GIAO HOI PHAT GIAO ｖｉｾｔ＠ NAM

PHAN VIEN NGHIEN cttu PHAT Hoc . . .

NAM THU13

TAP CHi NGHIEN CUU PHAT HOC . . ｾ＠ .. ca QUAN TRUNG IIIJNG CUA GIAO HOI PH6T GIAO VltT NAM

CH!U TRACH ｎｈｉｾｍ＠ XUAT BAN:

T6ng bi€m ｴｾｰ＠ Hoa thll<;'ng Thfch Ph6 ｔｵｾ＠

PH6 T6NG BltN TAP

Thlt<;lng t9a Thich Gia Quang

Thttc;sng t9a Thich Thanh ｎｨｩｾｵＮ＠ Giao slt Ha Van Tan

TRlJCJNG BAN BltN TAP

Giao slt Ha Van Tan

BAN BltNTAP

Tran Khilnh OU', Thll<;lng tqa Thich Gia Quang

ｦ＾ｾｩ＠ d(l'c Thich Minh Hien

TRINH BAY

Nguyen Huy

TOA SOAN VA TR! SLJ

Chua auan sv- 73 Pho Quan sv- Ha N(>i

£)J: (04) 9423887

Giay phep xuat ban S6 01/GP • BVHTI ngay 02/01/2002

Chi! ban va in tai Gong ty in va Vl!n H6a ｐｨ ｡ ｾ＠ • B(l VHTI

NAM THU'13

TAP CHi NGHIEN CUU .

CIAo HQo PHAT Gl4o Vlt'f HAM

P'JdN ｾ＠ Nmu*N c6'u PH.$.T BQC

PHAT HOC

Kinh Rohita

Tinh than vo nga ...

Ngii uiin trong giao ly nguyen thuy ...

Cac tong phai trong ｐｨｾｴ＠ giao

Nen lam ｐｨｾｴ＠ slJ nhu the nao ....

Vai net ve Due ｐｨｾｴ＠ A-Di -Da

Tam giao dong nguyen ....

VAN HOA-LICH sir- TU TUONG

Khai quat ve ngon ngfL ..

Chua Dong Lai ....

Nui Bai thc1.. ..

M<)t so kien true chua ....

Giao dt:Ic "Due dt:Ic" ...

Chua Khcr me ...

Thien ｶｩｾｮ＠ True Lam Da L<;tt. ..

Yuan thap chua Quang Khanh

TRAOD6I

Hay W thAp duoc len rna di

Vai tro cua ton giao ...

Thutfng t9a TH(CH GIA QUANG

Thf!.c sf ｔｾ＠ CHI HONG

Cu sf NGUYEN ViN CHE

Hoa thirtfng THICH THANH NGHIEM

LIEN TRi

THAIHUYEN

Thich Nil' THANH CIIAU

VU HONG THU4T

ViN HOC·NGOC CiN

THANH NAM BINH

LE KHANH

ANH THU'

QUANG DUNG

NCS LE TAM DAC

"' . Thac sf NGUYEN NGOC QUYNH . .

URJ THI QUYET THiNG

PHAP VUONG ni

•

Tl'ang

3

5 ... 11

20·

26

29

31

34

39

u 45

48

52

55

57

59

61

•

Tap chi Nohien cliu Ph't hl}c

inh Rohita Ia Kinh so 61

Hie'n gid, t(}i ch6 nao khong

c6 sinh, khong c6 gicl, khong

c6 chet, kh6ng c6 di¢t, trong chuong

T kh6ng c6 khdi, ta n6i rang

uang ung -

Th 'A T' , T b' . (taiclu5(J'y)khongc6the'v6i 1en u cua uang ung 9 · -

t?p 1 da duqc ｖｩｾｴ＠ d!ch

trong D€;li t€;lng Kinh ｖｩｾｴ＠

Nam.

Kinh nay xay ra t€;li

Savatthi (Xa ｖｾＩ＠ khi m()t vj

thien gia ten Ia Rohita ｨｩｾｮ＠

xuong va hoi Due Ph?t m()t

cau rat quan trQng: "BCJ.ch

due The' Ton, t(}i ch6 nao

khong c6 sinh, khong c6 gia,

khong c6 chet, khong c6

di¢t, khong c6 khdi.. Lam sao

bCJ.ch The' Ton v6i bq hanh

c6 the' bie't duqc, thcfy duqc,

hay d(}t duqc Slf Ujn dmg

cua the' gi6i?". Day la m()t

cau hoi rat cap thiet cua

nguai muon giai thoat, tuc la trong tam minh c6 m()t u6c

muon rat sau xa la di tim

m()t canh gi6i rna trong d6

khong c6 sinh, H'io, ｾｮｨＬ＠ tit, ｾ＠ SlJ sinh khai va ho€;li ､ｩｾｴＮ＠

b() hclnh, biet duqc, thdy

dU(_/C, hay dc.J{ dU(_IC ｓｾＨ＠ trjn

hay bang bat cu ｬｯｾｩ＠ phuang

ｴｩｾｮ＠ nao di trong khong gian

vi sinh, lao, ｾｮｨＬ＠ tu la quy

lu?t phci bien cua kiep con

nguai. SlJ sinh khm va ､ｯｾｮ＠

､ｩｾｴ＠ Ia quy lu?t phci bien

khach quan cua vu tru van

hii'u nen khong the nao d€;lt

den the gi6i t?n cung cua

sinh, Hio, ｢ｾｮｨＬ＠ tlr va SlJ sinh

khai, ､ｯｾｮ＠ ､ｩｾｴ＠ cua vu trl}

V€;tn hfi'u.

Rohita sau khi nghe Due

Ph?t tra Iai lien thot len

Ｇｔｨｾｴ＠ vi di¢u thay, bCJ.ch Thl

Ton! ｔｨｾｴ＠ hy hiiu thay, bCJ.ch

The'Ton! The'Ton dii n6i len

die'u kh6 n6i ｮｨｵｶｾｹＮ＠ (Dung

Ia) khong c6 the' v6i bq hanh

ma biet dU(_IC, thay dUQ'C, hay

d(}t dUQ'C Slf ｴｾｮ＠ Cung CUa th{

gi6i (tire Ia cai ch6 khong c6

sinh, gia, chet) ". Roi Rohita

｣ｨｾｰＮ＠ tay ｬｾｹ＠ xuong b€;lch

Ph?t rang: "B«ch due Thl

Ton, thu6 tnrifc con ten Ia Rohita con cua vi tlu1n nhan

ten lei Bhojc;t, con c6 thdn

Lam sao chung ta di t6'i duqc

canh giai do? Thier nrang

day cling la u6c muon va

cau hoi chung cua chung ta.

Due Ph?t da tni Iai: "Nay

dmg etta the' gi6i ". thong, con da h9c chr9·c

Th?t v?y, chung ta khong phap phi hc'mh giiia hu

c6 the thay, khong c6 the khong. Bqch Thl Ton, t&:

nao di t6i ciinh gi6i d6 duqc tw ala con mau If! cte!J n6i bang hai chan etta chung ta

ｾ＠ con di n!Janh nhu Ia ml)t mili

chi Nghlen cUll

letl bdn' V(f cai nlrdy cua con

c6 thlnhdv ll'r bi1 bie'n Dong

sang bi1 biln T ay, va con da

c6 y muolr di tlm cdnh gi67

khong c6 sinh, liio, b¢nh, tit, khong c6 sinh, khong c6

di¢t. Br.;zch ThiT on con dii di

v6i toe d¢ ｾｲｨｵ＠ vqy cd ngay

ldn dem khong c6 ngtmg

ngh{, con di suo! ·cd tram

nam ma khong di dUQ'C t67 ·

ddu cd. Con di he!: cd cu<)c

dili nhu vqy khong dtmg

khong nghl cho t6i khi m¢nh

chung con ciing khong the'

ditQ'C Slf Ａ ｾｴ ｩｬ＠ ct/ng CllG the' ｢ｩｾｮ＠ ea thi fl! nhien ehung:

gi6i. Cluing ta cilng c6 the' ta vuqt thoat khoi nhung

biit dw;xc, tlzay ｣ｴｵｾｸ｣ Ｌ＠ dr.;zt dqt song do, va chung ta

dUQ'C ｓｾＨ＠ ｬｾｴｬｬ＠ Cltllg CllG th{ khong co b! chim dam

gi6i, c6 rhl ra khoi the' gi6i

sinh di¢t ngay trong tam

than m<)t sdi nay nia mlnh

chit khong phdi minh di

chuye'n trong khong gian tim

a ben ngoai rna c6 the' tz'm ra

dUQ'C coi klzong sinh klzong

di¢t cham ditt kluf dau. Nay

Hie'n gid, chinh trong cai

than the' dai m<)t ta'm c6

tud'ng, c6 y nay, Ta tuyen be/

dq,t den Slf tqn cung CUQ th{ th{ gi6i, nguyen nhdn CUQ

gi6i ". the' gi6i, slf dor.;zn di¢t the'

. Trong thai dl;li khoa h9C gi6i va con du(Jng dua den

ngay nay, ehung ta da tim ra slf dor.;zn di¢t the' gi6i ". Sl!

. dUQ'C ｖｾｮ＠ toe cua anh sang la dol;ln ､ｩｾｴ＠ a day CO nghia }a

300.000km/s vffi thffi gian S\! vang ｬｾｮｧＬ＠ kh6ng phru la

100 nam co le chung ta ciing tir co rna tra thanh khong.

khong ｴｨｾ＠ di tm ｴｾｮ＠ cung Vi nhu tren ｢ｩｾｮ＠ ehung

bien gi6'i cua song chet, sinh ta thay co rat nhieu dqt

､ｩｾｴＮ＠ Due ｐｨｾｴ＠ Ngai da thay song, khi cac song dol;l-11-

duqc Sl! ｴｨｾｴ＠ do va Ngai da ､ｩｾｴ＠ kh6ng c6 nghia la nu6'c

chi ､ｾｹ＠ eho Rohita c6i no dol;ln ､ｩｾｴ＠ rna no chi la Sl!

khong sinh kh6ng ､ｩｾｴＮ＠ vang ｭｾｴ＠ cua song rna thoi.

Rohita ｮｧｨｩｾｭ＠ thay ｐｨｾｴ＠ Song chinh la nu6'c rna

､ｾｹ＠ rat dung lien ll;ly Xl;Jp nu6'c van con do thl cai sinh

xuong dat ､ｩｮｨｬｾ＠ Due The ､ｩｾｴＬ＠ con mat, kh6 dau rna

Ton ､ｾ＠ cam ｴｾＮ＠ Due ｐｨｾｴ＠ g;;tt chung ta trong thay do Ia

dau, Ngai ､ｾｹ＠ tiep: "Nay nhung dqt song ｴｲｾｰ＠ trimg a Hie'n gid, nhwrg ta cling tren ｢ｩｾｮＮ＠ Neu ehung ta

khong n6i rang kh6ng dqt thay duqe ntr6'e, thay duqe

trong cae dqt song nua. Va vi v;;ty, cho nen quan ehieu

n()i xu mat, tai, mui, lucri,

than, y ta thay duqc Sl! sinh

､ｩｾｴ＠ cua n()i xu, dl;lt t6'i eai

thay kh6ng tich cua nhii'ng

ﾷ ｨｩｾｮ＠ tuqng hii'u vi, nhu ｶｾｹ＠

Ia chung ta di t6'i dnh gi6'i

CUa Slf bat sinh bat ､ｩｾｴＮ＠

Nhung ｢ｾ｣＠ giai thoat,

nhii'ng ｢ｾ｣＠ trf ｴｵｾ＠ dl;lt t6'i Sl!

bat sinh bat ､ｩｾｴ＠ do bang

nhii'ng nep tu phl;lm hl;lnh va

quan ehieu eua minh. Xin

duqc ket ｬｵｾｮ＠ bai viet nay

bang bai ｫｾ＠ trong Kinh

Rohita sau day: Bij htlnh khong bao gin Dq.t dulfc the' gi6i ｴｾｮＬ＠Khong dq.t the' gi6i ttj.n Khong thl thoat khoi

khiJ. Do ｶｾｹＬ＠ ｢ｾ｣＠ Hie'n ｴｨｩｾｮＬ＠The' gian gidi, ｔｨｩｾｮ＠ ｴｵｾ＠

Dq.t de'n the' gi6i ｴｾｮＬ＠Phq.m hq.nh dUlfC vien

thanh. V 6i tam tu dinh tinh, Bitt duf!c the' giOi ttj.n, Khong llUC vqng dm nay, Khong uuc vr.mg dm

sau.l.

. . T(IP chf Nghi6n c·Uu ｐｨｾｴ＠ hi}C

TINH THAN VO NGA cua PHAT GlAD •

trong KINH D(U THiiA VO LII(JNG NGHiA Thr;zc sll4 CHI H6NG

0 nga cua anh rna Ia khong c6 cai ｐｨｾｴ＠ giao cho dng, Sl! ｶｾｴ＠

(Anatrnan) Ia nga ｴｵｹｾｴ＠ doi a tat ca cac Sl:f ｨｯｾ｣＠ ｨｩｾｮ＠ tuqng nao d6

rn<)t van de het ｶｾｴＬ＠ ｨｩｾｮ＠ tuqng cua vii tfl:l ｨｩｾｮ＠ hiiu thl cai d6 chi Ia

sue quan tn,mg n6i chung. v 0 nga ciing c"o . gia tu&lg cua n6, rna "gia"

trong triet ly ｐｨｾｴ＠ giao. Ve nghia la: v6 nga ca khong ciing duqc ｨｩｾｵ＠ la do vay,

ｭｾｴ＠ l!ch sir, vo nga Ia ーｨｾｭ＠ gian, thoi gian, phap va v6 rnuqn cua nhfrng cai khac

tru duong thoi duqc due luqng nghia. rna thanh. ｃｨｾｮｧ＠ ｨｾｮＬ＠ cai

ｾ＠ ｐｨｾｴ＠ dung theo quan ､ｩｾｲｮ＠ Theo nguyen tac vo ban g6 c6 duqc la do tu g6,

Trung ､ｾｯ＠ (Madhya marga) thuong ､ｾ＠ noi vao ｲｮｾｴ＠ dinh, hmh dang, cong ｴｾｱＬ＠

､ｾ＠ khong c6ng ｮｨｾｮ＠ tu kh6ng gian thi vo nga cau true . .. rna thanh, ｨｯｾ｣＠

tuang cho c6 hitu nga khong phai Ia "khong c6 Sl! con nguoi c6 duqc la do

(Atman) va VO nga rn<)t ｶｾｴＢ＠ hay ｨｩｾｮ＠ tuqng nao d6 ｎｾｩｩ＠ uan va cau ｴｾｯ＠ co ｴｨｾ＠ ...

each cung nhac, qrc doan rna la khong c6 cai tl! ｴｨｾＬ＠ Thu hai, ve ｭｾｴ＠ v6

cua Ba-la-mon giao cung W tinh hay Ia m¢t chat co thuong thi, vi c6 vay, c6 tra nhfrng h9c thuyet chong d!nh de ｴｾｯ＠ ra cai "Ta" nen S\! ｶｾｴ Ｌ＠ ｨｩｾｮ＠ tuqng lu6n

Ba-la-mon giao. ｐｨｾｴ＠ dung rieng ｢ｩｾｴＮ＠ d day cling c6 c6 Sl! them vao, b6t di, bien

thuyet v 0 thtrong (Arnitya) nghia la ｐｨｾｴ＠ xet cac Sl! ｶｾｴ＠ d6i dAn den cai ｨｩｾｮ＠ hfru

va nhat la v 6 nga cling la va ｨｩｾｮ＠ ttrqng trong tfnh ｨｾ＠ cua n6 ciing chi la gia

de khong cong ｮｨｾｮ＠ quan thong cua chung. Xet ve tu6"ng cua n6 rna thoi.

ｮｩｾｲｮ＠ cua cac hQC thuyet ｲｮｾｴ＠ t6ng ｴｨｾ＠ thi vo I)ga Truong hqp nay chclng h<;ln

khac cho c6 linh hon (Jiva, duqc hieu theo bon phuong nhu co the d<)ng ｶｾｴ＠ ｨｯｾ｣＠

Atrnan, Purusa ... ) ｨｯｾ｣＠ ､ｩｾｮ＠ nhu sau: con nguoi thi d6 chi la t6 khong c6 linh hon va linh Thir nhat, ve mat he hqp cua cac te bao, cac rn6

hon bat tlr. thong thl cac ｓｾｔ＠ ｖｾｴ＠ ｨｯｾｃ＠ . . . cau t<;lO theo m(>t each

Theo ｐｨｾｴ＠ giao, v6 nga ｨｩｾｮ＠ tuqng nao d6 chi Ia t6 thuc nhat d!nh rna thanh,

kh6ng chi b6 hyp trong cai hqp ella nhli'ng cai khac ､ｾ＠ dong thoi luon dong h6a, d!

"Ta" cua con nguoi, cua t6i, hlnh ｴｨｾｭｨ＠ nen n6. Vi le d6, h6a va cling vi v6 thuong

· nen n6 luon luon bien d6i.

·Truong hqp nua la ｨｾｴ＠ th6c ,;

khi xay xat xong thl gqi la

ｧｾｯＬ＠ ｧｾｯ＠ dem nau chin ｬｾｩ＠

gqi la com.

Thtr ba, ve ｭｾｴ＠ quan

ｨｾ＠ xa h¢i thl cai "Ta"

chu yeu Ｑｾ＠ cai

"Ta" cua xa h¢i

vl n6 duqc hlnh

thanh rat chu

yeu 0 trong m6i

quan ｨｾ＠ xa b¢i

(thu¢c vao huan

ti;lp ), d6 I a chua ke.

cai "Ta gia" thuong

duac hlnb thanh va

XUat ｨｩｾｮ＠ trong CUQC

song doi thuong.

Thrr tu, vo nga

ca ve khong giart,

thai gian, phap

(Dharma) va YO

luqng ngh1a. Tu tu0ng

chu yeu cua van de nay

nam trong kinh Ｂｄｾｩ＠ thira

vo luqng ngh1a", n6i day du

va chinh xac thl phai gqi

kinh nay la "Yo luqng

· ngh1a giao, Bo tat phap,.

ｐｨｾｴ＠ sa h¢ ni¢m kinh".

Theo ｐｨｾｴ＠ giao, day Ut b¢

kinh thu¢c T6i thuqng thua,

· duqc ｐｨｾｴ＠ dung de ､ｾｹ＠ cho

cac hang Bo Tat mau chung

T'p chi Nghlin caiu Ph'l hoc

ｮｨｾｰ＠ Yo thuqng, Chfnh kh6ng

drmg, Chfnh giac hay Ht kh6ng nhd, kh6ng sinh.

di¢t, kh6n g tn.t.

d(Jng, kh6ng t6'i , giii thoat tri kien, ciing c6

ngh1a la ｬｩｾｵ＠ ､ｾｴ＠ giai thoat

va thanh ｐｨｾｴＮ＠ N¢i

khong

kh6ng lui, ciing nhu co m(Jt

hu khong, ngoai hu khong dung ci;la kinh nay m2y ra kh6ng con hu kh6ng

c6 nhfrng nao khac. The' rna suy tinh

diem mau gid d61; niw ddy, nao kia,

ch6t nhu nao duc;c, nao mdt, phat

sau: khOi cac w;ng ni¢m chdng M 9A t

tanh, gdy u;w nghi¢p dfi,

Ia, ｐｨｾｴ＠ xoay Zan sau duimg, chfu

n6i rang du dau khtf, trdi qua ngan

::6 m¢t muon uc kiep kh6ng luimg, ' phap rna ciing khong ra khdi" ( 1 ).

"neu vi B6 · ｐｨｾｴ＠ giang them la tat ca

.fat nao h<;>c, cac phap von xua nay tinh

duqc phap tu6ng cua chung Ia nhu ｶｾｹＬ＠mon nay

se mau

duqc Yo

thuqng

Chin h

d&ng Chinh giac". Y cua ｐｨｾｴ＠ ciing ｣ｾ＠ nghia la,

nguoi ta chi can nam duqc

phap ay thl nam duqc tat ca

cac phap. Phap d6 la Yo

luqng nghia va muon biet

the nao la vo luqng nghia,

ｐｨｾｴ＠ dC:J.y:

"Cci'n phdi quan sat her

thdy cac phap, rfnh ru·ang

CUa 110 XU'cl nay tlzu(Jng vcfn

kh6ng · tich; kh6ng /6'n ,

"sinh ciing nhu w;zy... tr l;l

ciing nhu w;zy ... df ciing nhu

vqy ... di¢t ciing nhu vqy ",

dieu nay ciing c6 nghia la

den ca tam ly ' ｶｾｴ＠ ly cling

the, nhung do chung sinh

"tham ai chap thu" nen

hieu chung sai ｢ｩｾｴＮ＠

Hai Ia, tat ca ､ｾ｣＠ tinh

cua cac phap ay xuat phat

tu m¢t phap hay la "Yo

luqng nghia nay tu m¢t

phap sinh ra". Phap d6 la Yo tu6'ng. ｙｾｹＬ＠ "Yo tu6'ng"

la nhu the nao? ｐｨｾｴ＠ giang

tiep: 'V 6 tu6ng day nghia

Ia vtUub'ng mcl clui ng phdi

I •

r,p chi Nghian cliu ｐｨｾ ｴ＠ hoc

v6 tubng! Chcing phdi v6

rubng mit 1'6 ru6ng, ni n g9i

·' lit th(lt tuung" (2) .

tl;l nga rna la v6 nga, theo gi6ng nhau". Tu · d6, ｐｨ ｾ ｴ＠

tinh than nhu tren, do nhan cho rang, gi?mg phap ciing

duyen gia hqp rna thanh. nhtr mua phap, rna mua la

. Nhu ｶｾｹ Ｌ＠ truoc het "v6 Nhtr ｶｾｹ Ｌ＠ ､ｩｾ ｭ＠ quan tn;mg tuoi cho tat ca, nhung do

tuang" kh6ng phai la tuang can khai thac a day Ia: Tu trlnh d¢ ｮｨｾｮ＠ thuc cua

v6 "kh6ng c6 gl" ,. Ｂｴｨｾｴ＠ cai v6 tlJ tfnh ay nen ve d:;to chung sinh khac nhau nen

tuang" ciing chiing phai Ia due nguai ta moi c6 ｴｨｾ＠ tu ｨｩｾｵ＠ phap (hung nuoc mua)

c6 ｴｨｾｴ＠ ｴｵｹｾｴ＠ d6i, ｾｨｯ＠ nen de chuyen tu ac th?mh ｴｨｩｾｮＬ＠ khac nhau. Do ｶｾｹＮ＠ ca ba

gqi chung la vqng tuang. ttr v6 minh den giac ng¢. thai thuyet phap, ｐｨｾｴ＠ deu

Chfnh bbi cai Ｂｴｨｾｴ＠ tuang", Ba Iii , khi ､ｩｾｭ＠ l:;ti trong n6i "D:;ti thua v6 luqng

"v6 tuang" nhu the moi ba thai thuyet Phap, ｐｨｾｴ＠ nghia" va c6 nghia "V6

ｨｩｾｮ＠ ra, sinh ra n6i m(>t n6i: luqng", bai vi: "Tinh ､ｾ ｣＠

tuong khac chu dung n6i li.'t "Khi tq thiinh dr;zo bdt cua chung sinh v6 !U(/ng,

v6 luqng tuong. Dieu nay, dau thuyet phap cho den nen thuyet phap v6 lu(/ng,

ngay ca ｮｨｾｮ＠ thuc cua ngiiy nay, diln n6i kinh Dc;zi thuyet phap v6 luqng nen

chung ta ciing ＢｴＮＡｊＮｾｴ＠ tuang", theta v6IU(/ng nghza, ddu co nghTa cung v6 lu(/ng" (4).

"vo tuang" nen chung ta thai phap niw mit khong Nhu ｶｾｹＬ＠ phap la "M9t",

m& c6 ｴｨｾ＠ nho l:;ti qua khu - n6i kh6, khong, v6 thuang, la "D:;ti thua v6 · luqng

va hieu biet them nhfrng cai VO ngii, ch/ing phdi chan, nghia", nhtrng do tfnh dl;IC

mOi. Ban than ｮｧｨｩｾｰ＠ ciing ch!ing phdi gid, ch!ing phdi cua chung sinh khac nhau,

Ｂｴｨｾｴ＠ tuong", "vo tuong" Ibn, ch!ing phdi nho, xua trf can khac nhau nen khi

nen chung sinh moi tu ､ｾ＠ kia chling sinh, nay cling thuyet phap ｐｨｾｴ＠ phai chia

｣ｨｵｹｾｮ＠ ｮｧｨｩｾｰ Ｌ＠ chu con ch!ing di¢t, nhdt tu6n.g, v6 ra ttrng thu ｢ｾ｣＠ khac nhau,

ｮｧｨｩｾｰ＠ c6 tuong ｴｨｾｴ＠ Ｈｴｵｹｾｴ＠ tubng, phap tinh, phap thai phap khac nhau, dung I

doi) thl chung sinh khong tubng, kh6ng tO'i , kh6ng lui , phuang ｴｩｾｮ＠ khac nhau,

the ｣ｨｵｹｾｮ＠ ｮｧｨｩｾｰ＠ duqc va an nhien thuO'ng ｴｮｾＬ＠ mit chung quy li.'t tu trlnh d¢

do ｶｾｹＮ＠ tu hanb cling chiing bon tubng cua chung sinh, cua chung sinh ､ｾ＠ thuyet

c6 fch lqi gl. Tu d6, stJ ｶｾｴＬ＠ dm d6i miii, sinh di¢t luon phap cho phu hqp. Dieu

ｨｩｾｮ＠ tuqng "c6" ciing lu6n" ( 3). nay ciing gi6ng nhtr each

kh6ng phai ｴｨｾｴ＠ c6, rna Tu S\J giai thich nhu tren, d:;ty chfr " nhan" cua Kh6ng

"khong" ciing chiing phai ｐｨｾｴ＠ vi phap nhu nuoc, tinh Ti'r, tuc li.'t tu ｴｾｰ＠ tfnh con

ｴｨｾｴ＠ kh6ng nen gqi la ·nuoc van Ia m(>t, c6ng nang nguai khac nhau, ｮｨｾｮ＠ thuc

"huyen". (Maya - ciing c6 " ri'ra s:;tch b1;1i nha" nhung khac nhau, thay dl;ly chfr

nghia la m(>ng ao), cho nen chia ra "nuoc song, r:;tch, "nhan" khac nhau. Tu ly

cac phap von n6 kh6ng c6 su6i, khe, ｢ｩｾｮ＠ Ian khong do ay c(>ng voi v6 thuong,

TttP chi Nghien cUll Phat hoc

vo nga nen xuat phat tu cho chung sinh cau dac Bo ｢ｩｾｴ＠ cua chung sinh " hfru

nghia Ｂｴｨｾｴ＠ tu6'ng", "vo tat (Bodhisattva), nhung d6 nga" clfc doan rna ra. C6

tuong"' ｐｨｾｴ＠ phap con chi Ia Ｂｄｾｩ＠ thua VO luqng m<)t dieu can luu y Ut: Cai

nghia" rna thoi.

Bon Ia, theo ｐｨｾｴ＠ "cac

phap xua nay vang ｬｾｮｧＢ＠

"tam" ciia ｐｨｾｴ＠ giao khong

dong nhat vm tu tucrng rna

n6 con la m<)t cai gi

mang · m<)t y nghia nfra la

"bat dinh phap". Do d6,

khi nghe ttrng thai phap

khac nhau, hieu ve phap hay cac phap von bat "khac" tu tucrng. Ngoai

khac nhau dan den chting ｴｨｩｾｮＬ＠ ciing c6 nghia la ｶｩｾ｣＠ cai "tam" la t6 hqp

sinh hanh (Samskara) khac khong ｴｨｩｾｮＬ＠ khong ac "rna cua nhieu thu, gftn nhat la

nhau va ket qua khac nhau. bon tu6'ng chting sinh, dai

Dieu nay ｐｨｾｴ＠ da chi r6: · · d6i mai mai, sinh ､ｩｾｴ Ｍ ｬｵｯｮ＠

"BOi tinh dLJC cua chung luon" (bon tu6ng la sinh,

sinh khong dong; tinh dlfC ｴｮ［ｾＬ＠ di, ､ｩｾｴＩＮ＠ Day Hi van de

khong dong, nen cac giao quan tn;mg. Phap von n6 t1! phap muon dem ra noi, nhien, nhu nhien, giong

phdi dung sire phuang ti¢n. nhu ｭｾｴ＠ trai khong phai vi

Vi ｶｾｹ＠ rna han bon muoi ta vui rna n6 mqc, ta bu6n

niim chan ly D(Ji thita chua rna n6 ｬｾｮＬ＠ n6 vAn mQc,

duqc hi¢n ra ro r¢t. Chung van ｬｾｮ＠ nhu ngay nao.

sinh chirng dqo qud sai Dieu nay, ｣ｨｾｮｧ＠ ｨｾｮ＠ nhu

8 tam vuang va 51 tam so,

thi n6 con la m<)t cai gi d6

Ia "hat nhan" la "thuc" . , nam chu yeu a ａＭｬｾｩＭ､｡＠thuc (Alaya - thuc thu

tam). Tir d6, cai "tam" moi

ｫｩｾｭ＠ tra, ｫｩｾｭ＠ soat duqc

dong tu tuang, m6i "gidi

thoat tu tuifng bang each

nhin l(Ji bdn chat trong

r6ng cua chung" (6).

khac thi nhie'u, rna &;w v 0 trai mua la ｶｩｾ｣＠ cua trai, Theo quan ｮｩｾｭ＠ tren,

thuc;ng Bo' de' kho mong d(Jt nhung doi v6i nguai nay trong Thien quan ｐｨｾｴ＠ c6

den" (5 ). thi vui, doi v6i nguai kia ､ｾｹＺ＠ "Song quan tam tren

Trong kinh nay, ｐｨｾｴ＠ thi buon. ｖｾｹＬ＠ cai gi ､ｾ＠ tam, nhi¢t tam, tinh giac,

dAn chung ba thai thuyet thanh vui bu6n, ｴｨｩｾｮ＠ ac? chinh ni¢m dl che' ｮｧｾｲ＠

phap cua Ngai, chung quy ｐｨｾｴ＠ tra lai la do cai tam tham uu if dOi." (7).

la thai dfiu ｐｨｾｴ＠ thuyet "Tu "tham ai cMfp thii", thien Kinh Ｂｄｾｩ＠ thira v6

､ｩｾｵ＠ de"' cho chting sinh kien, phan ｢ｩｾｴ＠ rna ra, cho luqng nghia" la chla khoa

cau· dac Thanh Van; thai nen m6i "nao day, nao kia, de ma dra cho Ｂｄｩｾｵ＠

gifra thuyet Ｂｔｨｾｰ＠ nhi nao duqc, nao mat, phat phap lien hoa kinh"

nhan duyen" cho chting khcri cac VQng ｮｩｾｭ＠ ｣ｨｾｮｧ＠ (Saddharmapundarka),

sinh cau dac Duyen Giac lanh, gay lt;iO ｮｧｨｩｾｰ＠ dfr ... ". dong thai thau t6m tat ca . (Pratey Buddha); thai cuoi N6i each khac, quail ｮｩｾｭ＠ cac "thua" cua ｐｨｾｴ＠ giao de

thuyet cac kinh Thuqng ｴｨｩｾｮ＠ hay ac, kh6 hay tro thfmh m<)t "thua" thong

thira va Toi thuqng thua su6ng ... la do cai tam phan nhat: D6 Ia ｐｨｾｴ＠ thua.

-.

ｔｴｾｐ＠ chi Nghien cliu Ph31 hi}C

ｄｩｾｭ＠ quan trong tiep dac qua ｐｨｾｴ＠ den d6. Nhu

. theo can khai thac a day Ia, ｶｾｹＬ＠ c<)ng voi chung sinh

tu "vo tuong", Ｂｴｨｾｴ＠ deu c6 ｐｨｾｴ＠ tfnh · (mam

tu6ng", "vo luqng nghia", ｐｨｾｴＩ＠ thl ro rang c6 rat

"vo nga" nen thai gian la nhieu vi ｐｨｾｴＬ＠ B6 tat nhung

"m<)t" nhu qua khu, hi¢n a trlnh d<) khac nhau va

ｴｾｩＮ＠ vi lai la m<)t; khong ｢ｾ｣＠ Toan giac hay Chfnh

gian nhu nay kia, xa gao, ding, Chfnh giac la vien

16n nho, hfru ｨｾｮＬ＠ vo ｨｾｮ＠ la dung nhat.

"m<)t"; vo luqng nghia Theo tinh than "V o

cUng la "m<)t"; kh6 dau nga" nhu tren ve ｭｾｴ＠ thai

ｨｾｮｨ＠ phuc Ia "m<)t"; hfru gian con m<)t khla ｣ｾｮｨ＠vi, vo vi la "m<)t"; chung khac. D6 la, chung sinh

sinh va ｐｨｾｴ＠ cUng la khong phai cu tu nhieu

"m<)t" ; sinh tu Niet Ban kiep, ｨｯｾ｣＠ phai Ia dan ong

cUng la "m<)t"; cac phap du moi dac qua ｐｨｾｴ＠ rna do Sl;(

khac nhau den may cling la tinh tan, tien b<? trong vi¢c

"m<)t" ... Ngay quan ni¢m gifr Gioi ｬｵｾｴ＠ di doi voi

ve khong gian theo tinh vi¢c hC;l thii cong phu cling

than ay, nen trong kinh nhanh chong dac qua

"Hoa Nghiem" ｐｨｾｴＮ＠ Vi¢c nay giong nhu

(Avatamsaka sutra) c6 n6i: "don ng<?" ciia Thien tong

"Chi can a dau mlii kim va cilng duqc neu trong

cUng dii ch6 cho rat nhieu phAm De-ba-dC;lt-da

w6i ma khong thii'y phap

ro'i thw;mg, chdng bdng

s(/ng chi mt)t ngay ma th(l'y

phap tal thw;mg" (8).

Tu "that tuong" "v ｾ＠. ' 0

tu6ng" theo nghia n6 Ia cai

"M<?t", Ia diem t<)t cung

bao trum vU trl;l nhu the, la

. cai "thl;lc t':li VO nga", "cai

d6"' cho nen xuat phat tir tam de nghien c\lu n6 thl

gQi la duy tam; tlr ｶｾｴ＠ chat

de nghien CUu no thl gQi la

duy ｶｾｴ［＠ tir thuc de nghien

cllu n6 thl gQi la duy thuc;

tU triet hQC de nghien CUu

n6 thl gQi Ia' duy triet; tir

tOn giao de nghien c\lu n6

thl gQi Ia duy ton giao ...

Dieu nay cling c6 nghia la

tir g6c d<? nhln ｮｨｾｮＬ＠

nghien c\lu khac nhau,

nguai ta hieu cai "thl;lc t':li

vo nga" ay c6 phan ､ｾ｣＠

cac vi trai dung!" ｍｾｴ＠ (Devadatta) ciia Ｂｄｩｾｵ＠ trung theo lang kfnh cua

khac, tu Ｂｴｨｾｴ＠ tu6ng", "vo phap lien hoa kinh" khi mlnh. Ngoai ra, cling tir cai

tuong", "vo luqng nghia", Long nfr (Nakakanya), con "vo nga" .nhu the nen the

"vo nga" nhu ｶｾｹ＠ nen gai'·'wa Rong moi 8 tu6i gi6i nha ｐｨｾｴＬ＠ ca 10

trong 84.000 phap moo, phut choc da thanh ｐｨｾｴＮ＠ phuong chu ｐｨｾｴ＠ c6 rat

chung sinh tu phap nao Day cling la m<?t st;r khich nhieu ｶｾ＠ ｐｨｾｴ＠ (cUng c6

ciing dac qua ｐｨｾｴＬ＠ nhung ｬｾ＠ dang chu y cua ｐｨｾｴ＠ nghia la rat nhieu Giao

cai qua ｐｨｾｴ＠ ay phil hqp giao. Tu tuang nay, trong chu) va tinh, tu6ng, phap

voi cong phu tu himh Cl;l kinh "Phap cu" than ciia cac Ngai la m<)t

the, cling tt'rc la ｴｨｩｾｮ＠ den (Dharmapada), ｐｨｾｴ＠ c6 Sl! blnh ding, hoa dong vi

dau, giac ng<) den dau thl d':lY rang: "Ai SOl1g lriim d<:li - Van de nay r6 rang Sl!

