gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a (Mathematics) 1

gaiNa%agaiNa%agaiNa%agaiNa%agaiNa%a ³ ³ ³ ³ ³211 ´

iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º 1. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ eka Aaya%aakRi%a baagÜcaI laaMbaI 120 m va $MdI 50 m Aahoº sauina%aa va i%acaI mÝ~INa yaa baagÜcyaa ivaÉwkÜPaáyaaMvar ]Byaa Aaho%a %ar sauina%aalaa AaPalyaa mÝi~NaIkDo jaaNyaasaazI kmaI%a kmaI ik%aI AM%ar kaTavÜlaagÜla¸ %Ü kaZaº ³Paaz 11´

ba´ saMdIPakDo 107 m x 103 m yaa maaPaacaa Aaya%aakar Aakaracaa BaUKMD Aahoº %ar dr caÝrsa maITrlaa ` 22

yaa dranÜ %yaalaa ik%aI imaLk%a kr Baravaa laagÜla ho bÝijak saU~aMcaa vaaPar k$na kaZaº ³Paaz 4´

Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º 2. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ yaÜgya %yaa maaPaacaa Paayaa Gyaaº PaayaacÜ kÜna 450 AaiNa 650 AsaNaara i~kÜNa ABC kaZaº A caakÜnaduBaajak AE kaZaº ha duBaajak BC yaa roYaaKMDalaa E ibaMdU%a imaL%aܺ ibaMdU A maQaUna roK BC laa DibaMdU%a imaLNaara laMba AD kaZaº < DAE maÜjaaº AaPalyaa ]<aracaa PaD%aaLa BaÝimai%ak saU~aMcyaa saahayyaanÜGyaaº ³Paaz 10´

ba´ rama AaiNa %yaacyaa %aIna BaavaaMcyaa maalakIcÜ caÝkÜnaI AakaracÜ SÜ%a Aahoº %yaaMnaI yaa SÜ%aalaa caarhI baajaUMnaIjaaD %aarocÜ kuMPaNa kolaoº %yaanaM%ar %yaaMnaI baarIk %aar vaaPa$na SÜ%aacÜ caar Baaga kolaoº %ar yaaPÝkI kÜNa%yaa%aarocaI ³jaaD ikMvaa baarIk´ laaMbaI AiQak AsÜla Æ %yaacÜ karNa saaMgaa. ³Paaz 11´

Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º 3. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ manaÜ,áyaaPaasaUna kahI AM%aravar ]Byaa Asalaolyaa eka vya>InÜ manaÜ,áyaacyaa TÜkakDo Paaihlao Asa%aa %yaacaa]nna%akÜna 600 Jaalaaº manaÜáyaaPaasaUna AjaUna 30 m dUr jaa}na manaÜ,áyaacyaa TÜkakDo Paaihlao Asa%aa ]nna%akÜna300 caa Jaalaaº %ar manaÜ,áyaacaI ]McaI ik%aIÆ ³Paaz 23´

ba´ mainaYaa AaiNa saMdIPanÜ ekaca ibaMdUPaasaUna AnauËmÜ ]<ar AaiNa PaUva- idSÜkDo caalaNyaasa sauÉvaa%a kolaIº kahIvÜLanaM%ar mainaYaa qaklaIº i%anÜ saMdIPalaa fÜna kolaa¸ %yaavÜLI saMdIPa i%acyaaPÜxaa dÜna iklaaomaITr jaas%acaalalaa ho i%acyaa laxaa%a Aalaoº yaa xaNaI dÜGaaMmaQaIla AM%ar 10 iklaaomaITr Asalyaasa Pa`%yÜkjaNa ik%aI AM%arcaalalaa¸ %Ü kaZaº ³Paaz 6´

gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a (Mathematics)2

Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º 4. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 4

A´ AMkuSa dUrdSa-na saMca KrodI krNyaasaazI dukanaa%a gÜlaaº %yaanÜ caÝkSaI kolaI Asa%aa ` 30¸000 ikMma%aIcyaadUrdSa-na saMcaacyaa rÜK KrodIvar 5 T@ko saUT imaL%Ü AsÜ %yaalaa samajalaoº %asÜca %aÜ saMca ` 5¸000 caa PaihlaahP%aa BarlyaanaM%ar ]rlalaI r@kma dsaadSÜ 10 dranÜ 3 samaana hP%yaa%a Ba$nasauwa imaL%aܸ hohI %yaalaa kLlaoºyaa dÜna Paw%aIcyaa KrodImaQaIla rkmÜcaI %afava%a kaZaº ³Paaz 9´

ba´ yaÜgya %yaa maaPaacaa ivaYamaBauja i~kÜNa kaZaº yaa i~kÜNaacÜ AaM%arva%au-L va Pairva%au-L kaZaº AaM%arva%au-L vaPairva%au-Lacaa koMd`ibaMdU ekca Aaho kaÆ samaBauja i~kÜNaacyaa AaM%arva%au-L AaiNa Pairva%au-L yaaMcyaa koMd`ibaMdUbaaba%akaya saaMga%aa yÜ[-la Æ ³Paaz 2´

Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º 5. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 4

A´ EaIma%aI jÝna yaaMnaa imaLalaolyaa BaUKMDacaa nakaSaa %yaacaa Aakar va maaPaasahI%a KalaI idlaa Aahoº

%ar BaUKMDacÜ xÜ~fL kaZaº ³Paaz 20´

ba´ eka SaaLo%a KalaIla AakR%aI%a daKivalyaaPa`maaNÜ fula JaaDo laavaNyaasaazI dÜna vaafo ]PalabQa Aaho%aº lahanavaaFyaa%a fulaJaaDo laavaNyaacaa Kca- ` 5¸000 Asalyaasa¸ %yaaca dranÜ maÜzyaa vaaFyaa%a fulaJaaDo laavaNyaacaaKca- ik%aI yÜ[-la %Ü kaZaº ³Paaz 14´

gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a gaiNa%a (Mathematics) 3

Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º Pa`º 6. KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Pa `klPa %ayaar kraºKalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Pa `klPa %ayaar kraºKalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Pa `klPa %ayaar kraºKalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Pa `klPa %ayaar kraºKalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Pa `klPa %ayaar kraº 6

A´ 2015 maQyÜ KoLlyaa gÜlaolyaa kÜNa%yaahI iËkoT saamanyaa%aIla dÜnhI saMGaa%aIla KoLacaa %aulanaa%mak AByaasakrNyaasaazI KalaIla maaih%aI jamaa kraº ³Paaz 24´

1´ Pa`%yÜk KoLaDUnÜ kaZlaolyaa Qaavaaº

2´ Pa`%yÜk saMGaacaI Pa`i%aSa%ak sarasarI Qaava saM#yaaº

3´ Pa`%yÜk KoLaDUcaI sarasarI QaavasaM#yaaº

4´ Pa`%yÜk gaÜlaMdajaacaI YaTkamaQaIla sarasarI QaavasaM#yaaº

5´ gaDI baad hÜNyaacaa YaTkamaQaIla drº

varIla maaih%aIvar AaQaair%a %a>a %ayaar kraº

yaa %a@%yaacaa %aulanaa%mak AByaasa k$na dÜnhI saMGaa%aIla KoLaDMUcaI Qaavaga%aI javaLjavaL samaana hÜ%aI kayaacaa PaD%aaLa Gyaaº ³2´ %Ü ³5´ yaamaQaIla maih%aIcaa vaaPar k$na s%aMBalaoK %ayaar kraº

ba´ 2000 m x 500 m yaa maaPaacyaa BaUKMDacÜ mÝdanaa%a $PaaM%ar krNyaacaa zoka %aumhasa imaLNaar Aahoº %yaasaazImÝdanaa%a kravyaa laagaNaaáyaa saÜyaIMcaa AaiNa AMdajÜ Kcaa-caa Ahvaala KalaIla mauVaMcyaa AaQaaro %ayaar kraº³Paaz 9 AaiNa 20´

1´ PaLNyaasaazI isamÜMTcaI Pa@kI QaavaPaT\TI %ayaar krNܺ

2´ vha^laIbaa^la saamanyaasaazI Pa@ko isamÜMTcÜ mÝdana¸ %yaa KoLasaazI laagaNaaro KaMba va mÝdanaacaI AaKNaIkrNܺ

3´ baaskoTbaa^la saamanyaasaazI Pa@ko isamÜMTcÜ mÝdana¸ %yaa KoLasaazI laagaNaaro KaMba¸ baaskoTsa\ va mÝdanaacaIAaKNaI krNܺ

4´ ]Mca ]DI¸ laaMba ]DIsaazI mÝdana KNaNܸ %ayaar krNܺ

5´ mÝdanaa%a AaNaKI kÜNa%Ü KoL KoL%aa yÜNÜ Sa@ya Aaho %yaacaa AMdaja GÜ}na %yaaPa`maaNÜ mÝdanaa%a %yaa %yaaKoLasaazI saÜyaI krNܺ

ica~klaa ica~klaa ica~klaa ica~klaa ica~klaa (Painting) 1

ica~klaaica~klaaica~klaaica~klaaica~klaa³³³³³225 ´

iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ ramaPaUvaa- yÜqaIla vaRYaBas%aMBa iSaYaa-cÜ inairxaNa kraº ‘e faor’ Aakaracaa kagad Gyaa va %yaavar PÜinsalacyaamaaQyamaa%aUna ha s%aMBaiSaYa- kaZaº yaa iSalPaa%aIla dMD va flak hubÜhuba kaZaº %yaavar Asalaolaa vaRYaBa ‘na’kaZ%aa %yaaeovajaI %aumhalaa jaÜ Pa`aNaI AavaD%aÜ %aÜ daKvaaº AaPaNa jaÜ Pa`aNaI inavaDlaa %yaacÜ samaqa-na kahIAÜLI%a Vaº ³Paaz 1´

ba´ kÜNaak-caI saursauMdrI¸ gaÜvaQa-na Pava-%a ]caNaara kRYNa¸ Ajau-naacÜ ican%ana ikMvaa gaMgaava%arNa ho Pallava¸hÜmasalaa AaiNa gaMga rajavaMSaa%aIla ivaSva Pa`isaw maUi%a-klaa Aahoº yaa i%anhI SÝlaIcaa AByaasa k$na%yaa%aIla %aIna mah<vaPaUNa- frk ilahaº gaMgaava%arNa yÜqaIla iSalPaakR%aImaQaIla kÜNa%yaahI eka vyai>roKocaIinavaD k$na %yaacÜ ‘e faor’ Aakaracyaa kagadavar PÜinsala nÜ roKaTna kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ PahaDI SÝlaI%aIla SaRMgaar yaa ica~acaa laxyaPaUva-k AByaasa kra va %yaaMnaI Pa`orI%a hÜ}na ek ica~ saMyaÜija%akraº yaa ica~a%aIla vyai>roKaMcÜ PaÜYaaK AaQauinak sva$PaacÜ daKvaaº ³Paaz 3´

jÝna laGauica~ SÝlaI AaiNa PahaDI laGauica~ SÝlaIcaI %aulanaa kraº ³Paaz 3´

ba´ AaPalyaa PaazyaPaus%akamaQaIla Paana ˺ 35 var ‘kaMqaa’ Bar%akamaacÜ ica~ baGaaº yaa ica~a%aIla kÜNa%ÜhIdÜna Aakar inavaDUna %yaaMcaa vaaPar ‘PaunaravaRi<a’ %a<vaanaI ‘e faor’ Aakara%a skaf-saazI iDJaa[-na %ayaarkraº ho maUL rMgaanaI rMgavaa AaiNa kaMqaacaI SÝlaI ivaSÜYa%a: Ta@yaaMcaI Paw%a rMgaI%a PÜinsalanÜ daKvaaº

