frontier’s 9th annual conference · эрсдэл өндөр байх тусам өгөөж...

October 19, 2015

FRONTIER’S 9th ANNUAL CONFERENCE

1 | P a g e

Invest Mongolia 2015

Message from CEO

Lots of important messages and opinions have been expressed by over 60 speakers at Invest Mongolia 2015 on

September 8-9 in Ulaanbaatar and were shared with over 600 people, the surprisingly good turnout given the

gloomy economic condition in Mongolia.

This is the summaries by several of them who volunteered to write up the essences of what were discussed during

the conference. We could not summarize everything that was discussed. However, I do hope some of the opinions

should be considered to be the important “alarms” to regain the trust from the investment/international communities

and eventually help to increase the foreign direct investment (FDI) to Mongolia.

Therefore, we hope some advices here will be reflected at the policies either in current or future government with

the strong committement and the leadership of politicians who support the ideas.

Below are important key messages that they have repeatedly mentioned during the conference.

1. Importance of consistency of policies even after the change of the Government

2. Importance of treating existing investors in Mongolia well to attract new investors

3. Importance of strong leadership and committement of politicians to regain trust from investors

4. Weaker chinese economy / global commodity prices and the necessity to downsize the economy of Mongolia

5. Imminent pressure to refocus policies to the “true market economy” through becoming smaller, efficient

Government who simply supports real business to drive the economy

6. Possibilities of the disastrous scenario in case of the chaotic and wrong decisions

Masa Igata

CEO

Frontier Securities

2 | P a g e


Гүйцэтгэх Ерөнхий Захирлын мэндчилгээ

Улаанбаатар хотод 2015 он 9-р сарын 8-9-ний өдрүүдэд зохион байгуулагдсан Инвест Монголиа чуулга

уулзалтад 60 гаруй илтгэгчдийн тавьсан илтгэл дунд олон тооны чухал санаа, мэдээлэл багтсан байсан билээ.

Эдгээрийг 600 оролцогчид сонсож тэдгээрийг хуваалцсан ба Монгол Улсын эдийн засгийн сул нөхцөл

байдалд эргэлт гаргаж сайн тал руу шилжүүлэх боломжийг олгох төлөвтэй байна. Энэхүү баримт бичиг нь

чуулга уулзалтын турш хэлэлцсэн асуудлын гол мөн чанарыг бичихээр сайн дураар шийдсэн хэд хэдэн

илтгэгчдийн тойм мэдээлэл, дүгнэлтийн цуглуулга юм. Хэлэлцсэн бүх асуудлыг тоймлох, дүгнэх боломж

бидэнд байсангүйг ойлгоно уу. Гэсэн хэдий ч, эдгээр илтгэгч нарын үзэл бодол, тайлбар нь хөрөнгө

оруулагчид / олон улсын хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг эргүүлэн олж авахад тус болох ерөнхий хариултыг

танд өгөх боломжтой гэж үзэж байна. Улмаар, энэ нь Монгол Улс дахь Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг

нэмэгдүүлэхэд тус нэмэр болох юм.

Тиймээс, энд дурдсан зарим зөвлөгөөг одоогийн Засгийн газар, эсвэл ирээдүйд байгуулах Засгийн газар

нухацтай авч үзэн, энэхүү санааг дэмжиж буй улс төрчид манлайлан ажилласнаар үр дүнд хүрнэ гэдэгт бид

итгэлтэй байна.

Доор чуулга уулзалтын турш байнга дурдагдаж байсан чухал санааг жагсаав:

1. Засгийн газрыг өөрчилсний дараа ч бодлогын тууштай байдлыг хангахын ач холбогдол

2. Шинэ хөрөнгө оруулагчдыг татахад Монгол улсад одоогоор хөрөнгө оруулан үйл ажиллагаа

явуулж буй хөрөнгө оруулагчдын үзүүлэх үүрэг ач холбогдол

3. Хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг дахин олж авахад улс төрчдийн хүчирхэг манлайлал, амлалтаа

биелүүлэх чадварын ач холбогдол

4. БНХАУ-ын эдийн засаг суларсан / дэлхий нийтээр эрдэс баялгийн түүхий эдийн үнэ, эрэлт

буурсан нь Монгол Улсын эдийн засгийг агшаахад хүргэнэ

5. Эдийн засгийг хөгжүүлэхэд бодит бизнесийг дэмжиж ажилладаг үр ашигтай, цомхон бүтэцтэй

Засгийн газрыг байгуулснаар “цэвэр зах зээлийн эдийн засаг”-д бодлогыг дахин чиглүүлэхэд томоохон

сорилт тулгарч байна

6. Замбараагүй, буруу шийдвэр гаргах үед гамшгийн байдалтай үйл ажиллагаа явагдах боломж

байна

Фронтиер Секьюритийз

Гүйцэтгэх ерөнхий захирал

Маса Игата

3 | P a g e


4 | P a g e


Catherine Arnold

Her Majesty’s Ambassador to Mongolia,

British Embassy Ulaanbaatar

London sits at the heart of global financing; 18% of cross-border lending is arranged in the UK along with 41% of

global Foreign Exchange turn-over. Mongolia has huge potential, across a range of sectors that could benefit from

investment from global financial centers such as London, and UK business are interested in working with and in

Mongolia. It’s my job as ambassador to foster these links, and to help promote the opportunities for even deeper UK

and Mongolian ties.

But what more does Mongolia need to do to access these trade and investment opportunities?

There are certain fundamentals that top international businesses – the sort of business who will bring the global best-

practice that Mongolia wants and deserves – need.

I call these the 3 Cs: Clarity; Consistency; Communication. What do I mean by this?

Clarity: There are a range of issues that affect businesses and they need a clear understanding of the local investment

landscape to feel comfortable operating or investing in a country.

They need to understand the legal and contractual framework in which they will work – from setting up, to

ownership, to dispute resolution – and they need to be sure that the law has a clear interpretation.

International businesses also expect to know that procurement and tendering processes are transparent, it costs a lot

in time and resource to submit a credible proposal. A lack of clarity can decrease the interest from best-practice

international firms, leaving a market more vulnerable to lower quality, more opaque or more costly offers – when

the risks go up, all businesses expect a higher return in some form. It’s better for both parties to be clear about what

that is.

Consistency: Businesses need to know that clear laws, will be consistently applied: both to them and to their

competitors.

There’s also political consistency, which ranges from ensuring as much continuity as possible – a strong, impartial

and consistent civil service is an important component of that – to maintaining a constant approach to contracts and

legislation.

Communication: Any relationship requires strong communication to flourish. Information needs to be provided

(clearly and consistently) about the opportunities and investment landscape.

Legislative changes also require (clear and consistent) channels of communication that enable those affected to

engage. This is important for both business and government: legislation can have unintended consequences that

those affected are most likely to be able to explain, providing clear channels of communication leads to stronger,

better informed decision-making.

These are fundamentals that any country that wishes to seek quality inward investment and strong business links

need to address and the UK and Mongolia are no exceptions. The UK has the largest net inflow of FDI in Europe,

and we continue to exchange experiences with Mongolia. We’ve also been working with Mongolia to form

partnerships – from education to financial services, from legal to scholarships – that can help Mongolia to access the

investment and business it deserves.

All this adds up to a final C. Investor confidence. Confidence is an emotion, and with businesses, as with the people

who form them, it’s harder to rebuild confidence than undermine it. But with Clarity, Consistency and

Communication confidence grows, and with it investment and growth.

5 | P a g e


Катерин Арнолд

Англи Улсаас Монгол Улсад Суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин Сайд,

Улаанбаатар хот

Лондон бол дэлхийн санхүүгийн төв бөгөөд нийт улс хоорондын зээлийн 18%, гадаад валют солилцоо болон

худалдааны 41%-г Англи улсад хийдэг. Монгол улс нь Лондон зэрэг олон улсын санхүүгийн төвүүдээс

гадаадын хөрөнгө оруулалтыг төрөл бүрийн салбартаа ашиглаж болох бөгөөд Англи улсын бизнес

эрхлэгчид Монголчуудтай хамтран ажиллах мөн Монголд ирж хамтран ажиллах сонирхолтой байдаг.

Миний бие, Англи улсын элчин сайдын хувьд энэхүү харилцааг улам өргөжүүлэх, мөн Монгол болон Англи

улсын хооронд илүү их хамтран ажиллах боломжийг бий болгох үүрэгтэй билээ.

Гэхдээ эдгээр гадаад худалдаа болон хөрөнгө оруулалтыг ашиглахын тулд Монголчууд юу хийх хэрэгтэй

вэ?

Олон улсын тэргүүлэх бизнесүүдэд мөрдөгддөг тодорхой зарчимууд байдаг бөгөөд, хэрэв Монголд дэлхийн

хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн бизнесийг бий болгоё гэвэл дараахи зарчмуудыг баримтлах хэрэгтэй.

Би тус зарчмуудыг 3С гэж нэрлэдэг бөгөөд эдгээр нь Тодорхой байдал /Clarity/, Тогтвортой байдал

/Consistency/, мөн Харилцаа холбоо /Communication/ юм. Үүнийг тодруулбал:

Тодорхой байдал: Аливаа бизнест нөлөөлөх олон янзын асуудлууд байдаг учир хөрөнгө оруулагч нар нь

аливаа улсад хөрөнгө оруулах эсвэл ажиллахдаа тухайн улс дахь хөрөнгө оруулалтын орчинг сайн ойлгосон

байх шаардлагатай байдаг.

Тэд үүсгэн байгуулахаас эхлээд өмчлөх, маргааныг шийдвэрлэх хүртэл хуулийн болон гэрээний орчинг сайн

ойлгох хэрэгтэй бөгөөд тэд хуулийг тодорхой байдлаар хэрэгжинэ гэдэгт итгэлтэй байх хэрэгтэй.

Мөн, гадаадын бизнес эрхлэгчид нь аливаа худалдан авалт болон тендертэй холбоотой үйл ажиллагааг

нээлттэй байхыг хүсдэг, учир нь сайн санал боловсруулахад ихээхэн хэмжээний цаг болон хөрөнгө хүч

шаардагддаг. Тодорхой бус байдал нь олон улсын шилдэг байгууллагуудын сонирхолыг бууруулдаг бөгөөд

энэ нь зах зээлийг чанар багатай, улам ойлгомжгүй мөн өртөг өндөртэй саналуудтай үлдээдэг. Тиймээс,

эрсдэл өндөр байх тусам өгөөж өндөр байх ёстой бөгөөд хоёр тал энэ тал дээр тодорхой нэг ойлголттой байх

нь зөв.

Тогтвортой байдал: Бизнес эрхлэгчид нь тодорхой хуулийг тэдэнд болон тэдгээрийн өрсөлдөгчдөд ижил

тэгш мөн тогтвортой үйлчилнэ гэдэгт итгэлтэй байх ёстой.

Мөн, улс төрийн тогтвортой байдал байх хэрэгтэй бөгөөд энэ нь аливаа гэрээ болон хууль тогтоомжинд

тодорхой тогтсон арга барилаар хандахыг хэлнэ. Хатуу, нэг талыг баримталсан биш, тогтвортой иргэний

үйлчилгээ нь үүний чухал хэсэг юм.

Харилцаа холбоо: Аливаа хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхэд сайн харилцаа холбоо нэн чухал билээ. Тиймээс

аливаа бизнесийн боломж болон хөрөнгө оруулалтын орчны тухай мэдээллийг тодорхой болон тогтвортой

дамжуулах хэрэгтэй.

Мөн, хуулийн өөрчлөлтийг тодорхой болон тогтвортой харилцааны сувгаар дамжуулах шаардлагатай. Энэ

нь бизнес эрхлэгч болон засгийн газарт аль алинд нь чухал. Учир нь, шинэ эсвэл шинэчилэгдсэн хуулийн

хүсээгүй үр дагаварыг зөвхөн тухайн хуульд өртсөн этгээд тайлбарлах боломжтой бөгөөд тодорхой

харилцааны сувгийг ашигласнаар илүү нухацтай сайн шийдвэр гаргах боломжтой юм.

Дээрхи зарчмууд нь өндөр чанарын дотогшоо чиглэсэн хөрөнгө оруулалт болон тогтвортой бизнесийг хайж

буй аль ч улсын шийдвэрлэх ёстой асуудлууд бөгөөд Монгол болон Англи улс ч үүнд хамааралтай. Англи

улс нь Европ дахь гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын дийлэнх хувийг эзэлдэг бөгөөд бид Монгол улстай

6 | P a g e


тогтвортой хамтын ажиллагааны туршлага хуримтлуулсаар байна. Мөн, бид Монгол улсыг хөрөнгө

оруулалт болон хэрэгтэй бизнесүүдэд нь хүргэхийн тулд, боловсролоос эхлээд санхүүгийн үйлчилгээ

хүртэл, хуулиас эхлээд оюутны тэтгэлэг хүртэл, янз бүрийн түншлэлийн харилцааг Монгол улстай хамтран

байгуулаад байна.

Энэ бүгд эцсийн С буюу Хөрөнгө Оруулагчийн Итгэл /confidence/-г бий болгоно. Итгэл бол сэтгэлийн

хөдлөл бөгөөд бизнес нь хүмүүсээс бүрдэх учир нэгэнт алдсан итгэлийг эргээд бий болгоход маш хэцүү юм.

Гэхдээ Тодорхой, Тогтвортой байдал мөн сайн Харилцаа Холбооны тусламжтайгаар итгэлцэл нэмэгдэх

бөгөөд үүнтэй адил хөрөнгө оруулалт болон хөгжин цэцгэлэлт нэмэгдэх болно.

7 | P a g e


Invest Mongolia 2015 –

Legislative update 2015 by Hogan Lovells (Mongolia) LLP

Chris Melville Solongoo Bayarsaikhan Nominchimeg Odsuren Managing Partner Associate Associate

The Parliament of Mongolia approved several key new laws and amendments to existing legislation to promote and

facilitate private investment in general and with specific focus on energy sector. The highlights include the adoption

of the State Policy on Energy (until 2030) ("Energy Policy"), the Policy for the Privatization or Restructuring of

State Property for 2015-2016 ("Privatization Policy"), amendments to the Law of Mongolia on Energy adopted on 1

February 2001 ("Energy Law") and the Law of Mongolia on Renewable Energy adopted on 11 January 2007

("Renewable Energy Law"), and adoption of the Law of Mongolia on Pledge of Movable and Intangible Property on

2 July 2015 ("MIPPL") the Law of Mongolia on Promoting Economic Transparency on 7 August 2015 ("Economic

Transparency Law").

The purpose of the Energy Policy is to ensure uninterrupted and reliable supply of energy and to transform

Mongolia into an energy exporting country based on the principles of (i) reliability and security; (ii) sustainable

environment and green development; and (iii) efficiency and productivity. The Energy Policy will be implemented

in two major phases: (1) phase 1 between 2015-2023 during which major projects in the pipeline would be

constructed and in operation; and (2) phase 2 between 2024-2030 during which it is intended to build a transnational

grid and to establish additional power plants and transmission lines with a view to export excess energy supply.

Amendments to the Energy Law and the Renewable Energy Law support the development of the energy sector with

private investment by specifically allowing contractual tariff arrangements for private or foreign financed

independent power projects. This would encourage much-needed private investment in energy sector.

Under the Privatization Policy, the Government of Mongolia intends to privatize major state-owned companies

operating in upstream and downstream energy sector with a view to raise funding at the domestic stock exchange.

The proceeds raised from the privatization would be used to undertake technical development and improvements.

Legislative updates directed at the energy sector indicate the Government's support for private-investment led

development but it is yet to be seen whether the existing legislative framework will encourage private investment in

the long run.

Another key law adopted in the Spring 2015 session of the Parliament is the MIPPL which makes it possible to

register and perfect security over movable and intangible property and establishes an electronic publicly searchable

registry on security taken over movable assets of Mongolian-based companies. The significance of the registry is

that it enables perfection of security by way of registration and makes it possible for third parties to inquire about

existing security interests. Further, the MIPPL expressly provides that it is possible to enforce security over movable

and intangible property without judicial procedure. The flexibility and certainty afforded under the MIPPL would

encourage confidence in lenders and improve access to finance for Mongolian-incorporated entities as it expands the

scope of assets that can be secured effectively. The MIPPL will come into force on 1 September 2016 and it is

possible to register existing security interests over movable and intangible property in accordance with the MIPPL

within 6 months following its entry into force.

