genel konular panelİ / vİtamİn, mİneral, antİoksİdan...
TRANSCRIPT
GENEL KONULAR PANELİ VİTAMİN MİNERAL ANTİOKSİDAN OMEGA 3 ve PROBİYOTİKLERİN RASYONEL KULLANIMI
VİTAMİN MİNERAL ANTİOKSİDAN OMEGA 3
Dr Mehmet Sargın
VIII İSTANBUL DAHİLİYE KLİNİKLERİ BULUŞMASI 2-4 KASIM 2018 İSTANBUL
Rasyonel(Akılcı) Tedavi
bull Rasyonel tedavi hastalığın ve verilen ilaccedilların
etki mekanizmalarının bilinmesine dayanan
tedavi
Vitamin Mineral ve Antioksidanları almanın en iyi yolu
sağlıklı işlenmemiş ccedileşitli gıdaları tuumlketmektir
Amerikalılar
kalp hastalıkları kanser hafıza kaybı ve diğer kronik hastalıklara
yakalanma riskinin daha duumlşuumlk olacağına inandıkları iccedilin
milyon dolarlar harcayarak antioksidan multivitaminmineral
preparatları tuumlketmektedir
ABD Sayısal Veriler
Amerika Birleşik Devletlerinde piyasada yaklaşık 3 500 farklı vitamin ve mineral iccedileren uumlruumln satılmaktadır
Her 10 Amerikalırsquodan yaklaşık yedisinin yılda doumlrt milyar dolar harcayarak bu uumlruumlnleri kullandığı belirtilmektedir
VİTAMİNMİNERAL DESTEKLERİ
FDA UYGULAMALARI
Bu tip uumlruumlnlerin ccediloğu Amerikan Besin ve İlaccedil İdaresi
(FDA Food and Drug Administration) tarafından
1994te yayımlanan bir duumlzenlemeye goumlre pazarlama
oumlncesi etkinlik ve guumlvenlilik bakımından
incelenmemektedir
Yalnızca pazarlama sonrası uumlruumlnuumln belirgin bir risk
oluşturduğuna inanıldığında satışı engellenmektedir
Vitamin ve Mineral eksiklikleri sağlıklı ccedilok zengin
toplumlarda nadir olarak oluştuğundan desteklere
verilen paralar boşa harcanan paralardır
UumlLKEMİZDEKİ DURUM
Guumlnluumlk muumlltivitamin-muumlltimineral ve bitkisel koumlkenli bazı beslenme destekleri kullanımı uumllkemize de ulaşmıştır
Oumlzellikle buumlyuumlk şehirlerimizde accedilılan eczane benzeri bitkisel doğal uumlruumlnler satan mağazalar ve eczanelerimizde uumlzerinde Tarım ve Koumly İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen goumlz alıcı paketlerde ldquobeslenme desteğirdquo
niteliğindeki uumlruumlnlerin satışı hızla artmaktadır
Bu uumlruumlnler oumlzellikle yaşlılar kadınlar gelir duumlzeyi yuumlksek olanlar iyi eğitimliler iyi beslenmenin hastalıklara iyi geleceğine inananlar tarafından kullanılmaktadır
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Rasyonel(Akılcı) Tedavi
bull Rasyonel tedavi hastalığın ve verilen ilaccedilların
etki mekanizmalarının bilinmesine dayanan
tedavi
Vitamin Mineral ve Antioksidanları almanın en iyi yolu
sağlıklı işlenmemiş ccedileşitli gıdaları tuumlketmektir
Amerikalılar
kalp hastalıkları kanser hafıza kaybı ve diğer kronik hastalıklara
yakalanma riskinin daha duumlşuumlk olacağına inandıkları iccedilin
milyon dolarlar harcayarak antioksidan multivitaminmineral
preparatları tuumlketmektedir
ABD Sayısal Veriler
Amerika Birleşik Devletlerinde piyasada yaklaşık 3 500 farklı vitamin ve mineral iccedileren uumlruumln satılmaktadır
Her 10 Amerikalırsquodan yaklaşık yedisinin yılda doumlrt milyar dolar harcayarak bu uumlruumlnleri kullandığı belirtilmektedir
VİTAMİNMİNERAL DESTEKLERİ
FDA UYGULAMALARI
Bu tip uumlruumlnlerin ccediloğu Amerikan Besin ve İlaccedil İdaresi
(FDA Food and Drug Administration) tarafından
1994te yayımlanan bir duumlzenlemeye goumlre pazarlama
oumlncesi etkinlik ve guumlvenlilik bakımından
incelenmemektedir
Yalnızca pazarlama sonrası uumlruumlnuumln belirgin bir risk
oluşturduğuna inanıldığında satışı engellenmektedir
Vitamin ve Mineral eksiklikleri sağlıklı ccedilok zengin
toplumlarda nadir olarak oluştuğundan desteklere
verilen paralar boşa harcanan paralardır
UumlLKEMİZDEKİ DURUM
Guumlnluumlk muumlltivitamin-muumlltimineral ve bitkisel koumlkenli bazı beslenme destekleri kullanımı uumllkemize de ulaşmıştır
Oumlzellikle buumlyuumlk şehirlerimizde accedilılan eczane benzeri bitkisel doğal uumlruumlnler satan mağazalar ve eczanelerimizde uumlzerinde Tarım ve Koumly İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen goumlz alıcı paketlerde ldquobeslenme desteğirdquo
