franciosi roman law1

347 67.404

83

: 1- - ... .. ; IV-VI - . .. ;

VII- ... ..

- ..., ... ..

. 83 /

; . . .. . - .: , 2004. - 428 .

ISBN 5-8354-0174-4 ( .)

, . , : XII , , , , .. , . .

, , , , .

347 67.404

ISBN 5-8354-0174-4 . , 2004 , 2004 , 2004 , , , 2004

, , , . , , , , .. , , , . . . , , , , - . , , , . , .

. .. . , . 1952 ., , 10 . , , . . , .

. -

5

, . . .

, , 2000 .: Franciosi G. Corso istituzionale di diritto romano. Terza edizione. Torino: G. Giappichelli Editore, 2000. , .. , . - - , - . , . , , , . (, , ), . , , . . , . , XII . : , , ..

, , . . , . ,

6

. , , , - . , - patria potestas. , (manus) . . , , , , (personae). , , (, ) , . (status civitatis).

. . . , . . , , . , , . , .

. , . , , ( possessio vel ususfructus), . . , quasi possessio possessio iuris. (iura in re aliena)

7

, , , , .

. , , . , , , (ex iure). , . , - , . , (pacta) . , , , , , , . , (furtum) (iniuria). , .

. , , , , , . , , , 70-80% . , . , , . 1917 . , , . , , , . .

8

. , , , , , , .

, , . IIII ..., . . . .. , IV-VI - - , .. , VII - ... .. - .

, . :

D. 1.2.2.31 - , 1, 2, 2, 31;

CI. 8.37.13.1 - , 8, 37, 13, 1;

CTh. I. 4. 3 - , I, 4, 3;Inst. III. 15.1 - , III, 15,

1;Gai. IV. 143 - , IV, 143;PS. V.6.1 - , V, 6, 1;Tab. VI. 1 - XII , VI, 1;Cic. de leg. III.3.8 - , , III, 3,

8; de rep. - ;Dion. V.12.1-2 - ,

, V, 12, 1-2;Gell. .1.2 - , , X, 1,

2;Liv. 1.12.3 - , ,

I, 12, 3;Plin. n.h. II. 12.1 - , ,

II, 12, 1;Serv. ad Aen. 1.426 - ,

I, 426;

. aim. XI.25.2-3 - , , XI, 25, 2-3;

Varro, 1.1. V. 118 , , V, 118.

, , , (ratio scripta) .

JLJI. , ,

,

, , , . , , , , - , -.

, .

, . .

. ., 2000 .

.

1. . - 2. . - 3. . - 4. . - 5. . - 6. . - 7. .

1.

. . , .

, , , : - , . , () , ( ) .

, , : , , , , ..1 -

1 , : /. de off. 1.17.53: Interius etiam est eiusdem esse civitatis; multa enim sunt civibus inter se communia, forum, fana. porticus, viae... ( - ; , : , , , ...),

13

, - - .

, . , , civitas ( 754 . ..) dies ad quem, , , 367 . .., - , - , . , 264 . .., , , , , (146 . ..) .

, -, VIII . .., . , , , , .

625 575 . .., . , , , ( ), - , , (Caere) . , . , , , , , . , , - , .

: leges, iura. iudicia. suffragia, consuetudines (, , , , ) ..

14

: , . - (heredium, bina iugera), , , , . XII , , (, , , ) . , (, , , , ), , , , . , Septimontium - . , , , IV (367 . ..), , , - , ( ) . , , ( 312 . ..), , .

( ) - (367-27 . ..), , , ( ). (305 . ..), . , III . .. constitutio Antoniniana (212 . ..). , ,

15

, , , , , (, ). mos regionis, consuetudo loci, (Volksrecht) (Kaiserrecht). 212 . ..

, (305 . ..) , I (565 .), , Corpus iuris civilis.

, , . , , , , , , , .., . , , (, - , Corpus iuris civilis ..), (, , ).

2.

, , (, - leges regiae - XII ), , ( , , , ) ( ), , (, , ..). , .

16

, , , ? , ( - gentes), , (cippus) , (lapis niger), , 1899 . ( , - , , ). , , (, , ). (, . , ), Manios med fhefliaked Numasioi, . (locatio operis ). , . (Duenos), . Duenos , bonus (. duellum=bellum; Duellona=Bellona (), , 186 . ..).

(Mater Matuta) 1977 . , , (lapis Satricanus), VI - V . .. , , , . , (Popliosio Valesiosio: ?), - sodales (suodales) Mamartei (). - , - , , , (tyrannos) . - ( , cogrc 6 w ) -

&

(gens Valeria) .

( , )2, , , (). 390/387 . .. 3, , , , , , , , .

, 510/509 . .. ( , ) (clams annalis) (praetor maximus)*. , . (consules), (, ) , , . , , , , .

, , tabulae dealba- tae ( )5, , (, ).

, . tabulae ( ) , . , 130 . ..,

! . Polyb. III.22, 508 . ..3 Liv. ; VI.1.2. (VI.1.10) ,

leges regiae XII .* Liv. VII.3.5-8.5 Cic. de rep. II. 12.52; Liv. 1.32; Serv. ad. Aen. 1.373.

18

, Annales Maximi, 80 . (. ), .

( ) , , 6, (icarmina convivialia)1, (laudationes). , ius imaginum ( , ). gentes (, - ) , , , , ( ).

, , 9. , , gentes (, ..), gens. , gentes , , (, , ..).

( ) , Annales, , , . , .

- {gens Fabia), 254 . ..

6 Dyon. 1.79.10; Plut. Numa. 5.7 /. Brut. XIX.75. . Ci'c. Brut. XV1.62; de orat. XXXIV. 120.9 . /. de rep. II.31.54; Liv. IV.3.9;

VI. 1.2; P//. Numa. 1.

19

, , , . ( ) , 210 . .. (gens Cincia, ). -.

, -, Origines (234-149 . ..), . - , . , , .

(133 123 . ..); (gens Cassia), , (gens Calpumia), (gens Sempronia). (gens Aemilia), 115 ., .

, ( ) .

(gens Claudia, ), (gens Valeria), (gens Licinia, ), ( ) (gens Aelia). (libri lintei), , , , 10.

(, , , ..), , ( ) , excursus ( , , - ).

, , , (, , ),

10 libri lintei . Liv. IV.1.12; IV.20.8; IV.23.3.

20

, repositum in penetralibus pontificum ( ),

3.

, , ( ) . 509 . .., , , , . , , , , ( , ), , , , .

Res publica res populica, (res populi)", regnum (), .

: 1) , , , : (quaestores parricidii) (duoviri perduellionis), (perduellio); 2) comitia curiata, , ( gentes) , (Ramnes), (Tities) - (Luceres), , ( (Volnius Velna), , ), ; 3) , patres, gentes, , , -

11 Publicus (poplicus ) populus (populicus), a res publica res populi: Cic. de rep. 1.25.39; 1.32.48; III.31.43; .33.45; III.34.46. . Pers. IV. 1; SHA. vita Hadr. VIII.2.

21

, gentes. 100 , patres minorum gentium ( ) 13. , , , (auctoritas senatus) (interregnum).

, , (consilium regis), , 13.

Auctoritas senatus . Interregnum , ( ) (auspicia ad patres redeunt)'1, , ( ) , patres, , , , (interrex) ( - )15.

- (comitia centuriata), ( - : ), , 193 ; , ( ). 80 , ( ), 18 , . .

u Dion. III.67.1; V.13.2; Suet. Aug. ; Liv. 1.35.6; Cic. de rep. .20.35; Vol. Max. III.4.2; Flor. 1.5.2; Zonar. V1I.8.6; Auct. de. Vir. 111. VI.6; . , , , : . ann. XI.25.23; Plut. Popl. XI.2; Serv. ad Aen. 1.426.

13 Cic. de rep. II.8.14; Tusc. IV. 1.1; Liv. 1.9.31 \Dyon. II.3; 111.26.32.14 Cic. de leg. III.3.8; Brut. 1.5.4.15 Cic. de rep. 11.12.23; de leg. .3.9; Liv. 1.17.5 s.; III.40.7; Dion. II.57.1-3; IV.75.1; App.

bell. civ. 1.98; Fest. sv. Interregnum (L. 98); Plut. Numa. 7; Serv. ad Aen. VI.809; Zonar. VII.5.

22

, (irex) (praetores) (consules), , . ( sacrorum rex sacrificulus), , . , , - . , , (lex vetusta), praetor maximus ( ; - ) (), (clavus annalis) : , . . . , , . , , , , , (trans Ti- berim). (consules) (dictator) (magister populi), (magister equitum). , . , , . praetor maximus. , (, ), . .

(), XII , tribuni militum

23

consulari potestate, , (potestas), . , , , 367 . ..

magister populi, , magister equitum, , , (comitium). , , (censores), ( ), (lectio senatus). 18 . . , 443 . .., (lex de censoribus creandis). , , (ius intercessions).

, , (imperium)', ( , ) (coercitio) . (multae censoriae). (aediles curules, , ), ( urbis), () , (ludo- ). (praetores), : 367 . .. (praetor urbanus), 242 . .. (praetor peregrinus). (aerarium), (quaestores), . ( 367 . ) - (tribuni plebis), , , (leges sacratae) ,

24

(sacrosancti), (intercessio) , , - , , ( , , ) . (concilia plebis tributa), (). 242 . .. 31 , (Suburana, Palatina, Esquilina, Collina)'6. (gentes Fabia, Valeria ..).

, comitium tributum, 17. - . , . (lex tributa), , , lex Manlia de vicensima manumissionum 357 . .., .

(leges regiae), (ius Papirianum)18, , mores maiorum (ius Quiritium), leges publicae populi Romani, (interpretatio) 19.

16 Liv. I. 43. 12; Fest.-Paul. sv. centumviralia iudicia (L. 47); Dyon. IV. 14.1-2; Varro, 1.1. V.9.56; Fest. sv. urbanas (L. 506); Plin. n.h. XV1II.3.13; Pap. Ox. XVII.2088; Liv. VI.5.8;VII.l5.12; VIII. 17.11; IX.20.6; X.9.4; per.lb. XIX.

