giz2013 alb seminari 2

8/12/2019 Giz2013 Alb Seminari 2

1/48

COVER


2/48


3/48

SEMINARI DY

MSIMDHNIA DHET MSUARIT

Msimdhnia dhe t nxnit

Seminari i Dyt i adreson disa aspekte t standardeve t praktiks proesionale tdrejtorve t shkollave. N mnyr t drejtprdrejt seminari adreson standardin 2,prmes temave n vijim:


4/48

Mirnjohje:

Projekti i financuar nga BE - IPA 2009 Trajnimi i Msimdhnsve dhe Ngritja e Kapaciteteve tKomunave dhe Drejtorve t Shkollave i sht mirnjohs Deutsche Gesellschat r InternationaleZusammenarbeit (GIZ) GmbH pr shrytzimin e Programit t saj pr trajnimin e drejtorve t

shkollave (2012). Gjithashtu, projekti i sht mirnjohs edhe autorve dhe bashkpunuesvet Programit t trajnimit t drejtorve te shkollave: Dr. Hermann Scheiring, Carmen Mattheis,Selim Mehmeti, Vesel Hoda dhe Sokol Elshani. Burimi primar i ktij seminari sht program iGIZ-it CDBE (Capacity Development in Basic Education). N kuadr t ktij seminari leksioni mbiKurrikuln e Bazuar n Shkoll sht marr pjesrisht nga Moduli 2 i programit t GIZ-it | CDBE(Capacity Development in Basic Education) dhe pjesrisht nga dokumentet e SWAp-it. Nxniae msimdhnsve sht marr nga leksioni mbi Vlersimin e perormances s msimdhnsvejan nxjerr nga Moduli i 6 i programit t GIZ-it. Programi pr Arsim Themelor i USAID-it kakontribuar me materialin mbi Vlersimi i t Nxnit dhe Vlersimi pr t Nxn, ndrkaq projektiTrajnimi i msimdhnsve dhe ngritja e kapaciteteve t komunave dhe drejtorve t shkollaveka prgatitur trsisht leksionin mbi Kornizn e Kurrikuls s Kosovs. I tr materiali i ri dhe i

rishikuar sht hartuar pr t marr parasysh pritjet q dalin nga udhzimi administrativ i Ministriss Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis (MAShT-it), Standardet pr Praktikn Proesionale tDrejtorve t Shkollave. Ky seminar sht pjes e Programit t rishikuar t trajnimit pr drejtort shkollave. Seminaret e rireskuara do ti trajtojn kto standarde si nga ana e prmbajtjes ashtuedhe nga zbatimi i tyre praktik.

Seminari u bazua n Programin e GIZ-it pr trajnimin e drejtorve t shkollave (i akredituar ngaMAShT-i m 10.02.2012 me numr zyrtar 45/12 n protokollin e certifikimit t Zyrs pr akreditim),si dhe u rishikua nga Selim Mehmeti, Osman Buleshkaj dhe David Lynn n emr t projektit Trajnimii msimdhnsve dhe ngritja e kapaciteteve t komunave dhe drejtorv e shkollave. Kta eksperte przgjodhn, integruan, rishikuan dhe redaktuan materialin e trajnimit pr menaxhimin dhe

administrimin e shkolls nga GIZ, MAShT, projekti i BE-s Qasja Ndrsektorale n Arsim (SWAp),Programi pr Arsim Themelor i USAID-it dhe Programi pr Zhvillimin e Msimdhnsve n Kosov(KEDP) me qllim q t krijohej nj material gjithprshirs, i rishikuar dhe i prmirsuar.

Vrejtje:

Ky doracak sht botuar me ndihmn e Bashkimit Evropian. Prmbajtja e ktij botimi shtpergjegjsi vetm e Deutsche Gesellschat r Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH, dhese nuk mund t merret se i pasqyron pikpamjet e Bashkimit Evropian.

Prshkrimi i projektit:Trajnimi i msimdhnsve dhe ngritja e kapaciteteve pr komunat dhe drejtort e shkollavesht nj projekti i financuar nga BE-ja prmes IPA 2009 dhe menaxhohet nga Zyra e BE-s nKosov. N emr t MAShT-it, projekti zbatohet nga konsorciumi i udhhequr nga GIZ IS (dukeprshir edhe Swisscontact dhe IP-consult). Projekti prbhet prej katr komponentve:(I) krijimi dhe zbatimi i nj sistemi eektiv dhe te qndrueshm t trajnimit, si dhe krijimi i njprogram t trajnimit; (II) ngritja e kapaciteteve t institucioneve t arsimit t lart publik norimin e programeve cilsore t atsimit t msimdhnsve; (III) ngritja e kapaciteteve nnivelin komunal dhe ngritja e kapaciteteve t drejtorve komunal t arsimit; dhe (IV) ngritja ekapaciteteve t drejtorve t shkollave.

Zhvillimi i ktij seminari dhe rireskimi i materialit t trajnimit u b prmes nj nisme t prbashktt MAShT-it dhe projektit Trajnimi i Msimdhnsve dhe Ngritja e Kapaciteteve t Komunavedhe Drejtorve t Shkollave n Kosov me prkrahjen e BE dhe GIZ IS si partner implementues.


5/48

PRMBAJTJA

1.Hyrje ...........................................................................................................................................................6

1.1.Qllimi .....................................................................................................................................................61.2.Perormanca e pritur ..........................................................................................................................6

2.Korniza e Kurrikuls s Kosovs dhe Kurrikula Brtham...............................................7

2.1.Nevoja pr reormn gjithprshirse t kurrikuls .............................................................7

2.2.Korniza e Kurrikuls s Kosovs: Prgatitja pr Ndryshim ..................................................10

2.2.1. ka sht Kurrikula e Kosovs? ............................................................ ......................................8

2.2.2.Cilat jan synimet e arsimit? ......................................................................................................11

2.2.3.Shkallt Kryesore t Kurrikuls .................................................................................................12

2.3.Kurrikula m baz shkolle ..............................................................................................................122.4. ka do t thot e tr kjo pr drejtort e shkollave?...........................................................14

3.Vlersimi pr dhe i t nxnit .........................................................................................................16

3.1.Prkufizimet pr vlersimin, parimet dhe qllimet e vlersimit ......................................16

3.2.Llojet e vlersimeve t krkuara nga KKK .................................................................................17

3.2.1.Vlersimi me baz shkolle ..........................................................................................................18

3.2.2.Vlersimi i jashtm ........................................................................................................................21

3.3.Pra, ka sht e re? ............................................................................................................................21

4.Aftsimi i msimdhnsve ............................................................................................................23

4.1.Licencimi i msimdhnsve ..........................................................................................................24

4.2.T msuarit e vazhdushm tmsimdhnsve ......................................................................24

4.2.1.Besimet e msimdhnsve ........................................................................................................26

4.2.2.Msimdhnsit dhe ndryshimi .................................................................................................26

5.Zhvillimi profesional i msimdhnsve - disa informacione themelore................28

5.2.Zhvillimi i vazhdueshm proesional n kuadr t shkolls ..............................................28

5.2.1.Mbshtetja e kolegve t rinj n punn e tyre ...................................................................295.2.2.Zhvillimi proesional n vendin e puns ...............................................................................29

6. Licencimi i msimdhnsve dhe vlersimi i performancs s msimdhnsve..........30

6.2.Qllimi i vlersimit t perormancs s msimdhnsit .....................................................31

6.3.Dispozitat ligjore pr vlersimin e perormancs s msimdhnsve ..........................31

6.3.1.Roli dhe prgjegjsia e palve t prshira n vlersimin e perormancs s

msimdhnsit .........................................................................................................................................32

Reerencat ...................................................................................................................................................34

Aneksi A MEST AI 5/2010 ...................................................................................................................35

Aneksi B Vlersimi pr t nxn .......................................................................................................45


6/48

6

SEMINARI DY: MSIMDHNIA DHE T MSUARIT

1. HyrjeShkollat ekzistojn pr t prkrahur nxnsit/mijt n zhvillimin e potencialeve t tyre, nzhvillimin e kompetencave t t nxnit, n prgatitjen pr jet dhe n socializimin e tyre prbashkpunim dhe ndrveprim me t tjert. Arsimi sht mjeti kryesor i shoqris pr ti prgatitur

ata pr moshn madhore. Derisa ata msojn gjat viteve t tyre t shkollimit nga edukimi para-shkollor deri t prundimi i shkolls s mesme, kjo paraqet ndryshim t madh pr jetn e tyre.Cilsia e rezultateve t tyre rrjedh nga ajo se ka pritet prej tyre q t msojn nga kurrikula, se siiu sht oruar arsimi apo prvojat msimore q kan mundsuar zhvillimin e t nxnit, sa mirprkrahen ata prmes vlersimit dhe m me rndsi nga prindrit e tyre, msimdhnsit dhekomunitetet dhe nga vet motivimi i tyre pr t msuar.

Krijimi i mundsive pr msim sht rol q duhet t prmbushet nga msimdhnsi, kshtu qai/ajo duhet t dij dhe t kuptoj:

Se si msojn mijt

ka pritet t msojn mijt (kurrikula) Nj apo m shum lnd q jan pjes e kurrikuls shkollore,

Metodologjit pr avancimin e msimnxnies

Gjithprshirja dhe se si t reagojm ndaj saj,

Si t dierencohet msimdhnia pr t mundsuar gjithprshirjen

Vlersimi pr dhe i t nxnit

Msimi trjetsor, veanrisht derisa ndrlidhet me proesionin e tyre t zgjedhur.

Njohurit e msimdhnsve pr msimdhnie dhe pr t msuar jan rritur jashtzakonisht

shum gjat mijvjearit t kaluar q nga ditt e filozove grek deri tek filozot arsimor modernsi ThomasDewey, e deri t hulumtues si AndyHargreaves (Boston College). Sot dim lidhur meat se si ta avancojm msimdhnien dhe procesin e t nxnit m shum se kurr n histori dhehulumtimet vazhdojn t zgjerojn t kuptuarit ton n mnyr t jashtzakonshme. Ata qzgjedhin t bjn karrier n arsim e kuptojn se t orosh shrbimin cilsor m t mir krkonnxnie t vazhdueshme n gjersin dhe thellsin e ktij proesioni t zgjedhur.

1.1. Qllimi

Ky seminar adreson bazat pr shkollimin cilsor q ndrlidhen me prgjegjsit e drejtorit tshkolls:

ka duhet t msohet (kurrikula)

Si mund t vlersohet t nxnit n mnyrn m eektive

Si t avancohet zhvillimi i msimdhnsve; dhe

Si t vlersohet praktika e msimdhnies.

1.2. Performanca e pritur

Prmes prvojs msimore n kt seminar nga pjesmarrsit pritet t fitojn kto njohuri:

- T inormohen pr Kornizn e Kurrikuls s Kosovs (KKK) dhe Kurrikuln Brtham t Kosovs (KBK)

- T kuptojn implikimet e ndryshimit n praktikn e msimdhnies i ndrlidhur me ndryshiminn KKK dhe KBK.


7/48

7


- T kuptojn opsionet sa i prket kurrikuls me baz shkolle

- T zhvillojn t kuptuarit themelor t vlersimit pr dhe i t nxnit t nxnsve, veanrishtvlersimin pr t nxnit.

- T kuptojn rolin e drejtorit sa i prket sistemit t licencimit t msimdhnsve

- T ken t kuptuar themelor pr t msuarit e vazhdueshm t msimdhnsve dhe atsimitt stafit me baz shkolle

- T ken t kuptuar themelor pr proceset e vlersimit t perormancs s msimdhnsve.

Pritet q shkathtsit themelore n vijim do t msohen nga pjesmarrsit:

- Krijimi i nj plani pr t prkrahur zbatimin e kurrikuls

- Udhzimin e msimdhnsve dhe Kshillin Drejtues t Shkolls prmes procesit t krijimit tnj kurrikule me baz shkolle

- Prkrahja e stafit n prgatitjen e nj plani dhe programi pr atsim proesional me bazshkolle n lidhje me planin pr zhvillimin e shkolls.

- Mbikqyrja e msimdhnsve pr qllimin e vlersimit proesional

2. Korniza e Kurrikuls s Kosovs dheKurrikula BrthamHyrje

Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis (MASHT) ka hartuar Planin Strategjik pr Arsiminn Kosov 2011-2016. Kjo strategji ka identifikuarreormat e nevojshme pr t avancuar cilsindhe barazin n sistemin arsimor t Kosovs n pajtim me standardet ndrkombtare.

Nj Kurrikul e re me prmbajtje dhe materiale t reja dhe m shum e bazuar n qasjen menxnsin n qendr, dhe msimdhnien ndrvepruese do ta zvendsoj Kurrikuln e vitit 2001.Korniza e re e Kurrikuls s Kosovs sht miratuar pr t udhzuar prpjekjet e msimdhniesaktuale dhe pr t ndihmuar msimdhnsit t prgatisin ndryshimet q po vijn n kurrikul.Aktualisht, MASHT sht duke zhvilluar dokumentet e Kurrikuls Brtham pr arsimin fillor, tmesm t ult dhe t mesm t lart n Kosov.