³Paana 4´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ AaPalyaa javaLcyaa gaMqaalayaa%a jaa}na ilaAÜnaadÜ- d ivaMcaI yaaMnaI saakarlaolaI ‘maÜnaailasaa’ AaiNa rivaMd`naaqaTagaÜr yaaMcÜ ‘vaumana fosa’ yaa ica~aMcaa AByaasa kraº yaa dÜna mahana ica~karaMnaI %yaaMcyaa ica~a%a AMgaIkarlaolyaaSÝlaIivaYayaI qaÜD@yaa%a TIPa ilahaº

³Paaz 5´

ica~klaa ica~klaa ica~klaa ica~klaa ica~klaa (Painting)2

ba´ AaPalyaa PaazyaPaus%aka%aIla PaRYz 42 varIla ivanasÜMT vÜnaga^ganaI banavalaolao ‘sTarI naa[T’ yaa ica~acaaAByaasa kra va %yaa ica~a%a vh^na gaÐganaI vaaParlaolao %aM~ AaiNa kuMcalyaacyaa fTkaáyaacaI Paw%a yaacÜinarIxaNa kraº

Aa%aa AaPalyaa GarajavaLIla ek jaagaa ‘vhyaU Paa^[MT’cyaa sahayyaanÜ inavaDa AaiNa ‘e faor’ Aakaracyaakagadavar ho dRSya vh^na gaÐgacyaa %aM~aPa`maaNÜ rMgavaaº ³Paaz 6´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ AmaU%a-klaa¸ Ganavaad AaiNa Ai%avaastvavaad yaaMcyaa ivakasaavar Pa`kaSa Takaº yaa SÝlaI%aIla klaakaraMnaIAMigakarlaolyaa ‘dÜna’ %a<vaPa`NaalaI saaMgaa AaiNa %yaamaagaIla %yaaMcaI maanaisak%aa sPaYT kraº

³Paaz 7´

ba´ rajaa rivavamaa-¸ Avainad`Mnaaqa TagaÜr AaiNa AmaR%aa SÜrigala ho PaaiScamaa%ya klaonaI Pa`BaavaI%a Jaalao PaNa%arIhI yaa i%anhI klaakaraMnaI sva%a:caI ASaI KasaSÝlaI inamaa-Na kolaIº varIla ivaQaana ]dahrNa do}nasPaYT kraº ³Paaz 8´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A ´A ´A ´A ´A ´ Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa kaya -klPa kaya -klPa kaya -klPa kaya -klPa kaya -

ek maÜsamaI fL AaiNa dÜna Baajyaa eka %aaTlaI%a maaMDaº PÜinsalaInÜ roKaTna k$na 2ba¸ 4ba AaiNa6 ba ASaa PÜinsalacyaa saahayyaanÜ ivaivaQa CTaMWaro Cayaa PakaSaacyaa saahayyaanÜ ica~ PaUNa- kraº

Pauz\za Asalaolao Paus%ak AaiNa PaaNyaanaI Barlaolaa kacÜcaa glaasa yaaMcÜ saMyaÜjana kraº ho ica~ jalarMgaanaI rMgavaaº

dÜna Pa`karcÜ kaPaD Gyaaº %Ü KucaI-cyaa PaazIvar ikMvaa D/a^[Mga baÜD-var saÜDaº yaa dÜna kaPaDaMcÜ ica~NaPaÜsTr klarnaI kraº

1À2 [MiPairyala Da^[-Mga PÜPar Gyaaº %yaavar varIla sava- ica~ kaPaUna icakTvaaº yaa sava- ica~aMcÜsaMyaÜjana layabaw AaiNa PaUrk Asalao Paaihjܺ ³Paaz Paa%yaixak saMdBa- Paaz 1´

b a ´b a ´b a ´b a ´b a ´ Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa kaya -klPa kaya -klPa kaya -klPa kaya -klPa kaya -

AaPalyaa saMklPaica~a%a %aÜla¸ sausaMga%a¸ laya yaaMcaa ivacaar k$na 5 Pa`karcaI ivaivaQa JaaD¸ caar maanavaakR%aI³kR%aIiSala´ dÜna GaT¸ ek nadI¸ dÜna Pa`aNaI yaaMcÜ saMyaÜjana 1À2 [MiParIyala kagadavar kraº yaa sava-GaTkaMcÜ ekmakaMSaI naa%Ü sPaYT Jaalao Paaihjܺ PaÜsTr rMgaa%a ho ica~ rMgavaaº

³Paa%yaixak Paaz 2´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaIla idla olyaa KalaIla idla olyaa KalaIla idla olyaa KalaIla idla olyaa KalaIla idla olyaa Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek klPaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek klPaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek klPaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek klPaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraº 6

A´ Pa`klPa kaya-

saalavaadÜr dalaI ho Ai%avaas%avaadI ica~kar hÜ%ܺ %Ü vaas%avaa%aIla $PaaMnaa Avaas%aivak $Paa%a saMyaÜija%akr%aº ho ivaQaana samajaUna Gyaa AaiNa dÜna maanavaakRi%a¸ ek Pa`aNaI¸ dÜna maanavainaima-%a vas%aU yaa savaa-McÜ

ica~klaa ica~klaa ica~klaa ica~klaa ica~klaa (Painting) 3

eki~%a saMyaÜjana kra AaiNa %Ü Avaas%aivak $Paa%a daKvaaº Ai%avaas%avaadacaI dÜna Pa`mauK vÝiSaYTyao saaMgaaº³Pa`a%yaixak Paaz 4´

ba´ maayakla eoMjaolaao yaaMnaI ‘baqa- Aa^f A^Dma’ ho ÍoskÜ ica~ rÜmamaQaIla isasTa[-na ca^Palacyaa C%aavar kaZlaolaoica~ AaPalyaa PaazyaPaus%aka%a ikMvaa ga`Mqaalayaa%a baGaaº varPaaMgaI yaa ica~acÜ AnausarNa k$na dovaacyaaha%aacaI rcanaa ‘e faor’ Aakaracyaa kagadavar kaZaº

AaPalyaa Pa`a%yaixak Paus%ak 3 maQyÜ 32 cyaa Paanaavar ivaivaQa maanavaakR%aI kaZlaolyaa Aaho%aº %yaa sava-AakR%aIMmaQyÜ ivaivaQa maanavaakR%aI kaZlaolyaa Aaho%aº %yaa sava- AakR%aIM%acÜ cÜhro Pa`baÜQana kaLa%aI¸ vÝiSaYTyaPamaaNÜ‘e faor’ kagadavar kaZaº ³Pa`a%yaixak Paaz 4´

DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa (Data Entry Operations) 1

DoTa enT/I Aa^ParoSansaDoTa enT/I Aa^ParoSansaDoTa enT/I Aa^ParoSansaDoTa enT/I Aa^ParoSansaDoTa enT/I Aa^ParoSansa(Data Entry Operations)

³³³³³229 ´iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna

(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

P`aº P`aº P`aº P`aº P`aº 1. Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ raja sva%a:ca ek ka^mPayauTr AsÜmbala k$ [icC%a Aahoº %yaalaa AaPalaa ka^mPyauTr AsÜmbala krNyaasaazIhaD-vÜArcÜ PaaT-sa\ KrodI kravayaacÜ Aaho%aº ka^mPyauTr AsÜmbala krNyaasaazI %yaalaa kÜNa%yaahI caarbÜisak ka^mPaÜnanTsacaI maaih%aI Vaº ka^mPyauTr AsÜmbala kolyaanaM%ar %yaavar kÜNa%Ü Paihlao saa^FTvÜAr[nsTa^la krNyaacaI garja Aahoº PauZo idlaolyaa ilasTmaQaUna %yaacaI inavaD kraº

1´ D/a[vhr saa^FTvÜAr

2´ Aa^ParoiTMga isasTIma saa^FTvÜAr

3´ vaD- P`aÜsÜsar

4´ e^nTI vhayarsa saa^FTvÜAr

ba´ Syaamacyaa vaiDlaaMnaI %yaaMcyaa kayaa-layaasaazI ek DoskTa^Pa ka^mPyauTr KrodI kolaaº %yaamaQyÜ kaya kayavÝiSaYTyÜ Aaho%a yaacaI maaih%aI GÜNyaasaazI Syaama KUPa ]%sauk hÜ%aaº KalaI idlaolaI vÝiSaYTyÜ jaaNaUnaGÜNyaasaazI Syaamalaa kÜNakÜNa%yaa Payaa-yaaMcaa vaaPar kravaa laagÜla Æ

1´ r^ma (RAM)

2´ haD-iDsk (Hard Disk)

3´ maa^inaTr (Monitor)

4´ P`aÜsÜsar (Processor)

varIla vÝiSaYTyÜ PaahNyaasaazI AaPaNa kÜNa%yaahI DoskTa^Pa ka^mPyauTrcaa vaaPar k$ Sak%aaº

P`aº P`aº P`aº P`aº P`aº 2. Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ 1´ Eaui%a fa[lsa¸ fÜlDsa- AaiNa sTÜAroja iDvha[sÜsa yaaMcaI vaga- yaadI jaaNaUna GÜ} [icC%ܺ i%alaafa[lsa AaiNa fÜlDsa- %aPaSaIlaasaha PaaNyaasaazI ivaivaQa Payaa-ya saucavaaº

DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa (Data Entry Operations)2

2´ sP`aoDSaITcaI vÝiSaYTyÜ Aazvaa AaiNa KalaIla P`aSnaaMcaI ]<aro Vaº

A´ P`aoDSaITmaQyÜ Paihlaa sÜla ¹¹¹¹ Wara dSa-ivalaa jaa%aܺ

ba´ irbanamaQyÜ saa%a T^ba Aaho%aº %yaacaI naavÜ ilahaº

ba´ 1´ KalaI To@sTcaI %aIna ]dahrNÜ idlaolaI Aaho%aº P`a%yÜkacyaa Alaa[namÜMTcaa P`akar ilahaº

A table will help you A table will help you A table will help you

to align text with ease to align text with ease to align text with ease

2´ vaD- P`aÜsarcaI vÝiSaYTyÜ Aazvaa AaiNa KalaIla ]<aro ilahaº

A´ ¹¹¹¹¹ caa Aqa- mhNajÜ Da^@yaumÜMTcaa e^iPaAsa- badlaNÜ hÜyaº

ba´ ¹¹¹¹¹ caa vaaPar PaihlaI idlaolaI kmaaMD rd\d krNyaasaazI kolaa jaa%aܺ

P`aº P`aº P`aº P`aº P`aº 3. Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ EaIº rakoSa ho jyaÜi%aYaI Aaho%aº ParM%au %yaaMnaa ka^mPyauTrbad\dla jaas%a maaih%aI naahIº %yaaMnaa ‘Science

