giordano bruno - de triplici minimo et mensura
TRANSCRIPT
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
1/270
JORDANI BRUNI
NOLANI
DE
TRIPLICI
MINIMO
ET
MENSURA
AD
TRIUM...
Giordano
Bruno
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
2/270
Ex
Bibliollicca
majori
Coll.
Rom.
Socict.
Jcsu
7
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
3/270
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
4/270
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
5/270
Jordani
^runi
Nolani
DE
TRIPLICr
MI-
NIMO
ET
MENSVRA
AD
TRIVM
SPECVLATI-
uarum
fcientiarum
&:
multarum
acti-
uarum
arcium
principia,
LIBRI
v:
illHfiriJi.
5?
reHerendjjLprmcipem
H^URicv m
/
V
L
I
V
M
,
BrmfHicenJiHm
^
LundibHrgenJlHrrL^
Ducemy
HalbcrJlatenJiH?^
EptfcopH^ru,
Capita
cuiiisq;
libri,proxime
pofl:
^racfarioncm
fiint
cx-*
pofita
:
Schcmatum
itcm
(Scdchnitionum
praccipua-
rum
1nDX
alphabcticus
infincaciciitus.
^.^
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
6/270
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
7/270
ILLVSTRISS.
ET
REVERENDISS.
PRINCIPI
HENRICO
IVLIO,
BRVNSVICENSI
VM
ET
LVN-BVIU
genjium Dttci,
Halberfiatenjtum
Epifiofo
yfOi'
tronofitmmaobfiruantiacolend^y
lOANNES
WecHELVS
S.
Ngratitvdinis
crimen
quam
foedum
fit,agnouit
etiam
ethnica
vctuftas ,
illuftriflime
ac
rcue-
rendiflimc
Princeps.
Quamobrem
&
loRDANVS BRVNvs,cumfeaR.-
C.tua
liberalitcr
&
honorificehabitum
confidcraret
,
non
committendum
fibi
putauitquin
aliq
uod
fu^e
erga
R.
C.T.
gratitudinis
documentum
propalam
in
omniumliominum
oculisproponerct.
Inter
cetera
igitur
indullria
fus
monu-
menta,quorum
aliaiam
alfeda
erant,a-
lia
tantum
animo conccpta,
hos
De
tri-
plici
Minimo
&
Menfura
libros
illuftri
celfitudine
tua
maximedignosforeiu-
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
8/270
^
tPISTOLADEDICATORIA.
'
dicauit.
Opus
aggrcflus,
vtquam
accu-
ratiflime
abfoluerec,
nonfcliematafo-
lum
ipfe
fua
raanufculpfit
,ied
etiam
o-
perarumfe
in
eodem
corre6torem
prae-
buit.
Tandem
cum
vldmum
dumtaxat
rupcreiretoperisfplium,ca{urepcntino
a
nobis
auulfus
extremam
ei
,
vt
ceteris,
rnanum
imponere
non
potuit.
Per
lite-
ras
igitur rogaiiit vt
quod
fibi per fortu-
nam
non
liceret,
nos
pro
fe
fuo
nomine
pr^ftaremus.
Quod
officium
ne
abfen-
ti
denecrare
voluiire
videremur
,
librum
abillo
R.
C.T.defl;inatum,operaq;
no-
llra
excultum,dicamus,ofFcrimus,com-
inendamus
;
liumiliter
precantcs
vt
6c
audoris
gratitudinem
,
&
nollra
ftudia
benigne
clementerq;
accipias
,
litcrasqi
ac
literaru
propagatores
quo
cocpifti
fa-
uore
jpfea ui pergas.
Quod
vt
diu
felici-
tert];
pollis., a
Deo opt.
max.
bonorum
omnium
fonte
,'
precamur
ex animo.
''Francofurdi
Idib.
Febr. mdxci.
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
9/270
LIBRORVM
_
C
A
P
1.
DE
MINIMI
EXSI-
ST
EN
T
I A
Cap.
Pac.
h
Prxludiacirca
intrntionc,
cfficientcscaufas,
mcdia&
moduni
proccdcndi
i
2,
Minimum
cllc
tum
nu-
mcrorum,tum
magnitu-
dinum^tum
omnium
vtli-
bct
clcmcntatoru
fubftan-
tiam
g
B,
Mortcm
iirituv
ad corporis
iubltantiam
non
pcrtincrcj
multoq;
min^adanima
n
4,
Qmniaquodammodocir-
cuirc,6ccirculum
imitari
13
5,
Rcpctitur
conditio
huius
contcmplationis
ad
prn-
xim
^
6,
Adcosqui
continuum
irT
infinitum
diuilibilc
acci-
piunt
^
7,
Pcrrtringituridi^iin
prbpo-
litum
pluribus
argumcn-
Dubium
quo
Pcripatetici
contralcipiosdubitant^in-
lolutumtamcabcisdc
31
9\
I^iscrimcn
minimiadfcn-
fum
a
minimo
iimplicitcr
ISTORVM
I
T
A.
fcu
naturac
37
icDillinguitnrminimumin
gcncre
a
minimoablblutc
39
11,
Inomni
gcncrc
graduato
minimfi
clfc
opotrcrc
42
12,
Minimi
in
plano propria
liiura
Circulus
;
in
Iblido-
Sphicra
44
13,
Minimum
& Tcrminus,
nonfunt
incodcm
^cncrc
quanta
^
J4,
Minimum
in
mngnis
6c
maximis
e(ic
pcrlpicuu
49
II.
CONTEMPLATIO
K E
S
E X
M
I
N
I
M
O.
1,
E>:
lucc vni'
vcritatis,mi t>
' tiplicis
vcritatislumcn
cx^
lurgitfficutabvnoabfurdo
conicquunturplurima
54
2,
Circuium
vcrum,non
eiFc
fcnlibilcm
?,
Scn(itiu^cxtrneq:
potcn-
tio.-
cit
pnmo
circulum
ap>
prclicndcrc
57
4,
Vcruni
circulum
finitum.
noncllcin
natura
pollibi-
bilcm
4^1
^S
Duas
figuras
lincasvc
in
a
3
\
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
10/270
latcria
omnino
acqualcs
oftcndcre,
autbiscandcm
rcpctcrc,impoflIbilccft
66
6y
Excurfiophyficaad
animae
i^Aturam
contcniplandam
71
y,
rlitoctrculum
dkit
poly-
goniam
,
totum
anaulum.
copoiitum
cx rccbo&cur-
uo
11
S Polygoniam
non
crcfccre
minlmo,ncq?
bum gcplanum
tangat
in
puncto^nonintclligit
vul'
gus
86
92^
Cur
ftantc
c-otadu
in
pun^
to,
circulus
maior
citiu^
mouctur
fiipcrcodcmpla-
noquammmor
8S
ty^
Qbliqua
cadaisiil
planu7
non tangit
in
punfto
89
^4,
Quomodo
cx tailu
in
pu-~
ctoconlianctur rcda
cir-
cuio
acqualis,
&
intioitoru
pun^orii
iucceiliua
tranli-
tiointemporcfinito
91
ZS,
Ex
virtute
confiictudinis
crcdcndi
falfis
,
fcnfiis
ct-
iamipfepcrtuvbatur
94
INDEX
CAPITVM.
I
IL
IK
VENTIO
MI^
N
1
M
I.
i,
Doftrinam
vcramcxpau-
cisficclariflimis
omniaco-'
cludcrc
97
z^ExminimocreCritgcinmi
nimum extcnuatur
omnis
magnitudo
98
AngulumetiaEuclidiplus-'
quam
in
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
11/270
1
N D
E
X
C
Iji
Quo
ordinc
&
quibus
par-
tium
nominibus
circulus
diuidatuF
128
XIII.
DE
PRINCIPIIS
MENSVRAE
AC
FX-
.guxat.
ti
Progrcflio
a
monadc
ad
pau
ca,indc
ad
plurmia,
vsq^
ad
innumcragcimmeium
130
t
Dcimplicationcomniu,gc
cxplicationc
inomnia
tria
figurarum
Fabricaatrii
Apoirinis
137
4>l;abncaatriiPalladis
130
5i
Fabricaatrii
Vcncris
142
9
Omncm
tiguram
cxplici
tam
vcl
impiiatam
in
his-
cc r
cpcrtam
J>
ncHrmloncs
144
1>
Axiomat^
artis
pcrfe
,
&
tcrminorum
cum
Cgnifi-
cationc
manifcfta
148
Thcorcmataaxiomate
vel
tcrmini
dcfinitionc
mani-
fcftanda
tOf
Thcorcmatu
oftenfio
153
y>
DE
MENSVR
A,
brcmiiimam
candemq;7e^
^ta
mexpcnaf
i
^qtialttatis
:
Datae
rc^f.-p
adato
pundo
vcl
^iucuq^
acqualc
accipio
16
r
*
^^teranttA
modt
;
A
aiori
quod
iupcrcJl
ab-
A P I
T
V M.
fcindo
4,
BiJHniior,
Aciesi
Longi*
tudincm
fine
latitudincvi-
fucomprchendo
163
5,
Sch/fma,
Libratio
:
Longu
bifeco
,
dc
medium
in
ca
punftuminucnio
165
6,
Diftributor:
Datamlinei
certa
rationc
multifi.-cQ
7,
DetraBor
:
partcm
impc-
ratamaufcro
169
-Appojitioy
A
datopundo
fupcr
datam
rcftam
paral-
leiam
duco
,
vel
vt libet
pa-
raucias
appiico
pcr
circu
lum
9>
ettex
afiendenr,
Pcrpea-
dicuLircm
fupcr
dato
pun*
fto
damus
17J
SECT
10
IL
DE
AN.
GVko.
U
ADguIidiftinaio
175
2,
IJoJceles:
Angulum
gc trifl^
gulum
ifofcclem
facio
177
3>
i^>g^/gr:Angulumrcaum
in
quocumq;
?^grfg/y(?r;
Super
datQ
in^
tra
Imex
cxtrcmiratcs
pu-
^oanguiurcdtumdo
17%
6^
jlcita^or:
Angulum
xdkA
in
contadtu
circali
cxcita-
bo^Sdiaca
coatingcnte
18^9
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
12/270
I
N
B
E
X
C
{^tmcKi .