Tap chi Nghien clfu

hoa dong cua ｐｨｾｴ＠ giao m<)t nhan to het sue quan Tu y nghia va ､ｾ｣＠ ､ｩｾｭ＠

vuqt rat xa Sl! hoa dong trc;>ng va chiern vi trf ､ｾ｣＠ cua YO nga nhu· tren nen

cua cac ｶｾ＠ than trong Ba- ｢ｩｾｴ＠ trong giao ly ｐｨｾｴ＠ ｐｨｾｴ＠ giao cho ding, vo nga

la-mon giao. Mi;it khac, giao. Ban than cai "nga" cling chfnh la Niet ｂｾｭ＠

cling tu cai nghia "vo nga" cling chi Ia m<)t thu "nhan ｶｾｹＮ＠ V o nga cling g6p phan

nhu the nen ｐｨｾｴ＠ giao con ｨｩｾｵＢ＠ dan len rn(>t slJ ｨｩｾｮ＠ ､ｾ｣＠ ｢ｩｾｴ＠ lam ca sa ly ｬｵｾｮ＠la St! t6ng nhiep cua cac hfru lien ll;IC rna thoi. Ve ､ｾ＠ ｐｨｾｴ＠ giao xay dl!llg tu

phap ､ｾ＠ di den ket ｬｵｾｮＺ＠ ｮｨｾｮ＠ thuc, nguai nao cang tubng ､ｾｯ＠ due cung v6i

Tat cit cac phap deu Ia YO nga bao nhieu thi cang ｶｩｾ｣＠ giai thmit cho con

phap ｐｨｾｴ＠ va ｐｨｾｴ＠ phap la nhin thay cai nga cua nguoi nguoi n6i rieng va chung

YO bien . .. Do ｶｾｹＬ＠ theo . khac chinh xac bay nhieu. sinh n6i chung. Triet ly ve

tinh than cua nha ｐｨｾｴ＠ thi ｐｨｾｴ＠ ､ｾｹ＠ rang, ｨｾｭｨ＠ gia n6i vo nga con Ut tieu chi rat

khong ｴｨｾ＠ gc;>i hc;>c thuyet chung phai luon nhin mc;>i quan trc;>ng ､ｾ＠ pharr ｢ｩｾｴ＠

nay Ia ton giaQ, triet hc;>c, ｶｾｴＬ＠ mc;>i ｨｩｾｮ＠ tuqng bang ､ｾｯ＠ due ｐｨｾｴ＠ giao v6i cac

ｨｯｾ｣＠ bat cu m<)t cai ten nao con mat YO nga. Cling tlr ｨｾ＠ thong ､ｾｯ＠ due khac.

khac ngoai cai ten cua cai nhin vo nga nhu the Day Ia ､ｩｾｭ＠ ､ｾ｣＠ ｢ｩｾｴ＠ cua

chfnh n6 - d6 Ht ｐｨｾｴ＠ giao. hanh gia m6i c6 ｴｨｾ＠ quan ､ｾｯ＠ due ｐｨｾｴ＠ giao. Do d6,

Ben ｣ｾｮｨ＠ d6, neu ai trong duac le Khong (Sunyata) neu m¢t nen ､ｾｯ＠ due nao

hang ｐｨｾｴ＠ tir ､ｾｴ＠ den trinh cua ｶｾｮ＠ ｶｾｴ＠ ､ｾ＠ tung bu6c du c6 dyp de bao nhieu

d¢ ｨｩｾｵ＠ biet va h¢i ｮｨｾｰ＠ ､ｩｾｴ＠ kh6, cling c6 nghia la nhung khong ､ｾｴ＠ tren nen

vao cai vi ､ｾｩ＠ ay thi cling tung bu6c ､ｾ＠ giai thoat. tang cua triet ly YO nga thi

c6 nghia la ､ｾｴ＠ den trinh d¢ Van de nay trong "Bat nha xem chung khong phai la

ｂ｡ｴＭｮｨ｡ Ｍ ｢｡ Ｍ ｬ｡ Ｍ ｭｾｴ Ｍ ､｡＠ tam kinh" c6 n6i t6i Quan ､＼Ｚｴｯ､ｵ｣ｐｨｾｴｧｩ｡ｯＮ＠ ｓｬ［Ｈｮｨｾｮ＠

(Prajna paramita), tuc Ia Tt! T<:ti B6 tat (Quan The dinh nay chi v6i ml;IC dich

､ｾｴ＠ den Sl:( ｨｩｾｵ＠ biet t¢t Am Bo tat - la co gang b6c ra cai. ､ｾ｣＠cung hay Ia lieu tri, la giai Avalokitesvara), khi Ngai: trung cua d<:to due ｐｨｾｴ＠

thoat tri kien. " ... Himh thdm Bat-nha- giao rna thoi.

ｐｨｾｴ＠ giao dua ra thuyet ba-la-m(tt-da thai, chie'u Dieu cu6i cung, thay lai

Vo thuong, Vo nga ､ｾ＠ b6c kiln ngii ud'n giai klu5ng, ket la nguoi viet tham cam

tran cai YO tu6ng cua V<:tn dt? nhdt thief khd ach ( Khi an Thuqng ｴｯｾ＠ Tien Sl

ｶｾｴ＠ la khuyen con nguai 86 tat Quan ｔｾｴ＠ tqi himh Thfch Chan ｔｨｩｾｮ＠ ve

khong nen tham, san, si VI sdu vao Bat-nhii-ba-la-

cai ｢ｾｮｨ＠ nay bat nguon tit m(lt-da, Ngai soi t/l(ty nam

tu tuong cho c6 hfru nga udn cte'u khong, lie'n qua

rna ra. Thuyet v 0 nga la he[ thdy kluf ach (9) ".

nhfrng bai giang khai tam

cua Thay./.

(Xem tiep trang 19)

chi

Ngfi ｕｾｮ＠trong giOo IY. nguyen thuy cua

DUe Phat •

hiing ai muon sach giao khoa ｐｨｾｴ＠ hqc. tuqng duqc ghing: Tho phil

h<;>c hoi, Neu the, xin quy v! dimg b! hay vi te, dan gian hay cao

ｮｧｨｩｾｮ＠ CUu Va VUOng ｦｦｩｾｃ＠ vao Sl;f khac bi¢t sieu ... tuy theo can CO' CUa

tu ｴｾｰ＠ theo ay dtf roi di den ket ｬｵｾｮ＠ moi nguoi.

Chfnh phap khong th<f each nao la dung, each nao Ml;lc dich cua bai nay

khong biet den Ngii Uftn. la sai. ｔｨｾｴ＠ ra ｣ｨｾｮｧ＠ c6 van khong phai la de thuyet

D6 Ia m¢t trong nhiing giao de dung hay sai b day rna phtJc quy vi d¢c gia chap

ly VO cling quan tr<;>ng va chi CO Sl;f thich hqp hay ｮｨｾｮ＠ suong nhiing gi se

phai duqc hieu r6 m¢t each khong thfch hqp v6'i can ca duqc trinh bay b day, rna la

tuong ｴｾｮＬ＠ chinh xac dtf c6 tu chung cua moi ngum. Ca de neu _len m¢t khfa ｣ｾｮｨ＠

thtf tU ｴｾｰ＠ cho hi¢u qua, rot hai each dien giai, tuy la rat Cl;l thtf Va thiet thl;(C ve

rao. ｖｾｹ＠ nam u:in Ia gl? khac bi¢t nhung deu xuat Ngii UAn, dl;(a tren giao ly

Chung lien h¢ vai nhau ra phat tir m(>t nguon goc nguyen thuy cua Due ｐｨｾｴ＠

sao? Thong hi<fu duqc chung - nhii'ng loi gilmg trong cac kinh ｔｾｮｧ＠ Pali.

chung thi se giup fch nhu ､ｾｹ＠ cua due ｐｨｾｴ＠ trong 45 Nguoi viet mong rang quy

the nao cho Sl! tu ｴｾｰ＠ cua nam ( c6 sach ghi Ia 49 vj hay ｮｨｾｮ＠ xet ｴｨｾｴ＠ khach

chung ta? nam) hoang h6a .cua Ngai. quan xem each dien giai

Tru6'c khi di ·vao de tai, St! hoang h6a ay luon luon nay c6 hqp ly hay khong,

nguoi viet xin duqc bay to h<?i du ca hai yeu to khe ly va neu thay hqp ly th1 ke

doi Ioi nhu sau: (dung v6'i sl;( ｴ ｨｾｴ Ｉ＠ va khe ca den hay dfch than ki<fm

Quy v! d¢c giii c6 thtf se (phu hqp v6'i can· ca ciia chung n6 bang kinh

ｮｨｾｮ＠ thay rang each dien nguoi nghe). Cho nen cling nghi¢m cua chfnh mlnh.

giai ve Ngu ｕｾｮ＠ cua bai cung m¢t de tai nhung Chi khi . nao ca hai dieu

viet nay rat khac bi¢t v6'i Ngai ｉｾｩ＠ giang m<)t each ki¢n ay deu duqc thoa man

each dien giai trong nhieu khac bi¢t doi vai tu·ng doi thl m6'i nen chap ｮｨｾｮＮ＠

T'P chi Nghiin cliu Ph't hoc

Bai viet nay se blm ｶｾ＠ COli ngu(Ji bdi 110 die'u thuc (cai biet cua lu6'i), t!

Ngu U:in tren phucmg ､ｩｾｮ＠ khiln, chi ph61 her tiil cd, thuc (cai biet cua mui),

con nguoi, cho nen khong va n6 ciing th(it Ia plnrc than thuc ( cai biet cua than

bao trum luon tat ca m<;>i

loai chung sinh. Chung ta

biet rfulg con nguoi duqc

ｴｾｯ＠ thanh bai hai phan:

Than ｴｨｾ＠ Ｈｶｾｴ＠ chat) va Tam

thuc (tinh than). Tuy nhien

khi n6i den cau ｴｾｯ＠ cua con

nguai, due ｐｨｾｴ＠ da phan

tqp, menh m6ng, sdu tluim! ｴｨｾＩ＠ va y thuc (cai biet cua

Do d6, khi gilmg ､ｾｹ＠ ｶｾ＠ y). Sau thuc nay Ia ket qua

tam thuc, Ngai phai trinh

bay sao cho ｴｨｾｴ＠ c1,1 ｴｨｾＬ＠ r6

rang, ､ｾ＠ ｨｩｾｵ＠ ､ｾ＠ phu hqp

vai trlnh d(> ｮｨｾｮ＠ thuc cua

､ｾｩ＠ da s6 nguoi nghe hk

bay gio. Chfnh VI ｶｾｹ＠ rna

CUa Sl:f tiep XUC gifra SaU

din (sau giac quan) vai sau

tran tuang ung (1).

tfch hai phan nay ra thanh Ngai da phan tich tam thuc

Quy d(>c gia c6 ｴｨｾ＠ se

khong dong y vai each ､ｩｾｮ＠

giai a tren ｶｾ＠ Thuc uan, bai

VI ｮｨｩｾｵ＠ sach giao khoa

ｐｨｾｴ＠ h<;>c da giai thfch Thuc nam yeu t6, g9i la Ngu

Vein: S&c, Thuc, Tuiing,

ThLJ,, Hanh. "Van" c6 nghia

la nh6m, tieng Pali:

Khandha.

ra lam bon uan ､ｾ＠ giang . giai. B6n ucin nay hoan uan m(>t each cao sieu,

ｴｯｾｭ＠ khac nhau, nhung ｬｾｩ＠ r(>ng Ian han ｮｨｩｾｵ＠ (bao

lien ｨｾ＠ vm nhau VO cung ham .ca ａ Ｍ ｬｾｩ Ｍ ､｡＠ thuc ... ).

khang khit ､ｾ＠ ｬｾｰ＠ thanh Neu the, xin quy vj ｴｾｭ＠ gac

Truac bet, Sk ucin Ia tat m(>t chu6i phan ung (chain ､ｩｾｭ＠ bat dong nay qua m(>t

ca nhii'ng gl cau ｴｾｯ＠ nen reaction): (1) Thuc (2) ben, va van tiep tl,IC d<;>c VOi

toan b(> than ｴｨｾ＠ cua con Tuang (3) Th1,1 ( 4) Hanh. m(>t tinh than cai rna,

nguoi tir dau den chan, tir Chung se duqc Ian luqt giru khong c6 chap. Di nhien,

trong ra ngoai tren phuang thich theo thu tv tir 1 den 4 ､ｩｾｭ＠ khac ｢ｩｾｴ＠ ay khong

､ｩｾｮ＠ ｶｾｴ＠ chat: tay, chan, da, nhu sau (thu tv nay cho ｴｨｾ＠ b! ph& Ia di, cho nen se

thjt, rang, toe, xuang, mau,

nuac, khong khi, nang

. luqng ... uan nay ､ｾ＠ ｨｩｾｵ＠

nen bai viet tir day se ｴｾｰ＠trung vao b6n ucin kia - b6n

ufin thu(>c ｖｾ＠ }'inh VVC tinh

than - Tam thuc.

Due ｐｨｾｴ＠ da ｮｨｾｮ＠ d!nh

ning: Tam. tlnrc Ia ylu to'

quan trqng n/ult trong m6i

thay cai nao xay ra truac, duqc ban ｬｵｾｮ＠ them trong

cai nao xay ra sau trong phan chu thfch.

m(>t chu6i phan ung Cl:fc ky Chung ta hay lay m(>t vf

nhanh ＱｾＮ＠ dl;l ､ｾ＠ minh h9a cho ､ｾ＠ ｨｩｾｵ＠

l.THD"C:Cognition/con- (vf dl,l nay ｬ｡､ｾ＠ giup cho sv

sciousness - la nhiing gl rna trinh bay duqc r6 rang han,

tam tri cam ｮｨｾｮＮ＠ thay biet chu khong phai la ､ｾ＠

duqc qua sau thuc: nhan "cht!ng m'inh"): Dang lai

thuc ( cai biet cua ｭｾｴＩＮ＠ nhl xe tren duang ｶｾ＠ nha, ta

thuc (cai biet Cua tai), ｴｨｩｾｴ＠ chqt nho l<;li Sl;l' ｶｩｾ｣＠ ngay

ｾ］］ Ｇ ｾ ｡ｰ ］］ ｣ｨ ］ ｩ ］ ｎ ］ ｧｨ ］ ｩ･ ］ ｮ ］ ｣ ］ ｷ ］］ ｐｨ ］ Ｇ ］ ］ ｨＧ ］ ｣ ］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］ ］］］］］］ ｑｉｐ＠

hom nay a sa lam, ta da b! c6 dfnh dang den bat ky bai vl cam giac tam ly (xuc

nguoi nQ mimg chtri vao

mi;it, va ta ｬｾｩ＠ n6i tuc len khi

cam xuc nao ca. cam) la thu<)c ve Hanh uan.

3. THU: Sensation - Ia Day 13. ､ｩｾｭ＠ rat quan tn;mg!

ngbl den chuy¢n d6. Trang nhiing cam giac ve than ｴｨｾ＠ Cting dung vi dl) a tren:

vi dl) nay, Thuc uan la rna duqc phat khai len dl)'a Sau khi cai Tuang (tri giac)

nhiing am thanh, hlnh anh thea cai tri giac da xay ra a cho rang ta da b! nguoi kia

dang hi¢n len trong ky uc tru6'c. Do d6, chung cfing nht,IC ｭｾＬ＠ xuc ｰｨｾｭ＠ a sa cua ta ve vi¢c b! ｭｾｮｧ＠ chtri g6m c6 ba ｬｯｾｩ＠ t6ng quat: lam, ｬｾｰ＠ tlrc kh6 thl) -

a sa lam, va n6 thu<)c ve y de chiu Ｈｬｾ｣＠ thl)) - neu tri nhfrng cam giac kh6 ch!u a thuc. giac cho la tot; kh6 chju ca ｴｨｾ＠ lien n6i len, chAng

' 2. TIRJNG: Perception - (kh6 thv) - neu tri giac cho ｨｾｮ＠ nhu: Trang nguoi bUt

Ia Sl! ｮｨｾｮ＠ di¢n, danh gia, Ia xau; va khong de ch!u rUt, ru<)t gan soi len ...

phan xet cua tam tri (tri khong kh6 ch!u (xa thv) - Nguai viet xin thu ｮｨｾｮ＠

giac) doi v6i nhfrng gl da neu tri giac cho la khong ding day la cho rat kh6

duqc cam ｮｨｾｮ＠ boi Thuc a bu6'c 1. Sl)' danh gia ay rat

da ､ｾｮｧ Ｌ＠ phong phu, nhung

tl!U chung ｬｾｩ＠ chi c6 ba ｬｯｾｩ＠

t6ng quat: tot, xau va

khong tot khong xau.

tot khong xau. Xin luu y: dien ta, bai vl ban than

Bai vi Thv Ia cam giac a mlnh khong c6 du tir ngii

than ｴｨｾ＠ cho nen n6 lien ､ｾ＠ sir dvng, va han nfra

quan den ca hai phuang thong thuong chung ta

di¢n ｶｾｴ＠ ly va tam ly (phai khong ､ｾ＠ y gl nhieu den

c6 cai tam thl m6'i "cam

Trong vi dl) tren, khi giac" duqc chu!). N6 13.

cac cam giac cua ca ｴｨｾ＠

trang thl)'c te hang ngay.

M¢t dieu xin Iuu y Ia: d nhfrng am thanh, hinh anh chiec cau noi lien Than va

,. ve vi¢c ta b! ｭｾｮｧ＠ chiri a sa Tam. thoi ､ｩｾｭ＠ nay, van chua c6

dang hi¢n len trang ky uc, M<)t vai vi dl) ve Thv: cam xuc tam ly nao n6i len

ｬｾｰ＠ tuc tam tri ta lien danh D6i bt,Ing, khat nu6'c, bu6n het.

gia chung rang: "Day la Sl)' ngu, ngua ngay, ng<)t ｮｧｾｴＬ＠ 4.HANH:Mental voli-

nhvc ｭｾＬ＠ xuc ｰｨｾｭ＠ den te bu6t, n6ng nl)'c, ｲｾｯ＠ rlJc, tion/reaction - la nhfrng

ta". D6 chfnh la Tuang - lang lang, ｮｨｾ＠ nhom ... hi¢n tuqng tam ly hay cam

cai tri giac cua ta. Xin luu Dirng ｨｩｾｵ＠ Him ding Thv xuc rna tam thuc phat khai

y: d thOi ､ｩｾｭ＠ nay, ChUa CO U<ln Cling bao g6m }uon CaC len dt,ra theo Slf kich d<)ng

cam xuc nao n6i len het! cam giac ve tam ly (tuc cua Thl:l da xay ra a buac 3.

Tri giac chi thuan tuy la sv ｧｩｾｮＬ＠ vui tuai, kh6 so, Neu b! kfch d¢ng bai ｬｾ｣＠

danh gia, phan xet, khong thuang nh6', them khat ... ) thl), nhfrng hi¢n tuqng tam

ly nay se mang tinh each ua sv tuc ｧｩｾｮ＠ cua ta khi dang han. (xin quy vj hay ｨｩｾｵ＠

thich, say ､ｾｭ＠ (craving) - hii xe chinh Ia ｈｾｭｨ Ｌ＠ n6 ｴｨｾｴ＠ r6 diem nay):

vi dl;l: Hanh di¢n, ha he, phat khoi len do ｢ｾ＠ kfch C6 nghia la: Hanh, sau

mong moi, them khat, lam d<)ng bai nhfrng kh6 thu khi da phat khai len dua

bieng, kieu ng:;to, tham lam (trong nguO'i bUt rm, ru(>t theo sv kfch thfch gian tiep

... Neu bj kich d(>ng bai gan soi len ... ) da xay ra a -cua Thuc va Tuang va kich

kh6 th\} , chung se mang buac 3. D9c den day, quy thich trvc tiep cua Thl;l,

tinh each che ghet, blJC b(>i Vj CO ｴｨｾ＠ Se nay ra nghi quay ngU<JC trO ｽｾｪ＠ de cung

(aversion) - vi du: Tuc van: Lam sao ｬｾｩ＠ qua quyet co them cai Tuang (tri

ｧｩｾｮＬＮ＠ bu6n ｲｾｵＮ＠ co chap, duqc ding nhfrng kh6 th\1 giac). Tuong dmg duqc

chan·nan, lo au, ganh ghet, nay phai xay ra truac r6i cung co thi Th1;1 (cam giac

kh6 sa ... sau d6 mai dAn den sv tuc ve than ｴｨｾＩ＠ cang them

Xin hru y: C6 nhiing ｧｩｾｩｬＬ＠ rna khong ｴｨｾ＠ la ｲｮｾｮｨ＠ me, va Hi'mh (hi¢n

hi¢n tUQ'llg tam ly duqc nguqc ｬｾｩ＠ ｨｯｾ｣＠ !a ca hai tuqng tam ly) ｬｾｩ＠ cang them

phat khoi hoan toan ngoai cung xay ra m(>t luc? Day rnanh li¢t! Hanh sau d6 tiep

SlJ kfch d(>ng CUa Thl;l Ｈｦｦｩｾｃ＠ }a dieu rna chung ta khong tl;lC quay ngUQ'C trO ｬｾｬ＠ ､ｾ＠

du ｬｾ｣＠ th\1 hay kh6 th\1 dang nen tranh ｬｵｾｮ＠ ban dii, bm cung co Tuemg ... Cu the,

hi¢n di¢n), chAng h:;tn nhu: vi chi tu duy, suy ｬｵｾｮ＠ rna chung err ｬｾｰ＠ di ｬｾｰ＠ ｬｾｩＬ＠ ｴｾｯ＠

Binh than, tinh tan, hoan thoi thi se khong bao giO' di nen m(>t vong tuan hoan rna

hy, tir bi ... Tuy khong c6 den giai dap thoa dang, tv n6 cung co, tang truang

nama trong cai chuoi phan giong nhu rn(>t nh6rn nguai chinh n6 (self - feeding

tl'ng (1) Thuc (2) Tuong bi mu rna l<;1i di tranh cai cycle).

(3) Th1;1 (4) Hanh, nhfrng IAn nhau ve mau ｳｾ｣Ｎ＠ Chi Nhu ｶｾｹＮ＠ ta da hieu t6ng

hi¢n tuqng tam ly nay cling c6 thvc chung th'i rnai giai quat ve Thuc, Tuang, Thl;l

thu(>c ve Hanh uiln. Chung toa dttqc m9i sv nghi ngO'. va Hanh. Tuy nhien nhfrng

la nhfrng philm chat cao Bon uiln Thuc, Tuemg, gi da duqc trinh bay a tren,

､ｾｰ＠ rna moi chung ta dang Thl;l va ｈ ｾ ｭｨ＠ luon luon cho du nghe hqp ly, vAn chi

co gang phat ｴｲｩｾｮ＠ trong ｨｯｾｴ＠ d(>ng thea thu tl;T tu 1

qua trinh tu ｴｾｰ＠ cua rninh. den 4 nhu tren, nhung

Bai ｶｾｹＬ＠ Hanh uiln mang kh6ng phai chi theo mot

m(>t y nghia r(>ng Ian han la

Thuc, Tuong hay Th1,1 uiln.

Tro ｬｾｩ＠ vai vi d1,1 0 tren,

chieu dan gian nhu the!

Moi tuang quan vi te cua

chung duqc dien ta day du

la Iy thuyet suong. Quy vi

d<?c gia tat nhien vAn con

nghi nga ｨ ｯ ｾ ｣＠ ｴｨ ｾ ｭ＠ chi b<k

b6 (nhat Ia phan Th1,1 va cai

Vl trf thU 3 CUa no trong

chuoi phan u·ng). Vl the,

vi¢c ke tiep la moi chung ta b! nhl;1C ffi(;l , XUC ph(;lm qua chfr "conscious mind", cho

hay dfch than ｫｩｾｭ＠ chung dang" (Tu0ng) va l<;li n6i nen n6 mang y nghia khac

l<;li cai chuoi phan ung nay tuc len! (Hanh). Trong qua voi chi! "y thuc" trong

xem c6 ､ｾｮｧ＠ voi thvc te trlnh ay, ta khong ､ｾ＠ y den phan Thuc uan 0 do(;ln

hay khong, va d6 la ､ｩｾｵ＠ ｨｯｾ｣＠ ching ｨｾ＠ hay biet gi truoc ).

phai n6i la rat kh6, nhung ｶｾ＠ nhfrng cam giac kh6 Tuy nhien, xet ｶｾ＠ tam

rna lam duqc, neu c6 ch!u dang n6i len 0 ca ｴｨｾ＠ thuc cua d<;li da so ffiQi

phuang phap thvc ｴｾｰ＠ ro (Thl;l). Chfnh nhiing kh6 ngm1i, phan y thuc chi

rang (se duqc ､ｾ＠ ｣ｾｰ＠ 0 thl;l nay moi la yeu to kich

do(;lll duoi). so di rat kh6 Ia thfch trvc tiep nhat ､ｾ＠ gay

VI hai ly do sau day: nen sv me ｧｩｾｮ＠ cua ta. .

2. Ho<;1t d¢ng cua Tubng,

Chiem VOn Vyn chUa day

1%, tat ca phan con l(;li, han

99 % ､ｾｵ＠ thu¢c ｶｾ＠ V 6 thuc.

Nguai viet khong c6 ky · 1. Chuoi phan ll'ng (1)

Thuc (2) Tubng (3) Thl;l Thl;l va Hanh luon luon xay VQng la quy d¢c giii se tin

(4) Hanh xiiy ra YO d1ng ra a 2 cap d¢ nhu sau: ngay vao dii ki¢n tren,

nhanh ly, giong nhu m¢t Dau tien, chung xiiy ra nhung cling mong rang quy

Iuong di¢n hay tia set. Vi. trong Vo Thuc (2), tuc Ia vi dirng v¢i hac bo n6 chi vi

the, doi voi moi sv ki¢n khong ｨｾ＠ duqc ciim ｮｨｾｮ＠ chua ｫｩｾｭ＠ chll'ng duqc. Sau

trong thvc te ·hang ngay, hay thau biet, nAm ngoai St! day la m¢t vai vi dl;l ､ｾ＠

hau het chung ta ､ｾｵ＠ khong dieu ｫｨｩｾｮ＠ do chu y cua ta. chung minh cho sv ｨｯｾｴ＠

ciim ｮｨｾｮ＠ duqc St! ho(;lt Sau d6, khi da du sue ffi(;lnh d¢ng cua cai v 0 thuc menh

d¢ng cua tat ca 4 uan nay nha cai vong luan hoan mong, sau thim trong m6i

va thu tt! ho(;lt d¢ng cua duqc ｬｾｰ＠ di ｬｾｰ＠ l<;li nhieu con nguai.

churig. Thong thuang, ta Ian, chung moi bM dau 1¢ - V e' than thl: Hai tha,

chi biet den cai thlr nhat di¢n ra tren ｢ｾ＠ ｭｾｴ＠ cua tam nh!p tim, tieu hoa thuc an,

(Thuc ), thu hai (Tuang) va thuc - surface layer of the bai tiet, ｨｯｾｴ＠ d¢ng cua tat

thu tu (Hanh) rna thoi, ta mind - g9i la y thuc, c6 ca cac ca quan nQi ｴｾｮｧ＠

khong hay biet ｨｯｾ｣＠ khong nghia la a giai do(;ln nay (gan, ph6i, ｴｨｾｮＬ＠ ru<)t ... )

､ｾ＠ y den cai thU ba (Thl;1). chung m<Ji dU<JC tht!C St! bOC;lt d<)ng CUa hang ti de

Tr01(;li voi vf d1:1 0 tren: Khi ciim ｮｨｾｮＬ＠ thay biet va ､ｩｾｵ＠ te bao trong ca ｴｨｾ＠ ...

dang lai xe va chqt nho ｬｾｩ＠ ｫｨｩｾｮ＠ do chii y cua ta (xin - V e' tam thuc: Nam rna,

chuy¢n b! mtmg chi'ri 0 sa luu y: Chfr "y thuc" a day nho ｬｾｩ＠ duqc nhfrng St! ki¢n

lam Ｈｨｯｾｴ＠ d(>ng cua Thuc), thu<)c ｶｾ＠ Tam ly h9c Tay qua khu xa xua ｴｨｾｴ＠ r6 rang

ta cam thay rang "mlnh da phuang, duqc ｴｾｲｮ＠ d!ch tlr khi b! thoi mien, dang ngu

r,p chi Nghlen clio Ph@t hqc •

rat say nhung van cam giac taAm thu'c'. h•'t H u- '. n a . em n a, cat ｧｾ＼Ｚｬｬ＠

· duac bi mu6i can, biet Ia Bay gia, chung ta hay di ､ｯｾｮ＠ Th1;1 ｈｾｭｨ＠ ｬｾｩ＠ la giai i

uong ruqu rat tai ｨｾｩ＠ nhung vao ml)t tieu thiet tht,rc ､ｯｾｮ＠ de dang nhat rna

m(>t nguai ｮｧｨｩｾｮ＠ van err nhat ciia bai viet: ｈｩｾｵ＠ chung ta c6 ｴｨｾ＠ ngan ｣ｨｾｮＮ＠

tiep t1;1c uong, biet lam duqc Thuc, Tuong, Th1;1, kn6ng ､ｾ＠ cho cac ｴｲｾｮｧ＠ thai

bieng Ia kh6ng nen nhung Hanh Ia gi? Va chung ｨｯｾｴ＠ tam ly mang tinh each

Van CU tiep tl)C lam bieng, d(>ng tuang quan vai nhau phien nao phat khai len

biet khong nen ｧｩｾｮ＠ dii' ra sao thl giup fch nhu the theo st,r kich d(>ng ciia Th1;1.

nhung van CU n6i san ｨｾｮＬ＠ nao cho st,r tu ｴｾｰ＠ cua chung

biet khong nen au lo nhung ta?

van err thap thorn bat an, Truac het, · ta ｮｨｾｮ＠ ra

biet la nen ｴｨｩｾｵ＠ d1;1c tri tuc dng ｵｾｮ＠ Hanh chinh la cai

ｔｾｩ＠ sao n6i giai ､ｯｾｮ＠ nay la

de ngan ｣ｨｾｮ＠ nhat? ｔｾｩ＠ vl

ta kh6ng ｴｨｾ＠ nay ｣ｨｾｮ＠ duqc

cai Thuc (trir phi phai pha

nhung van ucrc ao, ham rna ta phai tu sua, thanh lqc huy het ca 6 giac quan ! ! !),

muon . . . tren bucrc duang tu ｴｾｰＬ＠ bm ta lam sao ､ｾｰ＠ bO duqc cai

Chfnh cai kho tang V6 vl n6 Ia noi phat khai len Tuang (tri giac) khi ta Ia

thuc Ia nai chua d\fllg tat tat ca nhii'ng th6i hu ｴｾｴ＠ con ngum chu kh6ng phai

ca nhfrng gl rna Due ｐｨｾｴ＠ xau, nhii'ng phien nao, kh6 Ia ｶｾｴ＠ v6 tri v6 giac?! Va ta

gqi Ia "v6 minh" (Pali: dau trong chung ta. ciing kh6ng ｴｨｾ＠ nao ngan

anusaya ｨｯｾ｣＠ anusaya- Gi6ng nhu m(>t vi thAy ｣ｨｾｮ＠ duqc cai Th1;1 vl n6 bitt

kilesa). Va chinh vl V 6 thu6c, khi da biet cai ung bu(>c phai phat khai len khi

thuc dieu ｫｨｩｾｮ＠ han 99% nhqt tren nguai ｢ｾｮｨ＠ nhan c6 st,r ｨｩｾｮ＠､ｩｾｮ＠ cua tri giac,

toan b<? con nguai chung ta dang nAma dau, ke den, ta CO" ｴｨｾ＠ con nguai chung ta

tu than ｴｨｾ＠ den tam thuc, phai tlm cho ra nguyen la nhu the!

chung ta chua bao gia la nhan cua n6 va ngan ｣ｨｾ＠ Vl ｶｾｹＬ＠ ta di den ket ｬｵｾｮ＠

"chu nhan 6ng" tht,rc Sl! cua cai nguyen nhan nay. rAng: Cai phuang huang ､ｾ＠

ban than mlnh. Cho nen, Dt,ra theo chu6i phan tu ｴｾｰ＠ cho ｨｩｾｵ＠ qua nhat Ia ·

ｴｨｾｴ＠ la nga ｮｧｨｾ｣ｨ＠ khi nghl ung: (1) Thuc (2) Tuang chung ta ph:h lam sao cho

rAng ta c6 ｴｨｾ＠ tu sua, (3) Thl;l (4) Hanh, ta thay tam tri dirng bj kfch d(>ng

｣ｨｵｹｾｮ＠ h6a duqc tam tinh rang Thuc, Tuang va Th1;1 bai Th1;1, tuc Ia neu c6 Ｎｬｾ｣＠

cua mlnh ttr ngqn den deu la nguyen nhan ､ｾ＠ dan thl;l thl dung say dttm vao

nganh, neu ta chi biet loay den Hanh, nhung Thl;lla cai n6, neu c6 kh6 thl;l thl dung

hoay trong cai y thuc, cai trl;l"C tiep nhat, tho . nen bl:(c tuc, kh6 ·sa ... Dl nhien,

1% nho be. con con cua ciing Ia cai quan trqng phai c6 m(>t phuang phap

Tap chi Nghitn cliu Phat hl}c

ｴｨｾｴ＠ Cl,J ｴｨｾ Ｌ＠ fO dmg ､ｾ＠ thl,l'C ben, tinh te Va tham sau, CO nao, bat ｫｾ＠ khO<ii ｊｾ｣＠ hay

. ｴｾｰ＠ thl ta moi lam dl,l'oc nhu khien cho phan V 6 thuc kh6 ch!u den dau! Cang

ｶｾｹＮ＠ Phuong phap do la cang ltk dmg giam bat, va chung ｮｧｨｩｾｭ＠ duqc sl,l' Yo

thien Vipassana (3 ), do phan y thuc cang hlc cang thubng nay bao nhieu, hanh

chfnh Due ｐｨｾｴ＠ chi ､ｾｹＮ＠ tang truang (theo ti ｉｾ＠ % ). gia cang ｮｨｾｮ＠ chan duqc

Day la m<)t phap mon Thien Tuy nhien, d6 chi moi la so the nao la Kh6 (nh0 ｶｾｹ＠ rna

quan, trong do, cai doi luqng, chi Ia rn<)t niia cua thoat kh6) va cang tham

tuqng de duqc quan chieu van de! Neu Sl! tu ｴｾｰ＠ chi thfa duqc cai chan ly v 6

chfnh Ia Thl_l - cam giac a than the. Bai viet nay khong

ban sau

dem ｬｾｩ＠ cai giam thieu ve

v6 thuc va tang trubng ve y

thuc rna thoi thl chua phai

Vi pas sana, nhung se neu Ia Ｂ､ｩｾｴ＠ trir V o minh" nhu

len 2 diem cot l6i sau day Due ｐｨｾｴ＠ khuyen d(;ly. 0 - trong ｶｩｾ｣＠ thl,l'c ｴｾｰ＠ phuong day, Ngai n6i den ca hai

phap nay (neu thieu m<)t phuang ､ｩｾｮＺ＠ so luqng va

trong hai yeu to nay thl dU1 chat luqng. Do d6, trong

nga bay nhieu. Di nhien,

trong tien trinh chuyen boa

ay, tam trf cua hanh gia se

cang hie cang them tl! ｴｾｩＮ＠

thanh thoat va khinh an.