2.1. Nevoja pr reformn gjithprfshirse t kurrikulsNjohurit, shkathtsit dhe atsit q duhet t zhvillohen nga nxnsit pr t pasur sukses nshekullin 21 krkojn azhurnimin e kurrikuls n Kosov. Gjat periudhs s izolimit t Kosovs,pr arsye e rrethana t ndryshme ka ngecur cilsia e kurrikuls shkollore; teksti shkollor u bmjeti kryesor pr msimdhnie. N vitin 2002, Kosova miratoi kurrikulat e reja t cilat janzbatuar vetm pjesrisht. Tani Kosova synon t ngrihet n nivelin e standardeve evropianedhe, rrjedhimisht, ka azhurnuar kurrikulat m prmbajtje t reja, metoda dhe materiale t rejamsimore dhe metoda t reja t vlersimit q kan t bjn me arritjen e standardeve arsimore.Drejtort dhe msimdhnsit jan n qendr t zbatimit t kurrikulave t reja, veanrishtprmes atsimit proesional t stafit me baz shkolle. Ekziston nevoja urgjente pr t ndrtuar

mbi prvojat m t mira n Kosov pr t zhvilluar nj qasje me konsistente dhe t unifikuar sai prket kurrikuls dhe procesit t t nxnit npr t gjitha klasat. Po ashtu ekziston nevoja prprmirsimin e menaxhimit t klass dhe sjelljes s nxnsve.


8/48

8


Derisa nxnsit e Kosovs prgatiten pr t jetuar e punuar n nj bot gjithnj e m t ndrvarur,sht me rndsi t adresojm:

ka po japim msim;

Psepo e japim at msim;

Sijapim msim dhe si vlersojm; dhe

Sa mirduhet t msojn nxnsit (standardet).

Derisa zhvillimi i kurrikulave lndore dhe silabuseve sipas Kurrikuls Brtham t Kosovs (KBK)sht n vazhdim e sipr, ne tashm e kemi Kornizn e re t Kurrikuls s Kosovs (KKK). KKKparaqet themelin pasi q ajo oron udhzime konkrete pr tiu ndihmuar n mnyr kreative qt merreni me:

teknikat e ndryshme t msimdhnies;

shtje dhe situatat msimore; dhe

prkrahjen e organizimit t procesit t msimdhnies pr t mirn e nxnsve.

Si e zhvillojm kurrikuln?

Pse ekziston nevoja pr ndryshim?

Ku sht Kosova n kt proces?

Diagrami n aqen tjetr mbi Zhvillimin e Kurrikulsparaqet 3 burimet kryesore nga t cilat enxjerrim kurrikuln: Nxnsit, Shoqria dhe Lndt. Asnjra prej ktyre nuk qndrojn statikeme kalimin e kohs. Nevojat ndryshojn brenda secils prej ktyre burimeve dhe m qllim qt plotsohen nevojat e shekullit 21 duhet t ndryshoj edhe kurrikula. Ndryshimet e nevojshme

n kurrikul adresohen n tri mnyra t ndryshme:1. Nga okusi me lndt n qendr tek okusi n rezultate msimore dhe i bazuar n kompetenca

2. Nga okusi me msimdhnsin n qendr tek okusi me nxnsin n qendr

3. Nga metodologjia didaktike/ligjruese n nj metodologji me ndrvepruese dhegjithprshirse

Kosova ka filluar procesin e ndryshimit t kurrikuls dhe ky dokument paraqet sfidn prMsimdhnsit dhe Drejtort e Shkollave q ata t fillojn tani t prdorin KKK-n e miratuar prt udhzuar praktikn e tyre t msimdhnies q t prgatiten m mir pr Kornizn e KurrikulsBrtham (KBK) q sht n zhvillim e sipr.

Aktiviteti # 1:

Hapi i par: Me nj koleg, shikoni n diagramin n vijim dhe prpiquni t gjeni t paktn tre hapaveprimi q ju do t mund ti fillonit t shkolln tuaj. Roli juaj sht q t prezantoni kurrikuln ere dhe ndryshimet q i prmban ajo. Prpiquni t jeni praktik dhe t zgjidhni aspekte q jan tlehta pr fillim.

Hapi i dyt: Ndani mendimet tuaja dhe hapat veprimit me nj grup t madh. Shikoni sa tngjashm/ndryshm jan hapat tuaj.


9/48

9


ZHVILLIM

IIKURRIKULS

Burimetekurrikuls

:Nxnsit,

shoqria,

lndt

Nga:

Tek:

Melndtn

qendr

Rezultatetmsimoredhemebaznkompete

nca

Memsimdhnsinnqendr

Mn

xnsinnqendr

Metodologjididaktike/ligjruese

Metodologjiand

rvepruese/gjithprfshir

se

Arsim

iparavitit1999

-

Te

jeticentralizuarn

hartiminekurrikulave

-

Analabetizmi

lart

-

M

ungeserindertimitt

sh

kollavedhemungese

trajnimitt

m

simdhnsve

-

Dallimetmdhamidis

ko

munitetevetndryshme

Arsimipasvitit1999

derinvitin2009

-

KornizaeKurrikulittri

tKosovs2001

-

Planetdheprogramet

ereja

-

Rindrtimiishkollave,tra-

jnimiimsimdhnsve

-

Donatort,UNMIK-u

mbshtesinndryshimet

Arsimiaktual

-

Kurrikulaereeazhurnuar

-

HartimiiKornizss

KurrikulssArsimit

ParauniversitartRepub-

likssKosovs

-

Udhzimetkurrikulare

-

Donatort(UNICEF,EU

-,

etj)2009-2011mbsh-

tesinndryshimet

Arsimintardhmen

-

KurrikulatB

rthampr

nivelet/SNK

A/1,2

dhe3,

prshkolln:

-

fillore

-

tmesmet

ult

-

tmesmet

lart:

-

Programetm

simore

-

Materialet

-

Tekstetshko

llore

Punaaktuale

emsimdhnsve

Prgatitentan

iprndryshimetvijuese:

Kurrikula2001

zvendsohetdukepr

aktikuarqasjettmsimdh

niesdhet

nxnitmenxnsinnqendrdhendrve

pruese

msimdhnsit

prgatiten

prKurrikuln

Brtham2012

Planetditore

kan

prbazplanet

dheprogrametekzistuese

por

plotsohetmeudhzimeteKKK2011,

KurrikulsBrtham2012dheme

udhzimet

eUdhzuesit

prpraktikatemiranklas2

012/trajnimettjera.

Sistemiparalel


10/48

10


2.2. Korniza e Kurrikuls s Kosovs: Prgatitja pr Ndryshim

Drejtort e shkollave duhet t fillojn t prgatiten dhe ti prkrahin msimdhnsit e tyre prndryshimet e krkuara nga Kurrikula e re e Kosovs edhe pse ajo nuk sht duke u zbatuar ende.Megjithat, MASHT sht duke e prgatitur azn pilotuese q pritet t filloj n shtator t vitit

2012. N azn e par, shkollat e przgjedhura pilote do t prshihen n rishikimin e kurrikulaveaktuale (atyre t vitit 2001), silabuset dhe tekstet shkollore dhe ashtu ti prgatisin shkollat dhemsimdhnsit q t fillojn me zbatimin e plot t kurrikuls s re t bazuar n kompetenca.

2.2.1. ka sht Kurrikula e Kosovs?

Kurrikula e Kosovs prkufizohet si sistemi i trsishm i dokumenteve t kurrikuls q specifikojnllojin dhe nivelin e rezultateve t pritura n lidhje me at q do t msohet n shkolla dheprshkruajn ka, kur, si (n aspekte t prgjithshme pedagogjike) do t ndodhin ato. Kurrikulae Kosovs rregullon procesin e prgjithshm t msimnxnies n arsimin e obliguar n Kosov.Kurrikula e Kosovs strukturoret n dy komponent kryesor:

Komponenti Konceptual (q sht zhvilluar tashm) i praqsuar nga Korniza e Kurrikulss Kosovs (KKK)

KKK merr parasysh shum ndryshime n sistemin arsimor q nga viti 2001 kur u zhvilluakurrikula, e poashtu edhe sfidat e reja t identifikuara gjat periudhs 2001 2008. Kto sfidakrkojn q t rinjt t zhvillojn atsi pr t prdorur njohurit, shkathtsit dhe qndrimetn kontekstin e zgjidhjes s problemeve t bots reale dhe kshtu t arrijn kompetencat edshiruara si sht shprehur n KKK.

Komponenti Operacional (aktualisht n zhvillim e sipr) i praqsuar nga

Kurrikula Brtham e Kosovs (KBK) pr nivelet ormale t arsimit (nivelin fillor, t mesm tult, t mesm t lart)

Silabuset lndore pr Klast 1 12 (q do t zhvillohen gjat azs pilotuese t zbatimit tkurrikuls)

Dokumentet prkrahse, pasi t zhvillohet Kurrikula e Kosovs do t prshij dokumentetprkrahse duke prshir tekstet shkollore, materialet pr msimdhnie e msimnxnie,udhzues pr msimdhns, CD dhe programe kompjuterike, Materiale pr Vlersim dheProvime dhe Veglat pr Monitorim dhe Vlersim t siguris s cilsis.

sht tepr e rndsishme q drejtort e shkollave t luajn rol aktiv q ti ndihmojnmsimdhnsit q t prgatitet pr kto ndryshime dhe t jen n gjendje q t menaxhojnsfidat e reja duhet prshir qasjet e reja ndaj metodologjis, materialet e msimdhnies e t

nxnit, shtjet ndr-kurrikulare n vlersim, dhe praktikat e gjithprshirjes. Drejtort eshkollave duhet ti ndihmojn msimdhnsit q ti zhvillojn praktikat aktuale t msimdhniesq ti prmbushin pritjet e reja. Kurrikula e re parashihet t jet m n linj me zhvillimet dhestandardet ndrkombtare t kurrikuls dhe kjo sht nj sfid tjetr me t ciln duhet t merrendrejtort e shkollave dhe stafi i tyre shkollor.

2.2.2. Cilat jan synimet e arsimit?

Vizioni i arsimit n Kosov si promovohet nga Korniza e Kurrikuls s Kosovs sht qtu mundsoj individve t bhen t pavarur, t jen n gjendje ta prmbushin jetn e tyrepersonale dhe t kontribuojn n progresin e vazhdueshm, prosperitetin dhe mirqenien eshoqris kosovare. Synimet kryesore q dalin nga ky vizion jan:


11/48

11


Zhvillimi i identitetit fleksibil, t shumfisht, dhe prkatsia kombtare e kulturore;

Promovimi i vlerave t prgjithshme kulturore e qytetare;

Zhvillimi i prgjegjsis pr vetn, pr t tjert, pr shoqrin dhe pr mjedisin;

Prgatitja pr jet dhe pun n kontekstin e ndryshimeve sociale e kulturore;

Zhvillimi i ndrmarrsis dhe prdorimit t teknologjis Prgatitja pr t msuarit trjetsor.

Kompetencat dhe rezultatet prfundimtare (q duhet t arrihen deri n prfundim tarsimit t detyrueshm)

N pajtim me vizionin dhe politikat e arsimit n Kosov q prshihen n Kornizn pr Kurrikulne Kosovs, kto n vijim jan kompetencat kryesore t parapara pr sistemin arsimor n Kosov:

Nxnsi

6 Kompetencat Kryesore

Q t rinjt tbhen

Rezultatet Prfundimtare

Kompetencat e komunikimit dhe tshprehurit

Komunikues eektive

Kompetencat e t menduarit Mendimtar kreativ dhe kritik

Kompetencat e t msuarit Nxns t suksesshm

Kompetencat q ndrlidhen mejetn, punn dhe mjedisin

Kontribuues produktiv pr Kosovndhe shoqrit dhe kombet tjera

Kompetencat personaleIndivid t shndosh t cilt bjn

zgjedhje duke u bazuar n menuriKompetencat qytetare

Qytetar t prgjegjshm, aktiv dhepjesmarrs

Parimet arsimore

Korniza e Kurrikuls s Kosovs bazohet n nj numr parimesh t reja q jan menduar qgradualisht ta prmirsojn at q ju tashm e bni n klasat tuaja. Jan pes parime:

Gjithprshirja: secili mij ka t drejt pr arsim cilsor;

Qasja e bazuar n kompetenca;

Msimdhnia dhe msimnxnie e integruar dhe koherente; Fleksibilitet dhe autonomi e shtuar n nivelin e shkolls;

Prgjegjsia dhe llogaridhnia.

2.2.3. Shkallt Kryesore t Kurrikuls

Korniza e Kurrikuls s Kosovs sht strukturuar n shkallt kryesore t kurrikuls t cilat janharmonizuar me strukturn arsimore t arsimit parauniversitar n Kosov.