Aiiiiiiiii
niiniiiiii
'
^
'
n
A
P
I
T
V
M.-
icnpLum
'
v5
8>c ni iviniiini (u *lm ^n i^^n
.V
IllalAlilllllll
1.VJ
y>
j
*v
/t^fj
V-'*
i li
V/
v/ii
wi
11
1
Li
i*t
Sf z7f/^/y
A n
vTii
1
1mi
T
n (Tii
Ir>
?
m 1
1
1
1
n \i
rln.. tV in innnitiT
li '^l.liL.ltii
V.IV/)
w
iii
llllllllLL(
aequalcmdo
iSi
iiipLi caciciii
rcLLa
linca
>
a-
9,
J)^ifrw#^?r(>r:Ans:ulum
bi-
3-
^
rio
196-
10, SejTien ; Rnfis tnanp^nli fr-
0
gmcntavt
candc
habcarkt
1-
'
-s
u,
r /Arc/r. /vni^uium
nonpiii-
vilcrinilfm \'irlrr>
l9,z
AlVvuLyll^lil
1
ivlV.
\J ^
^
J
mtionrniinm rciiciui
tria-i^
guli
latcrn,cfhcio
197
ii
jit>erti
0:
An^^iiYi
oiiantita-
tr \w 1
1 1
d irn
1 8
6
iIt
Generatio
:
Triangulum
orthoiionum
in
fimilia
bi
&
intcr
(t
multipHco
19S
iZyNatiuitfis:
Triagulo cuicii-
quc
linca
acc6modo,ipsuqi-
nvrnS/^rtiom iifn*
irrr^
w>5t*
/lwL/WlliWllclill^i
ivVW
l^yOf
iSy
Motus :
Trinnirulu
arcaa:-
12* Clotnblpxti^*
Anornlnni
du-
A
^
V>
V
9
9^
^
h^- mt'
J
4 X i
i
^
Ci
A L
i
X 1
* Vi. L
L
pIicc,(implifico,
Carcer:
Mmimum
trinn-
ciuali variantc dcformot ofc
^
ccrta
rationc
mniuo
au-
miluarcaScancrulodo
190
3,
LAtitta-y Triangulum
Imi-
CCl
111 lit 1
11
1 1
1
LU
1li
LLl
V/
ly.^
gcoq;
199
14,
PrAci/io
:
A punifloin
vno'
laterc
trianguU
da
o
,linca:*
trianoulum
bifccr
:m
du-
4,
j4uctiOj
Trianmili
confor-
mitcraugcdi viaapcno
192
5,
D/m?/(?7Triangulum
cu-
iuscumqj
gcncris
vcl
fupcr
terrae
diarnctro dcfigno
193
6y
Applicatio
j
Ex
tribus datis
]no3
quarum quglibct
dujc
funt
maioresvnacompofi-
'
tse
7,
Terw/wf^fiTriangulum
a:-
'
quilatcrum
circulo
iniciT-
bo,&:
circumfcribo
194
%,
Societasy
Triangulo
infcri-
pto
parallcium aptocircQ-
F I
co
199
15,
Status
: Triangulum
qu^-
>
*
libct
adorthogoniu
rcdu-
co
201
i6,Clnuis
trasmutationu
201
17,
Expan(br
18,
Vcxillum Solis
203
204^
19,
Audor, Duplator,
Vnitor,
cxvulgatis
Euclideis
205
20,
Scala
'
2Q^
21,
Fundnmcntum
207
22,
Dc
occulta
fcriptura
,mi
nimo 6c
mcnfura
cxplica*':
bili
N I S.
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
13/270
lORDANI
BRV.
NI
NOLANI,
DE
MI-
'
NIMI
EXISTENTIA
L
I
B E
R.
C A
P
V T
I.
>
,
Prarliidia
circa
intencionem,
cfficicntcs
caufas,
media,
&
modum
proccdendL
Tmens
naturA
fubietiis
injita
rebtis
Momenti^
graduandajiiis
dfpromity
CJT
aptis
Ordinibns
confians^
numeris
dijcrimi^
natalte:
SiCrationis
optisjic
viuida
vis
aciei
HHmani
fenfm^parteSy
qmbm
applicet
illis,
nJAtenfurasqHibnsexpendatprAconcipit
ip/ts
fn
foribHSyqtiartim
palans
a
fimbus
ingens
Turba
fophiftarnm
cdcos
nthilomintis
orba
Longitis
abdtixit^quam
per
compendta
poJfiwtL,^
^tit
lentbtu
notis
meliora
capejfere
dttia^
Se^
vltro
lucis
peramatnos
vertere
adorttss
Fhde
Ji^bitqfitdquidnatura
colortbtisat^^
P^octbtis
ajfabre
depingit
^
intonat
alma.
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
14/270
OtuqPiiflamm^mortaUm
corde
perenncs
SHCcendis^^eilmqHemcum
confnrgerc
tant0
LHmineiHjjifittantoqHecalefcereabigne\
Qnanto
ego
fiderenm
pHlfls
hinc
inde
tenetris^
Etfegmedomtto
tardantis
fonderemolis^
^eruadamtmmenfHm
fnblatis
jenfibtu
orbem.
%a%HmencHnBavidensffacienslHX
cnnEla
videre^
\
SHftollensanimos^raptensfHperdtherafenfHs:
Qni
mihi
lethargnm
excHttens
vigtlcm
ejfe
dedifli^
QHemvtfHsgenerat^qHivifuadjHrgis.^ilU
SerHattisnobis
viuis^viHentia
fernas
Omniaypermollidttriffimaconficisi^H
j
Oftendts
qtitdqHidT
dlnsfUnddt,
^thera,
Abyffns
Comprendnnt.
FulgHs
te
cacHm
dixertt
ergo
LHce^ocHliscjtie
carensftne
menteq^
dtxertt
amens.
Non
loctis
vUhs
erit,non
fors
,
non
tempHS^^
atas
3
o
DtmotHmaftationemea^cjiHit
mearguatJcjHi
Snggefti
hifce
ocnlis
non
vlla
margtne
totnm
ConcltifHm.^verosfplendenttafidera
mnndos^
NoHi
Tellnrisfaciem
nihtlominiu
effe
'
Ftilgentem^vereftn^Hm,
^
venerabilefidm.
O
cjHoties
tna
(
dtue
)mtht
fnppofta
cadenti
Tlumafuity
cjuoties
CHrarnm
pondereprejfum.
Ne
me
prdctpttem
dederim
tua
{maxtme)
virtM
Contintiit.
cdtjpecie
(iellantis
amiUm
Nempe
aderas,tetripellens
infanafuroris
49
NubtlaJtfcHtiens
phantajmata
turbtda
panfis
^lamm
pennis^cjUA
mille
coloribtu
orbem
TrancjHillant.
Fnde
Tellus
ornata
virenti
Occurrit
dorfo
ad
folem
radtantibus
vndi^,
^
IUiHS
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
15/270
De
MiNiM.
ExisT.
LrB^
3
lUitis
atcjue
tui
obielians
illi
ora tibicjHCy
Se
qmbm
uduerttttotam.partes^ue
peromncs.
Quare ego
fHrttmm
ttmtdecjue
-profejftu
amores
Inneniar^
cjhos
concelebrat
T
ditiS',
Mare^
CAlumy
Et
naturaparenseffertfHperomma?
jQmntH
Vre
fatigatum
petim
\mea vita
)
precabor^
Amplius
vrejHa neu
in
meparce
pharetr^y
^
num
me
faciant
tua mtlleque
vnlnera
vhIhhs.
^JSlempeitame
in Inmen
cernam
connertier
vnum^
Vnti6
eroq^^ octiltu
totnm,
circnm
omnia
cernens,
Simpltce^,
obtutH
prdifens^lapfumJ^tquefHtHrHm.
Afpiciamj^fimHlfupera^infera^^
omnta
ctrcum.
jQund
fupercft.
V
num
nuncte
obfecro
peHoris
imo
Efftifis
precibiu
de
centro
:
Aduerttto
mentem^
^y4fpice
quodTellHs
inter
meltora
recurua
Jidole
teneVy magnis
cjuod
calt
comparat
afhris^
A.
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
16/270
IdRD.
Brvi^i
Nol*
SHff^icityAffini^
f
^^i
connubia
pmfens
ConceUbratyfrcris
DhcU
altt
adfians
hymen^is.
.
QHem
(rogo
)
ne
Mufis
auerfiim
fHbtrahenofiria,
fnterea
dtHA
dum
pafcit
Inmina
Njimph(t
A^fe^H^vtncli5(^tHt6(bUndijfime)perfiat.
fndHpedttHSy
5*
alteheroos
conctpitaEttis^
Complet^illHfirisprHdentermHntafceptri'y
Parta
meo
ingenio
minime
negleHa
reltncjHat
,
JSIectamqna
tn
abfirHfi
contemnat
donaMinernit
At
velHttfindio
interdnm
lemorcferarHm^
(
Terga
premens
jpHmantis
ecjni)
tella
ama
Infiratf
Hafiam^
illarHmgefiit
macnlare
crHors\
^/Eripedem
adnnttim
fitmnlt^
'^^^^^
peritnm^
Votornm
domini
celercsg^
intendere
curfns
j
SeH
volet
adcircHm.feHfortis
lanceaforti
OccHrrat^validis^iHHetcontendcre
nernii^
CAtera
degenerehocy
[adeo
cjH
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
17/270
D
H
M I
N
I
M. E X
I
S T.
L
I
B.
fN
Bdomuen
orbem,at^
manent
per
fecU
celebres
;
SuntqtMrHm
wgentivtcumulohacdttateadolente
Injignisgraditnr^quantum
fatis
ejfe
putatur
QuamUbet
annofo
paria
^maiora
tenenti
Sceptra\tamentantam
deberi
atcjue
ejje
putarim^
Huicmentem\
vt
celfi
vtrtuti
adfcribere
metanu^
Atcf^
modum
quemqua
non
dignum
iudicet.
Immo
lio
IUt
vt
in
immenfum
fe
fe
ejferat^
tnjinuet^^
(In
formam
magisatq^
magis
furgendo
Deorum^
Et
cjuos
ferre
queat
fors
hacfatali^
honores
)
2^
v/lamjatisej/eputettumdent^
vitanu.