Tubng ciing nen n6i them

rang: Vo thuemg (anicca),

kh6 (Dukkha), vo nga

khoat khong phai Ia thien

Vipassana):

khi quan sat cac cam giac a (anatta) - Tam-Phap an cua

than the, hanh gia phai due ｐｨｾｴ＠ - la nhfrng chan ly 7 ,

1. TINH THUt: Hanh gia dung cai tam trf ｮｨｾｹ＠ ben, de dua den giai thoat,

thl!C ｴｾｰ＠ thien Vipassana tinh te cua mfuh de ｴｨｴ｟ｲｾ＠ rihung neu ta chi biet tu duy

phai theo doi, quan sat ｨｩｾｮ＠ them m<)t dieu nfra. D6 (van ｴｵｾ＠ vatu ｴｵｾＩ＠ tra thanh

nhfrng cam giac a than the chfnh Ia diem thu hai sau m<)t chuang ｮｧｾｩ＠ cho chfnh

m<)t each lien tl_IC, sau sac day: mlnh neu no lam cho minh • 7

voi m<)t tam trf day Sl! tinh 2. BINH THAN: Phai co thoa man, w hao. Hay sir thuc. Sl! quan sat ay phai gang gifr viing Sl:f blnh than, dl,lng no nhu la ban do chi

duqc trau ｬｵｹｾｮＮ＠ phat trien khach quan trong suot qua duong cho ta, nhu Ia m<)t

kh6ng ngung chiing nhfrng trlnh qmin sat ay. Nho ｶｾｹＮ＠ d<)ng ll,l'C de thuc day ta tinh

trong hie t<;>a thien rna con hanh gia se thl,l'C cht!ng tan mai trong S\! tu ｴｾｰ＠ CUa

trong tat ca mqi ho(;lt d<)ng duqc cai ban chat Yo mlnh!

hang ngay cua CUQC song. thuemg cua tat ca mqi cam Hai yeu to Tinh thuc va

Nho duy td lien tl;IC Sl! tinh giac. Chung phat khai len Blnh than a tren phai duqc

thuc, tam trf cua hanh gia se va r6i se tan bien di , bat k6 phat ｴｲｩｾｮ＠ song song, kh6ng

cang ngay .cang them ｮｨｾｴｹ＠ manh ｬｩｾｴ＠ hay dai diing den ｴｨｾ＠ chi ｴｾｰ＠ trung vao m(>t

cai va Ia Ia di cai kia neu gidi trong b(/i l'iel mly nlur khi DL'rc Ph(U drJ nh(ip Nh!l

muon tien xa tren con sau: "Y can" Ia b6 nlio Bcln rfn' phong trao ｄｾｴｩ＠

duO'ng giai thoat. Giong (brain); ''phap trcin" Ia cac tl1lt'Cz m6i phdt khd'i, cho

nhtr doi canh CUa m¢t con phdn {rng sinh /wei hQC (hio- nen k/u)ng CO gi dang ngqc

chim, ca hai chiec canh ay chemical reactions) xdy ra nhien khi c6 .Sl/ klulc bi¢1

phai deu duqc khoe m(;lnh rrong cac te' bao Clia niio: giil'a hai duimg !6'i gidng

nhu nhau thl n6 m6i c6 the "Y t/n(·c" Ia nhilng cdnh ､ｾｹ＠ cty. S1.r khllc hi¢t nay

bay xa duqc. tuc;ng hay y nghT (mental hocln loan kh6ng c6 nghia

Ciu chuc tat ca quy vj se thoughts or images). dang Ia cdch nao dring, each nao

t(;lo dlfng duqc cho minh doi nO'i len trong da'u. Tuy sai, md phdi du9·c hilu tren

canh nhu the, lu6n lu6n nhien, nhie'u sach giao khoa plnrong di¢n thich hQp hay

nu6i duang cling co n6, va Ph(lt hQC ｬｾｩ＠ dien gidi rat khong thich hQp v6'i ciin co

si'r dl,mg n6 dti bay ｴｨｾｴ＠ xa, khac bi¢t nhu sau: ''Y din" IU clnl·ng cua m6i nguo'i.

bay Vl1Q't k.hoi nhfrng phien fd ｍｾｴＭｮ｡＠ thltC (thirc th{r Trang hai nay, nguai viet

nao trong cu¢c song hang bdy trong Duy thuc h9c); ct/ gdng her sire trong khd

ngay, va bay mai cho den "phap tra'n" Ia cai bong nang ｨｾｮ＠ hf!p ctia mlnh de'

dfch toi ｨｾｵ＠ cua sv gilti (icing cua nam trdn (sdc, trinh bcly, ph an rich N ga

thoat. Nai ay nam ngoai thanh, huong, vi, xuc) dm · Ucin thea tinh thdn nguyen

mQi sv ly ｬｵｾｮＬ＠ suy tuemg, hru ｬｾｩ＠ tr(m y th1tc ( g9i Ia thuy ma D1'rc Ph(lt da gidng

ngoai sv dien t3 cua loi n6i, "lqc tq dnh nl·"); "y thuc" dqy khi N gcli co11 ｲｾｩ＠ tht

ngon tu va ngoai cai khuon lei cai bier cua Mqt-na thtrc,

kh6 ｣ｨｾｴ ﾷ ｨｹｰＬ＠ nho nhoi cua lei tlllfC tl1ll sau trong Duy

the gi6i dl;IC lC;lC rna chung Thtrc h(JC.

DT nhien, bai vier se-kh6ng

sao lranh klu3i cac khie'm

khuyet, kinh mong quy vf

d<?c gid !wan hy g6p y xdy sinh, do vo minh, dang tl!

tr6i bu9c, giam ham mlnh

trong. do, de roi cu Ian 1¢n

chim ·aam mai theo dong

sinh ti'r luan hoi kh6 dau,

bat ｴｾｮＮＯＮ＠

V.D. (Trfch n·ong Dien

dcln P/l(jf phclp CLia Thu vi¢n

Hoa Sen)

(I) Tlui·c udn dtrQ·c dien

Ngoai ra, TIH.t, Tudng,

Hdnh, T/urc ding duc;c gidi ch.mg.

. Jhich m<?t cc1ch r<}ng 16n, Sau day Ia m<?t vai nlujn

cao sieu, tnl·u flt'(fl1g han dfnh rieng nia nguo·i vie!

nhilu (bao helm cd A-/qi-da ve' giclo ly Ngfi UG'n: Ngi7

tlnrc- tlnrc tl11r tam). Theo y Ud'n hi giclo /_'v mel Dti·c

kielr crla nguiYi viet, do Ill ｐｨｾｬｲ＠ gidng gidi cho rat cd

do slf k.hclc bi¢r gizi'Cz gic7o l_v nhirng ai chua clurng qud

Nguyentllll y wl giao ly ｄｾ ｴｩ＠ ''l A-la-han. Dlii l'(ri nlll?ng

tlura. May trc'im ntlm sou nguoi ncly, D1'rc Ph(l!

ｔｾｰ＠ ch i Nghien cUu ｐｨｾｴ＠ hi}C

klu5ng boo gib de' c(ip de'n (2 J C In!· "\ ' o r/nrc " thdn minh rlwc lulnh theo

kluii ni¢m A-IC;Li -da 1/nrc 1·/ tr ong hdi 1•ie't ncly khong

ngf!i rang h{J c6 the' se hie'u phdi Ia m(Jt ttl' ngir PluJ,t

sai l¢ch r6i ddm ra chap phap, mci lei m{Jt danh ti'r

nga. Mqi ｳｾｴ＠ gidng d(}y ctla etta Tam ly hr;c T dy

Ngai luon luon h(Ji du cd pl1lWng Western

hai y{u to' khlly va khl CrY Psychology, duc;c t(j-111

Ia vrj.y! A-lgi-da tlnrc Ia djch r£1· clnr "uncon-

m(Jt llnh vlfc rift cao sieu, scious mind" . Ngubi viet

n6 khong phdi Ia die'u ell su ､ｾｴｮｧ＠ chi/ nay, thay vl

nguoi chua c6 cdp d(J tu Ia m(Jt thurj.t ngl7 Phrj.t

chung dung mu·c dem ra phap, vi rhcfy n6 ra't

nghien cuu, ban lut;ln; thong d1fng, dl hilu do'i

gio'ng nhu m(Jt nguoi dang vl!i da so' d¢c gid. ( 3)

hr;c 6 cdp tilu hr;c thi' Thie'n Vipassana Ia m(Jt

khong the' lurj.n ban ve' kie/1 phuO'ng phap tu tt;lp do

thuc cua cdp dgi hr;c. chfnh Dtrc Phrj.t Thich

Ca kham pha ra, dich

Tinh than vo nga ... (Tiffp theo trang 10)

hoa vel Dgi thita vo htr;ng

nghla, (Sdd), trang 32. (5) Kinh Di¢u phap lien

c16 de' d(Lt cle/1 qud vf giclc

ng(J vien man. Sau d6,

Ngai bdr dau chl dgy !gi

cho hie! bao nhieu nguoi

hlc bcfy gib; nam anh em

Kie'u Trcln Nhu Ia nc'im vi

ddu tien duO'c due Phat . . hztl!ng dan phzwng pluip

thie'n nay trong khuon kh6

etta bai phrip thogi T(r

Di¢u ｄ･ｾ＠ Hi¢n nay, Thie'n

Vipassana dang duqc cld

dgy ra't thjnh hanh 6 khdp

nO'i tren toan the' gil!i rheo

dung vl!i tinh than nguyen

thuy cua thifi due Pht;lt

con tgi ｴｨ･ｾ＠

Chdu, Vi¢n N ghien cz(u

Phgt hr;c Vi¢t Nam a/1 hanh

1992, trang 131-132.

( 1) Kinh Di¢u phap lien

hoa va Dgi thita v6 luqng

nghfa, djch gid Thfch Trf

Tinh, Thich Chanh Quang,

Lien Hoa - T[nh that, My

Tho 1974, trang 30 - 31.

hoa vel Dgi thz!a vo luc;ng (8) Kinh Phap Cu, bdn

(2) Kinh Di¢u pluzp lien

hoa va Dgi tln'ra vo laqng

ngh!a, (Sdd), rrang 32. ( 3) Kinh Di¢u phap lien

hoa l'a Dgi tln'ra vo lur;ng

nghla, (Sdd), trang 37. ( 4) Kinh Di¢11 pluip lien

nghla, (Sdd), trang 35. dfch CL!a Thfch Thi¢n Sieu,

(6) Jean Francois Revel Vi¢n N ghien czru Pht;lt hr;c

& Matrhieu Ricard, Dol Vi¢t Nam cfn hclnh 1993, tho(li gii7'a tr iet hqc vci Phgt

giao, BS. H6 Htf'u Hzmg bien

dfch, NXB rhanh ph6' H6

Chi Minh 2002. tmng 55.

(7) Kinh Trung 8¢, rc}p I. bdn dfch CLia Thich Minh

trang 34. (9) Kinh Phap Cti, bdn

dfch czla Thich Thi¢n Sieu,

\'i¢n Nghien dm Phc}t hr;c

Vier Nam ci'n hclnh 1993, !rang 34.

ｔｾｰ＠ chf Nghlen clio Ph•t hoc

cac TOng ph3i trong ｐｨｾｴ＠ gi3o

n6i Phap

49 nam

chep

thanh van ban.

Ole ､ｾ＠ tir nghe ｐｨｾｴ＠ thuyet

Phap, vi can ca khac nhau '

nhan duyen khac nhau. '

trlnh d<? khac nhau, nen co

suy ｬｵｾｮ＠ khac nhau, rna sau

nay, ､ｾ＠ tir ｐｨｾｴ＠ chia thanh

1 o tong phai. Phi# tu den li chua. Muoi tong phai chia lam

hai ｬｵｾｮＺ＠ Khong va HUU. Quan niem ve vii ｴｲｾ＠ va co chap ｨｾｮ＠ Ut co hay ｨｾｮ＠

. nhan sinh cua hai ｬｵｾｮ＠ la khong, rna phai ｮｨｾｮ＠ ro

khac nhau, tren mot so trung d<;to Ia ｣ｨｾｮｧ＠ co

､ｩｾｭＬ＠ nen duang thai. ｐｨｾｴ＠ chAng khong (phi hUU Ｎｰｨｾ＠pha sl;{ ph an ｢ｩｾｴＬ＠ khien cho . vo ). cac phai quy ve trung d<;to. Nguoi sau, nhan thuc

Khi noi U(t ca sl;{ ｶｾｴ＠ Ia theo ch6 nghe ｣ｨｾｮｧ＠ dong,

khong, nguoi the gian chap phan ｢ｩｾｴ＠ c6 va khong, va

nhat ｴｨｾ＠ Ia khong, thi thanh ｉｾｰ＠ hai tong phai

khong hqp voi trung d<;to, rieng ｢ｩｾｴＺ＠nen vi the ｐｨｾｴ＠ noi ·co. Cau xa tong giang ve

Nhung sau khi nghe n6i co, phap co. nguoi the gian l<;ti cho rllng Thanh thl;{c tong

tat ca Sl;{ ｶｾｴ＠ Ia co, nen Phat ve phap khong.

giang

vi the ｬｾ｜ｩ＠ noi khong. . 1· CAU xA TONG: G6c cua Cau xa tong do

.B6 Tat The Than viet sau Ml;lc dich cua ｐｨｾｴ＠ Ia

muon nguoi the gian dung

Cu sf N&UYlN VAN CHf

ａｾｨＺ＠ vu KIEM NINH

khi ｐｨｾｴ＠ di¢t d<) 1.000 nam.

B<? ｬｵｾｮ＠ chuyen ve hiiu

tong. Nqi dung be? ｬｵｾｮ＠ n6i

ve Tu de, phan cuoi n6i ve

thuyet v o nga.

Den trieu nha Duang

( 627) Huyen Trang Phap su

. d!ch thanh 30 ｱｵｹｾｮＮ＠

2- THANH THlfC TONG. Goc o h<? Thanh thl!c

ｬｵｾｮ＠ cua Ha- Le- Bac- Ma . ' ｬｵｾｮ＠ phat buy nga, phap

deu khong, tuang phan v6i

Cau xa ｬ ｵｾｮＮ＠

. Thanh ｴｨｾ［ｲ｣＠ tong quan sat vii trl;J ｶｾｮ＠ hiiu va· phan

ra lam The gioi mon va De

) .

chi Nghlin clio

nhfit nghla mon. 16'p nuang nhau: Chua c6 ai

The giai mon quan ｮｩｾｭ＠ khong gifr giai rna duac

nguoi the gian chang ro ca.c D!nh, ｔｵｾ＠ bao gio.

phap deu do nhan duyen ｌｵｾｴ＠ tong chia ra lam:

sinh, ly nhan duyen thi Di:ii thira va ｔｩｾｵ＠ thira

di¢t, nen du co gia doi, tl;fa

ho nhu c6, nhung thl;fc ra Ia

khong.

ｄｾ＠ nhat nghla mon thl

n6i nga khong va phap

ding khong.

Ccii chan ly nga, phap

ｌｵｾｴ＠ Di:ii thira c6 nhfrng

b<? Kinh nhu Phi:lffi vong Bo

Tat giai, ｬｵｾｴ＠ ｔｩｾｵ＠ thira co

b¢ ｔｨｾｰ＠ tl;Jng Tu ーｨｾｮ＠ ｬｵｾｴＮ＠

4- PHAP TlriJNG TONG. Ve dai Duong (618)

Huyen Trang kien ｬｾｰ＠ tong

chan hung ｬｾｩ Ｎ＠

Phap tuang tong chia ra

Tinh va Tuang (2 tong).

Tinh tong ban ve tt;r tfnh von khong

Tuang tong ｢ｾｭ＠ ve nhu

huyen hfru

Tuang tong la Phap

tuang tong.

Tong Phap tuang y vao

6 b<? kinh Ia:

Lang gia, A ty ､ｾｴ＠ rna,

nh! khong den tong nay nay. Hoa nghiem, ｍｾｴ＠ nghiem,

m& n6i m¢t each rorang. Huyen Trang Ia m<?t nha Giai tham ｭｾｴ＠ va B6 Tat

3- LU4T TONG. dai hoc van, sau khi xuat tC;lng

Khi ｐｨｾｴ＠ sap ｮｨｾｰ＠ ､ｩｾｴＮ＠ gia, doi vai kinh sach cua Va 11 b¢ ｬｵｾｮ＠ la:

､ｾ＠ t\r hoi· ｐｨｾｴＺ＠ "Phat con lap nguoi tru6c da ､ｾ｣ｨＬ＠ to Du gia su ､ｾ｡Ｌ＠ Trang

tr;zi thl thi cac d¢ tit c6 ｐｨｾｴ＠ ra hoai nghi, mm quyet tam nghiem, ｈｩｾｮ＠ duang thanh

lam thay. Khi ｐｨｾｴ＠ di¢t d¢ qua AnD<? tu h<;>c. giao, ｂｩｾｮ＠ trung bien, Ngii

thi chung con hi'y ai lam Den An D¢, Huyen ucin, Ti:iP ｴｾｰＬ＠ Nhiep dai

thay ". Trang theo Giai Hi en ｬｵｾｴ＠ thira, Bach phap rninh mon,

Phat tra loi: "Khi ta su (Silabhadra) h<;>c thong Phan ｢ｩｾｴ＠ du gia, Nh! ｴｨｾｰ＠ｮｨｾｰ＠ di¢t, cac d¢ dt ldy gi6i kinh nghla ve nuac ｬｾｰ＠ ra duy thuc, Thanh duy thuc.

ｬｵｾｴ＠ lc'zm Thdy " . Phap tuang tong. Tinh . tong Ia Tam ｬｵｾｮ＠

D6 Ia cho xuat phat cua Phap tuang tong chu tong.

ｌｵｾｴ＠ tong. tnrang vii trl;J ｶｾｮ＠ phap deu 5- TAM LU4N TONG. ·Doi Duang (618) Dao do thuc chuyen bien rna ra. Tam ｬｵｾｮ＠ tong gom c6:

Tuyen ｬｵｾｴ＠ su truyen tong Tam giai do tam, ngoai tam a. Bach ｉｵｾｮＺ＠ B¢ nay do

nay. khong phap. De Ba B6 Tat, ､ｾ＠ tir cua

Den doi nha Thanh Duong thai, Phap tuang Long Thl;l B6 Tat viet.

( 1662) D<?c ｔｨｾ＠ ｬｵｾｴ＠ Sti a tong rat ｴｨｾｮｨ＠ hanh. b. Trung ｬｵｾｮ＠ va ｔｨｾｰ＠nui Biru Hoa chuyen hoang Den doi nha Tong (960) nh' mon ｬｵｾｮ＠ do Long nw luat tong, giang ve Tam bi suy dan, mai den nha B6 Tat viet sau khi ｐｨｾｴ＠

h<;>c: Gi6i, D!nh, ｔｵｾ［＠ thu Minh (1628) mai dtrqc ､ｩｾｴ＠ d¢ khoang 700 nam.

8<? Trung ｬｵｾｮ＠ gom 25 Lye ｴ ｨｾｰ＠ Hoa Nghiem.

_ .. phclm, daqc CU'U Ma La Hoa thuqng Do ｔｨｵｾｮ＠ quy

ｔｨｾｰ＠ ｄｾ｣ｨ＠ va truyen ba vao

Trung Quoc dai Dieu Tan

(the ky thu 5).

Bach ｬｵｾｮ＠ eta pha cai ta

chap cua the gian, ､ｾ＠ lam

y vao b(> nay va ｬｾｰ＠ thanh

tOng. Con m(>t ｢ｾｭ＠ d!ch thu

hai gom 80 ｱｵｹｾｮ Ｎ＠ gqi Ut

Bat ｴｨｾｰ＠ Hoa N ghiem.

7· THI!N THAI TONG.

ｔｾｰ＠ chi Nghien CUu Ph3t hi}C

Gia quan Ht vo phan hi¢t

ｨｩｾｮ＠ ra c6 phan bi¢t, dong

thai quy n<;tp tat ca nhfrng

cai c6 phan bi¢t tro ve ban

tfnh vo phan bi¢t.

Do gia quan, ngaai tu

ｨｾｭｨ＠ c6 ｴｨｾ＠ theo ｳｾＬｴ＠ phan

sang to chfrih kien cho b¢ Lay ten mii ､ｾｴ＠ cho bi¢t cua chung sinh rna lam

Trung ｬｵｾｮ＠ Ia pha cai me tong. Dai nha Tuy (560) Trf vi¢c ｐｨｾｴＬ＠ lam mqi cong

chap vqng ｨｯｾ｣＠､ｾ＠ hai phai gia ､ｾｩ＠ su con gqi la Trf due, rna van khong rai tfnh

ｔｩｾｵ＠ thira va ｄｾｩ＠ thira dung Khai a nui Thien Thai, vo phan bi¢t.

thong. sang ｬｾｰ＠ ra tong nay. Ton b- Khong qmin: La

B<? ｔｨｾｰ＠ ｮｾ＠ mon ｬｵｾｮ＠ chi g6c a kinh Phap Hoa. quan Hit ca S\! ｶｾｴ＠ deu do S\!

pha cai vqng chap cua ｔｩｾｵ＠ Cac phap mon tu tr1 la: chi ph6i cua cai tam phan

thira, to ra cai nghia chan Tam chi va Tam qmin. bi¢t, hay n6i m(>t each

thtJc cua DC;ti thira. Tam chi gom c6: khac, tat ca cac phap deu

. 6· HOA NGHI!M TONG. a- ｔｨｾ＠ chan chi hay nhat do tam phan bi¢t rna hi¢n

Hoa nghiem tong c6 ｴｨｾ＠ ｴｨｾ＠ chan chi. ra nhu huyen, khong c6 tt,r

tl;l hao Ia ｐｨｾｴ＠ giao Trung b- Phaong ti¢n tiiy tfnh.

quoc ve dai nha Duong duyen chan chi: Tiiy Cai tam phan bi¢t d6,

(the ky thu 7) Hoa thuqng duyen, trai vai hoan d.nh, ciing nha cac phap, deu

Do ｔｨｵｾｮＮ＠ y theo Kinh rna tam van khong d(>ng. khong c6 ｴｾＬｴ＠ tfnh. Khong

Hoa Nghiem, sang ｬｾｰ＠ ra c- Tuc ｮｾ＠ bien phan bi¢t qmin di¢t tru Hit ca cac st,r

phap Pha-p giai quan va Ia chi: Khong phan bi¢t cac phan bi¢t, dua ve vo phan

so t6 tong nay. Tong nay y tU'ang cua sinh tu, Niet biet.

vao Kinh Hoa Nghiem, Ban, hfru, vo. c- Trung qmin: Quan

m(>t b(> Kinh lan, rna khi Tam quan g6m c6: tat caS\! ｶｾｴＬ＠ phan bi¢t thi

ｐｨｾｴ＠ Thfch Ca Mau Ni mai a- Gia qmin: Quan tat c6, khong phan bi¢t thl

thanh dao, da n6i cho cac eft St,{ ｖｾｴＬ＠ tuy khong CO Sl,l' khong, thtJC te ra ngoai cai

d¢ tu nghe daai g6c Bo De. tfnh, nhung c6 ｴｨｾ＠ hi¢n ra c6 va cai khong, ian lan di

Sau khi Phat di¢t d¢, nhieu tuang sai bi¢t, xong den ban tfnh chan nhu, theo

Long Thy 86 Tat dem b(> tat ca nhfrng taang sai bi¢t duyen rna khong thay d6i,

kinh nay truyen sang Trung d6 chi Ia nhiing Ccii sai ｢ｩｾｴ＠ khong thay ct6i rna theo

Qu6c. M<?t ban ､ｾ｣ｨ＠ g6m trong ban tfnh kh6ng sai duyen, phat ra binh ､ｾｮｧ＠

60 ｱｵｹｾｮＬ＠ thuang gqi la ｢ｩｾｴＮ＠ tfnh trf, ｮｨｾｮ＠ Utl ca Sl:f ｶｾｴ＠

deu blnh dAng, tu d6 phat (618) den dai Minh (1386) niem ｐｨｾｴｴ＠ d(;ly nguai ta

huy dieu dt:mg cua chan thl bi cam chi vl nhieu nuong vao ｐｨｾｴ＠ ll;(c ､ｾ＠ ra

nhu, di den ｮｨｾｰ＠ m<)t v6i nguai lqi dt:mg, tu ｬｵｹｾｮ＠ kh6i Tam gi6i.

Phap gi6i tlnh, khong thay duqc m<)t s6 phep roi lam Va ｬｾｩ＠ theo ｮｧｨｩｾｰ＠ vang

c6 Sl! sai khac gifra mlnh va me ｨｯｾ｣＠ dan chung. sinh T!nh d¢, chu yeu khi

nguai, gifra tam va canh, Phap nay th!nh hanh o lam chung, tam nhat ｮｩｾｭ＠

gifra c6 va khong, gifra ｐｨｾｴ＠ Nhat Ban. Hien nay, Lat khong tan lo(;ln la duqc. VI

va chting sinh, gifra me va rna giao o Tay ｔｾｮｧＬ＠ Mong ｶｾｹ Ｌ＠ tong nay duqc nhieu

ng¢. C6, Lien Xo ( cil) tuc la nguai theo. 8· CHAN NGON TONG

IMATTONGJ. chf phai cua tong nay. Ttr ｔｵｾ＠ Vien ve sau, dai

Mat tong cilng duoc nao cac v! d<;li su cling de

Con g91 Ia Mat tong, truyen ba vao Viet Nam xu6ng tong nay, ai ai cling

khac ｨｾｮ＠ voi cac tong kia, kha som va da keo dai den tu duqc.

vi cac tong deu Hiy ly lam trieu Ly: ｖｾｮ＠ ｈｾｮｨ＠ thien Tong Tiflh d¢ y vao 3 b¢

g6c, y theo ly rna tu. su, Tu D<;lo ｈｾｮｨ＠ thien su, Kinh: V o Luqng Th9,

Con tong nay, ngoru ly Kh6ng Minh Khong thien Quan V o Luqng Th9 va A

ra, l<;li thien ve tu6ng: ｍｾｴ＠ su deu _thu<)c phai nay. 9·. TINH DO TONG.

Di Da va m()t b<? luan:

ｌｵｾｮ＠ vang sinh.

Tjnh D¢ tong chuyen Tong Tinh do la tong

giao chuyen ve Sl! td tl:mg

ｭｾｴ＠ chu, trai voi ｈｩｾｮ＠ giao

la dung van tv, dung lai

van ､ｾ＠ lam ro giao ly nhu

Tam ｌｵｾｮ＠ tong, Thien Thai

tong, Phap Tu6ng tong ...

d(;ly cho tin do ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＬ＠ phai thjnh hanh trong nuoc

phat ｮｧｵｹｾｮ＠ vang sinh

T!nh d¢. Dai Dong Tan

(373) Tue · Vien sang ｬｾｰ＠

ta duoi hlnh thuc chua

dmh, c6 le bai, t1:1ng Kinh,

niem ｐｨｾｴＬ＠ nhat cu nhat

Mat tong can cu vao tong nay tai chua Dong d<)ng deu c6 Sl:l', c6ly.

Kinh ｄｾｩ＠ ｎｨｾｴＬ＠ tuc la do Lam, ntii Khuong Lo. C6 Rieng ve niem ｐｨｾｴＬ＠

ｄｾｩ＠ ｎｨｾｴ＠ Nhu Lai Ｈｐｨｾｴ＠ Ty sach n6i ntii Lu Son thu()c chung toi muon trlnh bay

Lo. Gia Na) n6i ra. Con tinh Giang Tay (Trung them ､ｾ＠ cac nha tu ｨｾｭｨ＠

Kinh ､ｩｾｮ＠ cua ｈｩｾｮ＠ giao Qu6c) thu hut duqc nhieu theo T!nh DC) tong ｨｩｾｵ＠ r6

thl do Phat Thich Ca Mau tin do. hon, ､ｾ＠ tu hanh m6i ngay

Ni n6i ra. Cac tong khac d<;ly m<)t tinh tien.

Ve phuong phap tu nguai tu hanh lan hoi tung Niem ｐｨｾｴ＠ co nhieu hanh, thl trl ｮｩｾｭ＠ than chu, buoc, tien len ､ｾ＠ ra khoi . each:

dang tdmg nghi thuc phuc Tam gi6i , thanh cong rat a- ｔｾｮｧ＠ ni¢m: Tuc Ut

t<;1p. Phap nay truyen vao kh6 khan. Con T!nh D¢ niem Phat truoc ｢ｾｭ＠ tho

Trung Qu6c tu dai Duang tong chi dung phap mon ｐｨｾｴ Ｌ＠ ｮｩｾｭ＠ Ion tieng c6

Tap chi Nghien caru Phil hoc . . .

chuong c6 mo. C6 the ｮｩｾｭ＠ Cdm Ung dgo giao nan nha den ｐｨｾｴＮ＠ nha den lm (

ｴｨｾｭｨ＠ tieng hoa nhip vm tzr nghj. ｐｨｾｴ＠ ､ｾｹＮ＠ lam theo lm ､ｾｹ＠

chuong m6 hay ｮｩｾｴ［ｮ＠ tham VI cimg chung m¢t tinh, d6, bat cu hk nao: Di,

nho nho mqt m(nh minh nen hai ben CO IDQt S\! cam dung, nam, ngoi, an, ngu.

nghe khi t1:1ng ｮｩｾｭ＠ m(>t ung khong thti nghi ban Tu ｔｾｮｨ＠ d¢ phai: Tin,

mlnh. duqc, m(>t St! cam t1ng qua Hanh, ｎｧｵｹｾｮＮ＠

b- M(jt ni¢m: La ｮｩｾｭ＠ mc;>i khong gian va thai Trong khi ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＬ＠

tham _6 noi khong c6 ban gian. Co the vi nhu m¢t phai thu nhiep 6 can, nghia

tho ｐｨｾｴ＠ tru6c khi di ngu, may danh ､ｩｾｮ＠ tin: Dqng Ia gifr cho tai, mat, miii,

khi sang ､ｾｹＬ＠ 'khi di duang tac danh ､ｩｾｮ＠ tin di la dqng luoi, than, y' deu yen ｬｾｮｧＬ＠

ｨｯｾ｣＠ a nai lam ｶｩｾ｣Ｎ＠ . lt!c, Ia nhan. Lan song ､ｩｾｮ＠ khong con roi lo;;tn, dao

c- Quan ni¢m: La vita danh di cu dong du6i theo dien, thu gc;>n 6 can vao

ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ vira nghi den nhau tir dau day nay den tieng ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＬ＠ cot sao

cong due cua ｐｨｾｴＬ＠ den dau day ben kia la qua. cho tieng ｮｩｾｭ＠ truac noi

giao ly ｐｨｾｴＬ＠ tuang nha den 0 nguoi tu hanh, dqng lien vai tieng ｮｩｾｭ＠ sau,

ｐｨｾ｢＠ _ lt!c la ｮｩｾｭＮ＠ Ia tu tuang. khong gian do;;tn, khong dti

d- ChuY,en ni¢m: La khi M6i ｮｩｾｭ＠ khoi len phat di ho ra bang cai to cai toe.

､ｩｾ＠ dilng, nam, ngoi, hie m¢t Ian song trong khong ｎｩｾｲｲｩ＠ ｐｨｾｴ＠ nhu the mai

nao ciing ＭｮｩｾｭＮ＠ tubng nha gian, ｮｩｾｭ＠ ｮｩｾｭ＠ lien ll;JC ta tinh ｮｩｾｭＬ＠ mm gQi Ia

· den ｐｨｾｴＬ＠ den loi ｐｨｾｴ＠ d;;ty. thanh nhfrng Ian song noi chinh ｮｩｾｭＬ＠ chinh dinh

Du ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ bang each tiep nhau khong ngirng, (Samadhi).

nao, thl hie nao cling phai trong khong gian huang ve ｎｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ bang each

nha den cong due Ian lao ｐｨｾｴＬ＠ tuc la huang ve: nao ciing phai coi d6 la m(>t

cua ｐｨｾｴ＠ v6i chung sinh, Tir bi; Tri ｴｵｾ［＠ Thanh giai ｬｵｾｴＬ＠ phai nghiem

phai nh6 den loi ｐｨｾｴ＠ d;;ty ｴｾｮｨ［＠ Giru thoat. chinh thl;l'c ｨｩｾｮ＠ hang ngay.

va lam theo loi d;;ty do. Do Ngay ngay lam nhu the, ｎｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ cham chu, ｴｾｰ＠

Ia ve Su. ngay ngay ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＮ＠ ｴｴＬｾｮｧ＠ trung tu tuang, tam khong

Con ve Ly, co ｴｨｾ＠ n6i Kinh, le Phat, tam thuc con vqng dqng, "nhat tam

ｐｨｾｴ＠ va chung ta deu cung nguoi tu hanh duqc huan bat lo;;tn" trong tam khong

m(>t tinh nhu nhau: Tinh d6 ｴｾｰ＠ boi nhfrng due Tir bi, con tu tuong nhiem 6, tuc

Ia tinh khong va tinh ｴｾ｣ｨＺ＠ Tri ｴｵｾＬ＠ Thanh tinh, Giai Ia thanh tinh.

Kinh Sam ｮｧｵｹｾｮ＠ Tinh thoat, va nguoi tu hanh Tam da thanh ｴｾｮｨ＠ Ia c6

d¢ viet: hanh d¢ng theo nhfrng due d!nh; nho d!nh, se co ｴｵｾＮ＠

Nang li, scJ ll tinh tinh do. ｔｵｾ＠ co thl tat phat sinh ra.

khong tfch; ｎｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ Ia luon luon Tu, Bi, Hy, Xa, Giai

ｾ Ｎ｡ ｔ ｰ ｣ ｨ ｩｎ ｧ ｨｬ Ｎ ･ｮ ｟Ｎ ｣ｷ Ｎ｡ ｐ ｾ ｨｩ ｾ ｴ ｾ ｨｯ ｾ ｣ ］］ｾ ］］］］］］］］］］］］］］ｾ］］］］ ］］ｾ］］］］］］］］ ＴＱｐ＠

Q t

) '

thmit.

Chi m<)t ｶｩｾ｣＠ ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＬ＠

rna thl_Ic hahh duqc 3 mon

vo ｬｾｵ＠ hqc la:

Giai hqc

D!nh hqc

ｔｵｾ＠ hqc

Nguoi tu hanh hang

ngay ｾｩｾｭ＠ Ph.;tt, m6i cau

ｮｩｾｭＺ＠ Nam mo A Di Da·

ｐｨｾｴ＠ la m<?t lan ph6ng ra

T6, 86 ､ｾ＠ D<;tt Ma thay

cac nha hqc ｐｨｾｴＬ＠ phan

ｮｨｩｾｵ＠ chap van tl_I, chap

nhfrng ､ｩｾｵ＠ thay, nghe,

ｨｩｾｵ＠ biet rna thanh ra

chuang ng<;1i cho ｶｩｾ｣＠ tu

chung, ｮｨｾｮ＠ lam van tl_I

trong Kinh ､ｩｾｮ＠ Ia chan

ly, ｮｨｾｮ＠ lam ng6n tay chi

ｭｾｈ＠ trang Ia mi;it trang,

nen Ngai ｬｾｰ＠ ra thuyet

mqt lan s6ng vao khong "Bat ｬｾｰ＠ van tl_I, trl_Ic chi

gian, l<;li duqc cac ｮｩｾｭ＠

lanh, ｮｩｾｭ＠ ｴｨｩｾｮ＠ khac tiep

sue va lam cho lanh them

va thuc day nhau huang ｶｾ＠

nhan tam", ､ｾｹ＠ nguoi

ngoi yen li;ing, lia tam

ｮｩｾｭ＠ ､ｾ＠ to tam kien tinh.

