geneesmiddelen op het landbouwbedrijf · veehouders. we hebben een vademecum uitgegeven voor...
TRANSCRIPT
voor de
geneesmiddelen op het landbouwbedrijf
Federaal Agentschapvoor de Veiligheid
van de Voedselketen
Eindredactie
Herman Vanbeckevoort
Vormgeving
Opmaak : Gert Van Kerckhove, Jan Germonpré
Fotografi e : Eveline De Vidts
Verantwoordelijke uitgever
Piet Vanthemsche
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
WTC III, e verdieping
Simon Bolivarlaan
Brussel
Wettelijk depot : D///
© FAVV,
geneesmiddelen op het landbouwbedrijf
vademecumvoor de veehouder
Inhoud
Vooraf
. Verantwoording van de aanwezige geneesmiddelen
. De keuze van een dierenarts
. Geneesmiddelengebruik op het landbouwbedrijf
.. Welke geneesmiddelen mogen aanwezig zijn en wie mag ze afgeven?
.. Hoeveel geneesmiddelen mogen aanwezig zijn op een bedrijf?
.. Hoe geneesmiddelen bewaren?
.. Hoe het gebruik van de geneesmiddelen verantwoorden?
. Bedrijf zonder diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding
. Bedrijf met diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding
. Verhandelen van dieren die recent behandeld werden
. Documenten
.. Bestellen van de documenten
.. Bewaren van de documenten
. Handel in geneesmiddelen ?
Bijlagen
Welk geneesmiddel in welke situatie ?
Lijst van de aangifteplichtige dierziekten
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
Vooraf
De voorbije jaren werd heel wat gediscussieerd over de verde-
ling van diergeneesmiddelen. Door de vele politieke en admi-
nistratieve hinderpalen in dit dossier is er nogal wat verwarring
ontstaan over de juiste toepassing van de reglementering over
diergeneesmiddelen. Als veehouder hebt u er echter alle belang
bij te weten waar u staat en wat u kan doen (en wat niet).
Daarom nam het FAVV het initiatief om een informatiecampagne
op te starten ten behoeve van de praktijkdierenartsen én voor
veehouders. We hebben een vademecum uitgegeven voor die-
renartsen, en deze folder voor de veehouders.
Uw dierenarts ontving een volledige map over het correct
gebruik van diergeneesmiddelen. Als u vragen hebt kan u dan
ook best eerst en vooral bij hem terecht. Aarzel echter niet ons te
contacteren als u er niet uit geraakt.
De bepalingen van deze brochure voor de
veehouder zijn enkel van toepassing op de
voorschriftplichtige geneesmiddelen
geneesmiddelen op het landbouwbedrijf
vademecumvoor de veehouder
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
. Verantwoording van de aanwezige geneesmiddelen
Geldend voor alle veehouders
Elk op een bedrijf aanwezig voorschriftplichtig diergeneesmiddel
moet verantwoord kunnen worden door een document:
• een toedienings- en verschaffi ngsdocument (afgekort TVD),
opgesteld door de dierenarts
of
• een kopie van het diergeneeskundig voorschrift dat de ver-
antwoordelijke (veehouder) samen met de geneesmiddelen
ontvangt bij de apotheker.
Wanneer de verantwoordelijke dergelijke documenten ontvangt,
samen met een geneesmiddel, moeten deze documenten :
• gerangschikt worden op datum
• hernummerd worden (eigen volgnummer
te beginnen met )
• bewaard worden gedurende minstens jaar.
Deze verzameling van documenten wordt het REGISTER IN
genoemd. Het bijhouden van deze documenten in dit register
is een verplichting voor elke verantwoordelijke van dieren (vee-
houder), onafhankelijk van het feit of hij al dan niet deelneemt
aan een diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding.
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
. De keuze van een dierenarts
Elke verantwoordelijke (veehouder) van runderen en varkens is
verplicht om een overeenkomst af te sluiten met een erkende
dierenarts die op zijn bedrijf instaat voor de epidemiologische
bewaking (de bedrijfsdierenarts).
Dit wil zeggen dat bij verdenking van een aangifteplichtige
ziekte (vb. varkenspest, mond- & klauwzeer, …) deze dierenarts
moet geraadpleegd worden.
Elke verantwoordelijke (veehouder) van pluimvee is verplicht om
een overeenkomst af te sluiten met een erkende dierenarts die
op zijn bedrijf instaat voor de opvolging van de gezondheids-
kwalifi catie (de bedrijfsdierenarts).