Ergo
non
mediocre
mihi
comperta
labore^
QuA
in
folis
difco
inueniet
defcripta,nec
excors
Technafophifiarumy nec^
Zeluspresbiterorum^
Arguat^
magnonon
vllus
principe
digna
Cenjeatejfeminusyji
funtperife^a.reporto.
Tum
demum
dtgna
vt
obeant
quando
ampla
ele^
j ^
^
Fatali
commixta
dte
dtjcordia
tnvnam (menta
Conitciet
majfam. Sedtu
(DvxIhclite)
lucem
Ingenij
fubltmis
eam.qua
te
\Deus
alte
^onauityjuccendetibvy
tua^ingrediare
TempLiyOculis
credendotuis:cjuia
^uantulacun^
Comprendi
valeant
emultis
qu ttbtpandoy
trdato
poterunt
Genio
digniffima
credi.
{rumt
Nee
Jctoltis
quiscjuam
e
cataclyjmo Grammatico^
(Per
cfuos
fubuerfum
eji
Sophtagenttsomne)putetur
Dignus
cjui
accedat,
titulo
quocumcj^
fuperbus^
i
J
d
Vtteveldoceat^velde
iJHs
iudicet
expers
Luminis,
Acjlultus
quddam
mtnm
ejfelatinc
Infultetdt^a,
vt
^
rebus
deroget
alte
j
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
18/270
6
.
lo
RD.
Brvi^i
Noi.
Vefcriptis.
Sedverba
putet.vocesci^
Deorunu
tAptata
hi6
ntimeris.cjHadrantta
fenfihm
htfce^
jQHamlibetinuitH6,fiquidem
fua
ponderadiHi^
Sen
fa
dabunt
noftris
vbi
liuor
fufpedttatui
Cejferit)
tnctptetc^
noUiZ
comprendier
artcs
Quidclaudant^^quid
promantTunc
vimeritorH
jX40
Multa
renafcentur.quA
iam
cecidere^
cadent^
QuAfuerant
in
honore
vocabula^^
nam
volet
vfuf
.
VJiuprinctpiHmq^
enmtis^cjuando
fapientum
Dogmataprifcorumprifcis
clarijfimaverbis
E^fundo
eruimui
tenebrarum^pro
nouitate
(Sifit
opHs)rerum,(jUocumq^
efonte
trahantur
CommodiHS^vocumauthor&s
erimuscj^
nouarum^
Grammatict
verbis
;
atnobisverba
miniflrent^
Jiobferuentvfum/juem
nosindicimus
ollis.
^IS{ecgenm
infiptens
temerata
menteproteruum^
^ yo
Confundat
jpecieSy
turbetgenus
omneyut
vbi^
Artts
in
crepidamretrahantur
^ammaticakrtu^
^^m
vos
{6
Mufi
)quacumc^
e
parte
venitu
AppofitA^excipietgratas
Sophtagenus
altumy
jQuamlibet
e^fihedis
Cumana
verba
SibylUi
Euandri^
rogtsreferantur
:
cunBa
probant
or.
eAd
nulUsfuge6
excultum verfificantes
Ofientent
fpectmen.quia
Nafo
VirgiUusc^
Submtttunt
pafiim
centonum
fragmina.
Qrnam
Viuis expreffumformis
luttamen
anheli
l(So
JfJerculis
AntAum
geminatis
virtbtu
vltro
Vrgentis.
(^afummundi^cumplaufiraparentts
Traciaret
Phaethon.
Velut
ardens
regta
cdt
Confiicienda.FretHmvtfumanti
turbtne
Olympu
^
^
.
\
Tingit.
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
19/270
D
E
M
I
N
I
M. E
X
i
S
T.
L
I
B
.
Tingit.
Candentem
vt
htimeris
vix
fuflinet
AtLui
Sicfacies
rerum
ferflngnla
reddere^
prifea,
^(^centem
htfloriam
vt
exornetfabHla.
Quondam
Vt
Minosfnerat
crtflata
caffidepulchery
Vt
fnmpflt
cljpeHmjtorfitq^
hafttle
venufle\
Sic
habet
Artiurus
iunHam
cum
virtbtu
artem.
Gottfidum
veftit
Turntis^gaudetg^
Pipintu
x
7
6
^AEned
nHmerisyfpoliisq^
Rolan^itis
Achillis.
Exit
depanno
antiquo
noua
veftis
:
^
hic
fknt,
Sjndoneminalterttisfemoralta
(/faris
aEla.
MEns
luper
omnia Deus
cft.
Mcns
infita
omnibus
Nata-
ra.
McnsomniapcruadcnsKatio,
Deus
didat fic
ordi-
nat.
Natiira
cxcquitur
acque
facic.
Ratio
contcmplaiur
&
dif-
currit.
Deus
cft^lfonas
omnium
numcrorum
fons,fimplicitai
omnis
magnicudinis
&
compofitioni*
fubAantia,&
cxccllcntii
fupcr
omnt
momcntd
JnnumcrabilcimmcnCum.Natura
cftjnu-
incrus
numcrabilis.magnitudo
mcniurabilis,momcntum
attin-
gibilc.Ratio
cft
numcrus
numcrans,magnicudo
mcnfurans^mo
rrcntum
xftimans.
Influit
Dcus
pcr
naiuram
i*n
rationem.
Ratio
atiollitur
pcr
nacuram
inDcum.
Dcus
cll
Amor.ElIicicns.CUritas,
Lux.Na*
turacft
amabilcobicaiimjpnis,
&
Ardor,
Ratio
cft
Amans,
Subiclumquoddam
quod
a
N.itura
acccndicur
&
a
Dco
illu-
minatur.
*f 4^9
Scnfus
cftoculusin
carccrctencbrarum
rcrnm
colorcs,K
fupcrficicm
vcluti
pcr
canccllos.
&
forarain.iprofpicienf.
Ra-
lio
tamquam
pcr
fcncftram
lumen
afolc
dcriuans,
&
ad
{blcm
rcpercuflum.qucmadmodum
in
corporc
lunx
fpcculatur.
In-
tcUedius
in apcrto
&
quafi
cxalta
fpccula
vndinuc
oculus
fupcc
omncmpatticulatitatem^turbam
&
confufioncm.in
vniucrfo,
&
diftin
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
20/270
lo
RD.
Brvni
Noi.
luntastotfusruhflancizmodcrjtrixoptimo
princfpio
copuU
tur.Ind^que
pcrindc
totiui
perfed^io aique
nobilitas
conlcqui-
tur,atquccorpui
ciuitatis
cum
principis
voluntate
fuatum
pro
partium
proprietate
concurrcns,ctiim
fi nihil
altius
&
exterius
intendat>in
eiufciem
inteiligitur
eilc
gratia, de
cuius
gaudec
a-
more
atque
fauocc
princeps.
^98
A
J
ccrcum ftslicitacis
genui
non
debcmus
faperc
plufqui
oportct;
ad
fcrlicitatem
vero
fimplicitei(cum
fcirc
(ic
dc
gcnerc
honorum.nonplusadiuidebet
cflc
prxfcriptus
modus^quam
i
'iiaruraatquc
Dco
prxfcriptus
eftci
(quam
uullam
fruftra
voluic
rlle)p9tcntiz.
f
122
Quiphilofophari
concupifcit,dc
emnibus
principi6v u
hicans
nonprius
dealtcra
contradi^iionis
partc
definiai.quam
thercantcs
audicrit&
rationibus
bcnc
pcrfpcdkis
aiquc
collaiis,
non
cx
audftu,fania,muItitudine,Ionga uitatc,titulis,&ornatu:
fcd
dc
conftantis
(ibi
atquc
rcbus
doiSrina:
vigorcfcd
de
ratio-
Dis
luminc
veritatc
intpicuaiudicct
&
dcfiniat.
5
118
Non
plus
fapientix,&
honitati,quam
ignor*ntix>&inl-
quitaii
voccsatquc
vcrba
fubminiftrani.
Horum
fimplicitatc
vericas^&dobnna;quorum
ornatu
incrtia
gaudct
&
aftutia,
&
quorum
varictatc
cum
quadam
mcrccnaria
follicitudinc
vani-
cas
infolcfcit,
T
^ti
Exfibilctur
in
foro
(ine
cloquio
&
perfuafionc
Rhctor,
Ita&qui
omilTavcrboriJ
proprictatc,emafcuIattorationc
in
no
{krxdiux
matronxzdibus
perfonaucrit,
cxulct:
ncctantu
lam-
quam
ignoraiiSjfed
vt
omninoad intelligcndum
inhabilis
eii-
ciatur
t
(j
quifpiam ab
hoc
philofophix
non
populati
gcucre
vcrborumcum
proprietatc
fimplicitatcm
tcntaucrii
cxcluderc;
magis
parricidijatquc
facrilegii reus
efto.quam
fi
dcoram
fa-
crofandtas
imagincs
prophanaucrit
:
vtpote
Saturnum.Martcmi
Ncprunum.Occanum,
HcrcuIcm,byflo,purpura,
annulis,
inau-
ribus,
&
cincinnorum
fimbriis
inhoncflarii,
qui
pro
vera
maie-
ftatc
nudi^cum
fimpliciflimo^ad
deicati6
dii(ercntiaixi)celo
pingi
volucruuc.
C
A
P
V T
1 1.
Minimum
cfle
tum
numeronim
,
tum
magnituw
dinum,
tum
omnium
vtlibct
clemen-
tatorum
fubftantiam.
A
TmihifiiffciatreruproponderelHcem
[turii
Adpeterc^^temflum
jiUdo
e:fcadamante
fu^
Eri^
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
21/270
D
E
M
I
N
I
M.
E
X
I
S T.
L
I
B.
9
Srigere
in
feclum
vf^
adeo
meliora,
profejfo.
Et
cfHAcmcifDeui
iuffit
confurgere
vena
(ru
e$l\
Nunccaneretnctftam,
MiN imvm
fubflantiarc^
j4t(^ididemtandem
opperies
fuper
omma
magnii.
HtncmonasM^c
atomm^
totU6(^
htnc
vndt^J/^jia.
Spirittis^
in
nulla
conffiens
mole^
ft^ts^
Omnia
confittuensfigni^^ejfentta
tota^
Si
res
tnfficias^
hoc
tandem
efi,
materies^.