Shkallt jan periudha prej 1-3 vjet. Shkallt e kurrikuls paraqesin krkesat e kurrikuls dhe qasjete msimdhnies e msimnxnies. Deri n und t Shkalls s Kurrikuls, Kurrikula Brtham do

t prcaktoj nj bashksi t: Kompetencave kryesore q do t arrihen;

Krkesat e kalimit n shkalln tjetr;


12/48

12


Strukturn pr t organizuar msimdhnien e msimnxnien; dhe

Qasjet e vlersimit dhe kriteret e vlersimit.

Dizajnimi i kornizs s kurrikuls sipas shkallve paraqet nevojn pr:

M shum transparenc dhe qartsi n artikulimin e qllimeve dhe detyrave arsimore; Mundsin e udhzimeve konkrete pr organizimin e aktiviteteve shkollore me theks mbi

metodat specifike, rezultatet/objektivat dhe mjetet e vlersimit;

Pranim i karakteristikave t veanta t azave zhvillimore dhe t qllimeve t veanta t secilsshkall t kurrikuls; dhe

Nevoja pr t rritur llogaridhnien e shkolls pr cilsin e arsimit q orohet n nivelin eshkolls dhe progresin e nxnsit n zhvillimin e kompetencave kryesore.

Skica n vijim oron nj pasqyr t gjer t shkallve kryesore t kurrikuls:

Standardi Ndrkom-btar i Klasifikimit tArsimit (SNKA)

Nivelet formale tsistemit t arsimit

Fazat kye t kurrikuls

SNKA 3

Arsimi i mesm i lart

Klasa 12

Shkalla kryesore e kurrikuls 6:

Konsolidim dhe specializim

Arsimi i mesm i lart

Klast 10-11


Zhvillim i prgjithshm dhe profesional

SNKA 2

Arsimi i mesm i ult

Klast 8-9


Prforcim dhe orientim

Arsimi i mesm i ult

Klast 6-7


Zhvillim i mtejm dhe orientim

SNKA 1

Arsimi fillor

Klast 3-5


Prforcimi dhe zhvillimi

Arsimi fillor

Klast 1-2Shkalla kryesore e kurrikuls 1

Prvetsim themelore

SNKA 0

Klasa para-fillore

Mosha 0-5Shkalla prgatitore e kurrikuls:

Edukimi n fmijrin e hershme

2.3. Kurrikula m baz shkolle

Sipas Kornizs s Kurrikuls, kurrikula prbhet nga dy pjes:

1. Kurrikula Brtham

2. Kurrikula me Baz Shkolle

Objektivi i prbashkt i kurrikuls brtham dhe kurrikuls me baz shkolle sht t ndihmohennxnsit t arrijn gjasht kompetencat kryesore t prcaktuara n Kornizn e Kurrikuls:

1. Kompetencat e komunikimit dhe t shprehurit

2. Kompetencat e t menduarit


13/48

13


3. Kompetencat e t msuarit

4. Kompetencat e ndrlidhura me jetn, punn dhe mjedisin

5. Kompetencat personale dhe

6. Kompetencat qytetare

MASHT sht trsisht prgjegjs pr Kurrikuln Brtham, ndrsa Kurrikula me Baz Shkolle itakon autonomis s shkolls brenda decentralizimit. sht parapar q t jet fleksibil, duke imundsuar shkolls ta krijoj profilin e vet n interesin m t mir t nxnsve n hapsirn kuunksionon.

Kjo sht njra nga gjrat me ngazlluese lidhur me Kornizn e Kurrikuls s Kosovs pasi q dot jet nj mundsi pr shkollat q t zhvilloj nj pjes t kurrikuls. Kjo do t jet mundsi emadhe q ta bj kurrikuln m t mir dhe m t larmishme.

Stafi msimdhns mund t ndrmarrin, n bashkpunim me prindrit dhe aktert tjer,shrytzim inovativ dhe fleksibil t kohs pr t krijuar programe me baz shkolle pr t plotsuarnevojat, kontekstet dhe interesat e nxnsve. Ktu mund t prshihen:

Aktivitete shtes t msimdhnies e msimnxnies q mund t ndihmojn n arritjene kompetencave t caktuara (d.m.th. lnd zgjedhore, pun n projekte, shrbim nkomunitet, aktivitete artistike e sportive);

Msimdhnia n bllok (pr shembull, pr nj semestr, gjasht jav apo nj muaj prlnd q nuk krkojn renditje strikte t njsive);

Koh e zgjeruar e msimdhnies pr prdorimin e qasjeve pedagogjike ndrvepruese (sijan ort msimore prej 100-120 minutash n vend t atyre prej 35-45 minutash);

Koha e ndar pr aktivitetet e kurrikuls zgjedhore Aktivitete prmirsuese pr nxnsit q kan vshtirsi n msimnxnie;

Prorcimi i njohurive, shkathtsive dhe qndrimeve n usha t caktuara t kurrikuls;

Orimi i temave/kurseve/moduleve zgjedhore t oruara nga MASHT;

Zhvillimi i aktiviteteve specifike pr shkolln q prcaktojn nj projekt shkollor (si janmsimdhnia e msimnxnia e gjuhve; TIK-u; orientimi n karrier);

Zhvillimi dhe zbatimi i kurrikulave q iu prshtaten kushteve, resurseve dhe nevojave lokale;

Shkollat do ta ken prkrahjen e shrbimeve arsimore nga nivelet qendrore e lokale gjat zhvillimit

t silabuseve me baz shkolle pr t gjitha lndt zgjedhore. Pasi q shkollat ndrmarrin nismnlidhur me shrytzimin e pjess zgjedhore t kurrikuls, ata duhet t dorzojn nj propozim nDKA dhe MASHT pr miratim prundimtar. Pasi t miratohen Kurrikulat me Baz Shkolle dhesilabuset me baz shkolle, ato do t bhen obligative pr t gjith nxnsit n shkoll; ato dot monitorohen dhe vlersohen duke u bazuar n kritere t njjta sikur pjesa tjetr e kurrikuls.

2.4. ka do t thot e tr kjo pr drejtort e shkollave?

Kurrikula e re siguron nivel t rritur t autonomis s shkolls pr t planifikuar dhe realizuarzbatimin e kurrikuls n pajtim me kushtet specifike t stafit t saj msimdhns, inrastrukturn

e shkolls dhe karakteristikat lokale ku unksionon shkolla. Si e till, kurrikula e re i mundsonsecils shkoll t ndrtoj profilin e vet n interesin m t mir t nxnsve dhe lokalitetit kuunksionon.


14/48


15/48

15


Roli i drejtorit t shkolls Roli i msimdhnsit t shkolls

- Siguron q shkolla t jet nj mjedis msimormiqsor, i sigurt dhe i kndshm pr nxnsit

- Prshin palt e interesit dhe partnert e arsimitn vendimet e shkolls

- Siguron mundsit pr msimdhnie tdierencuar si n kuadr t aktivitetevekurrikulare ashtu edhe t atyre jashtkurrikulare

- Siguron konsistenc n tr shkolln (qasjae bazuar n tr shkolln) n promovimine msimdhnies me nxnsin n qendr nrealizimin e tyre

- Angazhohet n rrjetzimin e shkolls pr tpromovuar kmbimet dhe msimin reciproknga praktikat eektive t msimdhnies emsimnxnies me nxnsin n qendr

- Prkrahin trajnimin dhe mentorimin emsimdhnsve me baz shkolle si mjet prt prmirsuar shkathtsit e msimdhniest stafit duke kombinuar aspektet teorike dhepraktike n situatat reale t jets shkollore

- Duke u bazuar n parimin e autonomisshkollore, vendosni, n konsultim me palte interesit, pr pjesn m baz shkolle t

kurrikuls- Punon, n bashkpunim me palt e interesit,

drejt zhvillimit t nj koncepti (projekti) t qartshkollor q shpjegon vizionin dhe misionine shkolls, e poashtu mjetet q i parashikonshkolla pr t avancuar cilsin, barazin dhellogaridhnien e shrbimeve arsimore

- Tregoni vmendje t veant n zbatimine parimeve dhe praktikave t arsimitgjithprshirs duke marr parasysh dhe dukeadresuar diversitetin dhe nevojat e ndryshme

t nxnsve dhe duke lutuar kundr animeve,trajtimeve t padrejta dhe dhuns

- Ndihmon shkollat q t bhen organizata tmsimit dhe magnete pr komunitetin prmesthemelimit t komuniteteve t praktiks;programeve pr arsimin e t rriturve dhe prshkrim-lexim; programe tjera t orientuara nshrbim t komunitetit.

- Prdor nj gam t gjer t metodave q iuprshtaten situats dhe nevojs s nxnsven kontekstin e pedagogjive ndrvepruese

- Prorcon lidhjet mes Fushave t Kurrikulsdhe lndve dhe promovon msimin eintegruar

- sht n gjendje t integroj shtjet ndr-kurrikulare, si jan t drejtat e njeriut dhearsimi pr qytetari demokratike; edukimi pr

paqe; edukimi pr zhvillim t qndrueshm;barazia gjinore; t kuptuarit ndr-kulturor;shkathtsit jetsore; edukimi shndetsor;arsimi ekonomik dhe ndrmarrs; arsimi prmediat; TIK dhe msimi elektronik

- Interesohet dhe sht n gjendje t marrpjes n zhvillimin e kurrikulave dhematerialeve msimore t personalizuara, epoashtu edhe themelimin e planeve fleksibileindividuale t studimit n pajtim me parimin eautonomis s shkolls

- Posedon kapacitete pr t identifikuarproblemet/vshtirsit n t nxn dhe oronprkrahjen adekuate

- sht i interesuar n vlersimin ormativ dhet progresit me synim q t oroj udhzime,kshillime, motivime dhe prkrahje prnxnsit

- Komunikon mir me nxnsit, prindrit dhepalt tjera t interesit

- Lehtson msimnxnien pr nxnsit dhe i

angazhon ata n aktivitete kuptimplote- sht i interesuar dhe n gjendje q t

angazhohet n pun ekipore dhe t marrpjes n komunitetet e praktiks

Detyr: Pun grupore

N grupe prej 4-5 vetave, shikoni n tabeln e msiprme dhe dakordohuni cilat prej ktyre melart jan t vrteta dhe cilat nuk paraqesin sfida. Shtoni m shum sfida q ndrlidhen me roline drejtorit t shkolls dhe msimdhnsit. Paraqisni punn tuaj para grupit t madh.


16/48

16


3. Vlersimi i pr dhe i t nxnit

Aktivitet hyrs n tem:Lexoni materialin n vijim, evidentoni risit n komponentin e vlersimit

q dalin nga KKK dhe pasi q keni prvetsuar mir ndryshimet filloni t prgatitni nj strategji prt informuar msimdhnsit, nxnsit dhe prindrit pr vlersimin pr t nxnit dhe vlersimin e tnxnit. Mund t jet letr, broshur ose ndonj form tjetr e materialeve informuese.

Hyrje

Dy ndryshime t rndsishme ndikojn n punn e drejtorve. I pari ka t bj me prgjegjsite tyre t reja sa i prket zbatimit t kurrikuls duke prshir edhe vlersimin pr t nxnit dhevlersimin e t nxnit t nxnsve. I dyti sht prgjegjsia e tyre pr t mbikqyr praktikat emsimdhnsve sa i prket vlersimit t nxnit t nxnsve. Kjo nnkupton q drejtort duhet tken t paktn t kuptuar themelor t praktiks proesionale n lidhje me vlersimin. Kjo njohurisht e nevojshme me qllim q t nxiten msimdhnsit t prdorin vazhdimisht vlersimin prt nxnit (vlersimin ormativ). Kjo pr arsye se ai sht vegl m e uqishme pr msimdhnie sesa vlersimi sumativ. Njohurit bazike krkohet pr drejtort q t sigurojn se msimdhnsitjan duke realizuar vlersimin sumativ n mnyr t duhur. Besimet e msimdhnsve lidhurme vlersimin shpesh shpijn n praktika t paprshtatshme. Kto besime ekzistojn sepsemsimdhnsit nuk jan trajnuar mir n prdorimin adekuat t vlersimit.

Standardi i Dyt i praktiks proesionale pr drejtort e shkolls Msimdhnia e nxnia cilsorekrkon q drejtori i shkolls t jet i njotuar dhe t kuptoj matjen dhe vlersimin; vlersimin prt nxnit dhe vlersimin e t nxnit t nxnsve. Si u tha n paragrafin e mparshm drejtortjan prgjegjs q t Sigurojn q praktikat e vlersimit t nxnsve me baz shkolle t jen t pr-shtatshme dhe t balancuara.

KKK promovon qasje t re t sistemit t vlersimit t nxnsve, ku vlersimi i nxnsve pritet tbhet n baz t rezultateve kryesore t ushave kurrikulare dhe rezultateve kryesore t bazuaran kompetenca. Ky sistem i vlersimit krkon q drejtori i shkolls vazhdimisht t jet i inormu-ar pr procesin e vlersimit t arritjeve t nxnsve dhe vazhdimisht t konsultohet me msim-dhns pr praktikat e reja t vlersimit dhe pr llojet e prkrahjes pr nxns pr ti ndihmuarn arritjen e kompetencave kryesore t KKK.