Elke verantwoordelijke van gelijk welke diersoort (voedselprodu-
cerend) die zelf over een voorraad geneesmiddelen wil beschik-
ken, moet een overeenkomst van diergeneeskundige bedrijfsbe-
geleiding afsluiten met een erkende dierenarts. De keuze voor de
diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding is vrijwillig. De gekozen
dierenarts is de bedrijfsbegeleidende dierenarts)
OPGELET!
Op de bedrijven waar een bedrijfsdierenarts verplicht is (voor de
epidemiologische bewaking of bij pluimvee) en waar men kiest
om deel te nemen aan diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding,
kan enkel de bedrijfsdierenarts gekozen worden als bedrijfsbe-
geleidende dierenarts. In deze gevallen is de bedrijfsdierenarts
ook de bedrijfsbegeleidende dierenarts.
Bij verdenking van een aangifteplichtige ziekte moet de verant-
woordelijke steeds zijn bedrijfsdierenarts raadplegen.
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
In elk ander geval van ziekte, probleem of ingreep, mag de ver-
antwoordelijke op gelijk welk moment op gelijk welke dierenarts
een beroep doen om een behandeling of ingreep uit te voeren
bij zijn dieren, zelfs als er een overeenkomst van bedrijfsbege-
leiding bestaat. Enkel de bedrijfsbegeleidende dierenarts mag
echter een groter volume geneesmiddelen dan voor dagen
voorschrijven of verschaff en voor een behandeling..
Samengevat in onderstaande tabel:
De epidemiologische bewaking
De kwalifi catie pluimvee
Bedrijfsbegeleiding
Is verplicht voor: Is niet verplicht
Runderen
Varkens
Pluimvee
Kan voor alle soorten landbouwdieren
(voedselproducerende dieren)
De dierenarts wordt genoemd:
bedrijfsdierenarts
De dierenarts wordt genoemd:
bedrijfsbegeleidende dierenarts
Voor elke diersoort op het bedrijf een
aparte overeenkomst
Voor elke diersoort op het bedrijf een
aparte overeenkomst
Per diersoort op het bedrijf mag dezelfde
of een verschillende dierenarts aangeduid
worden
Bij keuze van dierenarts voor
rund, varken, pluimvee:
dezelfde dierenarts kiezen als voor de
epidemiologische bewaking
Het aanduiden van een plaatsvervangend
bedrijfsdierenarts is
verplicht
Het aanduiden van een plaatsvervangend
bedrijfsbegeleidende dierenarts is
niet verplicht
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
. Geneesmiddelengebruik op het landbouwbedrijf
.. Welke geneesmiddelen mogen aanwezig zijn en wie mag ze afgeven?
Het is de verantwoordelijkheid van de dierenarts om te bepalen
welke geneesmiddelen hij in welke hoeveelheid al dan niet mag
voorschrijven of verschaff en aan de verantwoordelijke.
Uw dierenarts kan u hierover meer uitleg verschaff en.
De dierenarts die zelf de dieren behandelt (zelf geneesmiddelen
toedient), mag hiervoor alle geregistreerde geneesmiddelen
aanwenden die volgens de geneesmiddelenwetgeving voor hem
beschikbaar zijn.
De dierenarts heeft de keuze:
• De geneesmiddelen zelf verschaff en ( = achterlaten)
• De geneesmiddelen voorschrijven (niet in alle gevallen).
Echter, niet elke dierenarts mag zomaar alle geneesmiddelen
voorschrijven of verschaff en om een nabehandeling verder te
zetten. Afhankelijk van de situatie kan zowel de hoeveelheid van
deze geneesmiddelen als het soort geneesmiddel verschillend
zijn.
Deze situaties zijn (zie ook tabel in bijlage) :
. sommige geneesmiddelen mogen ENKEL door dierenartsen
gebruikt worden.
. sommige geneesmiddelen mogen niet voorgeschreven
worden door de dierenarts
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
. sommige geneesmiddelen mogen ENKEL op een land-
bouwbedrijf aanwezig zijn indien er een overeenkomst van
diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding bestaat. In deze ge-
vallen mogen die geneesmiddelen enkel voorgeschreven of
verschaft worden door de bedrijfsbegeleidende dierenarts.
. sommige geneesmiddelen mogen op een landbouwbedrijf
aanwezig zijn zonder bijkomende voorwaarden.
Wanneer de dierenarts:
• verschaft, zal hij een TVD opmaken
• voorschrijft, zal hij een voorschrift opstellen
dat door een apotheker wordt uitgevoerd.