{ipjltm
^
^
Quandocjuidem
mtmmum
/tcmtegrat
omfita
,
vt
NiJubf^ernatur;reltcfuorum
non
jiet
htlum.
Ejto
nullamonas^numerortim
non
erit
vllus:
Namc^
ea
conftttuit
fpecies^flatuensgenus
omne
Quoctrcain cunUisprimumeflfundamen^vtvnde
Et
Detis^
naturaparens^ars^
expltcat
alte
Quod
fttpcr
omnegentu
perfiat^cjuod
tngenere^*
rgo clutt cofiastncuElts^^
fuperhdtc
cjui
\mnteft^
Claudttftnitum^
infinitum
permeatamplum^
Effciens^
neClens^tntegrans,
atcf^propagans
^
Quidciuidcompoflum^
[implex
cjuodcum^^^
cre^
Immenfo
a
feclo
pidens\
quia
maxima
cjuacj^
[atur
Ex
minimo^
in
minimoy
adminimu
funt,
per
miyii*
Hoc
natura
parens^artiscj^
pediffequtis
ordo
(
7nuc^^
Pontt
componens^inc^
hoc
fpeculando
rejoluit:
Vt
numero
modico
verba
tnfinita
reponit
Litera
^
accentus/juorumparsdeniq^punEius
Prima
datur
\quare
hic
tota
eff
fubfiantta
in
illis.
Non
aliter
rerum
Jimplex
fubfiantta
prima
efi^
Corporibus
mintmum
corptis^cjuod^
omniatande
JO
Attinguntrefoluta.
l^^tl
dtfcordat
invno
hoc.
Sijpcctem
Jpe^es^ipjum
Juntornnia
tandem.
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
22/270
lo
I0B.D.
Brvni Nol.
Vt
monas
efi
omnu
numeriu\ nam
corpore
tot0
Emicat
^
numertis
fuccedens
creditur
illi.
Sic
nihilo
variat
rerum
fubjiantia^
ISlempe
^rorfum
immortaliSyCjuam
nulla
p
otentta
gignit^
NullaciHecorrHmpitJlAdit^tenHatcjHey
nec
anget:
VerumhacgignHntHrgenitay^
foltiHnturin
ipfam^
Ex
hac
augentHr
crefcentia^
defictuntcjHein
Hanctenuatafuasmetas
quA
ortmqtie
reHtfwvL.
Mlnimura
eft
fubflaniia
rcrura
quatenuj
vidclicct
aliud
k
quantitaiis
gcncrcfigntficatur,
corporearfi
vcro
magnitii,
vbiquenihil
crit.
^ufcr
vndiquc
monadcm,
nuf
quaracrit
numcrus
,
nihil
erit
numcrabile,
nullus
numcrator.
Hinc
optimus
maximns
fubftantiarum
fubftantia,6ccntita$
qii
cntia
funt
monadis
nomine
cclcbratur.
fi3
Naturx&artisfubicduro,
&:obic6lum.compofitir>&
re-
folutio
agendo,&:
contcmplando
cxminimo
oritur,in
minimo
confiftu,&:
adminimum
rcducitur.
f
i6
Ncquc
multa
oportct
fflc
minimorM
gcncra,atquc
figuras.qucmadmoduro
ucquc
li-
tcraril.vt
in
numerabilcs
exindc
fpccici
c6ponantur:quamui
Dcraocrito
&Lcucippovno
figur?
^cncrc
c6fiftant:nam
pro
dif-
fcrcntia
inanis
&
folidi
huius&illius
fituationis
6cordinis,for-
luarumdiuerfitas
neccflari6
dc
fpharricis
aiomis
confcquetur.
iiobis
vcrovacuumfimplicitercumatomis
noufuflicit.
ccrtam
quippc
oportctcflcmatcriamqua
conglutincntur.
fcd
fortc
flc
ifti
vacuum
pro
acre
accipiebant,
quod
non
credimus/
f
5/
Numeruscftaccidcns
raonadis,&:mona$cftcflciitiauu-
nicri-.ficcompofitioacciditatomo,
catomus
cft
cflentia
com-
j)ofiti.
Principium
iiumeri
monas
cum
numcro,
ficut
&
principium
magnitudinii
atomus
cum ipfa
magnitudinc,
re
dudtiu^vcl
principalitcr
funt
in
gencrcquantitatis,&c
accidcn-
tia
fubftanti^,
qu?
cft
monas
antcccdcns,vere
&
pcr
fc minimum
principium
magnitudinis,in
quo
non
cxquo. &
inhac omnit
innt
vnum,ficutin
vcritateatomifccundum
fpccicm
omncsa-
tnmi
fccundum
numcrum.
sA^
corpora
crgo
refpicienti
omm-
um
fubllaniia
minimum
corpus
cft
fcu
atomus,
adlincam
vcro
atqucplanumminirHumquod
cft pundlui,
CA-
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
23/270
Dt M
I
N
1
M.
E
X
I
5 T.
L
XB.
I I
C
A
P
V
T
III.
Exproxime
didis
concluditur
morrcm
aJ
cor*
poris
fubftantiam
non
pcrtinerc,mul-
toquc
minus
ad
animam.
INufjc
fiulte
minas
mortk
fatumi^
timeto.
{Non
auditafcrunt Samtj
facra
vcrba
parentu)
Itrepidaadvoces
flultorum^^
fomnta
vulgi^
Fatalem
tncutiant
terrorem^fis
quafi
vere
Compa^itim
quiddam
confifiensparttbm
hifce.
An
non
ipfa
fluens
vario
cum
tempore
raptim
Continuo
mutata
venit
de
parttbtus
vltro
Adfcitis
nouiter^primis
abeuntibu
molcs
?
Nunquidmaterics
eadem
tua
corporis
eslnunc
Parttbtu
ac
toto^
cjualis
paulo
adfuit
ante
?
^Nlum
pueritlleidemfangui^Sy
caro
^
offa
adolenti
(onfitterant?
An
non varia
atq^ aliena
vtro
funt
Omnia?
Nonne
fluunt
mebra
at^
nouata
reieElant
'
ey^bfumptam
fliectem
(
velut
vngucs
atq^
eapilli
Senfibus
infitnuant
)centrivna
continuante
Islatura
in
cordts
medto
j
totum
moderamen
^
^
Jn
^uam
tu
referas^cjuACi^
ipfe
^
vnus
^
idem es*
Perpetim
affe^uvario
quantumlibet
adfint
JnnumerA
circum
turb(SL,caftisq^fuborti?
fllamilUmtuteeffe
Jcias^medtHm^^
tenere^^
MxtrcmHmy
^
ctinElas
partesfine
parttbtts
vllis
;
CuiH^
veL
minimUyaut
nullum
efi
fubfiantia
corpui^
jQ^i^m
non
difcindet
naturai
vlla
potefias^
Fulmina
cjuam non
adtinguntiquam
cufpideflam^^
X^on
violant
atomam^ceu
nec
primordia
queis
eSl
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
24/270
11
lORD.
BkvKiNo.
Compa5lum
corpiu^
(juorHm
folum
ordoylocusc^
^artUq^
ojJictHm
femper
variantur^
^
exfia^
Immota
ommno
rerum
fubfiantia
fimplex.
Compofitumporronullum
fubfiantia
vera
eff^
o
SedcjUAcomponis^parsi^vltima
compofitorum
Quatutedtdtficascircum.
Sic ergo
vtdebis
Cprpore
te
nu^tjuam
fubieBo
deteriorem^
(
eff,
J^ttod
prtmum tn
nullum
recidit
priu^^at^
perenne
Nunctbi.nunchictntearanSyVtnunc
tua
membra^
Quit
moueas
yferie
ttbt
(judi. certa
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
25/270
I>
E
M IKIM.
Exi
S
T. LlB*
X
J
cuiHs
tAndem
centro
fefmdatin
aurasy
'.xpcfletg^
noHos
cafiu.fuccejfibtis
anceps
;
lc CXC4C
jcfi
expUcitet
Rhamnujtdis
orda.
rcrum
fubfl^ntiA
minimc ficc i(IoIubiIismortcni
nofi
X
^
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
26/270
14
lORD.
BilVNI
No
INde
nota
vt
vircs
cjudicumejHe
^
corpont
cunSla
Sphdtrtt
dant
fpecinien^cyclt
Iphdtra^ifieej^
centrt.
Nam
nthil
esf
cycUts
pr^ter
fpe^abtle
centrumy
Et
[ine
fineglobi46^
nthtlefi
ntji
centrum
vbicjue.
Quare
htcfimpltciter
centrum
eflymtmmHci^
per
Totufifundens^veru^vnu^fimper^in
omm
(
mne^
Omnv^
compofitum
in mtntmu
reuocabttur
vt
pt
:
Quanaoqutdein
mtni^num natura^
qualtbet
ampli
Senfibilis
claudit
vir&s^atqueexpUcatalte:
I
Q
TSlammintmumfiibfiansprdicelitt
robore
7nir/.
Concurfu
molem
quodcumcjueincreuit
tn
ampla.
Ntmirum
virtus
fubtellum corpus
adauaenSy
.
Confirmans.parteiscjPic
cjuodeiusneclit
m
vnum.
Sccjueipfum^^
circumfife
tfih^c
omnia
firuaty
fi
minimum^aut
nulla
confifiens
mole
profeElo.
Sirnpltcttertandem
monadu^monas
vna
reperta
cfl.
QuA
multum^
^magnu
compleStitur
omne^
in
ifia
Jntegranda
means.
Dans
enttbpu
effe^
Deusque
efi
ExtanstotH^infinitum^verum^omneJbonUyVnum.
\o
Qu^cjuein
compofito^
dtfcretOyfenfibtli^ue,
Confifiunty
^
dtfiratltm
dtmenfio
conflaty
Sunt
alid^ atque
aliud
minimorum
corpusadtis^
Qti^
numcjuamfpacio
fe compatiuntur
in
vno^
Hetc
vbi
matertes
expanfis
fiu^uat
alis
\
In
Vcro^
f^no^Ente^(L/uiterno^SimpliceyEodem
Non
fiatuuntnumeru?n^
Simplex^EnSyVnu
^
Ide:
Hinc
illi
proprium
faciunt
contraria
nomen
PrincipiUyFinisyMedium^Extremu^
Nihily
Omne.