Lastly, the Economic Transparency Law provides one-time relief in relation to non-compliance with certain laws

relating to taxation, social insurance, accountancy, customs and state registration without any legal or financial

consequences before 31 December 2015. It aims to encourage transparency, proper reporting and registration

practices with a view to enhancing tax collection revenues.

The highlighted legislative updates are welcome developments to encourage and promote investment to support

Mongolian businesses, but the key challenge remains effective and consistent application of laws, and

implementation, and restoring and maintaining trust for existing and future foreign and domestic investors.

8 | P a g e


Хуулийн шинэчлэлтийн мэдээ

Hogan Lovells хуулийн фирм, 2015 он

Монгол Улсын Парламент нь хувийн хөрөнгө оруулалтыг ерөнхийд нь мөн эрчим хүчний салбарыг

тусгайлан дэмжих зорилгоор шинэ хуулиуд болон одоогийн байгаа хуулиудад нэмэлт өөрчлөлтүүдийг

оруулсан. Гол чухалчлах өөрчлөлтүүдэд: Засгийн Газрын Эрчим Хүчний Бодлого (2030 он хүртэл) ("Эрчим

Хүчний Бодлого"), Улсын Өмчийг Хувьчлах эсвэл Бүтцийг Шинэчлэн Өөрчлөх тухай Бодлого 2015-2016

(Хувьчлах Бодлого), 2001 оны 2-р сарын 1-ний өдөр Монгол Улсын Эрчим Хүчний тухай Хуульд оруулсан

нэмэлт өөрчлөлт (Эрчим Хүчний тухай Хууль), 2007 оны 1-р сарын 11-ний өдөр батласан Монгол Улсын

Сэргээгдэх Эрчим Хүчний тухай Хууль (Сэргээгдэх Эрчим Хүчний тухай Хууль), 2015 оны 7-р сарын 2-ны

өдөр батласан Монгол Улсын Хөдлөх эд хөрөнгө болон эдийн бус хөрөнгийн барьцааны тухай хууль

(ХХОХБХ), 2015 оны 8-р сарын 7-ны өдөр батласан Монгол Улсын Эдийн Засгийн Ил Тод Байдлыг Дэмжих

тухай Хууль (Эдийн Засгийн Ил Тод Байдлыг Дэмжих тухай Хууль) зэрэг багтана.

Эрчим Хүчний Бодлогын гол зорилго нь тасалдалгүй, найдвартай эрчим хүчний хангамжийг баталгаатай

болгох, мөн дараахи зарчимууд дээр тулгуурлан Монгол улсыг эрчим хүч экспортлогч орон болгох юм: (i)

найдвартай болон аюулгүй байдал; (ii) тогтвортой байгаль орчин болон ногоон хөгжил; (iii) үр ашиг болон

бүтээмж. Эрчим Хүчний Бодлого нь хоёр үе шаттай хэрэгжинэ: (1) 1-р үе шат 2015-2023 онуудын хооронд

үргэлжлэх бөгөөд шугам сүлжээний гол төслуудийн барилга болон ашиглалт явагдана; (2) 2-р үе шат 2024-

2030 онуудын хооронд үргэлжлэх бөгөөд улс хоорондын цахилгаан шугам барих, нэмэлт цахилгаан станцыг

дамжуулах шугамын хамт барих бөгөөд илүүдэл эрчим хүчний нөөцөө экспортлох зорилттой.

Эрчим Хүчний тухай Хууль болон Сэргээгдэх Эрчим Хүчний тухай Хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтүүд

нь хувийн хөрөнгө оруулалтаар эрчим хүчний салбарыг хөгжүүлэхийг дэмжсэн бөгөөд хувийн эсвэл

гадаадын санхүүжилт авсан бие даасан эрчим хүчний төслүүдэд гэрээн дээрээ үндэслэн тариф тогтоохыг

зөвшөөрсөн. Энэ нь эрчим хүчний салбарт нэн хэрэгтэй байгаа хувийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжих юм.

Хувьчлах Бодлогын хувьд, Монгол Улсын Засгийн Газар дотоодын хөрөнгийн бирж дээр хөрөнгө босгох

үүднээс төрийн өмчийн голлох эрчим хүчний компаниудыг хувьчлах төлөвлөгөөтэй болно. Хувьчлалаас

үүсэх хөрөнгийг техникийн хөгжил болон сайжруулалтад ашиглана. Эрчим хүчний салбарыг дэмжсэн эдгээр

хууль тогтоомжууд нь Засгийн Газраас хувийн хөрөнгө оруулалтаар бий болох хөгжлийг дэмжиж буйн

илэрхийлэл боловч, одоогийн байгаа хууль тогтоомж нь хувийн хөрөнгө оруулалтыг урт хугацаанд дэмжих

эсэх нь тодорхойгүй байна.

2015 оны Парламентын хаврын чуулганаар хэлэлцэн гарсан бас нэгэн чухал хууль бол Хөдлөх Эд Хөрөнгө

болон Эдийн Бус Хөрөнгийн Барьцааны (ХХОХБХ) тухай хууль юм. Энэхүү хууль нь хөдлөх болон эдийн

бус хөрөнгийг бүртгүүлэн барьцаалж болох боломжийг бүрдүүлсэн бөгөөд Монголд бүртгэлтэй компанийн

хөдлөх хөрөнгөнд тавьсан барьцааг шалгах электрон олон нийтийн хайлтын бүртгэлийг үүсгэсэн. Энэхүү

бүртгэлийн гол ач холбогдол нь барьцааг бүртгэлээр баталгаажуулах, гуравдагч этгээд барьцаалбартай

холбоотой мэдээллийг хүлээн авах боломжтой болгож байгаад оршино. Үүнээс гадна, ХХОХБХ нь хөдлөх

болон эдийн бус хөрөнгийг шүүхийн үйл ажиллагаагүйгээр барьцаалах боломжийг бий болгосон. ХХОХБХ-

ийн уян хатан, тодорхой байдал нь зээлдүүлэгч нарт илүү итгэл төрүүлээд зогсохгүй, барьцаанд хамруулж

болох хөрөнгийн цар хүрээ тэлснээр, Монголд үүсгэн байгуулагдсан аж ахуйн нэгжүүдэд санхүүжилт

олоход илүү дөхөм болж байгаа юм. ХХОХБХ нь 2016 оны 9-р сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хэрэгжих бөгөөд

барьцаанд тавьсан хөдлөх болон эдийн бус хөрөнгийн бүртгэлийг тухайн барьцаалбарыг барьцаанд тавьсан

өдрөөс эхлэн 6 сарын дотор ХХОХБХ-ийн дагуу хийлгэх боломжтой юм.

Төгөсгөлд нь, Ил Тод Байдлыг Дэмжих тухай Хууль нь татвар, нийгмийн даатгал, нягтлан бүртгэл, гааль

болон улсын бүртгэлийн тухай хуулиудыг зөрчсөн хувь хүн болон хуулийн этгээдийг хуулиар тогтоосон

хариуцлагаас 2015 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөс өмнө нэг удаа чөлөөлөгдөх тухай хууль юм. Энэхүү хууль

нь ил тод байдал, зүй зохистой тайлагнал болон бүртгэлийг дэмжих, улмаар татварын орлогыг нэмэгдүүлэх

зорилготой.

Дээр дурьдсан хуулийн өөрчлөлтүүд нь Монголын бизнесүүдийг дэмжих хөрөнгө оруулалтанд нааштайгаар

нөлөөлөх алхам мөн боловч тогтвортой хуулийн хэрэгжилт, хэрэгжүүлэлт, одоогийн байгаа болон ирээдүйд

гарч ирэх дотоодын болон гадаалын хөрөнгө оруулагчдын итгэл найдварыг сэргээн хадгалах нь голлох

асуудал хэвээрээ байна.

9 | P a g e


Naoki Hisada

Chief Representative, Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ Ltd,

Ulaanbaatar Representative Office

On February 10 Prime Minister of Mongolia, Mr. Saikhanbileg has signed a Mongolian-Japanese Economic

Partnership Agreement while he was on an official trip to Japan. In my understanding, concern of everybody is how

influence Mongolian-Japanese EPA can provide business relationship between Mongolian and Japan. My answer is

that Mongolian-Japanese EPA can accelerate to grow business between Mongolian and Japan steadily. Actually I

recognize that movement for growth of business between Mongolian and Japan started clearly from July 2014 when

Mongolian President Elbegdorj came to Japan to meet Japanese Prime Minister Shinzo Abe. Concretely to speak, I

can explain some cases to everybody.

Just before explanation of some cases, I would like to make comment that Mr. Sakaibara, chairman of the Keidanren

(Japanese Business Federation), led the delegation, arriving in Ulaanbaatar on 26 August. At the forum, delegates

discussed Mongolia's current economic and social conditions and possibilities of economic cooperation between the

two countries. This delegation has something to deliver message that Japan also plans to lend a hand in mining, road

infrastructure, energy and agriculture in near future in my view.

The 1st case is that one Japanese car maker established their representative office in Ulaanbaatar last January. This

car maker started car maintenance business in Ulaanbaatar from July. In statistics, the number of cars which were

imported to Mongolian is 300 thousand after early 2000. I am surprised that market share of Japanese car is more

than half. From aspect of car world, Ulaanbaatar is one of Japanese Car Royal Family Country Club. This large

market share of cars and New Japanese car Maker’s Representative Office can be supported to cultivate car business

in Ulaanbaatar in the future by EPA. EPA can push Japanese car import business from Japan as one of major topics.

I personally point out that Mongolian automobile market can meet Japanese car technology. Gasoline in Mongolia is

very expensive because it is mostly imported from Russia. Moreover, road conditions are not so great, and the

temperature reaches minus 30 degree Celsius due to the harsh climate. Japanese cars are high in demand because of

safety, durability and better gas mileage, especially the SUV and hybrid cars. As the tax on car imports from Japan

will be reduced after EPA is signed, the market for car sales and automobile services would expand significantly in

my view. Other services related to cars include repairs to motors and electrical damage incurred because of repairs

made by inexperienced auto repair workers and a lack of spare parts found locally. Accordingly, there might be a

new market if Japanese companies with high technical capacity fill in the service gap for automobile maintenance

business. I think that Japanese business already started to expand to look at future business model change in

automobile market after EPA is signed.

The 2nd case is new airport construction project. A Japanese company has been contracted by the Civil Aviation

Authority of Mongolia to lead construction of new international airport. The total cost for construction should be

estimated at 87 billion yen and one of the loan requirements will be that Japanese technology represent over 90% of

all applicable technology at the new airport. The new airport will have a 3,600 meter runway which receive 2

million passengers annually and have 33,000 square meters available for its terminal. The total size of the airport

will be equivalent to the size of Komatsu Airport in Japan. One more thing is happy matter. I read news article that

this Japanese company has great concern about airport operation service business after completion of construction of

new airport and can talk a lot of business matter with Mongolian Government. I personally expect that new airport

can start to make good service of operation business including shopping and restaurant inside new airport with

mixture of Mongolian and Japanese style of hospitality spirits. And you can see JICA assists new airport as well

from page 9 of power point documents today Ms.Sawada prepares for us.

The 3rd case is transactions related to Oyu Tolgoi Copper Mine. As mass-media delivers news, one Japanese senior

copper producer is trying to seeking long term contract to purchase copper concentrate from Oyu Tolgoi. This

copper producer and Japanese general trading corporation have signed contract with Oyu Tolgoi to import 5,000

metric tons of copper concentrate from Mongolia on trial basis. The move is part of Japanese copper producer’s

effort to diversify where it gets natural resources. After trial import is successively completed, I think that long term

contract to export copper concentrate from Oyu Tolgoi to Japan will be signed. This kind of expansion of trade

business in mining sector is going ahead on parallel with EPA completion. Additionally to speak, our Bank of

Tokyo-Mitsubishi UFJ now is studying to join international syndicated project finance of Oyu Tolgoi Phase 2.

The 4th case is how to make good use of export finance program provided by JBIC. This finance program is 8

billion yen totally and started from 2013 June. Last June, Bank of Tokyo Mitsubishi UFJ was lucky to be involved

to close the first deal with TDB, Ministry of Finance and JBIC. First deal covers to import mining machine from

Japan to Mongolia. After then, now Bank of Toyo-Mitsubishi UFJ are moving ahead to support several potential

10 | P a g e


trade business such as Industrial Production Equipment and Agricultural machines under JBIC export finance

program. With parallels of JBIC export finance program, JICA also provides 2 step loan program for SMEs

Development and Environmental protection for Mongolian economy expansion as well as you can see Ms. Sawada’s

presentation materials.

I strongly feel that a country like Mongolia which is rich in resources and ready for development, is the perfect place

for project finance and ECA program. The presence of our Ulaanbaatar office is in itself representative of the

endorsement we Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ intend to maintain with the business community of Ulaanbaatar and

all of Mongolia. Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ can support your business for project finance area and ECA

program at any time again.

Наоки Хисада

Ахлах Төлөөлөгч, Токиогийн Банк-Мицүбиши Ю.Ф.ЖИ,

Улаанбаатар хот дахь төлөөлөгчийн газар

2015 оны 2-р сард Монгол Улсын Ерөнхий Сайд Ч. Сайханбилэг арлын Япон улсад айлчилсан бөгөөд тус

айлчлалын үеэр Шинзо Абэ Сайдын хамт Монгол Японы Эдийн Засгийн Түншлэлийн Хэлэлцээрт гарын

үсэг зурсан билээ. Миний бодлоор хүн болгоны одоо сонирхож байгаа зүйл бол энэхүү хэлэлцээр нь Монгол

болон Япон улсын бизнес эрхлэгчдэд ямар ач холбогдолтой бол гэсэн асуулт болов уу. Миний хариулт бол

Монгол Японы Эдийн Засгийн Түншлэлийн энэхүү Хэлэлцээр нь тус хоёр улсын бизнесийн харилцааг

тогтвортой өсгөх болно. Миний санаж байгаагаар Монгол Японы бизнесийн харилцаа Монгол Улсын

Ерөнхийлөгч Ц. Элбэгдорж 2014 оны 7-р сард Япон улсад айлчилсан цагаас эхлэн идэвхитэй өсч эхэлсэн

бөгөөд тус өсөлтийг илтгэх тодорхой хэдэн жишээнүүдийг дурдъя.

Нэгдүгээр жишээ нь Японы нэгэн автомашин үйлдвэрлэгч компани Улаанбаатар хотноо энэ оны 1-р сард

өөрийн төлөөлөгчийн газраа нээсэн байна. Энэхүү автомашин үйлдвэрлэгч компани нь саяхан 7-р сард мөн

машин засварын газраа Улаанбаатар хотноо нээжээ. Статистикийн дүнгээр 2000 оноос хойш Монгол улс руу

нийт 300 мянган автомашин импортолсон байна. Энэ дүнгээс миний олж мэдсэн хамгийн гайхалтай зүйл нь,

эдгээр автомашины тал хувь нь Япон улсынх байсанд оршино. Тиймээс, Монгол дахь Япон автомашины энэ

том зах зээлийн хувь дээр шинээр бий болсон Японы автомашин үйлдвэрлэгчийн төлөөлөгчийн газрыг

нэмээд Монголд Япон автомашины бизнесийг Эдийн Засгийн Түншлэлийн Хэлэлцээрийн (ЭЗТХ)

тусламжтайгаар ирээдүйд бий болгож болохоор байна. ЭЗТХ нь Японы автомашин импортлогчдыг шахаж

өгөх боломжтой юм.

