gebelik dönemleri ve prenatal değerlendirme
TRANSCRIPT
GEBELİK DÖNEMLERİ VE PRENATAL DEĞERLENDİRME
Prof. Dr. Sebahat ATAR
FETAL GELİŞİM DÖNEMLERİ
Embriyonik dönem: 5-10. HfOrgan gelişimi
Fetal dönem: 11. hf – termFarklılaşma, gelişme ve maturasyon
Birinci üçay (trimestir) : 2-14. hf ikinci üçay :15-28 hf Üçüncü üçay : 29-41 hf
GEBELİK İLE İLGİLİ TANIMLAR
GravidaPariteAbortusPrimigravida/PrimiparaMultiparaNulligravida/Nullipara
PRENATAL BAKIMIN HEDEFLERİ
Sağlıklı bebek doğurtulması, gebe ile ilgili risklerin en aza indirilmesi
Gebelik yaşının doğru hesaplanması
Yüksek riskli gebeliklerin belirlenmesi
Gebelik ile ilgili sorunların ortaya çıkmadan saptanılarak önlenmesi
Gebenin eğitimi
DOĞUM ÖNCESİ BAKIM (DÖB,PRENATAL BAKIM)
Gebeliğin tanısıİlk muayenePeryodik muayenelerTarama testleriGebenin eğitimi
GEBELİK TANISI
Şüpheli gebelik yakınma ve bulguları
Olası gebelik bulgularıKesin gebelik bulguları
ŞÜPHELİ GEBELİK YAKINMA VE BULGULARI Bulantı, kusma Mesanede irritabilite Halsizlik Adet gecikmesi Göğüslerde değişklikler Vagina mukozası ve servikste konjesyon
(Chadwick) Cilt değişiklikleri
OLASI GEBELİK BULGULARI
Karnın büyümesiUterusta değişiklikler (Hegar,
Piskacek)Servikste yumuşama (Goodell)Braxton-Hicks kasılmalarıFetusun el ile hissedilmesi Biyokimyasal testler (HCG,
progesteron)
BİYOKİMYASAL TESTLER (HCG)
Sinsityotrofoblastlardan salgılanır alt ünitesi hCG için spesifik Fertilizasyondan 6-9 gün sonra
saptanır İkiye katlanma zamanı: 1.5-2 gün Maksimum düzeye erişme: 70. gün İdrar ile atılır
KESİN GEBELİK BULGULARI
Fetal hareketlerin hissedilmesi
Fetal kalp atımlarının saptanılması
Ultrason ile fetusun görülmesi
İLK VİZİT-HİKAYE Mevcut hastalıkları
Depresyon, epilepsi, HT, vb Obstetrik risk faktörlerinin belirlenmesi
Erken doğum öyküsü Tekrarlayan gebelik kayıpları, servikal yetmezlikPreeklampsi/eklampsiGestasyonel diyabet İntrauterin gelişme geriliği/makrozomik fetusZor doğum, müdahaleli doğumSezaryenDiğerleri
İLK VİZİT-HİKAYEAşılanma durumuKullandığı ilaçlar/teratojenlere
maruziyetAilede konjenital anomalili bebek
doğumu veya konjenital hastalık öyküsü
Depresyon açısından değerlendirmeAile içi şiddete maruz kalmaSigara içme ve diğer bağımlılıklarıGebelikte kilo alımı
GEBELİKTE ÖNERİLEN KİLO ALIMI
Toplam kilo alımı (kg)
İkiz gebelikToplam kg
Zayıf (< 18.5 kg/m²) 12.5-18.0
Bilgi yok
Normal (18.5-24.9 kg/m²)
11.5-16.0
16.5-24
Kilolu (25.0-29.9 kg/m²)
7.0-11.5 14-22.5
Obez (≥ 30.0 kg/m²) 5.0-9.0 11-19
2009 IOM/NRC kılavuzu
İLK VİZİTTam fizik muayenePelvik muayeneUltrasonografi
Gebelik yaşı tayiniCRL (baş-popo uzunluk ölçümü en güvenilir)
Tekil/çoğul gebelik ayırımıİntrauterin gebeliğin
gösterilmesi
İLK VİZİT-LABORATUVAR Tüm gebelerden istenilecek
Tam kan sayımı (Hb, Htc, trombosit)Kan grubu ve Rh tayiniIDC, HbA1c (Rh uyuşmazlığı var ise)Rubella Ig GVDRLGonore ve klamidya testiİdrar kültürüHepatitis B yüzey antijeni (HBs Ag)HIV testiPap yayma
İLK VİZİT-LABORATUVARToksoplazma taraması
Kontamine çiğ et yemeKontamine su içmeKedi besleme ve toxo şüphesi
Gonore taraması25 yaş altında olmaÇok sayıda seksüel partnerin olmasıCinsel yolla geçen enf öyküsü
Herpes Simplex V taramasıCinsel yolla geçen hastalık riski
yüksekİmmün düşkün
İLK VİZİT-LABORATUVAR
Tbc taramasıFakirlikİlaç kullanımıHIV enf varlığıTbc endemik alandan gelme
CMV taramasıKreşte çalışmaAdolesanlarBirden fazla cinsel partneri olanlarCinsel yolla hastalık öyküsü
İLK VİZİT-LABORATUVAR