Numerology’ yaa ivaYayaavar ek Paus%ak ilahavayaacÜ Aahoº [Mga`jaIvar %yaaMcÜ farsÜ Pa`Bau%va naahIº %yaaMcÜkMTonT eiDT krNyaasaazI %Ü vaD- Pa`ÜsÜsarcaa vaaPar krNyaacaa Pla^na yaÜja%a Aaho%aº AaPalaI maUL BaaYaasauQaarNyaasaazI vaD- Pa`ÜsÜsarcyaa kÜNa%yaa vÝiSaYTyaaMcaa vaaPar %yaaMnaI kolaa PaaihjÜÆ ho kaya- krNyaasaazI%yaaMnaa ËmaSa: kÜNakÜNa%yaa Payaa-yaaMcaa vaaPar kravaa laagÜla %Ü ilahaº

ba´ raiQaka yaa ‘irca irËuTmÜMT’ kMPanaIcyaa maanava saMsaaQana vyavasqaaPak Aaho%aº %yaaMnaI ]mÜdvaaraMcaa baayaÜDoTasPa`oDSaITmaQyÜ eki~%a kolaa Aahoº jyauinaAr [MijainaArsaazI 15 ]mÜdvaar hÜ%ܺ ]mÜdvaaraMnasaazI caarra]MDcaa [MTrvhyaU AayaÜija%a kolaa gÜlaaº AayaÜija%a [MTrvhyaUcyaa Pa`%yÜk ra]MDmaQaUna imaLalaolyaa gaÜPanaIyaiTPPaNaI vyavasqaaPakalaa eka Pa`oDSaITmaQyÜ saMga`hI%a kravayaacÜ Aahoº i%acyaa vak-baukcyaa saurixa%a%ÜsaazIvÜgavÜgaLo maaga- saucaavaaº

P`aº P`aº P`aº P`aº P`aº 4. Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 4

A´ isasTIma saa^FTvÜAr AaiNa e^iPlakoSana saa^FTvÜArmaQaIla frk saaMgaaº KalaI idlaolao kaya- P`adiSa-%akrNyaasaazI yaÜgya %Ü e^iPlakoSana saa^FTvÜAr AÜLKaº

³Payaa-ya ¹ AarxaNa P`aNaalaI¸ maanava saMsaaQana P`abaMQana P`aNaalaI¸ hjÜrIbaaba%acaI P`aNaalaI¸ laoKa P`aNaalaI¸kMPanaI saUcaI P`aNaalaI¸ ibailaMga isasTIma´

1´ isanÜmaacÜ i%akIT bauikMga krNyaasaazI

2´ ‘ibaga baajaar’ maQaUna vas%aUMcaI KrodIº

3´ kma-caa,ryaaMcyaa PagaaracaI maÜjaNaIº

4´ raja ka^laojacyaa kma-caa,ryaaMcaI dOinak ]Paisqa%aIÀAnauPaisqa%aIcÜ roka^D-º

DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa (Data Entry Operations) 3

5´ Aarºkoºjܺ kMPanaIcÜ fayanaaiSaAla bajÜT AaiNa mÜnTonansaº

ba´ esaº jܺ koº SÝxaiNak saMsqÜmaaf-%a ‘vasauMQara idvasa’ samaarMBaasaazI sPaQaa- AayaÜija%a krNyaacaI yaÜjanaa%ayaar kr%a Aaho%aº %yaacaa ivaYaya ‘glaaobala vaa^ima-Mga’ Asaa Aahoº vaD- Pa`ÜsÜsarcaa ]PayaÜga k$na ek laoK%ayaar kraº yaa vyai%air> yaalaa AiQak AakiYa-%a banaivaNyaasaazI %yaamaQyÜ i@laPa AaT- AaiNa vaD- AaT-caa vaaPar kraº

1´ DoskTa^Pavar ‘Global.doc’ mhNaUna AaPalao kaya- sÜvh kraº

2´ sPÜla cÜkr caalavaa AaiNa vyaakrNa %aPaasaaº

3´ Pa^roga`afmaQaIla AÜLIMcÜ AM%ar 1º5 maQyÜ badlaaº

4´ Da^@yaumÜMTlaa ek hoiDMga Va AaiNa AaPalao naava va kÜsa- kÜD ilahaº

5´ Ta^Pa maaija-na 3 sÜMmaIº laa sÜT kraº AaPalao kaya- sÜvh kra AaiNa %yaacaI iP`aMTAa]T kaZaº

P`aº P`aº P`aº P`aº P`aº 5. Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar Pa uZIlaPÝkI eka P`aSnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 4

A´ jaUna 2015 maQyÜ ‘[lao@T/a^inak Pa`ayavhoT ilaº’ nÜ ivaklaolyaa maalaacaa %a>a Tobala ˺ 1 maQyÜ idlaolaaAahoº

sÜla irPaÜT- [lao@T/a ^inak P`aayavhoT ila º ³jaUna sÜla irPaÜT- [lao@T/a ^inak P`aayavhoT ila º ³jaUna sÜla irPaÜT- [lao@T/a ^inak P`aayavhoT ila º ³jaUna sÜla irPaÜT- [lao@T/a ^inak P`aayavhoT ila º ³jaUna sÜla irPaÜT- [lao@T/a ^inak P`aayavhoT ila º ³jaUna 2014 ´

˺˺˺˺˺ ]%Pa adna acÜ n a av a]%Pa adna acÜ n a av a]%Pa adna acÜ n a av a]%Pa adna acÜ n a av a]%Pa adna acÜ n a av a idna a Mkidna a Mkidna a Mkidna a Mkidna a Mk m a U l y am a U l y am a U l y am a U l y am a U l y a ya u i naT saÜlDya u inaT saÜlDya u inaT saÜlDya u inaT saÜlDya u inaT saÜlD r@kmar@kmar@kmar@kmar@kma

1º vaa^iSaMga maSaIna 20 jaUna 45¸000 5

2º maa[ËÜvÜva AÜvana 25 jaUna 15¸000 3

3º eyar kiDSanar 12 jaUna 25¸000 8

4º la^Pa Ta^Pa 4 jaUna 40¸000 2

5º Toilaivhjana 30 jaUna 22¸000 10

ekUNa ivaËI

Tobala Tobala Tobala Tobala Tobala 1 ¹ sÜlsa irPaÜT- [lao@T/a ^ina@sa P`aayavhoT ilaº ¹ sÜlsa irPaÜT- [lao@T/a ^ina@sa P`aayavhoT ilaº ¹ sÜlsa irPaÜT- [lao@T/a ^ina@sa P`aayavhoT ilaº ¹ sÜlsa irPaÜT- [lao@T/a ^ina@sa P`aayavhoT ilaº ¹ sÜlsa irPaÜT- [lao@T/a ^ina@sa P`aayavhoT ilaº

sP`aoDSaITmaQyÜ varIla DoTa e^D kraº ‘sÜlsaxls’ cyaa naavaanÜ sÜvh kraº KalaIla idlaolyaa gaÜYTISaÜQaNyaasaazI sau~acaa vaaPar kraº

1´ ]%PaadnaasaazI ivaËIº

2´ jaUna maihnyaa%aIla ekUNa ivaËI

%asÜca yaacyaa vyai%air> ekUNa P`a%yÜk maUlyaacÜ yaÜgadana dSa-ivaNaara yaÜgya caaT- %ayaar kraº Ms Excel

TUlsacaa vaaPar kraº

DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa (Data Entry Operations)4

ba´ ‘rÜja vh^laI skUla’nÜ iDsÜMbar 2015 cyaa dusa,áyaa AazvaDyaa%a ‘vaaiYa-k mÜLavyaa’cÜ AayaÜjana kolao AahoºmÜLavyaamaQyÜ ]Paisqa%a rahNyaasaazI SaaLocyaa mau#yaaQyaaPakaMnaa sava- PaalakaMnaa inamaM~Na kaD- PaazvaavayaacÜAahoº %yaaMnaa inamaM~Na kaDa-maQyÜ SaaLocaa laaogaÜ AaiNa SaaLocyaa [maar%aIcaa vaa^Trmaak- hvaa Aahoº

1´ vaD- P`aÜsÜsarcaa ]PayaÜga k$na [mÜjÜsa jaÜDNyaasaazI yaÜgya maaga- saucavaaº

2´ mÜla maja-caa ]PayaÜga kra AaiNa %yaacÜ Payaa-ya ilahaº %asÜca mÜla maja-maQyÜ kÜNa%yaa P`akarcyaaDa^@yaumÜMTcaI garja Aaho yaacaahI ]llaoK kraº kÜNa%yaahI Pa<yaacyaa yaadIcyaa ivailanaIkrNaaPaasaUnacaar PaaikTo banavaaº

P`aº P`aº P`aº P`aº P`aº 6. KalaI idla olyaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek P`aÜjÜ@T %ayaar kraºKalaI idla olyaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek P`aÜjÜ@T %ayaar kraºKalaI idla olyaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek P`aÜjÜ@T %ayaar kraºKalaI idla olyaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek P`aÜjÜ@T %ayaar kraºKalaI idla olyaa MPÝkI kÜNa%ÜhI ek P`aÜjÜ@T %ayaar kraº 6

A´ T/^vhla ejansaI ‘ivaSva Paya-Tna AaiNa T/^vhlsa’ maaf-%a vÜgavÜgaLyaa sqaLaMsaazI ivaklyaa gÜlaolyaa yaa~aPa^kojacaa gaNa%aI Ahvaala Tobala ˺ 2 maQyÜ idlaa Aahoº

ivaSva Paya -Tna AaiNa T/ ^vhlsaivaSva Paya -Tna AaiNa T/ ^vhlsaivaSva Paya -Tna AaiNa T/ ^vhlsaivaSva Paya -Tna AaiNa T/ ^vhlsaivaSva Paya -Tna AaiNa T/ ^vhlsa

ivakla o gÜla ola o Pa ^kojaivakla o gÜla ola o Pa ^kojaivakla o gÜla ola o Pa ^kojaivakla o gÜla ola o Pa ^kojaivakla o gÜla ola o Pa ^koja

D o isTnÜSan aD o isTnÜSan aD o isTnÜSan aD o isTnÜSan aD o isTnÜSan a j a a n Ü v a ar Ij a a n Ü v a ar Ij a a n Ü v a ar Ij a a n Ü v a ar Ij a a n Ü v a ar I foba ` u v aarIfoba ` u v aarIfoba ` u v aarIfoba ` u v aarIfoba ` u v aarI m a a c a -m a a c a -m a a c a -m a a c a -m a a c a - e i P ` a l aei P ` a l aei P ` a l aei P ` a l aei P ` a l a m Üm Üm Üm Üm Ü ja U n aja U n aja U n aja U n aja U n a

EaIlaMka 1000 2000 3500 3456 1200 5000

Aa^sT/oilayaa 500 678 123 234 456 123

maa^irSasa 2000 2345 456 567 891 234

isaMgaaPaUr 200 300 450 678 250 100

TÜikyaÜ 150 234 235 3000 450 678

Tobala ˺ Tobala ˺ Tobala ˺ Tobala ˺ Tobala ˺ 2 ivaklao gÜlaolao yaa~a Pa^koja ivaklao gÜlaolao yaa~a Pa^koja ivaklao gÜlaolao yaa~a Pa^koja ivaklao gÜlaolao yaa~a Pa^koja ivaklao gÜlaolao yaa~a Pa^koja

Tobala ˺ Tobala ˺ Tobala ˺ Tobala ˺ Tobala ˺ 3 ivaklyaa gÜla olyaa yaa~a Pa ^kojacaa ga `af ivaklyaa gÜla olyaa yaa~a Pa ^kojacaa ga `af ivaklyaa gÜla olyaa yaa~a Pa ^kojacaa ga `af ivaklyaa gÜla olyaa yaa~a Pa ^kojacaa ga `af ivaklyaa gÜla olyaa yaa~a Pa ^kojacaa ga `af

DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa DoTa enT/I Aa^ParoSansa (Data Entry Operations) 5

ba´ KalaI idlaolyaa P`aSnaaMcaI ]<aro ilahaº

1´ Tobala 2 maQyÜ idlaolyaa maaih%aIcyaa AaQaaro vak-SaIT %ayaar kra AaiNa %aI ‘Tax.xls’ maQyÜ sTÜArkraº

