ga naar: registreer jezelf test jezelf, en bepaal je ethisch profiel
TRANSCRIPT
• Ga naar: http://ae.imcode.com/nl/• Registreer jezelf• Test jezelf, en bepaal je ethisch profiel• http://www.youtube.com/watch?v=S6CSIFi78Nw
Er bestaan veel fabeltjes rond dierproeven
Doel van dit college Feiten presenteren Zelf gefundeerd mening vormen
Geschiedenis Wet op Dierproeven Dierproeven: waarvoor, hoeveel, waarmee Vervanging, Vermindering, Verfijning Ethiek
Grofweg kunnen we de doelen voor diergebruik in drie groepen onderverdelen:
Gezelschap & Recreatie◦ Huisdieren◦ Dierentuin/Circus◦ Paarden
Levensmiddelen en gebruiksvoorwerpen◦ Voedsel zoals vlees en vis◦ Melk, kaas, eieren◦ Wol, leer
Dierproeven◦ Fundamenteel Onderzoek◦ Toegepast Onderzoek (medicijnen, toxiciteit)◦ Onderwijs
500 vC: Alcmaeon◦ Sneed oog uit een (waarschijnlijk dood)
dier Gevolgd door vele Grieken,
Egyptenaren en Romeinen 131-201 nC: De grootste en laatste
in de klassieke rij, Galenus van Pergamon◦ Lijfarts van keize Marcus Aurelius ◦ Gebruikte meestal varkens, maar ook
honden, apen, en een enkele keer zelfs leeuw of olifant
◦ Beschreef werking van het hart◦ Ontdekte de functie van “nervus
vagus”: doorsnijden van teruglopende zenuwtak leidde tot verlies van stem bij varkens
◦ Zonder verdoving!
Galenus
Aan pijnbestrijding werd niet gedaan, ook niet bij mensen
Corpus Hippocratum:◦ 700 keer woord pijn◦ Altijd als symptoom van ziekte◦ Nooit als bijverschijnsel van medisch
ingrijpen Pijn hoorde erbij:
◦ Tot aan de ontdekking van ether in de 19e eeuw
◦ Geen wonder dat men weinig oog had voor het grove leed dat dieren in de naam van wetenschap werd aangedaan
Hippocrates
Rustige periode voor proefdieren
Opkomst van Christendom: ◦ Eind aan de experimentele
onderzoekstraditie in het westen◦ Bespiegeling en filosoferen◦ In het Oosten werden medische en
biologische vooruitgangen ook gesmoord 1000 nC:
◦ Wetenschap herrees◦ Maar experimenteren en observeren
golden als minderwaardige bezigheden◦ Men onderzocht niet de schepping, men
bedacht het min of meer, via bijbel en Aristoteles
Ibn al-Haythem
AnatomieBij het morfologisch onderzoek
volstonden lijken en kadavers Paracelsus (1493-1541)
◦ Had niets met Aristoteles en Galenus◦ Je moest zelf observeren en experimenteren◦ Moest vluchten uit Basel
Leonardo daVinci◦ Onderzocht en tekende dode menselijk
lichaam◦ Proeven met levende dieren (onthoofde
kikkers en studie naar werking van het hart)! Vesalius
◦ Zelf observeren was belangrijk◦ Eerste anatomische atlas (De humani
corporis fabrica libri septem)Vesalius
Fysiologie en vivisectieDuizendjarige rust van de dieren
voorbij. William Harvey (1578-1657)
◦ Bloedsomloop◦ Vergaande dierproeven (openen van
borstkas van levend dier) Descartes (1596-1650)
◦ Cogito, ergo sum◦ Dualisme◦ Mensen bestonden uit lichaam van vlees
en bloed en een onstoffelijke geest◦ Dieren bezaten alleen een lichaam
William Harvey
• Hales (1733):– Koperen pijp in slagader van levend
paard om bloeddruk te meten– Wetenschappelijk interessant, praktisch