Pr tiu oruar drejtorve t shkollave njohurit e nevojshme baz, ky msim rishikon:- Prkufizimet pr vlersimin, parimet dhe qllimet e vlersimit

- Llojet e vlersimit

- Prmirsimin e praktikave t vlersimit me baz shkolle

Fokusi sht n praktikat e pritura t vlersimit t msimdhnsve n lidhje me t nxnit enxnsve.

3.1. Prkufizimet pr vlersimin, dhe parimet e objektivat e vlersimit

Prkufizimet pr vlersiminVlersimi i nxnsve sht pjes integrale e msimdhnies dhe nxnies, prmes t cilit kuptojmse sa nxnsit i kan prfituar njohurit, shkathtsit, qndrimet dhe vlerat n kompetencat


17/48

17


kryesore t t nxnit t parapara me KKK dhe KB, apo n nj ush t kurrikuls, lnd msimoredhe rezultat msimor. Korniza e Kurrikuls s Kosovs vlersimin e prkufizon si proces tmbledhjes s informatave dhe nxjerrjes s gjykimeve lidhur me arritshmerin ose prformancn enxnsve.Kjo nnkupton q vlersimi, jo vetm q sht gjykim meritor pr matjen sasiore dhecilsore t arritjeve t nxnsve, por shrben edhe si nxitje pr t nxnit e vazhdueshm. Nj

prkufizim aktual pr vlersimin:

Parimet dhe qllimet e procesit t vlersimit

Parimet e vlersimit. Pr sistemin e arsimit parauniversitar n Kosov, parimet e vlersimitjan prcaktuar me Udhzimin Administrativ t MASHT-it: Kodi i Etiks pr Vlersimin eNxnsve. N baz t ktij udhzimi, jan gjasht parime themelore t vlersimit q duhet trespektohen nga institucionet arsimore:

1. Respektimi i ligjit dhe parimeve demografike

2. Respektimi pr individt, t drejtat e tyre dhe dallimet individuale

3. Drejtsi dhe korrektsi t barabart pr t gjith n zbatimin e rregullave dhe procedurave tvlersimit t nxnsve

4. Standardet m t larta t integritetit n t gjitha aspektet e procesit t vlersimit

5. Saktsi n mbledhjen e inormatave pr t arriturat e nxnsve dhe raportimit t tyre

6. Promovimi i standardeve m t larta t sjelljes dhe t arritjes s t nxnit gjat gjith kohs.Qllimet e vlersimit. N Kornizn e Kurrikuls s Kosovs jan t prcaktuara objektivat evlersimit t nxnsve n nivel t klass dhe objektivat e vlersimit t jashtm.

3.2. Llojet e vlersimeve t krkuara nga KKK

Vlersimi i brendshm vlersimi i nxnsve me baz klase

Dy llojet m t prdorshme t vlersimit n klas jan:

- Vlersimi pr nxnie vlersimi formativ:mbikqyr prparimin gjat procesit t t nxnit,siguron inormata kthyese pr ta lehtsuar t nxnit dhe pr ta prmirsuar msimdhnien.

- Vlersimi i t nxnit vlersimi sumativ:prcakton arritjet n prundim t nj detyre t

caktuar, kapitullit, gjysmvjetorit apo vitit shkollor pr ti vendosur notat dhe certifikimin enxnsit pr msimin trjetsor. Prdoret edhe pr ta gjykuar eektivitetin e msimdhniesapo kurrikuls

Vlersimi sht proces i krkimit dhe interpretimit t provave nga nxnsit dhe msimdh-

nsit e tyre pr t vendosur se ku jan nxnsit, ku duhet t arrijn ata dhe si arrijn ata m

s miri. (Grupi pr Reformim t Vlersimit, 2002)

Qllimet e vlersimit t nxnsven nivel t klass jan si n vijim:

- Planifikimi i puns s mtejmeme nxns

- Vlersimi i arritjes s nxnsve,dhe

-Identifikimi i prirjeve dhetalentit t nxnsve.

Vlersimi i jashtm mund t bhet pr qllimetn vijim:

- Verifikimi i cilsis s vlersimit n nivel klase, shkolleapo komune

- Vlersimi i standardizuar n nivel shtetror- Hulumtimi

-Prdorimi t rezultateve pr regjistrim n nivelet tjerat arsimit, ndryshimit t politikave arsimore, etj.


18/48

18


Sipas Kornizs s Kurrikuls s Kosovs (2011), vlersimi n nivel t klass prshin tri lloje tvlersimit:

1. Vlersimi ivazhdueshm gjatgjith vitit shkollorFormativ&Sumativ

Prdoret pr t vlersuar t nxnit e nxnsit n ndrlidhje me

nj detyr msimore t dhn nga msimdhnsi.

Mbshtet n rezultatet specifike t t nxnit t prcaktuara nkurrikul, plane dhe programe msimore.

Vlersimi bhet prmes shkalls s vlersimit numerik qprshin notat 1 5.

2. Vlersimiprfundimtar nund t vitit shkollorSumativ

Bhet n und t do viti shkollor dhe reflekton nivelin eperormancs s nxnsve gjat nj viti shkollor. Mbshtet n

rezultatet specifike t t nxnit t prcaktuara n kuadr tplaneve dhe programeve pr klas. Vlersimi prundimtar menot nxirret nga mesatarja e perormancs s nxnsit gjatgjith vitit shkollor dhe evidentohet me nota prshkruese ngamesatarja e nxjerr si n vijim:

Nota A (mesatarja prej 4.5 deri 5.00)

Nota B (mesatarja prej 3.5 deri 4.49)

Nota C (mesatarja prej 2.5 deri 3.49)

Nota D (mesatarja prej 2.0 deri 2.49)

3. Vlersimi sumativn und t shkalls skurrikuls

Bhet n und t do viti shkollor i cili shnon edhe prundimine nj shkalle t Kurrikuls (klasa 2,5,7,9,11 dhe 12).

Vlersimi bhet nga lista e rezultateve t t nxnit pr ushatkurrikulare t prcaktuara me Kurrikuln Brtham.

Nxnsi vlersohet n baz t shkalls numerike 1 5 pr

nivelin e arritjes s secilit rezultat t ushave kurrikulare tprcaktuara n KB. Nota prmbyllse (sumative) pr ushnprkatse nxirret nga mesatarja aritmetike e vlersimit tarritjes s rezultateve t t nxnit t secilit rezultat msimort ushave kurrikulare. P.sh. Fusha msimore: Gjuht dhekomunikimi /shkalla 2 klasat 3, 4 dhe 5 - kan 12 rezultatemsimore. Nota sumative nxirret si n shembullin n vijim:

3+4+5+3+4+5+2+5+4+5+4+3=47

=3.92 = Nota B

12 12


19/48

19


3.2.1. Vlersimi me baz shkolle

Vlersimi me baz shkolle i reerohet nivelit t arritjes s nxnsve n zotrimin e kompetencavekryesore, t shprehura n Kurrikuln Brtham pr shkallt dhe nivelet e caktuara t arsimit.Organizohet nga autoritetet komunale apo nga shkolla me qllim t vlersimit apo vetvlersimit

t arritjes s rezultateve msimore pr shkall t kurrikuls dhe me qllim t planifikimit tmasave pr t siguruar nivelin e domosdoshm t zotrimit t kompetencave kryesore nga tgjith nxnsit brenda nj aati t caktuar kohor.

Vlersimi i arritjes s rezultateve pr shkall t kurrikuls beht pr secilin nxns nga ekipi imsimdhnsve q kan punuar me nxns gjat periudhs q mbulohet me vlersim.

Pr vlersimin e rezultateve pr shkall kurrikulare duhet q ekipi i shkolls secilin rezultat tazbrthej n pes nivele t arritshmris n mnyr q t vrej sakt nivelin e arritjes s secilitnxns pr rezultatin e caktuar. M pas varsisht nga niveli i arritshmris t secilit rezultat

planifikon aktivitete plotsuese pr nxnsin q ka ngecje n arritjen e rezultatit t caktuar,prkatsisht, planifikon aktivitete shtes pr nxnsin q i ka arritur t gjitha nivelet e arritshmrispr rezultatin e caktuar.

Shembull: Kompetenca e komunikimit dhe t shprehurit Komunikues eektiv; Rezultati i tnxnit nr. 1 pr shkalln par (I): Nxnsi lexon me z nj tekst s paku prej gjysm aqe q ka tbj me nj tem q i prshtatet moshs s vet, t ciln ai/ajo nuk e ka lexuar me par. Nxnsitme nevoja t veanta arsimore pr t cilt ekziston vendim pr arsim me nevoja t veanta dheq kan plan individual arsimor (PIA), duhet t vlersohen sipas synimeve t prcaktuara nga PIA,por gjithmone duke u bazuar n kompetencat e prcaktuara n Kurrikuln e Kosovs.


20/48

20


NiveliiARRITSHMRIS

snxnsve

Llojeteprkrahjessnxnsve

1

2

3

4

5

Prkrahje

prmirsuese

Mnyrat

Prkrahje

prt

talentuarit

Mnyrat

Nxns

ite

fillondetyrn

paihedhur

njshik

im

tshpe

jt

tekstit;

ai/

ajoka

vshtirsin

artikulimine

shkronjave,

dhetleximit

tfalve

ntr

si,t

lidhjes

s

falve

n

fali,etj..

Nxnsiefillon

detyrnpai

brnjshikim

tshpejt

tekstit:ai/ajo

kavshtirsi

nartikulimin

eshkronjave,

tilexojmir

disafal,

ka

megjithat

vshtirsi

leximt

rrjedhshm

tfaliven

trsi,etj.

Nxns

ie

fillondetyrn

dukeihedhur

njshik

im

tshpe

jt

tekstit:

ai/ajoi

artikulo

nmir

shkronjat,falt

lidhennfali;

megjith

at

ainukiflet

rrjedhs

hm

nmn

yrt

mjatueshme

Nxnsie

fillondetyrn

dukeihedhur

njshikimt

shpejttekstit:

ai/ajoiartikulon

shummir

shkronjat,falt

lidhennfalit

prkatse;

lexonpa

ndrprerje;

megjithatka

caproblem

metolurite

rrjedhshm

Nx

nsie

fillondetyrn

dukeihedhur

njshikimt

shpejttekstit:

ai/ajoiartikulon

shummir

shkronjat,

fal

tlidhen

plot

sishtn

falitprkatse;

toni,shpejtsia,

thek

sijann

vendineduhur;

flet

shum

rrjed

hshm

Msimdhnsi

vendossesi

tprkrah

nxnsin,ne

cilinaktivitet

apoar

aktiviteti

plotsueste

zhvilloje,..

Msimdhnsi

vendosar

metodash

teaplikoj

dukepasur

parasyshstilin

etenxnitte

nxnsit

Msimdhnsi

vendossesi

tprkrah

nxnsin,ne

cilinaktivitet

apoar

aktivitet

shteste

zhvilloje

Msimdhnsi

vendos

sear

metodash

teaplikoj

dukepasur

parasyshstilin

etenxnitte

nxnsit


21/48

21


Procedura e njjt prdoret pr zbrthimin e t gjitha rezultateve msimore pr shkall tkurrikuls.

Vlersimi i arritshmris pr secilin rezultat t shkalls s kurrikuls bhet ne baz t vlersimitnumerik 1-5, ndrsa nota sumative (A, B, C dhe D) nxirret nga vlersimi mesatar i arritshmriss t gjitha rezultateve t nj kompetence kryesore. Pr shembull, Kompetencat e komunikimitdhe t shprehurit Komunikues efektivshkalla e 1 i ka 9 rezultate msimore:

3+4+5+3+4+5+3+5+4=

36=

9 9Kjo qasje e vlersimit prshin t gjitha kompetencat e vlersimit t kurrikuls, d.m.th. t gjitharezultatet msimore te secils shkall t kurrikuls. Nxnsit t cilt nuk arrijn notn 2 n njapo m shum kompetenca t kurrikuls mund t vazhdojn n shkalln tjetr me programeshtes t ushs prkatse. Pas zbatimit t programeve shtes, nxnsit t cilt nuk e arrijn notn2 n nj kompetenc t kurrikuls n und t nivelit prkats, e prsrisin klasn. Shkolla dhemsimdhnsit vazhdojn t orojn programe pr kt grup t nxnsve n mnyr q nxnsitt prkrahen mtutje pr t arritur zotrimin e rezultateve dhe kompetencave pr at nivel.

3.2.2. Vlersimi i jashtm

Vlersimi i jashtm i arritshmris s nxnsve organizohet nga autoritetet arsimore qendrore nmnyr q t verifikohet gjendja dhe niveli i cilsis s arsimit dhe vlersimit me baz shkolle, mebaz komune dhe n nivel shtetror.

Sipas Kornizs s Kurrikuls s Kosovs, vlersimet e standardizuara organizohen n undt Klasve 5, 9 dhe 12. Vlersimit e jashtme (shtetrore) prqendrohen n matjen e nivelit tzotrimit t kompetencave kryesore.