Би хувьдаа Монголын автомашины зах зээл нь Японы автомашины технологийг нэвтрүүлэх боломжтой гэж

бодож байна. Монгол түлшээ Оросоос оруулж ирдэг учир түлшний үнэ их өндөртэй. Үүнээс гадна Монголд

замын чанар сайнгүй бөгөөд цаг агаарын хувьд эрс тэс уур амьсгалтай. Япон машинууд, тэр дундаа SUV

болон хайбрид машинууд Монголд эрэлт ихтэй байгаа шалтгаан нь Япон машин аюулгүй, удаан хэрэглээтэй,

мөн бага түлш зарцуулдагт байна. ЭЗТХ-т гарын үсэг зурсаны үр дүнд Японоос импортоор орж ирэх

автомашины татвар багасах учир Монгол дахь автомашины зах зээл их хэмжээгээр өсөх болов уу гэж би

хувьдаа харж байна. Үүний зэрэгцээ автомашин засвар, сэлбэгийн худалдаа зэрэг бусад дагалдах

үйлчилгээнүүд нэмэгдэнэ. Түүнчлэн, хэрвээ Японы өндөр техникийн чадалтай компаниуд Монголд

автомашины засварын үйлчилгээнд гарч байгаа дутагдлыг арилгахаар нэвтрэн орж ирвэл шинэ зах зээл үүсч

магадгүй юм. Тиймээс, миний бодлоор ЭЗТХ байгуулагдснаар Японы бизнес эрхлэгчид аль хэдийн ирээдүйн

бизнесийн шинэ моделио гаргаж эхэлсэн болов уу.

Хоёр дахь жишээ нь шинэ нисэх онгоцны буудлын барилгын төсөл болно. Монголд олон улсын шинэ нисэх

онгоцны буудлыг барих эрхийг Японы компани авсан бөгөөд, тус компани нь Монголын Иргэний Нисэхийн

Газартай гэрээ байгуулсан билээ. Тус барилгын нийт төсөв нь 87 тэрбум иен байхаар тооцоологдсон бөгөөд

зээлийн гэрээний нэг шаардлага нь тус онгоцны буудалд ашиглагдах нийт тоног төхөөрөмжийн 90 хувь нь

Япон улсынх байх ёстой гэсэн заалт юм. Шинэ нисэх онгоцны буудал нь жилд 2 сая хүн хүлээн авах 3,600

метр урт бүхий буух/нисэх зурвас замтай байх бөгөөд 33,000 метр квадрат терминалтай байна. Нисэх

буудлын нийт хэмжээ нь Японы Комацу нисэх онгоцны буудлын хэмжээтэй адилхан юм. Шинэ нисэх

буудал баригдасны дараа тус буудал дээр дэлгүүр, хоолны газар зэрэг олон үйлчилгээний бизнесүүд Монгол

болон Японы зочломтгой хэв маягийг шингээсэн байдлаар бий болно гэдэгт найдаж байна.

11 | P a g e


Гурав дахь жишээ нь Оюу Толгойн зэсийн уурхай. Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулснаар

Япон улсын нэгэн эртний зэс үйлдвэрлэгч Оюу Толгойгоос урт хугацаанд зэсийн баяжмал худалдан авах

саналтай байгаагаа илэрхийлсэн байна. Тус зэс үйлдвэрлэгч, мөн Японы ерөнхий худалдааны корпораци

Оюу Толгойтой 5,000 метрик тон зэсийн баяжмалыг туршилтын нөхцлөөр худалдан авах гэрээ байгуулсан

байна. Японы зэс үйлдвэрлэгчийн хувьд энэ нь өөрийн түүхий эдээ худалдан авдаг газруудаа төрөлжүүлж

байгаа алхам юм. Миний бодлоор, гэрээний туршилт амжилттай дуусвал Оюу Толгойгоос зэсийн баяжмал

экспортлох гэрээг байгуулах болов уу. Ийнхүү уул уурхайн салбарт хийгдэж байгаа худалдааны бизнесийн

өргөжилт нь ЭЗТХ хийгдсэнтэй зэрэг явж байна. Үүн дээр нэмээд манай Токиогийн Банк-Мицүбиши

ЮФЖИ (Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ) нь Оюу Толгойн 2 дахь шатны олон улсын банкууд нийлсэн төслийн

санхүүжилтийг судлаж байна.

Дөрөв дэх жишээ нь JBIC-н гаргасан экспортын санхүүжилтийн хөтөлбөрийг хэрхэн зөв ашиглах талаар юм.

Энэхүү санхүүжилтийн хөтөлбөр нь нийтдээ 8 тэрбум иен бөгөөд 2013 оны 6-р сараас эхэлсэн. Өнгөрсөн

жилийн 6-р сард Токиогийн Банк-Мицүбиши ЮФЖИ нь Худалдаа Хөгжлийн Банк, Сангийн Яам болон

JBIC нартай хамтран Японоос Монгол руу уул уурхайн тоног төхөөрөмж импортлох гэрээ байгуулсан.

Үүний дараа Токиогийн Банк-Мицүбиши ЮФЖИ нь JBIC-н экспортын санхүүжилтийн хөтөлбөрийн дагуу

Industrial Production Equipment, Agricultural machines зэрэг хэд хэдэн худалдааны компаниудыг дэмжихээр

ажиллаж байна. Мөн, JBIC-н экспортын санхүүжилтийн хөтөлбөрийн зэрэгцээ жижиг болон дунд аж ахуйн

нэгжүүдэд хоёр үе шаттай зээлийн хөтөлбөрөө JICA хэрэгжүүлж байна.

Миний бодлоор байгалийн баялгаараа баян Монгол улс хөгжихөд бэлэн болсон гэж бат итгэж байна.

Тиймээс, Монголд төслийн санхүүжилт болон Экспортын Зээлийн Агентлаг (ECA)-ийн хөтөлбөр

хэрэгжихэд нэн тохиромжтой газар юм. Бидний Токиогийн Банк-Мицүбиши ЮФЖИ өөрийн төлөөлөгчийн

газраа Улаанбаатар хотноо нээсэн нь бид Монголын бизнесүүдийг дэмжин ажиллахад бэлэн байгаагаа

илэрхийлж буйн жишээ юм. Бид таны бизнесийн төслийн санхүүжилт болон ECA-ийн хөтөлбөрүүдэд

туслахад хэзээд бэлэн байх болно.

12 | P a g e


John Lee

CEO and Chairman, Prophecy Development Corp

RMB devaluation and its effect on Mongolia

The daily reference rate that sets the value of the Chinese currency against the greenback was cut by 1.62 percent to

6.3306 yuan, from 6.2298 on Tuesday, the People’s Bank of China (PBoC) said in a statement on its website. The

move took the reductions to 3.5 percent this week — the largest in more than two decades —

China’s GDP growth continues to be on a positive trajectory, with 2015 GDP growth expected to be 5 – 7%. In

absolute terms, 5% of US$10 trillion in 2015, is the same as 10% of US$5 trillion in 2010. However, China has

sustained the largest capital outflow on record in 2015 which is down over US$400 billion in the first half of 2015.

Despite a 25% increase in GDP since 2012 and a continued current account surplus throughout, the Chinese foreign

reserve has stayed at the 2012 level. With a positive current account, where did the US$400 billion go? Could there

possibly be a run on the currency?

What is the free market RMB to US dollar exchange rate? China set up its modern foreign exchange system in 1994,

when it devalued the yuan by 33% at a stroke. We may just see that for the second time very soon.

Effect on Mongolia is mixed, while import from China will be cheaper, demand for commodities in China may also

be less, hurting Mongolia export revenue. Instead Mongolia government should focus on benefiting from Chinese

fiscal stimulus such as investment from Silk Road fund and Asia Infrastructure Investment Bank.

Жон Ли, Prophecy Development Корпорацийн Гүйцэтгэх Захирал

БНХАУ-ын юанийн ханшийн бууралт, түүний Монгол улсад үзүүлэх нөлөөлөл

БНХАУ-ын Ардын банкны вэбсайт дээрээ гаргасан мэдээлэлд дурдсанаар Мягмар гарагт нэг ам.доллартай

тэнцэх БНХАУ-ын мөнгөн тэмдэгтийн ханшийг 1.62%-иар бууруулж 6.2298-аас 6.3306 болгосон байна. Тус

үйл ажиллагаа үргэлжилж юанийн ханшийг энэ 7 хоногт 3.5%-иар бууруулсан бөгөөд энэ нь 20 жилийн

доторх хамгийн том уналт байлаа.

БНХАУ-ын ДНБ-ийн өсөлт эерэг үзүүлэлттэй хэвээр байгаа бөгөөд 2015 оны ДНБ 5-7% өсөх төлөвтэй байна.

Бодит утгаар авч үзвэл 2015 оны 10 их наяд ам.долларын 5% нь 2010 оны 5 их наяд ам.долларын 10%-тай

ижил үнэ цэнэтэй байна гэсэн үг юм. Гэсэн хэдий ч, БНХАУ-аас гарах хөрөнгийн урсгал 2015 онд хамгийн

өндөр түвшинд хүрч, 2015 оны эхний хагаст 400 тэрбум ам.доллар гаруйгаар буурсан байна.

2012 оноос хойш БНХАУ-ын ДНБ нь 25 өссөн, тус хугацаанд урсгал тэнцэл тогтмол эерэг байсан ч гэсэн,

БНХАУ-ын гадаад валютын нөөцийн хэмжээ 2012 онтой ижил түвшинд байна. Урсгал тэнцэл эерэг гарч

байгаа хэдий ч, 400 тэрбум ам.доллар хаашаа орсон бэ? Хүмүүс мөнгөө банкнаас татсан байх магадлалтай

юу?

Чөлөөт зах зээл дээрх юань, ам.долларын валютын ханш хэд байх вэ? БНХАУ нь 1994 онд гадаад валютын

сүүлийн үеийн системээ бий болгож, юанийн ханшийг 33%-иар огцом унагасан билээ. Бид удахгүй тус үйл

явдлыг дахин харах боломжтой юм.

Монгол улсад үзүүлэх нөлөөлөл нь холимог шинжтэй байх бөгөөд БНХАУ-аас авах импортын бараа

хямдарч, БНХАУ дахь эрдэс баялгийн түүхий эдийн эрэлт мөн буурах болно. Энэ нь Монгол Улсын

экспортын орлогод ихээхэн сөрөг нөлөө үзүүлнэ. Юанийн ханшны бууралтаас илүүг хүлээхээс илүүтэй,

Монголын Засгийн газар Торгоны замын сан, Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банкнаас хөрөнгө

оруулалт татах зэргээр БНХАУ-ын хэрэгжүүлж буй төсвийн тэлэх бодлогоос үр ашиг хүртэхэд анхаарлаа

хандуулах хэрэгтэй.

13 | P a g e


Nick Cousyn

Chief Operating Officer, Bdsec Joint Stock Company

As everyone probably knows, Mongolia was the fastest growing economy in the world in 2010-2012, but went off

track in 2013, following populist political moves which eventually stopped Oyu Tolgoi Phase 2 expansion. More

than anything, Mongolia is an economy which relies on investment, as opposed to exports, as the country’s mineral

wealth has only begun to be exploited.

For this reason, it is political and economic policy towards investment vs. commodity prices, which will dictate the

timing and magnitude of Mongolia’s economic recovery. As these mines and infrastructure develop, commodity

exports will begin to take over as the main economic driver.

Looking forward, an economic recovery is all but assured. The investment for OT underground will begin in 2016 to

the tune of $300M, but that will also be followed by investments by their supply chain. While elections are generally

a time of economic uncertainty, election spending will total $300-$400M. Taken together, 2016 will see an

incremental $600-$900M of spending, which is significant given Mongolia GDP is only ~$13B. Beginning in 2017,

OT spending ramps to $1.8B/yr which gradually declines into 2020 when Phase 2 goes into production. Estimates

are for 430K tons of production per year (=$2.6B @ $3 cu) with a projected mine life of 100 years. For this reason,

the next economic expansion in Mongolia could easily last 7-10 years and will likely begin in the next 12-18 months.

All mining experts agree that OT is just one of several deposits to be discovered in Mongolia, which is why Anglo

American, Teck, Rio Tinto and others are here actively searching for (or building) projects, despite a downturn in

global exploration activity.

In terms of capital market statistics, Sovereign debt is yielding 7.25%-8.25%. The MSE mkt cap is about $650M,

which relative to GDP is only around 5%, among the lowest in the world.

Ник Коузин

Bdsec Joint Stock Компанийн Үйл Ажиллагаа Хариуцсан Ахлах Мэргэжилтэн

Хүн бүрийн мэдэж байгаагаар, Монгол Улс нь 2010-2012 онд дэлхийн хамгийн өндөр өсөлттэй улс байсан

боловч улс төрчдийн популист амлалт Оюу Толгойн 2-р үе шатны өргөтгөлийн төслийг зогсоосноор 2013

онд эргэн бага өсөлтийн замд орсон. Ямар ч зүйлсээс илүүтэй, Монгол Улс нь экспортооос илүү хөрөнгө

оруулалтад чиглэсэн эдийн засагтай улс юм. Учир нь тус улсын эрдэс баялгийн нөөцийг одоо л ашиглаж

эхэлж байна.

Ийм шалтгаанаар, хөрөнгө оруулалт, эрдэс баялгийн түүхий эдийн үнэд чиглэсэн улс төр, эдийн засгийн

бодлогыг явуулснаар Монгол Улсын эдийн засгийн сэргэлтийн хугацааг ойртуулж, хүчийг нэмэгдүүлэх

болно. Эдгээр уурхай, дэд бүтэц хөгжиж байгуулагдсанаар, эрдэс баялгийн түүхий эдийн экспорт нь эдийн

засгийн гол хөдөлгөгч хүч болох үйл явц явагдана.

Ирээдүйн тухай ярихад, эдийн засгийн сэргэлт явагдах нь тодорхой боловч үүнийг баталгаажуулах хэрэгтэй.

ОТ-н далд уурхайн хөрөнгө оруулалтыг 2016 оноос хийж эхлэх ба тухайн онд 300 сая ам.доллар байна.

Түүнчлэн, энэхүү хөрөнгө оруулалт нь нийлүүлэлтийн сүлжээний бусад хөрөнгө оруулалтыг Монгол Улсад

авчрах болно. Сонгууль нь ерөнхийдөө эдийн засгийн тодорхой бус байдлыг бий болгодог үе мөн хэдий ч,

сонгуульд зарцуулдаг хөрөнгө нь нийт 300-400 сая ам.доллар байдаг. Дээр хоёрыг авч үзвэл, 2016 онд 600-

900 сая ам.долларын нэмэлт зарцуулалт хийгдэх төлөвтэй байна. Монгол Улсын ДНБ ойролцоогоор 13

тэрбум гэж үзвэл эдгээр нь томоохон хэмжээний хөрөнгө оруулалт юм. 2017 оноос эхлээд ОТ-н зарцуулалт

1.8 тэрбум ам.доллар/жил болж өсөн, 2-р үе шат үйлдвэрлэлээ эхлэх 2020 он руу аажмаар буурах болно.

Тооцооны дагуу, жил тутам 430,000 тонн хүдэр боловсруулах (3 ам.долларын үнэ бүхий 2.6 тэрбум зэсийн

хүдэр) бөгөөд уурхайн урьдчилан таамаглаж буй ашиглалтын хугацаа нь 100 жил байна. Энэхүү

14 | P a g e


шалтгаанаар, ирээдүйн эдийн засгийн тэлэлтийн үргэлжлэх хугацаа дор хаяж 7-10 жил үргэлжлэх бөгөөд

ирэх нэг жил, бүтэн хагас жилийн дотор эхлэх төлөвтэй байна.

ОТ нь Монгол Улсад нээгдсэн ордуудын нэг бөгөөд ижил төстэй төслийг Англо Американ, Тек, Рио Тинто

болон бусад уул уурхайн компаниудын тус улсад идэвхтэй эрж хайж байна. Хэдийгээр одоо үед дэлхий

нийтийн хайгуулын үйл ажиллагаа буурсан ч гэсэн, ижил төстэй төслийг уул уурхайн компани бүр хайж

(бүтээн байгуулалт хийхээр төлөвлөж) байна.

Хөрөнгийн зах зээлийн статистикийн тухайд, Засгийн газрын бонд нь 7.25-8.25%-ийн өгөөжтэй байна. МХБ-

ийн зах зээлийн үнэлгээ ойролцоогоор 650 сая ам.доллар байгаа ба ДНБ-ийн дөнгөж 5% болж байгаа нь

дэлхий дээрх хамгийн бага үзүүлэлттэй улсуудтай нэг түвшинд байгааг илтгэнэ.