pas ruim eeuw later• Antoine Lavoisier (1743-1794)
– Dieren onder stolp gezet om aan te tonen dat verbranding ook bij levende wezens plaatsvond
– Zulk soort proeven werden als infotainment aangeboden
• Wet van Bell-Magendie– Bell nam waar bij soldaten– Magendie sneed zenuwbanen door– Zenuwbanen aan de voorkant voor
spiersturing– Zenuwbanen aan de achterkant voor
zintuiglijke prikkels
Stephen Hales
Dierenbelang Cruelty to Animals Act (1876):
◦ In Nederland pas de Wet op de Dierproeven sinds 1977
Aantal dierproeven nam toe◦ 1) Charles Darwin’s “On the origin of
Species”◦ 2) Ontdekking van effectieve
verdovingsmiddelen◦ 3) Ontwikkeling in wetenschap
(microbiologie, farmacologie, virologie)
◦ Overheden stelden strengere eisen aan geneesmiddelen en andere stoffen
Aantal dierproeven neemt af◦ NL: van 1,5 miljoen in 1978 naar
1.113.00 in 1987 tot 650.000 nu◦ Oa vanwege de 3V’s
Discussies rondom dierproeven nemen toe◦ Animal Liberation front en Peta grepen
naar extreme middelen zoals sabotage en vernieling
◦ Opgraven en stelen van lijk van schoonmoeder
◦ Bomaanslagen (1994)◦ ‘Bevrijdingsacties’◦ Vogelvrij verklaren van het hoofd van
proefdierencentrum (verboden door rechter)
Dierenwelzijn is alleen een groot issue in niet-katholieke, Westerse maatschappijen
In 1977 kwam er een speciale wet over dierproeven in Nederland (WOD).
Europese wetgeving◦ In 1997 wet gewijzigd
De WOD regelt een aantal belangrijke punten:
Vergunningen Dierexperimentcommissies (DEC) Registratie
De WOD regelt een aantal belangrijke punten:
Vergunningen◦ Farmaceutische bedrijven, universiteiten en proefdierfokbedrijven
hebben vergunning nodig (waarbij de ‘vergunninghouder’ verplicht is de dieren goed te huisvesten, te verzorgen en er voor zorg te dragen dat de proefdieren niet onnodig lijden)
◦ Deskundigen: (medische) biologie, diergeneeskunde of geneeskunde + cursus proefdierkunde aan universiteit
◦ Proefdierverzorger en biotechnicus Dierexperimentcommissies (DEC) Registratie
De WOD regelt een aantal belangrijke punten:
Vergunningen Dierexperimentcommissies (DEC)
◦ Goedkeuring aanvragen bij DEC◦ Bekijkt of onderzoek zinnig is, ethisch toelaatbaar is en of er geen
alternatieven zijn◦ In DEC zitten deskundigen op het gebied van dierproeven, van
alternatieven en van ethische toetsing Registratie
De WOD regelt een aantal belangrijke punten:
Vergunningen Dierexperimentcommissies (DEC) Registratie
◦ Aantallen proeven◦ Doelen van proeven◦ Gebruikte dieren◦ Mate van ongerief◦ Jaarlijks gepubliceerd door Inspectie Gezondheidsbescherming,
Waren en Veterinaire Zaken (W&S) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in Zo Doende.
Een dierproef is een experiment waarbij (levende) dieren worden gebruikt voor wetenschappelijke doeleinden
• Ontwikkeling, productie, ijking of controle van sera, vaccins, geneesmiddelen, en medische of veterinaire producten
• Diagnostiek• Onderwijs en Training• Wetenschappelijk Onderzoek
Een dierproef is een experiment waarbij (levende) dieren worden gebruikt voor wetenschappelijke doeleinden.