Aktiviteti dy: Nse pas leximit t materialin keni ndonj paqartsi, evidentoni ato pr t cilat dot dshironit t arrini t kuptuar m t thell. Prgatisni pyetje pr shqyrtim____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Pyetjet:____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.3. Pra, ka sht e re?

Theksi n materialin paraprak sht n vlersimin sumativ. Dhe sht me rndsi q ai t praktikohetmir. Por, pr shum nxns, vlersimi sumativ nuk nxit msimnxnien e qndrueshme. Ai q enxit msimnxnien e qndrueshme sht vlersimi ormativ apo vlersimi pr t nxnit.

Aktiviteti tre:

Shqyrtoni skenart n vijim dhe analizoni se si do t mund t vepronte ndryshe msimdhnsin kto raste.

Skenari NjNj msimdhns i historis shpesh jep ese dhe raporte si detyra pr nxns. Ai sht indrgjegjshm n vlersimin e tyre me not. M e rndsishme se sa rezultati n ese, pr

4.00 = Nota D (Mesatarja = 4)


22/48

22


msimdhnsin sht se nxnsit lexojn vrejtjet e shumta q ai i shnon n punime si inormatakthyese. Kto inormata kthyese prshijn korrigjimet ne aspektin gramatikor dhe n stil porm e rndsishme ai i sfidon prundimet e tyre kur eset nuk kan dshmi pr t prkrahurprundimet. Ai poashtu shtron pyetje pr nxnsit q ata t reflektojn pr to. ar mund tbj ndryshe ky msimdhns q ti shtyj nxnsit t reagojn ndaj inormatave kthyese q i jep

dhe n at mnyr t prmirsoj cilsin e eseve dhe raporteve t tyre?

Skenari Dy

Nj msimdhns i shkencave ka filluar t prdor eksperimentet si mjet pr ti angazhuarnxnsit n msimin e shkencave. Detyrat e eksperimentit pr nxnsit jan t planifikuara mir;objektivat e parapara msimore jan t qarta dhe shumica e nxnsve i kuptojn ato. Megjithat,msimdhnsi e sheh se nj e treta e klass vrtet kan vshtirsi ta ndjekin procesin eeksperimenteve q rezulton me prgjigjet e tyre q jan shum t pasakta. Msimdhnsi shti ndrgjegjshm n vlersimin e detyrave me not dhe thekson n mnyr t qart gabimetduke i nnvizuar me laps t kuq. Prkundr ksaj, nxnsit nuk prmirsohen. Si do t mund

ta vlersonte ai punn e nxnsve ndryshe n mnyr q nxnsit ta kuptojn procesin? armund t bj msimdhnsi q nxnsit ta kuptojn procesin shkencor n eksperimente?

Aktiviteti i katrt:Lexoni punimin e bashkangjitur pr Vlersimin pr Msimnxnie(Aneksi B)Duke u bazuar n aneksin B rishikoni prgjigjet tuaja pr Aktivitetet Dy dhe Tre. A ndryshojnshum prgjigjet tuaja pas leximit t punimit?

Aktiviteti i pest:Diskutim i prbashkt mbi pyetjet vijuese

1.Diskutimet mbi prmirsimin e vlersimit me baz n klas

Diskutim n grup pr praktikat e prshtatshme t vlersimit me baz shkolle.

Grupi Detyrat dhe pyetjet pr diskutim

I

Si do t reagonit ndaj/prkrahnit nj msimdhns n stafin tuaj nse ai/ajo dot shprehte mendimin se vlersimi i msimnxnies sht i mire n parim, porzbatimi i tij n praktik merr shum koh dhe nuk mund t zbatohet?Prpilo nj list udhzimesh se si ju do t prkrahni msimdhnsit pr t plani-fikuar vlersime pr msimnxnien.

II

Prpilo nj list udhzimesh pr diskutim me msimdhns n shkollntuaj mbi at si aktivitetet e mposhtme mund ti ndihmojn atyre pr tvlersuar progresin e nxnsve.

Vlersimi i nxnsve Vetvlersimi i nxnsve ose vlersimi shoku-shokun Rishikimi i shembujve te puns se nxnsve Krijimi i portolios pr vlersimin e nxnsve Organizimi i testit


23/48

23


III

Prpilo nj list t ideve/praktikave pr msimdhns se si ata mund t in-tegrojn vlersimin pr msimnxnie n praktikat msimdhnse t tyre.Hartoni nj shnim-koncept se si drejtori i shkolls mund t siguroj q prak-tikat e vlersimit me baz shkolle jan t prshtatshme dhe t balancuara.

IV

Prgatit nj plan orientues pr zbatimin e vlersimit me baz shkolle (kurduhet t ndodh, kush e bn at, si mund t prkrahen dhe monitorohenmsimdhnsit? etj.)Hartoni nj instrument pr vetvlersim si treguesin: Drejtori i shkolls sig-uron q praktikat pr vlersimin e nxnsveme baz shkolle jan t prshtat-shme dhe t balancuara.

V

Si do t reagoni/prkrahni nj msimdhns nse ai/ajo do t shprehtemendimin se standardet e vlersimit t hartuara nga MASHT-i jan t miran parim, por zbatimi i tyre n praktik sht vshtir t arrihet?Prpilo nj list me ide se si do ti vetdijesoni msimdhnsit dhe zba-toni standardet e vlersimit n politika (MASHT, 2011) n punn e tyre mestudent.(Grupi prdor dokumentin: Standardet e vlersimit)

N provincn Alberta n Kanada, Konzorciumi pr Vlersim n Alberta paraqet n mnyrpamore t tr procesin si shihet n grafikonin e mposhtm. Programi i studimeve sht ibarabart me Kurrikuln Brtham t Kosovs.

SHNIM: tekstin e prkthyer t tabels e gjeni n shtojcn 2


24/48

24


4. Aftsimi i msimdhnsve4.1. Licencimi i msimdhnsve

AktivitetAneksi A sht UA 5/2010. Cilat prgjegjsi u caktohen drejtorve t shkollave pr t zbatuarkt politik (udhzim administrativ)? Cilat shkathtsi dhe njohuri duhet zhvilluar drejtort prti prmbushur kto prgjegjsi?

4.2. T msuarit e vazhdueshm t msimdhnsve

(Burimi: MASHT (2012) T msuarit e vazhdueshm t msimdhnsve: Zbatimi i asaj qmsohet n klas).

Hulumtuesit kan pyetur se si msimdhnsit n disa shkolla ndrrojn msimdhnien e

tyre pr t pasqyruar praktikat m t mira kurse t tjert jo. Prgjigjja gjendet n dy usha:angazhimi i drejtprdrejt i msimdhnsve si kontribuues n procesin e ndryshimit dhekonteksti n t cilin ndodh msimnxnia e msimdhnsve. Ndryshimi nuk u bhet atyre, aibhet me ata.

Nj arsye pse ndryshimi ka qen i suksesshm n (disa) sisteme sht se msimdhnsitpritet ti prshtatin kto ndryshimen realitet pr nxnsit e tyre.Sistemet eektivevendosin besimin tek gjykimi proesional i personelit t tyre me baz shkolle. Ndodhinprshtatje t besueshme t msimdhnsve sepse msimdhnsit jan nxns trjetsor,jan t prkushtuar ndaj proesionit t tyre, dhe punojn n mjedise bashkpunuese t cilatprqendrohen n prgjegjsit primare t shkolls msimdhnien, msimnxnien dhe

zbatimin e kurrikuls.Nj baz e uqishme pr nxitjen e t msuarit t vazhdueshm t msimdhnsve shtangazhimi i tyre q ta din se msimnxnia avancon kapacitetet dhe kompetencat e tyre, rritprgjegjsin dhe autonomin proesionale t tyre dhe iu oron atyre nj baz m t drejt prt ciln ata do t mbahen prgjegjs.

Fullan dhe Stiegelbauer (1991) argumentojn se pse msimdhnsit poashtu duhet t jenedhe nxns:

Ndryshimi i rndsishm arsimor prbhet nga ndryshimet n besime, stilin e msimdhnies, dhe materialett cilat mund t vijn vetm prmes nj procesi t zhvillimit personal n nj kontekst shoqror.1

(sht shtuar theksi).N nj kultur, si e Kosovs, ku ekziston qndrimi se nxnia e njeriut prundon kur ai t ketprunduar trajnimin ormal, lind pyetja, ka i motivon t rriturit pr t msuar? Knowles dheSwanson (2011) kan dhn nj prgjigje bindse q ka implikime pr APM:

1. T rriturit motivohen pr t msuar pasi q ata ndeshn me nevoja dhe interesa q t nxnit do tiknaq: prandaj ekzistojn pikat fillestare t duhura pr t organizuar aktivitete t msimnxnies

pr t rritur.

2. Orientimi i t rriturve pr msim sht me jetn n qendr; prandaj, njsit e duhura prorganizimin e msimit pr t rritur jan situatat jetsore, jo lndt.

3. Prvoja sht resursi m i pasur pr msimin e t rriturve; prandaj, metodologjia primare prarsimimin e t rriturve sht analiza e prvojs.

1Fullan, Michael me Stiegelbauer, Suzanne (1991) Kuptimi i ri i ndryshimit arsimore; OISE Press; Toronto . 132


25/48

25


4. T rriturit kan nevoj t madhe pr t qen t vet-drejtuar; prandaj roli i msimdhnsit (trajnuesit)sht t angazhohet n procesin e krkimit reciprok me ta,e jo transmetimit t njohurive t tij aposaj tek ata dhe pastaj t vlersoj pajtueshmrin me t.

5. Ndryshimet individuale n mes t njerzve rriten me mosh; prandaj, arsimimi i t rriturve duhett bj oferta optimale pr dallimet n stil, koh, vend, dhe ritm t msimit.2. 11/12

Bazuar n studimin e MASHT-it, msimdhnsit do t motivohen pr t msuar kur:

1. Ajo q duhet t msohet plotson nevojat e tyre ashtu si ata i kuptojn ato;

2. Ajo q duhet t msohet zgjedh nj problem(e);

3. Ajo q duhet t msohet sht praktike; mund t aplikohet n klas me nxns;

4. Ajo q duhet t msohet lidhet me at q ata e din dhe bjn aktualisht, m at se kaparashihet q ata t din dhe t bjn; prvoja e tyre vlersohet dhe potenciali i tyre zgjerohet;

5. Ajo q duhet t msohet kur t vendoset n praktik do t rrit suksesin e nxnsve;

6. Ekzistojn mundsi q msimi t bhet i vet-drejtuar.

7. Si prmbledhje, t nxnit sht relevant pr nxnsit (msimdhnsit). T nxnit mbahet arpraktiks.

Nxnia, t msuarit nuk mund tiu imponohet t rriturve; mund t negociohet. Pr arsye se nxnian nj kontekst shoqror prshin rrezikun e prhapjes tek t tjert t asaj q njeri nuk e di ose nuksht n gjendje ta bj, nxnia e t rriturve duhet t paraqitet brenda nj konteksti ku ka siguripr ndrmarrje t rreziqeve. Nxnsit e rritur kan nevoj t msojn n nj mjedis prkrahs tprbashkt, e jo n nj mjedis gjykues. Ai krkon krijimin e marrdhnieve t shndosha n mesnxnsve. Prgjigjja e par ndaj mjedisit t msimnxnies sht emocionale, jo kognitive. Prandaj,hapi i par pr t sjell ndryshim tek t rriturit sht t identifikoni dhe t merrni parasysh nevojate tyre apo t ndihmoni t rriturit t shohin qllimin e asaj q po iu msohet dhe prparsit e saj se

pari si individ dhe se dyti si antar te nj organizate. Si u tha, nxnsit kan nevoj pr prkrahje,pasi q ata rrezikojn pr t msuar, posarisht sepse orientimi i t rriturve bazohet n aspektetpraktike t cilat i shaqin kompetencat e tyre aktuale dhe mungesn e kompetencave.

Ne e dim se msimdhnsit msojn nga prvoja, praktika e qllimshme dhe bashkpunimi mekoleg. Ata msojn nga reflektimi kritik dhe angazhimi i kolegve duke adresuar probleme tndrlikuara. Bashkpunimi sht baz themelore pr t ndryshuar sht vazhdimsi e praktikavet reja n arsim dhe duhet t bhet veori themelore e secils shkoll. sht mjet i uqishm tiangazhoni msimdhnsit q ti identifikojn njohurit dhe praktikat e tyre aktuale, riormulojn,testojn dhe zgjerojn supozimet e tyre lidhur me msimdhnien dhe nxnien.

