi evrimini tamamlamış bir yıldız yani bir beyaz cuumlce diğeri ise Guumlneş benzeri bir yıldızdır

Kuramsal ccedilalışmalar ccedilok uzun doumlnemlerle de olsa (10000 yılda bir) bir yıldızın birkaccedil kez nova patlamaları ger-ccedilekleştirebileceğini oumlngoumlrmektedir Novalar ccedilift yıldız sis-temlerinde meydana gelmeleri ve tekrarlayan patlamalar goumlsterebilme oumlzellikleriyle suumlpernovalardan ayrılırlar Suumlper-nova patlamaları evrimlerinin sonuna gelmiş kuumltleli ve tekil yıldızlarda meydana gelirler

Novaların patlamayla birlikte parlaklık değişimleri 7-8 kadirden fazla olabilir Bir guumln iccedilinde maksimum parlaklığa

ulaşabilirler Maksi-mumda en fazla bir kaccedil guumln kalırlar ve patladıktan sonra yavaş yavaş ilk par-laklıklarına geri douml-nerler Aşağıda No-va Delphinirsquonin pat-lama başlangıcın-dan buguumlne parlak-lık değişimi veril-mektedir

Novalar genel-likle keşif yıllarına

Denİz YAZICI - Ceren KARAASLAN

Eyluumll 2013

NOVA DELPHINI 2013

copy Efrain Morales Jaicoa Goumlzlemevi copy ESONova Delphini 2013 maksimum parlaklıktayken

KAYNAKLAR - wwwspacecom - wwwaavsoorg - wwwuniversetodaycom

Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni 04 Eyluumll 2013

ve ait oldukları takımyıldıza goumlre adlandırılırlar Eğer bu yıl Delphinus takımyıldızında ikinci bir nova keşfedilirse bu ilk novadan farklı olması iccedilin Nova Delphini 2013B olarak ad-landırılacak

Herhangi bir duumlrbuumln veya teleskobunuz yoksa ve inter-net uumlzerinden Nova Delphinirsquoyi goumlzlemek isterseniz Gianlu-ca Masi tarafından yuumlruumltuumllen Sanal Teleskop projesini ta-kip edebilirsiniz

Nova Delphinirsquonin 14 Ağustosrsquodaki keşfinden buguumlne kadar geccedilen suumlrede elde edilen verilerlerle oluştu-rulan ışık eğrisi Veriler Amerikan Değişen Yıldız Goumlzlemcileri Birliğirsquonden (AAVSO) alınmıştır Yatay eksen zamanı duumlşey eksen ise kadir cinsinden parlaklığı goumlstermektedir

copy AAVSO

Nova Delphini 2013rsquouumln goumlkyuumlzuumlndeki konumu Kartal takımyıldızının en parlak yıl-dızı Altair ile Delphinus ve Sagitta takımyıldızları da goumlruumllebiliyor

copy Jimmy Westlake NASA APOD

Asıl adı Mari Sukiasyan olan Paris Pişmiş 1911 sene-sinde İstanbul Ortakoumlyrsquode yaklaşık 300 sene oumlncesinde Egersquoden İstanbulrsquoa goumlccedilen uumlccedil ccedilocuklu bir ailenin ortanca ccedilocu-ğu olarak duumlnyaya goumlzlerini accedilmıştır Ablası ve bir de erkek kardeşi vardır 4 yaşına kadar Ortakoumlyrsquode yaşadıktan sonra Boğazrsquoın Asya yakasına taşınmışlardır Ailesi tarafından suuml-rekli ldquoMarierdquo olarak ccedilağrılan Paris Pişmişrsquoin koumlkeni Anadolu Ermenile-rine dayanmaktadır Buumlyuumlk dedesi doumlnemin Osmanlı Sultanının youmlneti-minde maliye alanında başarılı işle-re imza attığından dolayı bizzat Sultan tarafından ldquoOlgunrdquo anlamına gelen ldquoPişmişrdquo ismine layık goumlruumlluumlr Boumlylece Pişmiş ailesinin soyadı be-lirlenmiş olur