niteliğindeki uumlruumlnlerin satışı hızla artmaktadır
Bu uumlruumlnler oumlzellikle yaşlılar kadınlar gelir duumlzeyi yuumlksek olanlar iyi eğitimliler iyi beslenmenin hastalıklara iyi geleceğine inananlar tarafından kullanılmaktadır
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Vitamin Mineral ve Antioksidanları almanın en iyi yolu
sağlıklı işlenmemiş ccedileşitli gıdaları tuumlketmektir
Amerikalılar
kalp hastalıkları kanser hafıza kaybı ve diğer kronik hastalıklara
yakalanma riskinin daha duumlşuumlk olacağına inandıkları iccedilin
milyon dolarlar harcayarak antioksidan multivitaminmineral
preparatları tuumlketmektedir
ABD Sayısal Veriler
Amerika Birleşik Devletlerinde piyasada yaklaşık 3 500 farklı vitamin ve mineral iccedileren uumlruumln satılmaktadır
Her 10 Amerikalırsquodan yaklaşık yedisinin yılda doumlrt milyar dolar harcayarak bu uumlruumlnleri kullandığı belirtilmektedir
VİTAMİNMİNERAL DESTEKLERİ
FDA UYGULAMALARI
Bu tip uumlruumlnlerin ccediloğu Amerikan Besin ve İlaccedil İdaresi
(FDA Food and Drug Administration) tarafından
1994te yayımlanan bir duumlzenlemeye goumlre pazarlama
oumlncesi etkinlik ve guumlvenlilik bakımından
incelenmemektedir
Yalnızca pazarlama sonrası uumlruumlnuumln belirgin bir risk
oluşturduğuna inanıldığında satışı engellenmektedir
Vitamin ve Mineral eksiklikleri sağlıklı ccedilok zengin
toplumlarda nadir olarak oluştuğundan desteklere
verilen paralar boşa harcanan paralardır
UumlLKEMİZDEKİ DURUM
Guumlnluumlk muumlltivitamin-muumlltimineral ve bitkisel koumlkenli bazı beslenme destekleri kullanımı uumllkemize de ulaşmıştır
Oumlzellikle buumlyuumlk şehirlerimizde accedilılan eczane benzeri bitkisel doğal uumlruumlnler satan mağazalar ve eczanelerimizde uumlzerinde Tarım ve Koumly İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen goumlz alıcı paketlerde ldquobeslenme desteğirdquo
niteliğindeki uumlruumlnlerin satışı hızla artmaktadır
Bu uumlruumlnler oumlzellikle yaşlılar kadınlar gelir duumlzeyi yuumlksek olanlar iyi eğitimliler iyi beslenmenin hastalıklara iyi geleceğine inananlar tarafından kullanılmaktadır
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Amerikalılar
kalp hastalıkları kanser hafıza kaybı ve diğer kronik hastalıklara
yakalanma riskinin daha duumlşuumlk olacağına inandıkları iccedilin
milyon dolarlar harcayarak antioksidan multivitaminmineral
preparatları tuumlketmektedir
ABD Sayısal Veriler
Amerika Birleşik Devletlerinde piyasada yaklaşık 3 500 farklı vitamin ve mineral iccedileren uumlruumln satılmaktadır
Her 10 Amerikalırsquodan yaklaşık yedisinin yılda doumlrt milyar dolar harcayarak bu uumlruumlnleri kullandığı belirtilmektedir
VİTAMİNMİNERAL DESTEKLERİ
FDA UYGULAMALARI
Bu tip uumlruumlnlerin ccediloğu Amerikan Besin ve İlaccedil İdaresi
(FDA Food and Drug Administration) tarafından
1994te yayımlanan bir duumlzenlemeye goumlre pazarlama
oumlncesi etkinlik ve guumlvenlilik bakımından
incelenmemektedir
Yalnızca pazarlama sonrası uumlruumlnuumln belirgin bir risk
oluşturduğuna inanıldığında satışı engellenmektedir
Vitamin ve Mineral eksiklikleri sağlıklı ccedilok zengin
toplumlarda nadir olarak oluştuğundan desteklere
verilen paralar boşa harcanan paralardır
UumlLKEMİZDEKİ DURUM
Guumlnluumlk muumlltivitamin-muumlltimineral ve bitkisel koumlkenli bazı beslenme destekleri kullanımı uumllkemize de ulaşmıştır
Oumlzellikle buumlyuumlk şehirlerimizde accedilılan eczane benzeri bitkisel doğal uumlruumlnler satan mağazalar ve eczanelerimizde uumlzerinde Tarım ve Koumly İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen goumlz alıcı paketlerde ldquobeslenme desteğirdquo
niteliğindeki uumlruumlnlerin satışı hızla artmaktadır
Bu uumlruumlnler oumlzellikle yaşlılar kadınlar gelir duumlzeyi yuumlksek olanlar iyi eğitimliler iyi beslenmenin hastalıklara iyi geleceğine inananlar tarafından kullanılmaktadır
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
ABD Sayısal Veriler