Ctiigradtbpu
certis
fpecies
rerum
adfimtlantur.
5
o
Vnde
ide
mmenfo
cH
longti^
latH^Ht^
profundmn
;
Et
K
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
27/270
De
Minim.
Exist.
LiB.
15
E/
centrum eft
vnum
in
totOy
totu^tc^
per
omne:
Na?n
verfum
quaq^
hoc
fine
fine
esi
vndique
tantu^
Xenofhaniquetdeo
^qualisfutt
vndi^
fphdtra.
Ttnttusqueglobpi^
quamuis
non
vndique
tantus,
Eff
vnum
tamen
a mcdio
dimenjio
trtplex
Antrorfum^^
furfum^retrorftimque^
atc^deorfum^
Efdextrum^(^
Uuum.
Sigyrum
cunUtparentis
TellurisIpeEics^quofepro
Lucedturna
Expedityefipun^tis
quicunque
Occafus^ OrttUy
Et
cardo
medta
non^is^mediitque
dieiy
46
Quilibetatque
alitts
quo
[it
dtfcrimine
cunque.
Vroinde
etiam
obie^u
veniunt
contraria
in
vno
Heicvbtnonvllo
conflant
dtJiunUa
profundoy
fn cyclo
atqtieglobo
conuexa^atqua
incauaforma^
Qualesdifpe/catvixvlla
intentio
^
aEltis\
Qua/es
fubieElim
ntilla
ratione
feorfum
Ejfeautadfumipojfunt.
Nonne
infiiper
vnw^
AtqHeidempun^tis
cumexurgit
Itnea
plano
^noe
fubietio
fmul
eH
obtufns
,
acutusquc
J
o
dngulus explicitiy
non
vlla
forte
dtrempti,
Cum
certe
ambobtispunEius
fubfierniturilUy
^nque
illum
intereunt
fimulfutque
oriuntur
ab
iUot
Zoncepttisque
arcpu
minimiychordaq^
quidabflant^
?/
neque
dtfcrimen
noruntjj^c
maxtma
ille?
4
minimo
cyclo
quiddiffert
dimetrtis
eitis?
MaximaquiddiflantreEia,
arctis^
^integeripji
^ircultiSyVt
re^iZ
efl
plus
confors
ampltor
arctis
?
Ergo
infinitam
tn
molem
quod
fe
explicat,
atque
^ontra^um
minimum
jpecics
variare nequibunt.
^entrum
{aii}cy(lus^chord\
area^
dimetrw,arctu
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
28/270
1
I O
R
D.
B
R
V
N
I
N
O
Et
radius fiHllo veniunt Sfcrimine
coram^
Omntafeu
minimHmyfeu
maxima
conciptantur.
Conctfefegneinfinite^
tardptm^j^^manensefi.
Ocit4s
extremCy
Qji
celert
fine
fine
meatu^
Esl
opm
vt
maneat.
Snmma
vt
conctttu
orbii
Mottis erit
pun^o^fimul
atq^
mouebttur
vno^
Termtni46
efig^fimul
motuSy
attaUpu
vterq^,
70
Qt^od
fi
fe
in
cyclumvertat^parHerquemouetHr^
Etfiat\
nam
/Imulitrediens,
redtit^
cjuiefcens.
Simpliciter
tardu
^
quod
femperpermanet^
tde
efl\
FiidenSy^rediensfiimul^idmotumatq^
cjuietu
esi.
E^rgoejui&smotusj^fimul
funtmaxime
tn illo
t^no^cjuodminimcmotum^
cjuod
maxtmeideq^ eft^
uifineudfinem
gradtenSy
immobtle
prorftUy
tfimultn
cunUistotummanety^
fuperipfa.
Sic
monaden
pnzter
nihil
eFl:cjuta
corpora
ntl
funt
Cttrdatomu.planunthtlextrdpunBa
putandu
esi^
Ntlpr,ztermonaden
numerusynihil
omnia
tandem
'
;
Non
extantevno.
Ne^uecontemplabiturergo
(fis
S
o
Nuc
Phjficus
cjuiscjua
aut
ftudio
cuicum^Mathe*
fntendens^Sophid^
aut
captansfublimia
prtmt^
Hoc
jine
prtncipto.
Stajutdem
cjuanto
altior
ilU
fucumbitjumenmagisintendtt^ue
fupeme\
Hoc
operA
prectum
eil
vt
pltu
fe
colltgat.atcjue
^ifcutiensnumeru^in
monadenfeinuenat^^ipfam
Siceat
tn
monadem^vt
hanc
in
fe
contrahat
tdem.
{
.
. % yr
Inimum
potentiflimum
eft
omnium,
quippe,quod o-
iVlfnncmomcntum,
numcrum^magnitudincm
claudii
quc
vfriutcm,
Eius
c(l
componere,
augerc,
fonnarc,
&
tanJcm
cilrr
compolitum,
formaium,
atquc
magnum
vlquc
ad maxi>-
munij^iuodcum
codcm
coincidcrc
alibi
pbnius
cxprclTjmus.
-
*
^ii
Dcut
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
29/270
De
Minim.
Exist.
Lib.
17
tt.
Deujeftmonadum
aonat.
nempeentiumentiMs-,7.
Qu.,rt6.in
g^ro
nio.inquoad
tellu,i,vniuerfal
fuperficUm
vbiq;
eftpun-
.
ot.entis
occidcn,i..meridi,i,&
q^iuisclu,
gen^eris
aK.
L r^
'' ' ^ J^l
^ '
tcrminus
feu
petipheiia.in
quo
arat.onecnaturafubie^liudconcauum
diftinguiti
conue-
COJNCIDENTIA
^
U
c
V
1
r.
2
h
C^i7.
St6.in
angnii
termino
fuper
plano
vel
linea
^
8
HopuaaoC.fuperquareaaCD
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
30/270
10
lORD. BrVNI
NoL.
clineturuunc
exurgac
*.
ibi
ab
eodcm
Cangulus
acutus
&
obtu-
fusicxcremis
vclmcdiis racionibus &
fupcrlinca
cadente
re:ta
CO
(imuL
iutereunt
maxime
acucus
&
obcufus
angului
^ui
(imul
eadem
exurgente
nalcuntur.
Septimo
in
minimoarcu &
minima chorda
quorumo-
xnuiuo
no
poflis
di^crentia
vllam
cf^ngere
ficut
ctiam
in
idcm
vcniunc
maxtmus
arcus acquechorda-.ijuandoquidem
tancoad
re
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
31/270
t> E MlNIli.
EXIST.
LlB*
C
A
P
V
T
V.
Excurfio
quaf
epetitur
conditio
huius
cpn-
templationis
adpi^im
P
RgomenfhrarationcsatijHefigurft
^PercjHirens.variof^Heinfincs
tramite
eodem
^olUmans^
Qm
tdem
menpiransformat
^
idem
^denfptrat
formans,minimi
Jpect^letur
oportet
VatPfram
primofolidMm
capiatcjtie
elementumi
Ltc opt4s
adieUuin
JpecHlatio
concipit
omnis^
i^to
necpr(zfens
vacua
e^l
ratione
profunda:
^
^
\la?7z
patrtbns
Sophi^
hHmancn
perfeElio
mentis
^rdctpue
appettttir^CHif
praxps
qnocj^
tefiis
iccedat
:
tanto
esi
htmen
pqte
fe
magis
extrdy
findere^
vtad
fenfti^s
defcendatab
ordtne
mentii
'
^en
fuemt
fenfns
per
fchalas
alta
fnbire
tmtna
per
medt
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
32/270
xo
loRD. Brvni
Not.
.
X
prcdi^is
ncccnario
infercur
minimi
contemplacioncm
*
JL
tum
Qcccnariam^tum in
prmiis
aiitc
naturalcm.niaihcnia-
ticam,acquemetaphylicani
fcicntiam
condituendam.
Ciurimx
enim^quamuis
diuerds
r.iti()nibus
facultaits
circa
magniciidi*
Demverfanturprxrcrtim
vcio
Ceomccria
qux
mcnfurando
K-
gurac
&
Hgurdndo
menfurat.
f
^
Heicvctoquamuispraxifpeculatio
ncadnexa,&(pecuiaci
oni
praxis:
Pr^rcipuum
camrnanccintencionis
ocuios
propoli*
tume(l
lux
vcritatis,
qux
v^cl
iplo
interdum
opere
cf}c)uque
coQtelbintcdeclai-ccurqua:
folaiub
vcxiUo
zccrnicaiis
imroo*
bilis &
inuariabilis
pcrfcucrar.
^
ji
Vc
aucem
ad
vcriracis
recepcioncm
melius
ingenia
difpo*
fiantur,
a
demolicionc fundameucorumfalOcacit
cA
progrcdU
cndiun.
C
A
P
V T
VI.
Adeosqui
continuumin
infinitura
diuilibileaccipiunt.
Erpetuo
totum in
parteismtHra
refoluens
A
ISIon
venit
ad
minimity
nulU
ratione
per
arte
{P^HlgHS
att
Jcjuantum occurretjineparttbus
vUis.
Nempeita
dererum
natura
iudicat
ejje
Vi
proprio
in
Jenju
numerisyfludiisy
rationi^
^yfddere
non
cejfat
numerumyfludium^
rationem
;
Vocibus^
vocesneHuntur^verbatjueverbii.
^yitquimateriescoram
finita
recepta
Finitis
frorpu
c
onflflit
partibus
omniSy
Si
quando ratio
naturaque
dtuidit
vnum^
JMultacjue
diflribuit conflante
coercita
fine
Sedmolem
moliapponens^numero
numerHW^He
Vllam
comperiet
non
vllo
tempore
finem.
T)Hm
numerum
a
numero
dementiyk
ff^ole^
molerfi
Occurret
monaSyat^
atomtu dubio
procul
omfii.
Afi
miferam
turpis
cohibet
deceptio
mentem
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
33/270
De
Min
I
m*
Exis
t.
L
i
i.