Henuumlz 5 yaşındayken okuma yazmayı soumlkmuumlş olan kuumlccediluumlk Parisrsquoin matematiğe oldukccedila fazla ilgi ve ye-teneği vardı Oumlyle ki ablasına okul-da verilen matematik oumldevlerini dahi yapabiliyordu Edebiyata da ilgisi vardı kuumlccediluumlk dacirchinin 6 yaşında yazdığı ilk şiiriyle bu alanda da yetisinin olabileceği-ni herkese fazlasıyla goumlstermiştiBoumlyle uumlstuumln zekalı bir ccedilocu-

ğun okula erken yazdırılması elbette şaşırtıcı olmamaktadırAilesinin o doumlnemlerdeki maddi sıkıntılarına rağmen yaptı-ğı ısrarlar sonucunda kendisinin bir oumlmuumlr iccedilinde bulunacağı ldquooumlğrenim yaşamırdquona ilk adımını bu şekilde atmıştı

Okul hayatını oldukccedila seven Paris Pişmiş ilkoumlğrenimini Uumlskuumldar Semerciyan Cemeran Okulursquonda tamamlamıştır O doumlnem-lerde ilkokul 6 yıl suumlrmekteydi ve bu suumlre iccedilerisinde oumlğrencilere farklı ya-bancı diller oumlğretiliyordu Zaten oumlğ-renme yetisi oldukccedila gelişmiş kuumlccediluumlk Paris iccedilin İngilizce ve Fransızcayı oumlğ-renmek ccedilok zor olmamıştı İlkokulunu bitirip orta oumlğretim iccedilin Uumlskuumldar Amerikan Kız Lisesirsquoni kazandığında ise Ermenice Tuumlrkccedile İngilizce ve Fransızca olmak uumlzere tam doumlrt dil bilmekteydi Bu o doumlnemler iccedilin mu-azzam bir bilgi kapasitesi olarak kar-şılanabilirdi Gittiği kız lisesinde de

Almancayı oumlğrenmiş ve sahip olduğu dil ansiklopedilerinin arasına bir yenisini daha eklemişti Kuuml-ccediluumlkluumlğuumlnden beri matematiğe olan ilgisi gittiği bu okulda da onu yalnız bırakmayacağını fısıldamıştı kulaklarına Paris


GOumlKYUumlZUumlNDEN BİZE GOumlZ KIRPAN BİR BİLİM PERİSİ PARİS PİŞMİŞ Kayahan DEMİR

Pişmişrsquoin de matematiği yalnız bırakmaya niyeti yoktu za-ten Nereye gitse onunla gelebilirdi Oumlylelikle ilk araştırma aşkı da orada ortaya ccedilıkmıştı Belki de yaşamına matematik-le devam etme kararını aldığı yer orasıydı

Yavaş yavaş genccedilliğe ilk adımlarını atmaya başlayan Paris Pişmiş iccedilerisinde barındırdığı lsquoplatonikrsquo matematik aş-kının ve diğer ccedilalışmalarının meyvesini okulunu 98 puanla birinci olarak bitirmesiyle alacaktı Yalnız bu başarısının ar-dından kendisini daha sıkıntılı durumlar bekliyordu Ccediluumlnkuuml haklı olarak uumlniversiteye gitmek ve hatta ldquoMatematik Boumlluuml-muumlrdquo okumak iste-yişi o doumlnemde gerek ailesi ge-rekse diğer ccedilevre-ler tarafından muhalefetle kar-şılanmıştı O ta-rihler bir kız ccedilo-cuğunun uumlniver-site sıralarında yer işgal etmesi-nin alışılmamış olduğu bir za-mandı Hele ki Matematik Boumlluuml-muumlnuuml ancak er-kekler okuyabiliyordu Bu sebeple Paris Pişmişrsquoin ailesi onun artık gizlilikten ccedilıkmış bu aşkını az da olsa unutturabilmek iccedilin kızlarını guumlzel sanatlara youmlnlendirmeye ccedilalıştı Ancak nafile Artık bir kere uumlniversite ve matematik aşkı denilen şey Paris Pişmişrsquoin goumlnluumlne girmişti Birkaccedil kere yaptığı ldquosis-tematik ağlamalarrdquo sayesinde ailesinin bu konudaki direnci-ni kırmıştı Pişmiş bu konuyu yıllar sonra Bilim ve Teknik Dergisirsquone şu şekilde accedilıklamıştı