- Een voorschrift is slechts vijftien dagen geldig
- De verantwoordelijke ondertekent het voorschrift:
- bij de opmaak ervan door de dierenarts
- bij de uitvoering ervan door de apotheker.
.. Hoeveel geneesmiddelen mogen aanwezig zijn op een bedrijf?
De hoeveelheid van de voorgeschreven of verschafte
geneesmiddelen wordt bepaald door het al dan niet aan-
wezig zijn van een overeenkomst van diergeneeskundige
bedrijfsbegeleiding.
• Zonder overeenkomst: hoeveelheid maximaal voor dagen
• Met overeenkomst: hoeveelheid voor maximaal maanden
(voorraad of reserve)
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
.. Hoe geneesmiddelen bewaren?
Al de diergeneesmiddelen dienen op het bedrijf bewaard te
worden in een lokaal dat gescheiden is van de dieren en de
woonvertrekken.
De geneesmiddelen moeten op gepaste wijze worden bewaard
(indien nodig in de koelkast) in de originele verpakking waarop
de identiteit van de verschaff er (apotheker of dierenarts) en een
nummer (van voorschrift of TVD) vermeld zijn.
.. Hoe het gebruik van de geneesmiddelen verantwoorden?
. Bedrijf zonder diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding
Het gebruik van geneesmiddelen die na tussenkomst van
een dierenarts voorgeschreven of verschaft worden voor een
nabehandeling van dagen, moet niet verantwoord worden in
een register UIT. Het is voldoende dat de verantwoordelijke de
instructies in het TVD of in het voorschrift nauwgezet opvolgt.
. Bedrijf met diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding
Op elk bedrijf dat deelneemt aan de diergeneeskundige bedrijfs-
begeleiding, moet een register UIT aanwezig zijn voor de betrok-
ken diersoort waarvoor de begeleiding geldt.
• De registratie van het gebruik van geneesmiddelen ge-
beurt per diersoort in een apart register.
De verantwoording van het gebruik van de aanwezige genees-
middelen geldt in de volgende situatie:
• Elk gebruik van geneesmiddelen tijdens de risicoperiode
(zie tabel hierna) moet steeds worden ingeschreven in het
geneesmiddelenregister van het bedrijf.
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
De risicoperiode
De risicoperiode hangt af van de diersoort en stelt een periode voor voorafgaand aan het tijdstip
waarop de dierlijke producten in de voedselketen terechtkomen
Runderen en varkens Twee maand voor het slachten
Pluimvee, konijnen, hertachtigen, geiten,
schapen, paarden en vissen
Eén maand voor het slachten
Vleeskalveren Vanaf de leeftijd van 16 weken
Pluimvee in de legperiode (eieren voor
menselijke consumptie)
Altijd
Bijen in de periode waarin voor menselijke
consumptie bestemde honing wordt
geproduceerd
Altijd
Het is dus wettelijk niet verplicht de behandelingen bij voedsel-
producerende dieren in te schrijven tijdens de volgende fasen:
• dieren in de opfokperiode ;
• melkkoeien, tenzij deze die in de mestfase terechtkomen
(reforme koeien)
Om dezelfde redenen is ook de dierenarts niet verplicht een
TVD op te maken bij de toediening van geneesmiddelen aan de
dieren buiten de risicoperiode.
De dierenarts moet daarentegen steeds een TVD opstellen wan-
neer geneesmiddelen worden verschaft opdat de aanwezigheid
van geneesmiddelen op het bedrijf te allen tijde kan worden
verantwoord.
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
. Verhandelen van dieren die recent behandeld werden
Telkens wanneer een dier (of groep dieren) verhandeld wordt
vóór het verstrijken van de wachttijd van een behandeling met
geneesmiddelen die werd ingezet door de dierenarts of uitge-
voerd door de verantwoordelijke, moet de overlater (= bij wie
de dieren afgevoerd worden) een attest in tweevoud opmaken
dat door beide partijen (overlater en overnemer) wordt onderte-
kend. Elke partij krijgt een exemplaar van het attest.
Het attest levert het bewijs dat de overlater de overnemer cor-
rect heeft ingelicht over het feit dat het dier of de producten
ervan gedurende een welbepaalde periode niet voor menselijke
consumptie bestemd mogen zijn (gevaar voor aanwezigheid van
residuen van geneesmiddelen).
De overlater die het attest heeft opgemaakt, moet zijn exemplaar
gedurende jaar op het bedrijf bewaren en het toevoegen aan:
• ofwel het register UIT voor geneesmiddelengebruik
• ofwel het register IN als er geen diergeneeskundige be-
drijfsbegeleiding gebeurt voor de desbetreff ende diersoort.