"Liv. VII. 16.7; Cic. ad Att. 11.16; Arian. diss. epictet. 111.26.18 , (D. 1.2.2.2)

, , - , , (1II.36.4) .

19 (1.2. .) , mores maiorum. interpretatio . Liv. IX.46.5: Civile ius, repositum in penetralibus pontificum ( , ); Val. Max. II.5.2: Ius civile per multa saecla inter sacra cermoniasque deorum immortalium abditum solisque pontificibus notum ( , ); D. 1.2.2.6.

25

Mores maiorum , , maiores (di parentes).

Leges publicae populi Romani ( ) , , 20. - , , - leges curiatae (lex curiata de imperio), . , , , (adrogatio) (testamentum calatis comitiis). leges (plebiscita), 21. 450 . .. XII (leges duodecim tabularum), , , . , (- positum in penetralibus pontificum) (responsa interpretatio)12. XII , , , - , mores, .

4.

(367-27 . ..) ( ager publicus, ),

20 Gai. 1.3: Lex est quod populuis iubet atque constituit ( , ),

21 Gai. 1.3: unde olim patricii dicebant plebiscilis se non teneri ( , ).

22 . FIRA. 1.23 ss.

26

- - (nobilitas) , - civitas ( , , , , ). - , , ; , , leges Liciniae Sextiae - .

mores (lex publica), ( , 287 . .. (lex Hortensia), (lex Publilia Philonis) 339 . .., , )23; (senatus-consulta, , , )24; 25 (responsa prudentium), , , , 26. , (edictum perpetuum). , , (ius honorarium), (ab honore magistratuum dictum). . 67 . .. (lex Cornelia) , ,

23 Gai. 1.3: sedpostea lex Hortensia lata est, qua cautum est, ut plebiscita universum populum tenerent: itaque eo modo legibus exaequata sunt ( , , : , , ),

24 Gai. 1.4: Senatusconsultum est quod senatus iubet atque constituit ( - , ), . D. 1.4.1.1; Inst. 1.2.5; D. 1.3: de legibus senatusque consultis et longa consuetudine; C.I. 16: de senatus consultis.

25 Gai. 1.6; . C.I. 14: de legibus et constitutionibus principum et edictis.26 Gai. 1.7.

27

(edictum repentinum)11, (ius edicendi) : ) (praetor urbanus), 367 . .., (dicere ius inter cives);b) (praetor peregrinus), 242 . .., 1- , (dicere ius inter cives et peregrines) (inter peregrinos in urbe Roma); ) (aediles curules), ( ) , ( ); d) , , (praesides provinciarum) 2*. ius honorarium, , 29, ius civile.

(responsa prudentium) . , , .

- , (253 . ..), publice profiteri30, (responsa) , . 304 . .., , (scriba) , (, ) (actiones), 31.

: cavere, respondere agere. Respondere - ; agere

27 lex Cornelia . Dio Cass. XXXVI.40.I-2.28 Gai. 1.6.29 . , 7. ius honorarium . D. 1.1.7.1; D. 1.1.8; D. 1.2.2.12.30 D. 1.2.2.35,37.31 D. 1.2.2.7.

28

, ; cavere - ( ), , , ( ).

, , , de usurpationibus32; , , Tripertita, , , XII , - (legis actiones)33. , , 184 . .. ( Cato maior); ( II . ..), ( 149 . ..) ( 133 . ..), , , (fundaverunt ius civile). , , , , (ius sacrum).

, - , . - , , ( 95 . ..), , , 43 ., (auditores Servi), .

- , .

5.

27 . .., (princeps), (tribunicia potestas), (intercessio) ,

32 D. 1.2.2.7.33 D. 1.2.2.38.34 D. 1.2.2.39.

29

, (imperium proconsular maius et infinitum), , ( , , imperium) . , : ( ); (princeps) (legati Caesaris pro praetore). , , , .

, (abdicatio) (305 . ..), .

(principatus) , , ( ..) (, , ) , (auctoritas) , - , - . , , - (dominatus), . , : , (quod principi placuit legis habet vigorem).

, , , : , , , , 36. , , ,

35 Inst. 1.2.6; D. 1.4.1.36 Gai. 1.2-7.

30

(oratio in senatu). , senatus - princeps , senatus - sultum oratio principis: , , . , (imperator), : III . .. .

Leges publicae populi Romani .

, , . , (cognitio extra ordinem) , , . , , . , II . .. , , .

(constitu- tiones principum), 37, . , leges, (leges publicae populi Romani). : 1) decreta, , ( ) , , 3, cognitio extra ordinem; 2) rescripta, , , , (si preces veritate nitantur); 3) epistulae, , ; epistulae, (epistulae ad

37 Gai. 1.5. . : C.I. 1.14; 15.31 . 33.

31

populum); 4) edicta, , ; 5) mandate, , , , ( ). , , : , ( ) , ( unquam dubitatum est, quin id legis vicem optineant, cum ipse imperator per legem imperium accipiat). , (leges), ; , lex curiata de imperio, cum imperio.

, , , .

: (ius publice respondendi).

- ( ) ( ), ( ) ( ). , (, , 400 ). , , - 40.

, . , -. , , (praefectus urbi) , - - .

39 Gai. 1.5.40 D. 1.2.2.47.

32

, ( ), ( ) . , , , . , (consilium principis) .

: , ; - , - ; , . , , , -, ( : ) - ; -, ( , ), - 41.

( ) II . .., , , , (edictum perpetuum , ).

II . .. : 1) ( ), , , (Institutions) , . , ( ); 2) , , , (libri ad Quimtum Mucium ad Sabinum) (liber singularis enchiridii), , . : 3) ; 4) ( ); 5) , ; 6) , ; 7) ,

41 D. 1.2.2.47.

33

20 (libri viginti constitutionum).

II III . .. , , . , (quaestiones responsa). - , , (ad Sabinum) (222-235 . ..). - , . , IV ., . , , , , III.

.

, , . (, , res cottidianae - ), Enchiridion ( ) . , (Institutions), .

, : digesta, responsa, quaestiones, disputationes (digesta quaestiones ) ..

, (leges) (, XII ) , , ius edicendi (, , ), (ad Quintum Mucium, Digesta , posteriores , libri ad Sabinum, ..).

, , ( ): , , (libri de officio consulis), (de officio proconsulis), (de officio praesidis),

34

(de officio praefecti urbi), (de officio praefecti praetorio) ..

ius respondendi ex auctoritate principis*2. responsa, , , , (prudentes). , .

, (ius publice respondendi), , (ius respondendi ex auctoritate principis). ius publice respondendi, , .

, , responsa (ex auctoritate principis), . , ius , , . , ius respondendi, (propria et privata auctoritate). - , ius respondendi beneficium (peti hoc pro beneficio coepit). , ius respondendi beneficium43. -consilium principis.

responsa prudentium , (permissum est iura condere). ; (rescriptum) , : si vero dissentiunt, iudici licet quam

42 D. 1.2.2.49; Gai. 1.7: sententiae et opiniones eorum, quibus permissum est iura condere ( , ); Inst. 1.2.8.SIIA.vita Hadr. XVIII. 1. , beneficium, : quos tamen senatus omnis probasset ( , ).

velit sententiam sequi**. , , .

consilium principis, consilium, . , . - ( ) .

.

- constitutio Antoniniana, 212 . .. , , , .

6.

(305-565 . ..) , I, , (partes): (pars orientis) (pars occidentis) . . , , .

. , , pars imperii, pragmatico sanctio 45.

44 Gai. 1.7. constitutio Antoniniana . , 1.45 . CI. 1.23.

36

. , , , . quod principi placuit legis habet vigorem . (leges) (ius novum), (ius vetus), iura, , , .

, , (cognitio extra ordinem)*6, , , . (appellatio) , , , , , .

: iura populi Romani', 426 . .. ( ), III II Codex Theodosianus*1 (, ), , : , , , . ; - . , . , . , 12 ( 438 . ..) Codex Theodosianus, , , , : , .

46 . , 33.47 CTh. 1.4.3.

37

( ), . (pars occidentis) , , , , , , () .

, , ( ), , , (), , (). , (iura) (leges). , iura leges, iura leges.

iura (Tituli ex corpore Ulpiani), , , ; (Pauli Sententiae), ; (Epitome Gai), lex Romana Wisigothorum, ( , ) ; (Fragmenta Augustodunensia); Scholia Sinaitica ( ).

iura leges (Vaticana Fragmenta), ; (Collatio legum Mosaicarum et Romanarum), ( ) ; (Consultatio veteris cuiusdam iuris consul ti); - ( ) (de actio ni bus).

, . ,

38

, libri viginti constitutionum ( ), 20 (divi fratres) - , - .

Codex Gregorianus, , , (?) 291 292 . . , II 438 . .. Codex Hermogenianus (, , , iuris epitomarum libri VI), , 294 295 . ..

(leges) (Codex Theodosianus), II 438 . .. 16 , leges generates, , , , .

(476 . .. - ) , , .

(lex Romana Wisigothorum), , , II, , 506 . .., (lex Romana Burgundiorum), 500 . , ( ). , , , Codex Eurici, 476 . .. , Edictum Theodorici regis, 500 . .. .

, . (1) (Institutiones Iustiniani Augusti), 533 . .. , , , (cupida legum

39

iuventusy; (2) , (.Digesta seu Pandectae), 533 ., - , 50 , ( ) . , , ; (principium) . , , iura49. , (quaestor sacri palatii), , , , .