Vi ｶｾｹＬ＠ ｔｨｩｾｮ＠ tong bat

So ｴｨｩｾｮＮ＠

Tu So ｴｨｩｾｮＬ＠ neu tam

khong con dinh dang vai

ngli dl;lc, than tam vui

mung trong d!nh thi d<;lt:

· D!nh sinh hy l<;1c dia

cua Nh! ｴｨｩｾｮＮ＠

0 Nh! ｴｨｩｾｮ＠ thay cai

vui, mung truac con tho

dqng, ｧｾｴ＠ bo vui mung

d6, chi huang sl_I khoan

khoai em d!u thl d<;1t:

Ly hy ､ｩｾｵ＠ ｬｾ｣＠ d!a ciia

Tam ｴｨｩｾｮ Ｎ＠

0 Tam ｴｨｩｾｮＬ＠ thay vui

chi la doi dai vai kh6 rna

Til bi, Tri ｴｵｾＬ＠ Giai thoat. ｬｵｾｮ＠ nguoi rat thong c6, ｧｾｴ＠ bo cai vui, gifr

D6 Ia ｬｵｾｴ＠ tuong ung. D6 minh hay khong biet chu tam thanh tinh thi d<;1t:

cling la tha ll_Ic rna chung

ta thuong ngbe thay n6i

trong ､ｾｯ＠ ｐｨｾｴＮ＠

N guoi tu Ph.;tt, ｬｾ＠ ｐｨｾｴＬ＠

cling deu tu hqc duqc ca.

ｔｨｩｾｮ＠ tong tir 80 ､ｾ＠ D<;1t

Mala So T6 ｴｲｵｹｾｮ＠ den T6 thu 6 la ｈｵｾ＠ Nang tra ｶｾ＠

Xa ｮｩｾｭ＠ thanh tinh d!a

ciia Tu ｴｨｩｾｮＮ＠

T!nh D¢ tong va Thien

tong Ia hai tong duqc

ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ vai nhat tam bat sau, thl chia lam 5 tong: ｮｨｩｾｵ＠ nguoi theo. Til doi

ｬｯｾｮ＠ tham nhuan giao ly - Tong Lam te, Tong Minh ( 1368) den nay,

nha ｐｨｾｴＬ＠ thl_Ic ｨｩｾｮ＠ giao ly Tao d¢ng, Tong Quy trong cac d<;1i tung lam,

d6 trong CUQC song hang ngm)'ng, Tong Van mon, va cac noi tu theo phuong

ngay la nguoi tu T!nh d¢ Tong Phap nhan. TL£ nha phap tham ｴｨｩ ｾｮ＠ tuc la

tinh tien nhat.

D6 Ia chfnh tin, chfnh

dao. . . /

1 0- THIEN TONG.

Tong ｶｾ＠ sau, cac tong ､ｾｵ＠

suy ti'm, rieng Tong Lam te

Ia thinh hon ca.

Nguoi tu thien thoat ly

Tong nay do 86 ､ｾ＠ ｄｾｴ＠ ngu dl;IC , thl than tam

Ma, nguoi Nam Thien khoan khoai vui mLrng vo

true qua Trung Qu6c ｨｾｮ＠ tuc la ､ｾｴＺ＠

·(527) sang ｬｾｴｰ＠ va lam So Ly sinh hy l<;tc d!a cua

ｔｨｩｾｮ＠ tOng ､ｾｵ＠ kiem tu

ca ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾ ｴＬ＠ tuc la

ｔｨｩｾｮＬ＠ T!nh song tu.

N6i tom lqi, 10 tong

n6i trhz, khong ngoai hai

/uqn Klz6ng vel Hrtu;

PhuO'ng phap ru tri khong

ngoai ｓｾｻ＠ lll VO fy (jliG/1 ./.

Tap chi Nghien cliu Phat hoc

NEN LAM PHAT SU / . .

NHUTHENAO? Hoa thutJng TldCH THANH ｎｇｈｉｾｍ＠

ｨｾｴ＠ Sl;l la chi cac Khi Utm ｐｨｾｴ＠ Sl;l, gta Lam ｐｨｾｴ＠ Sl;l phai h<)i du

ﾷｾ｣＠ nhu hQc ｐｨｾｴ＠ quyen phan nhieu quan cac dieu ｫｩｾｮ＠ ｴｨｾｭｨ＠ tam,

va hoang duong ｮｩｾｭ＠ mlnh Ht nguoi chu cung kinh, ｮｧｨｩｾｭ＠ tuc,

ｐｨｾｴ＠ phap rna doi muon thinh, ｮｾｮ＠ khong trang tn;mg. Tot nhat gia

tuqng chu yeu Hi con trl;{C tiep tham gia cling chu quyen va than hiiu ｮｾｮ＠ dich

ngum. Vi dl;l nhu t1,1ng Tang Ni tl,lng Kinh, Ie than trl tl;lng, Ie sam, ｮｩｾｭ＠

Kinh, nghe Phap, giang ｐｨｾｴＮ＠ ｔｨｾｭ＠ chi, c6 khi chu ｐｨｾｴＮ＠ Luc can thiet ｮｾｮ＠ le

Kinh, bo thi, trl gim, hanh Tang Ni dang t1,1ng Kinh thinh Tang chung chi bao,

Bat chanh ､ｾｯＬ＠ tu thien

d!nh, sau Ba la ｭｾｴ＠ ､ｾｵ＠ Ut

Utm ｐｨｾｴ＠ sl;(.

tru6'c dim tdmg, con gia dftn dat lam ｐｨｾｴ＠ SlJ. ｄｾｭ＠

quyen th1 ｬｾｩ＠ a ｢ｾｮ＠ ｣ｾｮｨ＠ trang can phai giii' trang

chen ｴｾ｣＠ chen thu, 16'n tieng ｮｧｨｩｾｭＮ＠ khong duqc bira

Song trong CUQC song noi ｣ｨｵｹｾｮＬ＠ hay bai ｢ｾｃ＠ v6'i bai, on nao.

cua nguoi dan n6i chung,

hq chua c6 khai ｮｩｾｭ＠ the

nao Ia lam ｐｨｾｴ＠ SlJ. Thuang

thl khi ｢ｾｮ＠ be hay nguoi

khach! Hq coi ｶｩｾ｣＠ t1,1ng

Kinh, ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ nhu la

ｐｨｾｴ＠ sl! khong phai 1a

nghi thuc. Khong the xem

m<)t hJ.nh thuc trang hoang ｐｨｾｴ＠ stJ nhu Ia m<)t tiet ml;lc

cho dam tang, chung to trong nghi thuc tang Ie. Gia

than qua doi, hQ m6'i vl vinh dl! tua nguoi mat. quyen va than hihl can phai

nguoi mat rna lam m<)t Lam nhu ｶｾｹＬ＠ ｣ｨｾｮｧ＠ · ｮｨｩｾｴ＠ thanh tham gia, neu

chut Ph*t slJ mang tinh bu nhfrng doi v6'i ｐｨｾｴ＠ phap c6 the t1,1ng theo thl tot,

dap, v6't vat, gqi la ｳｩｾｵ＠ d<), bat kinh, rna con doi v6'i b?mg khong cling phai a d6

tien vong. H9 thinh nhung vong linh vo le, chi c6 the ､ｾ＠ lang nghe hay le ｬｾｹ Ｎ＠

ｶｾ＠ Tang Ni ｣ｨｵｹｾｮ＠ lo ｶｩｾ｣＠ gQi Ia m<)t ｨｯｾｴ＠ d<)ng· theo Nho vao sl;{ thanh tam,

tl,lng Kinh, le sam cho ｴｾｰ＠ ll,IC, rna khong phai la cung kinh cua gia quyen,

nguoi mat. lam Phat su. se cam ung v6'i chu ｐｨｾｴ＠ va

Bo Tat. Nuang theo sue nguai mat trong vong bon Neu nhu nguai mat da ｣ｴｯｾ＠

than va ､ｾｯ＠ ly ｐｨｾｴ＠ phap, muoi chin ngay, dqi nhan vao ba duang du, nha sue

se khai rna tam trf va CUu duyen chfn muoi se tuy C6ng due do gia quyen va

d(> cho nguai mat. Bai vl, duyen, tuy ｮｧｨｩｾｰ＠ ｣ｨｵｹｾｮ＠ than hfru lam ｐｨｾｴ＠ Sl.f hoi

lam ｐｨｾｴ＠ sl.f la ｴｲｩｾｵ＠ thinh sinh. huang cho, cling c6 ｴｨｾ＠

vong linh den dan

trang Hing nghe kinh

phap, hoa giai

ｮｧｨｩｾｰ＠ ll.fc phien

nao, nhan d6 sieu

sinh thoat kh6. Neu

nhu gia quyen than

hfru khong quan tam

gl den ｐｨｾｴ＠ sl.f, da

khong tham dl.f,

cling khong Ｑｾ＠ kinh,

nhu ｶｾｹ＠ neu c6 c6ng

due di nfra cling vo

cung ft oi.

ｖｾｹ＠ nguai chet

lam ｐｨｾｴ＠ Sl.f tot nhat

Ia trong bay that,

giam di noi dau kh6,

cai ｴｨ ｩｾｮ＠ hoan canh

ba duang du. Neu

nhu da sinh ve coi

ttoi, nho cong due

nay khien cho h<.>

tang them phuc l;:tc;

Con nhu da ve coi

ｐｨｾｴＬ＠ thl phfun sen

ding duqc nang cao.

Sau bon muoi chin

ngay tat nhien ciing

c6 ｴｨｾ＠ lam cac ｶｩｾ｣＠

ｐｨｾｴ＠ Sl.f, khien nguoi

mat huang duqc

cong due lqi fch.

Dieu khac nhau Ia,

bon muoi chin ngay neu nguoi mat da sau khi mat. Thuong D!a T(lng Vuung Bo Tat chua Co' Le, ｣ｨｵｹｾｮ＠ sinh, hay ､ｯｾ＠

Anh:TTH thl nguoi t;:to ｮｧｨｩｾｰ＠ Nam Dfnh.

ac qua ｮｾｮｧ＠ sau khi chet Truac khi ｣ｨｵｹｾｮ＠ sinh,

ｬｾｰ＠ tuc se ､ｯｾ＠ vao ba neu vl nguoi mat lam cac

duang du ( L ). Nguoi t<:to ｐｨｾｴ＠ sl.f ､ｾ＠ sieu d<;>, thl c6

nhieu ｮｧｨｩｾｰ＠ ｴｨｩｾｮ＠ se sinh ｴｨｾ＠ ｣ｨｵｹｾｮ＠ nghi¢p ac, gay

len coi troi ngay sau khi t;:to co sa ｮｧｨｩｾｰ＠ ｴｨｩｾｮＬ＠

vao duong du, thl

kh6ng ｴｨｾ＠ nao ｣ｨｵｹｾｮ＠ d6i

duqc lo1;1i chung sinh (2)

rna nguoi mat da thac sinh

vao.

Theo Kinh D!a T f:Zng

mat con tu t'nh ｮｧｨｩｾｰ＠ khien nguoi mat khai rna n6i: Neit mu(fn sieu dq tien

thanh tl_fu se duqc vang tam y, tieu dan ｴｾｰ＠ khi, ben vong quyell thuqc, . uen

sinh ve ｔ ｾｮｨ＠ d(>. Ngoai duqc sinh ve coi trai, cho cung kfnh Cltng dutmg clur

nhung truong hqp nay ra, den vang sinh coi ｐｨｾｴＮ＠ PluJt, 8 6 Tat, dqc ｴｾｭｧ＠ tlu.t

Ｚ ｾｾｾｾ］］ ］］］］ｾ ｾＭＭＭＭＭＭＭ• ｬｴｾｐ＠ chi Nghlan cliu Phat hoc

tri Kinh Ph(lt. Kinh Vu mon nao, nhu thuong ｴｴＬｾｮｧ＠ phap, chon cat trqng ｨｾｵ＠ la

Lan ｬｾｩ＠ bao: Nen; bf/ thf m<?t b<? Kinh, hay thuang trl dieu kh6ng can thiet, ph6

nlng dui7ng chung Tang. m<)t danh ｨｩｾｵ＠ｐｨｾｴ＠ ｨｯｾ｣＠ B6 trUCIIlg tang Ie rlnh rang Ia

Tom y Kinh ､ｾｹＬ＠ nen dung Tat nao, thl tot nhat nen ｶｩｾ｣＠ lam v6 nghla. Neu nhu

tren ｬｾｰ＠ trubng gia dlnh theo phap mon d6 tri h:lng,

than nhan, dem nhiing ｶｾｴ＠ hoi huang cho hq.

dem tai v.;tt cua nguai mat

va kha nang cua nguai than

hru ｬｾｩ＠ cua nguoi mat, cung

duong Tam Bao, cll'u te

nguoi ngheo kh6, lqi ich xa

h<)i, cho den blnh dAng bo.

thi cho tat ca chung sinh,

khien h9 het kh6 duqc vui.

Day deu Ia nhfi'ng trq

duyen, giup nguoi mat

thoat ra neo kh6, sinh ve

Tiflh d<).

Theo t<;tp quan nguoi ra lam nhfi'ng ｶｩｾ｣＠ khoe

Trung Quoc, c6 ｴｨｾ＠ trong khoang si ､ｩｾｮ＠ be ngoai, thl

bon muoi chin ngay lam chi bang dem tien cua d6

ｐｨｾｴ＠ St! la dieu tot nhat. cung duang Tam Bao,

Neu khong, trong bay ngay, hoang duong Ph<;tt phap,

ba ngay, ｴｨｾｭ＠ chi trong cll'u trq nguoi ngheo, lqi ich

m<?t ngay sau khi mat, hay chung sinh, roi hoi huang

m6i tuan that lam ｐｨｾｴ＠ St! cong due cho nguai mat.

m<)t Ian thl ciing tot. Dieu Tang Ie nen don gian,

nay my thu<)c vao dieu ｫｩｾｮ＠

"Trong bon muoi chin kinh te va nhan St! cua gia

ngay, tot nhat tir khi lam dlnh nguai mat quyet d!nh.

chung tro di khong dll't . V ':\D nhat gia dlnh khong c6

tieng ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＬ＠ d6 Ia trq kha nang Ie thinh m<)t v!

ｮｩｾｭＮ＠ Neu nguai mat hie Tang Ni lam Phat su, thl

song chuyen tu phap mon gia quyen du chi m<)t nguoi

T!nh d<), thl duCIIlg nhien ciing nen tt_mg Kinh hoi

khi trq ｮｩｾｭ＠ phai ｮｩｾｭ＠ huang. Neu khong biet

hong danh Due ｐｨｾｴ＠ A-Di- t1,1ng Kinh thl ciing nen

nghiem hie, trang trqng,

neu khong thl kh6ng phai Ia

lam Ph<;tt SJ!, chi muqn djp

nguai than mat, qua nghi le

rlnh rang, thoa man tam

vinh dt! hao cua mlnh.

Khong nen chon theo nguai

mat nhfi'ng vang ngqc va do

､ｾ｣＠ quy tn;mg, vi khong co

lqi gl cho nguoi mat, rna

Da. Nen vai nguoi hay tirng ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＮ＠ Con nhu ｶｩｾ｣＠ con lang phi cua cai./. ngUO'i m<)t thay phien trq dot giay tien vang bl;lC, --- ----- -- -- --- -- ------------

ｮｩｾｭＮ＠ Neu nguai mat luc ｨｯｾ｣＠ hang rna nhu nha

sinh tien khong c6 chuyen giay, xe giay ... , cho den dot

tu ｾ＼Ｉｴ＠ phap mon nao ca, thl quan ao, do ､ｾ｣＠ nguoi mat

｣ｩｩｮｧｾＶ＠ ｴｨｾ＠ trq ｮｩｾｭ＠ bang h.le sinh tien Ia ｴｾｰ＠ｴｾ｣＠ dan

each ｮｩｾｭ＠ danh ｨｩｾｵ＠ ｐｨｾｴ＠ gian, khong c6 lien quan gl

A-Di -Da. Con nhu hie song den ｶｩｾ｣＠ lam ｐｨｾｴ＠ SJ!.

vi ay c6 chuyen tu m<)t phap Theo quan di6m Phat

(1) Dja ｮｧｾ｣ｾ＠ ngii quy, sue sinh.

(2) Theo Pht;it giao, chun·g sinh du(Jc chia thimh sau lotJi: Tri'Ji, ngum, a-tu-la, dja ｮｧｾ｣Ｌ＠ nga quy, stlc sinh; hay niim loqi, t{tc sau lo(/i tren, frll a-flt-la.

chi Nghlen cUll

" , "=, - ', THANH KINH DINH LEDUC PH6T A-DI-DA GIAO CHU

COl CUC ｾｃ＠ PHUONG TAY:

Viti net ve DUe Phat A-Di-Da •

va ph3p mOn T!nh dQ

Due ｐｨｾ＠ A-Di-Da Kinh ｄｾｩ＠ A Di Da chep

dng, ve thm Due ｐｨｾｴ＠ The Tt! ｔｾｩ＠ Vuong Hun Ghio chu luc d6 c6 m(lt vi quoc vuang ten la Kieu-Thi-Ca, vua Kieu-Thi-Ca nghe Due ｐｨｾｴ＠ thuyet phap lien bo ngoi vua xuat gia lam v! Ty khieu hi¢u Ia Phap ｔｾｮｧＮ＠M9t hom Ty khieu Phap ｔｾｮｧ＠ dinh le Due ｐｨｾｴＮ＠ quy xuong ch<lp tay cau ｐｨｾｴ＠chtl'ng minh cho 48 Im phat nguy¢n cua minh. Do nguy¢n Iuc ay sau nay thanh Due ｐｨｾｴ＠ A-Di -Da.

phat tam cung dang cac

m6n Am thl!c, y ph1;1c len

Due ｐｨｾｴ＠ va ｄｾｩ＠ chung

luon luon. Vi ､ｾｩ＠ than Bao Hai nhan d6 khuyen vua

nen phat tam B6 de cau ､ｾｯ＠v o thuqng. Vua lien

nguy¢n sau nay thanh ｐｨｾｴ＠

se lam Giao chu m(lt canh

gi6i Cl!C ky trang nghiem

thanh t!nh de giao hoa chung sinh. Vua V o Tranh

Ni¢m phat nguy¢n xong,

Due Bao ｔｾｮｧ＠ Nhu Lai lien

ｌｾｩ＠ theo Kinh·Bi Hoa thi th\1 ky cho vua sau nay se ve doi vua ｃｨｵｹｾｮ＠ Luan thanh ｐｨｾｴ＠ hi¢u la A-Di-Da

Thanh Vuong ten Ia Vo va coi mr&-c cua Ngai la coi

Tranh Ni¢m c6 vi ､ｾｩ＠ than Ct!c ｌｾ｣＠ Tay Phuong. tenIa Bao Hai. Bao Hai c6 A-Di-Da nghia la Vo

UlNIRI

Ia cong due cua Ngru to Ian

khong sao ｫｾ＠ xiet duqc.

Theo Kinh A-Di-Da thi

coi nuoc Ct!c ｌｾ｣＠ Tay

Phuong la the gioi rna

chung sinh trong d6 song

rat vui khong c6 dau kh6,

phien nao, bat tinh rna thuan duqc huang sung

suang, ｨｾｨ＠ phuc, an ｬｾ｣＠ va

thanh tiflh . Coi nuoc nay

ciing g<;>i Ia Tinh d(l.

Philp mon T!nh dt)

La phap mon tu de duoc

ve coi T!nh d9 cua Due ｐｨｾｴ＠ A-Di-Da. Phap mon

nay y vao ba b9 Kinh va

m(lt b9 · ｌｵｾｮ＠ lam giao

nghia chfnh. Ba b9 Kinh Ia

nguoi con ten Ia Bao ｔｾｮｧ＠ luqng quang, la hao quang Ｂｐｨｾｴ＠ Thuyet V o Luqng

tuong dt;p ｉｾ＠ thuang, sau tri tu¢ cua Ngai VO luqng Th<;> Kinh" (02 _quyen) g<;>i

xuat gia thfmh ｐｨｾｴ＠ hi¢u Ia vo bien chieu kh.lp cac the t.lt Ia Ｂｄｾｩ＠ Kinh" do Ngai Bao ｔｾｮｧ＠ Nhu Lai. M9t gioi. V o luqng th<;> Ia tu6i Khuong Tang Khai doi Tao

hom vua Vo Tranh Ni¢m thq cua Ngai song lau khon ｎｧｴ｟ｾｹ＠ d!ch. Ｂｐ ｨｾｴ＠ Thuyet

nghe ｐｨｾｴ＠ thuyet phap lien luang. Vo Juqng cong due Quan Vo Luqng Th<;> Kinh"

(01 ｱｵｹｾｮＩ＠ gQi tcit Ut "Qmin qua ba coi. Pham nguoi nao tam mu(>i. Theo ｄｾｩ＠ su

Kinh" do Nga.i Cuang- c6 long tin sau scic, kien tri Lien Trl (cuoi doi nha

LuO'ng- Da- Xai doi Luu va tha thiet phat ｮｧｵｹｾｮ＠ Minh ben Trung Hoa)

Tong djch. Ｂｐｨｾｴ＠ Thuyet A sinh ve coi ct,rc ｬｾ｣＠ ben trong ｱｵｹｾｮ＠ A Di Da Sa Di Da Kinh" (01 ｱｵｹｾｮＩ＠ ｣ｾｮｨ＠ d6 phai chuyen tam Sao thl nhat tam c6 St,r nhat

gQi tcit la Ｂｔｩｾｵ＠ Kinh" do ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ A-Di-Da, khi tam va Ly nhat tam. St,r

Ngai Cuu- Ma- La ｔｨｾｰ＠ ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ tam bu()c vao nhat tam Ia tam kh6ng ｴｾｰ＠

doi Dieu Tan· dich tir PhC:In ｨｩｾｵ＠ ｐｨｾｴＬ＠ mi¢ng tr'i ｮｩｾｭ＠ ｮｩｾｭＬ＠ tam va mi¢ng tuang

sang Han. M()t b¢ ｬｵｾｮ＠ Ia danh ｐｨｾｴＬ＠ tai Icing nghe ung, moi ｮｩｾｭ＠ deu la ｐｨｾｴ＠

"Vang Sinh T!nh D<? ｌｵｾｮＢ＠ ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＬ＠ tam kh6ng tC:Ip hi¢u. Tt,r mlnh biet ding

do Ngai The Than truoc loC:In VUOng mcic vao ｶｩｾ｣＠ minh dang ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ va c6

tac, Ngai BO De Luu Chi khac thl du c6 sinh ti'r tr<;mg danh ｨｩｾｵ＠ ｐｨｾｴ＠ dang ｮｩｾｭ＠

dich tir PhC:In sang Han. t()i, v6 so ac ｮｧｨｩｾｰ＠ cling thl d6 la nhat tam ｮｩｾｭ＠

Kinh V 6 Luqng Th9 n6i c6 ｴｨｾ＠ duqc vang sinh ve ｐｨｾｴ＠ hay toan tam ｮｩｾｭ＠

ve tien than cua Due ｐｨｾｴ＠ c6i d6. 0 the gioi Ct,rc LC:Ic ｐｨｾｴＮ＠ Ly nhat tam Ht tuang

· A-Di-Da khi con Ia Phap vj ay tiep tvc tu h<;>c, huan ung voi ly ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＬ＠ phap

TC:Ing Ty khieu da phat ra ｴｾｰ＠ ｐｨｾｴ＠ phap, tang truang than ｐｨｾｴ＠ A-Di-Da da san

48 dieu ｴｨｾ＠ nguy¢n ､ｾ＠ crru Bo de cho den khi giac ng¢ c6 trong con nguoi, trong

d<? chung sinh. Kinh Quan giai thoat hoan toan thanh tam cua mlnh roi, chi can

V 6 Luqng Th9 n6i ve phep qua V 6 thuqng Chfnh ding minh ｮｨｾｮ＠ ra duqc dieu d6,

Quan tuang ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＮ＠ Chfnh giac. Trong Kinh A song theo voi hC:Inh ｮｧｵｹｾｮ＠

Kinh A Di Data canh the Di Da ｐｨｾｴ＠ ､ｾｹ＠ hanh gia cua Ngai thl ｐｨｾｴ＠ A-Di-Da

giai Ct;rc ｌｾ｣＠ eve ky trang chuyen tam ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ den tuc la Tv tinh, coi Tay

nghiem dt?p de va thanh muc "Nhat tam bat loan" Phuang kh6ng khac tam ta.

tinh, c6 Due ｐｨｾｴ＠ A-Di-Da thl khi ｭｾｮｨ＠ chung se vang D6 chinh la canh gioi ｨｩｾｮ＠

ｨｩｾｮ＠ dang lam Giao chu va sinh ve the gioi Ct;rc L;tc tien - TV tinh Di Da, Duy

dang thuyet phap cho Phuong Tay. Trong Kinh tam Tinh d¢. sv nhat tam

chung sinh a d6. ｌｵｾｮ＠ Di Giao ciing c6 cau: "Che' · thu(>c ve Thien quan, Thien

Yang Sinh T!nh D¢ la b¢ tam mqt ch6 khong vi¢c gi djnh; Ly nhat tam thu()c ve

ｬｵｾ＠ thau tom y nghia cua La khong xong ". Nhu ｶｾｹ＠ Thien ng¢. Day Ia ket qua

ba b<? Kinh tren. nhat tam bat ｬｯｾｮ＠ cung la cua Thien T!nh song tu, lay

Phap m6n T!nh d<? la m(>t trong nhung phap m6n ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ lam ｮｨｾｰ＠ m6n,

phuang ｴｩｾｮ＠ thu thang, c6 tu dinh, ciing gQi la ｎｩｾｭ＠ thanh ､ｾｴ＠ duqc ffi\IC .dfch

the nho vao sue ｴｨｾ＠ ｮｧｵｹｾｮ＠ ｐｨｾｴ＠ tam mu¢i, Ban chu Tam mu¢i, Lieu ng(>, Giai

cua ｐｨｾｴ＠ A-Di-Da rna vuqt tam mu()i hay Nhat ｨｾｮｨ＠ thoat./.

..

Tap chi Nghien cliu Phat hoc

ｾ＠

TAM GIAO ｾ＠ ..A.

f)QNG NGUYEN v6'i khoa hoc hien dai

• • •

h6ng Tic n6i: dong XU, Ia bat kha phan; la d<;ti dja . . . Tir cai Thai

"Thien l:f'. do con nguai ､ｾｴ＠ ra la gia Khong, cai Nguyen, cai I

Thien ly chi c6, la khong thl;(c c6. M<?t ban dau: (20=1) tuc

c6 "M<?t", cai ChAng qua Ia t<;ti con ngum Thai cl;(c. Thai Cl;[c sinh

"M<?t", cai "Nguyen" ban ta thai qua ｨｯｾ｣＠ bat ｣ｾｰＮ＠ Luang Nghi: (21=2) la Can dau ay sinh ra tat ca. Cai tat Chua tirng bao gia chi c6 Khon, la am duang, la cha

ca ay thang tram mai mai, thi¢n khong c6 ac rna thanh ｭｾ Ｎ＠ Luong Nghi sinh Tu

khong dau cu6i, khong Sl;f. Thi¢n ac la khong khac. Tuqng: (22=4), roi Tu

ngirng nghi, kh6ng them Khac la do t<;ti nai ta ｴｨｵｾｮ＠ Tuqng sinh Bat Quaj:

bat, khong tang giam. y hay khong ｴｨｵｾｮ＠ y d6 rna (23=8) den vo cimg . ..

Kh6ng Ti':r chu truang thoi. ｖｾｴ＠ ly hi¢n ､ｾｩ＠ cho dng

"trung dung". Trung dung Kinh D!ch viet: V 6 cl;(c c6 V1,l n6 Ian (Big Bang)

la cai ｬｵｾｴ＠ ｴｾｫ＠ quan blnh (chaos quantique), Vo C\!C each day khoang 15 ty nam

cua ｶｾｮ＠ hfru, cua vii tfl;l. Vii hay Thai Cl;(C, hay Thai va da xac djnh duqc 4

tr1;1, · ｶｾｮ＠ hiiu w n6 trung Nhat; Nhat nguyen Luf1ng tuang tac vii tr1;1 ( quatre

dung; nuac bien la khong Cl;(C, Tir cai Nhat nguyen - interactions), d6 Ia: Ll;(c

c6 ban, ｳｾ｣ｨ Ｎ＠ Dai ngan, Luf1ng qrc nay la "cai Nho di¢n tir (force electromag-

phai trai, tren duai, truac khong trong, cai Lon netique), Ll;Tc hap dan

sau, ､ｾｰ＠ xau, yeu ghet, khong ngoai", la cai M¢t, tn.mg truang (force gravita-

thi¢n ac, phuc ｨｯｾ＠ . .. Ia hai .Ia cai Nguyen khi Thai ｈｾｯ＠ tionnelle), Ll;(c yeu (force

Cl;(C cua cung m(>t con ban dau nay rna sinh ra tat faible) va Lvc ｭｾｮｨ＠ (force

duang, Ia hai ｭｾｴ＠ cua m(>t ca cac thien ha, trang sao, . forte). B6n ll:fc vii trt;I nay

tuong ung v6'i Tu Tuqng rna Phan, Phan rna thuong va phai ｣ｨｾｵ＠ luan

cua Kinh Dich. Nguyen; Bat bien rna Bien, hoi.

Uio tl:r n6i: "Hlm d(>n" Bien rna Bat bien; Dich rna Due ｐｨｾｴ＠ d<;iy: Chung

(Chaos quantique) hay Coc Bat d!ch, Bat d!ch rna D!ch. sinh nao cling c6 Tam.

Than. "Hon d(>n" la khi hay D6 la cai le tl;f nhien, la le Chan tam tuc ｐｨｾｴＮ＠ Chung

nang luqng ban dau. "Coc" troi ｶｾｹＮ＠ sinh - Tam - ｐｨｾｴ＠ nhu m(>t

la hang, la am chi cai trong Albert Einstein bao: E = cai kieng ba chan khong

rong, cai hu vo. "Than" am

chl tinh thieng lieng, tinh

me2 ｴｨｾ＠ thieu, thieu m(>t chan Ia

E Ia cai vo hlnh, la cai khong ｴｨｾ＠ duqc va tro nen

huyen ､ｩｾｵ Ｎ＠ Buong the c6 Nguyen, Ia nang Iuqng ､ｩｾｵ＠ vo nghla. Chung sinh

khoang trong, c6 cl:ra ra vao dl;lng, la cai khong c6 (nguoi) c6 Thuc, thuc do

rna c6 cai "dt;1ng" tUc lam khong thoi gian, la thuang Tam la phan, la tuong doi,

noi o. Am chen c6 cho ton, vlnh cl:ru. Cai Nguyen la sai ｢ｩｾｴＬ＠ la vo thuong va

trong rna c6 cai dl;fng. Banh E vo hinh la cai Mot, nho phai ch!u luan hoi. Chan

xe c6 6 trt;1c rong rna c6 cho khong trong - 16'n khong Tam tuc ｐｨｾｴ＠ Ia ｴｵｹｾｴ＠ doi,

quay ... Coc Than Ia "hang ngoai nay, rna sinh ra me2 la vo sai ｢ｩｾｴ＠ va thuong

thieng", la cai trong rong hihl hlnh la cai Phan, cai hang. C6 bon cau hoi:

huyen ､ｩｾｵＮ＠ Cai trong rong Nh! nguyen, cai tuong doi, Con nguoi Ia ai? Tir dau

huyen ､ｩｾｵ＠ Ia cai M(>t, Ia cai c6 khong thai gian, cai den? Lam gi? Roi ve dau?

cai Nguyen. Cai Nguyen, sinh ､ｩｾｴ＠ va phai. ch!u luan Due ｐｨｾｴ＠ khong c6 y

cai M¢t sinh ra cai "Phan", hoi. d!nh tra loi vi khong ich gi

sinh ra trang sao, son ha, Cuoi cung ｐｨｾｴ＠ bao: cho ｶｩｾ｣＠ tu ｴｾｰ＠ ly tham,

d<;ii dia, sinh ra cai phiii trai, Chan khong - ｄｩｾｵ＠ hihl. san, si... cua chung sinh.

tren du6'i, tru6'c sau den vo V <;in phap - Giai khong. Nhfrng nguoi ､ｾ＠ tir ciia ｐｨｾｴ＠

cung... Uio Tl:r .(Duong Chan khong - ｄｩｾｵ＠ hihl la c6 ｴｨｾ＠ guqng ｨｩｾｵ＠ ｾｨｵ＠ sau:

Hung) n6i cai "M(>t" la cai Nguyen, la ｴｵｹｾｴ＠ doi,

M(>t sinh Hai, Hai sinh Ba, khong hinh . tu6'ng, khong

Ba sinh tat cL. the la Lao dau cuoi, khong ngirng

Tir n6i theo so mii . Kinh

D!ch n6i theo so thanh, tir

Nguyen rna Phan.

The Ia cai Nhat nguyen

nghl, khong them bat tang

giarn, thuong hang bat

bien. v <:in phap - Giai

khong la Phan, la tuong

- Con nguoi Ia ai?

Con nguoi Ia ｐｨｾｴ＠ se

thanh.

- Tir dau den?

Con nguoi tir "vC;tn phap

vo thiiy'.' c(>ng v6'i "Dinh ly

duyen khoi" rna den hanh

ｴｵｹｾｴ＠ doi rna sinh ra cai Nhi doi, Ia Nh! nguyen, Ia sai tinh nay.

nguyen tttong doi. Nguyen ｢ｩｾｴＬ＠ Ia sinh ､ｩｾｴＬ＠ Ia vo -Lam gi?

ｔｾｰ＠ chi Nghlen cUll ｐｨｾｴ＠ hoc

Utm cai ｶｩｾ｣Ｚ＠ Duy tue ngrrqc ｬｾｩ＠ m(>t chut, nai nao ngur)'i trong ｴｲｾｮ＠ chie/1,

th! ｮｧｨｩｾｰＮ＠ c6 day du dieu ｫｩｾｮ＠ sinh nhung chi c6 nguiri nao fl./

- Roi ve dau? ｨｯｾｴＬ＠ chk chin nai ay chinh ｰｨｾｴｃ＠ dllr}'c chfnh

Roi tra ve nai: Thl,Ic ｴｾｩＭ khong ph<li lanai gianh cho minh mo·i Ia nguiri chien

a day -bay gia- vlnh Cll'U. nhiing ai c6 tam thl,IC tu. thilng vin/z quang nh{/t.

Yeu dau - lanh khoe, bat Khong nen ､ｾ＠ cho than tam Hoa hinh khong tid duy rri

ｨｾｮｨ＠ - ｨｾｮｨ＠ phuc, nhl:IC - bj dieu ｫｩｾｮ＠ hoa se kh6 tU bang th{ ｛ｾＨｃ＠ dol nghjch va

vinh, ｨｯｾ＠ - phuc, phien nao ｴｾｰＮ＠ nghi ngir nhau ".