15 | P a g e


Zorigt Dashdorj

Former Minister of Mineral Resources and Energy,

Board Member, Mongolia Development Strategy Institute

Panel discussion on Policy alternatives

9 September 2015

Panel participants: N. Enkhbold (Member of Parliament, MPP), Ch. Khurelbaatar (Member of Parliament, MPP),

L.Enkh-Amgalan (Member of Parliament, MPP), Yo.Otgonbayar (Member of Parliament, MPP)

Panel moderator: D.Zorigt (Mongolia Development Strategy Institute)

The issue at the focus was public policies, specifically policies regarding investment environment. During the panel

the participants sought to address three major questions: “What are the policy mistakes that made necessary a search

for policy alternatives?”, “What are the policy alternatives?” and “Why their views could be considered as

alternatives given the rise of populist views?”

To summarize the views of the panelist, the major challenges currently faced by Mongolia were unsustainable

macroeconomic policies and absence of stable, coherent and professional approach towards domestic and foreign

investors. Soaring public debt, lack of progress on major mining and infrastructure projects, inability among

political leadership of the currently governing party, DP, to reach consensus on major issues, sharp fluctuations in

exchange rates have brought the economic growth numbers to low single digits. They resulted also in increased

unemployment, social tensions, falling incomes. Lack of institutionalization of political parties, especially the DP,

and governance mechanisms was also highlighted as one of the underlying causes of these challenges.

The policy alternatives were clear: stable macroeconomic policies, progress on major mining and infrastructure

projects, open, predictable and professional environment for domestic and foreign investors. It was too early to

speak of election platforms, as the parliamentary elections are still almost 1.5 year away, however, the panelists

stressed that they will work to include these principles and necessary actions in their party platform.

The panelists, who represented the MPP in the parliament, saw their party as a political vehicle able of delivering

those policy alternatives. They highlighted that compared to other parties MPP was not driven by factional interests

and institutional mechanisms enabled it come to unified decisions. They also highlighted better the experienced and

educated human capital possessed by the MPP and made a point that MPP has learnt from its past success and

mistakes. At the same time they stressed that businesses, as any other citizen of this country, should not rest the

responsibility for political decisions on the political parties and members of parliament and should more actively

contribute views, especially regarding the populist views that could harm Mongolia.

16 | P a g e


Дашдоржийн Зоригт

Ашигт Малтмал болон Эрчим Хүчний Яамны Сайд асан,

Mongolia Development Strategy Институтын ТУЗ-ын гишүүн

Бодлогын сонголтын тухай панель хэлэлцүүлэг

2015 оны 9-р сарын 9

Панель хэлэлцүүлэгт оролцогч: Н. Энхболд (УИХ-ын гишүүн, МАН), Ч. Хүрэлбаатар (УИХ-ын гишүүн,

МАН), Л. Энх-Амгалан (УИХ-ын гишүүн, МАН), Ё.Отгонбаяр (УИХ-ын гишүүн, МАН)

Панель хэлэлцүүлгийн даргалагч: Д.Зоригт (Монголын хөгжлийн стратегийн хүрээлэн)

Анхаарах ёстой асуудал бол төрийн бодлого, ялангуяа хөрөнгө оруулалтын орчны талаар явуулах төрийн

бодлого юм. Хэлэлцүүлгийн явцад, оролцогч нар 3 гол асуудлыг хөндөж гарцыг хайж байсан: “Бодлогын

сонголтыг эрж хайх шаардлагыг бий болгож буй бодлогын алдаанууд юу вэ?”, “Бодлогын сонголтууд юу вэ?”

болон “Популист үзэл нэмэгдэж буй үед популист үзлийг бодлогын сонголт гэж яагаад үзэх ёстой вэ?”

Панель хэлэлцүүлэгт оролцогчдын үзэл бодлыг нэгтгэхэд Монгол Улсад тулгарч буй гол бэрхшээл сорилт

бол тогтворгүй дотоодын, гадаадын хөрөнгө оруулагчдад чиглэсэн макро эдийн засгийн бодлого, тогтвортой,

үе залгамжилсан, мэргэжлийн арга хандлага юм. Засгийн газрын өр нэмэгдэж байгаа, уул уурхай, дэд

бүтцийн гол төслүүд урагшлахгүй байгаа, төрийн эрх барьж буй нам болох АН-ын гол асуудлууд дээр

зөвшилцөлд хүрэх улс төрийн манлайллын чадамжгүй байдал, валютын ханшны огцом хэлбэлзэл зэрэг нь

эдийн засгийн өсөлтийн бууруулж нэг оронтой тоонд хүргэлээ. Дээрх шалтгаан нь мөн ажилгүйдлийг

нэмэгдүүлж, нийгмийн тогтворгүй байдлыг бий болгон, орлогыг бууруулаад байна. улс төрийн намын

ялангуяа АН-ын институцийн чадваргүй байдал, засаглалын механизм нь эдгээр сорилт бэрхшээлийн үндсэн

учир шалтгааны нэг болж байна гэж цохон тэмдэглэж байна.

Бодлогын сонголт нь тодорхой байсан: макро эдийн засгийн тогтвортой бодлого явуулах, уул уурхай, дэд

бүтцийн гол төслүүдийг урагшлуулах, дотоод, гадаадын хөрөнгө оруулагчдад ойлгомжтой, мэргэжлийн

түвшний орчинг бүрдүүлэх зэрэг байлаа. УИХ-ын сонгууль бүтэн хагас жилийн дараа болох тул сонгуулийн

тухай ярих маш эрт байна. Гэсэн хэдий ч, панель хэлэлцүүлэгт оролцогчид хэлэхдээ намынхаа байр суурин

дээр дээрх зарчмын шаардлагатай арга хэмжээг оруулж ажиллана гэдгээ онцолж байв.

МАН-ыг УИХ-д төлөөлж буй панель хэлэлцүүлэгт оролцогчид нь дээрх бодлогын сонголтыг амжилттай

хэрэгжүүлэх улс төрийн нам нь МАН юм гэж үзэж байна. Улс төрийн бусад намтай харьцуулахад МАН нь

фракцийн сонирхолд хөтлөгддөггүй бөгөөд институцийн механизм нь нэгдсэн шийдвэрт хүрэх боломжийг

олгодог гэж онцолж байв. Түүнчлэн, МАН нь туршлагатай, боловсролтой боловсон хүчинтэй бөгөөд МАН

нь өнгөрсөн амжилт, алдаанаасаа суралцсан гэж байв. Үүнтэй нэгэн зэрэг, тэдний мэдэгдэж байгаагаар

бизнесийн байгууллагууд Монгол орны иргэдийн адилаар улс төрийн намуудын, УИХ-ын гишүүдийн

гаргасан улс төрийн шийдвэрийн нөлөөнд орох ёсгүй, Монгол оронд хор хохирол учруулах популист үзэл

бодол бүхий байр сууринд өөрсдийн үзэл бодлоо илэрхийлэх ёстой гэв.

17 | P a g e


Sumati Luvsandendev

Director, Sant Maral Foundation

The recent development of political situation in Mongolia.

In 2015 the rating of political parties in Mongolia underwent dramatic changes. Strong lead of DP in 2012, 2013 and

2014 was replaced by MPP. SMF and other surveys show that right now no party has a dominating position to form

the government n its own at the moment. If situation will not change there will be another coalition government in

2016. Three political parties: MPP, DP and MPRP will definitely be in a next parliament.

The main reason of DP drop was a declining living standard of the population. It started to be observed in 2013 then

rapidly accelerating to 2015. All it happened despite regular increment of household income very year. The inflation

rate destroyed all benefit coming from increasing of household budget.

The declining living standard had an impact on a confidence toward decision makers. There was a drop of

confidence toward President, Parliament and political parties. On a personal level people with a strong populist

agenda or rebels within party ranks are becoming more popular. It shoes better opportunity for individuals in

running next year Elections.

Crisis affected Mongolia’s current and future outlook.

During last June and July we have conducted a research in the territory of Mongolia. The purpose of this research

was to find out what are the understandings of the general public on Mongolia’s current social, political and

economic

Лувсандэндэвийн Сумати

Сант Марал Сангийн Захирал

Монгол улсын улс төрийн нөхцөл байдалд сүүлийн үед явагдсан өөрчлөлт шинэчлэлт.

2015 онд Монголын улс төрийн намуудын рейтингт томоохон өөрчлөлт гарлаа. 2012, 2013, 2014 онд итгэл

төгс тэргүүлж байсан АН-ын байр суурийг МАН буцаан авч чадлаа. SMF болон бусад судалгааны үр дүнгээр

одоогийн байдлаар ямар ч нам дангаараа засгийн газар байгуулах давуу байдалгүй байгааг харуулж байна.

Энэхүү нөхцөл байдал өөрчлөгдөхгүй бол, 2016 онд өөр нэг хамтарсан засгийн газар байгуулагдах болно.

Улс төрийн 3 нам: МАН, АН, МАХН ирэх УИХ-д суудал авах нь тодорхой юм.

АН-ын нэр хүнд унасан гол шалтгаан нь хүн амын амьжиргааны түвшин буурсантай холбоотой. 2013 онд

амьжиргааны түвшин буурч эхэлсэн ба 2015 улам эрчимтэй буурсан. Тухайн жилд өрх гэрийн орлого хэвийн

хэмжээгээр өссөн боловч амьжиргааны түвшин буурсан үзүүлэлттэй гарчээ. Инфляцийн түвшин нь өрх

гэрийн төсвийн өсөлтөөс гарах бүх үр ашгийг үгүй хийжээ.

Амьжиргааны түвшин буурч буй нь шийдвэр гаргагчдад итгэх итгэлд нөлөө үзүүлсэн байна. Ерөнхийлөгч,

УИХ, улс төрийн намуудад итгэх итгэл буурсан байна. Хувь хүний түвшинд авч үзвэл, популист асуудал

ярьж буй, нам дотроо бослого гаргах санаа бүхий улс төрчид илүү алдартай болж байна. Энэ нь ирэх

жилийн сонгууль бие дааж нэр дэвшвэл томоохон боломж байгааг харуулж байна.

18 | P a g e


Irmuun Demberel,

Deputy Director, Invest Mongolia Agency

Since commodity prices have decreased and our main exports shrunk, Mongolia is no doubt experiencing a hard

time. In 2011 annual investment was around US$ 5billion, which has decreased to around US$500 million in 2014.

Our lesson from this experience has been the need for further diversification of our economy in order to guarantee

long-term sustainable development. We are now looking into sectors apart from mining, which have a lot of

potential, such as agriculture-husbandry, services and the industrial production.

We see the diversification not only in economic sectors but also in region and source country. At the moment, one of

our main sources of investment is China and the investment comes mainly into the capital city. In order to diversify

it, we are now strongly committed to set up a clear and non-changing policy framework and clear projects.

The results were already encountered last year. In 2014, Mongolia has attracted US$500 million into non-mining

sectors, incorporating 350 companies. We expect to see these numbers grow by the end of this year. Meantime, all

184 foreign invested companies incorporated this year till today are all in non-mining sectors.

Дэмбэрэлийн Ирмүүн

Хөрөнгө Оруулалтын Газрын Дэд Дарга

Эрдэс баялгийн түүхий эдийн үнэ буурсан, манай улсын экспортын гол бүтээгдэхүүний хэмжээ багассан

учир, Монгол улсад хүнд хэцүү цаг үе ирж байгаа гэдэг нь ямар ч эргэлзээгүй үнэн билээ. 2011 онд жилийн

нийт хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 5 тэрбум ам.доллар байсан бөгөөд энэ нь 2014 онд 500 сая ам.доллар

болтлоо буурсан. Энэхүү бууралтаас бид бүхний авах сургамж бол урт хугацааны тогтвортой хөгжлийг бий

болгох үүднээс эдийн засгаа төрөлжүүлэх шаардлага юм. Бид одоогоор их хэмжээний боломж бүхий уул

уурхайн бус салбар болох хөдөө аж ахуй, мал аж ахуй, үйлчилгээ, аж үйлдвэрийн салбарыг чухалчилж байна.

Бид эдийн засгийн салбаруудын төрөлжилт төдийгүй, бүс нутаг, хөрөнгө оруулалт татагч орнууд дээрээ

төрөлжилт хийх төлөвлөгөөтэй байна. Одоогийн байдлаар, хөрөнгө оруулалтын гол эх үүсвэрийн нэг болох

БНХАУ бөгөөд хөрөнгө оруулалт гол төлөв нийслэл хотод орж байна. Хөрөнгө оруулалтыг төрөлжүүлэхийн

тулд, бид ойлгомжтой, өөрчлөгдөхгүй бодлогын системийг бий болгож, төслүүдээ тодорхой болгохоор

тууштай ажиллаж байна.

Үр дүн нь өнгөрсөн жил гарч эхэлсэн. Монгол Улс 2014 онд уул уурхайн бус салбартаа гадаадын 350

компанийн оруулсан 500 сая ам.долларын хөрөнгө татаж чадсан. Энэ жилийн төгсгөл гэхэд тус тоо улам

нэмэгдэнэ гэж үзэж байгаа. Тус хугацаанд, өнөөдрийг хүртэл энэ жилийн хугацаанд 184 гадаадын хөрөнгө

оруулалттай компани байгуулагдсан ба бүгд уул уурхайн бус салбарынх болно.

19 | P a g e


Hidetoshi Nagata,

Head of Global Listing, Tokyo Stock Exchange

Listing on TSE could be one option for Mongolian companies

Q: What is attractive for Mongolian companies to be listed on TSE?

A: The most distinctive key feature of Tokyo stock market is that we have deep and diverse investor base so that

you can raise capital from Japanese high net worth investors through listing on TSE. You can also diversify your

investor base. By diversification of your investor base, you will be able to get fair value.

We don’t have any Mongolian companies listed on TSE so far. However, first listed company from Mongolia will

attract much attention from Japanese people. In addition, the company will have a better impact on economic

relationship between Mongolia and Japan. The company might gain a good reputation.

Q: What are key requirements for Mongolian companies to list their shares in Tokyo? Are there any barriers for an

IPO of a Mongolian company?

A: We have well developed capital market with sound legal or accounting framework. In order to be listed on TSE,

you have to comply with these frameworks. TSE listed company is required to disclose its financial result quarterly

and internal control report. And also, company has to disclose its important information which might impact on its

stock price in a timely manner.

Your financial statement which would be disclosed should be strictly audited by global audit firm. Without correct

financial figures, investors cannot make decision if they buy or not.

In addition, in Japanese IPO market, individual investors are keys. In order for the successful IPO, it will be quite

important to communicate closely with Japanese retail investors.

Q: Is it necessary for a Mongolian company that is willing to list its shares on TSE to provide Japanese documents

instead of English documents?

A: Yes, all disclosure documents should be in Japanese. Our regulator permits English disclosure, however, in order

for the successful IPO, you have to show your business to Japanese investors, especially for Japanese retail investors

who are key players in our IPO market. Therefore, you have to disclose your documents in Japanese.

Хидэтоши Нагата,

Токиогийн хөрөнгийн биржийн Глобал Үнэт Цаасны Бүртгэлийн Дарга

Токиогийн хөрөнгийн биржид бүртгүүлэх нь Монголын компаниудын хувьд нэг сонголт байх

боломжтой

А: Токиогийн хөрөнгийн бирж дээр бүртгүүлэхэд Монголын компаниудад ямар давуу тал бий болох вэ?

A: Токиогийн хөрөнгийн биржийн хамгийн онцгой давуу тал нь Токиогийн хөрөнгийн бирж дээр

бүртгүүлснээр өндөр цэвэр үнэ цэнэ бүхий Японы хөрөнгө оруулагчдаас хөрөнгө босгох боломжтой болох

бөгөөд бидэнд олон тооны, төрөлжсөн хөрөнгө оруулагчид бий. Түүнчлэн, та бүхэн хөрөнгө оруулагчдаа

төрөлжүүлэх боломжтой. Хөрөнгө оруулагчдаа төрөлжүүлснээр та бүхэн бодит үнэ цэнээ тогтоох

боломжтой болно.

Одоогийн байдлаар Токиогийн хөрөнгийн бирж дээр бүртгүүлсэн монгол компани байхгүй байна. Гэсэн

хэдий ч, Монголоос анх удаа тус бирж дээр бүртүүлэх компани япончуудын их хэмжээний анхаарлыг татна

гэж үзэж байна. Түүнчлэн, тус компани нь Монгол, Япон улсын хоорондох эдийн засгийн харилцаа

холбоонд сайн нөлөө үзүүлэх болно. Уг компани сайн нэр хүндийг олох нь тодорхой юм.