2´ ica~ 3 maQyÜ daKivalaolyaaP`amaaNÜ ga`af %ayaar kraº

3´ ica~amaQyÜ idlaolyaa baar caaT-cÜ P`akar AÜLKaº

4´ caaT-cÜ SaIYa-k kaya AahoÆ ica~ ˺ 3 cyaa caaT-cyaa SaIYa-kacÜ naava saaMgaaº

5´ ek PaÝraiNak kqaa caaT-maQyÜ idlaolaI Aahoº %yaacÜ sqaana AÜLKaº

6´ DoTa Tobala caaT-maQyÜ P`adiSa-%a kolaa gÜlaa Aaho kaÆ

k´ ‘baala Baar%aI skUla’ maQaIla saaMskRi%ak TImalaa ‘AarÜgya hoca Qana Aaho AaiNa yaÜga maaga- daKva%aÜ’ yaaivaYayaavar svaasqya jaaga$k%aa kaya-ËmaacÜ AayaÜjana kr%a Aahoº saaMskRi%ak ivaBaagaacÜ Pa`mauK sauroSa hoPaa^var PaoJÜMToSana k$ [icC%aa%aº PauZo idlaolyaa %aPaiSalaacyaa AaQaaro sauroSa yaaMnaa PaoJÜnToSana %ayaar krNyaasaazImad%a kraº

1´ vÜgavÜgaLI AasanÜ AaiNa %yaaMcÜ fayado yaaMcaa samaavÜSa k$na slaa[D banavaaº slaa[DmaQyÜ yaÜgyaAasanaaMcyaa yaÜgya maud`a daKvaaº

2´ yaalaa AaNaKI AakYa-k AaiNa P`aBaavaI banaivaNyaasaazI e^inamÜSanacaa ]PayaÜga kraº

3´ P`a%yÜk slaa[DsaazI QvanaI¸ vÜga AaiNa vÜL sÜT kraº

4´ caalaU %aarIK P`a%yÜk slaa[Dcyaa %aLaSaI idsalaI Paaihjܺ

5´ slaa[Dcyaa KalaI TIPa jaÜDaº

6´ sauroSalaa P`aoJÜnToSana vÜba PÜjasaazI sÜvh krNyaasaazI mad%a kraº

iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana (Science and Technology) 1

iva&ana AaiNa %aM~&anaiva&ana AaiNa %aM~&anaiva&ana AaiNa %aM~&anaiva&ana AaiNa %aM~&anaiva&ana AaiNa %aM~&ana(Science and Technology)

³³³³³212 ´iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna

(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2 x 1 = 2

A´ isPa` Mga%aulaolaa laavalaolaI vas%aU PaaNyaa%a bauDivalaI Asa%aa %aI PaaNyaacyaa PaRYzBaagaaKalaI %arMga%a rah%ܺ %yaamauLovas%aUcyaa vajanaa%a 100 g. GaT hÜ%ܺ %ar

1´ vas%aUcÜ PaaNyaa%aIla vajana ik%aI AahoÆ

2´ vas%aUcÜ hvÜ%aIla vajana ik%aI AahoÆ

3´ vas%aUvar ik%aI ]%Plaavak bala kaya- krI%a AahoÆ

4´ vas%aucÜ Aakarmaana ik%aI AahoÆ ³Paaz 11´

ba´ 80 cm laaMbaI Asalaolyaa A^lyauimainayamacyaa saL[-laa ]YNa%aa idlaI Asa%aa¸ i%acyaa laaMbaI%a 1 mm vaaZ hÜ%ܺ

saL[-cÜ saurvaa%aIcÜ %aaPamaana 200C Asalyaasa laaMbaI%a 1 mm vaaZ JaalyaanaM%ar saL[-cÜ %aaPamaana ik%aI Asa%ÜÆ

³A^lyauimainayamacaa roKIya Pa`sarNa gauNak = 25 x 10-6/0C)

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2 x 1 = 2

A´ 168 g Fe AaiNa 72g H2O GÜ}na %yaamaQyÜ rasaayainak AiBaiËyaa GaDvaUna AaNalaI Asa%aa 223 g Fe3O4

AaiNa 8 g H2 %ayaar hÜ%aܺ yaa Pa`iËyÜmaQaUna rasaayainak AiBaiËyaa saMyaÜgaaivaYayaIcaa kÜNa%aa inayama idsaUnayÜ%aܺ ³Paaz 3´

ba´ gaMQak hvÜ%a jaaLlao Asa%aa salfr¹Daya¹Aa^@saa[-D ha vaayaU %ayaar hÜ%aܸ %ar

1´ hI AiBaiËyaa ]Ymaaga`ahI Aaho ka ]YmaadayaI Aaho %Ü saaMgaaº

2´ saMyaÜga¸ APaGaTna¸ ivasqaaPana¸ duhorI ivasqaaPana yaaPÝkI varIla AiBaiËyaa kÜNa%yaa Pa`karcaI AahoÆ

3´ yaa AiBaiËyÜ%a kÜNa%Ü maUlad`vya [lao@T/a^na ga`ahNa kr%Ü AaiNa ik%aI [lao@T/a^na ga`hNa kr%ÜÆ

³Paaz 4´

iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana (Science and Technology)2

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº2 x 1 = 2

A´

1´ Pa`aNaI PÜSaI AaiNa vanasPa%aI PÜSaI yaaMcyaa AakR%yaa kaZaº yaa PÜSaIMmaQyÜ AnauvaMiSak d`vya AsaNaaro sqaananaamainado-iSa%a kraº ³Paaz 21´

2´ sajaIvaaMcyaa ]%Pa<aIcyaa saMdBaa-%a kaya-krNaacyaa kahI Saas~&aMcaI naavÜ KalaI idlaI Aaho%aº %yaaPÝkIsajaIvaaMcyaa ]%Pa<aIcyaa saMdBaa-%a Pa`ayaÜigak Pauravaa doNaa,ryaa Saas~&acÜ naava saaMgaaº

eºAayaºAÜPairna¸ sT^nlao imalar¸ jܺbaIºecaº halDona¸ h^rÜlD yauroº ³Paaz 20´

3´ majjaaPÜSaIcyaa AakR%aImaQaIla BaagaaMnaa 1 %Ü 4 ËmaaMk idlaolao Aaho%aº

%yaaPÝkI jyaa Baagaa%aUna cÜ%aasaMdoSa ASaaca Pa`karcyaa dusa,áyaa PÜSaIkDo Paazivalao jaa%aa%a¸ %yaa BaagaacaaËmaaMk va %yaa BaagaacÜ naava saaMgaaº ³Paaz 21´

4´ B r>gaT Asalaolyaa maulaacyaa vaiDlaaMcÜ AaiNa Aa[-cÜ jaIna saMyaÜjana AnauËmÜ IAi AaiNa IBi AsÜ Aahoº

AakR%aIcyaa saahayyaanÜ r>gaT B Asalaolyaa yaa maulaacÜ AanauvaMiSak%va sPaYT kraº ³Paaz 25´

ba´

1´ eka vya>IcaI dÜnhI maU~iPaMDo kama kronaaSaI JaalaI Aaho%aº yaa vya>Ilaa ijavaM%a ksÜ zova%aa yÜ[-la ¸ ho ekikMvaa dÜna vaa@yaa%a saaMgaaº ³Paaz 22´

2´ fuPfusaamaQyÜ Aa^i@sajanayau> r> AaiNa kaba-na¹Daya¹Aa^@saa[-Dyau@t r> yaamaQyÜ vaayauhs%aaM%arNaacaI iËyaakSaI hÜ%ÜÆ ³Paaz 22´

3´ ParagaIBavana AaiNa flana yaamaQaIla frk eka vaa@yaa%a saaMgaaº ³Paaz 24´

4´ s~IbaIja fila%a na Jaalyaasa %Ü SarIrabaahor Taklao jaa%ܺ yaa Pa`iËyÜcÜ naava saaMgaaº ³Paaz 24´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ %aaMbyaacyaa %aarocÜ AsaM#ya vÜTÜLo idlaolaI naLI ixa%aIja samaaM%ar zovalaI Aahoº

KalaIla baaba%aI%a kaya GaDola %Ü sakarNa saaMgaaº

1´ naLIcyaa Axaasa samaaM%ar cauMbaksaUcaI zovalaI AaiNa naLI ivaVu%aGaTasa jaÜDlaIº

2´ vÜTÜLyaalaa ga^la vh^inamaITr jaÜDlaa AaiNa cauMbaksaucaI naLIcyaa Axaalaa samaaM%ar ASaI eka idSÜkDUnadusa,áyaa idSÜkDo nÜlaIº

`` ³2+2=4) ³Paaz 17´

ba´ d`va$Pa AaiNa Gana$Pa AsaNaa,áyaa AQaa%aUcÜ Pa`%yÜkI ek ]dahrNa Vaº KalaIla rasaayainak AiBaiËyaaMcaIsaM%auila%a samaIkrNÜ ilahaº

iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana iva&ana AaiNa %aM~&ana (Science and Technology) 3

1´ AQaa%aUcaI Aa^i@sajanabarÜbar hÜNaarI AiBaiËyaaº

2´ AQaa%aU Aa^@saa[-DcaI PaaNyaabarÜbar hÜNaarI AiBaiËyaaº

3´ AQaa%aU Aa^@saa[-DcaI AlklaIbarÜbar ³xaarabarÜbar´ hÜNaarI AiBaiËyaaº ³Paaz 27´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ AaQauinak sajaIva ]%Pa<aIcyaa isawaM%aanausaar ‘nÝsaiga-k inavaD’ ha isawaM%a sPaYT krNaara vaa@yaaMSa inavaDaº

1´ %aMduÉs%a %aÜca iTk%aܺ

2´ jaIvanaacaI ]%Pa<aI.