ldquoEvde birkaccedil ay sistematik olarak ağladım Aslında

canım istemeden ağlıyordum Sonunda başarılı da oldum o kadar bunalttım ki evdekileri okumama razı olmak zorunda kaldılarrdquo

Sonunda inatccedilı kız 1930 yılında Daruumllfuumlnun (İstan-bul Uumlniversitesi) Fen Fakuumlltesi Matematik ve Klasik Astrono-mi Boumlluumlmuumlne kaydını yaptırmıştı Yalnızca 6 kişilik boumlluumlmde iki kız oumlğrenciden birisiydi

1933 senesinde Daruumllfuumlnun Ulu Oumlnder Mustafa Ke-mal Atatuumlrkrsquouumln Uumlniversite Reformu ile İstanbul Uumlniversitesi adını alır O doumlnemde uumllkelerindeki Nazi baskısından kaccedilan Alman bilim insanları İstanbul Uumlniversitesirsquonde ccedilalışmaya başlarlar Paris Pişmiş uumlniversite yıllarında aldığı verimli eği-timini buna bağlamıştır Ayrıca uumlniversite doumlneminde İngi-lizce bildiğinden dolayı derslerde genellikle bu dili kullanan Alman hocaların tercuumlmanlığını da uumlstlenmişti Boumlylelikle kendisini daha da geliştirme fırsatı buldu

Paris Pişmiş 1933 yılının yaz aylarında mezuniyetini almıştır Tuumlrk uumlni-versitelerinin tari-hinde bu boumlluumlmuuml bitiren ilk kız oumlğren-ci olur Ardından zamanında Albert Einstein ile ccedilalışmış o doumlnemde İstanbul Uumlniversitesirsquonde gouml-rev yapmakta olan Erwin Finlay Fre-undlich isimli uumlnluuml Alman astronomun asistanlığı goumlrevini yapmaya başlar 1937 senesinde ise

yine Freundlich danışmanlığında ldquoGalaksinin Kinematiği ve Dinamiğirdquo adlı tezini vererek doktor uumlnvanına ulaşır Bir sene sonrasında hazırladığı tez yayınlanır ve oumlğrencisinin bu ccedilalış-masından memnuniyet duyan Freundlich Harvard Uumlniversitesirsquonden oumlğrencisine bir yıllık bir burs sağlar

Bir senelik zaman zarfında Harvard Uumlniversitesirsquonden

elde edebileceği en buumlyuumlk verimi sağlamış olan Paris Pişmişrsquoin burs suumlresi oradaki hocaların da desteğiyle 3 yıla ccedilıkarılır

İki yıl boyunca başlangıccedilta değişen yıldızlar ccedilalıştıysa da daha sonra şu anda bile onlarla isminin anılacağı yıldız kuumlmelerine youmlnelmiştir