Dus NIET:
• Slakken van groenten verwijderen• Mollen uit gazon verjagen• Reigers beletten vijver leeg te vreten• Kraaien weghouden van merelnesten• Rattengif strooien• Huis kakkerlak-vrij maken• Hond, kat, cavia als huisdier houden• Leeuwen in circus• Experimenten van veehouders (voeder, belichting, verwarming,
leefstijl experimenten)• Proeven van het moderne natuurbeheer (opnieuw uitzetten van
verdwenen diersoorten)
Eerste registratiejaar 1978: 1.572.534 2007: 597.605
UK
NL
Vergeleken met Voeding
• Het overgrote deel van alle gebruikte diersoorten zijn ratten en muizen (70%)
• 90% Bestaan uit ratten/muizen/kippen/vissen
• Muizen en ratten:– Zijn makkelijk te huisvesten – Zijn makkelijk te verzorgen– Planten zich snel voort– Zijn makkelijk genetisch te modificeren
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
Nonhumane Primatenhttp://www.understandinganimalresearch.org.uk/
resources/videos_library/details/264/macaques_in_medical_research/
• Vaccins• Dentaal Onderzoek
Ontdekking van bacterie die betrokken is bij tandvlees ziektes, waar 90% van de wereldbevolking aan lijdt, en belangrijkste factor is van tandverlies bij volwassenen
• Neurologische afwijkingenImplantaat bij Parkinson
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/resources/videos_library/details/270/parkinsons_disease/
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
Katten• Neurofysiologisch onderzoek• Maar vooral voor behandeling voor katten zelf
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
Schapen• Veterinair onderzoek• Longonderzoek:
- Gentherapie voor cystic fibrosis- Prematuur geboren babies met onderontwikkelde longen
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
Kikkers (Zuid-afrikaanse klauwpad)• Zwangerschapstest: injectie van urine van zwangere
vrouw leidde tot eiproduktie (tegenwoordig vervangen door alternatief)
• Littekenonderzoek- Wondgenezing en littekenvermindering
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
Vissen• Ecotoxicologie
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
Konijnen• Antilichaam-ontwikkeling voor diagnose van
menselijke ziektes• Hartonderzoek (hoge bloeddruk and verstopte aderen)• Pasteur ontwikkelde vaccin tegen hondsdolheid in
konijnen• Papilloma-virus, de voornaamste oorzaak van
baarmoederhalskanker, werd in 1930 ontdekt in konijnen
• http://www.understandinganimalresearch.org.uk/resources/videos_library/details/266/rabbits_in_medical_research/
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
Muizen• 98% van menselijke genen hebben equivalenten in het
muizen-genoom• Ze worden dan ook vooral gebruikt voor onderzoek
naar genetische afwijkingen• Meer dan 50% van alle proefdieren zijn genetisch
gemodificeerde en mutante muizen• http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
resources/videos_library/details/265/mice_in_medical_research/
http://www.understandinganimalresearch.org.uk/
Dit komt uit op:– 2.9 dieren per mensenleven– waarvan 2.0 Muizen/Ratten
Elke onderzoeker moet voor en aan het eind van een dierproef de mate van ongerief aanduiden
Verreweg de meeste onderzoeken betreft• Bloedafname• Enkele injectie• Verandering van dieet
Bij ernstige ongerief wordtzoveel mogelijk aan pijnbestrijding gedaan.Zeer ernstig ongerief isverboden.
Bill Russel en Rex Burch (1959):The Principles of Humane Experimental Techniques
Vervanging Vermindering Verfijning
Bill Russel en Rex Burch (1959):The Principles of Humane Experimental Techniques
Vervanging◦ Ontwikkel technieken waarbij geen proefdieren aan te pas komen
Vermindering Verfijning
Bill Russel en Rex Burch (1959):The Principles of Humane Experimental Techniques
Vervanging Vermindering Verfijning
◦ Zet onderzoeken slimmer op◦ Minder dieren◦ Minder last van de proeven
Welke alternatieven zijn er?