Amerika Birleşik Devletlerinde piyasada yaklaşık 3 500 farklı vitamin ve mineral iccedileren uumlruumln satılmaktadır
Her 10 Amerikalırsquodan yaklaşık yedisinin yılda doumlrt milyar dolar harcayarak bu uumlruumlnleri kullandığı belirtilmektedir
VİTAMİNMİNERAL DESTEKLERİ
FDA UYGULAMALARI
Bu tip uumlruumlnlerin ccediloğu Amerikan Besin ve İlaccedil İdaresi
(FDA Food and Drug Administration) tarafından
1994te yayımlanan bir duumlzenlemeye goumlre pazarlama
oumlncesi etkinlik ve guumlvenlilik bakımından
incelenmemektedir
Yalnızca pazarlama sonrası uumlruumlnuumln belirgin bir risk
oluşturduğuna inanıldığında satışı engellenmektedir
Vitamin ve Mineral eksiklikleri sağlıklı ccedilok zengin
toplumlarda nadir olarak oluştuğundan desteklere
verilen paralar boşa harcanan paralardır
UumlLKEMİZDEKİ DURUM
Guumlnluumlk muumlltivitamin-muumlltimineral ve bitkisel koumlkenli bazı beslenme destekleri kullanımı uumllkemize de ulaşmıştır
Oumlzellikle buumlyuumlk şehirlerimizde accedilılan eczane benzeri bitkisel doğal uumlruumlnler satan mağazalar ve eczanelerimizde uumlzerinde Tarım ve Koumly İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen goumlz alıcı paketlerde ldquobeslenme desteğirdquo
niteliğindeki uumlruumlnlerin satışı hızla artmaktadır
Bu uumlruumlnler oumlzellikle yaşlılar kadınlar gelir duumlzeyi yuumlksek olanlar iyi eğitimliler iyi beslenmenin hastalıklara iyi geleceğine inananlar tarafından kullanılmaktadır
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
VİTAMİNMİNERAL DESTEKLERİ
FDA UYGULAMALARI
Bu tip uumlruumlnlerin ccediloğu Amerikan Besin ve İlaccedil İdaresi
(FDA Food and Drug Administration) tarafından
1994te yayımlanan bir duumlzenlemeye goumlre pazarlama
oumlncesi etkinlik ve guumlvenlilik bakımından
incelenmemektedir
Yalnızca pazarlama sonrası uumlruumlnuumln belirgin bir risk
oluşturduğuna inanıldığında satışı engellenmektedir
Vitamin ve Mineral eksiklikleri sağlıklı ccedilok zengin
toplumlarda nadir olarak oluştuğundan desteklere
verilen paralar boşa harcanan paralardır
UumlLKEMİZDEKİ DURUM
Guumlnluumlk muumlltivitamin-muumlltimineral ve bitkisel koumlkenli bazı beslenme destekleri kullanımı uumllkemize de ulaşmıştır
Oumlzellikle buumlyuumlk şehirlerimizde accedilılan eczane benzeri bitkisel doğal uumlruumlnler satan mağazalar ve eczanelerimizde uumlzerinde Tarım ve Koumly İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen goumlz alıcı paketlerde ldquobeslenme desteğirdquo
niteliğindeki uumlruumlnlerin satışı hızla artmaktadır
Bu uumlruumlnler oumlzellikle yaşlılar kadınlar gelir duumlzeyi yuumlksek olanlar iyi eğitimliler iyi beslenmenin hastalıklara iyi geleceğine inananlar tarafından kullanılmaktadır
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Vitamin ve Mineral eksiklikleri sağlıklı ccedilok zengin
toplumlarda nadir olarak oluştuğundan desteklere
verilen paralar boşa harcanan paralardır
UumlLKEMİZDEKİ DURUM
Guumlnluumlk muumlltivitamin-muumlltimineral ve bitkisel koumlkenli bazı beslenme destekleri kullanımı uumllkemize de ulaşmıştır
Oumlzellikle buumlyuumlk şehirlerimizde accedilılan eczane benzeri bitkisel doğal uumlruumlnler satan mağazalar ve eczanelerimizde uumlzerinde Tarım ve Koumly İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen goumlz alıcı paketlerde ldquobeslenme desteğirdquo
niteliğindeki uumlruumlnlerin satışı hızla artmaktadır
Bu uumlruumlnler oumlzellikle yaşlılar kadınlar gelir duumlzeyi yuumlksek olanlar iyi eğitimliler iyi beslenmenin hastalıklara iyi geleceğine inananlar tarafından kullanılmaktadır
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
UumlLKEMİZDEKİ DURUM
Guumlnluumlk muumlltivitamin-muumlltimineral ve bitkisel koumlkenli bazı beslenme destekleri kullanımı uumllkemize de ulaşmıştır
Oumlzellikle buumlyuumlk şehirlerimizde accedilılan eczane benzeri bitkisel doğal uumlruumlnler satan mağazalar ve eczanelerimizde uumlzerinde Tarım ve Koumly İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen goumlz alıcı paketlerde ldquobeslenme desteğirdquo