Een dergelijk attest moet NIET worden opgemaakt bij het ver-
handelen van :
• kalveren jonger dan dagen oud ;
• biggen van minder dan kg.
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
. Documenten
.. Bestellen van de documenten
De documenten die nodig zijn om deze wetgeving te
kunnen toepassen, zijn beschikbaar bij Dierengezondheidszorg
Vlaanderen (DGZ, in Wallonië bij ARSIA).
Voor dierenartsen zijn dat : het TVD, de vignetten en de twee
verschillende modellen van voorschriften .
Voor de verantwoordelijken gaat het om het uitgaand register
voor geneesmiddelengebruik.
.. Bewaren van de documenten
Register-IN (TVD en voorschriften) (punt 1)
5 jaarRegisters voor geneesmiddelengebruik (punt 3.4)
Attesten (punt 4)
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
. Handel in geneesmiddelen ?
Elk geneesmiddel dat in België wordt gebruikt, moet steeds
geregistreerd zijn (= vergunning voor het in de handel brengen).
Het aankopen in het buitenland van geneesmiddelen (al dan niet
voorschriftplichtig), zelfs als ze identiek zijn aan de Belgische, is
verboden.
Immers bij het binnenbrengen van deze geneesmiddelen in
België spreekt men van “invoer” van geneesmiddelen. Hiervoor is
een specifi eke vergunning vereist. Noch de dierenarts, noch de
veehouder heeft een dergelijke vergunning.
Dit verbod op invoer zonder vergunning geldt ook voor de ge-
neesmiddelen die in het buitenland vrij (= niet voorschriftplich-
tig) worden aangeboden. Dit geneesmiddel zou in België immers
als voorschriftplichtig kunnen geklasseerd zijn, wat de tussen-
komst van een dierenarts en een bewijs van het verwerven (in
het register IN) vereist.
Wanneer dergelijke buitenlandse geneesmiddelen op een land-
bouwbedrijf worden aangetroff en, riskeert men beschuldigd te
worden van het bezit van illegale geneesmiddelen.
Hierop staan zware sancties: H-statuut van het bedrijf en/of
gerechtelijke vervolging.
Het beoordelen van het al dan niet voorschriftplichtig zijn van
een geneesmiddel is voor de burger en veehouder niet steeds
gemakkelijk. De dierenarts en apotheker zijn hiervan wel op de
hoogte en zij kunnen u hierover de juiste informatie verschaff en.
Dit zijn dan ook de beste informatiebronnen om te voorkomen
dat men later voor dure verrassingen zou komen te staan.
Wees dus steeds op uw hoede wanneer op de “vrije” markt ge-
neesmiddelen worden aangeboden !
geneesmiddelen op het landbouwbedrijf
vademecumvoor de veehouder
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
BijlageIn de tabel hierna staat uiteengezet welke geneesmiddelen in
welke situatie in welk volume door welke dierenarts al dan niet
voorgeschreven of verschaft kunnen worden aan de verantwoor-
delijke van de dieren.
Noo
it aa
nwez
ig o
p be
drijf
, noo
it vo
orsc
hrijv
en/a
fl eve
ren
Enke
l aan
wez
ig in
kad
er v
an d
e di
erge
nees
kund
ige
bedr
ijfsb
egel
eidi
ng, e
nkel
voo
r te
schr
ijven
of t
e ve
rsch
aff e
n do
or
de b
edrij
fsbe
gele
iden
de d
iere
nart
s
Aan
wez
ig e
n ve
rant
woo
rd d
oor e
en T
VD o
f voo
rsch
rift,
opge
stel
d
door
een
die
rena
rts
voor
een
nab
ehan
delin
g va
n m
ax 5
dag
en
Type geneesmiddel Reserve
(2 maanden)
Behandeling
(5 dagen)
1 Productiestimulerende middelen X
2 (Anti)-hormonale producten of met
beta-adrenergische werking behalve
deze van bijlage II van het KB van 23
mei 2000 (zie 3)
X
3 Hormonale producten vermeld in
bijlage II van het KB van 23 mei 2000
X
(2 maanden)
4 Geneesmiddelen enkel geregistreerd
voor intraveneuze toediening
(ook antibiotica)
X
5 Antimicrobiële middelen (behalve 4) X (2 maanden) X (5 dagen)
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
6 Immunologische geneesmiddelen in
toepassing van de gereglementeerde
dierenziekten (verboden voor te
schrijven, KB 30/11/02)
X Aujeszky
7 Immunologische geneesmiddelen,
toegepast buiten punt 6 (niet
gereglementeerde dierenziekten)
X
8 Nsaid’s = ontstekingsremmende en
koortswerende geneesmiddelen
(behalve 4)
X
(2 maanden)
9 Verdovende geneesmiddelen,
en ook psychotropen, analgetica,
anaesthetica, neuroleptica
X
10 Kalmerende geneesmiddelen
(tranquilantia) (behalve 4)
X
(2 maanden)
11 Anti-parasitaire middelen
(ontwormingsmiddelen) (behalve 4)
X
(2 maanden)
X
(5 dagen)
12 Overige voorschriftplichtige
geneesmiddelen (vitaminen,
ijzerpreparaten, …..)