Paris Pişmiş bu kadar yoğun ccedilalışmalarından fırsat yaratıp ccedileşitli etkinliklere de zaman ayırabilecek derecede sosyal bir kişiliğe sahipti Zaman bulabildikccedile sosyal organi-


zasyonlara katılması onun iccedilin hobi halini almıştı Nitekim katıldığı bu organizasyonlar sayesinde yaşamındaki lsquobilimrsquo aşkından sonra ikinci aşkıyla da karşılaşmış olacaktı Alman-caya oldukccedila ilgisi olan Meksikalı astrofizik oumlğrencisi Felix Recillas ile Harvardrsquoda tanışması bu organizasyonlardan biri-ne denk gelir Almancaya oldukccedila hacirckim olan Paris Pişmiş bu genccedil astrofizikccedilinin de ricasıyla ona Almanca oumlğretmeye başlar Bu durum 1941 yılında gerccedilekleşecek olan lsquoevlilik soumlz-leşmesinersquo kadar devam edecektir Sonrasında ise evli ccediliftleri mutlu ve huzurlu bir yaşam bek-lemektedir İki ccedilocuk ve uumlccedil torun-la suumlslenecek astronomi ve ma-tematikle kaplı bilim dolu bir yaşantı Yıllar sonra sahip ola-cakları iki ccedilocuklarının astronom (kız ccedilocukları) ve matematikccedili (erkek ccedilocukları) olacakları yet-meyecekmiş gibi bir de G Cruz Gonzales isimli torunları da buuml-yuumlklerinin izini takip eder Oumlyle ki yıllar sonra astronom kızı ve torunu ile birlikte ortak ccedilalışma-larının uumlruumlnuuml olan bir yayın dahi hazırlayacaklardır

Paris Pişmiş artık evli bir

bilim kadınıdır ve evliliklerinin ardından eşiyle birlikte Meksikarsquoya yerleşirler Eşinin doğup buumlyuumlduumlğuuml yerleri merak eden bu dahi kadın Meksikarsquoya da astronominin lezzetinden tattırmaya kararlıdır Eşiyle birlikte 1942 yılında Puebla eya-letinde yeni kurulan Tonantzinla Goumlzlemevirsquonin accedilılışına ka-tılırlar Ardından ise Paris Pişmiş bu goumlzlemevinde goumlrev alan ilk kadın Meksikalı astronom uumlnvanı ile buradaki ccedilalış-malarına başlamış olur

Pişmiş bu goumlzlemevinde buumlyuumlk başarılara imza at-

mış ve o doumlnemde tam 23 tane yıldız kuumlmesi keşfetmişti Sonrasında ise bu yıldız kuumlmelerine kendi isminin kısaltılmı-şı olan ldquoPISrdquo ismi verilecekti Yani bundan sonra bir Tuumlrk kadı-nının ismi sonsuza kadar yıldızlarda da yaşam bulacaktı

Daha sonraları ismini yıldızlara kazıyacak olan bu Tuumlrk

kadını 1946 senesinde 6 aylık bir araştırma bursuyla Prince-ton Uumlniversitesirsquone gitmiştir Burada o doumlnemin uumlnluuml Ameri-kalı astronomu Henry Norris Russell ile ccedilift yıldızlar konusun-da ccedilalışma fırsatı bulur

Burs suumlresi bittikten sonra tekrardan Meksikarsquoya geri

doumlnen Paris Pişmişrsquoi ise sıkıntılı guumlnler beklemekteydi Siyasi sebeplerden dolayı Tonantzinla Goumlzlemevirsquonden ayrılmak zorunda kalır Neyse ki o doumlnemde yardımına Chicago Uumlni-versitesi koşar ve buradan iki yıllık burs kazanarak ccedilift yıldız-larla olan seruumlvenine kaldığı yerden devam eder

İki yıl sonra yani 1948 senesinde Meksikarsquoya doumlnuumlş

yapabilen Pişmiş burada Meksika Ulusal Oumlzerk Uumlniversitesirsquonde ccedilalış-maya başlamıştı Buradaki goumlzle-mevinde astronom olarak goumlrev-lendirildikten sonra eşiyle birlikte fen bilimleri oumlğrencilerine ilk ast-ronomi derslerini vermeye başlar-lar Meksikarsquonın ilk astronomları bu doumlnemden itibaren yetişmeye baş-lamışlardır