- an ｬｾ｣＠ la nam trong ーｨｾｭ＠ Tru6c khi thanh d<;to, ｔｨｾｴ＠ phap ｴｾｩ＠ the gian,

tru nhj nguyen bat kha Due ｐｨｾｴ＠ von chi la m(>t ｐｨｾｴ＠ a ngay trong ta. Tam

phan. Day la nhung khai nguai binh thuang. Nhfrng phien nao la chung sinh,

ｮｩｾｭ＠ do con nguai ､ｾｴ＠ ra, gi Ngai thanh ､ｾｴ＠ duqc tam an ｬｾ｣＠ la ｐｨｾｴＮ＠ Tam sai

la gia c6, la khong ｴｨｾｴ＠ c6, hoan toan do trf ｴｵｾ＠ va no ｢ｩｾｴ＠ la chung sinh, tam

la huyen c6. Tat thay deu la ll,Ic ban than. Nguai ､ｾｹＺ＠ khong sai ｢ｩｾｴ＠ la ｐｨｾｴＮ＠

sim phiim cua cai "Trf'_ "M6i nguiri phdi la him Thien ly - Trung dung

Neu cai "Trf" khong c6 d6, ddo t¥ tluin, phdi nuong cua Kh6ng Ti'r, Hon d<)n -

Nga khong c6 d6, lay ai t¥a vao chinh minh, phdi Coc Than cua Lao Tu,

lam nguai bj kh6 dau? Lay t¥ gidi thoat, phdi lam chu Chan khong- ｄｩｾｵ＠ hfru cua

ai rna n6i c6 nhl:IC vinh? duqc than tam cua minh. nha ｐｨｾｴＬ＠ Ban lai v6 nhat

Lay ai rna chju noi bat N gai dgy: "C hie'n thilng ｶｾｴ＠ cua ｈｵｾ＠ Nang, E=me2

ｨｾｮｨ＿＠ ｐｨｩｴｾｮ＠ nao Ia an ｬｾ｣Ｌ＠ duy nhat dem lgi hoa binh cua Albert Einstein ... deu

an ｬｾ｣＠ tuc phien nao. Kinh va hgnh phuc !a chien guy ve cai "M<;>t", cai

"Khu rung" trong Kinh thilng tlf tam. NguOi ta c6 "Nguyen",

Trung b<? t?p 1, due ｐｨｾｴ＠ thl chinh ーｨｾ｣＠ hang tril}u ｢ｩｾｴＢＮＯＮ＠

-

cai "Vo sai

､ｾｹＺ＠ " ... Tu tit bo tham,

san, si d noi bi d6i khat, bi

danh chili, bi du6i di thi

ciing khong di ". Nhu the c6

nghia la nai nao thieu dieu

ｫｩｾｮ＠ sinh song ｬｾｩ＠ la nai c6

ｴｨｵｾｮ＠ duyen ､ｾ＠ tu hanh.

ｌｾｮ＠ sau vao trong hQa se

thay phuc, ｬｾｮ＠ ｴｨｾｴ＠ sau vao

trong phien nao se thay an ,

ｬｾ｣Ｎ＠ Neu chup.g ta ｨｩｾｵ＠ Tam quan chua A-oc-til duimg, ｖｩｾｴ＠ Tri Phil Thf!.

ｔｾｰ＠ chi Nuhien caru Phat hoc

..... , ? ?

VAN HOA - LICH SU' - TU' TU'IJNG

Kh6i' qu6t ve ng6n ngQ . ｾ＠ A ;#

KINH DI:EN PHA T GIAO • Thich Nil THANH CHAD

1- PHAN ｌｏｾｉ＠ THi TAl NGON NGfr:

thUOng Slr d\}ng den cac giac ng(>, giai thoat.

M¢t trong nhiing ｬｯｾ ｩ＠ ｴｨｾ＠

hinh ngon ngii' kh6 ｨｩｾｵ＠ va

uyen ao nhat trong kho

tang van, triet hQC ｐｨｾｴ＠

giao Ia ngon ngfr kinh ､ｩｾｮＮ＠

Theo truyen thong, tat ca. giao Phap do Due ｐｨｾｴ＠

truyen d<:ty cho hang ､ｾ＠ t\r

hinh anh d\} , thi d\} ､ｾ＠ gui 2. Ung ｴｾｮｧ＠ (Gaya): Sl,f

gttm nhiing y tuong sau xa. (truyen t1:1ng) ghi ｬｾｩ＠ lcri

Thong thucrng thi ngucri ｐｨｾｴ＠ theo ｴ ｨｾ＠ tan van.

nghe de coi thucrng khong 3. ｋｾ＠ ｴｾｮｧ＠ (GaTha): sv chu y. Nhung khi ､ｾ＠ tam (truyen t\}ng) ghi l<:ti Icri

thi cac hlnh anh, thi d\1 nay ｐｨｾｴ＠ d<:ty theo the tho ｫｾ＠

dien ta nhiing y tuang rna 4. Nhu thi ngfr

lcri ｐｨｾｴ＠ ､ｾｹ＠ rat sau sttc. (ltivuttaka): Sl! ghi chep

Truac khi di vao khao ｬｾｩ＠ nhfrng dieu duqc nghe

cua Ngai deu duqc g9i la sat cac ､ｾ｣＠ trung cua ngon

Kinh (Sutra) hay kinh ､ｩｾｮ＠ ngii' kinh ､ｩｾｮ＠ ｐｨｾｴ＠ giao,

ｐｨｾｴ＠ giao n6i chung. Kinh chong ta thao ｬｵｾｮ＠ ve van

la m¢t t<:tng thu trong ba de Ｂｔｨｾ＠ lo<:ti van hQc" trong

t<:tng: Kinh t<:tng (Sutra pita- kinh Trung b(>, ｴｾｰ＠ 1 ｖｩｾｮ＠

ka), ｌｵｾｴ＠ t<;lng (Vinaya Nghien ctiu ｐｨｾｴ＠ hQc ｖｩｾｴ＠

pitaka) va ｌｵｾｮ＠ t<;1ng Nam t<;1i thanh pho Ho Chi

(Abhidamma pitaka). Ngon Minh, tr 303 da phan lo<;1i

ngu trong ba t':lflg nay rat ｴｨｾ＠ tai nhu sau: "Kinh,Ung

phong phu va da d<;1ng. a !tJng, Gidi thuyet, K¢ ｴｾｭｧＬ＠

ttr Due Phat n6i, hoac true . . . tiep ｨｯｾ｣＠ gian tiep.

5. B6n sanh (Jataka):

Sl! ghi chep l<:ti ｣ｨｵｹｾｮ＠ tien

than cua Due ｐｨｾｴ Ｌ＠ theo lcri

Ngai ｫｾＮ＠

6. Vi tang hfru

(Adbhutahdarma): Sl,f ghi

chep l<;1i nhung sv ｶｩｾ｣＠ hy

hii'u (hiem c6) trong dcri

day, n(>i d\}ng cua bai viet Cdm ln'rng ngif, Nhu thi nhu ｣ｨｵｹｾｮ＠ cac Due ｐｨｾｴ＠

chi c6 ｴｨｾ＠ de ｣ｾｰ＠ den ｴｨｾ＠ ngir, Biln sanh, Vi tang hii'u qua khu ... do Due ｐｨｾｴ＠ ｫｾ＠

lo<;li ngon ngfr hlnh anh pluip, Phuong qudng ". lai .

trong Nikaya va van ｨｾ＠ ｄｾｩ＠ 1. Kinh (Sutra): Nhung 7. Ca m hung ngfr

thua. Vl ding trong cac thai dieu Due ｐｨｾｴ＠ d<;ly cho (Udana) - con g9i la kinh

thuyet phap .. Due ｐｨ ｾ ｴ＠ hang ､ｾ＠ tutu ｴｾｰ＠ ､ｾ＠ c1i den ｐｨｾｴ＠ Wthuyet hay vo van

ｔｾｰ＠ chi Nghi8n CUu ｐｨｾｴ＠ hfJC

tl;l' thuyet: Ghi chep ｬｾｩ＠ bon chfr "T6i nghe nhu

nhfrng dieu do Due ｐｨｾｴ＠ W vay" (Nhu thi · nga van -

n6i ra trong nhfrng nha.n Evam me suttan).

duyen (tnrang hqp) d?c Dieu nay nham am chi

｢ｩｾｴＮ＠ dng nhfrng dieu ghi chep

8. Phuong. quang Ｑｾ＠ Ia duqc nghe tu ｭｩｾｮｧ＠

(Vaipulya): St! ghi chep l<;1i cua Due ｐｨｾｴＮ＠ Ttr d6 Kinh

nhii'ng cu¢c thao ｬｵｾｮ＠ cua (Sutrao duqc hieu Ut nhfrng

cac vt thanh ､ｾ＠ tir duqc ly do chinh ｐｨｾｴ＠ n6i ra

ｐｨｾｴ＠ xac ｮｨｾｮ＠ la phil hqp ho?c duqc chung ｮｨｾｮ＠ cua

v6i ｐｨｾｴ＠ y dung chanh ｐｨｾｴ Ｎ＠ Nguqc l<;1i nhfrng gl

Phap. kh6ng phai do Due ｐｨｾｴ＠

9. Giai thuyet n6i, ho?c kh6ng duqc Sl!

(Upadisa): St! ghi chep l<;1i xac chung cua ｐｨｾｴ＠ thi

nhfrng dieu ｬｵｾｮ＠ giai ve kh6ng ｴｨｾ＠ g<;>i la Kinh. Vi

chfnh Phap cua Due ｐｨｾｴ＠ the, nguyen tile chung cua

va cac hac A La Han. cac the ｬｯｾｩ＠ kinh dien la SlJ

II· Y NGHiA THE TAl. ghi chep ｬｾｩ＠ nhung dieu

ｍｾ｣＠ ､ｾｵ＠ duqc phan chia Due ｐｨｾｴ＠ d<;1y ｨｯｾ｣＠ nhiing

ｴｨｾｭｨ＠ nhieu the lo<;1i nhung dieu da duqc N gai xac

SlJ ghi chep cua nhieu the ｮｨｾ＠ bang each ng6n (t6i

ｬｯｾ＠ lu6n lu6n di theo m¢t nghe nhu vay) 0 ､ｾｵ＠ H(t ca

cai phuong ｴｩｾｮ＠ (nhan

duyen thuyet phap) cua

kinh duqc li'ng dt,mg tuy

theo muc d¢ nao. Dieu nay

d6ng vai tro v6 cung quan

tr<;mg trong ｶｩｾ｣＠ di sau vao

n¢i dung cua kinh va ーｨｾｭ＠

vi cua lich Slr van h<;>c ｐｨｾｴ＠

giao. N6 m¢t m?t xac ､ｾｮｨ＠

ｴｾｭ＠ v6c tu tu0ng cua triet

ly, m?t khac n6 la nhung

dieu ｫｩｾｮ＠ khong the thieu

doi v6'i ｶｩｾ｣＠ nghien crru va

phan tich van ban. Co

nhien nguai ta se kh6ng the

thong hieu n<?i dung rn¢t

each r6 dmg neu nhu

khong xac diflh duqc cai

hinh thuc ca ban cua n<?i

dung nhu xm!t xu, thai

gian, d!a diem, the ｬｯｾｩＮ＠ d?c

trung ng6n ngfr ... ciing nhu

nguyen tile chung, g<;>i Ia cac ban kinh. khong the biet r6 nui la gi

nguyen tac ket ｴｾｰ＠ kinh The tai van h<;>c trong neu n6 khong duqc phan

dien. kinh t<;1ng Ia m(>t . yeu to d!nh trong Sl! khac ｢ｩｾｴ＠ v6'i

Theo ｬｾ｣ｨ＠ sl:r, Kinh dien quan tr<;>ng va can thiet cho nhfrng doi tuqng khac n6

duqc ket ｴｾｰ＠ (ghi chep ｬｾｩＩ＠ ｶｩｾ｣＠ nghien ctht ｐｨｾｴ＠ h<;>c. nhu song, suoi, thac,

sau khi Due ｐｨｾｴ＠ ､ｩｾｴ＠ d¢. Tru6'c bet n6 cung cap

Trong nhung Hin ket ｴｾｰ＠ nhfrng d?c tfnh co ban cua

kinh dien, d<;li h<?i dung ttrng the lo(;li, rna qua d6

ghenh ...

Tuy nhien, can ghi nh6'

rang, Sl:f phan ｽｯｾｩ＠ the tai du

phuang phap trung tl,lng va chung ta nam bat duqc rn<)t sao di nfra ciing chi mang

ghi chep l<;li toan b¢ lai d<;ly phan nghia ly tren ca sa tfnh khai quat ve hlnh thuc.

cua Due ｐｨｾｴＮ＠ Do d6, rna duyen khoi ( c(>i nguon cua Van de quan tr<;>ng han can

dau cac van ban kinh dien Kinh). Dong thai qua d6 phai duqc nghien crru d6 Ia bao gia ciing bat dau bang nguai d<;>c ciing hieu duqc nhfrng gl nam ben trong

ｔｾｰ＠ chi Nghien cUll Ph•t hoc

hlnh thuc cua ｴｨｾ＠ tai. Do d6 m6i g9i la phuong ｴｩｾｮＮ＠ va buong bo m9i y ｮｩｾｭ Ｌ＠

d6, phan tr9ng tam cila bai Phuong la giao ly chan m(>t ｬｯｾｩ＠ ngon ngfr dang

. nay se duqc chu tn;mg vao chfnh, ｴｩｾｮ＠ la ngon ngfr xao mai miet n6i nhu m(>t canh

ｶｩｾ｣＠ phan ｬｯｾｩ＠ cac ｬｯｾｩ＠ hlnh ､ｩｾｵＮ＠ Giao ly ｴｨｾｴｭ＠ tham chieu thanh khong, l(lng le

ngon ngfr, rna ､ｾ｣＠ trung rna khong dung loi xao va khong tieng d(>ng. Ngon

nhat la hinh anh ngon ngfr di¢u thi kh6 dua nguoi d<;>c ngfr d6 sieu vi¢t m9i hinh

trong kinh ｴｾｮｧ＠ Nikaya va tiep ｣ｾｮ＠ Kinh ､ｩｾｮＬ＠ nho thuc cau true le the cila

kinh ､ｩｾｮ＠ ｄｾｩ＠ thira, vi le ngon ngfr xao ､ｩｾｵ＠ rna tir ngon tir vi n6 von thoat ly

hinh anh ｢ｩｾｵ＠ tm;mg thi hau giao ly v6 ngon tra thanh mQi y ｮｩｾｭ＠ phan bi¢t, do

nhu kinh nao eiing e6. C6 da ngon. Bat ｬｾｰ＠ van tv la d6, d(le trung cila n6 la

ｴｨｾ＠ n6i, nhfrng diu true va . du·ng chap noi van w. Neu khong tu duy, khong ly

hot;tt canh cua ng6n ngfr Ia bat ｬｾｰ＠ van tv thi sao ｬｵｾｮＬ＠ khong mieu ta, khong

hinh anh trong kinh dien, Ngai ｄｾｴ＠ Ma dem bon b(> phan tfch, khong so sanh,

nhat Ia kinh Phap Hoa, Hoa Kinh truyen cho Ngai ｈｵｾ＠ khong thf dl;l , khong an dl;l,

. Nghiem ... deu thu(>c ve Kha: " Nhilng liJi ta n6i khong bieu tuqng .... Ma

sieu h1nh hQe. Vi the, khi trul!c day Ia phuong ti¢n trai lai tu than cila n6 luon

d9c Kinh h<;>c gia bi rang dit_ng dUng ngang noi ch6 ta luon duqe hien thi trong

bu(>c bai nhfrng anh tuqng n6i ma phdi bilt cai dich dong thve ｴｾｩ＠ bat tuy¢t va

hlnh thue eua Kinh va eho cua ta n6i ". v6 bien. Vi ly ni¢m thve ｴｾｩ＠

d6 la eanh gi6i hi¢n thvc, Trong kinh dien nha nen ｴｾｭ＠ g<;>i khong loi ,

nghia Ia da roi vao sai lam ｐｨｾｴＬ＠ ehung ta thay e6 ba khong ten. N6 vuqt len tren

m(>t each nao d6.

cac lo(,li hinh ngon ngfr

thuong dung trong kinh

dien.

lo(,li ngon ngfr thuong duqe

sir dl}ng:

1- Ngon ngfr pbii d'nh.

La each n6i phil dinh

Phat ra doi de dlu dat. m(>t van de de lam sang t6

chung sinh d(,lt t6i ffil}C dfch cai y SaU kfn ben trong cUa

ng(> ｮｨｾｰ＠ ｐｨｾｴ＠ tri kien. Tat n6, phil djnh cai The gi6i

ca nhiing gl Due ｐｨｾｴ＠ n6i ra tucrng doi de hi¢n ra cai the

cho chung ta nghe nhung gi6i ｴｵｹｾｴ＠ doi nhu Ki nh

chua ､ｾｴ＠ den cho ｐｨｾｴ＠ tri Kim Cang Bat Nhii.. ..

kien thi khong duqc g<;>i Ht Day la lo(,li hinh ngon

phuong ｴ ｩ ｾｮＮ＠ Phuong ｴｩｾｮ＠ ngfr d(>c nhat v6 nhj, chi c6

gan lien v6i ml;le dfch. Oii trong kinh ｴｾｮｧ＠ ｐｨｾｴ＠ giao,

. gl d<,it duqc ffil;IC dfch thl cai mot Joai ngon ngii xa r0i

tat ca de l(,li dang sau m(>t

nguon song nang d(>ng va

ｮｨｩｾｭ＠ mau v6 ｴｾｮＮ＠ Day la

ｬｯｾｩ＠ ngon ngii khong ph6

｣ｾｰ＠ trong quan chung.

2- Ngon ngfr tqrc chi.

Day la ngon ngii chi

thang van de, n6 rat thinh

ｨｾｭｨ＠ trong Thien tong nhu

kinh Uing N ghiem.

ｌｯｾｩ＠ ng6n ngfr nghieng

ve doi song tam thuc va cac

ｨｩｾｮ＠ tuqng dicn bien tam

linh, n6 thu(>c ve tfun ly

T'p chi Nghlen cliu ｐｨｾ ｴ＠ hoc

hQC, voi cham ngon Ｂｇｾｰ＠ thm\t la fnl,IC tieu cua St! Hau het cac thai thuyet

ｐｨｾｴ＠ giet ｐｨｾｴ Ｂ Ｎ＠ Ｂｇｾｰ＠ rna truyen ､ｾｴＮ＠ N6i m(>t each c1,1 giao.cua ｐｨｾｴ＠ deu de ｬｾｩ＠ rat

giet rna" trong sinh ｨｯ ｾ ｴ＠ the qua ngon ngu nay nhieu nhung vi d1,1, An d1,1 c1,1

thien, khong thich hqp lam nguai d9c Kinh du it hay ｴｨ ｾ Ｎ＠ giup nguai dai de ｨｩｾｵ Ｌ＠

cho nguoi can co thap kern. nhieu deu ｮｨｾｮ＠ duqc ｳｾｊ＠ de ｮｾｭ＠ bfi t vade suy ni¢m.

La m(>t ｢ｾ｣＠ c6 du tri Can gi.:U thoat tuy theo kha nang Trong kho tang van hQc

ban va tri Sai bi¢t nen Due ntlm bM gia tr! chan ly (n(>i . ｐｨｾｴ＠ giao, ti.r kinh tC;tng

Nhu Lai da ap d1,1ng hmh dung thong di¢p) cua nguai Nakaya, Agama cho den

anh ngon ngu trong mQi dQC. LoC;ti ngon ngfr nay la cac b9 kinh thu(>c ｄｾｩ＠ thi.ra

th.ai phap. Ngai biet ｬｯｾｩ＠ phuong ti¢n truyen giao deu mang nhrrng hlnh anh

ngon ngu nay thich hqp voi thong di¢p. Do d6, SlJ sang an dl,l, thi dl;l ､ｾ｣＠ stlc.

chung sinh. Du bat cu can to ve ngon ngu nay rat cao, a- N gon ngu dn dlf

co nao cling c6 the tiep xuc nen kha nang ｮｨｾｮ＠ di¢n Day Ia loC;ti hinh ngon

duqc xao thuyet nay. chan ly cua n6 rat sau. St! ngfr lien tuang, so sanh

3- Ngon ngfr hinh anh. sang to ve ｭｾｴ＠ ngon ngfr va ngam. Due ｐｨｾｴ＠ da su d1;1ng

Bang hinh anh van SlJ ｮｨｾｮ＠ di¢n chan ly luon ngon ngu nay m(>t each

chuang, gay cam XUC ｮｨｾ＠ luon mang ty 1¢ ｴｨｵｾｮ Ｎ＠ thi¢n xao ､ｾ＠ n6i nen SlJ ｴｨｾｴ＠

nhang, loi thuyet phap nay Ti.r d6 c6 ｴｨｾ＠ n6i rang ca cua kh6 dau va an lC;tC, cua

da giup chung sinh den gan gia tr! Thong di¢p Va gia tri hu ngU):' Va chan ｴｨｾｴ＠ trong

han voi giao ly nha ｐｨｾｴ Ｎ＠ Giru thoat deu duqc xay doi song tam thuc cua con

Day la m(>t each n6i gqi dlJng tren co ban cua tam nguai cling nhu du11:g n6 ､ｾ＠

y qua hmh anh, nguai nghe thuc. Va khi tam thuc sang ngam gioi thi¢u m(>t canh

hay dQC tt! mmh tiep ｣ｾｮ＠ to cling Ja luc rna ngon ngU gioi thoat khoi mQi phien

voi van de. hoan thanh cong vi¢c lUY. tran the. Chung ta biet

Ngon ngfr hinh anh Ia truyen tin. Baile, c6 ｴｨｾ＠ n6i

､ｾ｣＠ trung nhat trong ngon ngon ngu hlnh anh ton tC;ti

ngu kinh ､ｩｾｮ＠ ｐｨｾｴ＠ giao. hien nhien tren SlJ ｶｾｮ＠ hanh

Bai le, ngon ngfr hlnh imh cua tam thuc va nhu the n6 ·

bao gio cling mang theo hai la bong dang cua ｴｨｾｊｃ＠ ｴｾｩＬ＠

gia tr!, do }a gia trj Thong VI fmh tuqng CUa ｴｨｾｊｃ＠ ｴｾｩ＠ la

､ｩｾｰ＠ va Giai thoat. Gia tr! tam thuc chi hi¢n hiiu khi

Thong di¢p chfnh la gia tr! ｶｾ＠ chi khi chung la doi

n(>i dung cua kinh rna Dll'c tuqng cua nhau trong St!

ｐｨｾｴ＠ muon truyen ､ｾｴ＠ cho ttrong quan, tuong duyen

chung sinh. Gia tr! Giai gifra chu the va khach the.

ding, d kh6 dau va h<.mh

phuc deu duqc xay ､ｾｊｮｧ＠

tren co sa cua tam. ｍｾ｣＠

dau kh6 dau va hC;lnh phuc

la hai tfnh chat khac bi¢t

nhau hoan toan, song d hai

deu Ia yeu to thuang trlJc

trong tam thuc. N6 ｬｾｮｧ＠ le

trong tam nhu hC;tt giong

ｮｧｾ＠ yen trong long dat.

Van de Ia a chi) SlJ hien th!

hay ｢ｩｾｵ＠ hi¢n cua kh6 dau hlnh tuqng nao thfch hqp ､ｾ＠ ngfr thf dl;l ｭｾ｣＠ dau a cac

va ｨｾｮｨ＠ phuc luon lu6n ph!f dien ､ｾｴＮ＠ nha ｶｾｹ＠ rna y kinh khac cling c6,

thu(>c vao tr<;tng thai ctia nghia sau sac cua lai giao nhfrng thf dl;l a kinh

tam thuc. Va ｴｲｾｮｧ＠ thai d6 huan de lam sang ､ｾｹ＠ tam Nikaya phan 16'n gan lien

la tuy thu(>c vao "cai nhln" tri nguai nghe. Nhfrng hlnh v6'i cu(>c song hang ngay

cua moi con nguai tuc y anh n6i ｢ｾｴＮ＠ nhung cau de trong thay, bat ｧｾｰ＠ nhu:

thuc, y chi va khat vqng. chuy¢n di dom nhung mang Con voi, bong sen, con

Do d6, ngon ngfr An d1;1 rna m(>t triet ly sau xa, danh

Due ｐｨｾｴ＠ sl:r d1;1ng Ht nham d(>ng long ngum m(>t cam

dn, cai ct,ra, 16i cay ...

Tuy nhien, a day chi de

den bay tO Sl;f ｴｨｾｴ＠ CUa ca XUC kh6 quen trong tam ｃｾｰ＠ den thf dl;l dUCJC dung

hai ｭｾｴ＠ dm song: Chan va. kham mqi nguai. Va khien nhu la m(>t ｴｨｾ＠ each ､ｾ｣＠

tl;lC, hU va thl;fC, ｴｨｩｾｮ＠ Va ac, hq phfu Sl;fC tlnh bon hay bi¢t cua ngon ngfr kinh

c6 va khong, vo minh va d(>t bien tam tu chinh ngay ｴｾｮｧＮ＠ D6 chinh la thi d1,1 rat

giac ng(>... luc d6. song d(>ng, rat gian dan

Nhfrng loi an d1;1, gqi Ht b- N gon ngii: thi ､ｾＺ＠ nhu nhfrng Sl;T ｫｩｾｮＬ＠ hi¢n

phap d1,1 c6 cho tinh te ciia Ngon ngfr thf d1;1 la tuqng xay ra hang ngay va ,

n6 la doi khi lay hlnh 3.nh ngon ngfr dien ､ｾｴ＠ ve m(>t gan lien v6'i dai song Hlm

Cl;l ｴｨｾ＠ roi chen vao nhfrng y hinh anh Cl;l ｴｨｾＬ＠ m(>t thuc, tinh cam cua COn

nghia sau kin. Doi khi la truang hqp c1,1 ｴｨｾ＠ ､ｾ＠ minh nguai. Ma qua d6 con

m(>t cau chuy¢n ､ｾｴ＠ ra rna ｨｯｾ＠ cho van de duqc neu nguai ｨｩｾｵ＠ biet sang to

trong d6 gai nhfrng y nghia ra. Trong kinh ､ｩｾｮ＠ ｐｨｾｴ＠ chan tuqng mqi hi¢n tuqng

phai suy nghi¢m lau m6'i giao (ca Nam ｴｾｮｧ＠ va Bac tren the gian nay, de tu d6

thay dUCJC ｨｯｾｃ＠ ben dU6'i t':mg) CO nhat nhieu hinh cat bo mqi Sl;f tr6i bu(>c

ma ra, · chi cho ta thay anh thf d1,1 Due ｐｨｾｴ＠ trong tham ｨｯｾ＠ den toi bai u me,

nhu·ng· d()ng tac, hinh anh m8i phap tho<:li thuong nen da mac kyt vao vong

n6i trong chuy¢n va dua dung vi d1,1 Cl;l ｴｨｾ＠ de minh t()i I8i. Qua thi d1;1 de Htm

den van de gi, mang tfnh ho<:l cho giao ly cua Ngai. sang len ng"m den tinh

chat gi, tieu ｢ｩｾｵ＠ cho nhfrng Neu xet ve lo<:li hinh ng6n thuc rna go ra khoi SLJ

cai gi ve tu ｴｾｰＮ＠ ngfr thf d1;1 thl kinh Phap quan ly cua nhfrng tam y

Qua hlnh anh Cl;l ｴｨｾ＠ ､ｾ＠ Cu duqc xem la ban kinh xau, n6 cu don ta vao vong

dien ta khai ni¢m truu n6i ｢ｾｴ＠ nhat ve cac thi dl;l. cuon hut bi tham, nh!p ､ｾｰ＠

tuqng Ia loi quen dung nhat Theo nhieu nha nghien cua sv tai sinh quay Ian

trong kinh van. Tile Ia n6i cuu ｐｨｾｴ＠ hqc, thl ngon ngfr trong banh xe Juan hoi

bang hinh tuqng. Dung cua kinh Phap Cu la ngon buon tenh am ､ｾｭＮＯＮ＠

ｌｾｐ＠ ｔｨｾ｣ｨ＠ la m<?t vimg dat c6 ｢ｾ＠

day van hoa cua

tinh Vlnh Phuc,

bao luu nhieu cong trinh

kien true ton giao c6 gia tri ｶｾ＠ ｭｾｴ＠ l!ch sir, van boa

ｮｧｨｾ＠ ｴｨｵｾｴＬ＠ nhu thap Binh San xay dl;[ng vao thai

Tran ｨｩｾｮ＠ con Ia m<?t dieu minh chung. Trong kho

tang di san van boa ｐｨｾｴ＠

giao, ngoi chua khong la

nai tho ｐｨｾｴ＠ va cac v! B6 Tat, nai chung sinh tim sl;(

can bang cho tam bon, nai

sinh ｨｯｾｴ＠ van hoa c<)ng dong lang xa rna con chua

dlJng m<)t kho tang my ｴｨｵｾｴ＠ dan gian thong qua

ｮｧｨｾ＠ ｴｨｵｾｴ＠ trang trf kien true, tuqng phap, hoanh

phi, cau doi, hi ky, sinh

ｨｯｾｴ＠ ｬｾ＠ h<?i ... Chua Dong Lai duqc

CHUA DUNG LAI-

Mot •

kho tang tri thUc

dan gian

Vii H6NG THU4T

an binh cho dan lang. Sau

lanh cho muon dan.

Chua Dong Lai con c6 ten gQi Ut chua Ban Gian, chua Niet Ban. Xua chua

thu<)c xa ｂｾｭ＠ Gian, ｨｵｹｾｮ＠Tam Nong, Phil Tam Dai,

Tran San Tay, nay Ia xa Ban Giai, ｨｵｹｾｮ＠ ｌｾｰ＠

Thl:lch, tinh Vlnh Phuc. Tuang ｴｲｵｹｾｮＬ＠ vao thai nha

Tran, trong lang co m<?t gia

dinh m<? dl;lo da tl;lc tuqng ｐｨｾｴ＠ tho tl;li nha, cac quan

chuc lang xa cao th! len ｴｲｩｾｵ＠ dinh, ｴｲｩｾｵ＠ dinh ve tra

khao, ong da dang nha

cua, tuqng phap, ru<?ng

vuan cho dan lang lam nai

hanh le chung cua c<)ng dong.

Ngoi chua Ut nai h<?i t\1 khi boa, cac Ngai duqc cua tri thuc c<)ng dong

dan lang ton tho lam lang xa. Khi khoi cong xay

Thanh hoang lang va gtm dlJllg chua, nguai ta da ｶｾｮ＠lien vai tl;IC danh phet, d1;1ng thuyet phong thuy

ｭｾｮｨ＠ danh Ia m<?t "Bao cuap cau vao ngay mung vao trong kien true vua ton

tang song" ｶｾ＠ tri thuc van Bay thang Gieng am l!ch. them ve ､ｾｰ＠ vira tl;\O SlJ linh

hoa dan gian. Chua nam ke Bai ｶｾｹＬ＠ ngay h<?i dinh thieng, do Ia the dat phai

dlnh Dong Lai tha Tu v! Dong Lai cling Ia ngay h<?i cao rao, ｳｾ｣ｨ＠ se, ｢ｩｾｵ＠ｨｩｾｮ＠ｄｾｩ＠ vuang thai Hung cua chua, khach ｴｨｾｰ＠ cay coi tot tuai, chim

Vuong c6 cong danh ｧｩｾ｣＠ phuang tro ｶｾ＠ ｴｨｾｰ＠ huang, muong tl;l h<)i. Chua Ban

Th1;1c Phan, ｧｩｾ｣＠ Nguyen - cau xin trai dat, thanh Gian xay dl!ng tren the dat Mong, mang ｬｾｩ＠ cu<)c song than, ｐｨｾｴ＠ phap ban phuc hlnh con rua, phfa tru&c co

T'p chi Nghlen cliu ｐｩｬｾｴ＠ hoc

dong song Gian chay uon va m<? chieu, nha chua 5 gian vai hai dau hoi b,ft

quanh, xa c6 nui Tam Dao thinh chuong, am thanh doc duqc xay lien vai hai

an ngii. V oi IJ!a chqn nhu vang vqng danh dau tri:t hoa ｢ｩｾｵＮ＠ Tren nap tri:t,

ｶｾｹＬ＠ nguoi ta tin ding: Khf khoang khac ngay va dem, dap n6i hinh 4 con chim

· thieng cua Troi se truyen gqi hon ba va ve tn1 ngti phuqng, duoi true len troi,

sinh lJ!c xuong dat, lam ci'ra thien, dan dat chung dau choai xuong dat va toa

cho nguoi an, ｶｾｴ＠ th!nh, sinh huang ve ｐｨｾｴ＠ d<;lO. . ra 4 huang t<;lO thanh bong

ｐｨｾｴ＠ phap hanh thong. Ca.c dau dao Tam quan hoa sen each ､ｩｾｵＮ＠ Mo tip

Chua quay ｭｾｴ＠ ve huang chua quay ve bon huang nay mang y nghia am

Tay Nam mang y nghia ｶｾｮ＠ hanh theo thuyet Kinh duang doi dai giao hoa

huang cua Bat Nha, t<;lO st;r dich, uon luqn t<;lO thanh'

tri ｴｵｾ＠ vien thong. Nho c6 nhiing duong gu¢t, gay

tri ｴｵｾ＠ lam dau rna ､ｩｾｴ＠ trir cam giac nhy nhang, thanh

duqc vo rninh, huang tai thoat. Ci'ra tung lam giang

tam ｴｨｩｾｮＮ＠ Iia bo tham, san, tay r<?ng rna, don ｮｨｾｮ＠

si, ai, o, hi, n<? ､ｾ＠ don ng¢. ｴｨｩｾｮ＠ tam di tren duang

Dong thoi, huang Nam Ia · Chinh d<;1o ､ｾ＠ qua san chua

huang de cao than linh roi vao nha Tien duong le

(Thanh nhan ngoi quay ｐｨｾｴＮ＠ Du khach qua ci'ra

ｭｾｴ＠ huang Nam nghe loi Tam quan, nhiing bon chen tau bay cua chung sinh). doi thuong b6ng tan bien

Ma dau cho kien true chi con l<;1i tam khong hoa chua Ban Gian la Tam . dong vao khong gian tinh

quan chua, tuqng trung ｬｾｮｧ＠ duai nhiing lum cay

c6 thi:t, mai chua reu phong, tuqng phap huyen

､ｩｾｵ＠ vai long thanh kinh. . Qua san tai nha Tien

duang danh dau ngan each

5 ｢ｾ｣＠ them len xuong. M6i

｢ｾ｣＠ them mang m<?t triet ly

giiia troi va dat. Phan o

long den, dap n6i hinh co

cay hoa la gan lien voi d<;lO .

ｐｨｾｴＬ＠ than tri:t dap n6i chii Han ca ngqi canh dyp lang

que va SJ! huyen ､ｩｾｵ＠ linh

thieng cua ｐｨｾｴ＠ phap.