Codex Theodosianus , 528 . ( ) (3) (, , ) . , , (Codex), . , 530 . .., , , Codex repetitae praelectionis, 12 (, XII ), 534 . ..50 (praescriptio) ( ) (subscriptio) . (4) , ( ) Codex, (Novellae). Novellae, Authenticum (134 ), Epitome Iuliani (122 ), 168 (

48 Imperatoriam maiestatem ( ) 21 533 ., , , .

49 Deo auclore 15 530 ., iura, , 16 533 ., -.

50 Codex repetitae praelectionis , , . Cordi 17 534 .

40

). , crimen falsi, deportatio in insulam ( ), .

ius Graecoromanum , , . . , , ( Institutiones), , . . , , (Libri Basilicorum paaiAncd), (Corpus iuris), Codex, 60 , Codex, (886-911 .). : Synopsis Basilicorum X . Tipucitus ( 1 , ). , EgdpifiXoc (, ), - Manuale legum XIV . .

7.

ius Quiritium: (Quirites - ?), . (mores maiorum) ( ): patria potestas, manus, mancipium, dominium, (libertas ex iure Quiritium, liber esse ex iure Quiritium)5'. , , , . (ius Quiritium), (leges publicae - lex XII tabularum)

51 ex iure Quiritium mancipatio (Gai. 1.119), vindicatio (actio sacramenti in rem: Gai. IV. 16) (adsertio, vindicatio in libertatem: Cic. pro Caec. XXXIII.96).

(interpretatio pontificum) (ius civile), ius proprium civium Romano- rum52-, , (interpretatio prudentium), (ius civile in sola interpretatione consistit) 53.

(ius civile) (ius honorarium) (ius gentium).

, , , : - .

(ius honorarium), (ab honore magistratuum dictum)5*, , , ; . , / adiuvandi, vel supplendi, vel corrigendi iuris civilis gratia55.

Ius civile, , (ius proprium civium Romanorum). , (, ..), , . 56, , (ius gentium) : , , ,

52 ius civile ius proprium civium Romanorum . Gai. 1.1 = D. 1.1.9; Inst 1.2; D. 1.1.6; D. 1.1.7; D. 41.1.1 pr. , mancipatio. in iure cessio usucapio, . Gai. 11.65. . Cic. de off. III. 17.69; de har. resp. XIV.32.

53 D. 1.2.2.12: ius civile, quod sine scripto in sola prudentium interpretatione consistit ( , , , ()).

54 D. 1.1.7.1; 1.2.2.10; Inst. 1.2.7.0 ius honorarium . D. 1.1.8 , , Gai. I. 6.55 D. 1.1.7.1.56 Gai. 1.1.

42

57. , : ius civile, civitas ( - proprium civium Romanorum), ius gentium - , (ratio naturalis). , ( ), , , , ius civile ius gentium - , (ius naturale, quod natura omnia animalia docuit)s\ , , , (quasi a divina providentia constitutum). , , , , (quod semper aequm et bonum est)59, , , .

, (ius civile vetus), ius honorarium, ius gentium, (ius civile novum), . ( ) , ius civile, , (emptio-venditio, locatio-conductio, societas mandatum). ius civile ius honorarium, , , , : 60. .

(ius publicum) (ius privatum).

57 Gai. 1.1: quod vero naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes populos peraeque custoditur vocaturque ius gentium, quasi quo iure omnes gentes utuntur. ius gentium . D. 1.1.1.4.

58 D. 1.1.1.3 = Inst 1.2 pr.59 D. 1.1.11.60 D. 1.1.8: Nam et ipsum ius honorarium viva vox est iuris civilis.

43

: - , , - , : , - 61. , , , , , , : , , 62. , .

, , . , , (ius legibus constitutum), , leges publicae populi Romani. , ius61, . , , 64. , , , . , ; , ius, , , - , - .

, -, , (ius scriptum, leges) (ius non scriptum, mores, responsa prudentium, ), ,

61 D. 1.1.1.2: ius publicum est quod ad statum rei Romanae special, privatum quod ad singulo- rum utilitatem: sunt enim quaedam publice utilia, quaedamprivatim.

62 D. 1.1.1.2: publicum ius in sacris, in sacerdotibus, in magislratibus consistit.63 (part. orat. XXXVII.130) ius publicum

lex, senatusconsultum, foedus.64 D. 2.14.38: Ius publicum privatorum pactis mutari non potest. ius publicum -

ius privatum . Inst. 1.1.4.

44

-? udjios- ?65.

, , (ius commune) (ius singulare)66. Ius commune , ius singulare (, ). XII privilegia, gratiosa, , odiosa, : 67, privilegium , (lex in privos lata). , .

ius vetus ( iura populi Romani) ius novum, , (ius extraordinarium) - (rescripta) (decreta) - (cognitio extra ordinem).

65 . D. 1.1.6; Inst. 1.2.3. ius non scriptum mores, - Ulp. 1.4: Mores sunt tacilus consensus populi longa consuetudine inveteralus ( , ). ., , D. 1.3.32.1; D. 1.3.35 (Hermog.): tacita civium conventia ( ), - Gai. 111.82: ius quod convensu receptum est (, ).

66 D. 1.3.16: Ius singulare est, quod contra tenorem rationis propter aliquam utilitatem auctoritate constituentium introductum est ( , [] - ), . D. 1.3.14: Quod vero contra rationem iuris receptum est, non est produ- cendum ad consequentias ( , , ),

67 Tab. IX. 1: privilegia inroganto. . Cic. de leg. .4.11, , III. 19.4; de domo. XVII.43; pro Sext. XXX.65. ., , D, 1.3.8: Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur ( , ), leges generates leges personates . Inst. 1.2.6; Cl. 1.14.3.

.

--- -

8. . . - 9. . - 10. . ( ). - 11. . - 12. . . - 13. . . - 14. . . - 15. . - 16. . - 17. . - 18. . - 19. Causa donationis. - 20. . - 21. . . - 22. .

8. .

, , .

(, ), , .

, . , , - . , , ( , ..) , (, , ).

46

. , ( )1 ( , ). ( patria potestas, manus) ( , , ..). erga omnes ( ) (actio in rem).

, , : , ( ) ( , ), , , , (dominus) .

, , ( , ..), , , , . ( : , ) actio in personam, , .

( , ) (, , ), . (, dominus\ , ), : , , . ( );

1 consortium ercto non cilo ( ), , 34.

47

.

, , , , , , actio in (, ) actio in personam (, )2. , (, , ). .

9.

, (patria potestas, manus, potestas liberi in causa mancipii) ( - iura in re) - , - ( , ) , : . , ( ) (, : , ). - , iura, - ; ( ) , , : , (in facultativis non datur praescriptio).

, - . , , (

2 actio in actio in personam . , 31.

48

, ), ( , , ). , , .

10. . ( )

, , ( ) ( ).

, , ( )3. , (, , , ..) ( , ). - municipia coloniae*. - lus Romanus, . , III, , 133 . .., , ( ). (, ) , , (ager publicus). .

Municipia , , , , , . -

3 , monstra vel prodigia ( ), . D. 1.5.14=

nicipes. curatores syndici, .

Coloniae5 . ( , ) (coloniae civium Romanorum) (coloniae Latinae) . Coloniae, municipia, .

(collegia sodalitates), 6.

(, ..) , , (collegia funeraticia). sodalitates 7.

(lex Iulia de collegiis), *, , collegia, (, , ) . Collegia licita ( ) .

, 10, piae causae, , ( ).

". , (hereditas iacens) ,

5 coloniae Latinae . Gai. 1.131. . , 45.6 D. 3.4.1; 34.5.20; 40.3.1; 47.22.4; 50.16.85. ., , D. 47.22 (de collegiis et

corporibus), CIL. XIV. 2112 (lex collegii funeraticii Lanuvini). . Cl. 6.24.8.

7 sodales . D. 47.22.4.* Suet. Aug. 32; los. Flav. ant. Iud. XIV. 10.8; CIL. VI. 4416; D. 3.4.1, ado

res vel syndici.9 collegia illicita cm. D. 47.22.3.10 Inst. III.27.7; Cl. 1.2.19; Nov. lust. 120.11 Inst. III.27.7.

50

12 dominae locum optinet ( ) - , , - (fictio iuris), .

11.

, , , ( ) . : , . , , , (, , ..). ( ) , , .

, , , : , , . , : (, )13, , , 14, (status libertatis)15, (status civitatis)'6 (status familiae)'1, paterfamilias ", , (emancipation*.

12 Inst. II. 14.2: nondum aditae hereditas personae vicem sustinet ( ). (D. 46.1.22) , personae vice fungitur ( ), , hereditas iacens, , (aditio), .

13 D. 35.4.1.1; 35.2.9.1; 50.16.129. , , : etsi vocem non emisil ( ), 1. 6.29.3.

4 , 34 .15 status libertatis . Gai. 1.89 ss.; Ulp. V.10. . , 44.16 status civitatis . Gai. 1.90; D. 1.5.18. . , 45.' status familiae . Gai. 1.48 ss.; D. 1.5.11. . de statu hominum D. 1.5.18 D. 50.16.195.2: mortuo patre, singuli singulas familias habent (

).19 . , 35.

51

, 20.

, , , : (libertini), 21; latinf2; peregrin23; liberi in causa mancipii2*; nexi addict?1; auctorati, (lanista) 26; : , , , ..; infames, , 27, , , cursus honorum, ; , , , 2'.

12. .

( ), , , , , (, , ..).

20 . , 34 . (postumi) . , 44 .

21 D. 38.16.3.1.22 . , 45.23 . .24 servorum loco, , (.

Gai. 1.123,138).25 addicti . Gell. XX. 1.51, , 25. . , 80.26 Sen. . XXXVII. 1; . sat. 117; Gai. III.146, 199; Coll. IV.3.2; IX.2.2.

325 . (. CTh. XV.12.1; . Cl. 11.44).27 infames D. 3.2.1,

: , ; ars ludicra (); ; ; , iniuria, rapina. dolus malus, ; , ( ), lempus lugendi ( . , 40). . D. 3.2: de his qui notantur infamia; Cl. 10.59: de infamibus. servi fisci servi glebae (), , , , ..: D. 1.9.

28 ., , , , CI. 1.9; 1.11.

52

( ) , res, .. . res (, , ) (servi), (liberi in causa mancipii), liberi in potestate (, patria potestas) mulieres in manu (, manus). , , , , res, , - 30. (res) : , , , .