3´ AnauvaMiSak laaBaamauLo AnaukUla Asalaolyaa Pairvai%a- janaukacaI AiQak%ama Pauna$%Pai<aº

4´ AÝVÜigak rMgadvya (Industrial Melanism) ³Paaz 20´

ba´ vanasPa%aI vaa%aavarNaa%aUna ga`hNa kolaolyaa kaba-na¹Daya¹Aa^a@saa[-D vaayaUcÜ Annaa%a $PaaM%ar ksÜ kr%aa%aÆ ho AnnavanasPa%aI sagaLIkDo kSaa Paw%aInÜ PaÜhcava%aa%aÆ ³Paaz 22´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa klPa klPa klPa klPa 500 Sabda M%a %ayaar kraº Sabda M%a %ayaar kraº Sabda M%a %ayaar kraº Sabda M%a %ayaar kraº Sabda M%a %ayaar kraº 6

A´ kmaI%a kmaI saha ivaVu%acauMbakIya ikrNaaMcaI naavÜ ilahaº %yaa saMbaMQaIcaI maaih%aI Ba$na KalaIla %a>a PaUNa- kraº

A˺A˺A˺A˺A˺ ivaVu%a ca u M bakIyaivaVu%a ca u M bakIyaivaVu%a ca u M bakIyaivaVu%a ca u M bakIyaivaVu%a ca u M bakIya v a ar M v a ar % a av a ar M v a ar % a av a ar M v a ar % a av a ar M v a ar % a av a ar M v a ar % a a % ar M g ala a M b a I% ar M g ala a M b a I% ar M g ala a M b a I% ar M g ala a M b a I% ar M g ala a M b a I }jaa -}jaa -}jaa -}jaa -}jaa - ] P a y a Ü g a] P a y a Ü g a] P a y a Ü g a] P a y a Ü g a] P a y a Ü g aikrNaacÜ na av aikrNaacÜ na av aikrNaacÜ na av aikrNaacÜ na av aikrNaacÜ na av a i v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa a i v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa a i v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa ai v a s % a arkxa a

(Hz) (m) (eV)

1

2

3

4

5

6

ba´ jaunaI va%a-maanaPa~o maaisako yaamaQaIla Cayaaica~o AaiNa maaih%aI gaÜLa k$na ikMvaa [MTrnÜTva$na maaih%aI GÜ}na5 Pa`xÜPaNayaÜgya slaa[-D\sa¸ 5 iBa<aIPa~ko 5 %a>o 5 iFla PakaD-sa yaaPÝkI ek Pakar %ayaar kraº ikMvaaPaa^var Paa^[-MT Pa`oJÜMToSana %ayaar kra ikMvaa AaPaNaasa saadrIkrNaasa yaÜgya vaaTNaa,ryaa Paw%aInÜ KalaIla PÝkIkÜNa%yaahI eka ivaYayaavar saadrIkrNa kraº

1´ yaa Sa%aka%aIla AaPalyaa doSaa%a KLbaL maajaivaNaarI nÝsaiga-k AaPa<aIº

2´ kmaI vaaPar¸ Paunavaa-Par¸ duÉs%aI¸ PaunaPaiËyaaº

3´ hvaamaanaa%aIla badla º

saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ (Social Science) 1

saamaaijak Saas~saamaaijak Saas~saamaaijak Saas~saamaaijak Saas~saamaaijak Saas~(Social Science)

³³³³³213 ´iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna

(Tuto Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ sama`aT ASaÜkanÜ AaPalyaa Pa`jÜvar AaPalaa Qama- laadlaa naahI ho kÜNa%yaahI dÜna ]dahrNaaMcyaa sahayyaanÜ sPaYTkraº

ba´ Baar%aavar ivajaya imaLivaNyaasaazI mauGalaaMnaI kÜNa%yaa yauw%aM~acaa vaaPar kolaaÆ

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ saÜba%acyaa saarNaImaQyÜ dÜna izkaNacÜ sarasarI %aaPamaana ³AMSa sܺ´ idlaolao Aahoº %yaava$na hvaamaanaaivaYayaIdÜna Anaumaanao kaZaº ³Paaz ˺ 10´

maihnÜ jaanܺ foba`uº maaº eº mܺ jaUº jauº Aa^º saº Aa^º naܺ iDº

A izkaNÜ ¹9 ¹7 ¹1 9 10 14 17 17 12 6 0 ¹6

ba izkaNÜ 25 26 28 31 33 33 31 31 30 28 26 25

ba´ Baar%aacaa PaUva- Baaga PaiScama Baar%aacyaa Pa`akRi%ak rcanÜcyaa dRYTInÜ ivaiBanna Aaho va %yaaMcaI sva%a:caI vÝiSaYTyÜAaho%aº kÜNa%yaahI dÜna ]dahrNaaMcyaa sahayyaanÜ sPaYT kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ ‘‘raYT/vaad AaiNa raYT/Iya eka%ma%aa ParsParaMSaI inagaDI%a AaiNa ParsParaMSaI saMbaMiQa%a Aaho%aº’’ %aumacyaa AnauBavaanÜva %aumacyaa ma%aanausaar sPaYT kraº

ba´ janama%a inamaa-Na krNyaasa ]Payau> AsaNaarI kÜNa%aIhI dÜna maaQyamÜ sPaYT kraº %aumacyaa ma%aanausaar janama%ainamaa-Na krNaarI Pa`BaavaI maaQyama kÜNa%aIÆ

k´ ]<ama naagairk banaNyaasaazI Baar%aIya rajyaGaTnÜmaQyÜ kÜNa%yaa maulyaaMcaa samaavÜSa kolaolaa AahoÆ

saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ (Social Science)2

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 4

A´ ]<ar Baar%aacaI hvaamaana isqa%aI dixaNa Baar%aaPÜxaa vÜgaLI Aahoº’ ho ivaQaana caar mauVaMcyaa sahayyaanÜ sPaYTkraº

ba´ janajaagaR%aI AaiNa AaQauinakIkrNa krNyaasaazI iSaxaNa hoca mau#ya saaQana Aaho ho saamaaijak AaiNa Qaaima-ksauQaarNaavaaVaMnaI ka samajalaoÆ

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 4

%aumacyaa rajyaa%aIla eoi%ahaisak vaas%aU inavaDUna %yaavar PauZIla mauVaMcyaa sahayyaanÜ Ahvaala %ayaar kraº

A´ %yaa vaas%aUcÜ naava¸ kÜNaI baaMQalaI AaiNa kÜNa%yaa kaLamaQyܺ

ba´ %yaa vas%aUcaI ikmaana Paaca gauNavÝiSaYTyܺ

k´ %aIca vaas%aU %aumhI inavaDNyaacaI dÜna karNÜ ilahaº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Ahvaala %ayaar kraºKalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Ahvaala %ayaar kraºKalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Ahvaala %ayaar kraºKalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Ahvaala %ayaar kraºKalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Ahvaala %ayaar kraº 6

A´ dÜna maulao AsaNaa,áyaa¸ Gar kama krNaa,ryaa maihlaolaa AaPalyaa maulaaMnaa SaaLo%a PaazvaavayaacÜ Aahoº ParM%au %aI%yaa%a APayaSaI zrlaIº gaavacyaa sarPaMcaaya%a kayaa-layaa%a jaavaUna maÜf%a va sa>Icyaa iSaxaNaacaI maaih%aIimaLvaaº

%aumhasa imaLÜlyaa maaih%aIva$na maihlaa AaiNa maulao yaaMcyaa iSaxaNaacyaa ivaivaQa yaÜjanaaMcyaa maaih%aIcaa Ahvaala%ayaar kraº

ba´ %aumacyaa AajaUbaajaUcyaa dha GaraMcaI PauZIla maaih%aI jamaa kraº

vayaÜgaTana u s a ar laa okvayaÜgaTana u s a ar laa okvayaÜgaTana u s a ar laa okvayaÜgaTana u s a ar laa okvayaÜgaTana u s a ar laa ok

Gar ˺ kuTuMba Pa`mauKacÜ vayaÜgaT vayaÜgaT vayaÜgaT vayaÜgaTnaava 0 %Ü 6 7 %Ü 14 15 %Ü 59 60 AaiNa %yaaPÜxaa AiQak

Pauº s~I. Pauº s~I. Pauº s~I. Pauº s~I.

1

1´ iBanna vayaÜgaTa%aIla ekUNa laaoksaM#yÜ%a s~I¹PauÉYaaMcaI saM#yaa

A´ 0 %Ü 14

ba´ 15 %Ü 60 vaYÜ- vayaaPÜxaa AiQak

2´ varIla maaih%aIva$na AakDomaÜD kraº

A´ s~I¹PauÉYa PamaaNa

saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ saamaaijak Saas~ (Social Science) 3

ba´ baalak¸ s~I¹PauÉYa Pa`maaNa

k´ yauvakaMcÜ AaiNa ParavalaMbaI laaoksaM#yaa Pa`maaNa

D´ vaRw ¹ ParavalaMbaI laaoksaM#yÜcÜ Pa`maaNa³Paaz ˺ 14´

Aqa-Saas~ Aqa-Saas~ Aqa-Saas~ Aqa-Saas~ Aqa-Saas~ (Economics) 1

Aqa-Saas~Aqa-Saas~Aqa-Saas~Aqa-Saas~Aqa-Saas~³³³³³214 ´

iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. KalaIla PÝkI eka KalaIla PÝkI eka KalaIla PÝkI eka KalaIla PÝkI eka KalaIla PÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 2

A´ EaIº ‘xa’ yaaMnaI EaIº ‘ya’ yaaMnaa ek vaYaa-saazI 10¸000 ÉPayÜ kja- mhNaUna idlaoº EaIº ‘xa’ yaaMnaI %yaavar1¸200 ` imaLivalao tr vyaaja dr kaya AsÜla %Ü saaMgaaº ³QaDa 16´

ba´ vya>I PÝsÜ saaziva%aa%a AaiNa baÐko%a PÝsÜ zova%aa%a %yaa PÝSaacaa %yaaMnaa BaivaYyakaLa%a ksaa ]PayaÜga hÜ%aÜƳQaDa 16´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ saQyaa gaMgaanadIcÜ PaaNaI maÜzyaa Pa`maaNaavar PadUiYa%a Jaalaolao Aahoº ho Pa`dUYaNa hÜNyaacaI mau#ya karNÜ kÜNa%aIÆPa`duYaNa kmaI krNyaasaazI Baar%a sarkar kÜNa%Ü ]Paaya kr%a AahoÆ ³QaDa 23´

ba´ Baar%aa%aIla maÜzyaa SahraMmaQyÜ hvÜcÜ maÜzyaa Pa`maaNaavar Pa`dUYaNa hÜ%a Aahoº hvaa Pa`dUYaNaacaI mau#ya karNÜkÜNa%aIÆ Pa`duYaNa kmaI krNyaasaazI Baar%a sarkar kÜNa%Ü ]Paaya kr%a AahoÆ ³QaDa 23´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 2

A´ jaimanaIcyaa gauNava<Üvar AinaYT AaiNa hanaIkark PairNaama hÜ%a Aaho%a %yaacaI mau#ya karNÜ kÜNa%aIÆ

³QaDa 23´

ba´ %aumhI ivakasaa saa%a%yaa%a kÜNa%yaa Pa`karcaI mad%a k$ Sak%aaÆ kÜNa%ÜhI dÜna Pa`kar sPaYT kraº

³QaDa 23´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 4

A´ AaPaNa eka ivamaa ejaMT Aaha%a AsÜ samajaUna ga`ahkalaa

1´ jaIvana ivamaa

2´ AarÜgya ivamaa yaaivaYayaI maaih%aI Vaº ³QaDa 16´

Aqa-Saas~ Aqa-Saas~ Aqa-Saas~ Aqa-Saas~ Aqa-Saas~ (Economics)2

ba´ vyaaPaarI baÐka Pa%ainaima-%aI kSaI kr%aa%aÆ eka saM#yaa%mak ]dahrNaacyaa sahayyaanÜ Pa%ainaima-%aI%aIla TPPÜ sPaYTkraº ³QaDa 15´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka KalaIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 4

A´ samajaa¸ %aumhI 20¸000 ` ek dUrdSa-nasaMca KrodI kolaa Aahoº %aÜ sadÜYa AsalyaacÜ AaZLlao tr ivaËo%aa %aÜsaMca badlaUna doNyaasa %ayaar naahI ASaavÜLI %aumhI kÜzo %aËar krala Æ %aËar krNyaacaI Paw%a saivas%ar sPaYTkraº³QaDa 24´

ba´ KalaI idlaolyaa GaTkaMsaMbaMQaI %aËar krNyaasaazI ga`ahkacÜ yaÜgya AiQakar sPaYT kraº ³Paaz 24´

1´ ivaËo%aa ga`ahkalaa Anya Pa`karcaI ibaskITo na daKiva%aa ivaiSaYT Pa`karcaIca ibaiskTo KrodI krNyaacaadbaava AaNa%a Asa%aanaaº

