GIZA UGALKETA

Sexu ezaugarriak gizonen eta emakumeen

arteko desberdintasun fisikoak

dira.Lehenengo mailakoak eta bigarren

mailakoak daude.

Lehenengo mailakoak:Ugaltze-aparatuak

dira.

Bigarren mailakoak:Gizonen eta

emakumeen ezaugarri fisikoak

desberdinak dituzte.

Gizonen ezaugarriak:Ahots

baxua,bizarra,emakumeak baino gihar

handiagoak eta ile asko gorputzean.

Emakumeen ezaugarriak: Titiak,ahots

altua,aldaka zabala eta ile gutxi

gorputzean.

SEXU-EZAUGARRIAK

Jaiotzean pertsonek sexu-organo garatu gabeak dituzte.Adin jakin batean

garatzen dira.

Bigarren mailako sexu-ezaugarriekin batera.Hipofisia sortutako hormonak

hazten dute prozesua.

Hormonak sexu-organoetara iristen direnean organoak garatzen dira.

Sexu-hormonek bigarren mailara garatzen dira.Etapa horretan ilea ateratzen

da gizonen eta nesken ugaltze aparatuan.

Neskak eta mutilak ez dira aldi berean garatzen.Neskak 11 urtetik aurrera.

Mutilak berriz 13 urtetik aurrera.Baina ez dira guztiak adin berean garatzen.

PUBERTAROA

Emakumeen ugaltze aparatua hainbat organoz osatuta

dago.Organo hoiek sexu organoak deitzen dira.

Obulutegiak:Obulu deitzen diren gameto emeak

bertan sortzen dira,baita sexu hormonak.

Falopioren trompak:Obulutegiak eta umetokia lotzen

dute.

Umetokia:Haurra bertan garatzen da haurdunaldian.

Bagina:Umetokia eta kanpoaldea lotzen dituen kanala

da.

Alua:Ugaltze aparatuaren kanpoko zatia da.Bi

larruazalez osatuta dago.Hoiei ezpain

deritze,baginako zuloa babesten dute.Bertatik

gernua kanporatzen da.

EMAKUMEEN UGALTZE APARATUA

GIZONEN UGALTZE-APARATUA

Gizonek 6 sexu-organo dituzte:

Barrabilak:Espermatozoideak eta sexu-hormonak

bertan sortzen dira.

Hodi deferenteak:Gernubideraino eramaten dituzte

espermatozoideak.

Gernubidea:Bertatik espermatozoideak kanporatzen

dira, baita gernua.

Guruinak:Semen-besikulak eta prostata

dira,espermatozoideak elikatzen eta garraiatzen

dituzten likidoa da.

Eskrotoa:barrabilak babesten dituen ehun-poltsa da.

Zakila:Gernubidea hor amaitzen da.Gernubidean

zehar kanporatzen dira espermatozoideak.

Sexu zelula emeak obuluak dira.Gameto eme ere esaten zaie.Esfera formako

zelula handi samarrak dira.Nesken obulutegiek obulu heldugabe asko

dituzte.Pubertaroan,obuluak heltzen hasten dira,obulutegiko obulu bat

heltzen da.Obulua obulutegitik ateratzen da,Falofioaren tronpa zeharkatzen

du eta umetokira iristen denenan umea ateratzen da odoljario txiki batekin

batera.Odoljario horri menstruazio edo hileko esaten zaio.Emakumeek

berrogeita hamar urte dituztenean,ez zaizkie obuluak heltzen eta ez dute

menstruaziorik izaten,hau da ezin dute umeak jaio emakumeari ez zaiolako

odoljarioak geratzen.Aldi horri menopausia deritzo.

SEXU ZELULA EMEA

Gizonen sexu-zelulak espermatozoideak dira.Gameto ar ere esaten

zaie.Obuluak baino askoz txikiagoak dira,eta isats mugikor txiki bat

dute,toki batetik bestera joateko.Espermatozoideak etengabe sortzen dira

barrabiletan,pubertarotik aurrera.Espermatozoideak barrabiletatik

ateratzen dira,eta hodi deferenteetan zehar dabiltzanean,semen

besikulek eta prostatak sortutako substantzia batzuekin nahasten dira

espermatozoideak.Nahaste horretatik likido bat sortzen

da:semena.Semenak espermatozoideak garraiatzen eta elikatzen ditu.