Institutiones, ( ) (res), (summa divisio) res in patrimonio ( in commercio) res extra patrimonium ( extra commercium)31: , . Res extra patrimonium (, ) - divini iuris (sacrae, religiosae sanctae - humani iuris (res publicae - , res universitatis, .. - ). , , , 33.

(res corporales) (res incorporates)34: , , , (quae tangi possunt), , , , , ; - , (res quae tangi non possunt), , , , ,

29 , , . , pars de rebus, 2- 3- (Institutiones).

30 D. 50.16.49: bona ex dicuntur, quod beant hoc est beatos faciunt: beare est prodesse ( , , : ),

3| Gai. II. 1.Gai. 11.2. . , 63.

31 . D. 30.39.9, , . . D. 50.8.

34 Gai. . 12-14; Inst. II.2.

53

.. , , , , . .

Res incorporales (in iure cessiof6.

(divisio rerum), , - res mancipi ( mancipatio, mancipium)37 res mancipi, tradition. Res mancipi (, , )39 : (fundi in Italico solo), , (servi) , (animalia quae collo dorsove do- mantur), , , , (boves, equi, muli, asini). res mancipi : iter, actus, via, aquaeductus*0.

, , , .

, , .. (quae spirito continentur)*', , , .., (, , ..). universitas facti ( ), (corpus ex distantibus), universitas iuris (.. ), 42. (quae usu consumuntur) , (, , ..). , res quae usu minuuntur, , (, )43.

35 Cic. top. V.26 ss.36 Gai. 11.28 ss. . , 64.37 Gai. II.14A. . , 64.38 Gai. 11.19.39 . , 64.40 . , 75.41 D. 41.3.30 .42 D. 41.3.30 ., , , , corpus ex distantibus,

universitas. hereditas universitas iuris ( ) . , 43.43 D. 7.5.1.

54

(, , ..) (- ..).

: , , , (res quae pondere, numero, mensura consistunt)**. 45 res', () tantundem eiusdem generis, .

, (res mobiles) (, : res immobiles)*6. , res 47.

( ) , (, ) , (, )48.

- ( ) . , , (, ). , , , ..49

13. .

, : , .

, , 50. . ,

44 D. 12.1.2.1.45 . , 86.46 Gai. 11.42,50; Inst. II.6 .

. , 66.48 D. 6.1.44; 22.1.28; 50.17.173.1.49 D. 6.1.35.3; 19.1.40.50 , . D. 2.12.8; 41.3.6,7; 44.3.15; 44.7.6.

55

( : ) ( , usus usucapio); , , , , 51. , , non usus.

(, ..) , ( ).

, , . , , ; ( , ) ( : , , , ..).

14. .

, , ( : , ).

: . , , , , , .

,

51 praescriptio actionum . Cl. 7.39.3. . CI. 7.40.52 . , 73 74.

56

. , , , , (, ).

, (, ); , , , , , , , ( , ).

, , (, - ). (, , ), , , (. 1321 )53.

: (inter vivos), -, (mortis causa), , , 54. (, ) (, -, , ..).

, , ( ), , - (, , ).

15.

(essentialia negotii), ,

53 , contractus : . , 85. donatio mortis causa ( ): D. 39.6; CI. 8.56.

57

(accidentalia negotii), , .

, , , . , .

: .

( ). , (, , ..), (ad substantial) ( ad probationem).

, , (certa et sollemnia verba) . , , XII : , , 5. (mancipatio, testamentum calatis comitiis, sponsio) : , , , . , , , , , .

, (scriptura6. . , , ,

55 Tab. VI. 1 (=FIRA. 1.43): sicut lingua nuncupassil ita ius eslo; . .56 D. 22.4; Cl. 4.21.

58

, , , ( ) .

16.

: (, ) .

: , , . , (ioci causa), (docendi causa), (vis absoluta, vis corpori illatay. , : , .

, , .

( -- ) , lapsus - , - , : , , , . , , .

, , ( , )58. , , (in idem placitum consensus).

D. 4.2.2.58 () . D. 12.1.8; 18.1.9;

19.1.21.2.

59

, , , . , , , . ( ), , , , : , -, ( ); - (, -), (, ). , , . .

, , , ; () , , : , , , {plus valet quod agitur quam quod simulate concipitur). , , - . , . , , , (, ) , , .

17.

, ,

59 . D. 23.2.30; CI. 4.22.2,4.

60

( ), , , .

- - (error facti), (vis compulsive, vis animo illata) (dolus malus).

, 60. , , , : (error vel ignorantia iuris non excusat). , ( ), ( ), ( , ).

, (inutile), , , (non vide- tur qui errat consentire). (. 1425 ).

, (error facti), : a) error in corpore, (, )61;b) error in substantia, ;c) error in persona, , intuitus personae, , , , , , ,fiducia ..; d) error in negotio, , nomen negotii (error in nomine)61, ; ) error in quantitate, ( 50 100 )63.

60 . D. 22.6.1; 2.6.9; 50.17.116.2: Non videntur qui errant consentire (, , ). , . D. 22.6: de iuris et facti ignorantia', Cl. 1.18: de iuris et facti ignorantia.

61 D. 30.4 pr.62 Inst. 11.20.26.63 . Cl. 2.5.

61

, , , (metus) (constans homo)6*-, , , . , . , (coactus, sed voluit). metus (), vis (). - : 65.

, , : ) - ceptio metus, , ; b) in integrum restitutio ob metum, de facto de iure ; ) actio quod metus causa, ( )66 (in quadruplum), , - in simplum, : , . , , ( , )67 , , .

(vis animo illata), , (coactus) in triplum in simplum , , vis.

64 D. 4.2.6: Metum autem non vani hominis, sed qui merito et in homine constantissimo cadat, ad hoc edictum pertinere dicemus ( , , , ),

65 Quod metus causa gestum erit, ratum non habebo. metus . D. 4.2.21.5, D. 4.2: quod metus causa gestum erif, D. 44.4: de doli mali et metus exceptione\ Cl. 2.19: de his quae vi metusve causa gesta sunt. . D. 4.2.1, ; D. 4.2.5 - ; D. 4.2.9 .; 4.2.10.1; 29.2.6.7.

66 . , 31.67 , , 28.

62

, , dolus malus, , (deceptor) (deceptus) ; dolus bonus, , . , dolus malus , , , , , 68. Dolus malus causam dans , (deceptus) , incidens, , , . ( ) .

, dolus malus causam dans , , metus, exceptio doli, in integrum restitutio ob dolum actio doli ( actio de dolo), ; ( )69. infamia , , 70. , in integrum restitutio.

18.

Causa . - , ( , ).

, , , , : ,

Omnis caltiditas fallacia machinatio ad circumveniendum fallendum decipiendum alterum adhibita (D. 4.3.1.2). . D. 4.3.1.1; 44.4.8. . D. 4.3; 1. 2.20.

CI. 2.20 (21 ).8.. , 1 1 .

63

, , (), , .

() . , , ( ); , , . stipulatio, , verbis contracta7|, , , , . ( mancipatio) , (causae): stipulatio , , .. mancipatio, , 72.

, ( ), , , , (, - ) . .

: , , , , , . (negotium contra legem) (negotium contra bonos mores, negotium turpe)7\ ,

71 obligationes verbis conlraclae . , 90.72 . , 37.73 D. 22.1.5; 28.7.15; 45.1.26.

64

perfecta1*, ; leges imperfectae, , , .

, ; , ; , (negotium mixtum cum donatione), , , : , .

causa donationis, 75.

19. Causa donationis

(causa donationis) . , mancipatio, in iure cessio, traditio ( ), stipulatio ( ), acceptilatio (, ). (, mancipatio , - ) (animus donandi) , 76.

( , ). dona ( ) ( ), ,

74 leges perfeclae, (quae vetal aliquid fieri, el si faclum sit, rescindil - - , , ); leges imperfectae, - ; leges minus quam perfeclae, , non rescindit, sed iniungit ei, qui contra legem fecit ( [] [] , , ).

75 , .76 Vat. 248-316. Fragmenta Vaticana donatio. .

Inst. II.7; D. 39.5; CI. 8.53.

6 5

. (), , , causa donationis, , . , lex Cincia 204 . ..7 (ultra modum\ ), exceptae personae1*, , iuris, causa donationis, , - .

, lex imperfecta, , ; exceptio legis Cinciae, , (, stipulatio). morte Cincia removetur, , (usque ad supremum vitae exitum), : , , (exceptio ..)80.

, , , , , : pactum contractum donationis8. - ad substantiam, , , , , (insinuatio apud acta)82.

(donationes inter virum et uxorem), ( ) , (mores)"; donatio nes mortis causa1*, , , restitutio;

77 Vat. 260 ss. lex Cincia .78 exceptae personae . Vat. 298 ss.79 Ulp. I () (=FIRA. 11.262 nt. 1).80 ., , Vat. 312.81 . Vat. 249 (contractus); Consult. IX. 13 (pactio). -

. Cl. 8.53.25. ., , CI. 8.53.3435. . Inst. II.7.2 ( , . 75).

82 Inst. II.7.2.83 . , 42. . D. 24.1; CI. 5.16.84 Inst. II.7.1; D. 39.6; CI. 8.56 (57).

66

propter nuptias85, ( ) , () .

20.

, , . , , , , . , , ( : ).

(condicio) , ( ) . , : 100 , ( : si navis ab Asia veneritf6.

. ( ); , , .

, ( ) , ( ) ( ).

, , , 87. , , , : , , , - (), ,

Vat. 96; Inst. II.7.3; CI. 5.3.Wp. II.4; D. 12.1.36; 18.1.3, ; D. 20.4.11.1; 35.1.24;

g7 40.9.29.1; 46.2.14. . D. 35.1.17.3.

67

( ). , ( , ); , ( ): , ( , , ), ( , ).

, , , . , , , , . : , (qui condicione suspenduntur). (sub condicione resolvuntur) .

, , (, pactum adiectum, "), , .

, , , ex tunc ( , , , ) , .