Lieberman (1995) sht mjat mirkuptues pr at se ka duhet t bjn sistemet shkollore pr

t unksionalizuar msimin e msimdhnsve:...msimdhnsit duhet t ken mundsi t flasin, mendojn, provojn, avancojn praktika t reja, q

nnkupton se ato duhet t jen t prfshir n msim, zhvillim (shtshtuar theksi),dhe prdorim t ideve t reja m nxns. Kjo mund tndodh n mnyra t ndryshme: krijimi i marrdhnieve t reja (p.sh.mentorimi i kolegve nga kolegt, kryera e hulumtimeve n veprimetj.); krijimi i strukturave t reja (p.sh. grupe pr zgjidhjen e problemeve,ekipe pr vendim marrje me baz shkoll, rishikim prshkrues); puna ndetyra t reja (p.sh. shkrimi i revistave dhe propozimeve, msimnxnia

pr vlersimin, krijimi i standardeve, analizimi dhe shkrimi i studimeve t

rastit t praktiks, komunikimi prmes internetit pr tema t caktuara)

2Knowles, M, S., Nolton, E. F. Swanson, R.A. (2011) Nxnsi i rritur; ElsevierInc. . 39

Msodukebr


26/48

26


dhe, eventualisht, krijimi i nj kulture t krkimeve aty ku msimnxnia profesionale pritet, krkohet,dhe sht pjes vazhduese e msimdhnies dhe jets n shkoll. 3. 14

4.2.1. Besimet e msimdhnsve

Besimet e msimdhnsve krijohen n radh t par prmes prvojave n shkoll. Kjo gj mshum sht rezultat i dshmive t dukshme n sjellje q e tregojn nxnsit se sa vlersim it nxnit apo t kuptuarit e nxnsve. Besimi i msimdhnsit pr dika aq t rndsishme saatsit e ndryshme t nxnsve pr t msuar ka ndikim t uqishm n msimdhnien e tyredhe rrjedhimisht n rezultatet e nxnsve. Pritjet e msimdhnsve jan prodhim i besimit ttyre dhe ne e dim nga hulumtimet e bra n vazhdimsi ne m shum se katr dekadat e undit,pritjet e msimdhnsve pr t nxnit e nxnsve ka ndikim direkt n cilsin e rezultateve qi arrijn ata. Besoni se nxnsit nuk mund t msojn dhe shumica e tyre nuk do t msojn;besoni se ata munden dhe shumica prej tyre do t msojn.

Turner dhe kolegt, citati i t cilve sht n skic (n aqen e mparshme), na tregon se si

besimet e msimdhnsve ndryshuan n nj studim:Ne besojm se shprblimi m e fuqishm pr t ndryshuar besimet dhe praktikat vjen nga prgjigjete nxnsve ndaj praktikave t reja t msimdhnies t zhvilluara me an t bashkpunimit.Msimdhnsit ishin t motivuar nga angazhimi dhe msimi m i thell i prmbajtjes senxnsve. N mnyr q t vm kto ngjarje n lvizje, megjithat, msimdhnsit duhett jen t gatshm pr sfidn e ndryshimit t praktikave t msimdhnies dhe duhet t kenvet efikasitet t mjaftueshm pr tiu br ball dshtimeve dhe pr t zgjidhur probleme.4

4.2.2. Msimdhnsit dhe ndryshimi

Nxnia dhe ndryshimi jav reciproke. Msimdhnsit jan n biznesin e nxnies prderisa shum

ndryshime t zhvilluara pr sistemet shkollore dhe t varura n praktikn e msimdhnsve nukkan dhn rezultate gjat shekullit t kaluar. Pse ka pasur rezistenc nga msimdhnsit przhvillimin e qndrimeve t reja, duke reflektuar n praktikat dhe besimet aktuale, duke krkuarnjohuri t reja, pikpamje dhe shkathtsi? Arsyet jan t shumta. Hulumtuesit kan krijuar njindustri duke provuar t shpjegojn se pse ndryshimi n shkolla ka qen aq i vshtir. Shkaqetkryesore kan qen:

Nnvlersimi i sasis s nxnies q krkohet nga msimdhnsit pr ta prqauar dheprdorur ndryshimin

Dshtimi pr t siguruar koh t mjatueshme dhe t organizuar pr nxnien e msimdhnsve

Dshtimi pr t siguruar inrastrukturn e nevojshme (stafi, resurset, materialet, objektet dhepajisjet) pr t kryer ndryshimin e dshiruar

Trajtimi i secils iniciativ pr ndryshim si t ishte mjekim i mrekullueshm q do t shrontet gjitha smundjet e arsimit

Avancim i shum ndryshimeve n t njjtn koh dhe pa qen t lidhura n mnyr prkatseme nj iniciativ pr ndryshim me t tjerat q i kan paraprir asaj.

Nnvlersim i kulturs se shkollave (dhe ndikimi i konservatizmit t komunitetit sa i prketpraktikave t msimdhnies.

3Lieberman, A. (1995) Praktikat q mbshtesin atsimin e msimdhnsve: Transormimi i koncepteve t msimit proesionalin Stevens, F. (ed.) INOVACIONI DHE VLERSIMI I ARSIMIT T SHKENCAVE: FORUMET E VLERSIMIT TE NSF, 1992-94; Nation-alScienceFoundation. . 69 & 714Turner, Julianne C. Christensen, Andrea dhe Meyer, Debra K. (2009) Besimet e msimdhnsve lidhur me motivimin dhemsimnxnien e nxnsve. . 368


27/48

27


Duke mos marr parasysh ndikimin emocional t ndryshimit dhe shqetsimin q ai mund taprodhoj.

N aspektin themelor, duke pasur parasysh kontekstin, n shum raste investimi i energjis dhekohs nga msimdhnsit nuk ia ka vlejtur pr ta.

Guskey prshkruan rrezikun e ndryshimit pr msimdhnsit:...ndryshimi sjell nj mas te caktuar t shqetsimit dhe mund t jet shum krcnues. Sikurse

profesionistt n shum fusha tjera, msimdhnsit hezitojn q t marrin praktika apo procedura treja nse ata nuk jan t sigurt se ato do t funksionojn (Lortie, 1975). T ndryshosh apo t provoshdika t re do t thot t rrezikosh pr t dshtuar. Jo vetm q kjo do t jet shum turpruese, porgjithashtu sht kundr prkushtimit t fort t shumics se msimdhnsve pr nxnien e nxnsve.T ndryshosh do t thot t provosh mundsin q nxnsit mund t msojn m pak se sa ata msojnme praktikat aktuale.5

sht enomen psiko-social se si secili individ reagon ndaj ndryshimit n mnyr t ndryshme.Prandaj, nse nj ndryshim nuk kuptohet ose riksohemi nga ai, mund t nxis uqin embrojtjeve shoqrore brenda stafit t shkolls q e bn shum t vshtir pr ata msimdhnst cilt dshirojn t bjn ndryshimet e dshiruara.

Emocioni sht ngjits dhe ka ndikim n orientimin e msimdhnsve pr ndryshimin (dhemsimnxnien). Ndjenjat jan nj pjes e madhe e prvojs se ndryshimit veanrishtnse ndryshimi sfidon shum ndjenjat pr vet-efikasitet. Ndryshimi mbi t gjitha shtproces i ndryshimit t kuptimit personal pr domethnien dhe besimet q kan t bjn memsimdhnien dhe nxnien. Pastaj ndryshimi n arsim sht nj kuptim i thell emocional gjatprvojs s msimdhnsve... 6

Dhe kshtu q, pr ti angazhuar msimdhnsit n ndryshim MASHT-i, DKA-ja dhe drejtort eshkollave duhet t marrin parasysh msimet pr nxnie t msimdhnsve dhe t respektojndhe shmangin kurdo q sht e mundur shkaqet e dshtimit t ndryshimit.

Kur e prezantoni ndryshimin, pranojeni se ai prshin nxnien: Sigurohuni q t prshini msimdhnsit n vendimin pr ndryshim dhe ka t msohet Bni t qart, bazuar ne prova, nevojn pr ndryshim dhe prfitimet q parashihet tu ndodhin

msimdhnsve dhe m shum rendsi nxnsve. Organizoni kohn dhe kushtet pr msimnxnien e msimdhnsve ashtu q tia vlej

investimi i kohs dhe energjis s msimdhnsve

5Guskey, Thomas R. (2002): Atsimi proesional dhe ndryshimi i msimdhnsve, TeachersandTeaching: TheoryandPractice,

8:3, 381-391 P. 3866MichalinosZembylas, Emocionet e Msimdhnsve n Kontekstin e Reormave Arsimore inHargreaves, A. Lieberman, A. Fullan,

M. dhe Hopkins D. (eds.) (2011) Doracaku i Dyt Ndrkombtar i Ndryshimit Arsimor;SpringerLink e-books P. 231

Aspekti ngjits i emocioneve

Kur ndjenja e ndrlidhur me nj veprim sht shum e dukshme, pr shembull, nj msimdhnsargumenton rrept kundr nj ndryshimi t propozuar arsimor n nj takim me stafin, ajo ndjenjshum lehtdhe vetdijshm prjetohet nga t gjith ata q jan dshmitar n at ngjarje.Prshtypja sht se ndjenja ka lvizur nga msimdhnsi tek ata q kan qen duke dgjuar, tcilt pastaj njjt mund t ndihen t zemruar.

James Chris; The Psychodynamics of Educational Change P.52


28/48

28


Sigurohuni q edhe prvoja e ndryshimit edhe prvoja e msimnxnies japin mundsi prkoh t mueshme personale pr msimdhnsit q punojn me kolegt e tyre dhe t tjert.

Dhe jeni t vetdijshm se, Msimdhnsit duhet t kuptojn kuptimin operacional t ndryshimit prpara se ata ta

gjykojn at (ndryshimi duhet patjetr t jet praktik dhe prfitues) Dhe, qartsia e asaj q duhet t msohet sht proces q prshin edhe msimdhnsit

individual edhe grupet e msimdhnsve. Kjo nnkupton q do t ket ndryshime n tkuptuar q sht e pranueshme me kusht q t kuptuarit t jet konsistent me qllimin eprgjithshm pr ndryshimin e dshiruar.

Ndryshimi prshin eksperimentimin dhe, sikurse shkenctart, msimdhnsit kan nevojpr mbshtetje kur dshtojn, analizojn dshtimin dhe eksperimentojn prsri derisadika e re t unksionoj. 7

Aktivitet

Ju lutem diskutoni se ka mendoni se jan implikimet pr nxnien e msimdhnsve pr tmundsuar ndryshim n kurrikul n shkolln tuaj? Cilat jan implikimet pr t cilat ju, si drejtori shkolls, duhet t punoni m msimdhns q tiu ndihmosh atyre pr t msuar dhe pr tithyer barrierat e ndryshimit?Ju lutem shnoni prgjigjet tuaja sepse kto do t paraqiten prsri n Seminaret 3 & 7.

5. Zhvillimi profesional i msimdhnsve- disa informacione themelore

Zhvillimi proesional i msimdhnsve mund t prkrahet n kuadr t shkolls prmes njkulture t shkolls, e cila e vlerson t nxnit, bashkpunimin, shkmbimin dhe prvojat e reja.Rregullat e Kshillit shtetror pr licencimin e msimdhnsve duhet t ndiqen me qllim qzhvillim proesional i msimdhnsve t njihet zyrtarisht.

5.1. Zhvillimi i vazhdueshm profesional n kuadr t shkolls

Menaxhmenti i shkolls sht prgjegjs pr planifikimin dhe ndrmarrjen e aktiviteteve przhvillimin e personelit sipas krkesave dhe nevojave t personelit, DKA-s dhe MASHT-it.1. Mbshtetja e kolegve t ri n punn e tyre2. Mbshtetja e vazhdimsis s zhvillimit proesional n rastet e transerimit n nj shkoll

tjetr3. Zhvillimi proesional n vendin e puns

Studimet e pavarura dhe shkmbimi me koleg t tjer

Ndryshimi i detyrave

5.1.1. Mbshtetja e kolegve t rinj n punn e tyre

N kuadr t shkolls kto aktivitete shrbejn pr ti mbshtetur kolegt e rinj n prshirjene tyre si pjestar t personelit. Kjo mbshtetje u ndihmon kolegve t rinj q t orientohenm mir n punn e re, ta njohin personelin si dhe t jen eektiv n nj koh sa m t shkurtr.

7Shumica nga shtjet n lista n aqet 13 & 14 jan prshtatur nga Fullan, Michael me Stiegelbauer, Suzanne (1991) Kuptimi iri i Ndryshimit Arsimor f. 127/8


29/48

29


Andaj, kjo mbshtetje, e quajtur po ashtu mbshtetje me rastin e nisjes s puns nuk shtnj gj luksoze, por nj hap i rndsishm pr ta br sa m t leht integrimin e personelitt ri, si dhe prfitimi nga antart shtes t personelit dhe nga kompetencat e tij/saj brendanj periudhe sa m t shkurtr kohore. Cilido pjestar i ri i personelit duhet t njihet me Planinzhvillimor t shkolls dhe me projektet n zbatim. sht tejet e rndsishme q secili pjestar i

personelit ta kuptoj gjendjen aktuale t shkolls, objektivat dhe mnyrn se si mund t arrihenato objektiva.