SEXU-ZELULA ARRAK

Ernalketa obulu bat espesmatozoide

batekin elkartzeari deritzo.Obulu bat

heltzen denean Falopioaren tronpa

igarotzen da,eta obulu bat

espermatozoide batekin elkartzen

denean ernalketa gerta daiteke.

Gizonaren semenak emakumearen

baginara iritsi behar du.Hortik

epermatozoideak igerian joaten dira

Falopioaren tronparaino.Obulua eta

espermatozoideak elkartzen direnean

zigoto izeneko zelula bat sortzen

da.Jaioko den gizakia bere lehen zelula

zigotoa izango da.Zigotoa bi zeluletan

banatzen da,gero lau gero zortzi eta

azkenean enbrioi izeneko bola bat

sortzen da.Enbrioia Falopioaren tronpa

zeharkatu eta egun batzuk geroago

umetokira iristen denean hango paretan

itsasten da.

ERNALKETA

Ernalketa gertatzen denetik haurtxoa jaio arteko tarteari haurdunaldi esaten

zaio.Bederatzi hilabete inguru irauten du.Haurdunaldian,amaren gorputzak

hainbat aldaketa izaten ditu.Ez du obulurik sortzen,eta ez du hilekorik

izaten.Gainera sabela hazi egiten zaio pixkanaka,eta gizendu egiten da.Titiak

anditu ere egiten dira.Haurdunaldian emakumea ezin du alkohola edan,edozein

gauza jan eta ezin du tabakoa kontsumitu.

HAURDUNALDIA

Embroia umetokiko paretan itsatsita garatzen denean zelula kopurua ugaritu

egiten da.Embroia likidoz betetako poltsa batean dago.Likido horrek likido

amniotiko deitzen zaio.Embroia plazentaren bidez jasotzen du mantenugaiak

eta oxigenoa amarrengan.Plazenta umetokiaren organo batda.Zilbor-estearen

bidez embroia lotuta dago plazentara.Zilbor-estean odol-hodiak daude

mantenugaiak eta oxigenoa pasatzeko.Embroia hazi eta aldatu

egitenda:formaz aldatzen da,eta organoak garatzen dira.

EMBRIOIAREN GARAPENA

Hirugarren hilabetean embroiaren organoak osatuta daude.Hortik haurrera

embroiari fetu esaten zaio.Hazi eta heldu egiten da etengabe

bederatzigarren hilabeteraino.Bederatzigarren hilabetean fetua osatuta

dago.

Jaiotzean berrogei eta hamar zentimetroko luzera du gutxi gora behera eta

3.300g ko pisua du.

FETUAREN GARAPENA

Haurtxoa amaren baginatik ateratzen da.Erditu aurretik,likido

amniotikoaren poltsa apurtu eta urak botatzen dira.

4 fase daude:

Lehenengo fasea: dilatazio fasea: umetokiaren irteera pixkanaka irekitzen da

haurtxoa atera ahal izateko.

Bigarren fasea: egozte fasea:haurtxoa baginatik kanpora ateratzen

da amak bultzatuta.

Hirugarren fasea: zilborra -hestea mozten da eta zilborra sortzen da.

Laugarren fasea: plazenta kanporatzea:erditzearen amaieran plazenta

botatzen da.

ERDITZEA

Umeak lehenbiziko hilabeteetan,haurtxoak esnea soilik edaten dute,horri

edoskitzea deritzo.Amaren esnea oso osasungarria da,elikagai guztiak

dituelako eta askoren kontrako defentzak baita.Umeak ere esne artifiziala

har dezakete.Esne artifiziala behi esne eraldatua da.

EDOSKITZEA

AMAIERAEgileak:Jon Ander,Saioa,Yeray

eta Nagore.