niteliğindeki uumlruumlnlerin satışı hızla artmaktadır
Bu uumlruumlnler oumlzellikle yaşlılar kadınlar gelir duumlzeyi yuumlksek olanlar iyi eğitimliler iyi beslenmenin hastalıklara iyi geleceğine inananlar tarafından kullanılmaktadır
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
23
Anonim bilgiler Medyada ccedilıkan yazılar vs
Bilimsel veriler
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Kanıt Piramidi
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
MULTİVİTAMİNLER Rutin multivitamin desteğinin yararlı olduğunu
goumlsteren kanıt yoktur
Gelişiguumlzel ve bilinccedilsiz vitaminmineral kullanılması yarar yerine sağlık sorunlarına yol accedilabilir
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Association of Multivitamin and Mineral Supplementation and Risk of Cardiovascular Disease
A Systematic Review and Meta-Analysis
Medline Embase and the Cochrane Library (Ocak 1970 and Ağustos 2016)
18 ccedilalışma 2 019 862 katılımcı
Vitaminmineral desteği ile
KVH mortalite (RR 100 95 CI 097ndash104)
KKH mortalite (RR 102 95 CI 092ndash113)
İnme mortalite (RR 095 95 CI 082ndash109)
İnme insidansı (RR 098 95 CI 091ndash105)
Kim J et al Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2018 Jul11(7)e004224 doi 101161 RR Relatif Risk
SONUCcedil
Klinik ve prospektif kohort ccedilalışmaların dahil edildiği bu metaanaliz
genel populasyonda
multivitaminmineral desteğinin kardiyovaskuumller yarar sağlamadığını
goumlstermektedir
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
PLASEBO ETKİSİ
İlaccedillar yalnızca farmakolojik etkileriyle değil ilaccedil niyetiyle ve şifa beklentisiyle alınan bir madde olmalarından dolayı da hastaların bazıyakınmalarını hafifletebilirler
Plasebo uygulandığında goumlruumlnuumlşe goumlre nesnel bir değişme olmadığı halde yakınmalarının duumlzeldiğini bedensel veya da ruhsaldurumunda değişiklik olduğunu belirten kişilere ldquoplaseboya tepki vericirdquo adı verilir
Plaseboya tepki-verici kişiler genellikle telkine elverişli olanlardır Bu kişilerin genellikle dışadoumlnuumlk kendine guumlveni az ccedilevresi ile kolayca ilişki kuran kendine soumlylenenlere ya da okuduklarına kolay inanan kişiler olduğu saptanmıştır
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Kimlerin Vitamin ve Mineral DesteğineGereksinimi Vardır
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Gebeler emziren anneler
Sigara iccedilenler fazla alkol tuumlketenler
İlaccedil alışkanlığı olanlar
Yaşlılar kronik hastalığı olanlar
Emilimle ilgili sorun (kronik diyare ccediloliak kistik fibroz pankreatit
karaciğer safra kesesi hastalıkları) barsak ameliyatları
Bariyatrik cerrahi yapılanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (I)
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Vejeteryanlar
Bazı gıdalara allerjileri olanlar
Mensturasyon sırasında aşırı kan kaybedenler
Sıkı diyet yapanlar veya kronik olarak duumlşuumlk kalorili
besinler kullananlar
Doğuştan metabolik hastalığı olanlar
Vitamin ve Mineral Desteğinden Faydalanması Gerekenler (II)
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
METFORMİN ndash VİTAMİN B12
Metformin kullanımında B12 vitamin eksikliği olabilir
Oumlzellikle anemi veya periferik noumlropatisi olup metforminkullanan hastalarda periyodik olarak vitamin B12 duumlzeylerinin takip edilmesi gereklidir
TUumlRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2018
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Linxian (1993) ATBC (1994) CARET (1996)
SUVIMAX (2004) SELECT VITAL
β-karoten α-tokoferol Se Ca VitE VitC folik asit Zn ile yapılan
ccedilalışmalar ccedilelişkilidir
Bazılarında kanser insidansı artmış bazılarında mortalite duumlşmuumlştuumlr
bull AmJClin Nutr 2007 85314s-317s
bull J Natl Cancer Inst2009 Mar24 317s Mol Interv 2009 918-21
bull Proceeding of the Nutrition Society 200766471-478
bull An Intern Med 2009 17250JC3-10
Vitamin Mineral Destekleri Kanser Ccedilalışmaları