Q: Монгол компаниуд хувьцаагаа Токио хөрөнгийн биржид бүртгүүлэхийн тулд ямар үндсэн шаардлага

тавигдах вэ? Монголын компаниуд IPO хийхэд ямарваа саад бэрхшээл тулгарах уу?

20 | P a g e


A: Токиогийн хөрөнгийн бирж нь зүй зохистой хууль, аудитын систем бүхий сайтар хөгжсөн хөрөнгийн зах

зээл юм. Токиогийн хөрөнгийн бирж дээр бүртгүүлэхийн тулд, та бүхэн дээрх системийн шаардлагыг хангах

ёстой. Токиогийн хөрөнгийн биржид бүртгүүлсэн компани нь санхүүгийн үр дүнгээ улирлаар мэдээлэх

үүрэгтэй ба дотоод хяналтын тайлангаа мөн гаргаж байх ёстой. Түүнчлэн, тус компани нь хувьцааны үнэд

нөлөөлөх чухал мэдээллээ цаг алдалгүй хэвлэн нийтлүүлж байх үүрэгтэй.

Нийтэд мэдээлэх танай компанийн санхүүгийн тайланд дэлхийн хэмжээний аудитын компани хяналт

шинжилгээ хийсэн байх ёстой. Санхүүгийн үнэн зөв тоо мэдээ байхгүй бол, хөрөнгө оруулагчид худалдан

авах эсэх талаар шийдвэр гаргах боломжгүй болно.

Түүнчлэн, Японы IPO зах зээл дээр хувь хүний хөрөнгө оруулагчид үндсэн тоглогчид байдаг. IPO-г

амжилттай хийхийн тулд, Японы жижиглэнгийн хөрөнгө оруулагчидтай ойр дотно харилцаа холбоо тогтоох

нь маш чухал байх болно.

Q: Токиогийн хөрөнгийн бирж дээр хувьцаагаа гаргах гэж буй монгол компани баримт бичгээ англиар биш

японоор хүргүүлэх шаардлагатай юу?

A: Тийм ээ, нийтэд мэдээлэх бүх баримт бичиг япон хэл дээр байх ёстой. Манай зохицуулах байгууллага

англи хэл дээр гаргасан мэдээллийг зөвшөөрдөг боловч IPO-г амжилттай хийхийн тулд та бизнесийн

мэдээллээ Японы хөрөнгө оруулагчдад танилцуулах шаардлагатай. Ялангуяа, манай IPO зах зээл дээр

үндсэн тоглогч болдог Японы жижиглэнгийн хөрөнгө оруулагчдад мэдээллэ хүргэх ёстой. Тиймээс, та бүхэн

баримт бичгээ япон хэл дээр мэдээлэх нь чухал юм.

21 | P a g e


Marcel Venhofen

Executive Director, German-Mongolian Business Association

Misuse of Exit Bans in Tax Cases against Investors diminish attractiveness of investment destination

Mongolia

The German-Mongolian Business Association (DMUV) for whom I speak welcomes the important changes the

Government of Mongolia has implemented in the recent month to attract new foreign investors. Important and

courageous steps have been taken especially in regard to passing new legislation and fostering agreements with

major investors. However, our members – existing investors - are concerned about processes they are confronted

with when declaring their taxes and incomes.

In our eyes, existing investors are in an excellent position to attract new investors, since they are connected to

outward looking business entities abroad and can give hands-on recommendations out of their direct experience with

Mongolia as a destination for investment.

On the other hand, in case of negative experiences, their effect as strategic multipliers is negated, leading to a

situation where their potential is not adequately used to promote Mongolia. Several complaints about tax officials

inflating tax demands or disregarding contractual tax payment schemes, often paired with immediate payment

demands of smaller sums connected with the threat of exit bans directed at our foreign members, have reached our

association. Exit bans issued for tax investigations or court procedures are a lengthy process as shown by experience,

even when the cases do not attract attention, leaving a foreign businessman no option than to comply with the

demands of the tax authority even though he judges them to be unfair and non-legal.

As of our assessment this regime effectively evades recourse to legal actions as a way of dispute settlement and as a

matter of fact, foreign investors are made subjects to blind arbitrariness of an individual tax official. The resulting

climate obviously opposes to a foreign investor friendly strategy declared by the Mongolian government and the

Mongolian president. We urge the Government and Administration of Mongolia to issue regulations to prevent the

described procedures to be implemented in the future. Existing investors function as important multipliers when

attracting new foreign investment. Putting them in to good use is a benefit for Mongolia, her people, and the

domestic investment environment.

Марсел Венхоффен

Герман-Монголын Бизнес Холбооны Гүйцэтгэх Захирал

Хөрөнгө оруулагчдын эсрэг татварын хэрэг үүсгэн, Монгол Улсаас гарах эрхийг нь хязгаарласан нь

Монгол Улсыг хөрөнгө оруулалтын таатай бүс гэсэн ангиллыг бууруулаад байна

Миний төлөөлж ярьж буй байгууллага болох Монгол-Германы бизнесийн холбоо (МГБХ) нь Монгол Улсын

Засгийн газраас гадаадын шинэ хөрөнгө оруулагчдыг татах чиглэлээх сүүлийн хэдэн сар авч хэрэгжүүлсэн

өөрчлөлт шинэчлэлтийн арга хэмжээг таатай хүлээн авч байна. Чухал бөгөөд зоригтой арга хэмжээг авч

чадсан бөгөөд ялангуяа шинэ хууль тогтоомж батлах, гол хөрөнгө оруулагчидтай гэрээ хэлэлцээр хийх

чиглэлд ахиц дэвшил гарсан. Гэсэн хэдий ч, манай байгууллагын гишүүд буюу одоогоор Монгол улсад

хөрөнгө оруулсан хөрөнгө оруулагчид татвар, орлогоо мэдүүлэх үед тэдэнд тулгардаг үйл явцын талаар

ихээхэн сэтгэл зовнидог хэвээр байна.

Бидний харж байгаагаар, одоогоор Монгол улсад хөрөнгө оруулсан хөрөнгө оруулагчид нь шинэ хөрөнгө

оруулагчдыг татах тал дээр илүү сайн байр суурин дээр байна. Үүний шалтгаан нь тэд нар гадагш хөрөнгө

оруулдаг гадаад улсын бизнесийн байгууллагуудтай шууд холбогдон ажилладаг Монгол Улсын талаар

хөрөнгө оруулалт хийх боломжит хувилбарын хувьд өөрсдийн шууд туршлагаа хуваалцах, санал зөвлөгөө

өгөх боломжтой байдаг байна.

Нөгөө талаас, сөрөг туршлага, тохиолдлын тухайд, стратегийн үүднээс тэдгээрийн үржүүлэгчийн нөлөө

үзүүлсэн нь асар их бөгөөд тэдгээрийн боломж чадавхийг Монгол Улсыг сурталчлах тал дээр зохих түвшинд

ашиглаагүй байна. Хэт өндөр татвар нэхсэн, гэрээгээр төлөх татварын хуваарьтай холбоотйо татварын албан

тушаалтны талаар хэд хэдэн гомдол санал гарч байсан. Түүнчлэн, манай гадаад гишүүдийн зүгээс манай

22 | P a g e


холбоонд гаргасан гомдол саналд дурдсанаар Монгол Улсаас гарах эрхийг нь хаана гэж сүрдүүлэх байдлаар

бага хэмжээний мөнгөн дүнг хурдан төлөхийг хэд хэдэн удаа шаардаж байсан байна. Татварын хэргийн

мөрдөн байцаалт, шүүхийн дүрэм журамтай холбогдуулан гаргасан Монгол Улсаас гарах эрхийг

хязгаарласан тохиолдол бидний мэдэж буй хүрээнд ихээхэн урт сунжирсан байдалтай байж, ялангуяа тухайн

хэрэг ноцтой биш байсан ч, тухайн гадаадын бизнес эрхлэгч тухайн шаардлагыг шударга бус, хууль бус гэж

үзэж байсан ч, гадаадын бизнес эрхлэгчийг татварын газрын шаардлагыг биелүүлэхээс өөр аргагүй байдалд

хүргэж байна.

Бидний хийсэн судалгаагаар, иймэрхүү дэглэм журмыг маргааныг шийдвэрлэх байдлаар хуульзүйн арга

хэмжээ болгон өөрчилж хууль бусаар шийдвэрлэхээс сэргийлэх боломжтой. Бодит байдал дээр гадаадын

хөрөнгө оруулагчид тухайн татварын албан тушаалтны сохор шийдвэрээр хууль бус хэргийн хариуцагч

болж байна. Эдгээрээс үүдэн гарах хуульзүйн орчин нь Монгол Улсын Засгийн газар, Монгол Улсын

Ерөнхийлөгчийн тунхаглаж буй гадаадын хөрөнгө оруулагчдад таатай стратегитэй зөрчилдөж байна. Бид

Монгол Улсын Засгийн газар, Удирдах газруудаас дээр дурдсан үйл явцыг ирээдүйд дахин үүсгэхгүй байх

үүднээс журам дүрэм гаргахыг шаардаж байна. Одоогоор үйл ажиллагаа явуулж буй хөрөнгө оруулагчид нь

гадаадын шинэ хөрөнгө оруулалтыг татахад маш чухал үржүүлэгчийн нөлөө үзүүлнэ. Тухайн хөрөнгө

оруулагчийг Монгол Улсын эрх ашгийн төлөө үр бүтээлтэй ашиглах нь чухал бөгөөд энэ нь дотоодын

хөрөнгө оруулалтын орчинд тустай билээ.

23 | P a g e


Terence Ortslan

Managing Director, TSO & Associates

The very well attended conference repeated the ongoing themes of lack of Government leadership and lack of ability

of decision making for execution of strategies for economic changes and social development. This time however,

the participants, industry leaders and speakers were very vocal and impatient. Mongolia clearly has become another

failing emerging nation but with no emergence plans and denial that it has failed and lost irreversible valuable time.

Mongolia's exports of natural resources will face reduced values and reduced volumes of demand as the consuming

countries are retrenching the industry intensity in their economic stalemate while they are in the process of financial

deleveraging their financial and manufacturing and service sectors

The loss of confidence in Mongolia's decision makers was expressed by the participants and the continued worries

of budgetary and international deficits and bubbles in commercial and residential real estate, and an uncertain

liquidity in the banking sector in case of further adverse developments, have governed the investor.

The significant level of participation in the conference indicates that there is still a loyal interested group of

optimists. The desire to invest and participate in Mongolia has clearly faded a lot from the peak years but this is a

new opportunity for the political decision makers to reset strategic parameters needed and shift the general

consensus by delivering overdue decisions and cooperate with the select group of loyal international investors.

Теренс Орцлан

TSO & Associates компанийн Захирал

Маш олон тооны хүн оролцсон энэхүү чуулга уулзалтаар Засгийн газрын манлайлал, эдийн засгийн

өөрчлөлт, нийгмийн хөгжлийн стратегийг хэрэгжүүлэхээр шийдвэр гаргах чадамжгүй байгаа талаар чухал

сэдвийг хөндлөө. Гэхдээ, энэ удаад оролцогчид, салбарын манлайлагчид, илтгэгчид нь дуу хоолойгоо

өндөрсгөж, тэвчээр алдарч байгаа нь мэдэгдэж байна. Монгол Улс бүтэлгүйтэж буй шинээр хөгжиж буй өөр

нэг улс болж байгаа нь тодорхой болж байна. Түүнчлэн, онцгой байдлын ямар ч төлөвлөгөө гаргаагүй, эргэж

буцааж болдоггүй цаг хугацааг алдсан гэдгээ үгүйсгэсээр байна. Монгол Улсаас экспортолж буй байгалийн

нөөц баялгийн үнэ цэнэ буурч, тоо хэмжээний хувьд ч буурч байна. Үүний шалтгаан нь эрдэс баялгийн

түүхий эдийн хэрэглэгч орнууд эдийн засгийн шийдвэрийнхээ хүрээнд аж үйлдвэрийн эрчимжилтээ

бууруулж байгаа төдийгүй, санхүү, үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбартаа санхүүгийн хөшүүргийг ашиглахаа

больж эхлээд байна.

Монгол Улсын шийдвэр гаргагчдад итгэх итгэл алдарч байгааг бага хуралд оролцогчид илэрхийлж байсан

ба төсвийн болон олон улсын нөөцийн алдагдлын талаарх түгшүүр, арилжааны болон орон сууцны үл

хөдлөх хөрөнгийн хөөс, банкны салбар дахь тодорхой бус хөрвөх чадвар зэрэг асуудалтай тулгарч байна.

Цааш муу мэдээ үргэлжилбэл, энэ нь хөрөнгө оруулагчдад сөрөг нөлөө үргэлжлүүлэн үзүүлнэ.

Тус бага хурал дахь хүмүүсийн идэвхтэй оролцоо нь эерэг үзэлтэй, Монгол Улсад үнэнч бүлэг хүмүүс

байсаар байгааг илтгэж байна. Монгол Улсад хөрөнгө оруулах, хөгжилд нь оролцох хүсэл эрмэлзэл оргил

үеэсээ ихээхэн буурсан нь тодорхой боловч, энэ удаад бодлого боловсруулагчид шаардлагатай стратегийн

хэмжээсийг өөрчилж, хугацаа нь хэтэрсэн олон шийдвэрийг гаргаснаар ерөнхий шийдэлд хүрч, Монгол

Улсад үнэнч олон улсын хөрөнгө оруулагчдын бүлэгтэй хамтран ажиллах шинэ боломж гарч ирээд байна.

24 | P a g e


Graeme Hancock

President and Chief Representative, AngloAmerican

My only personal observation was made in the final session as follows: I felt that Mongolia’s real problems with

investment were no longer the legal and regulatory framework, but rather a rule of law and sanctity of contract issue

going forward. The Government of Mongolia needs to demonstrate its own commitment to the rule of law and

sanctity of contract in order for companies to feel confident about investing large sums in Mongolia. This will take a

long time as this is about restoring trust, and not about laws and regulations. It is the Government’s and

Parliament’s commitment to honoring contracts that matters most.

Грем Хэнкок

AngloAmerican-ы Ерөнхийлөгч мөн Ахлах Төлөөлөгч

Миний зүгээс гаргасан ажиглалтыг сүүлийн хурал дээр хийж чадсан: Монгол Улсын хөрөнгө оруулалт татах

чадамжгүй байдал нь хууль эрхзүй, зохицуулалтын орчинтой холбоотой байхаа больжээ. Энэ нь хууль

журамыг сахин биелүүлэх, гэрээ хэлэлцээрийг даган мөрдөхтэй илүү холбоотой болж иржээ. Монгол Улсын

Засгийн газар нь хуулийн засаглалд үнэнч гэдгээ харуулж, гэрээ хэлэлцээрийн өөрчлөгдөшгүй байдлыг

сахина гэдгээ харуулах хэрэгтэй болж байна. Ингэснээр Монгол Улсад их хэмжээний хөрөнгө оруулалт

хийсэн компаниуд итгэл үнэмшилтэй байж чадах юм. Үүнд их хугацаа орох болно. Учир нь хууль журам

гэхээс илүүтэй итгэл үнэмшлийг дахин сэргээхтэй холбоотой юм. Энэ нь хамгийн чухал үр нөлөө үзүүлж

буй гэрээ хэлэлцээрийг сахин мөрдөх Засгийн газрын болон Парламентийн чадавхийг бий болгох явдал юм.

25 | P a g e


B. Baabar

Director of Nepko Publishing

Crisis affected Mongolia’s current and future outlook

During last June and July we have conduct a research in the territory of Mongolia. The purpose of this research was

to find out what are the understanding and thoughts of Mongolian people regarding current society, politics and

economy, and to identify what are their projections of future to come. According to the research, it was found that

the currently active three independent parliament members have the highest ratings among the public. There were 30

politicians listed in this research, and based on the results Mr. Bat-Erdene was ranked on fourth, Mr. Bat-Uul, the

Ulaanbaatar city mayor, was ranked on fifth, Mr. Enkhbayar, the leader of Mongolian Revolutionary Party, was

ranked on sixth, Mr. Battulga was ranked on ninth, Mr. Enkhbold, the leader of Mongolian Ardin Party, was ranked

on eleventh, Mr. Elbegdorj, the President of Mongolia, was ranked on thirteenth, and Mr. Saikhanbileg, the Prime

Minister of Mongolia, was ranked on seventeenth, and Mr. Enkhbold, the Leader of Parliament, was ranked on

twenty first. It was observed that people have ranked these politicians based on the characteristics such as “he is fair”

or “he says right things”, however, when we asked if they know how are these politicians are going to improve

Mongolia, most of the respondents could not give an answer.