Hepatit C taramasıKan transfüzyonu öyküsüOrgan transplantasyonu öyküsüIV uyuşturucu/ilaç kullanımı
Pap yayma21 yaşın üzerindeSon bir yıl içinde tarama yok
TSH Tiroid disfonksiyon ile ilişkili yakınmaları varlığıHipo/Hipertiroidi öyküsü
İLK VİZİT-LABORATUVARKromozom anomali tarama testleri ile
ilgili bilgi verilirİkili Test (fBhCG+PAPP-A)Kombine Test (Nukal + İkili Test) Üçlü Test (aFP+hCG+uE3) Dörtlü Test (aFP+fBhCG+uE3+Inhibin-A)İntegre Test (NT+PAPP-A+Dörtlü test)Fetal DNA testi
KROMOZOM ANOMALİ TARAMA TESTLERİNE GENEL BAKIŞ
Kombine test NT İkili test (fBhCG+PAPP-A)Saptama oranı: %80-%85Zamanı: 11-14. hf Yalancı pozitiflik: %5
Üçlü test aFP+hCG+uE3Saptama oranı: %60-%70Yapılma zamanı: 15-22 hf Yalancı pozitiflik: %5
KROMOZOM ANOMALİ TARAMA TESTLERİNE GENEL BAKIŞ Dörtlü test
aFP+fBhCG+uE3+Inhibin-ASaptama oranı: %65-80Zamanı: 15-22 hf Yalanca pozitiflik: %5
İntegre test NT+PAPP-A+Dörtlü testZamanı: 11-14 ve 15-22 hf Saptama oranı: %95Yalanca pozitiflik: %-%5
FETAL DNA TESTİ Sinonimler
Cell-free fetal DNA testiNon-invasive prenatal test (NIPT)
Saptama oranı: %99Yalancı pozitiflik: % 0.1-%0.5Tanısal test değildir. Pozitif sonuçların karyotipleme ile
doğrulanması gerekirTrizomi 21, 13, 18, monozomi X,
seks kromozom anöploidileri
FETAL DNA TESTİNİN İSTENİLDİĞİ DURUMLAR İleri anne yaşı Kromozom anomalili bebek doğurma
öyküsü Diğer tarama testinde pozitif sonuç
çıkması Ultrason ile kromozom anomali
riskinde artış ile birlikte olan bulgu varlığı (major anomaliler hariç)
Gebe veya eşinde kromozom 21, 18 veya 13 translokasyon varlığı
Diğer durumlar
İKİNCİ TRİMESTER MUAYENESİ (14-28 HF)14-24 hf arası muayene
Kromozom anomali taramasıNöral tüp defekti taraması
AFP (15-22 hf)Fizik muayene
Kilo, -Kan basıncı, Kalp atımlarının dinlenilmesi Fundus yüksekliğinin ölçülmesi
Ayrıntılı USG (18-22 hf) Fetusta yapısal anomali bakılması Genetik sonogram Maternal/fetal Doppler (uterin arter, duktus
venosus, vb)
İKİNCİ TRİMESTER MUAYENESİ (14-28 HF)24-28 hf arası muayene
Hb, HtcTam idrarda protein
İlk gebelik Patolojik uterin arter doppleri Preeklampsi/eklampsi öyküsü Gebede böbrek hastalığı Gebede kr HT öyküsü
Gestasyonel diyabet tarama/tanı testi 50 gr tarama / 100 gr yükleme veya 75 gr tanısal test
ÜÇÜNCÜ TRİMESTER MUAYENESİ (28-31 HF) Fizik muayene
Kilo Kan basıncı Fetal kalp atımlarının dinlenmesi Fundus yükseklik ölçümü 36. hf fetal geliş tayini
36. hf fetal geliş makat ise eksternal sefalik versiyon
Bilgilendirme Emzirme ve yenidoğanın beslenmesi Yenidoğan ile ilk vücut teması Bebek ile evde yaşam
ÜÇÜNCÜ TRİMESTER MUAYENESİ (28-31 HF)
LaboratuvarGrup B step vajen ve rektal kültürleri (35-37 hf)
NST (veya diğer iyilik hali testleri)
IDC (Rh uyuşmazlığı)Cinsel yolla geçeh hastalık riski yüksek gruptaKlamidya, gonore, sifiliz, HIV, Herpes, HBs Ag
DÜŞÜK RİSK GRUBUNDA TAKİP MUAYENELERİ28. Hf kadar
4 hf ara ile28-36 hf arasında
3 hf ara ile 36 hf-doğum
1 hf ara ile Her muayenede
Gebenin kilosu, kan basıncı, tam idrarFetal kalp atımları dinlenir (10. hf
sonra)Fundus yükseklik ölçümü (20. hf
sonra)Fetal hareketler sorgulanır (20. hf
sonra)
DOĞUM SONRASI MUAYENEZamanı
Doğumdan 3-4 hf sonra en geç 6 hf sonra
Erken kontrol: Doğumdan 1-2 hf sonraSezaryen olgularıDoğum sonu depresyon riski yüksek olanlar
Fizik muayeneKilo ölçümü -Kan basıncı
ölçümüTiroid, meme, karın muayenesi Pelvik muayene
Depresyon skalası ile değerlendirme
BilgilendirmeEmzirme Cinsellik Gebelikte korunmaPsikolojik durum
LaboratuvarHbA1c (Gestasonel diyabet
olguları)
DOĞUM SONRASI MUAYENE