GEBOUWONTWERP IN EEN STEDELIJKE CONTEXT begeleiders: Ivo Vanhamme - Brecht Verstraete 3 BIRA 2012-2013Seppe Broekx - Tina Pinxten

inplanting 1/1000

Bouwen in stroken

Bij het bestuderen van de site en zijn omgeving kwam al snel de eenzijdige oriëntatie

van het perceel naar boven, gericht volgens de belangrijkste doorstromingslijn

langs het perceel, loodrecht op de belangrijkste omgevingsfactor, het kanaal. Dit

in combinatie met het streven naar een zekere individualiteit en kleinschaligheid

bracht ons al snel bij een strokenmodel.

DefiniEren van publieke doorgang

Door dit patroon over te site te leggen, kregen we een opdeling van de site in

strookvormige gebieden waarbij iedere strook een verbinding vormt van de ene

naar de andere zijde van de site. Hierbij kwam één verbinding naar boven als een

prominente doorgang door onze site, een publieke as die de buurt gelegen achter

onze site rechtstreeks verbindt met het kanaal en de binnenstad. Een klein pleintje

aan noordzijde creëert een zachtere overgang naar het perceel, aan de kanaalzijde

mondt de publieke doorgang uit in een groot plein.

Verhoging van het collectieve

De overige gebieden schenken we aan de bewoners door deze in te richten als

collectieve gebieden waarbinnen de verschillende privétuintjes verspreid liggen.

Een duidelijke scheiding tussen dit binnengebied en de publieke circulatie’s is een

vereiste. Door het ophogen van het collectieve wordt deze afsluiting automatisch

gemaakt en wordt het statuut van het gebied versterkt. Een bijkomend voordeel is

dat de commerciële ruimte gelegen is aan het straatniveau én dat we het wonen

kunnen optrekken en koppelen aan het groen.

Verhogen van publieke ankerpunten,

verlagen van collectieve bebouwing

Wanneer we de ligging van de stroken bekijken na het definiëren van de verschillende

tussenruimtes ontstaat er een duidelijke verscheidenheid in statuten. Allereerst

vinden we drie punten in het ontwerp waarrond het publieke sterk overheerst.

Deze trekken we omhoog om zo het publieke karakter aan het plein en het drukke

kruispunt te versterken. Ze dienen als ankerpunten binnen de omgeving. Naast de

publiek gelegen blokken, liggen er ook een strook in het collectieve gebied. Deze

strook wordt omlaag getrokken om ze een individueler, gezelliger karakter te geven

en zo het ingesloten gevoel te verkleinen.

concept masterplan

Bouwen in stroken

Het bouwen in stroken levert een sterke eenzijdige oriëntatie op volgens de

aanwezige doorstromingslijnen en loodrecht gericht op het kanaal. Het horizontale

perspectief van de publieke doorsteek wordt versterkt door het doorlopen van de

betonnen lijnen van de draagstructuur. Zij benadrukken niet alleen het perspectief,

maar ondersteunen ook de buitencirculatie en de verschillende inpandige terrassen.

Deze horizontaliteit vinden we terug in heel ons project. Het benadrukt daardoor

niet alleen de aanwezigheid van het kanaal, het vormt ook een verbindend element

tussen de verschillende woonblokken, die elk een eigen betekenis hebben binnen

het masterplan.

Thuiskomen aan je eigen voordeur

Het strokenmodel met zadeldaken straalt een soort kleinschaligheid uit, die we ook

terugvinden in de naburige arbeiderswoningen. Deze kleinschaligheid gaat gepaard

met een zeker individualiteit die we in het project sterk naar voren willen laten

komen. Door het gebruiken van buitencirculatie benadrukken we deze individualiteit

en krijgt elke woning zijn eigen voordeur. De buitencirculatie van de werkwoningen

bevindt zich tussen de doorsteken van het originele masterplan. Hierdoor vormt

deze ruimte een concrete afscheiding tussen het publieke en het collectieve. De

betonnen brugjes vormen een ‘poort’ naar de collectieve tuinen.