It is also found that 70% the population are against the current mining situation in Mongolia. The interesting

founding is that people from Erdenet city most actively support the Oyu Tolgoi mining, and people from Umnugovi

province most actively oppose it. The most dominating reasons behind such opposition were “foreigners are

exploiting Mongolia”, “all the incomes go to the foreigners and leading position officials, and people are getting

poorer”, “Mongolians should own at least 51% of Oyu Tolgoi”. It is found that 90% of general public make such

conclusions based on what they watched on TV.

China is the biggest Mongolian exporter and it has been buying all the unprocessed goods from Mongolia by

keeping the lowest manufacturing for the last thirty years. By doing this, China has begun to build its industrial

enterprises and infrastructure. They manufactured three of every five boots manufactured globally, and they had

70% of all copper melting business. As China buys everything, under its development wave, many countries have

benefited. Especially, the most benefited countries are South Korea, Vietnam, Brazil, Canada and Australia. On

contrary, Mongolia is a prominent example of the countries, that could not such opportunity. As China has built such

a powerful foundation now, they have announced to move to the next development phase. This means

manufacturing, management and marketing policy dominant by technology, high cost manufacturing based on

science. Previously, Taiwan, Korea and Japan has followed such path, and now, it’s China. In one word, our export

market has started to shrink.

This summer has been recorded as the hottest summer ever in the last 150 years of weather measurement registry.

This is the indication of how humanity is faced with a danger that does not have any way out. Soon there will be a

global assembly held in Paris to tackle this issue. Countries with biggest gas emission such as USA, China, India

and Brazil, which have not joined Kyoto protocol, have recently realized their mistakes and have announced that

they will be actively leading this battle. This battle is merely a war against coal. This means that Tavan Tolgoi will

not be needed to anyone. USA has issued a law, which prohibits any USA company to participate in manufacturing

or power station businesses which use coal. China has shut down hundreds of small mines and power stations.

Because of revolution in shale and layered gas, which caused drastic price drop of natural gas and oil, the cost of

using coal to produce gas has been considered to be a high cost production.

In case of copper, its price has dropped to five thousand US dollars, and as production cost of Erdenet copper has

reached 5400 US dollars, it has started to work at loss. Oyu Tolgoi mine, which starting negotiation was to open in

2001 and to start its production in 2003, has just signed its agreement this spring. The underground mine, which

26 | P a g e


contains 80% all the reserve, requires five billion US dollars in investment, and in case it works out, the mine will

start operating in 2021. In any case, it is clear that the copper price will not increase in the coming five years, and in

case it continues to be the same in the long run, Oyu Tolgoi’s investment will be prolonged as well. Drop in copper

price is influenced by a new technology which uses black lead as a transmitter. The whole world is in an economic

downturn, and in this situation, where there might start a war, countries have started to sell their gold reserves,

which resulted in gold price drop from two thousand US dollars to one thousand US dollar. This is the scenario of

the three main natural resources that Mongolia can sell abroad.

Mongolia which once had a rapid growth in its GDP reaching 10 billion US dollars, now is facing an economic

disaster. The foreign exchange reserve, which was almost reaching four billion, has in a moment disappeared and is

already reached zero. As of now, Mongolian economy is alive due to swap borrowing. The war against mining has

stopped investment and has almost closed the foreign exchange inflow. This is just one side. The other side is that

the government has finished spending its existing money to so-called “price balancing” programs, and the

probability to pay back is zero. During the last seven years, 420 million US dollars has been spent to promote the

production of wheat. Now, in Russia, where there is deflation, the wheat cost has dropped to 150 US dollars. Based

on this money, Mongolia could have bought 400 thousand tons of wheat from abroad, which is our one year

consumption. There is a chance to gain more profit by growing different plants suitable to be planted at Selenge

province’s sand soil, however, because of old thinking to provide itself with the flour of Hrushew generation, and

because of the free support for planting wheat, this “price balancing” seem to be continued. This price balancing has

damaged many sectors such as cashmere, milk, cement, armature, gasoline and construction. Even now, we have not

got rid of Marxist thinking that price is determined by cost. Only the management of Mongolian economy is pitiful.

They thought that if money is distributed, then, the production cost would be decreased and the price would be

balanced. Even a small shop salesman knows that price is determined by demand only. Now, ready 30 thousand

apartments are waiting to be sold. Plus, there are many other apartments that are partially constructed.

Since investment has run away, foreign exchange inflow has stopped, money reserve has finished, it is clear that

there will be an economic downturn. Mongolians, who has used to live in an economy of one billion US dollars in

2000, now are drinking only “Grey Goose” instead of cheap vodkas such as “Yerool” and “Kharaa”, so they will not

allow their GDP to lower to five billion US dollars. Because Government of Mongolia is weak and has no capability,

if there is a publish chaos, they cannot take any actions. During crisis, military takes over the state, and transfer its

power to the civil rights after the crisis finished. Mongolia has no such other power which would stop public chaos.

Five years ago, “Economist” magazine has named Mongolia as next Kuwait, however, now it is called as next Greek,

first Asian default.

When there is an empty space where there could be no governing, foremost, criminals occupy it. We can see such

examples in Congo, Somali, Sera, and Leon. Our current example is, in 1990 in Ulaangom, governing rights were in

the hands of bandits and criminals, and the police served them. The same thing is occurring in Selenge province

currently. There is ninja governance already established in Selenge province. The richest people in Mongolia, who

always have ready cash, are ninjas and ninja’s leaders. You can ask about them from the salespeople of luxury stores

such as Louis Vuitton, Wagner and Mont Blanc. Ninjas’ wives come to with their suitcase full of money, and by

three 570 cars. Almost ten years has passed since Portuun and Nyamdorj have initiated a gold 68% tax law. During

this time, ninjas have created a very good criminal structure. Criminals organize all the work, after them wrestlers;

police pretend to investigate the case, and it all reaches down to the miners who do the mining. When gold is

extracted, all the participants benefit from it.

It is not certain how much gold has been mined since the adoption of 68% tax law, however, based on some research

it is estimated that almost 30 tons of gold is mined every year. It is also estimated that around half of this amount

goes through by ninjas’ criminal crew, so it is clear how much wealth they have. They used to illegally sell their

mined gold cross countries, but now, they sell it through legal entities. It is said that they even took over legal

entities. And now, they even have their arms in the government. There were times when politicians used them to do

their dirty works, but now, they buy politicians instead. One example is Gatsuurt reserve, around which constant

disputes are going on. Politicians, who visited the site to better get acquainted with the situation, have shown

27 | P a g e


understanding faces while they were at the site, however, on their way back, they have already been sold and have

been singing their “patriotic songs”. Criminal groups have also effectively started to threaten state institutions on

every level. Now, as economy gets worse, citizens’ mind will be disturbed; and based on the situation, these well-

structured and organized criminal groups will even get stronger and will become the main governing body of

Mongolia. Today, criminal groups have already learned to ignore Mongolian weak laws and have started to despise

them, and tomorrow, they will impose their own laws. State will serve them.

At the lowest step of fully structured ninjas criminal groups, there are so-called “patriots”, a small groups, who scare

and rob investors. After foreign investors left, Mongolian domestic companies have become their victims. It is no

secret that, most of their head groups have received financing from foreign companies. A prominent example is a

water power plant project which will be constructed on Eg river. Because of foreign order, this project has failed two

times in 1998 and 2005, and, now, the third attempt is prepared to be destroyed as well. NGO, “Baikal lake

protection”, a group which has received an order from abroad to destroy the project, has started to receive its

financing from abroad. Also, a group which fights against uranium, has also been receiving its financing from

foreign sources, and now has gained some power. When Mongolia gets isolated and vacuumed, their financing will

stop, and at such time they will join the ninja criminal group which will be governing the state.

Is there a way to get out from this crisis? There is no chance to get out of this crisis in the coming 5-7 years. Because,

there is only one thing that we sell, that is natural resource. This market has been closed for a certain period of time.

However, there is a way to loosen the crisis. Of course, if we can use it. As soon as the crisis started, people began to

talk about selling live stocks and meat. This is a stupidity which creates a close danger. First of all, since Mongolia

lacks veterinary, Mongolian live stocks are not qualified for export. Therefore, there will be another ‘price balancing”

huge cost program which will promote developing veterinary. Let’s assume that this has worked out and Mongolia

exports live stocks. How many days’ and how many months’ demand can supply to our two huge neighboring

markets? There is one beef manufacturer in Chanchun city, which produces 120 thousand tons of high quality meat

per year. Further this place, there is a Kharmurun province, which produces 800 thousand tons of meat every year.

Closer from this place, there is a giant meat producer, Inner Mongolia. We produce 300 thousand tons of meat every

year, so it would be a big number if we can export 50 thousand tons. Thus, it is easy to calculate for even a

elementary school kid that in case we do not be careful, we might lose our live stocks for earning a very small

amount of money. In 1990 during the big movement, Eastern Europeans were covered by hunger and were standing

in the long lines to drink a soup from churches. However, Mongolia, thanks to its live stocks did not face hunger.

This means that we will overcome this coming crisis with our live stocks, so we should not touch them.

The most correct way of overcoming this crisis is for us to fundamentally change Mongolia’s current economic

structure which is half communist and half socialist, and to use its domestic resource. Compared to 1990,

Mongolians now have a huge savings. It can be estimated at around four billion US dollars. This money shall enter

the active circulation. This can happen only when there is a broad privatization. By privatizing huge state wealth in

social service, infrastructure, and agriculture sectors, Mongolia can increase efficiency and save unnecessary.

This way we can loosen the coming crisis, and this will come the basic foundation of economic growth after 5-10

years. However, in case we can go this way, there is also a risk. According to history, economic crisis is always

followed by political crisis. As a result, it causes war, chaos or wrong decisions. As crisis worsens, populists get

active and it transforms to demo gage. A previous populist has already started to announce that, if people choose

him, he will distribute free apartments to the public.

There is already a foundation prepared for this. Society, which is faces with this situation, wants a strong individual.

Unfortunately, we do not have such person. Therefore, it is natural for a society to lose it control, and many people

to act on its own way and create their laws. With despair, public will seek regime from outside. It has a high cost.

28 | P a g e


Б. Баабар

Хямралд автсан монголын одоо ба ойрын ирээдүйн зураглал

Өнгөрсөн зургаа долдугаар сард Монгол улсын нийт нутагт бид судалгаа явууллаа. Судалгааны зорилго нь

өнөөгийн нийгэм улс төр, эдийн засгийн талаархи хүн амын ойлголт дүгнэлт болон ойрын ирээдүйн тухай

төсөөллийг гаргаж ирэх гэсэн юм. Судалгаагаар өнөөдөр хамгийн өндөр рейтингтэй улс төрчөөр одоо УИХ-

д сууж буй бие даагч гурван гишүүн шалгарч байна. Нийт 30 улс төрчийн нэр жагсааж авсан судалгааны

дөрөвт дархан аварга, тавд хотын дарга, зургаад МАХН-ын дарга, есд Баттулга гишүүн байгаа бол МАН-ын

дарга 11-т, Ерөнхийлөгч 13-т, Ерөнхий сайд 17-д, УИХ-ын дарга 21-дахь байр эзэлж байна. Ямар

шалгуураар нэр бүхий хүмүүс дээгүүр байр эзэлж буйг тандахад “шудрага”, “үнэн үг хэлдэг” гэх хариулт

дагнан гарч буй боловч энэ хүмүүс улс орны байдлыг хэрхэн сайжруулах гэж байгааг асуухад бараг хэнд ч

тоймтой хариулт алга байлаа.

Уул уурхайн өнөөгийн байдлын эсрэг хүн амын 70 хувь нь зогсож байдаг юм байна. Хачирхалтай нь уул

уурхайг, ялангуяа Оюутолгойг эрдэнэтчүүд хамгийн ихээр дэмждэг атал хамгийн их эсэргүүцэгчид нь

өмнөговьчууд аж. Эсэргүүцэж байгаа гол шалтгаан нь “гадаадынханд шулуулж байна”. “хамаг өрмийг нь

гадаадынхан болон дарга нар хүртээд ард түмэн хоосон хоцорч байна”, “Оюутолгойн хамгийн багадаа 51

хувийг нь монголчууд эзэмших ёстой” гэсэн хариулт зонхилов. Эдгээр мэдээллийг хүн амын 90 гаруй хувь

нь зурагтаас авч дүгнэлт хийдэг аж.

Монгол улсын хамгийн том экспортлогч Хятад улс сүүлийн гуч орчим жилд бүхнийг худалдаж авдаг,

хамгийн доод зэрэглэлийн үйлдвэрлэл явуулж экспортолдог том зах зээл болон хөгжсөн. Үүгээр аж үйлдвэр,

дэд бүтцийн сууриа байгуулж өдгөө хөгжлийн шинэ загварт орж эхэллээ. Тэд дэлхийн гутлын тав тутмын

гурвыг үйлдвэрлэхээс эхлээд зэс хайлуулалтын 70 хувийг нутаг дээрээ гүйцэтгэж байв. Юу ч байсан

худалдаж авдаг Хятад улсын эрчимтэй хөгжлийн давалгаанд маш олон орнууд хожсон, ялангуяа Өмнөд

Солонгос, Вьетнам гэсэн хөршүүдээс эхлээд алсын Бразил, Канад, Австрали маш их мөнгө хийжээ. Ийм

бололцоог ашиглаж чадаагүй орнуудын эхэнд Монгол жагсаж байгаа. Одоо хүчирхэг суурьтай болоод авсан

Хятад хөгжлийн дараагийн шатны загварт орох болсноо зарлав. Энэ бол технологи давамгайлсан үйлдвэрлэл,

мэнэжмэнт, маркетингийн бодлого, шинжлэх ухаанд тулгуурласан өндөр үнэтэй үйлдвэрлэл гэсэн үг. Чухам

ийм замаар урьд нь Тайвань, Солонгос, Япон замнасан бол одоо Хятадын ээлж иржээ. Нэг л үгээр хэлэхэд

манай экспортын зах зээл хумигдаж эхэллээ гэсэн үг.

Цаг агаарыг хэмжиж бүртгэдэг болсон 150 жилийн түүхэнд энэ зун хамгийн халуун нь болов. Энэ бол

хүлэмжийн хийн хүн төрлөхтөнд аюул учруулж гарах гарцгүй болгох цаг тулчихаад байгааг харуулсан

харанга. Удахгүй Парист энэ асуудлыг авч хэлэлцэх дэлхий нийтийн том хурал болно. Киотогийн протоколд

нэгдээгүй АНУ, Хятад, Энэтхэг, Бразил зэрэг хүлэмжийн хий үйлдвэрлэгч гол орнууд өдгөө алдаагаа ойлгож

энэ тэмцэлд хошуучлан орохоо нэгэнт заралсан. Энэ бол гол нь нүүрсний эсрэг аян дайн юм. Энэ бол

Тавантолгой одоо хэнд ч хэрэггүй л гэсэн үг. Нүүрс түлж ажилладаг алив үйлдвэрлэл, станцын ажиллагаанд

америкийн компаниуд оролцохыг хориглосон хууль АНУ-д гарлаа. Хятадууд нүүрсний хэдэн зуун жижиг

уурхай болон цахилгаан станцуудаа хаачихлаа. Занарын хувьсгал, давхаргын хий олзворлолтоос болж

байгалийн хий, нефтний үнэ шалан дээр унаснаас болж нүүрснээс хий гаргах технологи хэт үнэтэйдэн

үйлдвэрлэлээс шахагдаж байна.