2´ Pa^kbaMd PaakITa%aIla fLaMcaa ja^ma KalyaamauLo EaIº xa yaaMnaa Aajaar hÜNܺ

3´ maÜnaa yaaMnaa sqaainak dvaaKanyaa%a rÜga inadana cauklyaamauLo ` 2¸00¸000 AnaavaSyak Kca- kravÜ laagalaoºnauksaana BarPaa[- imaLivaNyaasaazI %yaaMnaI ijalha ga`ahk nyaayaala yaa%a dad maaiga%alaI Aahoº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaIlaPÝkI ekavar Ahvaala %ayaar kraºKalaIlaPÝkI ekavar Ahvaala %ayaar kraºKalaIlaPÝkI ekavar Ahvaala %ayaar kraºKalaIlaPÝkI ekavar Ahvaala %ayaar kraºKalaIlaPÝkI ekavar Ahvaala %ayaar kraº 6

A´ %aumacyaa vas%aI%a jaavaUna PÝSaacyaa vaaParaeovajaI vas%aucyaa ikMvaa sÜvÜcyaa badlyaa%a vas%au ikMvaa sÜvaa idlaI jaa%ÜASaa eKaVa sÜvaa ikMvaa vas%aucÜ inarIxaNa kraº ga`ahk AaiNa ivaËo%aa yaaMnaa yaa ivainamaya vyavahara%a kÜNa%yaaADcaNaI yÜ%aa%aÆ

ba´ javaLcyaa baÐko%a jaa}na ma^nÜjarlaa %aumhalaa baca%a Ka%Ü sau$ krayacÜ Aaho AsÜ saaMgaaº baca%a Ka%Ü sau$krNyaacaI kaya Paw%a Asa%ܸ %yaasaazI kÜNa%aI kagadPa~o laaga%aa%a yaacaI maaih%aI k$na Gyaaº %asÜca baÐk [%arkÜNa%aI mah<vaacaI kayÜ- kr%Ü yaaivaYayaI ivacaarNaa kraº imaLalaolyaa maaih%aIcyaa AaQaaro 300¹500 SabdaM%aek Ahvaala %ayaar kraº ³QaDa 15´

vyaavasaaiyak AQyayana vyaavasaaiyak AQyayana vyaavasaaiyak AQyayana vyaavasaaiyak AQyayana vyaavasaaiyak AQyayana (Business Studies) 1

vyaavasaaiyak AQyayanavyaavasaaiyak AQyayanavyaavasaaiyak AQyayanavyaavasaaiyak AQyayanavyaavasaaiyak AQyayana³³³³³215 ´

iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ gauMjana sva%a:cyaa GarI ek kÜicaMga saMsqaa caalava%ܺ %yaamaQyÜ %aI [ya<aa 9 vaI va 10 vaIcyaa ivaVaqyaa-Mnaanaamamaa~ fImaQyÜ kÜicaMga do%a Aahoº ha saamaaijak ]d\doSa ikMvaa maanavaIya ]d\doSa AahoÆ AaPaNa idlaolyaa]<ara%aIla ]d\doSaasaazI ek ]dahrNa Vaº ³Paaz 1´

ba´ eka vya>InÜ AaPalyaa gaavaa%aIla eka SÜ%ak,áyaakDUna dÜna i@vaMTla %aaMdUL KrodI kolaoº %yaanÜ %Ü javaLcyaaSahra%aIla maMD[-maQyÜ ivaklaoº %yaamaQyÜ %yaalaa 1000 ÉPayÜ fayada Jaalaaº ha vyavasaaya Aaho kaÆ jarnaahIÆ %ar karNa saaMgaaº yaalaa vyavasaaya kovha mhNa%aa yÜ[-la Æ ³Paaz 1´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ AÝVÜigak yauinaTmaQaUna kcara va saaMDPaaNaI inaGa%a Aahoº AÝVÜigak yauinaTmaQaIla ho vÜsToja jala Pa`dUYaNaacÜkarNa kovha hÜ%ܺ kaya ho ekca jala Pa`dUYa-NaacÜ karNa AahoÆ jar naahI %ar jala PadUYaNaacaI [%ar karNÜsaaMgaaº³Paaz 2´

ba´ %aumhI }sa ]%Paadna krI%a Aaha%a va karKanyaa%a ivak%a Aaha%aº %aÜ karKanaa kÜNa%yaa vas%aUcÜ ]%PaadnakrolaÆ yaa ]VÜgaasa kÜNa%aa ]VÜga mhNa%aa%aÆ ³Paaz 2´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ %aumhI ekla vyaaPaarI vyavasaaya caalaiva%a Aaha%aº vyavasaaya saMGaTnÜcaa caaMgalaa Pakar AsÜ %aumhI yaa vyavasaayasaMGaTna Pa`karasa ksÜ maana%aaÆ kÜNa%aIhI dÜna karNÜ Vaº ³Paaz 3´

ba´ ParsPar saamaMjasya kraracÜ AaQaaravar BaagaIdarIcyaa AaM%airk ZaÐcaacÜ saMGaTnÜcaa lavaicak%Ücaa laaBa GÜ}naek BaagaIdarI saMsqaacÜ BaagaIdar Amayaa-id%a daiya%vaaPaasaUna ksÜ dUr rahU Sak%aa%aÆ ASaa [%ar vyavasaayasaMGaTonacaI sqaaPanaa kSaI kr%aa yÜ[-la Æ ³Paaz 3´

vyaavasaaiyak AQyayana vyaavasaaiyak AQyayana vyaavasaaiyak AQyayana vyaavasaaiyak AQyayana vyaavasaaiyak AQyayana (Business Studies)2

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ eka gaavaa%aIla SÜ%akrI BaajaI va fLo iPakva%aa%aº ho ]%Paadna baajaara%a ivakNyaasaazI %yaaMnaa AnÜkADcaNaIMcaa saamanaa kravaa laaga%aܺ eka vya>InÜ %yaaMnaa sallaa idlaa kI %aumacyaa ]%PaadnaacaI eki~%a yÜ}naivaËI kolaI Paaihjܺ saMGaTnÜcaa kÜNa%aa Pakar %yaaMcyaa ]d\doSaacaI PaU%a-%aa krola Æ ASaa Pa`karcyaa saMGaTnÜcÜkÜNa%ÜhI %aIna fayado saaMgaaº ³Paaz 4´

ba´ vyaavasaaiyakaMnÜ samaajaaPa`i%a Asalaolao ]<ardaiya%va isvakarlao Paaihjܺ jar %aumhI vyaavasaaiyak Asaala %arsamaajaaPa`i%a kÜNa%aI ]<ardaiya%va PaUNa- krala Æ ASaa kÜNatIhI caar ]<ardaiya%vÜ saaMgaaº ³Paaz 4´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ %aumhI yaa %aqyaaSaI caaMgalao Pairica%a Aaha%a kI AaPalyaa doSaa%aIla jaas%a Pa`dUiYa%a naVaMPÝkI gaMgaa nadI hI eknadI Aahoº Pa`dUYaNa mau> hÜNyaasaazI kÜNa%ÜhI caar Payaa-ya saUcavaaº maaga- saucavaaº ³Paaz 1´

ba´ caar ima~aMnaI ek~ yÜ}na ek vÜbasaa[T banavalaIº %yaavar %ayaar kaPaDyaacaI ek maailaka ivaËIsaazIPa`saarI%a kolaIº %yaaMnaa AaScaya- vaaTlao karNa maÜzyaa saM#yÜnÜ maagaNaI AalaI va qaÜDyaaca AvaiQa%a %Ü maÜzavyavasaaya k$ laagalaoº [-¹irToilaMgacyaa yaSaacaI karNÜ saaMgaaº ³Paaz 2´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaI idla olyaa kÜNa%yaahI dÜnamaQa Una kÜNa%aahI ek KalaI idla olyaa kÜNa%yaahI dÜnamaQa Una kÜNa%aahI ek KalaI idla olyaa kÜNa%yaahI dÜnamaQa Una kÜNa%aahI ek KalaI idla olyaa kÜNa%yaahI dÜnamaQa Una kÜNa%aahI ek KalaI idla olyaa kÜNa%yaahI dÜnamaQa Una kÜNa%aahI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraº 6

A´ Baar%a sarkarcyaa ‘Baar%aa%a inaima-%aI’ yaa QaÜrNaacaa ]d\doSa safla hÜ[-la jÜvha bahuraYT/Iya kMPanyaa AaPalyaadoSaa%a ]VÜga sqaaPana kr%aIlaº f> %yaaMnaI ]%PaadI%a kolaolyaa maalaacaI ivaËI na kr%aa¸ jar bahuraYT/IyakMPanyaaMnaI Baar%aa%a ]%Paadnaasa maanya%aa idlyaasa hÜNaa,áyaa fayaVaMcaI yaadI banavaaº ³Paaz 4´

ba´ %aumacaa vyavasaaya vaaZIcaI maÜzI saMQaI %aumhasa imaL%a Aahoº %aumhI BaagaIdarI vyavasaaya caalaiva%a Aaha%aºkÜNaI%arI %aumhasa saucaivalao kI %aumhI saMyau> BaaMDvalaavar kMPanaIcaI sqaaPanaa kravaIº %aumhasa hÜNaa,áyaa kÜNa%yaahI%aIna fayado va yÜNaaáyaa ADcaNaI sPaYT kraº ³Paaz 2´

gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana (Home Science) 1

gaRh iva&anagaRh iva&anagaRh iva&anagaRh iva&anagaRh iva&ana(Home Science)

³³³³³216 ´iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna

(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 2

A´ gaRhiva&anaacaa AByaasa KalaI idlaolyaaMPÝkI kÜNa%yaa saMdBaa-%a ]PayaÜgaI PaDU Sak%aܺ

1´ Payaa-varNa saurxaa

2´ saMsaga-janya rÜgaaMPaasaUna saMrxaNa ³Paaz ˺ 1¸ 6¸ 7¸ 8´

ba´ gaRhiva&anaacaa AByaasa k$na kÜNa%yaa gaÜYTIMcÜ yaÜgadana do%aa yao[-laÆ

1´ ?%aumaanaanausaar kÜNa%yaa kPaDyaaMcaI inavaD kravaIÆ

2´ jaIvanaSÝlaIcaa saMbaMQa rÜga¸ KaNÜ va vyaayaama hyaaMcaa sahsaMbaMQa ksaa laavaayacaaÆ

³Paaz ˺ 1¸2¸7¸8¸9¸10´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 SabdaM%a ila haº SabdaM%a ila haº SabdaM%a ila haº SabdaM%a ila haº SabdaM%a ila haº 2

A´ vaaZ AaiNa ivakasaacyaa vÝiSaYTyaanausaar KalaIla baaba%aI%a Gara%a saurxaa kSaI raKalaº

1´ maulao

2´ vaRw maaNasÜ ³Paaz 12¸13¸18¸19¸20´

ba´ %aumacyaa garÜdr Asalaolyaa maÜzyaa baihNaIlaa KalaI idlaolyaa kalaavaQaImaQyÜ kÜNa%aI kaLjaI Gyaayalaasaucavaala

1´ gaBa-QaarNaa

2´ baaLacyaa janmaanaM%ar

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 2

A´ ‘‘saaQanasaMPa<aI’’ mhNajÜ %aumhI kaya samaja%aaÆ %aumhI %aumacyaa AByaasaabarÜbar Gara%aIla kamasaazI krNyaasaazI‘samaya’ va ‘]jaa-’ yaaMcaa vaaPar ksaa krala º ³Paaz ˺ 12¸14¸15¸21´

gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana (Home Science)2

ba´ Gar KrodI kr%aaMnaa KalaIla gaÜYTIMcaa Gar KrodIvar Pa`Baava ksaa PaDola %Ü saaMgaaÆ