Publieke en collectieve gebieden

Door het bouwen in stroken worden de collectieve gebieden afgebakend van

de publieke. Om privacy binnen deze collectieve tuinen te vergroten wordt het

collectieve verhoogd. Het contrast tussen deze verschillende privacygradiënten

wordt binnen het project benadrukt door de materialiteit. Zo krijgt de publieke zijde

een hardere, bakstenen gevel. De collectieve gebieden worden afgewerkt met een

zachter, warmer materiaal als hout. De doorgangen naar de tuin, de zijwanden

van de verhoogde tuinen en de gevels van de collectief gelegen tuinwoningen en

appartementen worden met dit materiaal bekleed. Hierdoor creëren we binnen de

tuinen een verandering van statuur en sfeer.

concept

circulatie

masterplan +0 1/100

masterplan -1 1/100

masterplan +1 1/200

masterplan +2 1/200

masterplan +3 1/200

masterplan +4 1/200

masterplan +5/6 1/200

masterplan dak 1/200

masterplan snede 1/200

Situering gelegen aan de publieke as

Oppervlakte

Type A 64 m2 werkruimte

132 m2 woonruimte

35 m2 buitenruimte

Type B 124 m2 woonruimte

14 m2 buitenruimte

beschrijving

De werkwoningen zijn een aaneenschakeling van twee gestapelde typologieën. De onderste woning (type A) heeft een grote werk- of

handelsruimte. Door het ophogen van het collectieve wordt het wonen rechtstreeks verbonden met de tuin. Het woonverdiep ligt nog steeds

een meter hoger dan het niveau van de tuin, waardoor ook het achterste deel van de werkruimte voorzien wordt van een streepje licht.

De bovenste woningen (type B) zijn bereikbaar via een galerij. Ze krijgen een eigen uitpandig terras wat de relatie met de onderstaande

woning verkleint en de relatie met de tuin vergroot. De woningen aan het uiteinde van de strook hebben een open zicht op het plein

(type C en D).

De werkruimtes op het gelijkvloers vormen een glazen sokkel aan de publieke doorgang. De betonnen stroken versterken de horizontaliteit

en verbinden de verschillende gevels visueel en fysiek. De stroken tussen de betonnen lijnen worden opgevuld met traditioneel metselwerk.

De collectieve galerij die toegang biedt tot de bovenste woningen wordt uitgevoerd in hout. De achtergevel, die gericht is op de tuin, is

zuidelijk georiënteerd. Hier bevinden zich grote glaspartijen om het licht naar binnen te trekken en de relatie met de tuin te vergroten.

werkwoningen

type A

type B

grondplannen 1/100

snede 1/100

type A

type B

type C

grondplannen 1/100

type D

snede 1/100

type C

type D

Gevel noord 1/100

gevel zuid 1/100

Situering gelegen tussen twee collectieve tuinen

Oppervlakte

Type A 127 m2 woonruimte

16 m2 buitenruimte

Type B 129 m2 woonruimte

23 m2 buitenruimte

beschrijving

De tuinwoningen zijn een aaneenschakeling van twee gestapelde typologieën en liggen als middelste strook in de collectieve tuin. Om

directe inkijk te vermijden vormt deze tuin aan weerszijde een natuurlijke privacy barrière. Het volume is lager dan de ander stroken

waardoor het door zijn schuin dak, een maximale hoeveelheid licht binnen laat in de tuin.

De onderste woning (type A) staat in verbinding met de collectieve tuin en is bereikbaar via een lager gelegen gangpad. De gelijkvloerse

verdieping is ingevuld als de nachtzone waardoor ook hier het woonniveau gelijk komt te liggen aan de opgetrokken tuin.

De bovenste woning (type B) is bereikbaar via een open circulatie tussen de woningen. Ook bij deze woning ligt het leefgedeelte op de

bovenste verdieping, zodat deze gebruik kan maken van de grote hoogte om extra licht binnen te krijgen. Inpandige terrassen geven de

woningen een meer op zichzelf gericht karakter.