11
^uando
it^
continuireputat
fe
integra
fecarCj
xcurfu
fmefine
tomos
numerando
:
nec
illud
IsjtcitvtnumerHmadponensJinefine
procurrat^
lO
lon
autem
a
magno
magnum
fic
eximat
idem
:
Handoijuidem
adfine
properaty^uatumUbetanu
ipponatJongum(^^venit
quta
peruta
finU
{plii
>ud
ffiat^numert cjuoties
fub
nominetotum
efi.
^ttjuificapta^pra/entis
tempori^
tnfians
^auddubiefine
fine
fubit
duratio^
qua me
^ouerunt SophiA
firipturumh^c
dogmata
vert:
finita
iterum
fuccedent
fecla
,
quibus
me
^c
veredocuiffe
putentjnitumquibiu
exit
^udidem^atque
vnum
prdfintistemporis
infians.
j
o
rinciptum
finefine
dari
cjuapropterhabemiu^
fineprinctpio
certus
fiat
denique
finis.
go
^
princtpium,^
finisreperitur
vbiqui^
uolibet
equeauimomentofiue
fequentes
Kcogitesparteisyfeulapfaretexereficla
^llubeat.curfiu
manet
^
fine
fine
recurfus,
:
quoque
Telluris
patria
/regtone
voUnti
ccurret
Jpacium
fine
finibus,
in
Jp^tioj^
rpora:namnumc[uam
fine
rebus
inane
fequetur:
fttamenhoccentrumadjpactumfine
fine
feorfim
40
f
finisrTotum
efi
medtum,
fine
margine
centru.
uodfifinitam
fpeciem
maffamcjue
rcponas^
certum
efl
maipts^minimum
fic
denit^
certu
eft\
imo
ipfum
opperies
in
totofemper^
vbique.
amt^
extra
hoc
nihtl^abfqjjoc
ntl\vt
monadeabf
'on
dabitur
ntsmertts
finitus
nec
fine
fine^
(cjue
uandoquidem
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
34/270
11
loRD.
BrVNI
NoL.
Conditioci^dHplex
difcHrfiu.
Aditcienti
Conceptis
jpecics
fi>ectebm
obire
fHperne
'\0:
(onHentetfemper\
remotienti
occnrfitat
imnm.
^t
vero
molem
fiqnis
dtffefcat^altHS
OhtrHdetgeneris
partcsjooc
ordjneynempe^
Qho
femper
part&sratiode
partibpts
anfert.
T^ertia
pars
qnottcs
cxqHirttur
vnins^
atcj^
Centena
iftttis^
cHttis
de
millibtis
vnam
tAfccipiasrHrfiim.at^iterHmbas^
ttertiq^
repoftas^
An
fic
finlte
pntas
natnram
excHrrere
poffe
tyitq^
artem^molcm
qnafitraUans
materiei
Jslon
vnqnam
extrcmam
valeat
contingeremetamf
^1.14. T
rVlgatum
cft, continuum
dfuidcnti
natur.T.
8d
arti
V
jiumquamco
ileucntumin,vtca:
fuccurrant
partcs,
qua:
tn
alias
rurfuni
partcs
difcindi
ncqucant:
quafi
ita
in
fub*
icCto
conucniac
rcali
potcntta
a
partibus
ad
parrcs
alias
pcrccpti-
bilcsproficifci,qucmadmodum
raiiocinando
habita
miilcfima
vnius
digiti
partc>vnius
millcfimxpoflumus
quafrcrcadhuca-
Hani
millcfimam,vniusqucharumccntcfimam>5c
vniuj
cx
hit
ccntcfimis
dccimam^
&
vnius
cx
his
decimis
millcfiraam
Sc
ita
ilnc
fineproccdcndi nullus
vmquam modusdatuatur:
ac
fi
noii
diffcratitanumcrando
multitudincm
multitudini
adiiccrcjat-
2UC
diuidcndo
magniiudincm
amagnitudinc
fubtrahcrc^idcq;
c
defccndcrc
fccando
continuum,
atquc
alcendcrc multipli-
cando
difcrctum,atquc
vna
cadcmquc
raiio
fit
oppofiti huius
6c
lllius
ordinis>diucrfique
harum
illarumquc partium
gcnoris.
^
41.
Porro
nobis
ftatucndum
cil matcriam
finitam
quan-
canicumque
obie^am partibus
condare
non infinitis
cui
appo*
ncndo
magnitudincm^ficut
8c numero
finito
muhitudincm
in-
finitum
pcrcurrcre
licct.
E
contra
vcro
a
finita
magnitudinp
partcs
adtmcnii
&
fubdiui^Icnti
minimum
ficuc
a
finito
nu*
xnero
numecum
fubtrahenti
monadem
tandem
occurrere
ne-
ceflecn.
^
tS,
51.
Duratfo ablolutc
cft
infinica (dc
mundi huius
xcc;rnf
Mte
vel
tcmporc non
dcfinio)
vnde fiuc fcmperfuctint
fiuc
nou
fucrinc^fiue
pcrpetuo
finc
vcl
non
fint
futara
qux
indiflolubilia
conflant^vcl
vno
mancuce.
dutotio
cdacltecnaaparce
anceriori
ante
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
35/270
De
Minim-
Exist.
Lib.
15
iic
hoCj& pofl
hoc, 6c
quodlibcc
tempori.^
(quod
accfpias;
in-
a.is;aLtquam
fauc
omiiiproculdubio
hoc
in(bns,
velccmpuf
uo
icribo c(l
finis.
Itaquc
mc
fccipturum
hoilie,abhoc
in
anci
ad
immcnfam
pracccricam
durationcm
fuic
vcrum,
6c
mc
:nplinc
hlfum;mevcrofcrip(iilcabhocccmporc
ad
immcn-
im
nihilominus
durationcra
cric
vcrum,
&:
vt
olim
fcriptu-
uni,falfum
cric.
Ergo
in
omni
punio
durationis^atquc
nnis
dnratibnis
punctus
cft
principium
finc
finc,
5c
finis
Hnc
rijicipio,
Tota
crgo
duraiio
cft
inhnitum
inftaus
idcm
princi*
ium
&:/inis.
Si.
Similcfuomodoiudiciumcftdcomni
punefto
fpacii
&
lagnitudinisinmolc
vniucrfi,ri
(vtprobatum
cll
in
libro
de
ifiiiito;
cft immenfum:
vbi
Tcllus
non
magis
cft
inmcdio
uam
luna,fdI,polus
&
omnia.
In
quamcontcmplationcra
dc-
cnirc
non
pocucrunc,
quibus
eius
motum
circa
proprium
encrum
non
pcrccpiflc
licuic.
Principium
&
fundamcncum
crrorum
omnium
tum
in
phy-
ca,tuminma^hcfi,
cft
rcfolutio
cominul
in
infinitura.Nobis
croprobatur
tum
naturae
tum
artis
vcrap
rcfolutioncm
qur
xtranaturaronon
inccdit^
magrtitudinefiuita
&:
numcrodc-
rcndcrcin
atomum,
tiim
vcionaturar;
tum
conccptui
adiici-
ndo>modum
vllura^
rebus
noncflc
conilitutum.
nifi
ad
ccc-
arum
fpecicrum
particularium
naiuram
refpicicnti.
Afmi-
aumcrgo
vbiquc
cflpra^fcns,
atquc
fcmpcr,
maximum
vero
lufquaraatqucnunquam.
Maximum
tamcn
aiqucminimum.
ca
in vnam
po/Iunt
coirc
rationcm
vt indc ctiam
maximum
biqj
eflc
cognofcamus.quadoquidcm
pcr
ca
qu9
dida
func.ma-
imii
in
minimo.
& minimu
in
maximo
confiftcre
c6ftat,qucm-
dmoduinraulticMdinc
monas,
inmonadc
multitudo
Qjiam.
is
potius
ratio
6c
naturapoflit
abfolucrc
minimum
a
maximo.
[uammaximuma
minimo.
Quare
imracnfum
niliil
cft.nifi
entrum
vbiquc.
itcrnitas
nihil
eft,nifi
rcmper
inftans.Ciuod
It
vnuraatqucmancnsreiactcrnx,aliudatquc
aliud
in
fucccf-
loncquadam
viciflitudincqueconftantium.
Immenfumcor.
usatomus.
Immcnfum
planum
pun
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
36/270
14
loRD.
BrvniNol.
C
A
P
V
T
VII.
Pcrftringitur
idcm
propofitum
pluri-
bus
argumcntis.
NOn
igitur
ntimma
ejfe
valent
Jine
fine
tomic^
Fintto
in
toto
:
ne^ue
terminus
ille
vicijfim
j^Ho
Je
continguntfarteis
virtute
velaBu
Innumero
ejfe
potesi
numeroxHm
femperadambas
Adttneat
parteU
duntaxattermtnm
vnus\
Heic
vbiin
integrum
conflandum
conttnHantut.
Tropterea
ftfinitas
concredere
parteis
^y^ufisyfinttos
dabo
fine^indc
fequenter.
Quandoajuide
quamuis
ho
efi
pars
termintiSy
ipfum
o
QHTnejuiddamadpartemconJiet
proprteefferelatii^
HaudqHaciuam
numerum
collat(Z
excedere
credu
j
X^am^
vtipars
multa
efiyita
multPi^
termintu
exit:
Mutuum
hac^
duo
re^
^
ratione
fequuntur.
fndefintta
quapropter,
non
fine
fine
Concipiasparteis:
quarumquoquetermintu
exflet
JndefinitHs:
Minimt
fubflantia
quando
Non
abtt
in
partes
alias
refoluta^
fi^^pj^
Confianter(
foloojficiovariabtlis)
vnume^i.
Ergo
errat
menfor
certftmfine
fine
rejoluens
Q
Qm^t:umy
naturA
nufquam
vefligia
luflrans,
T^J^quamillaattingens^
non
vllis
fortibtu (tqtians
(
Qutduis
contreHet)
quotiesper
inane
vagatur
Extra
eitu
lucemyleuitu
quamfomniatraBans^
Copia
cuidgra
fine
finedmente
refufa
eff.
SeElile
vt
integrum
quid
na
tibifeBtlis
eff
parsf
Qu^reinfinito
dquale
efi,
maitUy
mintUy
Aquum
>
Cum
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
37/270
De
MlKlM.
ExiST.
LlB.
IJ
?