X
(2 maanden)
X
(5 dagen)
13 Buitenlandse geneesmiddelen
(grensdierenartsen)
X
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
Bijlage
Lijst van de aangifteplichtige dierenziekten
Bepaalde dierenziekten zijn onderworpen aan een meldingsplicht
zodat het risico op de verspreiding ervan zoveel mogelijk beperkt
kan worden. Aangifte moet gedaan worden bij het
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV).
In de Belgische wetgeving wordt melding gemaakt van deze ziekten
in de dierengezondheidswet van maart . De dierenziekten die
onder de toepassing vallen van hoofdstuk van de dierengezond-
heidswet van maart , zijn :
Bij alle zoogdieren : • miltvuur
• boutvuur
• hondsdolheid
Bij paardachtigen : • infectieuze anemie
• dourine
• sarcoptes- en psoroptes schurft
• epizoötische lymfangitis
• enzoötische meningo-encefalo-myelitis
• besmettelijke baarmoederontsteking
• malleus en worm
• paardenpest
• vesiculaire stomatitis
Bij herkauwers : • mond- en klauwzeer
• blauwe tongziekte (Blue Tongue)
• runderpest
• pest bij kleine herkauwers
• Rift Valley Fever
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
Bij runderen : • runderbrucellose (B. abortus)
• nodulaire dermatose
• sarcoptes- en psoroptes schurft
• enzoötische runderleucose
• besmettelijke pleuropneumonie
• vesiculaire stomatitis
• trichomoniase en vibriose
• klinische tuberculose
• bovine spongiforme encephalopathie (BSE)
Bij schapen en geiten : • brucellosen (B. abortus, B. melitensis en B. ovis)
• schapenpokken
• sarcoptes-, psoroptes- en chorioptes schurft
• rotkreupel bij schapen
• scrapie
Bij varkens : • enzoötische encephalomeylitis (ziekte van Teschen)
• mond- en klauwzeer
• vesiculaire varkensziekte
• Afrikaanse varkenspest
• klassieke varkenspest
• trichinose
• ziekte van Aujeszky
• varkensbrucellose (B. suis)
• Mysterious Reproductive Syndrome (M.R.S.)
• vesiculaire stomatitis
Bij knaagdieren : • myxomatose
• tularemie
• virale hemorragische ziekte van het konijn
Bij nertsen : • virale enteritis bij nertsen
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
Bij pluimvee en gevogelte : • vogelcholera (pasteurellosis)
• infectieuze laryngotracheïtis
• ziekte van Marek
• vogelpest (in verschillende vormen)
• pseudo-vogelpest (Newcastle disease)
• psittacose - ornithose
Bij bijen : • acariose
• amerikaans vuilbroed
• europees vuilbroed
• varroase
• kleine bijenkastkever (Aethina tumida)
(Verordening (EG) Nr. /)
• tropilaelapsmijt (tropilaelaps spp.)
(Verordening (EG) Nr. /)
Bij vissen : • infectieuze hematopoïetische necrose
• Infectieuze zalmanemie
• Virale hemorragische septicemie
Bij weekdieren : • Bonamiosis (Bonamia Ostrea)
• Marteiliosis (Marteilla refringens)
Bij hertachtigen : • Enzoötische hemorragische ziekte bij herten.
(KB tot aanwijzing van de dierenziekten die vallen onder
de toepassing van hoofdstuk III van de dierengezondheidswet van
maart )
gene
esm
iddele
n op h
et lan
dbou
wbed
rijf —
Federaal Agentschap
voor de Veiligheid
van de Voedselketen
WTC III
Simon Bolivarlaan,
Brussel
Tel. :
Fax :
www.favv.be