Paris Pişmiş yıllardır hasre-

tini ccedilektiği memleketini hiccedilbir za-man unutamaz Bu sebeple 1951 senesinde ccedilocuklarıyla birlikte Tuumlrkiyersquoye gelme kararı alır Ancak bu seyahatleri sırasında babasının

oumlluumlm haberini alması şuumlphesiz ki onda derin yaraların accedilıl-masına sebebiyet vermiştir

1960rsquolı yıllarda galaksilerin spiral yapısının oluşumu

uumlzerine ccedilalışmaya başlamıştı 1965 senesinde yeni yıldız kuuml-melerini keşfetmişti Yıldız kuumlmelerine isminin verilmesi de bu doumlnemlere karşılık gelir 1969 yılında Orta Doğu Teknik Uumlniversitesirsquonde altı ay boyunca ziyaretccedili araştırmacı olarak goumlrev aldı Boumlluumlmde astronomi ve astrofizik uumlzerine dersler verdi Aynı zamanda Ege Uumlniversitesirsquonde Astronomi Boumlluuml-muumlnuumln de kurulmasına katkıda bulunmuştur

Bu yıllarda kendisine rakip olabilecek kadar kaliteli iki tane daha bilim insanı yetiştirmiştir Bu rakipler bizzat kendi ccedilocukları olacaktır Buumlyuumlk ccedilocuğu Elsa Recillas Pish-mish master eğitimini İngilterersquode Sussex Uumlniversitesirsquonde tamamlamış ardından da Meksika UNAM Uumlniversitesirsquonden lsquoDoktorrsquo uumlnvanına sahip olmuştur Yıllar sonra bizzat kendi annesinin biyografisini ele alan ldquoPARIS PIŞMIŞ ACEMrdquo isimli yabancı dilde bir makale hazırlayacaktır Oumlyle ki bu makale

guumlnuumlmuumlzde dahi Paris Pişmiş hakkında bilgi alınabilecek en oumlnemli kaynakların başında gelmektedir Kuumlccediluumlk ccedilocuğunun ismi ise Sevin Recillas Pishmishrsquodir O da Amerikan Brandeis Uumlniversitesirsquonde doktorasını tamamlayacak ve uzun yıllar babasıyla aynı enstituuml iccedilerisinde goumlrev yapacaktır Sevin Pis-mish annesinin oumlluumlmuumlnden yaklaşık 3 yıl sonra yani 2002rsquode hayata goumlzlerini kapatmıştır

1971 yılında Uluslararası Astronomi Birliğirsquonin Meksika

Komitesi Başkanı seccedililen Paris Pişmiş uluslararası duumlzeyde bilimsel yayın yapan Meksika Astronomi ve Astrofizik Dergisirsquonin editoumlrluumlğuumlnuuml de yapmıştır Oumlzellikle 1974 ile 1980 yılları arasında araştırma yapabilmek iccedilin yılda iki kez NASArsquoya gitmiş ve yine bu yıllarda lsquoAktif Galaksi Ccedilekirdeğirsquo uumlzerine ccedilalışmalar yapmaya başlamıştır

Artık meslek yaşamının zirvesinde olan lsquouumlstadrsquo bilim insanı 1981 yılında Meksika Ulusal Oumlzerk Uumlniversitesinde ldquoYuumlksek Emekli Araştırmacırdquo (Investigador Emerito) uumlnvanı-nı 1985 yılında aynı uumlniversiteden ldquoYuumlksek Doktorrdquo (Doctor Honoris Causa) uumlnvanını almıştır 1996rsquoda yıllarını verdiği Tonanztintla Goumlzlemevi buumlyuumlk bir vefa oumlrneği goumlstererek kendisine ldquoHayat Boyu Doktorrdquo uumlnvanını verecekti

60 senelik astronomi seruumlveni boyunca sayısız semi-

ner ve sempozyuma katılmış olan Paris Pişmişrsquoin 145 civarın-da yayını bulunmaktadır