Hum
modicuTn
qu^mcHmc^
nbi
capiatur^ofortet
iUeriusparteisciuamuismaioris
adtquet
;
Itmidtum
toti^mtegrocjue
dqualeferetury
^J^PP^
^tiam
parshaic
^uando
adiicietur
adillarfu
^
^
^jficiet
totum
matus.
Sidentque
totum
'^tmtum
vtdeas^
curnam
parteis
Jine
fine
4jferi$?
An
tales
poteris
confingere
parteisy
^uaUbus
adie^lts
nequeat
fiibfi:refcere
totum
J
^orro
fi
vero
partem
vis nomine dici^
idieHamhancaltismatus
caufare
refirma.
^uod
fliam
tandem
fintta
eftmaxima
moleSy
lur
fine
fne
audent
minima
integrantia
dici?
Huc
ergo
obtutummale
adaEi
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
38/270
14
loRD.
B^VNI
NoL.
INde
notfi
vt
vircs
cjudicumqHe
fjf
corpora
cunSls
Sphara
dant
fpecinien^cyclt
fphdirayifiei^
centri.
Nam
mhilef{
cycltu
prdter[peEiabile
centrumy
Etfinefineglobu6ymhtle^lmJt
centrum
vbtcjue.
Quare
htcfimpliciter
centrum
efi^mintmu^
per
Totii
fefundenSyVerUyVnu^fimper^tn
omm
(mne,
Omnca^
cowpofitum
in mtnimu
reuocabttur
vt
fit
:
Quandoqutdem
mtni^num
natur^y
qualtbet
ampli
Scnfibilis
claudit
vtreSyUt^ue
explicat
alte
I
Q
Ty^am
mintmum
fubfianspracelltt
robore
772
ir/
Concurfii
molcm
cjuodcum^ue
increuit
tn
ampla.
Nimirum
virtPts
fubte^ium
corpus
adauaens^
Confirman5^parteis
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
39/270
Dfi MiNiM.
ExisT.
LiB.
15
Et
centrum
efl
vnum
in totOy
totu^tc^
per
omne:
Natn
verfum
^t^^^^
^oc
ftne
fine
esi
vndi^ue
tantu^
Xenofhmiqueideo
Aqualis
fuitvndic^
fploAra.
VinitmqHe
globi46
qHamuis
non
vndiqne
tantns^
Eff
vnnm
tamen a
medio
dimenjio
triplex
AntrorfHmy^
fHrfHm^retrorfumcjHe^
at(^ deorjiim,
Et
dextrnm^^
UuHm.
Sigyrptm cun^itparentis
Velluris
JpeEies^^Hofepro
lucediHrna
ExpeditycftpHn^itis
quicunqHe
Occafis^
OrtuSy
Et
cardo
medt
Quiltbetatque
alius
quo
fit
difcrimine
cunque.
Vroinde
etiam obieElH
veniunt
contraria
in vno
Heic
vbt
non
vllo
conflant
dtfun^a
profundoy
^n
cyclo
atqueglobo
conuexayatqua
incauaforma^
QHalesdifieJcatvixvlla
intentio
^
a^itts^
Quales
fiibieBim
nulla
ratione
feorfum
EJfe
aut
adftimipoffunt.
Nonne
tnfuper
vntis^
4tqHeidempHnUH6CHmexHrgitltnea
plano
^no
e
Jubtelio
fmu/eH
obtuJUs,acHttis^HC
$
o
dngultis
explicitiy
non
vlla
forte
dtrempti,
^um
certeambobuspHn^Hs
fHbflernitHrilUy
^nque
tllum
tntereunt
Jimul.vtque
oriuntur
ab
iUof
7onceptt44cjue
arcpts
minimiychorddc^
quidabftant^
ii
neque
dtfcrimen noruntjj^c
maxtma
ille?
4
minimo cyclo
cjuiddijfert
dimetrtu
eius?
MaximaquiddijiantreB^a^
arctis^
^integeripje
^ircultiSyVt
re5i(e
ejl:
pltis
confors
amplior
arctis?
Ergo
infinitam
in
molem
quodfe
explicat,
attjue
40
^ontraSlum
minimum
Jpecics
vartare nequibHnt.
^entrum
{4i^)cy^lw^chord\
nrea^
dimetrw^arctu
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
40/270
itf
loRD.
Brvn
I
Not.
Et
radiHs ntillo
veniunt
difcrtmine
coram^
OmmafiH
Yninimum^feH
maxima
conciptantur.
Concipefegne
infintte,
tardtimg^^manens
efl.
OciH4
extremey
^
celert
Jine
fine
meatu^
si
optis
vt
maneat.
Sttmma
vt
conctttis orbii
Motpu
ertt
pun^o^fimul
at(j^
mouebttur
vno^
Termtntts
efi^fimul
motpts^
attalltu
i/ter^.
Otiod
fi
fe
in
cjclumvertat^parkerqtiemoHetHri
Et
fiaty
nam
fimul
it redtens,
redtttj^
cjuiefcens.
Stmpliciter
tardu
^
qtiodfemper
permanety
tde
efl\
Viidens^^rediensfimul^tdmotumatcj^
cjuietu
esi
Ergo
cjuie^
motusj^fimul
ftmt
maxime
in
illo
f^no^cjuodmtmmcmotum,
quod
maximeideq^
eTl^
A
fme
ad
finem
gradtensy
immobile
prorfiuy
Etfimultn
cunttistotum
manet^^
fuperipfa.
Sicmonaden
pnzter
nthilefl:cjHta
corporantl
funt
Cttrdatomuiplaniintlnl
extrdpunBa
putandu
esi^
Ntlprdttermonaden
numerus^nihil
omnia tandem
'
;
Non
extantevno.
Necjtiecontemplabiturergo
(fis
8 o
Nuc
PhjficHS
cjuiscjua
aut
fiudto
cuicumtj^Mathe*
fntendenSySophidt
aut
captansfubltmia
pnmA^
Hoc
fine
principio.
Stejutdem
cjuanto
altior ilU
fucfimbitjumen
magisintendttcjue
fupemc\
Hoc
oper
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
41/270
De
Minim. Exist.
LiB.
17
rtf.
Deus
e(l
monadum
monas.
nempeencium cnruas:qua-
opcercciam
vulgo
philofophanttbus
ns Vnum
non
diffe*
lu.
51CUC
ergo
per
luonadem
omnia
func
viiu,
ica
&
pcr
mo*
dcm
funt;
quando
quod
vnum
nou
cfl.nihil
omnino
efl.
10
In
miiiimo,fimpliciw/liona
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
42/270
De
MiNiid.
ExisT.
LiB.
1
C
A
P
V T
V.
Excurfio
qiia
f
epetitur
conditio huius
cpn-
templationis
adpcaxim.
ERgo
menfuTA
rationes
atque
figHnt
Perquirens^variofcjHe
in
fines
trnmite
eodem
ColiimarjSyQui
tdem
menfuransformat
^
idem
JUfen
juratformans^minimiJpeculetHr
oportet
Natnram
primofoltdum
captatque
elementumi
Hc^c
op:4^
adte^u?nJpeculatto
concipit
omniSy
Aiito
necpn^fensvacua
eflratione
proftmda:
JSIam
patribus
Sophid
humandt
perfeBio
mentis
PrcicipHe
appetttur^cui
fi.praxis
quocj^tefiis
uiccedat
:tantoeHlumen
p
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
43/270
lo
loRD.
Brvhi
Not.
-
X
prrdi^is
ncccnario
infcrrur
miiiimi
contcmplacioncm
11
tum
ncceilariam^tum
in primis
ancc
uaturalctn.matiienia-
cicam,acquemctaphy(icani
fcicnciam
condicucnciam.
Munmx
cnim,4uamuis
diucrds ractonibus
facultatts
circa
magnitiidi-
ncm
vcrfancurpr^ercrtim
vcio
Gcoruccria
qua;
mcnfurando
K*
gurat
&
Hgurando
mcnrurac.
f
Heic
vctocjuamuispraxifpcculatio
ncadneza.&fpeculati
oni
praxis:
Pr;rcipuum
tamrn
anccin'encionis
ocuios
propod*
turacd
iux
vcricacis,
qux
vel
iplo
inccrdum
opere
cf}ei)uqu
coQceibintedeclaiccurqua: folaiub
vcxilio
ztcrnicaus
imroo*
bilis
&
inuariabilis
perfcucrar.
f
21
Vc aucem ad
veriracis
reccpcioncm
melius
ingcnia
difpo*
Bantur,i
demolicionc
fundamcncoruinralijcacis
cil
progredi^
cndum.
C
A
P
V
T
VL
Adeosqui
continuumin
infinitura
diuiiibile
accipiunr.
ErpetHo
totum
in
fartcis
tjatura
refolHens
A
ISIon
venit
adryjinimii^
^
nnUa
rattoneperartc
{f^filg^
att
)qHantHmoccHrretJineparttbtu
vili^.
Nempe
ita
de
rerum
natnra
mdicat
ejje
Vt
proprio
in
fenfu
nHmeris^fiudiisj
rationi^
^dderenon
cejfat
nHmerHmyJiudiHmy
rationem
5
Vocibw
voces
ne^HntHr^verbacjHeverbis.
9yft
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
44/270
D E
MlN
IM.
EXIST.
Ll
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
45/270
11
lORD.
BrVNI
.NoL.
Conditioci^dsiplex
difcHrfiu.
Aditcienti
Conceptis
Jpecics
Jpeciebm
obire
fnperne
5
0.
(onHenietfemper\
remouenti
occnrfitat
imum^
Qy4t
vero
molem
fiijui^s
dtfpefcat^atiHs
Obtrudetgeneris
partes^hoc
ordineynempCj
J^Ho
fimper
partesratiode parttbtis
aufert,
Tertia
pars
qnottes
exquirttHr vnius^ at(j^
Centena
tfitu^^cutpu
de
millibtis
vnam
tyiccipiasrHrfHm^at^iterumhas^tterHCj^
repofias.