Secili pjestar i ri i personelit duhet t njihet me kshillin drejtues t shkolls. Njotimi duhet tprshij kto usha:

Standardet proesionale t shkolls n lidhje me prgatitjet pr msimdhnie, metoda tmsimdhnies, marrdhniet msimdhns-nxns, qasja n inormacion, detyrat e veantat shkolls, etj.

Organizimi i shkolls: kalendari i konerencave dhe takimet, ndarja e detyrave n kuadr tkolektivit t msimdhnsve, mnyrat e pjesmarrjes n procesin e vendimmarrjes, rregullatdhe rregulloret, etj., dhe

Rrjetet sociale n shkoll, si dhe ato joormale (kujt mund ti drejtohen n rast se ka probleme,kshillimet mes kolegve, etj.).

5.1.2. Zhvillimi profesional n vendin e puns

Studimet e pavarura dhe shkmbimet me koleg t tjer

Studimet e pavarura jan tejet t rndsishme n marrjen e njohurive t reja: karakterizohet meefikasitet n kosto, i prgjigjet nevojave dhe interesave t msimdhnsit dhe mund t bhet ndo koh.

Edhe prania e nj biblioteke publike ose shkollore edhe nse sht modeste, sht nj ndihme madhe. Nganjher, sht i mundur integrimi i aspekteve t ndryshme filmike e televizive nprocesin e msimdhnies.

Nj mundsi e madhe pr studimet e pavarura (autodidakte) sht interneti: gazetat dherevistat q kan t bjn me nj tem t caktuar mund t gjinden n gjuh t ndryshme, jant pranishme udhzues t ndryshm pr msimdhnie si dhe sugjerime pr metoda didaktike epedagogjike. Mund t ket kurse msimi nga distanca edhe prej universiteteve apo akademivendrkombtare n t cilat mund t abonojn msimdhnsit. Interneti sht pothuaj nj burimi pashtershm i njohurive.

Shkmbimi me koleg t tjer sht nj mnyr e mir pr prorcimin e puns n ekip si dhet zhvillimit t kualifikimeve dhe njohurive t kolektivit t msimdhnsve si dhe t pjestarveindividual. N nj situat mes t barabartve, d.m.th mes kolegve, sht e mundur tshkmbehen prvoja dhe t msohet prej njri-tjetrit pr metodat e reja t msimdhnies, tmerren prgjigje se si t prdoren programet e reja kompjuterike, t gjendet mbshtetja se sit trajtohet problemi i reuzimit t vijimit t shkolls dhe braktisja, si dhe pr kshilla se si tprmirsohet bashkpunimi mes msimdhnsve n projekte t prbashkta, etj.

Nj mnyr mjat efikase sht orimi i mundsis s hospitimit, d.m.th. t vrojtimit n klas tprocesit t msimdhnies s zhvilluar nga nj msimdhns koleg. Shkmbimi sht n t mirt t dyve vrojtuesit dhe msimdhnsit msimdhnsi mund t demonstroj ndonj metod

t re t msimdhnies, vrojtuesi mund t jap komente prej vrojtimit t br, pr shembull sa iprket ndikimit t metods s tij t re n prqendrimin dhe pjesmarrjen e nxnsve.


30/48

30


Ky shkmbim mund t bhet prmes takimeve ormale dhe joormale. Kto mund t iniciohenprej nj grupi t msimdhnsve, t jen pjes e planit zhvillimor t shkolls ku jan planifikuarnga udhheqsi i projektit, ose mund t bhen me krkes t drejtorit t shkolls.

T tuarit e nj eksperti t jashtm, i cili do t fliste pr nj tem t caktuar, do ta stimulonte

diskutimin dhe do ti zgjeronte horizontet.

6. Licencimi i msimdhnsve dhe vlersimi iperformancs s msimdhnsveMe vlersim t perormancs s msimdhnsve nnkuptojm procedurn e mbledhjessistematike t inormacionit dhe t analizimit t t dhnave se po i kryejn aktivitetet e planifikuaramsimdhnsit dhe nse po i prmbushin prgjegjsit dhe detyrat e tyre, si po zhvillohetinstitucioni dhe msimdhnsi n raport me synimin, qllimet, dhe objektivat e organizats/

institucionit dhe individit/msimdhnsit. Vlersimi i perormancs s msimdhnsve sht njproces i rndsishm, posarisht kur sht nj prej kritereve n licencimin e msimdhnsit8.

N udhzimin administrativ pr Licencimin e msimdhnsve vlersimi i msimdhnsve shtprkufizuar si vijon:

Vlersimi - e mat cilsin dhe vlern e msimdhnies sipas standardeve t prcaktuara apoprocesit t meritave dhe t arriturave t msimdhnsit mbi bazn e standardeve, kritereve dheprocedurave n uqi.

Ndrsa koncepti i perormancs prkufizohet n kt mnyr:

Performanca-Trsia e puns dhe e rezultateve t puns s msimdhnsve, administratorve

arsimor dhe t bashkpuntorve proesional.Vlersimi i perormancs s msimdhnsve sht proces q lidhet ngusht me ushn e cilsiss shkolls, n mnyr t veant me arsimin kulturor, cilsin e msimdhnies dhe t nxnit, sidhe me zhvillimin proesional t msimdhnsit.

Duke u bazuar n vlersimin e performancs s msimdhnsit kriteret dhe procedurat, thartuara nga Sistemi kombtar i licencimit t msimdhnsve t vitit 2010, niveli i vlersimit tprgjithshm t perormancs prbhet prej katr niveleve: Performanc e shklqyer: perormanc q vazhdimisht shkon prtej pritjeve n raport me

zotrimin e kompetencave, Performanc e mir: perormanc e cila vazhdimisht i prmbush pritjet n raport me

zotrimin e kompetencave, Performanc e knaqshme: perormanc e cila n mas t madhe i prmbush pritjet n

raport me zotrimin e kompetencave. Perormanca e till mund t prmirsohet. Performanc jo e knaqshme: perormance cila nuk i prmbush pritjet n raport me

zotrimin e kompetencave. Nj perormanc e till ka nevoj pr prmirsim.

6.1. Qllimi i vlersimit t performancs s msimdhnsit

Vlersim i perormancs s msimdhnsit okusohet n vlersimin e standardeve proesionaledhe kompetencat e msimdhnsit prmes treguesve t perormancs t cilt e prcaktojn

nivelin e perormancs t cilin e ka ai msimdhns.

8Udhzim Administrativ, Licencimi i msimdhnsve, Nr. 5/2010, MAShT


31/48

31


Qllimi kryesor i vlersimit t performancs9sht: T siguroj q nxnsit t prfitojn nga shkolla ku msimdhnsit punojn me nivel t

mjatueshm t kompetencs, T siguroj vlersim t perormancs i cili sht i drejt, eektiv dhe i krahasueshm pr secilin

msimdhns, T nxis zhvillimin proesional.

Korniza e vlersimit t performancs s msimdhnsit prshin:

KATEGORIA PRSHKRIMI

Standardet e proesionit Prshkrim i prgjithshm i proesionit t msimdhnsit

Kompetencat Njohurit, zakonet dhe shkathtsit

Treguesit e perormancs Inormacioni i cili nevojitet pr verifikimin e kompetencave

Niveli i perormancs Perormanca sipas kompetencave

Niveli i vlersimit Vlersimi i prgjithshm i perormancs s msimdhnsit

Vlersimi i perormancs s msimdhnsit shkon prtej nevojs pr ta prcaktuar gjendjen ecilsis s msimdhnsve. Ajo prshin aspekte t licencimit dhe t promovimit n karrier,andaj n pjesn n vijim do t paraqiten disa aspekte t dispozitave ligjore, qllimi dhe roli idrejtorit t shkolls n monitorimin e perormancs s msimdhnsit.

6.2. Dispozitat ligjore pr vlersimin e performancs s msimdhnsve

Vlersimi i performancs s msimdhnsve kriteret dhe procedurat, i hartuar nga Sistemi kom-btar i licencimit t msimdhnsve, sht ende nj dokument pune i cili do t prundohets shpejti pas azs s pilotimit t procesit t vlersimit t perormancs s msimdhnsve nshkollat e przgjedhura pilot.

Udhzimi administrativ pr licencimin e msimdhnsve10i parasheh dy lloje t licencave t cilatmund tu jepen msimdhnsve:- Licenca e prkohshme e cila mund tu jepet msimdhnsve fillestar dhe t pakualifikuar- Licenca e rregullt e cila mund t ndahet n katr lloje t licencave: licenca e msimdhnsit

t karriers; licenca e msimdhnsit t avancuar; licenca e msimdhnsit mentor dhe; li-

cenca e msimdhnsit t merituarSipas ktij udhzimi administrativ, prve kritereve t tjera (si ort nga programet themeloredhe plotsuese, vitet e prvojs s puns, kualifikimet, etj) n varsi t llojit t licencs, msim-dhnsit duhet t ken nj raport pozitiv t vlersimit t perormancs me qllim q ta marrinlicencn.

6.2.1. Roli dhe prgjegjsia e palve t prfshira n vlersimin e performancs smsimdhnsitNj orm e prmbledhur e ndarjes s detyrave mes qeveris qendrore dhe lokale sht paraqiturn vijim:

9 Vlersimi i perormancs s msimdhnsve kriteret dhe procedurat, i hartuar nga Sistemi kombtar i licencimit t msimd-hnsve n vitin 2010.10Udhzimi administrativ, licencimi i msimdhnsve, Nr. 5/2010, MASHT


32/48

32


Ministria e Arsimit, e Shkencs dhe e Teknologjis (MASHT) ku MASHT-i e paraqet dratin esistemit t vlersimit t perormancs s msimdhnsve dhe e menaxhon at prmes njsiss veant teknike Njsia e Vlersimit t Perormancs (pr t ciln jan dhn detaje mposht), siguron onde pr vlersimin e perormancs dhe i v n dispozicion t ksaj njsie,si dhe sigurohet q vlersimi i perormancs sht zhvilluar n pajtim me ligjin.

Drejtoria komunale e arsimit e cila merr vendimin prundimtar sa i prket nivelit tperormancs sipas vlersimit t br nga MASHT-i.

Palt q prshihen n procesin e vlersimit t perormancs s msimdhnsve jan:

(a) Msimdhnsit. t cilt duhet t orojn akte n lidhje me msimdhnien, prmes portoliosdhe monitorimit t orve t msimit, dhe t hartojn nj raport vet-vlersues.

(b) Drejtori i shkolls. i cili duhet t bj analiza t raportit vet-vlersues dhe ti intervistojmsimdhnsit para se ai/ajo ta plotsoj ormularin e vlersimit. Sipas nevojs, drejtorii shkolls mund t shoqrohet nga DKA-ja prkatse apo praqsuesi i tij/saj, ose tzvendsohet nga ndonjri prej tyre.

(c) Drejtoria komunale e arsimit e merr vendimin prundimtar pr nivelin e perormancssipas raportit t vlersimit. Kjo mund t realizohet prmes nj komisioni t veant. Niveli iperormancs i prcaktuar sipas vendimit t DKA-s nuk mund t ndryshoj m shum sesanj not prej nivelit t perormancs s propozuar n raportin e vlersimit.

(d) Inspektimi duhet t siguroj q procesi i vlersimit t perormancs t kryhet me sukses.Inspektori mund t nis nj rishikim t vendimit t vlersimit t perormancs n baz tiniciativs s pals s paknaqur, ose n baz t nnshkruesve t peticionit t autorizuar sipasligjit.

Procesi i prgjithshm i vlersimit t perormancs s msimdhnsve duhet t bhet prmeshapave n vijim:

Metoda Pikt Procesi

Vetvlersimi

nga

msimdhnsi

10 pik

sht performanc e bazuar n nj pyetsor standard, iprpiluar enkas pr kt qllim. Msimdhnsi reflekton prperformancn e tij/saj, duke i vlersuar aspekte t ndryshme t

performancs.

Vlersimi

nga drejtori i

shkolls

25 pik

Drejtori i shkolls e mbshtet vlersimin e tij n raportin vet-vlersues t msimdhnsit si dhe n baz t t dhnave tmbledhura gjat periudhs s vlersimit. Drejtori do ta bjnj intervist me msimdhnsin. N kt proces, drejtorimund t shoqrohet nga drejtori komunal i arsimit ose

prfaqsuesi i tij ose t zvendsohet nga njri prej tyre.


33/48

33


Monitorimi

i orve tmsimit

25

pik

Ekzistojn dy mundsi pr organizmin e monitorimit torve t msimit: 1) prania n klas e monitoruesit i cilisht deleguar nga Njsia e Vlersimit t Perormancs,

dhe 2) vlersimi n baz t video-incizimit. N rast topsionit t dyt, personat t cilt do t incizojn duhet tjen trajnuar me qllim t orimit t materialeve cilsorepr vlersuesin.

Vlersimi i

portfolios

40

pik

Portolio paraqet dokumentacionin e strukturuar meaktivitete t vlersimit gjat nj periudhe t caktuarkohore pr vlersim. Duhet t hartohet nj doracak me

udhzime gjithprshirse pr prgatitjen e protolios nmnyr q materialet e prgatitura t jen relevante dhe timundsojn autoritetit prkats ti arrij prundimet.