Зэсийн хувьд үнэ нь унаж таван мянган доллар болсон бол Эрдэнэтийн зэс үйлдвэрлэлийн өртөг 5400 доллар

учир хэдийнээ алдагдалд ороод эхэлсэн. 2001 онд нээгдэж 2003 оноос ашиглах хэлэлцээ хийж эхэлсэн

Оюутолгойн орд дөнгөж энэ хавар гэрээндээ үсэг зурав. Нийт баялагийн 80 хувь нь буй далд уурхайн

хөрөнгө оруулалт таван тэрбум доллар шаардаж байгаа ба амжилттай ажиллабал энэ уурхай 2021 онд

ашиглалтад орох юм. Юутай ч зэсийн үнэ ойрын таван жилд өсөхгүй нь тодорхой ба энэ байдал цаашид

удаан үргэлжилбэл Оюутолгойн хөрөнгө оруулалт тэр хэмжээгээр сунжрах болно. Бал чулуугаар зэс

орлуулан дамжуулагч хийх технологи гарсан нь зэсийн үнийн уналтанд нөлөөлөөд эхэлжээ. Дэлхий даяараа

эдийн засгийн таагүй байдалд орсон төдийгүй магадгүй дайны ирмэг дээр ирсэн энэ нөхцөлд улс орнууд

алтны нөөцөө зарж эхэлснээс болоод дөнгөж саяхан бараг хоёр мянган доллар хүрч байсан алт одоо нэг

мянга болоод ирлээ. Монгол улсын гадагшаа борлуулж чадах гол гурван түүхий эдийн хувьд ийм байна.

ДНБ нь огцом өсөн 10 тэрбум долларт хүрсэн Монголын эдийн засаг одоо сүйрлийн ирмэгт тулжээ. Улсын

валютийн нөөц бараг дөрвөн тэрбум болж байснаа эгшин зуур хайлан хэдийнээ тэгэлсэн. Одоохондоо

свопын зээлээр амь тээж байгаа. Уул уурхайн эсрэг аян дайн хөрөнгө оруулалтыг зогсоож валютийн

урсгалыг бараг хааж орхисон. Энэ бол нэг тал нь. Нөгөө тал нь байсан мөнгөө “үнэ тогтворжуулах” хэмээх

хөтөлбөрт цацаад дуусгасан, эргээд төлөгдөх магадлал бараг нойл. Сүүлийн долоон жилд зөвхөн улаан

29 | P a g e


буудайн үйлдвэрлэлийг дэмжихэд зориулж 420 сая доллар тараажээ. Одоо дифляцид орсон Орост буудайн

үнэ 150 доллар болтлоо унаад байна. Үүгээр нь бодоход мөнөөх тараасан мөнгөөр жил болгон 400 мянган

тонн буудай гаднаас худалдан авч болох байсан нь манай улсын жилийн хэрэгцээ юм. Сэлэнгийн элсэрхэг

хөрсөнд тохирсон өөр олон ургамал тарьж хавьгүй илүү ашиг олж болох ч нэг талаас Хрущевийн үеийн

гурилаар өөрийгөө хангах хуучирсан сэтгэлгээ, нөгөө талаас буудай тарьвал өгдөг сул тэтгэлгээс болоод

цаашид ч “үнэ тогтворжуулсаар” байх болно. Үнэ тогтворжуулалт ноолуур, сүү, цемент, арматур, шатахуун,

барилга гээд олон салбарыг хамарч сүйрүүллээ. Хулгай хийхийг нь ойлгож байна, тэртээ тэргүй сурчихсан

тогтоц. Үнэ өртгөөр тодорхойлогддог гэсэн марксист номлолоос одоо болтол гарч чадахгүй байгаа

Монголын эдийн засгийн удирдлага л хөөрхийлөлтэй. Мөнгө тараагаад өгчихөөр үйлдвэрлэлийн өртөг

буурч үнэ тогтворжино гэж тэд бодсон хэрэг. Үнэ эрэлтээс л хамаардгийг ТҮЦ-ийн худалдагч авгай ч сайн

мэднэ шүү дээ. Одоо бэлэн болсон 30 мянган орон сууц борлуулалтгүй байж байна. Цаана нь тэрнээс олон

сууц араг ясны хэлбэртэй байгаа.

Хөрөнгө оруулалт дайжсан, валютийн урсгал зогссон, нөөцийн мөнгө дууссан учир шууд утгаараа эдийн

засгийн гүн хямрал руу орж таарна. 2000 онд ганц тэрбум долларын эдийн засагт зүгээр амьдарч байсан ард

түмэн өдгөө “Ерөөл”, “Хараа” тоохоо болиод зөвхөн “Грэй гүүс” уудаг болсон тул ДНБ дундарч таван

тэрбум доллар болохыг яавч тэвчихгүй. Монголын төр чадамж муутай, сул дорой учир нийгмийн

замбараагүй байдал үүсэхэд ямар ч арга хэмжээ авч чадахгүй. Хямралын үед цэргийнхэн төрийн эрхэнд гарч

байдлыг намжсан хойно иргэний засагт эрх шилжүүлдэг Түрэг, Тайланд мэтийн орны жишиг угаас

дуулгавар муутай Монголын нөхцөлд таарахгүй. Эмх замбараагүй байдлыг зогсоох тийм орлох хүч Монголд

байхгүй. Таван жилийн өмнө “Экономист” сэтгүүл Монголыг дараагийн Күвэйт гэж бичиж байсан бол өдгөө

дараагийн Герег, Азийн эхний дефолт гэж дүгнэх боллоо.

Хэн ч засаглаж чадахгүй хоосон орон зай гараад ирэхээр тэр зайг юун түрүүн гэмт бүлэглэлүүд эзэлдэг.

Үүний жишээ өнөөгийн Конго, Сомали, Сеора Леонд тод харагдана. Саяхны манай жишээ гэхэд 1990 онд

Улаангомд захиргааны эрхийг хулигаан, эрүүгийнхэн атгаж цагдаа нар нь тэдэнд үйлчилж байлаа. Ийм

байдал өнөөдөр Сэлэнгэ аймагт үүсчихээд байна. Тэнд хэдийнээ нинжа нарын засаглал тогтсон. Монголд

хамгийн баян, үргэлж бэлэн мөнгөтэй байдаг нь нинжа нарын ахлагчид. Үүнийг та бүхэн Луй Витон, Вагнэр,

Монблан зэрэг люкс худалдаа хийдэг дэлгүүрийн худалдагчдаас асууж болно. Нинжагийн эхнэр л

чемодантай мөнгөтэй орж ирж шууд 570 хоёр гурваар нь авдаг. Портуун, Нямдорж нарын гишүүдийн

санаачилсан алтны 68 хувийн татварын хуулиас хойш арваад жил өнгөрлөө, энэ хооронд нанжанууд гэмт

хэргийн маш сайн зохион байгуулалтад нэгэнт орсон. Эрүүгийнхэн бүх ажлыг зохион байгуулна, тэдний

араас бөхчүүд, тэгээд зохицуулж байгаа царай гаргах цагдаа нар гэж явсаар хамгийн доод эгнээнд газар

ухдаг борчууд гэсэн дараалалтай. Алт олзворлоод зиндаа болгоныхон өөртөө таарсан баялагтай болдог.

68 хувийн татварын хуулиас хойш Монгол хичнээн хэмжээний алт олзворлодог болох нь мэдэгдэхээ

больсон ч зарим судалгаанаас барагцаалахад жилд 30 орчим тонн алт бололтой. Үүний бардаагаар хагас нь

нинжагийн гэгдэх гэмт бүлэглэлийн гараар дамждаг гэхээр тэд аль хэр баялагтай болох нь ойлгогдох байх.

Тэд олзворлосон алтаа хууль бусаар хил давуулдаг байснаа одоо алт олзворлодог хууль ёсны компаниудаар

дамжуулан борлуулдаг болсон. Хууль ёсны компаниуд ч явсаар тэдний гарт орсон гэсэн үг. Одоо тэд

хэдийнээ төрийн эрх мэдлээс хуваалцдаг боллоо. Улстөрчид хулгай луйвар авилга хийх ажилдаа тэднийг

ашигладаг байсан бол өдгөө тэд улс төрчдийг худалдаад авдаг боллоо. Сүүлийн үед Гацууртын ордыг

тойрсон маргаан үүний ганц л жишээ юм. Асуудлыг газар дээр нь шалгахаар очсон гишүүд газар дээр нь

зовлонг ойлгож толгой дохин гасалцгааж байсан авч буцах замдаа хэдийнээ худалдагдчихсан “эх оронч” дуу

дуулсаар орж ирсэн. Гэмт бүлэглэлийнхэн ч төрийн институцүүдийг шат дараалалтай зохион

байгуулалттайгаар маш үр дүнтэйгээр дарамтлах болсон. Одоо цаашид хямрал үргэлжлэн улам хүндрэх

тусам ард нийтийн сэтгэл үймж тавгайтэх ба үүн дээр чухам энэхүү нэгэнт тогтон хэлбэржсэн гэмт бүлэглэл

улам батжин томорч улс орныг эзэгнэн, гол зохицуулагч хүч нь болох юм. Харин төрийн сул дорой

өнөөгийн байдал улам л дордон тэдэнд зайгаа тавьж өгөх болно. Өнөөдөр Монголын сул дорой төрийн

хуулийг гэмт бүлэглэл хэдийнээ тоохоо больж нулимдаг болсон бол маргааш тэд өөрийн хуулийг бүх

нийтэд тулгах болно. Төрийн алба тэдэнд үйлчлэх болно.

Бүрэн зохион байгуулагдсан нинжагийн гэх гэмт бүлэглэлийн доод шат бол “эх орончдын” гэгдэх хөрөнгө

оруулагчдыг айлган дээрэм булаалт хийдэг жижиг бүлэглэлүүд байна. Хөрөнгө оруулагчид гараад явсны

дараа эдний золиос нь хэдийнээ дотоодын компаниуд болсон. Эдний толгой бүлэглэлүүд ихэнх нь гаднаас

санхүүжилттэй байдаг нь нэгэнт нууц биш болжээ. Наад захын жишээ хэлэхэд Эгийн гол дээр босгох гэсэн

усан цахилгаан станцын төсөл 1998, 2005 онд хоёр удаа гадны захиалгаар унасан ба одоо гурав дахь

оролдлогыг нураахаар ажиллагаа хэдийнээ зэхэгджээ. Уг бүтээн байгуулалтыг нураах захиалга авсан

бүлэглэл Байгаль нуурыг хамгаалах ТББ гэгдэх гадны эх үүсвэрээс санхүүжээд эхэлчихсэн. Урааны эсрэг

гэгдэх бүлэглэл гаднаас олон жил санхүүжсээр өдгөө нэлээд хүчирхэг болоод авсан. Монгол улс ертөнцөөс

30 | P a g e


таслагдан вакуумжих үед эдний санхүүжилт зогсоно, тэр цагт эд тэр үед төрийг эзэгнэсэн байх гэмт хэргийн

нинжа бүлэгт нийлнэ.

Тулаад ирсэн хямралаас гарах гарц бий юу? Ойрын 5-7 жилдээ хямралаас бүрэн гарах ямар ч гарц байхгүй.

Учир нь бидэнд борлуулж чадах ганц л бараа байдаг нь байгалийн түүхий эд. Энэ зах зээл нэлээд

хугацаагаар хаагдсан. Харин хямралыг зөөлрүүлж тэсэн гарах арга зам бий нь бий. Мэдээж үүнээ ашиглаж

чадвал шүү дээ. Хямраад эхлэнгүүт л юун түрүүн мал мах зарах шуугиан үүслээ. Энэ бол ойрмогхон аюул

учруулж болох мунхаглал. Юун түрүүн мал эмнэлэггүй монголын мал экспортын шаардлага хангахгүй учир

мал эмнэлэгжүүлж байна гэсэн асар их хөрөнгө зарах дараагийн “үнэ тогтворжуулалт” явагдана. За ингээд

баахан мөнгө гарлагадаж байж экспортоллоо гэж үзье. Хөрш хоёр том зах зээлийнхээ хэдэн сар хэдэн

хоногийн хэрэгцээг бид хангаж чадах вэ? Зэргэлдээ Чаньчунь хотын үхрийн махны ганц үйлдвэр л гэхэд

жилдээ 120 мянган тонн дээд зэрэглэлийн мах бэлдэж байна. Түүний цаахна байх Хармөрөн муж жилд 800

мянган тонн мах бэлдэж байна. Наана нь Өвөр Монгол гэж махны том машин байна. Бид жилд 300 мянган

тонн мах бэлддэгээс 50 мянган тонныг экспортолж чадвал их юм. Махны хийрхэл үсэрхийлбэл Монголын

малыг барах ба эндээс олох мөнгө ч шалихгүй болохыг дөрвөн аргын тоогоор дөрөвдүгээр ангийн хүүхдээр

бодуулчиж болно. 1990 оны их шилжилтийн үеэр Зүүн Европчууд хүртэл өлсгөлөнд автаж сүм хийдийн

тараах үнэгүй шөлөнд урт дараалал үүсч байсан бол мал махныхаа хүчээр монголчууд өлсгөлөн гэх

аймшигтай учраагүй юм. Одоо угтан ирэх энэ хямралаас бид малынхаа буянаар л өлсөж үхэхгүй амь гарна.

Малаараа битгий оролд гэсэн үг.

Өнөөгийн Монголын хагас коммунист, хагас социалист эдийн засгийн бүтцийг үндсээр нь өөрчилснөөр

дотоод нөөц бололцоогоо ашиглан хямралыг туулах арга л хамгийн оновчтой нь. 1990 онтой харьцуулахад

монголчууд асар их гэж хэлж болохоор хадгаламжтай болсон. Үүнийг дөрвөн тэрбум орчим доллароор

багцаалж байна. Энэ мөнгө идэвхитэй эргэлтэнд орох ёстой. Үүнийг өргөн хувьчлал л хөдөлгөж чадна.

Нийгмийн үйлчилгээний болон дэд бүтэц, аж үйлдвэрийн салбар дахь төрийн мэдлийн асар их хөрөнгийг

хувьчилснаар ашигт үйлийн илтгэцүүр нь эрс дээшлэхээс гадна хэмнэлт сайжирч, үргүй зардал эрс багасна.

Ядахнаа өдгөө эзэнгүйдсэнээсээ болоод хэн болгоны хулгай хийдэг, нийтийн баялагийг гоожуулдаг их

хөрөнгө харж хандах эзэнтэй болно.

Энэ арга зам хямралыг маш ихээр зөөлрүүлж 5-10 жилийн дараа эдийн засгийн өсөлт буй болох үндсэн бааз

суурь нь болох юм. Гэвч энэ замаар явж чадна гэхэд ихээхэн эргэлзэж байна. Түүхийн туршлагаас харахад

эдийн засгийн хямрал үргэлж улс төрийн хямрал араасаа чирж улмаар дайн, хаос, эмх замбараагүй байдал,

улс төрийн тэнэг шийдвэр дагуулдаг. Хямрах тутам популистууд өнгө орж тэр нь дороо демагоги болон

хувирдаг. Түрүүчийн популист улс төрч өөрийг нь сонговол орон сууцыг ард түмэндээ үнэгүй тарааж өгнө

гээд суртчилаад эхэлсэн. Хэлсэндээ хүрэхийн тулд дээрэм тонуулын ажиллагаагаа эдгээр эзэнгүй сууц руу л

хандуулах байх. Мэдээж ард түмнийхээ дэмжлэгтэйгээр.

Манайд ийм хөрс хэзээний бэлтгэгдсэн. Ийм байдалд орсон нийгэм чанга гар хүсдэг. Манайд ядахнаа тэр нь

ч байхгүй. Тэгэхээр нийгэм хар аяндаа жолоодлогогүй болж хэдэн зуун бие дааж дур дураараа дургисан

ханлигууд буй болон жалга болгон өөрийн ширэнгийн хуультай болдог юм даа. Арга барагдсан ард түмэн

эмх зохицуулалтыг гаднаас хайх болно. Үүний төлбөр өндөр байдаг.