, , , : a) condicio impossibilis, , , , (si coelum digito teti- geris - 89). inutilis,

88 . , 98.89 Gai. III.97A.

68

, - mortis causa (, donatio mortis causa) , , , . , , (yitiatur sed non vitiat)\ , 90; b) condicio iuris, , ; ) - dicio ( , ), (, , , , ); d) condicio in praesens vel in praeteritum collata, to , , , 91; ) , . ( , inutile, , ), : , (, , : , - ), : , ( : , , , , ).

, , (dies). ( : dies a quo) ( : dies ad quern)92. dies certus an et quando (, 24 ) die certus an (, ) sed incertus quando ( , : , ).

condicio impossibilis inter vivos . D. 44.7.31; 45.1.137.6; 45.1.7. , , . D. 35.1.3, , . ., , D. 35.1: de condicionibus et demonstrationibus et causis et modis eorum quae in testamento scribuntur, D. 28.7: de condicionibus institutionum\ CI. 6.46: de condicionibus insertis tam legatis quam fideicommissis et libertatibus.

9|D. 12.1.37; 28.5.72(71).. D. 28.5.34.

69

, actus legitimin, : , mancipatio, aditio hereditatis ( ), ..

Modus ( ) , , , . , , , (, - (de cuius) , - ..)54. . , est in obligatione, , ius civile modus, , , pacta

fiduciae, stipulationes praetoriae, stipulationes poenae*, denegatio actiones 97.

fideicommissum , modus ( , ..).

21. .

, - naturalia negotii ( , , ) . : ) , ; ) ; ) .

93 dies . D. 16.2.7 .; 35.1.1.2; 50.17.14; 7.3; 18.2.94 modus . D. 35.1.17.4; 35.1.80; CI. 8.54(55).95 . , 32.96 . .97 . .

70

98. , , , , , paterfamilias. , (). , 99, , , paterfamilias, : institoria exercitoria iussus () , .

, , . ( ) , , , () , , - , (contemplatio domini). , alter ego . , , . , , contemplatio domini (, ) , ( ), .

( - ex lege) , , , , (procuratio). {procurator).

. , 10. . D. 44.7.43: Obligari potest pater familias suae potestatis pubes compos mentis: pupillus sine tutoris auctoritate non obligatur iure civili: servus autem ex contractibus non obligatur (

, ); ., , D. 44.7.1.12 furiosus.. , 35,36 43,44.

71

, (negotiorum gestio)'00, , - , , - , - .

nuncius, , (, ) (dominus).

.

(tutela) {) , (vis potestas)"" , , , , , patria potestas, ( , , ) . ( ) .

, , , , , , .

( procurators omnium bonorum, ) ( ) , (praepositio).

, (adquirere per extraneam personam) , , (res facti), 102.

100 . , 99.101 . , 38.102 . , 70.

72

res mancipi traditio ( , )103, , inter absentes, , . mandatum ( )104, (dominus) , , .

ius honorarium : cognitor, procurator ad litem . 105.

, , , - . , unius rei omnium bonorum , , (administrat qui aliena negotia mandato domini), .

( ). .

, res extra commercium (divini humani iuris), 106, res furtivae, res vi possessae ..

, , : dominus emptio-

103)04 . , 64.1 . , 96.

. , 26. . , 12.

venditio, 107. ( , - in bonis habere)'0*. , , , , ( plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet). (, ), : (resoluto iure dantis resolvitur et ius accipientis).

22.

. , , , , ( , , , ), .

, , negotium inutile, , inutilitas , , , , : , , .

, inutilitas : exceptio, denegatio actionis ( 109) in integrum restitutio ( dolus

107 legitimatio ad negotium . D. 50.17.11; 50.17.54: Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet ( , ); D. 50.17.83.

108 . , 64.109 . , 27 32.

74

malus metus), : status quo ante"0. , , iure civili, - iure hon- orario. ( : - utile per inutile non vitiatur) , , negotium inutile , , , , .

,. , 32.

23. . - 24. legis acliones. - 25. legis actiones. - 26. . - 27. . in iure. - 28. . - 29. in iudicio. - 30. . - 31. . - 32. . - 33. extra ordinem.

23.

, , , , ( ).

- ( ) . , ( , ); - ( ) . , , () , (, ), , , , - .

XII , , , , . , rex' , , 367 . - -

1 . Liv. I. 40. 5 ss. , D. 1.2.2.14.

76

, (inter cives).

, 242 . .. {praetor peregrinus), (dicere ius inter cives et peregrinos) (inter peregrines in urbe Roma). (aediles curules), , - , ( ), (praesides provinciarum), .

, , in iure , , (iudex privatus), (iudicium) .

: , (per legis - tiones), , , , (cognitio extra ordinem)-, ordo iudiciorum privatorum. , ordo, : - in iure, , ; litis contestatio, , , . , iudex privatus arbiter, . (album iudicum), , , .

, ( , ), iudex privatus , decemviri

77

stlitibus (-litibus) iudicandis1. 105 , centumviri hastae\ 35 , . , 35 242 . .. ( 31 ), , 4, 105 (centumviri ).

, , recuperatores5 , .

, (iurisdictio) (tria verba): do, dico, addico6. Do (), , dare iudicium ( ) dare iudicem ( ); dico, , dicere ius, , , , dicere vindicias, ( ). addicere , , in (, , ), (addictio)1. , XII (Tab. 1.8: post meridiem praesenti litem addicito), ,

2 decenviri stlitibus iudicandis . Cic. pro . XXXII1.97; de domo. XXIX.78; de orat. XLVI.156. (lex lulia iudiciorum pri- vatoruml) decemviri hastae () - : Suet. Aug. 36; Dio Cass. LIV.26; Plin. Ep. V.9.1-2; CIL. VI.3229. decemviri ad hastam: CIL. X.8260. (D. 1.2.2.29), . iudices decemviri, leges Valeriae- Horatiae.

1 Fest.-Paul. sv. centumviralia iudicia (L. 47).4 Liv. 1.43.12. . App. . civ. 1.49; Veil. Pat. II.20.2.5 Gai. IV. 105.6 Varro, 1.1. VI.30.7 Fest.-Paul. sv. addicere (L. 12).

, , in iure : tab. 1.8 (=FIRA. 1.28): Post meridiem praesenti litem addicito ( ), addictio .

78

, confessio in iure (ius iurandum in iure delatum).

cognitio extra ordinem , ( ) , .

actio in actio in personam'. , , (, , ..: iura in re). (patria potestas, manus ..), actio in ( potestas, potestates, res).

Actio in personam, , , () .

24. legis actiones

, , per legis actiones, , , , 9. XII , , , , , . . (legis actiones) : . : legis actio sacramenti ( per sacramentum) , in in personam; legis actio per iudicis arbitrive postulationem; legis actio per condictionem ( condictio). legis actio per manus iniectionem, manus iniectio iudicati ( , ), legis actio per pignoris capionem ( , pignus10).

, , , , (arboribus

* Gai. IV.1-5. ^Ga/. rv.l 1.

. , 89.

79

succisis) (vitibus succisis), 11. , , , legis actiones (in odium venerunt'2) .

Legis actio sacramenti, , 13 , (in ), (in personam) . (potestas, dominium, ..), , .

actio sacramenti in '\ , in iure, , , (lis). , . , , in ius (, , ), , (manus iniectio vocati), (manus iniectio iudicati), , , , ( ).

Manus iniectio vocati . , , , , , (vocabat in ius). , ( ), XII 15. in ius: , (si in ius vocat, ito'6).

11 Gai. IV.I1.12 Gai. rv.30.13 Gai. IV. 13.14 Gai. IV. 13 ss. legis

actio sacramenti in .15 Tab. 1.1-4 (=FIRA. 1.26 ss.). . Gell. XX. 1.42-52 (

manus iniectio iudicati).Tab. 1.1 (=FIRA. 1.26).

80

: , (ni it, antestamino). : (igitur capito)'1.

, , , . .

XII , : , 18.

, , (qui in ius vocabit) (iumentum dato), : , 19.

, (vindex), in iure !0.

in iure res litigiosa ( ) (actio sacramenti in ), (verba solemnia) . , 21.

{festuca), , (, ..), , (Quirites = ): hunc ego hominem () ex iure Quiritium meum esse aio ( , ), {festuca)

17 Tab. 1.1 (=FIRA. 1.26).18 Tab. 1.2 (FIRA. 1.26): si calvitur pedemque slruit, manum endo iacito (=manus iniectio

esto).19 Tab. 1.3 (=FIRA. 1.26): si nolet. arceram ne sternito.20 1.4 (=F1RA. 1.27) : adsiduo vindex adsiduus esto; proletario quis

volet vindex esto ( ; , ). . Gell. XV1.10.5 ss.

21 Gai. . 16 s.

(et simul homini festucam imponebat). vindicatio. , (in iure cedere), (addictio) , .

, (contravindicatio): 22. , : (mittite ambo hominem ()). (illi mittebant)-, sacramentum ( )23, , , , . (in rebus divinis consumebantur). sacramentum , ( ) : 1000 , summa sacramenti 50 - ; 1000 , 500 . (aerarium).

(res), in iure, , , , , : , , - 25.

, (sententia) iudex pri-

22 Gai. IV. 16: adversarius eadem similiter dicebat el faciebat.23 Gai. IV. 16: Deinde qui prior vindicaverat dicebat: quando tu iniuria vindicavisti... Sacra

mento te provoco; adversarius quoque dicebat similiter: et ego te ( , , : ( , )... 500 ; : ), sacramentum . Fest. sv. sacramento (L. 466; 468 s.); Varro, 1.1. V.180.

24 Gai. IV. 14 16. . . - favor libertatis - oner- arentur adsertores ( ), , - .

23 Gai. IV.17.

82

tus (, , ) (vindiciae) (praedes litis et vindiciarum): , - , , 26. (secundum Ubertatem).

(litis contestatio), 27, (iudex privatus) , in iure, . , , , , utrius sacramentum iustum, utrius sacramentum iniustum esse, , , 2*.