An
fic
finlte
putas
naturam
excurrere
poffe
tyitq^
artemymolem
qHofitraEtans
materiei
Jslon vnquam
extrcmam
valeat
contingeremetamf
^1.14,
TrVlgatum
cft,
continuum
diuidcnti
natur.r.Sd
arti
V
numquameo
deucntumiri^vtca:
fuccurrant
partcs,
qu2
^n
alias
rurfuni partes difcindi
nequcant:
quafi
ita in
fub*
ic(S^o
conueniat
reali
potcntia
a
partibus
ad
parrcs
alias
pcrccpti-
bilcsproficirci^quemacimodum
ratiocinando
habita
miilefima
vnias
digiti partcvnius
millcfimacpofi[umus
quarrcrcadhuca-
iiam
millcfimam,vniusque
harum
centcfimam>& vnius
ex
hit
centcfimis
dccimam>
&
vnius cx
his
decimis
millefimam
&
ita
fine
fineprocedcndi
nullus vmquam
modusdatuatur:
ac fi
noi|
difFcratitanumerando
multitudinem
multitudini
adiiccrctac-
quc
diuidendo
magnitudinem
amagnitudinerubtrahcre,idq;
fic
dcfcendere
fecando
continuum,
atque afcendcrc
multipli-
cando
dircrctum.atque vna
eademquc
ratio
fit
oppofiti
huius
5c
illius
ordinis>diuerfique
harum
iilarumque
partium
genoris.
^
41.
Porro
nobis
ftatucndum
cfl
matcriam
finitam
quan-
tamcumque
obic^bam
partibus
conllare
noninfiuitis> cui appo^
ncndo
magnitudincm^ficut
6cnumeronnito
multitudincm
in-
finstum
pcrcurrcre
licet.
contra
vcro
a
finita
magnitudinp
pArtes
adimcnii
6c fubdiuidenti
minimum
ficut
a finito
nu*
xnero numcrum
fubtrahenti
raonadcm
tandcm occurrccc
ne-
ccfiecft,
f
tS,
}i.
Duratio
ablolute
cH
in^nita
(dc mundi
huius
actcrni-
tate
vcl
tcmporc
non
definio)
vnde fiuc
fcmperfuctint fiuc nou
fucrintjfiucpcrpctuo
fint vcl
non
fint
futnra
quxindiflolubilia
condanc^vel
vno
maneute.
duratiocAactecnaapartc
anteriort
ance
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
46/270
De
MlNIM-
EXIST.
LlB.
2}
anichoCjSc
poll
hoCj Sc
quodlibet
tempon*:
(quod
accipias;
in-
ftais ;aLic|Uam
faiic
omiiiproculdubio
hoc inlUns,
vcl
cempui
cjuo
fcribo
c(l
finis.
Itaquc
mc
fcnpiurum
hodie,abhoc
iu-
(lanti
acl
immcnram
prxtcricam
durationcm
fuic
vcrura,
fic
me
fcripliftc
hlfum;mevcrofcripfifieabhoctcmpore
ad
immcn-
fam
nihilomiuus
duracioncra
crit
vcrum,
&: vc
olim
fcriptu-
ruQi.falfum
crit.
Ergo
in
omni punflo
durationis^atquc
o-
mnis
darationis
pundius
cft
principium
finc
finc,
Sc finis
fine
principio,
Tota
cigo
duratio
cft
inhnitum
inftaus
idcm
princi*
pium
fichnis.
f
yJ.
Similcuomodoiudiciumcftdeomni
pundo
fpacii
8c
magnitudinisinmolc
vniucrfi,fi
(vtprobacum
cil
in
libro
de
infinito;
cft
immonfum:
vbi
Tcllus
non
magis
eft
inmcdio
quam
luna,foI,polus
&
omnia.
In
quamcontcmplacionera
dc-
uenire
non
potucrunt> quibus
eius
motum
circa
proprium
ccncrum
non
pcrccpiflc
licuic.
f
Principium
8c
fundamcntum
errorum
omnium
tum
in
phy-
fica^tuminmathcfi,
cft
refolutio
comirtuf
in
infinitura.Nobis
vcroprobatur
tum
naturae
tum
artis
vcrap
rcfolutioncm
qusc
cxtranaturaro
non
inccdita
magnitudii\efiuitaS:
numerode-
fccndcrein
atomum,
tum
vcioiiaturar
, fum conccptui
adiici-
cndo,modura
vlluraa
rcbus
noncfle
conJlitutum.
nifi
ad
ccc*
tarum
fpecierum
particularium
naiuram
refpicicnti.
Mini-
inumcrgo
vbique
cflpri^cns,
atquc fcmpcr,
raaximum
veto
hufquara
atquc
nunquam.
Maximum
tamcn
atqucminimum,
itain vnam
poflunc
coire
rationem
vt
indc
ctiam
maximum
vbiq;
cflccognofcamus,quadoquidcmpcr
caqu9di(aafunt.ma.
ximii
in
minimo,
&
minimu
in
maximo
confiflcrcc6ftat,qucm-
admoduinmuItitMdinc
monas,
inmonadc
mulcituclo
Qjiam-
uis
potius
ratio
ik
nacurapoflicabfolucrc
minimum
a raaximo.
quammaximuma
minimo.
Quare
imracnfum
nihil
cft.nifl
ccntrum
vbiquc.
ittcrnitas
nihil
eft.nifi
fcmpcrinftans.Qnod
eltvnumatqucmanensreiaccccni.aliudatquc
aliiid
in
fucccf-
fioncquadam
viciflitudinequeconftantium.
Immcnfuracoc-
pusatomus.
Immcnfum
planum
punlus.
ImmcnCura
(pa-
cium
punai
vcl
atomi
rcceptaculura
;
alia.n.
capiuntur, vbi
ato-
mus
capitur.
&
non
atomus,
vbf
alia:
idco
propric
indiuiduura
dicitur
cflc
ybiquc,&
quia
fpacium
cfl
inHnicu
ra^ccntrum
dici-
lur
cfle
vbiquc,
atomum
dicitur
cflc
omnia.
^tomum
vcro
luxtt
diucrfum
genui
alias
diftindum
intcliigo.
B
4
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
47/270
14
1 O R
D.
B P.
V
N
I N
O
L.
C
A
P
V
T
VII.
Pcrftringitiir
idcm
propofitum
pluri-
bus
argumcntis.
NOn
igitur
minima
ejfe
valent
Jine
fine
tomic^
Fimto
in
toto
:
nequeterminm
ille
vicijfim
J^Ho
Je
contingunt
parteis virtute
velaElu
Jnnumero
ejfe
poteslnumero:cum
femperadamba^
Adttneat
parteis
duntaxattermmm
vnm\
Heic
vbiin
integrum
confi^ndum
contmuantur.
Tropterea
[Ifinttas
concredere
parteis
tyiufisyfinitos
daho
fine$^indcfequenter.
Quandotjuide^uamuis
no
eH
pars
terminuSy
ipjum
o
Cumcjuiddamadpartemconfletproprieejferelatii^
Haudquaquam
numerum
collat
exccdere
credu
j
Namcj^
vtipars
multa
efiyita
multtis
terminus
exit:
Mutuum
hac^
duo
re^
^
ratione
fequuntur.
fndefinitas
quapropter^
non
fine
fine
Concipiasparteis:
quarumquoquctermintis
exflet
Jndefinitm:
Minimifubflantia
quando
Non
abtt
in
partes
alias
refolutay
fedipfa
Conflanter(
foloojficiovariabtlis)
vnumefi.
Ergoerratmenforcertumfine
fine
refoluens
Q
Quantum,
natura
nufquam
vefligia
luflrans^
TSliuquamillaattingens^non
vllisfortibtu Aqtians
(
Qutduis
contre^iet)
quotics
per
inane
vagatur
Extra
eim
lucemjeuitis
quamfomniatraBanSy
Copia
cuidgra
fine
finea
mente
refuja
eff.
Se^i/e
vt
integrumquid
natibt
Je^i/iseff
parsf
Qujtreinfinito
dquale
efl,
maim,
minm^
aquum
?
Cum
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
48/270
1Z>E
MlKlM.
ExiST.
LlB.
Hum
modicum
qu^imcHmc^ ttbi
capiaturyOportet
ALteritufarteisqHamHtsmatoris
acUqHet
;
T)tmidiHm
toti^tntegrocjHe
(zqHde
feretnr^
^pup
pe
etiam
pars
hac
^nando adttcietur
ad
illam^
^
^
jE
ffictet
totnm
mattu.
Si
demqne
totum
Ftnitum
'videas,
cHrnam
parteis
fine
fine
^JJeris?
An
talcs
poteris
confingere
parteis,
QHOLlibpis
adie^is
neqneat
fHbfcrefiere
totnm
\
Porro
fi
vero
partem
vts
nomtne
dici^
jidieUamhancalii^matHs
canfare
refirma.
Qpiod
fiiamtandem
fintta
efl
maxima
moles^
Cnr
fine
fiie
andent
mintma
tntegrantia dici?
Hhc
ergo
obtHtnmmale
adalid aduertito
metiiy
Qmpofiqtiamh^c
noris
maipts
fiatuentia
cjHantH
QHan
dofigillatim
integro
adponHntHry^ifind
Non
infimtHmy fed
certa
margine
claHfiimi
Ne
repHtes
retfnbteElA
exparte
perenni
DtfcHrfiifctJfHmdifcindtpoJfe
fnbinde^
Vtpartcs
finefinecjHeant
fisccedere
parti
Sedrattonis
eritfinemente,
modoqne
potefias
Fingere
de
nihilo
nnmeros
folnendo
folnta^
Pro
Itbito
immenfnm
centrt tribnendo
prefnnd^
Continui,
cniHS
fnitam
refficit
oram
;
Ac
non
adie^is
tisdem
fit
partibas
auEiHm.
Qmreinfintta
hdc
qnA
fnnt
facientia
maitu
SingulafinttHm
integrant
tnm
deniqne
totnm
\
An
non
tlla
eadem?
Qnare
fHrfnm
att^
deorfiimp
tAfcenJiis^,
^
defcenfpis
refernntHr
iniqHa
f
'
Irgoagecnm
non
infinitnm
confiitnatnr
(mue.
QMntahdtcadnHmerumcertHm
referendapute^
-
7/25/2019 Giordano Bruno - De triplici minimo et mensura
49/270
l6
lORD.
BrV
N
I
NOL.
^^^[ecfugias
partcs
confin^em
adfimilar&s\
^l^lamfiitisesnofierpartts
fiadmifirts
hasce
Qtialc6
appofitA
pojfmt
hoc