31 | P a g e


Raushanbek Mamatkulov

Senior Transport Specialist,

Asian Development Bank

Development of Transport Infrastructure to Help Mongolia Achieve Sustainable and Equitable

Economic Growth

Development of transport infrastructure is extremely important to ensure sustainable and inclusive economic growth

of Mongolia. In 2012, Mongolia’s transport infrastructure base only covered a small part of the country (about

2,200 km paved roads and 1,810 km rail lines). In the future, to ensure the competitiveness and sustainability of the

national economy and connectivity of the poor rural areas, Mongolia will need massive investment in transport

infrastructure. Today, the key sectors challenges are as follows:

Regional integration and trade. Mongolia, a wide landlocked country, faces high transport costs with the

Russian Federation and People’s Republic of China (PRC). The only rail connection to PRC is constrained

by long border crossing procedures and poor condition of rail assets, and there is only one paved road

connection. Lack of intermodal and logistics infrastructure at the main border points is another bottleneck.

Ulaanbaatar’s rapid urbanization. The population of Ulaanbaatar (UB) has doubled since 1998, while

the number of vehicles increased by more than 500%. As the road and transit networks were insufficiently

maintained and expanded, the city now experiences severe congestion. The public transport sector requires

public transport policy decisions (i.e bus rapid transit (BRT), traffic and parking management, etc.) and

substantial investments in public transport infrastructure, rolling stock, and institutional development.

Meanwhile, ger areas – where a majority of the population lives – lack a surfaced road network, street

lighting, and access to efficient and good quality public transport services.

Conditions of access in rural areas. In rural areas, where 40% of the population and 53% of the poor

lives, very low density and nomadic population patterns, as well as population decline due to outmigration

to UB make it difficult to provide transport infrastructure and services in a cost-efficient manner. A private

domestic air industry is growing, but its development remains well below the potential.

Institutional capacity and asset maintenance. The limited capacity of government agencies and domestic

contractors has been hampering transport sector investments. The government’s capacity to prioritize

works, manage projects in a timely manner, and control their quality needs to be improved. Maintenance

expenditures have increased in recent years, but at a level still insufficient to keep the roads in good

condition.

Faced with these challenges, Mongolia’s governments have launched a large program of transport investments:

Road sector. A large number of road construction works on the national network have been engaged.

Aviation. A new large international airport, financed by JICA, has broken ground early 2013 and

construction is ongoing.

Urban Transport. The government and municipality of Ulaanbaatar have started investing in the urban

road network development, intersection improvement and is planning to increase investments in the public

transport sector, including mass rapid transit systems (BRT and metro).

Rail. The government has been actively working with international and private investors to develop the

railway infrastructure.

Transport is the largest sector of ADB operations in Mongolia. Since 1992, ADB has approved $387.16 million in

loan or grant projects and $13.42 million in technical assistance to Mongolia in the transport sector. The ongoing

transport sector portfolio in Mongolia consists of five (5) projects for about $252.66 million ADB-financing and

four (4) technical assistances for $5.10 million. The transport project pipeline includes new tranches under two (2)

32 | P a g e


multitranche financing facilities ($283.28 million remaining) and a new logistics project in UB ($60 million

estimated). The main portfolio highlights and issues are as follows:

Road corridors. ADB has been financing development of two international CAREC corridors: (a)

Corridor 4b that connects UB with Zamyn-Uud at the PRC border; and (b) the Western Regional Road

Corridor (Corridor 4a) that connects the Russian Federation with the PRC through Mongolia.

Logistics. ADB has been financing an intermodal logistics center in Zamyn Uud under the Regional

Logistics Development Project.

Urban transport. ADB has been financing the Urban Transport Development Investment Program in UB.

The investment program will help the UB Municipality develop public transport system based on the bus

rapid transit (BRT) modality, bus information and management systems, and modern and clean bus rolling

stock.

Institutional Strengthening. To strengthen institutional capacity of the government, ADB has been

providing capacity development and policy advisory technical assistances in the road, urban transport and

logistics sectors.

Монгол Улсыг тогтвортой, эрх тэгш эдийн засгийн өсөлтөд хүргэхэд туслах зорилго бүхий тээврийн

дэд бүтцийг хөгжүүлэх

Тээврийн дэд бүтцийн хөгжүүлэх нь Монгол Улсын тогтвортой, бүх талын оролцоог хангасан эдийн засгийн

өсөлтөд хүргэхэд маш чухал зүйл юм. 2012 онд Монгол Улсын тээврийн дэд бүтцийн үндэс суурь нь тус

улсын багаахан хэсгийг хамарч байлаа (2,200 км засмал зам, 1,810 км төмөр зам). Ирээдүйд тус улсын эдийн

засгийн өрсөлдөх чадвар, тогтвортой байдлыг хангах, хөдөө орон нутгийн төв сууринтай холбогдох байдлыг

сайжруулахын тулд, Монгол Улс нь тээврийн дэд бүтцэд ихээхэн хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийх

шаардлагатай болж байна. Одоогийн байдлаар тус салбарт тулгарч буй гол сорилт бэрхшээлийг доор дурдав:

Бүс нутгийн интеграцчлал, худалдаа. Өргөн уудам газар нутагтай, далайд гарцгүй улс болох

Монгол Улс нь Оросын Холбооны Улс болон Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс (БНХАУ)-аар

дамжиж тээвэрлэлт хийхдээ ихээхэн хэмжээний зардал гаргах шаардлагатай болж байна. БНХАУ-

тай холбогдсон төмөр зам нь хилийн боомт дээр гүйцэтгэх их хэмжээний дүрэм журам, төмөр

замын хөдлөх эд ангийн муу байдлаас болж ихээхэн хэмжээний хязгаарлалтад ороод байна.

Түүнчлэн, БНХАУ руу чиглэсэн цорын ганц засмал замтай нөхцөл байдалд байна. Хилийн гол

боомтууд дээр олон талт шилжүүлэн ачих байгууламж, ложистикийн дэд бүтэц байхгүй байгаа нь

өөр нэг томоохон саад бэрхшээл болж байна.

Улаанбаатар хотод явагдаж буй хурдацтай хотжилт. 1998 оноос хойш Улаанбаатар хотын хүн ам

2 дахин нэмэгдээд байна. Түүнчлэн, тээврийн хэрэгслийн тоо 500% гаруйгаар өсөөд байна. Зам

харилцаа, дамжин өнгөрөх тээврийн сүлжээнд засвар үйлчилгээг хангалтгүй хийж, өргөтгөл

хийхгүй байгаагүй улмаас, тус хотод ноцтой түгжрэлийн асуудал үүсээд байна. Нийтийн тээврийн

салбарт нийтийн тээврийн бодлогын шийдвэрүүд (тухайлбал, автобусны түргэн шилжин суух,

замын хөдөлгөөн, зогсоолын удирдлага г.м.)-ийг гаргах шаардлага үүсэж байна. Түүнчлэн, нийтийн

тээврийн дэд бүтэц, хөдлөх анги, институцийн хөгжилд ихээхэн хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийх

шаардлагатай байна. Үүнтэй нэгэн зэрэг, хүн амын ихэнх хэсэг амьдарч буй гэр хороололд хатуу

хучилттай замын сүлжээ, гудамжны гэрэлтүүлэг, үр ашигтай, сайн чанарын нийтийн тээврийн

үйлчилгээ нэвтрээгүй байна.

Хөдөө орон нутгийн зам харилцааны хөгжил. Хүн амын 40%, нийт ядуу иргэдийн 53% нь

амьдарч буй хөдөө орон нутаг нь хүн амын нягтшил багатай бөгөөд хүн ам нүүдлийн иргэншлээр

амьдардаг. Түүнчлэн, Улаанбаатар хот руу хүн ам их хэмжээгээр нүүж байгаатай холбоотойгоор хүн

амын тоо буурч байгаа нь тээврийн дэд бүтэц, үйлчилгээг зардлын хувьд үр ашигтайгаар бүрдүүлэх

боломж хомс байна. Дотоодын хувийн хэвшлийн агаарын тээврийн салбар хөгжиж байгаа хэдий ч,

боломжит түвшнээс хамаагүй доогуур байна.

33 | P a g e


Институцийн чадавхи ба хөрөнгийн засвар үйлчилгээ. Засгийн газрын агентлаг, дотоод гэрээт

гүйцэтгэгчийн чадавхи сул дорой байгаа нь тээврийн дэд бүтцэд хөрөнгө оруулах явдад томоохон

цохилт болж байна. Хэрэгжүүлэх ажилд тэргүүлэх дараалал тогтоох, төслүүдийг богино хугацаанд

удирдах, тэдгээрийн чадварыг хянах Засгийн газрын чадавхийг сайжруулах хэрэгтэй байна. Засвар

үйлчилгээний зардал сүүлийн хэдэн жилд ихээхэн нэмэгдсэн боловч зам харилцааг сайн нөхцөл

байдал хадгалахад хангалтгүй түвшинд хэвээр байна.

Эдгээр саад бэрхшээл тулгарсан үед Монгол Улсын Засгийн газар тээврийн салбарт хөрөнгө оруулалт хийх

томоохон хөтөлбөрийг боловсруулж ажиллаж байна.

Зам харилцааны салбар. Үндэсний зам харилцааны сүлжээнд холбох олон тооны замын төслийг

эхлүүлээд байна.

Агаарын тээвэр. ЖАЙКА-гийн санхүүжилт бүхий том хэмжээний олон улсын нисэх буудлыг

шинээр ашиглалтад оруулах ажил 2013 оны эхээр эхэлж барилгын ажил одоогоор явагдаж байна.

Хотын тээвэр. Засгийн газар болон Улаанбаатар хотын ЗДТГ хотын зам харилцааны сүлжээг

хөгжүүлэх, уулзвар гарцын нөхцлийг сайжруулахад хөрөнгө оруулалт хийж эхэлсэн ба хүн амыг

олон тоогоор хурдан тээвэрлэх систем (BRT ба метро) зэрэг нийтийн тээврийн салбарт оруулах

хөрөнгө оруулалтаа нэмэгдүүлэхээр төлөвлөн ажиллаж байна.

Төмөр зам. Засгийн газар нь төмөр замын дэд бүтцийг хөгжүүлэхээр олон улсын болон хувийн

хэвшлийн хөрөнгө оруулагчидтай идэвхтэй ажиллаж ирлээ.

Тээврийн салбар нь Монгол Улсад явуулж буй АХБ-ны үйл ажиллагааны томоохон хэсэг билээ. 1992 оноос

хойш АХБ нь Монгол Улсын тээврийн салбар зээл болон буцалтгүй тусламжийн төсөлд 387.16 сая

ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийхийг зөвшөөрч, 13.42 сая ам.долларын техникийн туслалцаа үзүүлээд

байна. АХБ-ны Монгол Улсад хэрэгжүүлж буй төслүүдэд тээврийн салбарын эзлэх хувь хэмжээ нь АХБ-ны

санхүүжилт бүхий 252.66 сая ам.доллар бүхий тав (5) төсөл, 5.10 сая ам.доллар бүхий дөрвөн (4) техникийн

туслалцааны хөтөлбөрөөс бүрдэж байна. Тээврийн төслүүдэд олон тал санхүүжилт бүхий хоёр (2) төслийн

дагуу хэрэгжиж буй шинэ төслүүд (283.28 сая ам.доллар үлдээд буй) Улаанбаатар хотод хэрэгжиж буй шинэ

ложистикийн төсөл (60 сая ам.долларын үнэ бүхий). Хэрэгжүүлж буй гол төслүүд нь дараах болно:

Зам харилцааны корридор. АХБ нь CAREC-ийн олон улсын хоёр корридорын бүтээн

байгуулалтын ажлыг санхүүжүүлж байна: (a) Улаанбаатарыг БНХАУ-ны хил дээрх Замын-Үүдтэй

холбох 4b корридор (b) ОХУ-ыг Монгол Улсаар дайруулж БНХАУ-тай холбох Баруун бүсийн

замын корридор (4a корридор).

Ложистик. АХБ нь Бүс нутгийн ложистикийн бүтээн байгуулалтын төслийн хүрээнд Замын-Үүдэд

олон талт шилжүүлэн ачих байгууламж бүхий ложистикийн төвд хөрөнгө оруулалт хийж байна.

Хотын тээвэр сүлжээ. АХБ нь Улаанбаатар хотод Хотын тээврийн сүлжээний хөгжлийн хөрөнгө

оруулалтын хөтөлбөрийг санхүүжүүлж ажиллаж байна. Тус хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр нь

автобусны хурдан шилжин суух систем (BRT), автобусны мэдээлэл, удирдлагын систем, орчин

үеийн цэвэр цэмцгэр автобусны хөдлөх анги дээр суурилсан нийтийн тээврийн системийг

хөгжүүлэхэд Улаанбаатар хотын ЗДТГ-т туслалцаа үзүүлнэ.

Институцийн чадавхийг бэхжүүлэх. Засгийн газрын институцийн чадавхийг бэхжүүлэх

зорилгоор, АХБ нь зам харилцаа, хотын тээвэр, ложистикийн салбарт чадавхийг хөгжүүлэх,

бодлогын зөвлөгөөний техникийн туслалцаа үзүүлэх тал дээр туслалцаа үзүүлнэ.

34 | P a g e


Comments by John Lee, CEO, Prophecy Development

Summarized by Dale Choi, Mongolia Metals & Mining

Comparison of Mongolia and Bolivia

Good day from Shangri-La Hotel, Ulaanbaatar , where we have just attended Mining session of Invest Mongolia

2015, premier Mongolian investment conference organised by Frontier.

We have been most impressed by innovative presentation of CEO John Lee of TSX-listed Prophecy Development

(attached) titled “Comparison of Mongolia and Bolivia (co is developing projects in both countries)

Turns out Bolivia and Mongolia have lot in common: developing per capita GDP, landlocked and natural resources

and other economic indicators

What is particularly interesting is that apparently Bolivia experimented strongly with resource nationalism (as

Mongolia) but apparently much stronger then Mongolia's tinkering with laws and disputes with investors by

implementing wave of nationalisation of many FDI-invested major projects until the strong leader after costly

arbitrations suddenly came to senses and enacted laws on sanctity of commercial agreements and declared that "era

of nationalisation is over"

After these reforms John argues that Bolivia doing better than Mongolia, it's risk is perceived less than Mongolia's -

credit rating is better, Bolivia debt is much lower and international reserves are way higher

According to John, the key enabling factor was stable strong leader, who is ruling for long period of time which

enabled accumulation of valuable experience and implementation of long term development ( this point is also often

made in comparison our successful economically neighbor Kazakhstan) . In contrast, in last 25 years of Mongolian

democracy there has been ~14 Governments, each running on average ~1.5 years. These excessive political changes

caused by political parties and factions pursuing their own agendas and very short time window for Govt senior

officials and institutions is primary cause why Mongolia is largely unable to implement swiftly sustainable long

term major development projects and programs

This point is in line with answer of CEO of Erdenes Mongol B.Byambasaikhan to our question what enabled his

Erdenes Mongol team negotiate successfully OT UDP with Rio Tinto in 3 months compared to >2 years of impasse

before - key enablement was political leadership of Prime Minister Ch. Saikhanbileg that sovereign-corporate

relationship on OT is improper and the dispute should be resolved by corporate -corporate approach and

empowering Erdenes Mongolia to do its job

We overall agree with John's interpretation&analysis - we have been preaching for Strong/Stable Professional and

Effective Government for years

Yet, with another Govt restructuring /factional regrouping being completed (Parliament today approved new 6

Ministers from ruling DP and JC) and election next year when such Strong Effective Government to implement

projects on long term stable basis will finally eventuate?

Clearly, Mongolia has ability - e.g Prime Minister and CEO of Erdenes Mongol are case in point, but what will

happen to them after elections?what will happen to valuable experience and skills?

With Mongolia arguably being candidate for model of democracy in the region, it would be hard imagine the

country being ruled by strong leader for decades

Parliament Speaker Z. Enkhbold had proposed before solution - so called bipartisan policy making corridor of

stability - so called Long term development policy to be approved and accepted by both major parties and stable

development policy being implemented in principal issues long term with minor short term deviations (5-10%) by

parties when they get power.

We would like to engage Parliament Speaker Z. Enkhbold and MPP Chairman M.Enkhbold - what has happened to

bipartisan policymaking corridor of stability or other effective solution for Mongolian sustainable development

problem? Don't Mongolian people deserve to be model of economic prosperity and high living standards in the

region and realised great potential that everyone talks about, based on sustainable long term development fuelled by

major projects?

frontier’s 9th annual conference · эрсдэл өндөр байх тусам өгөөж...

Documents