Paris Pişmiş Hocamızın Meksika astronomisinde ol-

dukccedila oumlnemli bir yere sahip olduğunu oumlğrencilerinin kendi-sini ldquoMeksika astronomisinin annesirdquo olarak goumlrmesinden anlıyoruz

88 yıllık bir oumlmre bilimle kaplı dopdolu bir yaşam sığdı-ran saygıdeğer hocamızı 1 Ağustos 1999 senesinde kaybet-tik Belki de bu kaybedişin sadece bedenen olduğunu bize

goumlsterme adına hocamızın da vasiyetiyle naaşı 2 Ağustosrsquota krematoryumda yakıldıktan sonra kuumllleri goumlkyuumlzuumlne savrul-muştur Artık goumlkyuumlzuumlnden bize goumlz kırpacak ve her daim yaşayacak bir bilim perisinin kuumllleriydi bunlar

Şuumlphesiz ki bir yuumlzyıla yakın suumlrmuumlş boumlyle bir yaşan-

tıyı uumlccedil beş satırla anlatabilmek ne kalemlerin ne de sayısız ağaccedilların yok edilerek oluşturulduğu kacircğıt parccedilalarının harcı olabilir Biz bilimle kaplı bu yaşantılara ancak uumlzeri tozlarla kaplanmış bulanık bir ayna goumlrevinde bulunabiliriz

Sevgili hocamız Paris Pişmişrsquoin kuumllleri sadece goumlkyuumlzuuml-

ne savrulmamıştır aslında Bilim duumlnyasına bir şeyler kat-maya ccedilalışan ve ccedilalışacak kadınıyla erkeğiyle iccedili bilim aşkıy-la dolu her Tuumlrk insanının kalbinde olan bu kuumlller yeniden bir araya gelip yeni Paris Pişmişrsquolere gebe olabilmek iccedilin sabır-sızlanıyorlar

Oumlluumlmuumlnuumln 14 Senesinde sevgili ve saygıdeğer hoca-

mızı buumlyuumlk bir minnetle anıyoruz Evreniniz olabildiğine geniş yıldızınız bol olsun ho-

cam

Yazımızı Paris Pişmişrsquoin şu soumlzleriyle tamamlayabili-riz

ldquoBenim iccedilin araştırma yapmak her zaman ccedilok hoştu Zannediyorum ki bir hoca oumlğrenci yetiştirirken mutlaka araştırma da yapmalıdır Ancak araştırmacı hocalar talebe-lerine ışık tutabilirler Tamamıyla puumlruumlzsuumlz ders vermek değil oumlnemli olan Tekleyerek duraklayarak da olsa talebelerin hocadan araştırmanın ne olduğunu accedilıkccedila goumlrmesi oumlnemli-dir Bir şeyi oumlğretmek değil araştırma tutkusu yaratabilmek oumlnemlidir daha ccedilok Ben hep o şekilde o tutkuyu yaratmak iccedilin talebelerime ders verdimrdquo

KAYNAKLAR

Fuumlsun Oralalp Paris Pişmiş Bilim Teknik Dergisi Sayı 34 Eyluumll 1995 (s 38-47)Paris Pişmiş Feminet SitesiEngin Yılmaz Paris Pişmiş Acem İspanyolcom sitesiElsa Recillas Pishmish PARIS PIŞMIŞ ACEM Instituto Nacional de Astrofisica Optica y Elektronica (s 189-200)httpcosmoquestorgblog365daysofastronomy20100703july-3rd-the-legacy-of-paris-pismis


Eyluumll ayının sonlarına doğru batış zamanı olarak Venuumlsrsquoe yetişen Satuumlrn ilk haftalarda iki buccediluk saat goumlkyuumlzuumlnde kalsa da ayın sonlarına doğru iki gezegen de guumlnbatımından yaklaşık bir saat sonra batıyorlar