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Effects of Long-term Vitamin E Supplementation on Cardiovascular Events and Cancer A Randomized Controlled TrialThe HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators
In the HOPE and HOPE-TOO trials the daily administration of 400 IU of natural source vitamin E for a median of 70 years had no clear impact on fatal and nonfatal cancers major cardiovascular events or deaths We observed an increase in the risk of heart failure which is of concern
Lonn E et al JAMA 2005293(11)1338-1347 doi101001
Vitamin E desteği (400 IU guumln Ort 7 yıl takip)
Fatal veya non fatal kanser ve majoumlr kardiyovaskuumller olaylar veya oumlluumlmler uumlzerine etkisi yok
Kalp yetmezliği riskini arttırıyor
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
D Vitamini olarak adlandırılmış olan
molekuumll Steroidhormondur
VitaminD reseptoumlrlerihemenherdokuda goumlsterilmiştir
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Guumlneş ışınları ile doğrudan deriteması
Guumlneş ışını accedilısı (Zenith accedilısı) UV290-315nm
Uumllkemizde D vit senteziNisan- Kasım saat 1100-1500
1 minimal eritem dozunaulaşılması (cillte hafifpembelik)
Vuumlcudun en az 20 sinin direkt ışınteması
Ciltte D vit sentezi iccedilin gerekli koşullar
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Besin (IU)
Somon (105gr) 360
Tuna balığı (90gr) 345
Sardalya balığı (525gr) 250
1 tam yumurta 20
Dana karaciğeri (105gr) 15
D VitaminiKaynakları
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
D vitamini eksikliğininnedenleri
Cilt sentezininazalması Guumlneş kremi ciltpigmentasyonu
yaşlanma
Absorbsiyon azalması Kistik fibrozccediloumlliakgastrik bypasskol
emiilimini azaltn ilaccedillar
Sekestrasyon artışı Obezite
Katbolizma artışı Antikonvuumllzan
steroidantiretroviralimmunsupresanlar
Emzirme
Sentez azalması Karaciğer renal yetmezlik
Kalıtımsalhastalıklar Vit D mutasyonları
Kazanılmışhastalıklar Tm bağlı osteomalazi hiperparatirodi
granulamatoumlz hastalıklarlenfoma
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Obezlerde 25-OHD duumlzeyiduumlşuumlkbulunabilirancakD vitaminiihtiyaccedillarıobezolmayanlardanfarklı değildir
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
TEMD Klavuzuna goumlre VİT D duumlzeyinin değerlendirilmesi
Vitamin D durumunu değerlendirmek iccedilin serum 25 hidroksi(OH) vitamin D duumlzeyi oumllccediluumllmelidir
Serum 25(OH) vitamin D duumlzeyigt30 ngml yeterli20-30 ngml yetersiz
lt 20 ngml eksiklt 10 ngml ciddi eksik
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Erişkinler iccedilin normal değerler
20-50 ngml
gt50 ngml lt12 ngml
12-20 ngml
Dikkat gt50 ngml Muhtemelen zararlı
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
D vitaminitedavisi
Serum 25 OHD 20-30 ngml ise
Yuumlkleme yapılmadan idame doz ilebaşlanabilir
D vitamini eksiklik riski olanlarda idame devamlı olmaldır
Serum 25 OHD lt 20 ngmlise
kolekalsiferol
yuumlkleme dozu 50 000 IU hafta ndash8 hafta
İdame dozu 1500-2000 IUguumln
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
D vitaminitedavisi
Obezite
Malabsorbsiyon
D vit metabolizmasını etkilenilaccedil
yuumlksek doz
D vitamini
İhtiyacı
X 2-3
Yuumlkleme dozu 100 000 IU hafta ndash 8 hafta
İdame dozu 3000- 6000 IUguumln
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Yuumlkleme dozu sonrası 2 ay sonunda
25OH D vitamini duumlzeyi oumllccediluumlmuumloumlnerilir
Tedavinin 3 ayında D vit ve kalsiyum duumlzeyioumllccediluumllmeli
25 OH D duumlzeyi lt30ngml ise
malabsorbiyon tedavi uyumsuzluğu araştırılmalı
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Uumllkemizde D vitamini Ampuumll ve Damla Satışları
ldquoIntercontinental Marketing Services Healthrdquo (IMS Health) Verileri
2012 2013 2014 2015 2016 (İlk 8 ay)
D vitaminiampuumll(Kutu)
2280626 3357254 4611869 8754753 8376319
D vitaminiDamla(Kutu)
1649482 4581844
IMS projeksiyonlarına goumlre 2015 yılında 8754753 kutu D vitamini ampul ilacının 925734 kutusunun (neredeyse onda biri) reccedileteli