Kien true nha Tien

duong voi hang c<)t cai, c<)t

quan lien ket vai nhau qua

cac b<? vi keo theo ｫｩｾｵ＠"gia chi eng", t<;1o khong

gian ngoi nha cao, thoang, lay anh sang troi chieu vao

m6i khi rna ci'ra chua. Nha Tien duong Ia nai hanh le

cua dan chung ciing Ia nai

hqp ban cua su, vai, ｐｨｾｴ＠

ti'r. T<;1i gian tho nay, ben

trai cong trinh-·kien true,

､ｾｴ＠ tuqng H<? phap ngoi.

cho khong q uan, trung

quan va gia quan theo giao

ly "Sac tuc thi khong,

khong tuc thi sac"' tir d6 do nhan duyen khai rna

sinh ra D<;1i tir tam. Tam

quan chua duqc lam theo

ｫｩｾｵ＠ "chong diem tam

mai", tang duai Ia ci'ra ra vao, tang tren treo chuong

khanh. Vao luc sang .s6'm

dan gian ve trai ｮｧｨｩｾｭ＠ tren lung con su tir, kfch I ,

hanh trlnh con nguoi: thuac cao, to, ﾷｭｾｴ＠ ｴｲ｡ｾｧ［＠

Sinh, Lao, ｾｮｨＬ＠ Ti'r va Tai dang nhan tir, ｭｾ｣＠ ao giap sinh. Nha Tien duong r¢ng nen dan gian tliuong gqi Ia

Tap chl ｎｧｨｕｾｮ＠ cUll ｐｨｾｴ＠ hi}C

6ng ｔｨｩｾｮＮ＠ D6i sanh ben

phai ciing ､ｾｴ＠ m(>t vj H(>

phap, ｴｾｯ＠ hlnh gi6ng nhu

ong Thi¢n nhung ｭｾｴ＠ do,

sac ､ｩｾｮ＠ uy nghiem nen c6

ten g9i Ia ong Ac. Hai pho

tuqng nay dap bang dat

set, · c6 nien ､ｾｩ＠ khofmg

dau the ky XIX voi chuc

hanh le chinh trong ngoi voi phep mau ｮｨｩｾｭ＠ CU'U

chua va trb thanh m<)t ｨｾ＠ d(> chung sinh. Toan than

thong bi<iu tuqng van hoa tuong toat len m(>t ve dyp

thong qua cac pho ttrqng, thanh thi¢n, ､ｾｯ＠ va doi hoa

duqc b6 tri nhu sau: quy¢n nhau. Thap hon m(>t

Hang ru·c;mg thu nhat, chut la tuqng B6 Tat Quan

tfnh theo tlr tren cao xu6ng The Am va ｄｾｩ＠ The Chf

Ia hang tuqng Tam The dung tren dai sen giup ｶｩｾ｣＠

ｐｨｾｴ＠ - tuqng trung cho 3 cho ｐｨｾｴ＠ A-Di-Da.

nang H(> tri Phc;tt phap tren doi: Qua khu - ｨｩｾｮ＠ ｴｾｩ Ｍ vi Hang tw;ng thu ba, ngoi

Tam bao. lai. Ca ba pho tuqng nay c6 b gifra tren ngai Ia tuqng

Tiep theo ｴｾｩ＠ nha Tien kfch thuoc va chan dung vua cha Ng9c Hoang, ben

duong, beQ trai an vi tuqng gi6ng nhau, deu ngoi tren trai Ia tuqng Nam Tao coi

due Thanh Hien dung tren dai sen, t6e soan 6c. Til s6 sinh, ben phai Ia tuqng

dai sen, dau d(>i mii "That phai qua trai Ia tuqng ｐｨｾｴ＠ De Thfch eoi s6 tit. Ba pho

ｐｨｾｴＢＮ＠ Ban tho nay thuong A-Di -Da, Thfch Ca Mau tuqng nay cung hang

cling le ｶｾｴ＠ cho cac chung Ni, Di ｌｾ｣Ｎ＠ tuqng ｔｨｾｰ＠ ､ｩｾｮ＠ Diem

sinh co hon va quy vong Hang tU(J'ng thu hai Ia Vuong an vi hai ben hanh

len chua. Ben phai Ia tuqng Di Da Tam Thanh. 0 gifra lang Tam bao Ia tm;mg cua

Due Chua Ong ｭｾｴ＠ do, rau Ia ｐｨｾｴ＠ A-Di -Da e6 kich ､ｾｯ＠ giao, du ｮｨｾｰ＠ vao ｐｨｾｴ＠

dai, d(>i mii eanh chuon, thtroc eao, to han voi eae di¢n c6 nien ､ｾｩ＠ khoang

ngoi tren bl;le. Tuong pho tuqng ｐｨｾｴ＠ va Bo Tat b gifra the ky XIX. truyen, ong la nguoi bo trong chua. Tuqng ngoi Hang thu ru Ia tuqng

tien ra mua vuon, lam Tinh tren dai sen theo 16i "kiet dung trong toa Ciiu Long

xa cho Due ｐｨｾｴ＠ thuyet tuong", ao ca sa ｭｾ｣＠ b6 so sinh, minh tran, ｭｾ｣＠

phap. v oi tam long m(> sat nguoi, bao trum len quan ngan, m(>t tay ehllen

､ｾｯ＠ eua ong, Due ｐｨｾｴ＠ ban phan dui. Day la m(>t trong troi, m(>t tay chi xuong dat,

ｴｾｮｧ＠ eho chue "Gia Lam rthfrng pho tuqng ､ｾｰ＠ eua tai ｨｩｾｮ＠ ｬｾｩ＠ eanh Due Phc;tt

Chan T<i" trong eoi gia san chua ｂｾｭ＠ Gian, ｴｨｾ＠ hi¢n sl;l' khi moi sinh e6 9 con rong

trong chua. N6i lien voi tai hoa cua nguoi ｴｾ｣＠ phun nuoc tam cung cac vi

nha Tien duong la 3 gian tuqng: ｍｾｴ＠ tuqng nhan tu, thien than. Tam bao, ｴｾｯ＠ cho ngoi mat chim phuqng nhln Phan gian tuong hong

chua c6 kien true ｫｩｾｵ＠ chfr xuoi the ｨｩｾｮ＠ long thuong ben phai Tam bao an vj

dinh (J). Tam bao Ia noi cam chung sinh, tay phai tuqng "Quan Am 12 tay",

tham nghiem va Ht noi gio cao, tay tnii nang do ngoi tren cUti sen, dau d(>i

T;.tP chi Nghifm cuu ｐｨｾｬ＠ hi}C

ﾷ Ｍ ｾｾｾｾｾ ］］ｾｾｾＭＭ ＭＭＭＭＭＭＭＭ

mii Thien quan, hai tay ket Vi¢t. Nam. Trong ngoi

an "hang rna" ､ｾｴ＠ tren gan chua Vi¢t Nam n6i chung

｢ｾｭ＠ chan tnii, hai tay tren va chua ｂｾｭ＠ Gian n6i

ket an ''lien hoa hqp rieng, c3,c vj ｐｨｾｴ＠ va Bo

chuang" chap trtr6'c ngt!C, Tat tuy duyen rna hoa d(>

8 canh tay con lC;ti giang c6 ngan ｶｾｮ＠ hoa than ､ｾ＠

su, van hoa nhu tren,

chua Ban G i ｾ｜ｮ＠ khong chi

H1 m(>t kho tang tri thuc

van hoa dan gian cua

nguoi dan dja phuong rna

tay r(>ng rna nang do thfch ung v6'i mQi hoan con la ､ｩｾｭ＠ sinh ｨｯｾｴ＠ van

chung sinh. Day Ia m(>t dmh, vl ｶｾｹＬ＠ tuqng ｐｨｾｴ＠ hoa c(>ng dong cua lang

pho tuqng ､ｾｰ＠ ve ｭｾｴ＠ ｮｧｨｾ＠ mang tfnh dan gian ｮｨｩｾｵＮ＠ xa trong qua khu, hi¢n ｴｾｩ＠

ｴｨｵｾｴ＠ tC;lo hlnh, l(>t ta duqc Cho nen nguoi ｖｩｾｴ＠ da tC;lC va tuong lai. ｔｨｾｴ＠ tiec

n6i suy tu ciia Bo Tat Quan. tuqng ｐｨｾｴ＠ tren nen tang ta thay, ngoi chua da trai

The Am tru6'c sl;( dau kh6 khuon ｭｾｴ＠ nfr tfnh, nhat la qua gan ngan nam ｬｾ｣ｨ＠

cua chung sinh rna hoa tuqng Bo Tat va gan ｬｩｾｮ＠ Slr, khong du kien nhan

than thanh nhieu tay ､ｾ＠ v6'i quan ｮｩｾｭ＠ tam linh ､ｾ＠ chong ch9i v6'i khf

cll'u d(>. Ben CC;lnh la tuqng dan gia. ｨｾｵ＠ khac ｮｧｨｩｾｴ＠ nfra nen

Th6 cong, ｭｾｴ＠ trang, ｭｾ｣＠ N goai ra, chua Ban mai chua, c(>t, cac b(> vl

ao vo ｴｲｩｾｵＬ＠ chan di hili, Gian con hru giii' nhieu keo va tuqng H(> Phap da

ngoi tren ngai, sac ､ｩｾｮ＠ uy buc hoanh phi, cau doi, ｢ｾ＠ hu hong ｮｾｮｧＮ＠ Kinh

linh. Ben trai hong Tam dC;li tv viet bang chii' Han phf ciia dja phuong thl

bao tho tu.qng Th6 dia ca ngqi canh ､ｾｰＮ＠ l!ch Slr qua eo ｨｾｰＮ＠ can c6 Sl;f trq

mang dang hlnh nii' nhan, son m6n cua chua theo giup cua cac co quan ban

gqi ve c(>i nguon ton sung ｨｾ＠ phai True Lam va S\! nganh, khach ｴｨｾｰ＠

nii' than dat (Mau ､ｾ｡Ｉ＠ hung vuqng cua d<;to phtrong ､ｾ＠ tu sua tninh

trong ｨｾ＠ thong tin nguong Phap. Va ､ｾ｣＠ ｢ｩｾｴ＠ la a ､ｾ＠ phf hoai m(>t tai san

tho Mau cua nguai ｖｩｾｴＮ＠ chua con bao luu ky van hoa quoc gia do ong

ｋｾ＠ ben Ia tuqng Quan Am ｴｨｵｾｴ＠ son son thet vang cha ta tC;lo dl;(ng, gln gifr

toC;l son, con gQi Ia Quan theo ｫｩｾｵ＠ ｴｲｵｹｾｮ＠ thong tu bao doi nay phai ngam

Am ｔｨｾ＠ Kfnh ngoi tren nui tren cac pho tuqng, ngui kh6 tui vai nguoi

Tu di, tay om dua tre, chim khong chi c6 tac dt,mg duong thai. Cau mong

ｶｾｴ＠ ､ｾｵ＠ ben CC;lnh la nhac chong sl;( xam hC;li cua chu ｐｨｾｴ＠ phu h(> cho

lC;li ｣ｨｕｹｾｮ＠ Xlfa n6i oan CUa moi, IDQt, khf ｨｾｵ＠ rna con

ｔｨｾ＠ Kfnh v6'i chang ｔｨｩｾｮ＠ tC;lO them net my ｴｨｵｾｴ＠ va

Si duai che d(> thai phong sl;( linh thieng cho tung

kien dong thai ､ｾ＠ cao long pho tuqng.

due hC;lnh cua nguoi phl,l nii' V 6'i nhiing gia ｴｲｾ＠ ｬｾ｣ｨ＠

nhiing nguai ｴｨｩｾｮ＠ tarn

g6p cong, g6p sue, g6p

cua ､ｾ＠ tu sua chua du·qc

khang trang./.

m duqc

"thu6ng" l(;li

nhan ､ｾ＠ ｴｩｾｵ＠

thuyet Linh

San (tUc Nui Hon) da do(;lt

canh quan va gia tri lich si'r Den tl:r d6, ten chfr Han Ia

van hoa. Tl:r lau, nui Bai Truy6n Dang. Nam 1468,

Tho trb thanh ｢ｩｾｵ＠ tuqng va Hoang de, Thi si Le Thanh

ｮｩｾｭ＠ tl! hao cua nguoi dan Tong (1460- 1497) khi den

thanh pho HC;l Long. vung An Bang (Quang

giai Noben nam 2000 cua Truoc day, nui c6 ten la Ninh ngay nay) da ll'ng tac

nha van Trung Quoc Cao D<.>i Den. Sb di c6 ten ay la m¢t bai tho roi cho mai da

Hanh ｋｩｾｮＮ＠ Bai vi, v6'i nui

Bai Tho a thanh pho HC;l

Long, tinh Quang Ninh kh6

c6 ｴｨｾ＠ tim duqc m¢t tl:r nao

"dac d!a" hon.

vl ngqn nui nay a vi tri d6 vao vach nui. Tl:r d6

trqng yeu tren tn,Ic duong nguoi dan quanh vting quen

giao thong huyet m(;lch gqi ten nui Ia De Tho, sau

duong thuy. Ngay tl:r cac ten nay duqc gqi ｣ｨｾ｣ｨ＠ di

trieu d<;li phong kien, nui la Bai Tho. Bai Tho d6 ｨｩｾｮ＠

Nui Bai Thola ngqn nui Bai tho la tr(;lm . don tru con o phia Dong du6'i chan

da voi cao 191 met, nam quan trqng cua diii dat bien nui Bai Th.o. Tuy nhien, do

ben ba vtnh HC;l Long xinh . thuy nay. Nhfrng nguoi linh be day cua 16'p bl;li thai

､ｾｰＬ＠ dung giiia trung tam 0 day CO ｮｨｩｾＬｭ＠ VlJ dem gian, net chfr CO phan ffiO

thanh pho HC;l Long. ｍｾｴ＠ dem treo ngqn den long reu ... Toan van chfr Han da

Tay va Nam nui nghieng tren dinh nui bao ｨｩｾｵ＠ sv duqc phien am, d!ch nghi"a

mlnh in bong tren ｭｾｴ＠ ｢ｩｾｮ＠ hinh yen. Nhung khi c6 nhu sau: "CL/ tdm uong

xanh, trong xa giong nhu bien, nguoi linh dot dong ducmg trie'u bach xuyenl

m¢t canh buom kh6ng 16 lua to bang phan ch6 s6i Loqn scm ky bo' bfch lien

thcim mau. Bai Tho la ngQn v6'i cui kho de bao tin ve thienl Trang tam S(f cdm

ntii chua dvng nhieu gia tri dat lien. Nui c6 ten Ia D9i ham Tam T6lTfn r!ul dao

Tap chi Nghien clill ｐｨｾｴ＠ hoc

de' to/1 nhf quye'nl Thc'ln bdc ha" rna Ly Thtr(mg ｋｩｾｴ＠ trdn de/1 rrifi l Bcln ray nclo

k/JU cd sdm luJ Iii/ Hai cho quan dQc tren song xe/J dijt nlnrng hinh rlul he! ·.

Dong phong toc;.i tire lang Nhu ｎｧｵｹｾｴ＠ nam 1079, mz_rc tluzn ky/ Quyin hod

yen/ Thien Nam vc;.n c6 lu1 Hich Tuang sy cua Tnin ､ｺ［ｾ｣＠ thi[m nhudn kh6 gQi

S(!n tc;.il Chinh thi tu van Qu6c Tucin (1284), Blnh ten ra dl!Q'cl Thai dc;.i da xa

yln vii nien ". Ngo ､ｾｩ＠ cao cua ｎｧｵｹｾｮ＠ r6i con dll«i mui hoi tanh

C6 nghia la: Nul!c llfn Trai (1428) ... nham ｫｨｾｮｧ＠ cua qudn That bi bdt!

menh mong tram song chdu d!nh y chf d¢c ｬｾｰ＠ dfm t<;>c Trong anh X4GI1 quang'

vao/ Nui non la li¢t nhu va thong nhat giang scm. nhie'u la'n. dttQ'c thdy kh6i

qudn col mau biec: tiep lie'n 261 nam sau, chua Trinh hoa sim lf:Lnl M(Jt ld'n dur;c

troil C6 trimg chi nhung. Cucmg (1709 - 1729) nhan theo ､ｾｴ＠ cuqc du choi th(ll

luc mlfi cdm thong win phdi m<;>t chuyen tuan du t6'i An vui vel Cdc quan hq gia

theo nguifi, nhu que Ham Bang, sau khi dQc bai tha de'u ca tl!ng bllt;ing song

hao cilu tam/ Nay mqt tay cua vua Le Thanh Tong da trong ". Chua Trinh a nuac

mijc sue tung hoimh tit xa, cam kich va ｨｯｾ＠ ｬｾｩ＠ tren Phuong Nam de. Ngay

quye'n uy nhu thdn gi61 N oi vach da nhfrng lai tha thiet: 28/2 nam Ky ｄｾｵＬ＠ nien

C(/ quan trQng yeu cua brjc "Minh hc;.nh vo nhai hoz ｨｩｾｵ＠ Bao Thai. (Ban d!ch

de' chu xum xit d(Ji· qudn t6ng xuyenl SO'n lien tram cua ｐｨｾｭ＠ Ng9c Lan- ｖｩｾｮ＠

hung mc;.nh nhu hum beo/ thuy, thuy man tien/ Thdn Van h9c). Bai tha la m<;>t

Cuqc chien tranh vung Hdi ky mc;.c trc;.ng an bai chung tich l!ch si'r van hoa

Dong.da tdt ngQn kh6i bao truiJngl Ham nhurjn nan cua dan t<;>c, da nang hlnh

hi¢ul Muon thuiJ trifi Nam danh hoa di!-c quye'n! D«i anh nui Bai Tha tra thanh

nui song con mail Chinh Ia viln thttQ'ng di cam That bitiu tuqng cua thanh ph6

luc sua sang vi¢c van, tgm xu/ Xudn lan di¢p kie/1 l«n ngay nay. Den dau the ky

ngung vi¢c val (Ban d!ch hoa yen/ T ai tudn nhtit ､ｾｴ＠ XX, de tha len vach da da

cua Giao su Nguyen Hu¢ phu doai duy¢tl Qud'n h6 tra thanh thu vui thanh tao

Chi - Vi¢n Van hQc). Nha ham ca hdi ye/1 nit/1/ Nlu;it cua cac nhan sy c6 tam

nghien CUu Nguyen Hu¢ Nam trjnh ch t,( cte', Bdo long thiet tha voi dat nuoc.

Chi c6 m¢t phat hi¢n rat Thai Ky Drju, trr;ng xudn llt N6i tiep bai tho cua vua Le

hay, ､ｾｩ＠ y ｲｾｮｧＬ＠ nhfrng lai theft nhrjt ". Thanh Tong con c6 nhieu

tha cua Le Thanh Tong nhu T gm dlch Ia: "Biln bai tha khac nhu: Hai bai

m<;>t lai tuyen ngon ve dan menh m6ng nhu khong be/1 tha ciia Nguyen Oin, m<;>t

t<;>c, n6i tiep am huang bai bif, tl!- h(Ji cac con song l«il vien quan phil Quang Yen,

tha Than "Nam qu6c san N zii tiep vl!i mtl!c, mrl!c ttrng do ci'r nhan thai Tt!

· (Xem tiep trang 58)

ｔｾｰ＠ chi Nghlen clfu ｐｨｾｴ＠ hqc

MQt s6 ki€n trUe chUa dOc dao -. .

ella TRUNG HOA HIJN 2000 NAM QUA,

ｐｈｾｔ＠ GlAD DA DONG HANH ' , - -

CUNG LICH Sll DAN TI}C

TRUNG HOA.-CHiNH Sl/ TON - .. ' , - ,...,

ｔｾｬ＠ LAU DAI CUA NO DADE

ｌｾｬ＠ NHONG DAU AN iT NHIEU,

DOl KHI RAT PHO BIEN

THONG D(JI SONG NGlliJJ DAN -' • - ') ?

TRUNG HOA KHONG CHI IJ

SINH ｈｏｾｔ＠ CHiNH TRI, ｄｾｏ＠, . .

DliC; IJ SINH ｈｏｾｔ＠ TIN

NGU'fJNG, TON GIAO MA CON ' - -CA TRONG ｎｇｈｾ＠ ｔｈｕｾｔ Ｎ＠

Ｍ ｾ＠ , ') ?

KIEN TRUC. Sl/ ANH HU'ONG

DO THIEr NGHI KHONG CAN ? , - ,... ..

PHAI NOI THEM NHIEU, VI A ' 1 A ? • I

THE, IJ DAY CHI XIN GIIJI

ｔｈｉｾｕ＠ MQT so KIEU KIEN I ... ... ｾ＠ 1

TRUC CHUA OQC DAD CUA

TRUNG HOA.

'l,j :::: '§ ｾ＠

Ｇ ｾｾ＠b.() ••

［［Ｚｾ＠ｴＺｾｾ＠ｾ＠ｾＧ｢＠

Ｍｾ＠"t: ·.!. ｾ＠ • ｾ＠.... ﾷ ｾＭa: ,§i

Ｍ ｾ＠b.()

§. ｾ＠

1- CHUA THONG HANG sau khi tham quan, dang

DQNG huang, Ｑｾ＠ bai xong ｬｾｩ＠

D¢ng ｐｨｾｴ＠ Mclu ·(J Nui .oehui ra, tuc la da duqc

Dai San thuong xuyen c6 ｐｨｾｴ＠ ｍｾｵ＠ tai sinh vi the c6

rat dong khach du Mch tai ｴｨｾ＠ song Iau ngang vai

tham quan. ｄｾ＠ den duqc nhfrng nguoi c6 ｰｨｾｭ＠

v6'i cac ｢ｾ｣＠ Than, ｐｨｾｴ＠ h<;lnh cao quy. D¢ng ｐ ｨ ｾｴ＠

ngl;{ trong cac d¢ng cac tin Mau tuy khong Ian nhung

do phai chui qua m¢t cai lC;li rat n6i tieng vi the

cua nho. nhfrng dong nguoi chiem

Theo ｴｲｵｹｾｮ＠ thu yet, bai khong bao gio dt1t.

m<;>i ngum chui vao ｢ｾｮｧ＠ 2- CHUA TRONG CHOA t(rc Ia chui vao ｢ｾｮｧ＠ ﾷ ｐｨｾｴＮ＠ Thap Nhi Tl;I la m¢t

ｔｾｰ＠ chi Nghien cUll Phat hoc

Tam quan 1 ngoi chua &- Trung Quoc. · · Anh: T.T.H ｾ＠

ngoi c6 tl! nam 0 phfa CUQC hfmh huang t6'i day. Thap Nhi Tl! la m(>t di

Tay Nam ｨｵｹｾｮ＠ Niet D;;1i Kim Ngoa Tl! la tich ljch su van hoa rftt

Trung tinh Thanh Hai. ngoi chua 16'n nhftt cua quan trQng trong dai

Chua nay n6i tieng boi Thap Nhi TlJ, duqc xay s6ng tinh than cua dan

ｄｾｩ＠ Ngan thap - ngQn d'!llg tren m(>t ､ｩｾｮ＠ tfch t(>c Trung Hoa khong chi thap duqc xay dl!llg ､ｾ＠ 450m2 theo ｫｩｾｵ＠ Han. ｶｾ＠ ljch Slr lau dai rna con

tubng nh6' D;;1i su Tong ｔｩｾｵ＠ Kim N goa tu la vl vai tro I a cu lieu ､ｾ＠

Ca Ba. Thap Nhi Tl! xay ｄｩｾｮ＠ H¢ Phap cua Thap nghien cliu tlnh hlnh dl!llg nam Gia Tinh thu Nhi T!f. Trong chua c6 kinh te, chfnh tr!, van hoa

39 dai nha Minh. Day la bay cac lo<;ti do te khi, xa h(>i cua mr6'c nay trai

m(>t · trong 6 Tl! ｶｩｾｮ＠ L;;1t phfa truoc la 8 toa thap qua cac cung ｢ｾ｣＠ thai

Ma giao b Trung Hoa. Nhu y duqc xay dl!llg len gtan. Chua nam sat chan nui ､ｾ＠ ky ｮｩｾｭ＠ cac ngay Ｑｾ＠ 3- CHUA THONG THAP v6'i m(>t quan ｴｨｾ＠ dtS s(> Ion eli a Ph at giao · nhu Nam o khu tl! tq Tay

gom ｄｾｩ＠ Kim Ngoa tlJ, ngay ｐｨｾｴ＠ Dan, ngay ｔｾｮｧ＠ c6 m(>t ngoi chua

ｔｩｾｵ＠ Kim Ngoa tlf, ｔｩｾｵ＠ ｐｨｾｴ＠ ｴｨｾｭｨ＠ ､ｾｯＬ＠ ngay ｌｾ＠ rat n6i tieng boi Slf ket Hoa tu.. Hang nam, Vu Ian, ngay Via Bo Tat.. hqp keo leo gifra kien

nhan dan ､ｾｕ＠ t6 ch(rc CaC trUC ｮｧｯｾｉ＠ lai VOi kien

1\ l

Tap chi Nghien cli'u ｐｨｾｴ＠ hoc

true ban dia d6 la chua tuqng Phat, d6 la chua

BC;lch Cu. Net n6i ｢ｾｴ＠ cua Th<:tch ｐｨ ｾ ｴＮ＠

ng6i chua nay la D i¢n Chua ｔｨｾ｣ｨ＠ ｐｨｾｴ＠ duqc

Thac Han va B1;1ch Khoat xay dl_.(ng nam Thufin Ht!U

khuc dang. B1;1ch Khoat dai Tong, do ｑｵｾｮ＠ than

khuc dang la ten bim dia Than ｄｾＺｴｮｧ＠ ｍｾｵ＠ dl_.(ng len

cua thap B1;1ch Cu. Trong dt_Ia vao the mli. Buc hoanh

thap c6 77 ｐｨｾｴ＠ di¢n va phi trong chua do nha tho

ｐｨｾｴ＠ kham, vl the, chua n6i tieng Ph<:tm Thanh D<:ti

con c6 ten la "chua trong

thap". C6 hem m(>t v(;ln

pho tuqng ｐｨｾｴ＠ va cac

buc bich ho(;l duqc xay

dtmg a day.

Thap Bach Cu xay

cung tien Ia c6 ｶｾｴ＠ c6 gia

ｴｲｾ＠ nhat. Luc dfiu chua c6

tho m<?t pho tuqng bang da

hlnh Bo Tat, sau nay khi

Ph<:tm Thanh D<:ti mat thl

pho tuqng Phat da duoc

nam 1414 va hoan thi¢n mang di noi khac va thay

vao nam 1424 tren m(>t vao d6 Ia tuqng cua ong.

di¢n tich 2200m2 v6'i ba Vao nhung nam Van

b6 ｰｨｾｮ＠ chan, than va ｌｾ｣ｨ＠ va Dong ｔｲｾ＠ nha Minh

d6 a ftn va vien tich.

5· CHUA LAM ·BANG DONG

D6 la Dong N goa Tt! ' nam tren nui M i nh

Phuqng (con gqi la Anh

Vil) each ｴｨｾｭｨ＠ pho Con

Minh tinh Van Nam 7

km ve phfa Dong Bcic. Toan b(> chua duqc lam

bang dong, mai ngoi

cling duqc lqp dong.

Chua xay dtmg nam

38 dai Yl;ln Lich, nha

Minh, m6 phong theo

chua a nui Vii Dang tinh

Ho Bac. Chua hi¢n nay

do Binh Tay Vuong Ngo

Tam Que xay dl!flg vao

dinh thap, thap 9 tang, cao chua deu duqc trung tu va nam thu 30 nien hieu

14m. Thap Ia lo(;li kien true xay dl_.(ng moi them nhieu Khang Hy nha Thanh.

hung vi khong chi o Tay cong trlnh khac. Hang Chua c6 kim di¢n hlnh

T<:tng rna ngay ca o Trung thang vao cac ngay soc, vuong cao 6,7m; m6i

Hoa l1;1c dta ciing kho co v9ng, nhan dan ､ｾ｡＠ phuong C(;lnh dai 6,2m v6'i nhieu

ｴｨｾ＠ tim thay nhu·ng thap deu toi thap huang cling tuqng ｐｨｾｴ＠ va cac hoanh

khac co quy mo tuang tt_I. Tir. Tuy nhien, khong phai phi cau doi c6 gia tri cao

4· CHUA KHONG CO ai ciing biet nguoi rna h9 ve m;)t ngh¢ ｴｨｵｾｴ＠ va l!ch

TU'Q'NG PH4T tho chling phai Ia Than su./. Chung ta deu biet, da Ia ciing khong phai Ia Phat

chua thl khong ｴｨｾ＠ khong rna chinh Ia Ph<:tm Thanh

co tuqng ｐｨｾｴＮ＠ V[J.y rna o ｄｾｩ Ｎ＠ m<)t nguai nguyen la THANH NAM DINH To Chau co m<)t noi co quan. Tham tri, sau chan

chua nhung khong co canh dai roi ren moi ve

(Theo Tt;zp chf Nglubz

ct'ru Trung Quoc)

T'p chf Nuhien cUll Phil hoc

GlAD DOC "OU'c DOC" "TRi DOC" . . ' . trong -

Gia dlnh Phat tir VietNam

a doi trong

phong tdto

chan hung

ｐｨｾｴ＠ giao

nhihlg nam 30 cua the ky XX, chiu anh huang cua

trao luu dan t(>c, dan chu va

phong trao khang chien

chong Phap, chong My ct'ru

nuoc cua nhan dan, Gia

dlnh ｐｨｾｴ＠ ti'r (GDPT) da

phat ｴｲｩｾｮ＠ a nhieu dan vi ca

sa va hlnh thanh m(>t ｨｾ＠

thong c6 quy cu, hap diin,

gfm voi cac t6 chuc Tang

gia va cu si ｐｨｾｴ＠ giao, voi

doi tugng ｴｾｰ＠ hgp la thanh

thieu nien, voi ｭｾｬｃ＠ dfch Ia

dao ｴｾｯ＠ thanh thieu nhi

ｴｨｾｭｨ＠ ｐｨｾｴ＠ tir chan chfnh;

g6p phan xay dl:fng xa h(>i

theo tinh than ｐｨｾｴ＠ giao.

• • • I! KHANH

Pht;it tit trong ngay gio T6

GDPT la "t6 am;', nai ｧｾｰ＠ thanh thieu nhi tiJ ｶｾＬ＠

ga, sinh ｨｯｾｴ Ｌ＠ thu hut duqc chong ｉｾｩ＠ siJ Ioi keo tha

kha nhieu thanh-thieu nien h6a, doi truy va phan d(mg

con em cac gia dlnh tin cua xa h(>i duang thai.

ｐｨｾｴ＠ cling nhu con em cua . La m()t t6 chuc tu h<;>c va

nhfrng gia dinh c6 cam tlnh ren ｬｵｹｾｮ＠ ､ｾｯ＠ due ｣ｵｾ＠

voi ｐｨｾｴ＠ giao (chua phai Ia ｴｨ｡ｾｨ＠ thieu nien tfn do ｐｨｾｴ＠

tfn do). N6 da thiJc siJ tra giao, GDPT Iuon lay giao

ｴｨｾｴｮｨ＠ m(>t phong ｴｲｾｴｯ＠ ly ､ｾｯ＠ ｐｨｾｴ＠ lam cot Ioi, lam

thanh-thieu nhi CO t6 ChUC nen tang tU tu6ng va d<;iO

trong ｐｨｾｴ＠ giao may Chl;IC dtrc, n6 c6 anh huang nhat

nam trucrc 1975, giup djnh den niem tin cua

ｔｴｾｐ＠ chi Nghien caiu Ph;Jt hl}c

tharth thieu nien tin do due, e6 tai, huang toi cu<)c ｐｨｾｴ＠ giao Vi¢t Nam tu khi

trong tung thai ky ｬｾ･ｨ＠ str song Chan- Thi¢n - My. du ｮｨｾｰ＠ den dai nha Ly ....

nhat ､ｾｮｨ Ｎ＠ Chfnh vl ｶｾｹ Ｌ＠ Tat d. cac m6n h9c va - Cap Cluinh thi¢n,

n<)i dung giao dl;lc cua sinh ｨｯｾｴ＠ cua GDPT deu g6m: SJ! tfch Ca-diep, An

GDPT ｴｾｰ＠ trung tren hai bao ham ea hai n<)i dung na, Nguyen Thieu, Lieu

phuong ､ｩｾｮＺ＠ "Due d1,1e" va "Due ､ｾ｣Ｂ Ｌ＠ "Trf ､ｾ｣Ｂ Ｎ＠ Quan ... cae thuyet Tu ｄｩｾｵ＠

"Tri d1,1e" v6i nguyen uk la Song e6 nhii'ng mon mang De, ｔｨｾｰ＠ Nh! Nhan Duyen,

"Ly Nhan Duyen Sinh", n<?i dung "Due d1,1c" nhieu Bat Chanh ｄｾｯＬ＠ L1,1c d<),

dugc ap ､ｾｮｧ＠ cho tirng doi han va ngugc ｬｾｩ＠ c6 nhii'ng ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＬ＠ L!ch sl:r ｐｨｾｴ＠

tugng, tirng lua tu6i, tirng mon n<)i dung "Trf ､ｾ｣Ｂ＠ ｬｾｩ＠ giao ｖｩｾｴ＠ Nam tir doi nha

nganh (''Nganh Oanh vii", nhieu bon. Nhung 2 n<?i Tran den thai ｣ｾｮＬ＠ hi¢n

"Nganh thieu", "Nganh dung d6lien quan ｭｾｴ＠ thiet dai ...

thanh"), xay dl;lng cho voi nhau: ｖｩｾ｣＠ hQC ｴｾｰＮ＠ ren ｬｵｹｾｮＬ＠

thanh-thieu dong nien m<)t * V 6i n(>i dung "Due sinh ｨｯｾｴ＠ deu c6 sl;T khac

loi song ､ｾｯ＠ due, trf ｴｵｾ Ｎ＠ Icy d1,1c": Cac em doan sinh nhau, phil hgp voi trlnh d<),

nang. N<)i dung nay duge dugc giao dl;le ve ､ｾｯ＠ due tam ly, ｮｨｾｮ＠ thuc, lUa tu6i

ｴｨｾ＠ hi¢n r6 trong chuang thanh nien va giao ly nha cua cac em doan sinh va

trlnh h9c ｴｾｰＬ＠ ren ｬｵｹｾｮ Ｌ＠ ｐｨｾｴ Ｌ＠ thJ!c hanh theo nghi dugc chia ra tirng nganh:

sinh ｨｯｾｴ＠ cua GDPT tir ｶｩｾ｣＠ le nha ｐｨｾｴ＠ v6i trlnh d<? ttr N gimh Oanh vii: Gom

h9c ｐｨｾｴＬ＠ le ｐｨｾｴＬ＠ van ｮｧｨｾ＠ thap den cao, chuong trlnh cac em IUa tu6i tir 7 den 12

thuong thuc den cac ｨｯ ｾ ｴ＠ h9c chit yeu la nhii'ng dieu tu6i, sJ! ｮｨｾｮ＠ thuc chua

d<)ng thanh nien xa h<)i. can ban ve h9c ｐｨｾｴ＠ chia cao. Lua tu6i nay, chu yeu

Trong chuong trlnh, cac lam 3 cap So ｔｨｩｾｮＬ＠ Trung chu trQng vao due tin, xay

em doan sinh khong chi ｔｨｩｾｮ＠ va Chanh ｴｨｩｾｮＺ＠ dtJng due tin bang each

dugc hQC ly thuyet rna con - Cap So thi¢n, g6m: Sl! hanh d()ng Cl,l ｴｨｾ＠ nhu cling

phai h9e d. thl!c hanh,_ ly tfch ｐｨｾｴ＠ Thfch Ca, ｐｨｾｴ＠ A- duong Tam bao, vieng

thuyet va thJ!c hanh luon di-da, Quan The am ... ba tham noi tho ｐｨｾｴＬ＠ chua

c6 quan ｨｾ＠ ｭｾｴ＠ thiet voi phap quy, phap ｬｾ｣＠ hoa, y chien, kfnh trQng Tang

nhau, ly thuyet chi ､ｾｯ＠ cho nghia cua ｶｩｾ｣＠ an ehay, Ni .. . Tir nhfrng hanh d<)ng

hanh d<)ng va hanh d<)ng ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＮＮＮＮ＠ d6, ｴｾｰ＠ cho cac em suy

thJ!c ｨｩｾｮ＠ can ban ly thuyet -Cap Trung thi¢n, gl5m: ｬｵｾｮＬ＠ tu6ng tugng, huang

nham gilfp cac em tro Sl! tfch ｐｨｾｴ＠ Di ｌｾ｣Ｌ＠ ngu eac em den long thuong

thanh nhfrng con nguoi gi6i, ｴｨｾｰ＠ ｴｨｩｾｮＮ＠ y nghia dong ｬｯｾｩＬ＠ canh ｶｾｴＮ＠ ..