Yavaş yavaş Satuumlrn ve Venuumlsrsquoe veda ederken Juumlpiter gece goumlkyuumlzuumlmuumlzde daha erken belirmeye başlıyor İlk hafta saat

0130 civarında doğan dev gezegen ayın sonunda gece yarısında doğu ufkunda belirmeye başlıyor

Kızıl gezegen Mars ise ay boyunca sabaha karşı 0300 civarında doğu ufkunda yerini alıyor

1 Eyluumll 2013 saat 000015 Eyluumll 2013 saat 230030 Eyluumll 2013 saat 2200

iccedilin goumlkyuumlzuuml

Not Yıldızlar her gece yaklaşık 4 dakika daha geccedil doğarlar Dolayısıyla her 15 guumlnluumlk bir periyotta (15x4rsquo=60rsquo) 1saatlik değişimle (gecikmeyle) aynı goumlkyuumlzuumlnuuml goumlruumlruumlz Bundan dolayı 15 guumlnde bir 1 saat oumlncesi aynı goumlkyuumlzuumlduumlr


KAYNAKLAR TUumlBİTAK Ulusal Goumlzlemevi Stellarium

TADrsquoını ccedilıkartın goumlkyuumlzuumlnuumlz accedilık olsunhellip

2013 eyluumll Ayırsquonda Goumlkyuumlzuuml

Ay Takvİmİ

Son doumlrduumln

27 Eyluumll 2013

Yenİay

5 Eyluumll 2013

İlkdoumlrduumln

12 Eyluumll 2013

Dolunay

19 Eyluumll 2013


1991 yılında İstanbul Uumlniversitesi Fen Fakuumlltesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Boumlluumlmuuml oumlğrencileri tarafından kurulmuş olan AAK Tuumlrkiyersquonin ilk amatoumlr astronomi kuluumlplerinden biridir

İstanbul Uumlniversitesi buumlnyesinde kuluumlbe uumlye olan oumlğrencileriyle birlikte faaliyetlerini suumlrduumlrmekte olan AAK tuumlm uumlniversite oumlğrencilerinin katılımına accedilık olan ldquoHaftalık Etkinlikrdquolerin yanı sıra duumlzenli olarak halka accedilık etkinlikler de duumlzenlemektedir Ayrıca yapılan davetler uumlzerine ilkoumlğretim ve ortaoumlğretim okullarında oumlzel etkinlikler duumlzenlemektedir Oumlzellikle geleneksel olarak her yıl duumlzenlediği ldquoMayıs Etkinliklerirdquo ile birccedilok amatoumlr astronomi meraklısını bir araya getirmektedir

Buguumlne kadar yaptığımız etkinlikler sadece seminerle sınırlı olmayıp diğer uumlniversite kuluumlpleriyle birlikte goumlktaşı goumlzlem kampları İstanbul Astronomi Kuluumlpleri ile birlikte Yuri Gecesi organizasyonu ve ccedileşitli goumlzlem etkinlikleri de bunların arasında sayılabilir En son goumlzlemsel etkinliğimiz 2012 yılında gerccedilekleşen Venuumls Geccedilişi goumlzlemi olmuşturAAK aynı zamanda astronomi oumlğrencilerinin bilgi ve goumlrguumllerinin artması ve gelecek placircnları iccedilin yardımcı olması iccedilin ccedileşitli araştırma merkezleri ve laboratuvarlara geziler duumlzenlemektedir AAK ekibi son yıllarda yoğun bir şekilde Ulusal Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem Şenliğirsquonin organizasyonunda ve yuumlruumltuumllmesinde de goumlrev almaktadır

İUumlFF Amatoumlr Astronomlar Kuluumlbuumlrsquonuumln hedeflerinden en oumlnemlisi doğru bilgiyi halka ulaştırmak ve popuumller bilimin araccedilları ile bilime meraklı bir kitle oluşmasına katkıda bulunmaktır AAK ancak bu sayede bir bilim toplumu olabileceğimize inanmaktadır