buumlyuumlk ccediloğunluğunun ise reccediletesiz satılmış goumlruumlnuumlyor
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
bull Genel olarak 25OHDlt10 ng ml altına indiğinde rikets ya da osteomalazigelişmekte ve kemik sağlığı accedilısından gt16 ngml olması yeterlidir
bull D vitaminin iskelet dışı etkileri konusunda veriler yeterli değildir ayrıca buolası etkiler iccedilin ayrı bir 25-OHD duumlzeyi belirlemeye gerek yok
bull Daha yuumlksek eşik değerler belirlemek ccedilok fazla ve gereksiz 25-OHD kitituumlketilmesine neden oluyor
bull Serum total 25-OHD duumlzeyi vitamin D bağlayıcı protein (VDBP) duumlzeyininkişilere goumlre değişmesinden dolayı vitamini Drsquonin biyoyararlılığını tam olarakyansıtmıyor ama guumlnuumlmuumlzde serbest 25-OHD bakma youmlntemleri henuumlzgeliştiriliyor
bull VDBP negatif akut faz reaktanı oumllccediluumlmlerde bunun dikkate almak lazım
bull Rutin izlemde 25-OHD bakmaya gerek yok Yalnızca eksiklik riskitaşıyanlarda (klinik bulguları olan yetersiz kemik sağlığı ve sık kırık oumlykuumlsuumlolanlar kas ağrısı olanlar ve boumlbrek hastalığı olanlar) da bakılabilir
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
KALSİYUM DESTEĞİ
D vitamini ile birlikte yeterli kalsiyum alımı sağlanmalıdır
(19-70 yaș 1000 mg guumln gt70 yaş 1200 mgguumln)
Kalsiyum sitrat ve kalsiyum glisinat tuzlarını tercih edin Emilimleri kalsiyum karbonattan daha iyi
Kalsiyum zengini besinleri (peynir yoğurt ayran lahana kuru soğan erik badem) yiyip iccedilmeyi de asla ihmal etmeyin
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
ANTİOKSİDANLAR
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
bullBir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yuumlzeyi havadaki oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir goumlruumlnuumlm alır
bullSerbest radikaller aynı yıkımı vuumlcudumuzun hem iccedilinde hem de dış goumlruumlnuumlmuuml olan cildimizde gerccedilekleştirmektedir
Neden yaşlanıyoruz
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
bull Oksijen yaşam iccedilin gerekli olsa da vuumlcut uumlzerinde zararlı etkileri vardır
bull Oksijen kullanımı suumlrecinde kimyasal değişimler sonucu SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekuumllleri
oluşur
bull Serbest radikaller sigara dumanı alkol nitrojen oksit ve ozon gibi kimyasal ajanlar ultraviole ışın ve diğer radyasyon formları gibi dış faktoumlrlerle de oluşur
Serbest Radikaller
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
bull Serbest radikallerin huumlcrede aşırı miktarda ortaya ccedilıkması ve huumlcreye zarar vermesi lsquooksidatif stresrsquo olarak tanımlanmaktadır
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Antioksidan kapasite Oksidan-Antioksidan
Normal şartlarda huumlcrelerde serbest radikaller (oksidanlar) tarafından oluşan hasarı oumlnlemeye youmlnelik antioksidan savunma sistemleri denge halindedir
Oksidatif stresin artması huumlcre hasarı huumlcre oumlluumlmuuml
bağ dokusu harabiyeti vazokonstruumlksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnıntetikleyicisi olur
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
ANTİOKSİDANLAR
Enzimatik
Non-enzimatik
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
ANTİOKSİDANLAR
Birinci derece enzimatikler
Suumlperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
İkinci derece enzimatikler
Glutatyon reduumlktaz (GR)
Glukoz 6-fosfat dehidrojenaz (G6PD)
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
ANTİOKSİDANLAR
Non-enzimatik olanlar
Mineral (Se Zn)
Vitamin (A C K ve E)
Karotenoitler (β-karoten likopen lutein zeaksantin)
Organosuumllfuumlr bileşikleri (allium allil suumllfit indoller)
Duumlşuumlk molekuumllağırlıklı antioksidanlar (GSH-Px uumlrik asit)
Antioksidan ko-faktoumlrler (ko-enzim Q10)
Polifenoller
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
ANTİOKSİDANLAR
Eksojen (karoten C A ve E vitamini)
Endojen (melatonin SOD GSH-Px CAT)