Computermodellen◦ Onderwijs
Immunochemische en fysisch-chemische analyses◦ Bijv. Insuline, vaccins◦ Test niet de biologische kwaliteiten
Weefselkweek◦ “In vitro” methoden◦ Voordelen en nadelen in onderzoek: geen last van complicerende
factoren als bloeddruk, hormoonwerking en zenuwprikkeling◦ Produktie◦ Diagnose
Gebruik van ongewervelde dieren
Penicilline Bloed Transfusie Medicijn voor tuberculose Vaccin voor Meningitis Nier transplantatie Borstkanker Asthma Polio vaccin Insuline Implantaten voor Parkinson
Penicilline◦ Florey en Chan (1940) testten de werkzaamheid in muizen
Bloed Transfusie◦ Succesvol in honden (1914)
Medicijn voor tuberculose◦ Onderzoek in cavia’s (1940+) leidde tot antibioticum streptomycine◦ 100 jaar geleden de meest voorkomende doodsoorzaak
Vaccin voor Meningitis◦ Ontwikkeld in muizen
Nier transplantatie◦ Honden en varkens
Borstkanker◦ Ontwikkeling tamoxifen
Asthma◦ Een van de meest dodelijke kinderziektes
Polio vaccin◦ 40 jaar onderzoek aan muizen en apen leidde tot vaccin in jaren 50
Insuline◦ Ontdekking van insuline in honden
Implantaten voor Parkinson◦ Electrische implantaten oa ontwikkeld in primaten◦ http://www.understandinganimalresearch.org.uk/resources/
videos_library/details/270/parkinsons_disease/
Ben je voor of tegen dierproeven? Zonder goede informatie zullen de meeste mensen tegen dierproeven zijn (80%
tegen) Na wat informatie is slechts 20% tegen (80% voor) Mannen zijn vaker voor dan tegen Westerse, niet-katholieke maatschappijnen zijn tegen dierproeven
Ligt aan waarvoor het bedoeld is. Als het gaat om medicijnen waarmee mensenlevens kunnen worden gered vind ik dat het moet kunnen. Maar als het gaat om cosmetica vind ik van niet.
Cosmetica-onderzoek op dieren mag niet.
Ik ben tegen dierproeven omdat de dieren zo veel pijn lijden. Aan de andere kant komen we zo wel te weten of medicijnen goed werken.
Niet alle dierproeven leiden tot pijn (of stress). Als dat wel aannemelijk is, dan wordt er zoveel mogelijk getracht om pijnbestrijding toe te passen (verdoving).
Ik ben voor dierproeven als het voor medische redenen is
Fundamenteel onderzoek ligt aan de basis van elk onderzoek. Onderscheid tussen fundamenteel en toegepast (voor medicijnen) onderzoek is moeilijk.
• Metchnikov prikte doorn in arm van zeester om te kijken hoe het dier zou reageren: het begin van een hele nieuwe tak aan wetenschap, de immunologie (die tallozen het leven heeft gered)
• Onderzoek naar hoe vogels leren zingen leverde kennis op over de werking van hersenen die nu van belang blijkt bij het ontrafelen van de ziekte van Alzheimer
• Bloeddrukmeting met koperen pijp in nek van paard leverde uiteindelijk de bloedtransfusie op.
En als het dan eenmaal getest is, weet je nog niet of het bij mensen wel werkt.
Veruit de meeste medicijnen die getest zijn op dieren werken wel. Na een heel trajectorium aan weefselkweken komen dierproeven, die uiteindelijk gevolgd worden door mensproeven. Door de weefselkweken en dierproeven kan men het aantal mensproeven flink reduceren.
Door de dierproeven wordt ook voorkomen dat bij het stadium van mensproeven gevaarlijke stoffen aan de proefpersonen worden toegediend.
Er zouden vele dierenlevens gespaard kunnen worden door alternatieven te gebruiken
Te weten: 2.9 dierenlevens per mensenleven.
Er worden ook veel dierenlevens gered door dierproeven!
De mens is slim genoeg om andere manieren te verzinnen om medicijnen of cosmetica te testen dan op dieren.
Veel wetenschappers vermoeden dat het aantal dierproeven zal toenemen in de toekomst. Dit komt omdat men geinteresseerd is in steeds complexere zaken. Hoe een cel reageert op een medicijn is al zeer complex, laat staan als we kijken naar het effect op een weefsel, een orgaan, een organisme met miljoenen cellen, bloedstroom, zenuwgeleiding, etc.
Simpelweg: je kunt geen onderzoek doen naar bloeddoorstroming als je kijkt naar een cel.
Hoe slim een mens ook is, hij/zij zal nooit kunnen weten hoe een organisme functioneert door er alleen over na te denken.
Maar: voor simpele zaken is een alternatief vaak wel aanwezig (weefselkweekjes, celonderzoek, computermodellen kunnen dan veel opleveren).
Het is vreselijk, hoe deze dieren behandeld en gehouden worden.
Het is vreselijk, hoe deze dieren behandeld en gehouden worden.
Vaak worden door anti-vivisectie organisaties de meest gruwelijke foto’s naar buiten gebracht
Als mens kun je zelf beslissen of je “proefkonijn” wil zijn. Die dieren hebben geen keus.
Hebben mensen wel een keus?