(vindiciae) , ; , , (manus iniectio), , (praedes litis et vindiciarum) . sacramentum ( ) praedes sacramenti. , actio duplex ( ) , . , , (IV. 16) (hunc ego hominem ex iure Quiritium meum esse aio), ,

6 Gai. IV. 16: postea praetor secundum alterum eorum vindicias dicebat, id est interim ali- possessorem constituebat, eumque iubebat praedes adversario dare litis et vindici-

J7 arum, id est rei el frucluum.Fest.-Paul. sv. contestari (L. 34): contestari est, cum uterque reus dicit: testes estote ( : -

21 ). . Fest.-Paul. sv. contestari (L. 50).CC. pro Caec. XXXIII.97; de domo. XXIX.78.

(contravindicans)29. , , vindicationes , .

(sacramentum), (, , - ). , , 30.

, rei vindicatio , (petitor) , (possessor), , . . sacramentum . , (commodum possessionis), , : , (possideo quia possideo).

, , ( actoris videri), , (iustum), - (iniustum).

, (actio per sponsionem) , 31.

actio sacramenti in actio duplex32:

25 . Gai. . 16: adversarius eadem similiter dicebat etfaciebat.30 . , 70.51 Gai. IV.93-96.32 (IV.91).

84

, petitor possessor, .

vindicatio (iusturn dominium), (adversarius) (eadem similiter dicebat et faciebat). , , (qui prior vindicaverat): , (, , , , , , )34.

, , , , reus, 35.

petitor actor possessor is cum quo agitur (, ) reus - .

, , ( ) . , .

, : (mittite ambo ) , , - ( ) (secundum alterum eorum vindicias dicebat, id est interim aliquem possessorem constituebat). vindiciae .

(legis actio sacramenti in personam), , . , in iure, 36. ,

Gai. IV. 16. Plaut. Rud. IV.3.86; Cic. pro Mur. XII.26; Gelt. XX.10.9; Boel. ad top. III.5.28.

Cic. de orat. 11.43.183; 11.79.321; Fesl. reus (L. 336); Fest.-Paul. contestari (L. 34); Gelt.36 XX.10.9.

at. Prob. IV. 1: Aio te mihi (decem) dare oportere ( , 10) (=FIRA. 2.456); Cic. de nat. deor. 111.30.74 ( , ).

(confessio in iure), , litis contestatio iudex privatus, , sacramentum . , , , , , manus iniectio .

() - legis actio per iudicis (arbitrive) postulationem37 legis actio per condictionem3S.

- - in iure . XII , actio familiae erciscundae, consortes39. (arbiter), (), , , addictio , , , ( XII ). , III . .., (actio communi dividundo)*0. XII , sponsio", . , in iure , , , , : , 10 ; : ? (ex sponsione te mihi decem milia sestertiorum dare oportere aio: id postulo: aias an neges). , confessio in iure, ; , , , : , (quando tu negas, te

37 Gai. IV.17.38 Gai. rV.17-20.39 . , 56.40 . , 24.41 Gai. rv.17. . , 90.

86

praetor iudicem postulo uti des). apud iudicem, in iudicio.

- legis actio per condictionem, , (III-II . ..), , - - (certa res)*2. , , , in iure : , (quando tu negas, in diem tricensimum tibi iudicis capiendi causa condico). (vades). in iure, , , apud iudicem.

25. legis actiones

(legis actio per iniectionem)*1, , (manus iniectio iudicati), , in iure, (manus iniectio pro iudicato).

manus iniectio vocati, (manus iniectio), . Iudicatus, , , : 44. addictio , (vindex),

42 Gai. FV.19." G'; IV.21-25; Gelt. XX. 1.42-52.

Gai. IV.21: nec iicebat iudicato manum sibi depellere et pro se lege agere.

87

. (infitiatio), (lis infitiando crescit in duplum). , , {pro se lege agere), , , ( manus iniectio ), (manus iniectio iudicati) (fur manifestus), , 45.

. (addictus) . ( ) 30 . XII 46. , , , . 30 (nundinae) , . , , . , : . , (tertiis nundinis partes secanto. Si plus minusve secuerunt, se fraude esto)*1.

? , , , , . , , , (). , , .

XII (trans Tiberim),

45 Gai. IV.25.46 Tab. II1.3 (=FIRA. 1.32 s.).47 Tab. III.6 (=FIRA. 1.33); Gelt. XX. 1.48-52 ( ).

48, . , , , , (civis) 49.

(legis actio per pignoris capionem), 50, (lege), - (moribus). mores , (miles)iU. , . , - tributum, , - . aes equestre, , (aes ordearium).

Pignoris capio ( XII ) , , , 52, , , (merces locationis), . , (lege censoria) pignoris capio (publicani) vectigal, (ager vectigalis)53. , . , , , legis actio : 1) (non apud praetorem), 2) (absente adversario),3) , nefasti54 legis actiones.

peregre (Gelt. XX.l.47).5(). , 45.,, Gai. IV.26-29.SJ Gai. IV.27.sj Gai. IV.28.54 . , 63.

dies nefasti cm. Varro, 1.1. VI.30.

55 , legis actiones (nimia subtilitas) (in odium venerunt), , , (vel qui minimum er- rasset litem perderet). , . , legis actiones, actio in : actio in per sponsionem, , actio sacramenti in ; .

actio in per sponsionem 56. sacramentum (sponsio)S1 : , , , , 25 ?51 summa sponsionis ( ), -, ( ), , - , - (non tamen haec summa sponsionis exigitur: non enim poenalis est, sed praeiudicialis, et propter hoc solum fit, ut per earn de re iudicetur). , , .

, sponsio, actio simplex, actio duplex , : , , (unde etiam is cum quo agitur non restipulatur). , , , actio sacramenti in .

(praedes litis et vindiciarum) (cautio)59 - .

55 Gai. rv.30.56 Gai. IV.93-96; Frag. Aug. IV.95-96.37 . , 90.58 Gai. /.93.59 . , 32.

90

26.

, , 60. actio in per sponsionem , , .

, , -, , , , . 338 . .. , . 242 . .., ( ), praetor peregrinus, , . legis actiones, cives. , civitas, legis actiones (fictio civitatis). (recuperatoria); recuperatores 242 . ..

, per formulas per concepta verba, , , , .

(Lex Aebutia) 130/120 . .., , , legis actiones ( actio in per sponsionem) , (praetor peregrinus).

(lex Iulia iudiciorum privatorum) 17 . .. cives , : , , -

Gai. IV.30.

91

(centumviri), actio damni infect?', 62.

: in iure ( ) in iudicio ( ); - (iudex unus), , (, ) (recuperatores) .

: , (iudicium), 63.

Actiones , , (actio ex stipulatu, actio venditi ..): , , , . , , denegatio actionis.

, , : datio iudicii , dicta- tio iudicii , acceptio iudicii . , , (litis contestatio), litis contestatio . Litis contestatio : (actio bis de eadem re ne sit). , , : personae, , ; petitum, ; causa petendi, , . , , -

61 Gai. IV.31: tantum ex duabus causis permissum est lege agere: damni infecli et si centumvi- rale iudicium futurum est ( : ),

62 . , 70.63 :

Tab. Pomp. 11.34 (52 . ..).

92

petitum ausa petendi, ,

64.Litis contestatio, (

personae, petitum causa petendi), , , , , sententia iudicis, 65.

, ( actiones in factum)66, , : , , .

, , legis actiones, formulae , , . ( emptio-venditio, ..).

, (cognitio extra ordinem) , ( III . ..) , , 342 .67

27. . in iure

, , legis actiones, : in iure apud iudicem; cognitio extra ordinem.

res iudicata, , ne bis in idem (bis de eadem re ne sit actio) cm. D. 42.1; CI. 7.52, D. 44.2; CI. 7.56; 7.60; Epit. Cod. Greg. Wisig. X.13 (=FIRA. 2.664).M Gai. III. 180. res in iudicium deducla,

res iudicata (Frag. Aug. . 110). . , 107.

. , 31.CI. 2.57(58): Iuris formulae aucupalione syllabarum insidiantes cunctorum actibus radicitus amputentur ( ). ( , legis actiones) .

93

in iure ; , manus iniectio vadimonium: (vades, vadimonium)61.

, , , , , (- sio in bona) 69, , iudicium, .

, . , ( ), (, , ).

, postulare pro aliis, (advocati) (patroni). , , .

, , (cognitor), , (procurator) - 70.

Cognitor alter ego . , , , (cautio (satisdatio) iudicatum solvi), , , 71. -

68 in ius vocalio vadimonium . Gai. . 183187; . sat. 1.9.35 ss.,74 ss. ( ); . ( , cognitio extra ordinem) D. 2.4 CI. 2.2; D. 2.6; 2.7.

69 Missio in bona, bonorum vendilio latitans'. . , 30.70 Gai. IV.82-84; Frag. Aug. IV.90-94; PS. 1.2, 3; Vat. 317-341; D. 3.3; CI. 2.12.71 Gai. rV.91; D. 46.7.

94

, procurator - . -

( ), .

Procurator ad litem , {procurator omnium bonorum). ( ) cautio iudicatum solvi' , satisdatio ratam dominum habiturum ( cautio de rato), , , (dominus)72.

28.

Iudicium : iudicis nominatio, (Titius iudex esto; Titius, Caius, Sempronius, recuperatores sunto)\ pars pro adore, (si paret...)\ pars pro reo, (si non paret...)\ iussum iudicandi, , , - (si paret... condemnato; si non paret... absolvito).

, , in iure , , , .

iudicium : ; ( ), () , , , - 100 ;

, , , .

iudicium . . intentio condemnatio, demonstratio adiudicatio13. exceptio, taxatio praescriptio.

Intentio74 , : si paret .. ; in ius in factum concepta. , , , sponsio\ : , 100 ... , (siparet Aulo Agerio Numerium centum mila dare oportere ex sponsione... iudex condemnato). , (an debeatur), (iquantum)15. (quidquid dare facere oportet).