Protein (melatonin) vitamin (C vitamini) iz element (Mg Se)
Kompleks bileşik (kateşinler epigallakto kateşin)
Hidrofilik (askorbik asit uumlrat flavonoidler)
Hidrofobik (β-karoten α-tokoferol)
Direkt etkili (SOD CAT) indirekt etkili (vitamin E)
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
ANTİOKSİDANLAR
Membran (vitamin A ve E β-karoten)
Dolaşım (vitamin C aminoasitler ve polifenoller)
Sitosol (ko-enzim Q10)
Sistem (Se Zn)
antioksidanları şeklinde de sınıflandırılmaktadır
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Besin Antioksidanları(Nutrient Antioksidanlar)
Vitaminler
A Vitamini
C Vitamini
E Vitamini
Mineraller
Selenyum
Zn
Cu
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Co-Q 10
bull Yağda eriyen vitamin benzeri bir bileşiktir
bull Birccedilok huumlcrenin mitokondrisinde bulunur
bull Aerobik solunumda elektron taşıma zincirinde goumlrev alır ve
boumlylece enerji uumlretimine katılır
bull Antioksidan roluuml de vardır
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Co-Q 10
bull Balık (uskumru ve sardalya)
bull Et (kalp karaciğer boumlbrek dana eti ve kuumlmes hayvanları)
bull Pekccedilok yiyecekte (yer fıstığı soya yağı)
bull 30mg05kg sardalya
bull 30mg1kg dana eti
bull 30mg125kg yer fıstığı
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiEjeksiyon Fraksiyonundaki Değişim
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Am J Clin Nutr 201397268ndash75 2013
Meta Analiz CoQ10 ndash Kalp YetmezliğiNYHA Klasifikasyonundaki Değişim
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Kronik Kalp Yetmezliği vakalarında uzun doumlnem CoQ10 tedavisi
guumlvenli semptomlar iccedilin yararlıdır ve majoradverse kardiyovaskuumller olayları azaltır
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Qu H et al J Am Heart Assoc 20187 e009835 DOI 101161
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Tamamlayıcı yaklaşım olarak tedaviye CoQ10 eklemek
statinin-neden olduğu myopatiyi duumlzeltebilir
Ancak bu metanalizin birccedilok kısıtlılıkları var
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
OMEGA 3 YAĞ ASİDLERİ
Vuumlcutta uumlretilmeyen esansiyel yağ asidleridir
Omega 3 6 ve 9
Guumlnluumlk ihtiyaccedil 1-15 gr
Bitkisel
Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Ceviz
Keten tohumu
Zeytin yağı ( oleik asid)
Hayvansal
Yumurta
Balık eti
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
OMEGA-3 Kullanımı (I)
En yaygın kullanılan destek ise -buumltuumln duumlnyada olduğu gibi- bizde de omega-3 kapsuumll ve şurupları
Bazıları keten tohumu yağı iccedileren bitkisel omega-3rsquolerden
bazıları da balık yağı krill yağı havyar yağı kaynaklı omega-3rsquolerden faydalanmaya ccedilalışıyor
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
OMEGA-3 Kullanımı (II)
Bitkisel omega-3rsquolerden bedenimiz direkt olarak yararlanamıyor Alfa linolenik asidin bedenimizde EPA ve DHArsquoya doumlnuumlşmesi gerekiyor
Doumlnuumlşuumlm oranı ise ccedilok duumlşuumlk EPArsquoda yuumlzde 5-7rsquoyi DHArsquoda yuumlzde 1-3rsquouuml geccedilmiyor
Dolayısıyla hayvansal omegalara yani balık krill havyar yağı omegalarına oumlncelik vermek daha doğrudur
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Bu metanaliz sonuccedilları uzun zincirli n-3 PUFArsquolerin arteryal sertliği
azaltıcını etkisini bilimsel destekle sunmaktadır
Bu sonuccedillar n-3 PUFArsquolerin daha oumlnce bildirilmiş olan kardiyak koruyucu
etkilerini izah edebilir
Pase MP et al British Journal of Nutrition (2011) 106 974ndash980
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
OMEGA-3 Kullanımı (II) Omega-3 yağ asitlerinin TG duumlşuumlrmek iccedilin tavsiye edilen dozları
2-4 gguumln civarıdır Ccedilalışmalar TG duumlzeylerinin doza bağlı olarak 45rsquoe kadar
azalabildiğini goumlstermektedir Yuumlksek TG (gt500 mgdl) 60 olanlarda veya ASKVH riski ile birlikte
TG =200-500 mgdl olan bireylerde non-HDL-K duumlzeylerinde anlamlı duumlşme saptanabildiğini goumlstermiştir