ｨｩｾｵ＠ biet, nang d<)ng, c6 ｶｩｾ｣＠ an cu kiet ｨｾＮ＠ Hch sl:r Ngoai' ra, cac em con dugc

d<;ty do, chi bao nhfrng dieu

ve Ｑｾ＠ nghia nhu chao hoi

ong ba, bo my khi ra khoi

nha va khi ve nha, di duang

ｧｾｰ＠ nguai lan tu6i phai

｣ｨｾｷ＠ hoi Ｑｾ＠ phep... TAt ca

d(> cao han, dt nhfrng kien

thuc xa h(>i, nham huang

hq den y thuc dan t(>c, long

yeu que huang dAt nuac,

nhan ｬｯｾｩＬ＠ chong ｬｾｩ＠ sl:f cam_

do xAu xa ngoai xa h(>i va

Tap chi Nuhien cU'u Phat hoc . . .

N(>i dung sinh ho<;lt "Trf

dl;Jc" thuang huang vao cac

chu de c6 y nghla nhan

mua Phat dan mua Bao . ' hieu Tu an, Trung thu, ｐｨｾｴ＠

thanh ､ｾｯＮ＠ ｬｾ＠ Thuqng

nhiing ｶｩｾ｣＠ d6 nham giup ke xau, ke ac... nguyen ...

doim sinh trb len ngoan * V6i n()i dung Tri - Ve van ｮｧｨｾＺ＠ Tuy theo

. ngoan, ｉｾ＠ phep, biet thuang ､ｾ｣Ｌ＠ (phan chuyen mon): cac nganh vai lua tu6i khac

yeu ton trqng mqi nguai, . GDPT dao ｴｾｯＬ＠ huang dan, nhau, dofm sinh duqc hqc

biet quy canh ｶｾｴ＠ xung ｴｾｯ＠ dieu ｫｩｾｮ＠ cho thanh hat - nhfrng bai hat c6 tinh

quanh thieu nhi m(>t so kien thuc than ｄｾｯ＠ ｨｯｾ｣＠ c6 tfnh chat

Nganh Thieu: Gom cac ve van boa, Hch si:r.. ., ren giao dl,lc. Ngoai ra, tuy

doan sinh nam va nfr tir 13 ｬｵｹｾｮ＠ cac ky nang ve Van- nang khieu, hq hc;>c va thl;IC

den 17 tu6i. 6 hi'a tu6i nay ｔｨｾ＠ - My; Huang dan cac hanh ｫｾ｣ｨＬ＠ mua, ｫｾ＠

cac em da c6 suy nghl, sinh ｨｯｾｴ＠ ｴｾｰ＠ ｴｨｾ＠ nhu: Cam ｣ｨｵｹｾｮＬ＠ h(>i ho(;l, dieu khac,

ｮｨｾｮ＠ thtk kha Ian. ｖｩｾ｣＠ ｴｲｾｩＬ＠ di duang, cac · ｨｯｾｴ＠ tho van, nhiep anh ...

giao dl;IC ､ｾｯ＠ due cho CaC d(>ng van ｮｧｨｾ＠ va CaC sinh

em duqc nang cao han a ho<;tt c(>ng dong khac, giai

nganh Oanh vii. Cac em quyet cac nhu cau toi ｴｨｩｾｵ＠

duqc trau doi kien thuc ve trong cu(>c song nhu: Nu

ｔｨｾｰ＠ ｴｨｩｾｮＬ＠ Ly Nhan - cong, dieu khac, thong tin,

Duyen Sinh, Ly Nhan qua, each bang b6, xir ly vet

-v e' cac kj nang chuyen

mon: Tuy lua tu6i, doan

sinh duqc hqc va lam

nhfrng ｶｩｾ｣＠ tu dan gian den

kh6 nhu: each. xep hang,

dau di duang, thuang thuc

ｇｩ｡ｩＭｄｾｮｨＭ ｔｵｾＮＮ＠ nham thuang, cap CUu nguai chet (biet xem gia, biet tfnh

huang den cu(>c song duoi... Nhung n(>i dung tien, biet sua chua xe ､ｾｰＬ＠

luang ｴｨｩｾｮＬ＠ b bien ｧｾｰ＠ "Trf dl,lc" thong qua cac lam do dung bang go,

lanh, khong · Sat sinh, ｢ｩｾｮ＠ phap giao dl,lC nay da tre .... ), C·ap CUu, thong tin

khoilg tr(>m cuap.... ｴｾｯ＠ cho cac em· doan sinh ( danh tfn ｨｩｾｵ＠ Morse, biet

Ngimh Thanh: Cac phat ｴｲｩｾｮ＠ trf ｴｵｾＬ＠ dC;lo due, dqc ｭｾｴ＠ thu, ｨｩｾｵ＠ ｬｾｮｨ＠ coi

thfmh vien b nganh nay sue khoe, ｮｨｾｹ＠ cam, tlr d6

luon duqc on ｬｾｩ＠ kien thuc nham hinh thfmh tfnh nang·

cua 2 nganh tren. Ngoai ra, d(>ng, tl! tin, blm llnh; hlnh

hq duqc hqc them, biet thanh tac phong thao vat,

them cac kien thuc 6 trlnh linh ｨｯｾｴ＠ trong cu(>c song.

va ca. 0 0 ), ｮｧｨｾ＠ ｴｨｵｾｴ＠ cam

hoa, nu cong gia chanh,

cac tro chai ... 0

ｈｯｾｴ＠ d(>ng Trf dl;Jc, ｔｨｾ＠

due neu tren giup thanh

thieu nhi c6 ban llnh thao yeu Ut nganh Thanh. Qua hqp v6i nhau m<)t each

vat, linh boat trong cu<)c d6, giao due them tinh ｣ｨｾｴ＠ che, dong b¢, vtra Ia

song va n6 duqc ket hqp than yeu nuoc va tinh than phuong ｴｩｾｮ＠ vtra Ia phuong

voi giao dl;lc ､ｾｯ＠ due nham d<;to due dan t¢c, thuong thuc ､ｾ＠ thl;l'c ｨｩｾｮ＠ ml;lc tieu

tao cho doan sinh GDPT c6 yeu, tuong trq gitlJi:do Ian va n¢i dung sinh ｨｯｾｴ＠ cua

dao due, tac phong lam nhau, v6i phuong cham GDPT. Dieu nay ly giai ｴｾｩ＠

nguai va c6 long tl! tin khi "Ia lanh dum la rach"... sao-cac doan sinh GDPT

va ｣ｨｾｭ＠ CUQC song thl;l"C te. cho cac thanh vien GDPT. ｨｩｾｵ＠ kha sau ve t6 chuc

N¢i dung ｨｯｾｴ＠ d¢ng Due * Dua tren cac noi ciia mlnh, den v6i t6 chuc

dl;IC va Tri dl;IC luon song dung giao dl;IC "Due bang Sl! ll! giac can thiet

hanh, c6 h:ic dan xen nhau, ､ｾ［ｾ｣ＢＬ＠ "Tri ､ｾ［ｾ｣ＢＬ＠ cac ciia moi ca nhan; Ly giai

tham ｮｨｾｰ＠ nhau trong m¢t Phuang phap ｨｯｾｴ＠ dt)ng duqc ｴｾｩ＠ sao c6 ｨｩｾｮ＠ tuqng

hanh d¢ng. ciia GDPT duc;rc xay thanh nien ｐｨｾｴ＠ ti'r den

Ngoai ｶｩｾ｣＠ hQc ｴｾｰＬ＠ tu dl;l'ng -tren 03 van de Ia: chua trong tinh ｬｾｮｧＬ＠ cung

ｬｵｹｾｮ＠ n6i tren, doan sinh Thl!c ｮｧｨｩｾｭ［＠ ｔｾｰ＠ ｴｨｾＬ＠ tl! kinh, khong phai m1;1c dich

- - GDPT c_on tham gia cac quim; Xay dl;l'ng phat ｴｲｩｾｮ＠ cau tai, cau l¢c v6i nhii'ng

ｨｯｾｴ＠ d<)ng xa h¢i nhu ca nhan, ngoai ra GDPT Ｑｾ＠ ｶｾｴ＠ d¢ng ｣ｨｾｭ＠ den dieu

tham g1a cac CUQC dau COn lu6n coi tn;mg h<;>c di Cam ky theo giao ly nha

tranh bao ｶｾ＠ ｄｾｯ＠ phap va doi v6i hanh, da giup cac ｐｨｾｴ＠ nhu nhfrng thanh nien

Dan t¢c (nhfrng nam tru6c em ap dl;lng duqc _ nhfrng khac; Va GDPT da tra 197 5); Tham gia cac ｨｯｾｴ＠ cai duqc hQC vao dai song thanh nhu cau khong ｴｨｾ＠

ｾ＠I

d¢ng ttr ｴｨｩｾｮＮ＠ diu trq ｴｨｾ［ｃ｣＠ ｴｩｾｮ［＠ Giup cac em ､ｾ＠

thien tai, phat thuoc, hoa dong duqc voi c¢ng

huang dan dong bao dong va xa h¢i (phuong

phong chong ､ｾ｣ｨ＠ ｢ｾｮｨＮＮＮ＠ phap ｴｾｰ＠ ｴｨｾＩＮ＠ C6 ｴｨｾ＠ n6i,

thieu cua thanh thieu nien

ｐｨｾｴ＠ giao.

v 6i n<)i dung va

phUong phap giao dl;IC CUa

v6i d<)ng co t'! ｮｧｵｹｾｮ＠ v6i 03 phuong phap tren GDPT n6i tren da tr6'

phl;lc Vl;l. Van de ｨｯｾｴ＠ nhAm ｴｾｯ＠ dieu ｫｩｾｮ＠ cho Sl! thanh ､ｾ｣＠ ､ｩｾｩｮ＠ c6 sue hap

dqng xa h<)i la SU thl;l"C phat ｴｲｩｾｮＬ＠ hQC ｴｾｰＬ＠ song dan rieng CUa t6 chUC nay

hanh kien thuc da duqc va tru6'ng thanh cua m6i ttr khi tbanh ｬｾｰ＠ cho den

h<;>c, day ding Ia van de thanh vien, nham kh<ic nay, gop phan t<;to nen m¢t

chung, khong phan chia phl;IC nhfrng mJ:it yeu CUa moi truang tuong doi

cap ｢ｾ｣Ｌ＠ tuy theo kha ca nhan, ､ｾ＠ ca nhan phat trong ｳｾ｣ｨ＠ va lanh ffi':lnh,

nang, SUC h,Tc, dieu kien buy bet nang fi;CC cung ren can thiet trong CUQC Song

rna tham gta cac phong ｬｵｹｾｮＬ＠ cung tien b<). Ba cua thanh thieu nhi;

trao xa h<)i, nhung -chu phuong phap d6 da ket (Xem tiep trang 54)

Tap chi Nghlen cliu Phat hoc

ChUa Kho me (J SOc Trang

an tc)c Kha me La mc)t trong nhiing ngoi

sinh song a chua c6 nhat a S6c Trang, nuoc ta co

khoang tren o 1

ｴｲｩｾｵ＠ ngum, ｾｰ＠ trung a mqt

so tinh dong ｢ｾｮｧ＠ song

Ciru Long nhu: Tra Vinh,

An Giang, Kien Giang, S6c

Trang ... Ve ｭｾｴ＠ ton giao,

nguOi Kha me theo ｐｨｾｴ＠

giao ｨｾ＠ nam tong, tho ｐｨｾｴ＠

Thfch Ca Mau Ni Ia chinh,

khong c6 nfr tu va da chi

phoi nhieu ｭｾｴ＠ trong doi

song xa hc)i. Day Ia m(>t net

d(>c dao van hoa cua dong

bao Kha me a Nam b(>.

Nam be? co han 400 ngoi

chua Kha me, rieng a S6c

Trang co 90 ngoi chua KhO'

me va 50 ngoi chua nguoi

Hoa. Nhieu ngoi chua d(>c

dao va n6i tieng nhu chua

Dai, chua Kh 'leng, chua

Dat set, chua ｋｩｾｵ Ｌ＠ chua

La Han, chua Xeo Me,

chua BOn ｭｾｴ＠ Viing ThO'm. * CHUA KH' LEANG:

co kien true nhu chua a dat

. nuoc Campuchia. Chua ｴｯｾ＠

ｬｾ｣＠ a s6 71 duong ｍｾｵ＠

Than, ｴｨｾ＠ xa Soc Trang.

Chua duqc xay ､ｾｮｧ＠ tu

nam 1533, tren ､ｩｾｮ＠ tich

3.825 m2. Luc dau lam

｢ｾｮｧ＠ go, lqp Ia va da duqc

trung tu nhieu Ian. Ngoi

chinh ､ｩｾｮ＠ duqc trung tu

each day hO'n 80 nam.

C6ng chua c6 kien true quy

mo, vom c6ng cao r(>ng,

tang tren c6 nhiing tbap

nho nhieu tang. Hai ben

c6ng c6 doi ran than 7 dau

vuon cao. Vong d'to chua Ia

nhfrng dai trang trf hoa van

hlnh banh xe luan hoi, hlnh

hoa sen la, hlnh day hoa

cue. Ngoi chfnh ､ｩｾｮ Ｍ ngoi

Sa Ia Ia m(>t day nha san

bang go, Ia nha h(>i cac su

sai va khach ｴｨｾｰ＠ phUO'ng.

N 6i ｢ｾｴ＠ trong cac cong.

ANH THtf

trinh kien true ciia chua 1a toa chanh ､ｩｾｮＬ＠ xay dl;Tilg

dyp de. Toa c6 ､ｩｾｮ＠ tfch

khoang 800m2, cao 2 met.

co nhieu ｢ｾ｣＠ tam cap len

xuong, nfun ben trai con

duong ､ｾｮ＠ vao chua. Cua

chinh ､ｩｾｮ＠ luon rna ve

huang Dong. Phfa truoc co

nhiing tuqng ｣ｨｾｮｧ＠ tinh

(Yak) canh gifr cua. Bb mai

gom 3 cap, moi cap chia

lam 3 nep. Tren cung la

m(>t thap nh<;>n cao vlit. BOn

g6c moi trai duqc uon cong

ｴｾｯ＠ thanh hlnh ngqn lua.

Diem mai va hai phia dau

hoi trang trf bang nhfrng

phil dieu ｣ｨｾｭ＠ go ｨｯｾ｣＠ dap

xi mang duqc son mai. Ben

trong va hanh lang chfnh

､ｩｾｮ＠ c6 6 hang c(>t, gom 60

c(>t tr1,1 bang go lim, cao

ｨｾｭｧ＠ chl,IC met, than to m(>t

nguoi om khong xu{ Cac

hang c(>t phfa giap voi mai

c6 wqng chim than hay

ｔｾｰ＠ chi Nuhlen cUll Phat hoc Ｍ ｾｾｾ］］］］］］ｾ］］］］ ］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］］ ］］］］＠

tien nu trong tu the hai tay biet ､ｾｭ＠ dai h(>i ｴｾ＠ ve day

do mai vom. v ach tuong va rat lau va tinh den nay c6 le

tnin chinh di¢n duqc trang phai den 200 nam. Hi¢n

trf bang hang loC;tt bfch hoC;t nay, ､ｾｭ＠ doi da thua dan do

n6i ve ｐｨｾｴ＠ thoC;ti. Giua nguoi dan trong vung san

chfnh di¢n tOn tri Due ｐｨｾｴ＠ ｢ｾｮ＠ trai phep ban cho c:k

Thich Ca cao 6,8 met

' . (phan tuqng cao 2,7 met)

duqc due vao nam 1916.

*CHUA Oat:

Sakor Domompil, xay dt,rng

tir nam 1675, h!c dau bang

g6, den nam 1986 ｢ｾｴ＠ dau

trung tu va hoan ｴｨｾｭｨ＠ vao

nam 1996. Hang nam a day

thubng ､ｩｾｮ＠ ra nhieu Ｑｾ＠ nghi

truyen thong

ciia dan t(>c

Kho me, nhu

ｉｾ＠ vao nam

m6i Cho1

Chnan Thmay,

tuong tl! nhu

tet Nguyen

dan ciia ngum

Vi¢t, t6 chuc

tir 12-15/4 am l!ch; Ｑｾ＠ cung

ong ba Don

Ta, tuong tl!

nhu tet Thanh

· minh ciia

nguoi Vi¢t t6

, chuc tir 1-

Con g<;>i Ia chua Ma T(>c

hay chua Vathseraytecho

Mahatup. Chua to(;llC;tc a so

73 dubng Le H6ng Phong,

phuong 3, ｴｨｾ＠ xa Soc

Trang. Chua xay tir nam

1569- va duqc trung tu

nhieu Ian. Chua c6 ton tri

pho tuqng ｐｨｾｴ＠ c6 bang da

cao 1 ,5 met va nhieu b(>

Kinh ｬｵｾｮ＠ viet tren 1a cay

thot not. Khuon vien chua

r(>ng 2.000m2.. Thien

nhien rat trong Umh nen da

thu hut dan doi co den hang ｣ｨｾ｣＠ ngan con ve ｴｾｰ＠ Chiia Khlf me u Nam B().

15/10 am l!ch; Anh: ANH THU Ｑｾ＠ Ok Om Bok

trung treo minh tren - ｝ｾ＠ com dyp Ia

nhfrng canh cay trong vuon nha hang, quan ｮｨｾｵ＠ va Ｑｾ＠ cling trang, t6 chuc vao

chua. Hang ngay tir 6 - 7 khong c6 don v! du ｬｾ｣ｨ＠ nao 10 am l!ch de tC;t than ｭｾｴ＠

gio toi, chung bay di kiem dau tu nen cac h(> kinh

an, den 4 - 5 gio sang hom doanh dl;l'ng leu quan buon

sau lC;ti quay ve. Dieu ky lC;t

la dan dai khong bao gio an

tnii cay trong vuem chua.

Theo cac bo lao 0 day cho

ban rat xo bo ngay tru6c

c6ng chua. . '

* CHUA -XED ME: Con g<;>i Ia chua Muni

trang da cho mila mang tuai tot, song rC;tCh nhieu tOm ca.

Dem mung m(>t tet Chol

Chnan Thmay, cac ｶ ｾ＠ su sai

trong chua d<;>c kinh cau an

va ｴｩｾｮ＠ dua cac vj tien thanh

cua nam CU ve trOi va fl!OC ､ｩｾｭ＠ Sinh ｨｯｾｴ＠ van hoa, tu6i theo phong tl,IC c6

cac ｶｾ＠ tien thanh nam m6i van ｮｧｨｾ＠ c<)ng dong, mua truyen phai vao chua tu

ｮｨｾｮ＠ Ianh su ｭｾｮｨ＠ che cha lam vong, hat ro bam, du ｨｾｭｨ＠ m<)t thoi gian truac

cho ba con. Ngay mung 2 ke ... ｄｾ｣＠ ｢ｩｾｴ＠ trong le nay khi hoi ｮｨｾｰ＠ . vao cuoc

tet, nha chua lam le tam c6 le h<?i dua ghe ngo rat song. Cac em duqc hQC

ｐｨｾｴＮ＠ Cac su sai trong dip soi n6i. Nam 2002, le h<?i chfr Kha me, h9c giao ly nay ciing g<)i mlnh. Suot dua ghe ngo da thu hut den va van hoa truyen thong .

dem nha chua cau sieu cho nua ｴｲｩｾｵ＠ nguoi cac naive cua dan t¢c mlnh. Nha

nhiing nguoi qua co. Sau tham du. chua vua la nai sinh ho<;lt

bu6i cau kinh la phan h<?i, Dan t<)c Kha me 6 Nam c(>ng dong, vira la trung

ba con t6 chuc nau nhfrng· b<? n6i chung va Soc Trang tam ton giao. Cac su sai

mon an truyen thong tai noi rieng sinh song bang thUOng dtrO'C cac tfn do

chua ､ｾ＠ dai cac Sll sai Va nghe san XUat nong hoi y kien Ve cong viec

hQp ｭｾｴ＠ c(>ng dong lien ｮｧｨｩｾｰ＠ trong lua nuac. trong gia dlnh, trong hQ

hoan. San chua trothanh W Nguoi Kha me tir 11 - 15 hang va trong phum s6c./.

Giao ､ｾ［ｾ｣＠ "lluc ､ｾ［ｾ｣ＢＬ＠ "Tri ､ｾ［ｾ｣Ｂ＠ ... (Tiep theo trang 51)

N6 da anh hubng khong nho den ｶｩｾ｣＠- hlnh thanh the gim quan, nhan sinh quan,

d<;lO due, loi song cua thanh thieu nien ｐｨｾｴ＠ tu va doan sinh GDPT. Trang chung mtJc nhat d!nh da giup cho thanh thieu nhi tu duong, ren ｬｵｹｾｮ＠ d€ tro thanh con ngtrcri tot, nhan ai hO'n, khoan boa VOi IDQi nguai .va nghiem khac doi v6i nhfrng sai Him cua mlnh, song chan thanh va yeu thttang giup dO IDQi ngttcri, CO thai d(> ton trQng va khiem ton v6i mQi nguai, tranh

duqc long tham, tfnh kieu cang tl! man, kh(')rrg chap ｮｨｾｮ＠ me till d! doan. Qua d6,

cling c6 tac ､ｾｭｧ＠ g6p phan hlnh thanh nen nhan each, ｴｾｏ＠ nen m(>t Sl,l' ｴｾｲ＠ tin, long yeu mr6c cua thanh-thieu nien (lht,rc te da chung mlnh dieu nay). Dieu nay c6 y nghia rat Ian trong thgc ｴｩｾｮ＠ giup cho

chung ta phat buy nhiing ｭｾｴ＠ tich qrc, tot

､ｾｰＬ＠ tien bQ, dong thm khac phl;Jc nhiing ｭｾｴ＠ tieu cgc, phien ､ｩｾｮ＠ va tim ra nhiing giai phap phu hqp d€ ｴｾｰ＠ hqp, doan ket · thanh - thieu nien.

Tru6c khi ket thuc bai viet nay, xin muqn m(>t ､ｯｾｮ＠ trich d€ phan nao n6i len y nghia n(>i dung giao dl;IC cua GDPT: "Trong clurm1g trt'nh lu;c tqp, chung toi k/u)ng thit?Jz ve' giaO /y, vi ml_tC clfc/z CUa cllltllg toi khong phdi dl clew t¢o nlurng vj Tang gilt tuong lai. Cl1tlng toi cilng khong thien ve' van ngh¢, vi chung f{)i klu5ng co' dao tc;o nlnrng ngh¢ sl. \1 a cu61 cung, cl1tlng t6i .cling khong qua clul trqng ve" clwyen m6n, vt' cllltllg ti>i khong muon dlin em r/f(l clnlng ti>i chi'.ld nlnrng thanh nihl thao vat, kheo tay, kheo chcin rna t/i{),i. " ( 1 )./.

( 1) Day Gia dinh - V o Dinh Cuimg-NXB Lien Hoa, Hue: 1956- tr 90.

/J

J.

chi Nghian cUll ｨｾ［｡｣＠

VIEN

TRUe "' LAM

DALAT QUANG DON&

Tir trung tam thanh pho Da Lat, di ｶｾ＠

huang nui ｐｨｾｮｧ＠ Hoang, theo con duang uon luqn gifra rtrng thong ｢ｾｴ＠ ngan vai m<?t mau xanh tham thltm, ､ｾ＠ len cao dan. Len tai dinh nui la toan dmh ｔｨｩｾｮ＠ ｶｩｾｮ＠ True Lam mb ra truac mat lam du khach ngo ngang. Ben phai ｔｨｩｾｮ＠ vien la ho ｔｵｹｾｮ＠ Lam r<)ng lan,

ｭｾｴ＠ ho trong xanh, so1

b6ng ｲｾｮｧ＠ nui ben ho. lam Thai thuqng hoang. Khong g1an yen t1nh, Nam nam sau len nui canh sac muon mau, xen Yen Tu, tu b am ｎｧｯｾ＠ -Hin nhfrng kien true Van, lay ttJ ｨｩｾｵ＠ la True mang ve c6 kfnh, ､ｾｭ＠ da Lam ｄｾｩ＠ Sl, ngay dem lo ban sac dan t<?c, dua tam viec tu hanh. 6ng bi hon du khach vao the ｢ｾｮｨ＠ va mat, th9 51 tu6i. giai than tien. Luc dua nh1;1c than len

L!ch sir dong Thien thieu b hoa dan, thu duqc True Lam: 300 vien xa li (phan cot

True Lam la tV ｨｩｾｵ＠ con lai sali khi thieu cua vua Tran Nhan Tong xac ). Qua 8 nam xuat gia (1279 - 1293), buy 1a tu hanh, nha vua da sang

Kham, con trai truong ｬｾｰ＠ dong ｔｨｩｾｮ＠ ｶｩｾｮ＠ True cua vua Tran Thanh Lam Yen Tu. Hoa

Tong. Ong c6 chi tu thuqng ｖｩｾｮ＠ trubng hanh tl:r nho. Nam 16 ｔｨｩｾｮ＠ True Lam Thfch tu6i da xin vai vua cha Thanh Tl:r chu truong duqc nhuang ngoi Thai khoi ph1;1c dong ｔｨｩｾｮ＠tir ｬｾｩ＠ cho em trai, nhung True Lam Yen -Tu, tren vua cha khong dong y. co so dung hqp cac phai Khi da len lam vua, ban ｔｨｩｾｮ＠ Ty Ni Da Luu Chi, ngay Nhan Tong ban Vo Ngon Thong, Thao chinh st;r, ban dem go mo Duong, Lam Te. Day tl;lng kinh. Nha vua chfnh la ｔｨｩｾｮ＠ Tong thuang cling cac cao - nuac ta, m<)t b<? ーｨｾｮ＠ cua tang duong thai nhu ｐｨｾｴ＠ giao ｖｩｾｴ＠ Nam voi ｈｵｹｾｮ＠ Quang, (Ly ｄｾｯ＠ ban sac van hoa va Tai) tham thu nui Yen phong t1;1c ｴｾｰ＠ quan ｖｩｾｴ＠Tu, - nghe giang ｐｨｾｴ＠ Nam. Tinh than cua dong phap. Nam 1293, Tran ｔｨｩｾｮ＠ True Lam la: TIJ Nhan Tong nhuong ngoi lt;rc, TlJ chu, Doan ket cho con trai Ia Thuyen dan t<)c, Hoa ｮｨｾｰ＠ cu(>c

--(Tran Anh Tong), len song vai tam thuc duqc

Ｍ ｾ ｾ］］］］］］］］］］］］ｾｾｾ］］ ］］］］］］］］］］］］ｾ Ｇ ｾ Ｇ ｰ Ｓ ｣ｨ ･ ｴ ｭ ｎｵ ｨ ｡ ｬ･ ｮ ｾ ｣ｷ Ｘ ﾷ ﾷ ｰ ｾ ｨ｡ ｾ ｴ ｨｯ ｾ ｣ ｾ＠ .. tra ｶｾ＠ n(>i Uim thanh tinh. due luan ly theo dung

D!a eu()e Thien ｶｩｾｮ＠ ton chi cua dong ｔｨｩｾｮ＠

gifr m(>t vai tro chu df!o

lam ｮｾｮ＠ cho kien true.

Nhfrng 16i di quanh co

len xu6ng theo d!a hlnh cua ｴｲｩｾｮ＠ nui, xen lan nhfrng hang cay, vuon hoa du sac mau, bon mila

hoa na nhu dua du khach vao m(>t cong vien kh6ng

True Lam: Tnk Lam rna vua Tn1n

ｔｨｩｾｮ＠ ｶｩｾｮ＠ Tnk Lam Nhan Tong da sang ｬｾｰ＠

do kien true su Ngo Viet ra each day han 700

Thl;l phac ｨｯｾ＠ t6ng the nam. kien true. Sau d6 ｖｩｾｮ＠ Thien ｶｴｾｮ＠ True Thiet ke va Quy ｨｯｾ｣ｨ＠ Lam - M()t danh thang:

tinh Lam Dong da hoan Du khach den ｔｨｩｾｮ＠

chinh do an voi S\1' gop y cua Hoa thm;mg Thich ·

Thanh Ttr, ｖｩｾｮ＠ tnrang ｔｨｩｾｮ＠ vi¢n True Lam.

Cong trlnh duqc ｨｯｾｭ＠thanh nam 1994 tren di¢n tich 23 ha, trong d6

chi c6 2 ha Ia c6 cac cong trlnh kien true xay

dl!fig, phan con ｬｾｩ＠ la dmh sac thien nhien. ｔｨｩｬｾｮ＠ vi¢n True Lam c6 quy mo Ian nhat va dyp nhat cua nuoc ta. Toan b<?

c6 4 khu Vl!C: Khu ｮｧｯｾｩ＠vien;· Khu ｔｨｩｾｮ＠ that cua Hoa thuqng Vi¢n truang va that cua Chu ton due; Khu n(>i vi¢n Tang; Khu

n<?i vi¢n Ni. ｔｾｩ＠ ｔｨｩｾｮ＠ vi¢n c6

hang tram tin do tu mQi ｭｩｾｮ＠ dat nuoc den day

nghien CUu Va hQC ｴｾｰＮ＠

HQ ngay dem tu luy¢n de

chan hung m(>t ｮｾｮ＠ ､ｾｯ＠

Thie'n vi¢n True Lam Da Lf# Anh: QUANG DUNG

vi¢n True Lam chi duqc 16. Cac cong trlnh nhu

phep tham quan khu gan v6'i thien nhien, hoa ｮｧｯｾｩ＠ vi¢n gam c6: ｮｨｾｰ＠ vao thien nhien. Du Chanh di¢n, Tham van khach den day cam ｮｨｾｮ＠duong, Thap chuong, nhu thoat khoi vong bon c6ng Tam quan, nha chen cua xa hoi, cua doi khach, ho Tinh Tam, doi thuang, de tam hon lang

Thanh Luang. Cac kien dQng, yen fmh va nhu c6 true ､ｾｵ＠ mang mot m(>t phep mau lam cho phong each A Dong, nguoi tra nen thanh than khong CO S\1' pha ｴｾｰ＠ nao. Va nhan ai len b(>i phan./. Canh sac thien nhien da

ｔｾｐ＠ chi Nuhu;n cuu Ph3t hoc

I

I V uOn thap chUa l

I Quang.Khanh

i '

(

) I

Ncs·li TAM DlC · Thqc siNGUYbf NGOC QUYNH

Tc ngfi' Vi¢t Nam hay bai vi c::ic vi Tang Ni kh&i d'!llg, chi 'biet ｲｾｮｧ＠

6 cau: "Dat vua, da tirng trl;l trl va vien tich den thai Tran, chua da c6 hua Hmg, phong tai chua. N6i chung, cac quy mo rat Ian. Vua U imh Bl;lt" . Cau thap m<? thuong c6 mat Thanh Tong da tirng den

n6i nay c6 nghia Ia chua bang hlnh vuong. Day la tham chua va de l<:ti hai bai

Vi¢t chii yeu la chua lang, lo<:ti thap Tu Di To<:t (thap tho ca ngqi canh ､ｾｰ＠ ciia

thuong duqc dt!ng len do hlnh ng<;>n nui thieng chua.

cong sue cua ca c<')ng dong. Merhu, dich ra .am Han la Chua da qua nhieu Ian

Nguoi dan trong moi lang, Tu Di). So tang ciia thap trung tu ton t(;lo. Tru6c day

du CUQC song CO ngheo m<') n6i len muc d<') dac d(;lO chua CO quy mo J6n, dU<JC

kh6, vftn co gang huy d<')ng ciia vi su duqc tho. Ching xay dl!ng theo kieu n6i

sue nguoi sue ciia de xay h(;ln, thap ｐｨｾｴ＠ cao 13 tang, cong ngOf:ll quoc tren

dl!ng it nhat m<')t ngoi chua thap Bich Chi ｐｨｾｴ＠ cao ll khuon vien 15.000 m2, bao

Uun nai sinh ho(;lt tOn giao tang, thap ciia A La Han gom: Tam quan, Tien

tin nguong, sinh ho(;lt c<')ng (hay La Han) cao 4 tang... duang, Tam bao, nha T6,

dong, gln gifr va bao luu Chua nao cang nhieu thap Hanh lang, Gac chuong ...

thuan phong my tl;lc, giao m<') chung to sl:( c6 kinh va Do chien tranh, chua bi due truyen thong que ben vfrng ciia ｐｨｾｴ＠ phap · tan pha ｮｾｮｧ＠ ne. Den nam

huang cho ｐｨｾｴ＠ tl:r va nhan nai d6. 1981, chua duqc ｸｾｹ＠ dl!llg,

dan trong lang, trong Chua Quang Khanh c6 tu sua l<:ti v6i ｱｵｹ ｾ＠ mo nho vung. ten Nom la chua Muong, gom 8 gian. Hi¢n nay chua

Moi ngoi chua Vi¢t, thu<')c xa Ngii Phuc, huy¢n chi con Iuu gifr l<;li duqc 20

ngoai chinh di¢n tho ｐｨｾｴＬ＠ Kim Thanh, tinh Hai pho tuqng c6 va m<')t so cau

nha T6, dien Mftu ... Duong, duqc xep hC;tng Di doi, dai tu. Dang chu y thuong con c6 khu6n vien tich Lich sii Van hoa thang nhat la chua hi¢n con giG'

r<')ng xung q!lanh de xay 1 nam 1992, hi¢n con luu le;ti duqc 36 thap m(>, phan

m(>t hay nhieu ng6i thap gifr duqc t6i 4 vuon thap boa 4 vuan thap. bang g<:tch, da. Day la c6. Bon khu vuon thap chua

nhfrng ngoi thap m(>, ben Chtw thu(>c Thien phai Muong nam xung quanh

trong chua xa lL hai cot True Lam, chua r6 nien de;ti gtan Tam Bao cu. Yuan

ｾｾｾｾ ｾｾｾｾｾｾｾｾｾ］］］］］］］］ ］］］］］］］］］］ ＧＧ Ｕ ｰ ］ ｣ｨ ｾ ｩ ｾ ｦｴ Ｍ ｧｨ ｩ･ ｮ ｣ ｷ ｐ ｨ ［ Ｇｴ ｨ ［ ｯ｣ Ｎ｟＠ .. _

thap thu nhat, phfa twac ben trai gian

tam bao, gom 2 th.ap. v uan thap thu hai,

phfa tru6'c ben phai gian tam bao c6 20 thap. Vuan thap thu ba, phia sau ben tnli

gian tam bao c6 7 thap. Vucm thap thu

tu, phfa sau ben phai gian tam bao c6 7

thap. Cac ngoi thap chu yeu duqc lam bang

da, trung blnh cao khoang tir 1,5 den 4, 7

met, xay tir m<)t den ba tang. Cac thap

thuang duqc xay bon qmh, chom hinh

mui ｬｵｹｾｮＬ＠ chop hlnh bau ruqu, duqc

tr(;Ull khi\c tinh te v6'i ki6u dang, kich

thu6'c da ､ｾｮｧＮ＠ Ngoai ｭｾｴ＠ cac thap nay

thuoog c6 khac cac dong chfr Han ghi

. nien ､ｾｩ＠ dl;(ng thap, ten tu6i cac ｶｾ＠ su Tang duqc chon o day. M<)t so ngoi

thap c6 ｴｲｾｭ＠ khac ､ｾｩ＠ w va hai hang cau

doi. Nien ､ｾｩ＠ cua cac thap chu yeu la

the ky XIX (thai Nguyen), m<)t so bi hu

hong ｮｾｮｧ＠ trong chien tranh nen duqc

ilha chua xay ｬｾｩ＠ bang ｧｾ｣ｨＮ＠ Nhfrng thap con ｬｾｩ＠ hau nhu van gifr duqc dang

ve ban dau, chua qua tritng tu, sua chfra.