İletişim ve etkinlikler hakkında bilgi almak iccedilin

Yer İUuml Fen Fakuumlltesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Boumlluumlmuuml İUuml Merkez Kampuumlsuuml BeyazıtTelefon 0212-440 00 00 - 10398Faks 0212-440 03 70E-Posta iuffaakgmailcom Ağ httpastronomiistanbuledutraak

Ayrıca sosyal paylaşım ağı olan ldquofacebookrdquota ldquoİUumlFF Amatoumlr Astronomlar Kuluumlbuumlrdquo adlı grubumuza katılabilir ve aynı adı taşıyan sayfamızı beğenebilirisiniz

Goumlkyuumlzuumlnuumlz accedilık olsunhellip


İCcedilİNDEKİLER

08 Goumlkyuumlzuuml KoumlşesiSUumlLEYMAN FİŞEK

DENİZ YAZICI amp CEREN KARAASLAN

SUumlLEYMAN FİŞEK 01

03

05

08

Paris Pişmiş (1911-1999)

Goumlkyuumlzuuml Koumlşesi

Nova Delphini 2013

16 Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem Şenliği

01 16 Goumlkyuumlzuuml Goumlzlem Şenliği

03 Nova Delphini 2013

KAYAHAN DEMİR05 Paris Pişmiş (1911-1999)

Eyluumll 2013Tuumlrk Astronomi Derneği Elektronik Buumllteni


bultentadorgtr


Merhaba





Sinan ALİŞ


YAYIN KuRuLu

KAPAK FotoĞRAFI

SERKAN uSLu


tASARIM

2013 YAYIN EKİbİ
























Eyluumll 2013

NOVA DELPHINI 2013







copy AAVSO
























































cam



KAYNAKLAR














Ay Takvİmİ

Son doumlrduumln

27 Eyluumll 2013

Yenİay

5 Eyluumll 2013

İlkdoumlrduumln

12 Eyluumll 2013

Dolunay

19 Eyluumll 2013












bultentadorgtr


Merhaba





Sinan ALİŞ


YAYIN KuRuLu

KAPAK FotoĞRAFI

SERKAN uSLu


tASARIM

2013 YAYIN EKİbİ
























Eyluumll 2013

NOVA DELPHINI 2013







copy AAVSO
























































cam



KAYNAKLAR














Ay Takvİmİ

Son doumlrduumln

27 Eyluumll 2013

Yenİay

5 Eyluumll 2013

İlkdoumlrduumln

12 Eyluumll 2013

Dolunay

19 Eyluumll 2013































Eyluumll 2013

NOVA DELPHINI 2013







copy AAVSO
























































cam



KAYNAKLAR














Ay Takvİmİ

Son doumlrduumln

27 Eyluumll 2013

Yenİay

5 Eyluumll 2013

İlkdoumlrduumln

12 Eyluumll 2013

Dolunay

19 Eyluumll 2013
















copy AAVSO
























































cam



KAYNAKLAR














Ay Takvİmİ

Son doumlrduumln

27 Eyluumll 2013

Yenİay

5 Eyluumll 2013

İlkdoumlrduumln

12 Eyluumll 2013

Dolunay

19 Eyluumll 2013
































































cam



KAYNAKLAR














Ay Takvİmİ

Son doumlrduumln

27 Eyluumll 2013

Yenİay

5 Eyluumll 2013

İlkdoumlrduumln

12 Eyluumll 2013

Dolunay

19 Eyluumll 2013






















Ay Takvİmİ

Son doumlrduumln

27 Eyluumll 2013

Yenİay

5 Eyluumll 2013

İlkdoumlrduumln

12 Eyluumll 2013

Dolunay

19 Eyluumll 2013











gÖkyÜzÜ - astronomi.org · sinde kalan sagitta (ok) takımyıldızı da nova delphini’yi...

Documents