(e) Njsia e Vlersimit t Perormancs kjo njsi/seksion do t jet pjes e MASHT-it dhe do t merretme aspektet teknike t organizimit t procesit, si: prpilimi i orarit t vlersimit, monitorimi iorve t msimit, vlersimi i protolios, bashkrendimi i aktiviteteve n terren, etj. Disa prej ktyrekompetencave mund tu delegohen subjekteve t tjera publike dhe private, t cilat veprojn n emr

t njsis n fal.


34/48

34


Referencat

Kuvendi i Kosovs (2011) Ligji pr arsimin parauniversitar n Republikn e Kosovs nr. 04/L-032.

Kuvendi i Republiks s Kosovs (2008): Ligji pr arsimin n komunat e Republiks sKosovs nr. 03/L-068.

CollegeoAlbertaSchoolSuperintendents (2008) LeadingAssessment positionpaper

Fullan, M. &Hargreaves, A. (eds.) (1992) TeacherDevelopmentandEducationalChange TheFalmerPressLondon, Washington, D.C.

Guskey, Thomas R. (2002): Proessional DevelopmentandTeacherChange, TeachersandTeaching:TheoryandPractice, 8:3, 381-391

Knowles, M, S., Nolton, E. F. Swanson, R.A. (2011) The AdultLearner; ElsevierInc.

Lieberman, A. (1995) PracticesthatSupportTeacherDevelopment: TransormingConceptionsoProessional Learning in Stevens, F. (ed.) INNOVATING AND EVALUATING SCIENCE EDUCATION:NSF EVALUATION FORUMS, 1992-94; NationalScienceFoundation.

Malik, Fredmund (2001): Fhren, Leisten, Leben. Wirksamesr eine neue Zeit Management.Heyne Business.

Ministria e Arsimit, e Shkencs dhe e Teknologjis (2004): Korniza pr Standardet e praktiksproesionale pr msimdhnsit e Kosovs.

Ministria e Arsimit, e Shkencs dhe e Teknologjis (2010): Kriteret dhe procedurat pr vlersimine perormancs s msimdhnsve (2010).

Ministria e Arsimit, e Shkencs dhe e Teknologjis (2010): Udhzimi administrativ pr licencimine msimdhnsve.

Ministria e Arsimit, e Shkencs dhe e Teknologjis (2011): Korniza e kurrikulumit pr arsiminparafillor, fillor dhe t mesm, Prishtin.

Standardet e praktiks proesionale pr drejtor t shkollave-UA 4/2012

Turner, Julianne C. Christensen, AndreaandMeyer, Debra K. (2009) Teachers

Beliesabout Student LearningandMotivation in L.J. Saha, A.G. Dworkin (eds.),InternationalHandbookofResearchonTeachersandTeaching, 361371. SpringerScience + BusinessMedia LLC 2009

C.F. Webberand J.L. Lupart (eds.), (2011) Leading Student Assessment, Studies inEducationalLeadership Vol. 15, SpringerScience + Business Media B.V

JimBrandonand M. Quarin-Wright; Leading Student Assessment(Chapter 4)

Susan M. Brookhart; TeacherFeedback in FormativeClassroomAssessment (Chapt. 10)

SherryBennettand Dale Armstrong; Putting the FocusonLearning:

ShitingClassroomAssessmentPractices (Chapter 13)


35/48

35


Aneksi A MEST AI 5/2010

Republika e KosovsRepublika Kosova - RepublicoKosovo

Qeveria Vlada GovernmentMinistria e Arsimit, e Shkencs dhe e Teknologjis - Ministarstva Obrazovanja Nauke i

Tehnologije -Ministry of Education Science & Technology

Kabineti i Ministrit /Kabinet Ministra /Cabineto the Minister

UDHZIM ADMINISTRATIVLICENCIMI I MSIMDHNSVE

NUMR: 5/2010DAT: 27.04.2010

N mbshtetje t nenit 93 (4) t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, neneve 12.5, 32.1, dhe 32.2

t Ligjit pr arsimin fillor dhe t mesm n Kosov, si dhe paragrafit 7 t nenit 25 t Rregullores sPuns t Qeveris s Kosovs nr. 1/2007, Ministria e Arsimit, e Shkencs dhe Teknologjis nxjerrkt Udhzim administrativ:

Neni 1Qllimi

1. Prmes ktij Udhzimi administrativ (m tutje n tekst UA), Ministria e Arsimit, e Shkencsdhe e Teknologjis (m tutje n tekst MASHT) krijon nj sistem koherent t licencimit dhe tavancimit n karrier t msimdhnsve mbi bazn e kualifikimit, prvojs, zhvillimit proesionaldhe perormancs si dhe krijon strukturn e pagesave prkitazi me kt sistem.

Neni 2Definicionet

1.Personeli jomsimdhns jan menaxhert dhe administratort (drejtort, zvendsdrejtort,individt prgjegjs pr ndrrime, sekretart), dhe bashkpuntort proesional (psikologt,puntort social, bibliotekart).

2.Diploma certifikat apo dshmi q vrteton diplomimin/kualifikimin nga shkolla normale,shkolla e lart pedagogjike apo akulteti prkats n institucionet e arsimit t lart n Kosov,apo edhe institucionet jasht vendit e q kan kaluar npr procesin e njohjes s diplomave ttyre sipas dispozitave n uqi n Kosov.

3. Fakultetet arsimore jan akultete q orojn programe t profilit arsimor ku prshihetkomponenta akademike, pedagogjike/arsimore dhe praktika e msimdhnies


36/48

36


4. Fakultetet joarsimore jan akultetet q nuk orojn programe t profilit arsimor prprgatitjen e msimdhnsve (akultetet teknike, akulteti i mjeksis, akulteti ekonomik etj).

5. Licenca leja e puns e lshuar n baz t standardeve dhe normave t miratuara paraprakishtpr puntort e arsimit pr t punuar n institucionet e arsimit parauniversitar.

6. Licencimi procesi i lshimit t lejeve pr ushtrimin e puns s msimdhnsit dhe detyravetjera n shkoll.

7. Msimdhns i pakualifikuar personi q ushtron proesionin e msimdhnsit, i cili nuk kaprunduar shkollimin e nevojshm universitar sipas Shtojcs I t ktij UA.

8. Programet themelore t trajnimit programe t zhvillimit proesional t akredituara ngainstitucioni i autorizuar q okusohen n shtjet lidhur me msimdhnien dhe msimnxnienmoderne. Kto programe mund t prshijn edhe programet e krkuara nga MASHT prt siguruar zbatimin e reormave t caktuara n msimdhnie dhe/ose shkoll n prgjithsizakonisht lidhur me ndryshimin e msimdhnies dhe msimnxnies n shkoll duke prshir

msimdhnien e lndve t caktuara.9.Programet plotsuese t trajnimit programe tzhvillimit proesional t akredituara ngainstitucioni kompetent q nuk ndrlidhen drejtprdrejt me metodologjit e msimdhnies porjan n interes t ambientit t shkolls dhe shkollimit n prgjithsi.

10.Vlersimi Gjykimi i cilsis dhe i vlers s msimdhnies, i bazuar n standardet eprcaktuara apo procesi i gjykimit t meritave dhe t arriturave t msimdhnsit mbi bazn estandardeve, kritereve dhe procedurave n uqi.

11.Msimdhns pa arsimim pedagogjik/arsimor (gjat studimeve) personi q ka diplomnga akultetet joarsimore, si jan akultetet teknike, akulteti i mjeksis, akulteti i ekonomis,

akulteti juridik, etj, q nuk ka vijuar atsim pedagogjik/arsimor.

12. Msimdhns-personi q ushtron procesin e edukimit dhe t arsimimit n institucionet earsimit parauniversitar (edukatort e arsimit parashkollor 3-6 vje, motrat edukatore q punojnme mijt e moshs 0-3 vje, msimdhnsit e shkolls fillore, msimdhnsit e shkolls smesme t ult, msimdhnsit e shkolls s mesme t lart dhe instruktort q mund t kenedhe kualifikim jouniversitar, por, q n shkollat proesionale jan prgjegjs pr drejtimin epjess praktike t puns s nxnsve).

13.Msimdhns fillestar msimdhnsit q kan kualifikimet prkatse pr vendin e punsdhe punsohen pr her t par. Msimdhnsi q kthehet n msimdhnie pas nj pauze m

t vogl se pes vite nuk konsiderohet fillestar dhe kalojn menjher n licencn e rregullt tmsimdhnsit t karriers.

14. Performanc-Trsia e puns dhe rezultateve t puns s msimdhnsve, administratorvearsimor dhe t bashkpuntorve proesional.

15.Niveli 0 i ISCED- Edukimi parashkollor (mosha 0 deri n 6 vje)

16.Niveli 1 i ISCED - Shkollimi fillor(aza e par e arsimit fillor) pr pes vite (zakonisht nga

mosha 6);

17.Niveli 2 i ISCED - Shkollimi i mesm i ult (aza e dyt e arsimit themelor) pr katr vite

(zakonisht nga mosha 12);18.Niveli 3 i ISCED Shkollimi i mesm i lart pr 3 vite (zakonisht nga mosha 15), dukeprshir gjimnazin, shkollat proesionale, shkollat e muziks, artit.


37/48

37


Neni 3Detyrat dhe prgjegjsit e MASHT-it n fushn e licencimit

1. MASHT-i ka detyr dhe prgjegjsi:

1.1.T prcaktoj kriteret dhe standardet e prgatitjes dhe kualifikimit proesional q nj person

duhet ti plotsoj pr t marr licencn pr msimdhns.

1.2. T krijoj nj sistem licencimi, i cili do t inkurajoj msimdhnsit e pakualifikuar tkualifikohen dhe msimdhnsit e kualifikuar dhe t licencuar t rrisin kompetencat dhekualifikimet, duke i shprblyer dhe nxitur ata t msojn gjat gjith jets n proesionin eedukimit dhe t arsimit.

1.3.T themeloj Kshillin Shtetror pr licencimin e msimdhnsve q do t zhvilloj dhemonitoroj politikat dhe praktikat e licencimit si dhe miratoj programet e zhvillimit proesional.

1.4.T krijoj sistemin e pagess t bazuar n nivelin e shkollimit, n rezultatet e treguara n

pun, n prparimin n karrier dhe n prvojn e puns.1.5. T prkrah materialisht dhe financiarisht asociacionet dhe institucionet q merrenmetrajnimin e msimdhnsve.

1.6. T angazhohet pr avancimin dhe prmirsimin e prhershm t gjendjes sociale dhefinanciare t puntorve t arsimit n Kosov, prmes orimit t sistemit t stimulimit dhe tuqizimit pozitiv e sistematik t tyre.

1.7.T bj analiza t hollsishme t unksionalitetit t sistemit t licencimit do katr vite si dhet prgatis ndryshimet e nevojshme pr avancimin dhe unksionalizimin e mtejm t sistemit.

1.8.T zhvilloj databazn e licencimit q do t prcjell msimdhnsit individual dhe progresine tyre n sistemin e licencimit.

1.9. T siguroj q institucionet e arsimit t lart q orojn programe pr shkollimin emsimdhnsve n Kosov, respektojn Standardet pr Programet q shkollojn msimdhnsn Kosov dhe plotsojn krkesat e specifikuara n Shtojcn I t ktij UA ose dispozitat e tjeran uqi.

Neni 4Sistemi i licencimit t msimdhnsve

1. Asnj msimdhns nuk mund t mbaj msim n shkollat publike dhe private t Kosovs palicenc q sht lshuar prmes ktij UA.

Neni 5Kategorit e msimdhnsve q do t licencohen

1. Prmes ktij UA do t licencohen msimdhnsit q punojn n nivelin 0,1,2 dhe 3 t ISCED-it.

Neni 6Llojet e licencs sipas kategorive t personave t licencuar

1.N kt UA parashihen licencat n vijim:

1.1.Licenca e prkohshme.1.2.Licenc e rregullt.


38/48

38


Neni 7Licenca e prkohshme

1. Licenca e prkohshme lshohet pr kategorit e msimdhnsve n vijim:

1.1.Msimdhnsit fillestar;

1.2.Msimdhnsit t pakualifikuar.

Neni 8Kriteret pr avancim nga licenca e prkohshme n licenc t rregullt

1.Msimdhnsit me licenc t prkohshme sipas nenit 7.1 duhet t plotsojn 30 or trajnimnga programet themelore dhe duhet t ken nj vlersim pozitiv nga shkolla.

2.Msimdhnsit me licenc t prkohshme sipas nenit 7.2 duhet t plotsojn krkesat pr tu brmsimdhns i kualifikuar sipas Shtojcs I t ktij UA dhe t ken nj vlersim pozitiv nga shkolla.

Neni 9Kohzgjatja e licencs s prkohshme

1.Licenca e prkohshme do t lshohet pr nj periudh 1- vjeare.

2. Nse msimdhnsit me licenc t prkohshme nuk i plotsojn kr

giz2013 alb seminari 2

Documents