ASKVH tanısı olan bireylerin guumlnde 1g kadar EPA veya DHA alması oumlnerilmektedir
1 Ballantyne CM et al (ANCHOR Study) American Journal of Cardiology 2012110(7)984-9922 Bays HE et al (MARINE Trial) American Journal of Cardiology 2011108(5)682-6903 Kris-Etherton PM et al Circulation 2002106(21)2747-2757
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
OMEGA-3 ndash KV Yararlılık
Bir metaanalizde omega-3 tedavisi altındaki 60 binden fazla olguda ASKVH ilişkili olay ve oumlluumlmlerde anlamlı bir yarar saptanmamıştır (Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular Outcomes Systematic Review and Meta-Analysis)
Japonyarsquoda hiperkolesterolemili hastalarda yapılan JELIS ccedilalışmasında (statin plus 1800mg EPA vs yalnız statin)
EPA kullananalarda majoumlr koroner olaylarda 19rsquoluk bir azalma bildirilmiştir
1 Kotwal S et al Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 20125(6)808-8182 Yokoyama M et al The Lancet 2007369(9567)1090-1098
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Omega 3 vs Plasebo
İlk ciddi vaskuumller olay gelişimi (takipteki yılına goumlre)
accedilısından fark yok
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Omega 3 vs Plasebo
Ciddi vaskuumller olay gelişimi veya revaskuumllarizasyon
accedilısından fark yok
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Effect of long-term omega 3 polyunsaturated fatty acid supplementation with or without multidomain intervention on cognitive function in elderly adults with memory complaints (MAPT) a randomised placebo-controlled trial
The Multidomain Alzheimer Preventive Trial
3-yıl ccedilok merkezli randomize placebo-kontrolluuml superiorite ccedilalışması
4 paralel grup 13 merkez Fransa and Monako
Andrieu S et al Lancet Neurol 2017 May16(5)377-389
1- Ccediloklu kuumlme muumldahalesi 43 grup entegre kognitif eğitim seansı fizik aktivite beslenme and uumlccedil koruyucu konsuumlltasyon
2- Omega 3 polyunsaturated fatty asit (2 kapsuumllguumln)Guumlnluumlk toplam doz 800 mg docosahexaenoic acid and 225 mg eicosapentaenoic acid
Ccediloklu kuumlme muumldahale etkinlikleri ve
Omega 3 polyunsature fatty asit
birlikte veya ayrı ayrı uygulandığında
bellek yakınması yaşlılarda
kognitif fonksiyonda anlamlı bir değişiklik
goumlstermemiştir
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Uumlruumlnuumln etiketinde EPA ve DHA oranı mutlaka belirtilmiş olmalı
Omega-3 takviyelerinin iccedilindeki EPArsquonın DHArsquoya oranı farklılık goumlsterir Bu oran genellikle 23rsquotuumlr
(500 mgrsquolık bir kapsuumllde 300 mg EPA iccedilin 200 mg DHA bulunuyor anlamına gelir)
Omega-3rsquoden en yuumlksek yararı elde etmek iccedilin Omega 6 iccedilermeyen destekler tercih edilmelidir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (I)
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Omega-3 yağları hava ile temasta okside olursa yapısı bozulur Bu yuumlzden bu yağların iccediline konulan kapsuumlllerin hava sızdırmazlık oumlzelliğinin olması gerekir
Cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğine ilişkin IFOS sertifikası olması sahip olması oumlnemlidir
Kullanılacak Omega-3 desteğinin cıva kurşun ve diğer ağır metalleri iccedilermediğinden emin olmak iccedilin uumlruumlnuumln
ldquoThe International Fish Oil Standards Program ndash IFOSrdquo (Uluslararası Balık Yağı Standartlarırsquona) uygun olup olmadığına bakılması gerekir
OMEGA-3 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Oumlnemli Noktalar (II)
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
Toplumun buumlyuumlk bir ccediloğunluğu hastalıklardan korunmak iccedilin gayret
sarfediyor ve multivitamin desteği kullanıyorsa araştırmalardan
ccedilelişkili sonuccedillar elde ediliyorsa
fayda profili riskleri ve guumlvenlik dozlarının belirlenmesi iccedilin
daha ccedilok klinik araştırmalar (RCT) yapılması gerekmektedir
SONUCcedil
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
TEŞEKKUumlR EDERİM
D
vitamini
sentez
suumlreci
D
vitamini
sentez
suumlreci