Intentio in ius concepta , ius civile , . in factum, , 76. , , (actiones in factum conceptae), .

intentio condemnatio ( )77 (decem milia sestertiorum) (quidquid dare facere oportet - iudicia bonae fidei78 - ex fide bona). .

73 Gai. IV.39-43.74 Gai. 1.41: intentio est ea pars formulae, qua actor desiderium suum concludit (

, ),75 Gai. .49-52.76 Gai. IV.45-47. actio depositi in factum cm. Gai. IV.60.77 Gai. IV.43: condemnatio est ea pars formulae, qua iudici condemnandi absolvendive potes

tas permittitur ( , ),

78 . , 31.

Condemnatio , - (iudex) ,

(siparet... condemnato; si non paret... absolvito). (demonstrate),

, , , quod80; ( : mancipatio, emptio-venditio, stipulatio, mandatum ..), demonstrate.

(adiudicatio)*' , . actio familiae erciscundae, actio communi dividundo!3 , , actio finium regundorum, (condemnatio). , adiudicatio ().

, , , intentio condemnatio. , , , condemnatio (praeiudicia, , ), , , status - (an Titius liber sit; an Titius libertus sit ..)*5.

, , , legis actiones (sicut olim fieri solebat, ), actiones in

79 Gai. IV.40: demonstrate est ea pars formulae quae (principio ideo inseritur), ut demon- stretur res de qua agilur ( , ( ), , ),Gai. IV.40: quod A.Agerius (apud) N.Negidium hominem deposuil ( . . ); : quod A.Agerius N.Negidio hominem vendidil (

S| . .).Gai. IV.42: adiudicatio est ea pars formulae, qua permittitur iudici rem alicui ex litigatori- bus adiudicare ( , - ),

". , 59.8< . , 72.8S . , 70.

Gai. rv.44; Inst. IV.6.13 ( praeiudicia).

97

- (in ipsam ), (litis aestimatio)16. , , , (aestimatio), (iusiurandum in iudicio). , , taxatio ( )117, . taxatio : , (actio de - lio)M taxatio (dumtaxat de peculio); taxatio , () (in id quod (reus) facere potest), .. , .

, , , , (exceptio), "9. (exceptio) , , , , , ..

(peremptoriae) (dilatoriae)90: (, ); (, ) , . , , , (plus petitio tempore)*.

!6 Gai. IV.48.17 taxatio . Gai. IV.51-52. . , 43.89 Gai. IV.l 15-126; Inst. IV. 13; D. 44.1; CI. 8.35.90 Gai. IV.120-125.91 plus petitio tempore plus petitio . Gai. IV.53A; PS. 1.10.

, , replicatio ( ) duplicatio 92.

praescriptio, ( praescribere= -

) , , : , (dies) - (ea res agatur cuius rei dies fuerit). Ho praescriptio (pro actore), (pro ) exceptio.

29. in iudicio

(, , ), litis contestatio, iudicium. , iussum iudicandi, , , adiudicatio ( praeiudicia).

, , in iudicio, (, ..). - , (libera probatio), , , - .

30.

(obligatio iudicati);

IV. 127-129. Gai- IV. 130137.

, . manus iniectio (actio iudicati) ( venditio). Actio iudicati95 () venditio . , (actor), , , . (infitiatio) , , ( ) () , , . actio iudicati , , in duplum, summa condemnations ( ). Actio iudicati 30 , , 94. actio iudicati . ( venditio)91, , , .

94 : res iudicata pro veritate accipitur (D. 50.17.207). ( ): D. 42.11.63. . D. 44.2.3. , . Gai- IV.108; D. 42.1; CI. 7.52.

95 Gai. IV.9; IV. 186; D. 42.1.6.3: iudicati actio perpetua est et reipersecutionem continet: item heredi et in heredem competit ( () : ). . PS. 1.19.

96 Gai. III.78.97 Gai. 111.7781; IV.34 s.; PS. V.5A-B; Val. Prob. V.24: bona ex edicto possideri proscribi

venirique iubebo ( , ) (=FIRA. 2.457); Inst. 111.12.

100

: missio in possessionem (missio in

*3 a) rei servandae causa, -

. proscriptio, curator rei servan- causa, , ,

. magister

, , , , . 30 , ; 15 , . , , , , , , . ( emptor), *, . , , .

(decoctus) emptor , , : (actio Serviana), ( emptor) (ficto se herede)\ actio Rutiliana ( , venditio), 100, intentio , condemnatio ( emptor). : , () 1000 , , , ( ) 1000 .

, (latitatio) , (infamia).

, (cessio ex lege Iulia) distractio. ; , infamiam.

Bonorum distractio -1' , , (furiosus), (prodigus) ( distractio ex edicto) , infamia (distractio ex Senatus consulto).

31.

, , . .

A) Actiones in actiones in personam'02. , , agere sacramento, (, , ..); (obligationes). , aestimatio, , (in ipsam ), 103.

actiones in vindications petitiones, a actiones in personam - condictiones ( legis actio per condictionem).

B) Actiones civiles actiones praetoriae (, , honorariae). ( ), , , ius civile ius honorarium. - .

101 D. 42.3; CI. 7.71.102 Gai. IV.1-5; Inst. IV.6.3. . Frag. Aug. IV.95.103 Gai. IV.48.

1 0 2

Actiones civiles ius civile,

edictum, iudicium dabo.

. ,

- actiones in ius (conceptae), , - in factum (conceptae)'0*, , - ; actiones praetoriae, ius civile, .

C) Actiones directae actiones utilesm. (actiones directae) , , . (actiones utiles), , , , , . actiones ficticiae"*, (fictio) - (, actio Publiciana'07-, emptor actio Serviana), (, actio de peculiom, actio Rutiliana'09), intentio , condemnatio - (, actio institoria"0). actiones ad exemplum, .

D) Actiones poenales, rei persecutoriae mixtae'". , , , ( ), - simplum (, ), - , (duplum, triplum, quadruplum), actio quod metus causa"2. ,

104 ,105 . IV.45-47. 0 . , 51.107 fictio iuris civilis . Gai. IV.32-38. fictio civitatis . Gai. IV.37... *, 64.

. . 43.,1.* IV.35.

. 43. rv.6-9; Inst. IV.6.16-19.

'-. , 17

103

"3. rei persecutoriae , (quibus tantum persequimur), (res litigiosa) (, , ). (actiones mixtae), , , (et et persequimur), "1.

( )"5, , (rei persecutoriae), .

) Actiones stricti iuris, bonae fidei arbitrariae. (officuim iudicis), .

(actiones strictae) - , (, actio ex stipulatu, , ).

(actiones bonae fidei) , ex fide bona: , , (quidquid dare facere oportet ex fide bona"6). .

actiones arbitrariae117 iudex arbitrium de restituendo: , , , ( ), ( : neque ea res arbitrio iudicis A. Agerio restitueretur). , , (aestimatio) (iusiurandum in litem) , (taxatio), -

113 Gai. IV.8: quibus persequimur.114 , , duptum actio iudicati, , infitiatio,

quadruplum ( ) actio vi raptorum."s Gai. TV. 112.116 iudiciae bonae fidei Cic. de off. .70; Gai. IV 62; Inst. IV.6.28 ss.117 Gai. 14; Inst. IV.6.31 ( ).

104

, . , ,

"8, , (omnia iudicia absolutoria esse), , .

) iudicia legitima iudicia imperio continentia"9. iudicium (legitimum), : cives, iudex (unus) , . , iudicium imperio continens. , (iudicia imperio continentia), , 120, (iudicia recuperatoria). iudicia legitima ( , ) 18 litiscontestatio, ; iudicia imperio continentia , ( imperium ). , , . .

G) (actiones noxales'2'). . , (, ), , . (aut iudicium suscipere), aut dedere, - , , (=), '22.

32.

, (ius honorarium, adiuvandi, vel

---------------20 jy 103-109; Frag. Aug. IV.97-107.I'-IV. 105.122 C?: IV-7579; . Inst. IV.8; D. 9.4; CI. 3.41.

'~- , 36.

105

corrigendi, vel supplendi iuris civilis gratia) , . , , , , ( , , ..). . , imperium , , ([magis imperii quam iuris die tionis): imperium, . :

A) Interdictam, , (summario cognitio). , , lex Aebutia, inter cives. , , , , ( possessio - ager publicus). , , , , , Sententia Minuciorum (Genuati) Veturii Langenses (117 . ..).

, (, ). , , , (interdicta restitutoria); ( - : interdicta exhibito- ria)\ , ( : , mittite ambo ) (interdicta prohibitoria)'2*.

, interdicta ( ) (sine ).

m Gai. IV.138-170; Inst. IV. 15; D. 43.1; CI. 8.1. . , 70.124 Gai. IV. 140.

106

, , , - actio in personam ex interdicto,

legis actio per sponsionem, 0

, , , actio in per sponsionem.

B) In integrum restitutio125 (ope magistratus), , ius civile, ( in integrumrestitutio ob dolum'26).

, iudicium rescindens, , , iudicium rescissorium, .

C) (cautiones) - (stipulationes praetoriae'21) , (, ) . sponsio stipulatio|2\ Stipulationes praetoriae : repromissiones, , satis- dationes, , (fideiussio), (pignus, hypotheca).

D) (missio in possessionem) , , , (latitans) . , missio rei servandae causa venditio. Missio in possessionem : missio in ( ) missio in bona ( ). Missio (decretum) postulatio .

is . -------------------------------' IV-58. >25; D. 4.1; . PS. 1.7.

, , |, 17.12! pSt HI-18.2; D. 46.5: de stipulalionibuspraetoriis', Inst. IV. 11: desatisdationibus.

t-M. , 90.

107

) venditio distractio .

33. extra ordinem

ordo iudiciorum privatorum , , per formulas. extra ordinem, ordo, , , , , (, )130.

, , , . (appella tio), , , iudex privatus ( ), ( in iure), .

cognitio extra ordinem : (, , , ), , , ; , , , ( ) {praefectus praetorio), (vice sacra)'1', , , , .

129 . , 30.130 165 . .. D. 28.4.3.

cognitio extra ordinem . D. 50.13.5. , , de cognitionibus. . D. 50.13.