Ook bij de tuinwoningen is de horizontaliteit prominent aanwezig. Er ontstaat een collectieve sokkel die afgewerkt wordt met hout. Ook

de kopse gevels en de circulatiezones worden afgewerkt met hout. Boven de sokkel gaan we over op een vrijere opvatting, die iets meer

afstand neemt van het collectieve statuut. De achtergevels zijn weer zuidelijk gericht en afgewerkt met grote raampartijen om het licht

maximaal naar binnen te trekken.

tuinwoningen

type A

gronplannen 1/100

type B

snede 1/100

type A

type B

gevel NOord 1/100

gevel zuid 1/100

Situering gelegen aan het publieke plein

Oppervlakte

Type A 39 m2 werkruimten

111 m2 woonruimten

39 m2 buitenruimten

Type B 90 m2 woonruimten

37 m2 buitenruimten

beschrijving

Anders dan de andere typologieën ligt de appartementstoren bijna volledig in het publieke gebied. Het is een hoger volume en vormt de

afbakening van het publieke plein. Op deze plek aan het plein, het kanaal en op een zekere hoogte willen we een weids zicht creëren over

Brussel. Door het gebruik van een kolommengrid wordt een vrije glazen gevel gecreëert. De vloerplaten kragen één meter uit, waardoor

de inkijk vanop het plein wordt verkleint. Ook het gebruik van geperforeerde staalplaten verhoogt de privacy daar waar nodig.

Per verdieping vinden we twee soorten appartementen terug, aan de tuinzijde ligt een appartement met twee slaapkamers, aan de

kanaalzijde een appartement met eveneens twee slaapkamers en een werkvoorziening. De appartementen zijn volledig transparant en

door de teruggevallen gevel ontstaat er een soort rondgang van buitenruimtes rond iedere woning, die het ruimtelijke gevoel vergroten.

Door de rondgang met uitkragende vloerplaten is ook in de appartementstoren de horizontaliteit sterk aanwezig. Het gebruik van

geperforeerde staalplaten zorgt voor extra privacy. Hierdoor blijft het zicht en het licht in het appartement behouden, maar wordt het zicht

van buiten naar binnen geblokkeerd.

appartementen

grondplan 1/100

type A type B

A B

A’ B’

snede aa’ 1/100

snede bb’ 1/100

gevel noord 1/100

gevel zuid 1/100

galerij buitencirculatie werkwoningen werkruimte

MDW Architecture - Savonnerie Heymans MDW Architecture - Savonnerie Heymans Bakers Architecten - Het Zwarte Huis Bakers Architecten - Het Zwarte Huis

appartementen panelen rondgang appartementen transparantie

Antonio Citterio & Patricia Viel - Salaino 10 Antonio Citterio & Patricia Viel - Salaino 10 Antonio Citterio & Patricia Viel - Salaino 10 Eugeen Liebaut - Limmart

referenties

structurele axonometrie werkwoningen

structurele axonometrie tuinwoningen

structurele axonometrie appartementen

type A

type B

type C

type D

type A

type B

type A

type B

werken

wonen

buitenruimte

wonen

buitenruimte

werken

wonen

buitenruimte

wonen

buitenruimte

wonen

buitenruimte

wonen

buitenruimte

werken

wonen

buitenruimte

wonen

buitenruimte

64 m2

132 m2

35 m2

231 m2

124 m2

14 m2

138 m2

89 m2

140 m2

37 m2

266 m2

139 m2

14 m2

153 m2

127 m2

16 m2

143 m2

129 m2

23 m2

152 m2

39 m2

111 m2

39 m2

189 m2

90 m2

37 m2

127 m2

werkwoningen

tuinwoningen

appartementen

9

9

1

1

6

6

5

6

aantal bewoners

43 woningen

aantal woningen

4

4

4

4

3

4

3

3

oppervlaktetabel