1´ ]%Panna

2´ saurxaa ³Paaz ˺ 12¸13¸14¸16´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek kÜNa%aahI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 4

A´ %aumacyaa Aa[-laa kPaDo QauNܸ Pairsajjaa krNÜ va saazvaUna zovaNÜ yaasaazI ]Paaya saucavaaº

1´ ]nhaLa

2´ qaMDI ³Paaz ˺ 9¸10¸11´

ba´ KalaI idlaolyaasaazI AacaarsaMih%aocÜ iDJaa[na %ayaar kraº

1´ ga`ahk

2´ dukanadar ³Paaz ˺ 21¸ 22´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaIlaPÝkI kÜNa%aahI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Sna Sna Sna Sna Sna 100¹¹¹¹¹150 Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº Sabda M%a ilahaº 4

A´ KalaI idlaolyaa vya>IsaazI SaarIirk AaiNa Baavainak saurixa%ÜsaazI kÜNa%yaa Paayaáyaa laxaa%a zovaalaº

1´ maulao

2´ vaRw maaNasÜ ³Paaz ˺ 2¸7¸8¸18¸19´

ba´ %aumacyaa SÜjaarI rahNaaro saarKo AajaarI PaD%a Aaho%aº %yaaMnaa %yaacaI karNÜ va Pa`i%abaMQaa%mak ]Paaya saucavaaº

³Paaz ˺ 6¸7¸8´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaI idla olyaaPÝkI ek KalaI idla olyaaPÝkI ek KalaI idla olyaaPÝkI ek KalaI idla olyaaPÝkI ek KalaI idla olyaaPÝkI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraº 6

A´ %aumacyaa kakacyaa SÜ%aa%a jaas%a Pa`maaNaa%a hMgaamaa%aIla ³maÝsamaI´ Baajyaa Aalyaa Aaho%aº %yaalaa %yaaMcÜ saMrxaNak$na jaas%a Baavaa%a %yaacaI ivaËI k$na PÝsÜ imaLvaayacÜ Aaho%aº %aumacyaa kakalaa KalaI idlaolyaa mauVaMnaaQa$na maaga-dSa-na kraº

1´ saMrxaNa AaiNa saazvaNyaasaazI laagaNaaro saaih%ya¸ ]PakrNÜ va saaQanܺ

2´ GarI saMrxaNa krNyaacyaa ivaivaQa Paw%aIº

3´ Pa`%yÜk saMrxaNa Paw%a vaaPa$na kolaolyaa Padaqaa-McaI ek kR%aIº

4´ kamaacyaa izkaNaacÜ AarÜgya va svacC%aaº

5´ Payaa-varNaaSaI mÝ~IPaUNa- saurixa%a kcara fokNyaacÜ izkaNaº

6´ ikma%aIcÜ maUlyamaaPana AaiNa ivaËIsaazIcaI ikMma%a zrivaNܺ³Paaz ˺ 5¸6¸7¸15¸16¸21¸22´

ba´ %aumacaI Aa[- %aumacyaa baihNaIcÜ baaLM%aPaNaasaazI ek maihnaa jaaNaar Aahoº %Üvha %aumhalaa %aumacyaa baabaaMcaI¸QaakTyaa baihNaIcaI va AajaI¹AajaÜbaaMcaI kaLjaI GyaayacaI Aahoº %yaasaazI kR%aI AaraKDa %ayaar kraº

1´ saMsaaQanaacÜ À saaQanasaMPa<aIcÜ vyavasqaaPana

gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana gaRh iva&ana (Home Science) 3

2´ jÜvaNaacÜ va svayaMPaakacÜ inayaÜjana

3´ AajaarI AajaIcaI kaLjaI GÜNܺ

4´ lahana baihNaIlaa gaRhPaaz krNyaasaazI mad%a krNܺ

5´ GaracaI rÜjacaI saafsafa[-

6´ Gara%aIla ikraNaa saamaana¸ Baajyaa va fLaMcaI KrodI

³Paaz ˺ 2¸3¸4¸7¸12¸14¸15¸16¸20¸22´

maanasaSaas~ maanasaSaas~ maanasaSaas~ maanasaSaas~ maanasaSaas~ (Psychology) 1

maanasaSaas~maanasaSaas~maanasaSaas~maanasaSaas~maanasaSaas~³222´³222´³222´³222´³222´

iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ saMskR%aI AaiNa PairvÜSaacaa garjaa AaiNa Pa`orNaaMvar ksaa Pa`Baava PaD%aÜ ho ]dahrNaacyaa saahayyaanÜ sPaYTkraº ³Pa`krNa 8´

ba´ vaRwavasqÜmaQyÜ inarÜgaI rahNyaasaazI kÜNa%ÜhI caar maaga- saUcavaaº ³Pa`krNa 12´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ daird`yaacaI karNÜ va PairNaama sPaYT kraº ³Pa`krNa 16´

ba´ Aajacyaa samaajaacyaa samasyaa laxaa%a GÜ%aa AaPaNa vaRw vya>Ilaa i%acÜ jaIvana inarÜgaI zovaNyaasaazI kÜNa%Ümaaga- saucavaalaÆ ³Pa`krNa 12´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ samaajaa%aIla huMDa yaa samasyÜcÜ sPaYTIkrNa Vaº ³Pa`krNa 16´

ba´ sauKI ³AanaMdI´ vya>IcaI vÝiSaYTyÜ ilahaº ³Pa`krNa 17´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ maanavaI va%a-na AaiNa maanaisak Pa`iËyaa samajaUna GÜNyaasaazI¸ maanasaSaas~Iya ]PakrNaacyaa mad%aInÜ kolyaajaaNaa,ryaa Pa`yaÜgaaMcÜ ]dahrNaasah sPaYTIkrNa kraº ³Pa`krNa 2´

ba´ ivaivaQa Pairisqa%aISaI saamanaa krNyaasaazI ma^slaaocaa garjaanauËma kSaI mad%a kr%aÜ %Ü ]dahrNaasah sPaYTkraº ³Pa`krNa 8´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ PairvÜiSaya %aaNaacaI saMklPanaa ]dahrNaacyaa saahayyaanÜ sPaYT kra AaiNa maanava¹Payaa-varNa saMbaMQaI ekaPa`a$PaacÜ sPaYTIkrNa kraº ³Pa`krNa 23´

maanasaSaas~ maanasaSaas~ maanasaSaas~ maanasaSaas~ maanasaSaas~ (Psychology)2

ba´ sqaayaI ³kayamasva$PaI´ ivakasaacaI saMklPanaa sPaYT kraº caaMgalyaa PairvÜSaasaazI AaPaNa kÜNa%yaa caarmaagaa-Mcaa AvalaMba krala %Ü ilahaº ³Pa`krNa 23´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaI idla olyaa KalaI idla olyaa KalaI idla olyaa KalaI idla olyaa KalaI idla olyaa Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa kayaa -%aIla kÜNa%ÜhI ek klPa kayaa -%aIla kÜNa%ÜhI ek klPa kayaa -%aIla kÜNa%ÜhI ek klPa kayaa -%aIla kÜNa%ÜhI ek klPa kayaa -%aIla kÜNa%ÜhI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa kaya - Pa UNa - kraºklPa kaya - Pa UNa - kraºklPa kaya - Pa UNa - kraºklPa kaya - Pa UNa - kraºklPa kaya - Pa UNa - kraº 6

A´ AaPalaa ek ima~ nakara%mak ivacaaracyaa samasyÜnÜ ~s%a Aahoº %aÜ raga ikMvaa [-Yaa-cyaa maaQyamaa%aUnanakara%mak ivacaar vya> kr%aܺ AaPaNa maanasaSaas~\aacÜ AByaasak mhNaUna AaPalyaa ima~amaQyÜ sakara%makivacaar inamaa-Na krNyaasaazI kÜNa%yaa gaÜYTI krala %Ü ilahaº ³200 %Ü 300 Sabd´

³Pa`krNa 17´

ba´ saudSa-na iËyaa Aqavaa Anya maagaa-nÜ Qyaana krNaa,ryaa eka PaUva-Pairica%a vya>Icyaa va%a-naacÜ kmaI%a kmaI ekAazvaDyaaMPaya-M%a inarIxaNa kra AaiNa PaUvaI-PÜxaaa Aa%aa %yaacyaa va%a-naa%a kaya Pairva%a-na GaDUna Aalao AahoºyaaivaYayaI 200 %Ü 300 Sabda%a PaUvaI-cyaa va Aa%aacyaa va%a-naacaI %aulanaa k$na Ahvaala %ayaar kraº

Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa (Indian Culture and Heritage) 1

Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaaBaar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaaBaar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaaBaar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaaBaar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa(Indian Culture and Heritage)

³³³³³223 ´

iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna

(Tuto Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 2

A´ Baar%aa%aIla jÝna va baÝw Qamaa-cyaa ]dyaacaI karNaimamaaMsaa kraº ³Paaz 3´

ba´ gauP%a kaLamaQyÜ saaMskRi%ak ivakasaalaa caalanaa imaLalaI yaacaI kÜNa%aIhI dÜna karNÜ ilahaº

³Paaz 3´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 2

A´ Pa`acaIna Baar%aamaQyÜ KoDyaamaQyÜ maMidraMcaa ]PayaÜga kSaa Pa`karo hÜ%a hÜ%aa AsÜ %aumhasa vaaT%ÜÆ

³Paaz 3´

ba´ Aayaa-Mcyaa BaÝi%ak jaIvanaamaQyÜ laaohacyaa ]PayaÜgaamauLo mah<vaacÜ badla Jaalao AsÜ AaPaNaasa vaaT%Ü kaƳPaaz 3´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 40¹¹¹¹¹60 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 2

A´ Baar%aIya svaa%aM~ya caLvaLImaQyÜ jaai%avyavasqÜmaQyÜ kSaaPa`karo laZa idlaaÆ ³Paaz 5´

ba´ Ahsakar caLvaLImaQyÜ SaaM%a%ÜsaazI gaaMQaIjaIMnaa kaya APÜixa%a hÜ%ÜÆ ³Paaz 5´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 4

A´ Pa`acaIna Baar%aamaQyÜ jÜ kÜNaI ParkIya Aalao %yaaMnaIhI Baar%aIya saMskRi%amaQyÜ Bar TaklaI ho sPaYT kraº³Paaz 3´

ba´ sama`aT ASaÜkacÜ Pa`Saasana maanava%aavaadI hÜ%Ü ho %yaaMcyaa kÜNakÜNa%yaa baabaIva$na sPaYT hÜ%ÜÆ

³Paaz 3´

2

Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa Baar%aIya saMskR%aI AaiNa vaarsaa (Indian Culture and Heritage)2

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa uZIlaPÝkI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar SnaacÜ ]<ar 100¹¹¹¹¹150 SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº SabdaM%a ilahaº 4

A´ Baar%aIyaaMmaQyÜ raYT/Iya BaavanaaMcyaa Pa`saarasaazI vaR<aPa~aMnaI kÜNa%aI maÜzI kamaigarI kolaIÆ

³Paaz 5´

ba´ iba`iTSaaMnaI BaUmaagaa-nÜ va saagarI maagaa-Waro Baar%aIya vyaaPaaravar Aaiqa-k va rajakIya rI%aInao kSaaPa`karoma>a imaLivalaaÆ ³Paaz 5´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaIla PÝkI ekavar KalaIla PÝkI ekavar KalaIla PÝkI ekavar KalaIla PÝkI ekavar KalaIla PÝkI ekavar Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa tyaar kraºklPa tyaar kraºklPa tyaar kraºklPa tyaar kraºklPa tyaar kraº 4