131 CI. 7.42.

108

'32, , , -

- (praetor fideicornrnissariusm)\

. (praetor tutelaris) , praetor de libertalibus causis'u.

querela inofficiosi testamenti135 , , , ( querela cognitio). (cognitio) .

, , princeps (decreta), , . rescripta, , , (jj preces veritate nitantur). .

.

extra ordinem : , ( ) in iure in iudicio 136; (ex officio) , ; ( )137; -

2^ ^- , 51.

'231-4 56.1, . , q exlra ordinem , us , 1 inofficiosi testamenti . , 52.

/ 7 - 0 : Inst. IV.17; D. 1.2.1; 5.1; CI. 1.45, 48; 3.13; 7.48.'Ces pedanei< ,

137 CI 7 43 'CTh' U6-8=CI- 3-3-5; CL 3-3- . CI. 7.45.

( praefectus praetorio, viCe sacra)138; (in ipsam ) ; 139; ( militari), , apparitores ( )140. in ius vocatio, , evocatio, . Evocatio : denuntiatio ( , ), U- bellus, , : . per libellos : (libellus conventions) (libellus contradictions), 141.

. , (ultimo cognitio), . . .

, ( : inquisitio), : , ..142

138 Lex. Rom.Burg. 33 (=FIRA. 2.739); D. 49.1, 2, 4. ., , D. 49.12 CI. 7.61-70, CTh. XI.29 s.

139 temere litiganlium (. Inst. IV. 16).

140 CI. 7.53; 8.22, 12.52, 60; lex Rom. Burg. 30 (=FIRA. 2.737 s.).141 D. 2.4, 6, 7; CI. 1.20; 2.2. cognitio extra ordinem

( litis contestatio), ; . CI. 3.9.

142 . PS. V.15; 25.6; D. 22.5.2, 3; lex. Rom. Burg. 32 (=FIRA-(2.739); D. 22.3, 5; 42.2; 48.18; CI. 4.20; 4.35.22; 7.59; 9.41.

1 1 0

, (confessio in iudicio) , - , (iusiurandum in iudicio), -

, ,

. , .

; , (honestiores humiliores)'*1.

, : iuris tantum, , iuris et de iure, . .

, ([iudex a quo), , ( ), (litterae di- miss oriae).

, (ius novorum). (res iudicata)'**, (. . 324 : ), (res iudicata pro veritate habetur).

(apparitores, exsecutores). (missio in ), distractio ( venditio ), (pignus ex causa iudicati captum). , (aestimatio, -

),

144 DM4oH,aTMep' CTh' XI.39.3.u 42 1; CI. 7.52, 56, 60.

Ill

, - (lis).

cognitio _ (episcopalis audientia) , 145.

, cognitio extra ordinem - .

34. . - 35. . - 36. . Patria potestas. - 37. Manus. -38 (tutela) (). - 39. (gens). - 40. (sponsalia). - 41. , , . - 42. (matrimonium). - 43. . ; (peculia). - 44. (status libertatis). -45. .

34.

, , , . , : ) familia ; ) , , , .

(D. 50,16,195,2-4), (familia proprio iure familia iure paterno, familia ), (familia communi iure) (gens).

(consortium ercto non cito), familia communi iure, . , , 1, -

Gell. 1.9.12: omnes, simul atque a Pythagora in cohortem illam disciplinarum recepti erant, quod quisque familiae, pecuniae habebat, in medium dabat, el coibalur societas inseparabi-

s ,

3- , 1933 .2 {familia proprio iure)

, , pater (natura), (iure), .

pater, . , , (singulas familias incipiunt habere)'. - (adgnatio), . (familia communi iure), .

, (gens) , , ... (familia plurium personarum, quae ab eiusdem ultimi genitoris sanguine proficiscuntur... quasi a fonte quodam memoriae), , . , , 4. gens , , , () (sacra), -

); Fesi. turn citumque (L.72): Erclum citumque fit inter consortes, ut in libris legum Romanorum le , gitur ( , ). . Cic. de or. I. 56.237: quibus verbis erctum cieri oporteat ( ); Fest.-Paul. sv. disertiones (L.63): Disertiones patrimoniorum inter consortes (Disertiones - , ); Serv. ad Aen. VIII.642.

2 Gai. III. 154A.5 : D. 50.16.195.2

(Ulp. 46 ad ed.).4 Gai. III.17: totum gentilicium ius in desuetudinem abiisse. . Ulp. XXVI.1A: Nunc

nec gentilicia iura in usu sunt ( ). . : Coll. XVI.4.2. Ti- tuli ex corpore Ulpiani.

114

- (sui heredes) (adgnati)5. -

( ) ens- , , a gens -

, - ; , , (gentiles) : XII (ab intestate) (adgnatus proximus) , .

, gentiles , (adgnatus) . (pater), - , ; gens, , . , ( - sacra familiaria). (sacra gentilicia) : (, ) ( ), gens, , , . , gens (nomen gentilicium), () (, Marcus Fabius)\

XII (tab. V.4-5=FIRA. 1.38) : Si intestate moritur, cui suus heres nec escit, adgnatus proximus familiam habeto. 5. Si adgnatus nec escit gentiles fa- (habento) ( -, , , , .

, ). Ulp. XXVI.1-1A (=Coll. XVI.4.1-2); D. 28.2.9.2 ,[ 1 ad Sab), si intestate moritur, D. 50.16.195.1

P 46. ad ed.), : adgnatus proximus familiam habeto ( II ). Cic. de inv.

148: Si paterfamilias intestato moritur, familia pecuniaque eius adgnatorum gentilium- e esto ( , , -

). . Auct. ad . 1.13.23. ';: , ,

.

115

(cognomen), (, Publius Cornelius Scipio).

(consortium ercto non cito) (fratres)6 familia communi iure, .

, , . , 7, (societas inseparabilis), , , XII , (actio familiae erciscundae), .

, (consortes) (solidum). , consortes (ius prohibendi), : (intercessio) , .

- ; , , (potestas). , , , a priori.

, , . ( - 8) ,

6 . , 59.1 Gelt. 1.9.12.' , (Aelii Tuberones - II . ..),

17 ( ) , . (Ptul. Paul. Aem. 5.4; 28.12; Vat. Max. IV.4.8) , .

116

L . - ; , , .

, , : , ,

ens. , , pater (avus) ( - proavus), . ( ), (sui heredes) (fratres consortes) . , . gens, .

; XII : -, , , , . , 9.

, (adgnatio) , a gens - , (omnium agnatorum). , 10.

- , ,

(pater, avus, proavus),

- , , -

Tabfatnir 4 5 (=F,RA'1'38): Si intestato moritur, cui suus heres nec escit, adgnatus proximus , Si adgnatus nec escit, gentiles familiam (habento).

SV. >1 <

(cognomen), (, Publius Cornelius Scipio).

(consortium ercto non cito) (fratresy familia communi iure, .

, , . , 7, (societas inseparabilis), , , XII , (actio familiae erciscundae), .

, (consortes) (solidum). , consortes (ius prohibendi), : (intercessio) , .

- ; , , (potestas). , , , a priori.

, , . ( - ") ,

6 . , 59.7 Gelt. 1.9.12.* , (Aelii Tuberones - II . ..),

17 ( ) , . (Plut. Paul. . 5.4; 28.12; Val. Max. IV.4.8) , .

. - ; , -

, .

, , : , , gens. , , pater (avus) ( - proavus), . ( ), (sui heredes) (fratres consortes) . , . gens, .

; XII : -, , , , . , 9.

, (adgnatio) , a gens - , (omnium agnatorum). , 10.

, ,

(pater, avus, proavus), . , , -

* ---------------------I 4 5 (=FIRA-1 '38): Si inleslato moritur, cui suus heres nec escit, adgnatus proximus 10 Pest ^a^et0- Si adgnatus nec escit, gentiles familiam (habento).

eon parens (L' 247); D. 38.10.10.18 (Paul. lib. sing, de grad, ed adfmibus et nominibusI m). D. 38.10.4 pr. (Modest. 12 pand.); Cic. de off. 1.17.54.

117

, - - ". ! , , J 390 . . . ( ), - '1 ( inopiam cibatus)'1.

, , 60 . I , 20 ( ), , 1 , I . , XII 2- -1 , (lex Cincia de donis et muneribus)'1 1 (lex Furia)'\ , ; I I ; , , ius osculi, 1 . , , ( cndfxan), - I (quaest. Rom. 6). - I , - , I , - I . , I , |

" Argei . Ovid, fasti V.621-624; V.630 ss.; Fest. sv. sexagenarios (L. 450, 1 452); Fest. sv. Argeos (L.14); Plut. q.R. 32.86; Dion. 1.38. 1-4; Varro de vita p. Rom 2.87=. 523.22 (Semi 3.133); Varro, 1.1. V.45; VI1.44; Macrob. sat. 1.11.47; Liv. 1.21.5; Aul. Gelt. X.15.30; Lad. ep. 18(23).2; Prud. contra Symm. 11.292 ss.

12 Fest. sv. sexagenarios (L. 452): Sunt, qui dicant, post urbem a Gallis liberatam, ob inopiam cibatus, coeptos sexaginta annorum homines iaci in Tiberim... ( , , - - 60 ...).

13 - 204 . .., - j . .

14 , 204 . .. ( ) 169 . .. ( ).

118

), - ( , - , ccessio graduum), - -

v) , - - , .

, - (Gai. III. 17): , , gens .

, .

- .

, ( , , ), , , . gens, -, - , , .

- , . , , .. XIX ., . , - . , , . - , , , , - , .

,

.

119

! . : ] - - -

- ( ) -

, . : 1)

; 2) ; 3) , pater (

- ius vitae necis)\4) (adgnatio); 5) -1 (suus heres), , - , ; 6) , ; 7) . -1 gens - .

, -1 , : - ] , , , - gens, , -j ( , ! ).

, gens , , .

gens, , : ! (nomen gentilicium) (cognomen), ; | ( ),

franciosi roman law1

Documents