Ngoai gia ｴｲｾ＠ ､ｾ｣＠ sac ve kien true, so

luqng va phan bo cua cac thap m<? 0

chua Muong ciing rat ､ｾ｣＠ ｢ｩｾｴＮ＠ Thong

thuemg, cac ngoi thap m<) nam ｴｾｰ＠ trung

0 dang truoc ｨｯｾ｣＠ sau chua, nhung a day cac thap m<) duqc chia lam bon

vuan thap rieng ｢ｩｾｴＮ＠ So Iuqng thap m<? da phan nao n6i len gia ｴｲｾ＠ cua di tfch

ljch su van boa nay. Cac ngoi thap m<), trai qua nam thang

da tro thanh nhfrng bi€u tuqng mang gia

ｴｲｾ＠ l!ch su, van hoa, ton giao, tang them

gia tri cho cac ngoi chua ｖｩｾｴＮＯＮ＠

NUl BAI THO ...

(Tiep tbeo trang 44)

Due nam Ky Mao 1879 de ngay 3 thang

ch<;tp nam Canh Tuat 1910, anh em nha

Quan an Vii Tuan va hai nguoi ｢ｾｮ＠ di du

xuan cilng da sang tac tho nam 1925. 6ng

Vii ｄｾｩ＠ ciing c6 hai bai, va ca ba vq Vii ｄｾｩ＠

cfing c6 ｨｯｾ＠ tho de ngay 04/4/1924 ...

Nui Bai Tho con nhu m<)t "nhan chll'ng"

l!ch sir cua vitng Mo qua hai cu<)c khang

chien chong Phap va chong My. Tu nhung

nam 1929, 1930, nu chien si c<)ng san

Nguyen Thi Luu (tuc ch! Ca Khuong) da

an nau ｴｾｩ＠ chua Long Tien, ngay du6'i chan

nui Bai Tho d6 tru yen ba chu nghia c<)ng

san. Ngay 1 thang 5 nam 1930, anh thanh

nien yeu nu6'c Dao Van Tuat da cam co do

bua liem tren nui Bai Tho trong Sl! klm

kyp, dan ap cua thl!c dan Phap. Trong

nhiing nam chong My, nui Bai Tho Ia noi

､ｾｴ＠ trung tam ｄｩｾｮ＠ chfnh cua ·Buu ､ ｩ ｾｮ＠

Quang Ninh, noi ､ｾｴ＠ tr<;tm quari sat xac

d!nh born tir truang do quan My rai tren

V!nh H<;t Long va dong thai nui Bai Thola

noi so tan cua biet bao con nguoi vung Mo

anh hung ...

Nui Bai Tho da tro ｴｨｾｭｨ＠ de tai hap dan

cho sl! sang ｴｾｯ＠ ｮｧｨｾ＠ ｴｨｵｾｴＬ＠ m<)t tuqng dai

van hoa a Hon Gai. Trong tam thuc nguai

dan, nui Bai Tho la m<)t ｶｾｴ＠ thieng, m<)t

"Linh scm" cua ｴｨｾｭｨ＠ pho tre dang birng

sang, mang ten H<;1 Long.

ｔｾｰ＠ chi NgHien cli'u Ph3t hl}c

TRAO 001

Khi chting ta di tlm hanh phtic b ben ngoai va khi ta co g<ing thay

d6i the gioi theo cai nhin ta dang thay, hay ｾｬＮｬＧ＠ ｭｾｮｾ＠

muon cua rieng mmh do la mot sai Him, ch<ic ch<in ta se ｴｨｾＧｴ＠ bai. Nhl!ng ､ｩｾｵ＠ ta c6 the ｉ｡ｾ＠ duqc Ia nhin Ie;1i mlnh de xem cai gl trong ta lam ta kh6 chiu, dau kh6, bat hanh ...

c6 m<)t lol;li vii khf hl;lt nhan hk nao ding ｨｯ｡ｾ＠ . hanb trong tam ta, d6 Ia mol ngay cai nga lf:io nen W ｾｩＬ＠ganh ty, san ｨｾｮ Ｎ＠ ham ｭｵｯ｟ｾ＠va cam thu, dan den sq hal va xung d¢t m<;>i ｭｾｴＬ＠ lam. hai cho ta va ca. tha nhan. ｄｾ＠ vo ｨｩｾｵ＠ h6a vii khf d6, khong ｴｨｾ＠ chi dem ｣ｨｾｮ＠giau, ｨｯｾ｣＠ uoc ｟ｭｾｯｮ＠ ｾ｣｡ｾ＠xin) n6 bien mat d1, rna de dap tat n6 ta phai w thao ｾＶＧ＠ta'm tieu chting, voi st,r ben hi can tr<;>ng va kheo leo. ｂｾｮｧ＠ phuong ｴｩｾｮ＠ cua I?ng tu hi va tlnh thuong, cong viec kh6 khan nay ta phai 1a.r:n vOi m<)t long kien nhfin, lien tuc voi thai d¢ khong bam ｾｦｵ＠ vao ai ｨｯｾ｣＠ dang toi cao nao ca.

ｄｩｾｵ＠ cot yeu Due ｐｨｾｴ＠muon gtri den cu<)c dm va, con ngum Ia: Lam sao de thanh tinh h6a tam thuc, hay tu ta nhan biet va lam trong . .

Hay tl! mlnh thap

duOc len rna di!

URI Till QUYfr THiNG

sach cac ｾｰ＠ khi trong A ll;li ､ｾ＠ thuc. ｾ＠ ttr d6 ta thay d6i cai nhln ｶｾ＠ con ngum va the gioi.

Due Phat da df:iy: "Tam gioi duy ｴ｡ｾＮ＠ ve;1n phap duy thuc", vi ｶｾｹ＠ "khi tam thanh ｴｾｮｨ＠ ta thay the gioi thanh tinh".

Chfuh vile d6 ta can suy nghi rat ｮｨｩｾｵ＠ ｶｾ＠ huang_ tu duy trong ｶｩｾ｣＠ ｮｨｾｮ＠ ､ｾｮｨ＠

tam mlnh. Theo kinh Lang Gia: "Khi nguifi ta thl h¢i dU(fC rang: Nhfing gi hi¢n ra . rruoc mdt Ia chinh cai tam thi hQ hilt duqc each Jam the' nao dl ｴｲｾ［ｾ＠ vao tam khong sinh tam ーｨ､ｾ＠ ｢ｩﾢｾＬ＠

va the' gim lite d6 cham dttt dien ddo ".

Kinh viet: "Khong c6 gl duqc nhln thay ngoai cai

tam", hoi ｶｾｹ＠ mqi ｬｵｾｮ＠ ly ｴｨｾ＠ hien chi de giup ngmJi hoc Phat tim hieu ｶｾ＠ chinh tfun ｴｨｾ｣＠ ta trong qua trlnh tu hoc.

Than ｴｨｾＮ＠ tai san, nha cua, the gioi ben ngoai con nguoi chi Ut hlnh chieu cua tam thuc, chting khong c6 thuc tfnh va chua bao gio ､ｾ｡｣＠ tu sinh ra. Kinh ｴｨｾｯｮｧ＠ ｾｩ＠ chung nhu nhfrng anh ao cua m<)t dam may, luc tu Iuc tan. Neu nhln the . ' gi6i voi Sl;f d<)c ｬｾｰ＠ Voi tam thuc, ｬｾｰ＠ tuc sl_l' ｶｾｴ＠ do Sl! phan ｢ｩｾｴ＠ se hi b?p meo theo cai nhln chu quan. Ngay ca mqi suy tuemg; tinh cam ... thu<)c tam ly con nguoi ciing chi Ia nbfi'ng sang lf:iO cua tam.

Vi du: Nhln thay m<)t con bo . dl;fc khoe mf:inh, du6i con m<it cua nguoi thq cay n6 Ia con ｶｾｴ＠ dung ke? cay bua tot. Duoi con mat cua' nguoi ban tbit bo ｴｾｬ＠con nay se ban duqc dat hang vi n6 c6 ｮｨｩｾｵ＠ ｴｨｾｾ＠ ｢ｾ＿＠ngon. Nguoi thu<)c da tht rat thfch hoi da n6 to lam duqc ｮｨｩｾｵ＠ vi, gifty tot ... Nhu ｶｾ＠ y ban chat chi la m,<?t c?n bo xong voi g6c nhm ｟｣ｵｾ＠Him thuc khac ·nhau no se c6 cong ､ｾｮｧ＠ khac nhau, lai fch khac nhau. Va nhu ｶｾｹ＠ Sl! ｶｾｴ＠ se drrqc phan ｨｩｾｴＬ＠ se duqc b6p meo thco

ｾ ］］］］］］］］］］ｾ］］］］ｾｾｾ ｾｾｾｾ］］］］］］］］ ］ ｔ｡ ］ ｰ ］ ｣ ］ ｨ ］ ｩｎ ｅ ｧ Ｕ ｨ ｾ ｩ･ ｭ ｮ ｡ ｣ ｡ ｷ ｐ ｨ ［ ｡ｴ ｨ ［ ｯ ｣ ｡ＦＮ｟＠

. cai nhln chu quan, sang ｴｾｯ＠cua tam thuc.

V:;ty Ph:;tt iJ dau? ｐｨｾｴ＠ san a noi mlnh,

muon thay ｐｨｾｴ＠ ch!u kh6 tu ､ｾ＠ dyp het phien nao, ｮｧｨｩｾｰ＠ chuang. Neu n6 trong s<;tch het thl ong ｐｨｾｴ＠mlnh ｨｩｾｮ＠ ra, chu khong c6 . a dau ca. Thl_lc Sl_l ｐｨｾｴ＠

(chan tam, Ph<\).t tinh) a ngay noi mlnh. V1 v<\).y ta khong nen tim k.iem a ngoai, rna chi d6n het sue mlnh ､ｾ＠dimg ｬｾｮｧ＠ dong tu tu6ng lang xang. Nhiing thu do tan r6i thl ong Ph<\).t ｨｩｾｮ＠ lien. Vi chinh mlnh dyp duqc phien nao thl mlnh bet kh6, dimg duqc cai tam lang xang thl tam minh duqc an dinh, thl trf ｴｵｾ＠ bimg sang ngay t<;ti mlnh, chu khong a dau xa. Cho nen mlnh phai ､ｾｮｧ＠cong cho chien thfmg duqc mlnh, chu khong cilu xin ai khac. Due Ph<\).t va cac ､ｾ＠ tii cua NguOi ti:r VO thi kiep xua den nay da lam nhu v<\).y, bay gia ta ciing lam nhu vi;\y thl mm dung la theo ｐｨｾｴＬ＠ la con Phat.

Sac than hay ngii am than cua con nguai duqc due Phi;tt vf nhu ngoi nha, nen Kinh g9i la Ngii am xa. ｐｨｾｴ＠nhi;\n ra nguai xay nha ngii am la ｮｧｨｩｾｰ＠ thuc hay tam thuc cua moi ngum. Ngai ｫｨｾｮｧ＠ d!nh than ngii am tot hay xau deu do chinh ban

than moi nguoi llf ｴｾｯ＠ nen. Theo kinh Hoa Nghiem: "Nhat thiet duy tam ｴｾｯＢＮ＠Do d6 ta la chu ､ｾ＠ tao nhiing dieu tot, dieu xau. Ta cling Ia chu ､ｾ＠ ｮｨｾｮ＠ nhli·ng qua tot, qua xau. Nhu vi;\y quyen t(;lO Va huang ]a quyen minh. ｈｩｾｵ＠ duqc ly nhan qua ta thay cu<)c song thi;tt la dan chu, vl chinh mlnh c6 quyen t<;to nhan tot

. va c6 quyen hu6ng qua tir nhan minh t(;lo ra. Ta lam ta cbiu, chu khong phai ai lam cho ta cbiu ca ... C6 ｨｩｾｵ＠dung thl ta m6i dam chiu tnich ｮｨｩｾｭ＠ trong cu<)c song nay.

Dung nhu due Phi;tt da d<;ty: "Kh6ng ai lam chota 6 nhiim, ciing kh6ng ai lc1m cho ta trong S(lch; trong S(lCh hay 6 nhiim Ia llf nm ta, chi c6 ta lam ta 6 nhiim, chi c6 ta lam ta trong sqch ".

Cai gl c6 tinh chat quyet d!nh doi vm ta?

D6 chfnh la moi chung sinh deu c6 ｐｨｾｴ＠ tfnh la chan tam, la Nhu Lai, Ia Phi;tt. C6 nghla Ia toan ｴｨｾ＠phap gioi Ia Nhat chan, binh ､ｾｮｧ Ｎ＠ C6 nghla Ia toan ｴｨｾ＠ vii ｴｲｾ＠ vo bien voi tat ca st,r ｶｾｴ＠ sai ｢ｩｾｴＬ＠ hiiu hinh, vo hlnh, hiiu tu6ng va vo tu6ng chua chat trong ay ngang nhau Ia m<)t va cai m<)t ay chan ｴｨｾｴＮｶ｡＠ luon luon nhu

the mai khong bien d6i . Toan ｴｨｾ＠ da Ia rn<)t roi thl chung sinh va ｐｨｾｴ＠ nhu nhau, khong hai khong khac ( chung sinh, Phi;tt binh dfmg vo nhi). ' Tuy chung .sinh song

trong ch6 than tam d<)ng lo<;tn bai st_1 luon tiep xuc

. giii'a sau can va sau tran sinh ra sau thuc, nhung chung sinh khong he tach ra va lla khoi cai " sang khap cung" la Ph6 quang, cai anh sang trf ｴｵｾ＠ d6 Ia Tam, Ia ｐｨｾｴ＠tinh, la Nhu Lai, Ia ｐｨｾｴＮ＠Tam la trf ｴｵｾ＠ vo bien, Ia tt_1

t(;li vo ng(;li, la thfin th6ng vo cling, la vo uy can dam vo h(;ln. Tam bat sanh bat ､ｩｾｴＬ＠khong t6i, khong lui, dau cling la Tam. V <\).y tam la ｈｩｾｮ＠ t<;ti thuang ｨｾｮｧＮ＠ Nam, nu, tn\ gia ... deu la tu6ng be ngoai, con cai ｴｨｾ＠ trang trong m<)t gim thai ai cling nhu ai. Nhu ｶｾｹＬ＠ chi c6 m<)t ban ｴｨｾＬ＠ nhung neu ban the ay ung ｨｩｾｮ＠ trong T!nh, Giac ng<), Giai thoat thl g9i la ｐｨｾｴＬ＠ nguqc l<;ti thl g9i Ia chung sinh.

Vi tat ca chung sinh deu d6ng m<)t tfnh giac nhu nhau, cho nen Ｎ ､ｾｵ＠ c6 ty ｴｩｾｮ＠den dau m<)t ngay kia se quay ve v6i que huong, dat t6, ve v6i Sl_l ｮｧｨｩｾｰ＠ to Ion cua mlnh, nghla Ia Hit ca cuoi cung se thanh ｐｨｾｴＮ＠

(Xem tiep trang 64)

i

V ai trO ella tOn gi3o vffi. cOng cuQc ki€n ｴｾｯ＠ bOa blnh trong

.thOi dai mffi.

Khi tim mot "dinh nghia nao d6 - trir djnh nghia trong

tmin hQc - ta deu ｶｾｰ＠ phai kh6 khan khqn lu<mg ve ca "ngon" va "ngii'". Thf ､ｾＬ＠the giai sau sv ｫｩｾｮ＠ 11 thang 9 a nuac My vai ｴｾｴ＠ca di6n bien day k!ch tfnh den nay van chua thong nhat dua ra m¢t djnh nghia ro rang the nao la khung bo! Trong khi d6, m(>t thang sau SlJ ｫｩｾｮ＠ ay, ngay 07/10/2001, My da chfnh thuc cham ngoi n6 cu¢c chien tranh dau tien cua the ky 21' danh ｴｨｾｮｧ＠ vao Ap-ga-ni-xtan vai cai ten gQi rat "ttJ ｶｾＢ＠ la "cu(>c chien chong khung bo".

ｖｾｹ＠ thl khung bo hay chong khung b6 dau ly giai the nao thl n6 van la m(>t thu logic ｢ｾｯ＠ ltJc. ｖｾｹ＠ phai chang ｢ｾｯ＠ ltJc la.. . sir ､ｾｮｧ＠vii ltJc ､ｾ＠ tran ap ho:;-tc tieu ､ｩｾｴ＠ doi phuong khi khong con gl ､ｾ＠ n6i vai nhau

•

niia.. Thl;lc ra van de' ｢ｾｯ＠ltJc van .. . xua nhu trai ､ｾｴＮ＠bai con nguai tir thua Hong hoang den nay luon phai doi dau vai ｢ｾｯ＠ tvc. sv phat ｴｲｩｾｮ＠ khoa h<;>c ky ｴｨｵｾｴ＠ va nhiing t1ng ､ｾｮｧ＠thanh cong cua n6 tren phuang ､ｩｾｮ＠ ｶｾｴ＠ chat ーｨｾ｣＠ｾ＠ cho lqi ich con nguoi ､ｾ＠lam the giai ngay m¢t gifm len, dong thai cling dem ｬｾｩ＠cho con nguoi biet bao dieu bat hC;lnh. Khi nang luqng nguyen ti'r bien thanh vii khf ､ｾ＠ lam nen tham h<;>a Hirosima va Nagasaki nam 1945. Nhiing nam cuoi the ky 20 tri ｴｵｾ＠ con nguoi ｬｾｩ＠ lam nen biet bao dieu ky ､ｩｾｵ＠ khac. v ai nhfrng phat kien mang tinh d(>t pha trong tu duy khoa h<;>c, sau Ｂｨｩｾｮ＠ tuqng nhan ban ciru Dolly" nam 1997 la ｶｩｾ｣＠ ｴｾｯ＠ phoi nguai nhan ban gQi la "sinh san v6 tfnh".

Qua la lqi ｨｾｩＮ＠ Khong ai

PHAP VUUNG Tir

c6 the can duqc nhii'ng tien bQ khoa hQc. Khoa h<;>c da tra thanh thay phu thuy cao tay. ｖｾｹ＠ rna sao con nguoi van cam thay khong c6 them hC;lnh phuc rna nguqc ｬｾｩ＠ la Sl;l chong chat them n6i lo au. Phai chang ljch sir cua 20 the ky da di qua rna' duang nhu khong ngay nao im tieng sung va vang bong cac hanh d(>ng ｢ｾｯ＠lvc da am anh nhan ｬｯｾｩＮ＠Va sv ｴｨｾｴ＠ nhiing hanh d(>ng ｢ｾｯ＠ ll;lc van duqc 'goi dau" gifra hai the ky vm cac CUQC chien tranh "n6ng" va "IC;inh", song song vai cac cu(>c tranh chap y thuc ｨｾ＠ Ia cu(>c xung d(>t chung t(>c va lanh th6. Va ｢ｾｯ＠ ltJc se con tiep di6n m(>t khi con nguoi van bao thu chien luqc: Dung ｢ｾｯ＠ ltJc de ､ｩｾｴ＠ trir ｢ｾｯ＠ ltJc -cai ｬｵｾｮ＠ thuyet rna ltJ n6 da chua dtJng mau thuan khong loi thoat.

ｂｾｯ＠ ltJc cu s.Q_ng hanh'.

v6'i nhan ｬｯｾｩ＠ nhu the trong trong n¢i tam con nguai suot chieu dai Itch Slr da rna ta xem n6 nhu mot khien nguai ta nay sinh "can ｢ｾｮｨＢ＠ ､ｾ＠ tu m¢t g6c nhiing quan ､ｩｾｭ＠ cho ding nhin tam ly ke ra "toa d6 la m¢t quy ｬｵｾｴ＠ "thep". thuoc'' linh ｮｧｨｩｾｭ＠ nham Da la quy ｬｵｾｴ＠ thi n6 ton ｴｾｩ＠khach quan khong ph'-;1 thu(>c vao y thuc con nguai, cho nen no "bat kha ｫｨ｡ｮｧｾＧＮ＠ Va han the nfra n6 con duqc danh gia la d¢ng ll;fc ､ｾ＠ day nhanh s1;( kien ｴｾｯ＠ nen van minh ｨｩｾｮ＠ ､ｾｩＮ＠

Dieu ay dung chang?. Dieu nay da duqc Hien chuang Lien Hqp quoc n6'i t6'i .

chi Nghlln cUll

wing va den, sang va toi, tot va xau, ｴｨｩｾｲｩ＠ va ac .. . No duqc xem la <; Thuc rna ｐｨｾｴ＠ giao g9i la thai d¢ Nh! nguyen sinh khoi \ - mot ｾ＠

..c: c ﾷｾ＠

ｾ ﾭ:.: rs ｾ＠:0:

ｾ＠

ｾ＠＼ｾＮ＠

ｾ＠

ｾ＠<:..l

'5"

trong lai rna dau: "Vi Ｎ ｩｊＱｲｲｲｾｲｲｾｾｾｲｾｾｾＭ］ＡｾＡｩｲＨｬ＠chien tranh bdt ddu tit tam :, ｾ ｜ＱＡＡＭｾｾ＠

ｾ＠

'::::! ｾ＠

c..>

trf cua con nguai, cii.ng tit trong tam tri cua con ngum rna Slf bdo v¢ hoa binh duqc thiet ltjp , .

ｖｾｹ＠ la guang ｭｾｴ＠ ｢ｾｯ＠

Ivc vAn khong nam ngoai con nguai nhu chinh con nguai vua ｮｨｾｮ＠ ､ｩｾｮ＠ ra n6. v ｾｹ＠ n6 a dau trong con nguai? nghia Ut "a the gi6'i ben trong" v6'i nhiing yeu to van hoa, tam ly ... Vi the "cau true ｢ｾｯ＠ ｨＬｲｾＢ＠ ding Ut m¢t cau true "kep": be n6i va be chim. M<;>i ｨｾｭｨ＠ vi ｢ｾｯ＠ ll;fc du nho hay 16'n ciing m(>t xuat phat ､ｩｾｭ＠duy nhat d6 Ut tam ｮｩｾｭ＠sat ｨｾｩＮ＠ Nhfrng xung d(>t .xay ra ngay chfnh ben

chua trt n6 bai vi s1;( thiet ｬｾｰ＠ hoa blnh ciing luO:n duqc bat dau tu trong tam trf con nguOi..

M(>t triet gia nguai Phap, ong Blaise-Pascal ( 1623 -1662) tirng n6i: "Con nguiti Ia m9t cay s(ly bier tu duy ". Con nguai tuy chi Ut m(>t cay ｳｾｹ＠ nho be so v6'i vii tfl;l bao Ia, nhung do "cay ｳｾｹ＠ biet tu duy" nen n6 l(;li c6 m(>t gia tq ｴｨｾｴ＠ l6'n lao. Ciing ｶｾｹＬ＠ trong d¢ng ｶｾｴ＠ duqc g<;>i Ia con nguai thl ngoai chat Nguai con c6 yeu to Con nfra. Vi the, Sl! ttl duy tac <; cua con nguai da ｴｾｯ＠ ra Sl;f SO sanh thanh nhfrng ｣ｾｰ＠ phim ､ｩｾｮ Ｎ＠ gifra

chuc nang phan ｢ｩｾｴ＠ cua Tam g<;>i Ia Tam Thuc. Neu con ngubi cham dth duqc ｢ｾｯ＠ ll;l'c ngay tu ben trong tam thUC cua mlnh VOi SlJ hoa hqp va ton tr<;>ng ｨｩｾｵ＠biet - cai gia trt muon dbi cua con ngubi can c6 - thl ｨｾｮ＠ nhien nhan ｬｯｾｩ＠ se thoat khoi nhung be tac, nhfrng qoi dau quan stJ ...

Tat nhien, trong bat cu ｣ｾｰ＠ mau thmin va xung d(>t hien hfru nao ve cac van de sac t¢c, ton giao, chfnh tr! .. . ciing deu "16" ra cai "Ta" rna triet gia Pascal g<;>i Ia "Cai ta dang ghet" (La moi est haissab]e ), n6 gan dong nghia v6'i giao ly Vo Nga

ｔｾｐ＠ chi Nohlen cUll

ciia Ph;;tt giao. Oii ta 6 day dung" van ell' duoc nuoi cftn ｨｩｾｵ＠ d6 la tfnh chat qrc duang, ap u ngay tu "the doan vai st;r d<)c tOn - d6 giai ben trong" cua con chfnh Ia dftu moi cua tat ca nguai, nhu the thl ho ngan mau thuan, xung d<)t va t<)i ac. Thf d1,1: Dan t<)c toi mai la thuan chiing Arian (thuqng ､ｾｮｧＩ＠ con dan t<)c anh Ia ｨｾ＠ luu. Chinh Hide dab! quan ｮｩｾｭ＠ ay am anh nen da gay ra cu<)c chien tranh rna ｨｾｵ＠ qua cua n6 den nay van khien nguai ta kinh tom. Roi nhfrng yeu to ve van h6a, tam ly VOi Sl_l' xung d<)t gifra cac nen van minh va ca trong Hnh V\l'C ton giao deu c6 "cau true chlm" bat nguon til cai "Ta" d<)c doan nhu sl_l' phii nh;;tn gia tr! van h6a, van minh ciia dan t<)c khac, d<)c ton gia tri van h6a, van minh cua mlnh. Chu tjch Ho Ch'i Minh tung n6i rang: "G&: cua van hoa mifi Ia dan tqc ". T6ng Thu ky Lien Hqp quoc, ong Co-phi-an-nan cling ｫｨｾｮｧ＠

dinh: "Kh6ng co mqt m6 hlnh dan chtt, nhan quyln va viin hoa nao c6 thl ap ､ｾｴｮｧ＠ chung cho toan the' giifi duqc ".

Nhu ｶｾｹＬ＠ moi dan t<)c deu c6 rieng nen van h6a, van minh cua mlnh. v ｾｹ＠rna yeu to "bat khoan

each gifra con nguai va con nguai sao c6 ｴｨｾ＠ vUCJt qua m<)t each sang suot va day minh triet day. Roi cac hlnh thai ｢ｾｯ＠ ll_l'c trong thai dai moi ding duqc phat ｴｲｩｾｮ＠ tuong xung voi nhfrng tien b¢ ciia khoa h<;>c ky ｴｨｵｾｴ＠ va dong thai n6 con duqc "thiet ke"' bang ca cac h<;>c thuyet ､ｾ＠ viec buy ｭｾｮｧ＠ song con nguai va moi truang sao cho nhieu bon, nhanh bon, it ton kern bon va ca it b! ... tai tieng han. Va day nfra, mau thulln gifra nguai Thien chua giao va Tin Ianh b Bac Ai -len, gifra nhfrng nguai An D¢ giao va Hoi giao b Ka-so-mia (An D¢ ), giii'a nhii'ng nguai Chinh thong giao va Hoi giao b Co-so-vo (Nam Tu). Va b Palestin la nhfrng nguai Hoi giao va Do Thai giao ... V oi nhfrng khai ｮｩｾｭ＠ da an sau: Ton giao ciia toi, ton giao ciia anh. Thuqng de cua toi mai Ia Thuqng de dfch thl_l'c, ThuCJng de ciia anh Ia Sa Tang, quy ...

Neu the ky XX duqc g<;>i la the ky cua khoa h<;>c thl

"The' ky XXI Ia the' k:j ctia Ton giao.. " (Le XXI siecle sera religieux ou il ne sera pas) nhu nha van hoa nguai Phap ong Ang-da-re-man-ro tung nh;;tn djnh. Cling vl the ngu6n goc ｴｾｯ＠ ra cac cu()c xung d<)t ｢ｾｯ＠ ll:fc cling can phai ｫｾ＠ den quan ｨｾ＠ giii'a cac giao phai ton giao k.hac nfra. ｍｾ｣＠ du ngay nay "cac cu<)c chien tranh ton giao" khong con nhung dieu d6 cling khong c6 y nghla ton giao khong con hi nguon goc tc:to ra cac cu()c xung d<)t ｢ｾｯ＠ ll_l'c, vi nhu Sl:f ｫｩｾｮ＠11 thang 9 da dfty My phai doi dau vai the giai Hoi giao ｣ｨｾｮｧ＠ ｨｾｮＮ＠

The nhung, ｧｾｴ＠ bo nhii'ng ｨｾｰ＠ hoi ciia "cai toi" Cl_l'C doan, CUOng tfn va co chap kia thl khong ｴｨｾ＠phii nh;;tn nhfrng ly tubng cao ca ciia cac ton giao.

Ton giao hay Religion, c6 goc tir tieng La Tinh "Religio" c6 nghia Ia "m6i lien hf' hay "sl:f ket hqp". Giao nghia ciia cac ton giao deu n6i tai Sl_l' . giai thoat ｨｯｾ｣＠ CUu roi. ｈｯｾ｣＠nhii'ng danh tu ､ｾｩ＠ ｬｯｾｩ＠ co ham nghia nhu the, nham truyen dl;lt Ve Sl_l' ll:f do Va ghii thoat khoi nhfrng me ·

.\,

lam va. ao tuang tam ly, · dong thai cling khling

dinh: Da lam nguai phai chap ｮｨｾｮ＠ sv dmg bu(>c, chiu SlJ chi phoi cua nhfrng gi6i ｨ［ｾｭ＠ va dieu ｫｩｾｮ＠ cua the gi6i dl!a tren giac quan ､ｾ＠ ciing tir do rna vuon t6i sv hu6ng thuqng tam linh. Vi ｶｾｹＬ＠ the ky XXI nay ciing la the ky cua tam linh nhu da tirng duqc dt! bao ..

Oic dau oc 16n cua the ky XX nhu An-be Anh- · Xtanh (1879 - 1955) ciing da tUng co ｮｨｾｮ＠ thuc mang

Hay tl! mlnh ... (Xem tiep trang 60)

Do la chan ly ｴｵｹｾｴ＠ vm rna ｐｨｾｴ＠ da ､ｾｹ＠ trong kinh ｄｩｾｵ＠ Phap Lien Hoa. Qua do cho thay chi co ､ｾｯ＠ ｐｨｾｴ＠

m6i de cao chan gia tri con nguai va chi dan cho con nguoi con du0ng tien t6i thanh Phat.

Hieu duqc sau sac nhii'ng lai ｐｨｾｴ＠ ､ｾｹ＠ tren, ta se co cai nhln m6i me khac. tru6c day, do la nhln m9i sv ｶｩｾ｣＠xung quanh ta nhu ｴｨｾｴ＠tu6ng cua no va khi do ta an nhien tv ｴｾｩ＠ tru6c · vo thu0ng, vo nga.

Nhu hoa sen, dt;p de va di thuong

Khong edit nhiim b1ln nhO' va nu{Jc ､ｾ ｴ ｣＠

T'P chi Nghien cliu Ph3t h9c

tfnh d!nh huang chien luqc Religions), ｭｾ｣＠ du giai doi v6i ton giao khi ong phap cho van de ｢ｾｷ＠ l1Jc noi: ''T 011 giao ma khong phai Ia m(>t giai phap t6ng c6 khoa h9c Ia ton giao the. Nhung trong cu(>c mit, khoa h9c nu1 khong c6 kien t':lo hoa blnh vi ､ｾｩ＠ton giao Ia khoa h9c que". duqc "biit dau tu tam trf ｎｨｾｮ＠ thuc ve ｾ｡ｩ＠ tro . con nguai" nay, vai tro cua

ton. giao ｨｩｾｮ＠ nay la . ton giao noi chung va ｐｨｾｴ＠khong the thieu bai tfnh giao noi rieng - han se co chat quan tr9ng cua no nhfrng dong gop quy bau trong nhan ｬｯｾｩＬ＠ vl the, va thvc tien. Bai vi, cot loi Lien hqp quoc da quyet cua bat cu ton giao nao dinh lay ngay 16 thang 01 ciing deu ､ｾｴ＠ tr9ng tam hang nam la "Ngay Quoc vao SlJ hieu biet, SlJ chung te Ton giao" ng(> va phi ｢ｾｯ＠ ltJc./. (International Day of

Ciing ｶｾｹＬ＠ J giiia chon bui trd'n

Ta khong vu6'ng chut b9n nho

ｎｨｵｶｾｹ＠ ta Ia ｐｨｾｴ＠(Lffi cua Due ｐｨｾｴＩ＠Doi v6i chung ta, nhfrng

nguffi h9C ｐｨｾｴ＠ can phai lam cho ｐｨｾｴ＠ tfnh cua chung ta duqc ｢ｩｾｵ＠ l(> ra. Phat tfnh la cai tfnh dieu . . chan nhu "thu(mg tr'-:1 va chu bien", no thuqng ｨｾｮｧ＠suot ca ba dbi: qua·· khu, ｨｩｾｮ＠ ｴｾｩ＠ 'va vi lai chu khong co dinh a m(>t thai gian nao, gia phut nao. No thuong ｨｾｮｧ＠ ,a khap ca muoi phuong, chu khong co dinh 6 m(>t phuong nao. Cho ｮｾｬｏ＠no cling co ｭｾｴＮ＠

Khi ta da ｨｩｾｮ＠ 1(> duqc ｐｨｾｴ＠ tfnh cua ta, ｨｩｾｵ＠ duqc nhan qua, duyen sanh, ｮｧｨｩｾｰ＠ qua, ｮｧｨｩｾｰ＠ sanh, ta dem cho hieu biet do ung d'-:lng vao dai song cua ta hang ngay. Go ｳｾ｣ｨ＠ m9i phien nao, kien chap dang troi bu(>c, trong Him ta, ta se co duqc SlJ an ｬｾ｣Ｌ＠ ｨｾｮｨ＠

phuc ngay trong ｨｩｾｮ＠ ｴｾｩＬ＠

day la thanh cong vien man .cua nguai tu.

Dtlng nhu due ｐｨｾｴ＠ da dfly: "Moi nguO'i hay W minh thdp dur/c len ma di. Trong. dqi duong ludn hoi moi nguifi hay IG hdi dd(l CLia chinh minh " ./.

I

1

( /'iP CHi ｎｇｾ｜ｅｎ＠ CCM PH;{\li H<;>C

Anh bial: Ch1ia D!rh Lcjng- Ninh Rinh. Anil: NGQC QUYNH. Anh bia4: Thtip etlu mua - Cl11ia Vin/1 Khtinh - Binh San - L(ip ｔｨｴ［ｾｲｨ＠ - Vinh Pl11ic. Anh: HONG ｈｾＯＱ＠

T 4P CHi NGHIEN CUlJ

e ｾｉｔｾ＠[] []

X UAT BAN HA l THANG M QT KY ' PHAT HA NH RQ N G RA I TREN PH AM V I TOAN Q UOC. KINH MOl CHU V ! DQC G IA Df\T M UA T.C .N .C .P.H

T,l\1 CAC BUU ｄ ｉ ｾｎ＠ HOf\C Df\T M UA TRlfC TIEP T,l\I TOA SO,l\N

Gia : 7.oood