A´ iba`iTSa rajavaTImaQyÜ Aaya-samaaja¸ AilagaD mauislama ivaVaPaIz¸ iSaK Kalasaa ho samaajaacyaa ]nna%aIsaazIkaya-krI%a hÜ%Ü AajahI samaajaasaazI %yaaMcaI QaDPaD sau$ Aahoº ³Paaz 4´

A´ Pa`%yÜk saMsqaaMcÜ ikmaana dÜna AnauyaayaI

ba´ %yaa¹%yaa saMsqaaMcÜ ikmaana dÜna AnauyaayaI

k´ %yaaMcyaa sauQaarNaaMmaQaIla samaana%aaº

ba´ maQyayaugaIna kala KMDamaQyÜ Ba>I saMPa`dayaacyaa ivacaaraMcaa maÜza Pa`Baava hÜ%aaº AajaarI AnÜk saM%a¹gauÉPa`isaw Aaho%aº yaa saMPa`dayaacyaa Pa`isawIcyaa sava-saaQaarNa karNaaMcaa Ahvaala PauZIla mauVaMcyaa sahayyaanÜ%ayaar kraº ³Paaz 4´

A´ maQyayaugaIna kaLa%aIla AaiNa saQyaacyaa kaLa%aIla Baar%aa%aIla dÜna gau$º

ba´ kÜNa%yaa kaya-xÜ~amauLo %Ü Pa`isawIsa PaavalaoÆ

k´ %yaa gau$Mcyaa kÜNa%yaahI dÜna iSakNaIº

D´ gau$cyaa iSakvaNaI va %yaamaQaIla samaana%aa AsaNaaro maud\doº

lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna (Accountancy) 1

lÜKaMknalÜKaMknalÜKaMknalÜKaMknalÜKaMkna(Accountancy)

³³³³³224 ´iSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa MknaiSaxak AMik%a ma Ulyaa Mkna

(Tutor Marked Assignment)

ekUNa gauNa 20

sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹sa Ucanaa ¹ 1´ sava- Pa`Sna saÜDivaNÜ AavaSyak Aahoº Pa`%yÜk Pa`SnaasamaÜr %yaacÜ gauNa dSa-ivalÜ Aaho%aº

2´ ]<arPai~kocyaa Paihlyaa Paanaavar savaa-M%a varcyaa baajaUlaa Aaplao naava¸ naÜMdNaI ËmaaMk¸ AVyana koMd`acÜ naavaAaiNa ivaYaya namaUd kraº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 1. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ %aumacyaa Aa[-nÜ %aumhasa ikraNaa dukanaa%a kahI Gargau%aI saamaana KrodIsaazI Paazivalao Aahoº dukanaa%a gadI-AsalyaanÜ 15 %Ü 20 imainaT %aumhI qaaMbalaolao Aaho%aº i%aqÜ %aumhI dukanadaracaI dovaaNa¹GÜvaaNa PaaihlaIº %yaasavyaavasaaiyak dovaaNaGÜvaaNa maanalaI jaa%ܺ vyaavasaaiyak vyavaharaMcaI ³dovaaNaGÜvaaNa´ mau#ya mah<vaacaIvÝiSaYTyÜ ilahaº ³Paaz 1´

ba´ ek va%a-maana Pa~ ivaËo%aa drrÜja sakaLI va%a-maanaPa~ do%aܺ ParM%au PÝsÜ maihnyaacyaa SÜvaTI GÜ%aܺ ho PaahUna%aumhI AaScaya-caik%a hÜ%aa kI Pa%yÜk maihnyaacyaa SÜvaTI %aÜ yaÜgya r@kmÜcaI maagaNaI kr%aܺ %yaanÜ %yaacyaaihSaÜbaasaazI zovalaolyaa laoKa Paus%aka%aUna saaMga%aܺ %yaa ds%aeovajaacÜ naava saaMgaa kI va%a-maanaPa~ ivaËo%aamaihnyaacyaa SÜvaTI r@kma vasaulaIsaazI do%aÜ AaiNa AsÜ caar maud\do saaMgaa kI ivaËo%yaavahI Ka%yaacaI]PayaÜiga%aa samajÜlaº

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 2. KalaIla PÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIla PÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIla PÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIla PÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIla PÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ila haº Sabda%a ila haº Sabda%a ila haº Sabda%a ila haº Sabda%a ila haº 2

A´ sauholacaI bahINa saa[-maa iva&ana SaaKocaI ivaVaiqa-naI Aahoº ParM%au sauhola vaaiNajya SaaKocaa ivaVaqaI- Aahoºsaa[-maa Asaa ivacaar kr%Ü kI laoKaMkna ho iva&ana naahI %Ü maanavainaima-i%a Aaho AaiNa AnÜk mayaa-da Aaho%aºi%acÜ ivacaar yaÜgya Aaho%a kayaÆ iTPPaNaI kraº ³Paaz 1´

ba´ eka saMklPanÜnausaar vyavasaaya AaiNa vyavasaayaacaa maalak yaacÜ sva%aM~¸ vÜgavÜgaLM Ais%a%va Aahoº %yaasaMklPanÜcÜ saM&ocÜ naava saaMgaa va %yaacÜ mah<vaacÜ kÜNa%ÜhI caar ibaMdU saaMgaaº ³Paaz 2´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 3. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa ` Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 40 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 60 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 2

A´ KalaIla vyavaharaM%a samaaivaYz Asalaolyaa baajaUÀsva$Pa sPaYT kraº ³iWPaxaIya saM&onausaar KalaIlavyavaharaSaI saMbaMQaI%a Paxa saaMgaaº´

1´ vyavasaayaacyaa maala kanÜ vyavasaaya%a BaaMDvala gauM%aivalaoº

2´ maSaInarI KrodI kolaIº

lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna (Accountancy)2

3´ eka ga`ahkalaa maala ]QaarIvar ivaklaaº

4´ Gar maalakasa BaaDo rÜK idlaoº ³Paaz 2´

ba´ ‘laaBaacaI PaUva-klPanaa k$ naka ParM%au sava- saMBaavya hanaIsaazI Pa`avaQaana kra’ sPaYT kraº³Paaz 2´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 4. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ %aumacaI Aa[- %aumhasa cala saMPa<aI¸ maU%a- saMPa<aI¸ AmaU%a- saMPa<aI ikMvaa xaya saMPa<aIcaI dÜna¹dÜna ]dahrNaaMcaIyaadI krNyaasa saaMga%Ü Aaho kI jaI saMPa<aI %aumhI %aumacyaa Gara%a Paha%a Aaha%aº yaadI kraº

³Paaz 3´

ba´ KalaIlaPÝkI AaM%airk daiya%va ikMvaa baahya daiya%va AsÜ vagaI-krNa kraº

baÐk kja- Qanakܸ Ad<a BaaDo saMcaya¸ BaaMDvala¸ BaaMDvalaavarIla vyaaja¸ baÐk AiQaivakYa- doya ivaPa~º³Paaz 3´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 5. KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka KalaIlaPÝkI kÜNa%yaahI eka Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar Snaa McÜ ]<ar 100 %Ü %Ü %Ü %Ü %Ü 150 Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº Sabda%a ilahaº 4

A´ saumananÜ 1 eiPa`la 2015 laa 2¸00¸000 rÜKI%aUna vyavasaayaasa sau$vaa%a kolaIº i%anÜ 30¸000 ɺ baÐko%ajamaa k$na idnaaMk 2 eiPa`la laa 2015 Ka%Ü KÜlalaoº i%anÜ 1¸00¸000 ɺ cyaa kja-saazI baÐko%a Aja-kolaaº 15º4º2015 rÜjaI baÐkonÜ kja- maMjaUr kolaoº 20º4º2015 rÜjaI i%anÜ sauroSakDUna 75¸000 ɺ caamaala ]QaarIvar KrodI kolaa¸ %yaaca %aarKolaa sauroSalaa 30¸000 caa QanaadoSa idlaa va baakI r@kma ekmaihnyaa%a doNyaacÜ vacana idlaoº %yaacabarÜbar i%anÜ 10¸000 cÜ fina-car rÜK KrodI kolao AaiNa mÜsasa-na^Sanala [MDisT/jakDUna 57¸000 ɺ caI maiSanarI ]QaarIvar KrodI kolaIº 22º4º15 rÜjaI i%anÜ 20¸000caa maala rÜKInÜ AaiNa 25¸000 ɺ caa maala ]QaarIvar hrISalaa ivaklaaº laoKaMknacyaa AaQaaravar%aumacyaa &anaacyaa AaQaaravar eiPa`la 2015 saazI saumanacyaa vyavaharanausaar mau#ya laoKaMkna SabdavalaI%ayaar kraº ]daº BaaMDvala¸ baÐk iSallak¸ rÜK iSallak¸ baÐk kja- maala KrodIsaazI QanakÜcÜ daiya%va¸maiSanarIsaazI Qanakܸ saMPa<aI¸ ?Nakܸ ivaËI¸ KrodI¸ fina-carº

³Paaz 3´

ba´ KalaIla vyavahar Paus%akPaalana ikMvaa laoKaMknaSaI saMbaMQaI%a Aaho%aº %yaacasamaÜr saMbaMQaI%a ivaBaagaÀk^TogarIila haº

1´ vyaavasaaiyak naFyaacaI gaNanaa

2´ ekUNa ?NakÜcaI gaNanaa

3´ rÜK KrodI

4´ ]Qaar ivaËI

5´ vyavasaayaacÜ iva<aIya ivavarNa %ayaar krNÜ

6´ vyavasaayaa%a gauM%avalaolao BaaMDvala zrivaNÜ

7´ Pagaar doNÜ

lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna lÜKaMkna (Accountancy) 3

8´ ekUNa QanakÜMcaI gaNanaa ³Paaz 1´

Pa`Pa`Pa`Pa`Pa`º º º º º 6. KalaI idla olyaaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaI idla olyaaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaI idla olyaaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaI idla olyaaPÝkI kÜNa%aahI ek KalaI idla olyaaPÝkI kÜNa%aahI ek Pa `Pa `Pa `Pa `Pa `klPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraºklPa %ayaar kraº 6

A´ laoKaMknacÜ ivaVaqaI- Asalyaa karNaanÜ %aumhI jaaNa%aaca kI laoKaMkna maaih%aI kovaL maalak AaiNa vyavasqaaPakyaaMcÜsaazI mah<vaPaUNa- naahIº ParM%au sava- davÜdaraMsaazIsauwa AavaSyak Aahoº hI maaih%aI AM%aga-%a va baahya]PayaÜgak%aa- yaacÜ ]PayaÜgaI kSaI Aaho ho dSa-ivaNaara Ahvaala %ayaar kraº ³Paaz 1´

ba´ ek PairYadocyaa Anausaar kovaL mah<vaPaUNa- baaba AaiNa saM#yaa hI laoKaMkna Paus%aka%a daKvalyaa jaa%aa%aº%yaa PairYadocÜ naava ikMvaa %yaacÜ dÜna ]PayaÜga saaMgaaº %aumhasa ASaI ek yaadI %ayaar kravayaacaI AahoºjyaamaQyÜ PairYadocÜ 5 vyavahar nÜhmaI ilaihlao jaa%aa%a va 5 vyavahar ³dovaaNaGÜvaaNa´ jÜ nÜhmaI saÜDlaojaa%aa%aº