food sampling procedure

طرزالعمل نمونه گیری مواد غذایی

1392حمل 12

خالدنعیم محمد سید

مشاور تخنیکی امور غذا

ورکشاپ دو روزه جهت ارتقای ظرفیت کمیته غذا

بورد ملی دوا و غذا در عرصه تنظیم امور غذا

اهداف کلی

افزایش آگاهی علمي و عملي پریزنتیشن کلی از ارائه این هدف باشدنسبت به مفاهیم ذیل می اشتراک کنندگان

اولیهمقدمه و مفاهیم –

؟برداری چیستنمونه –

اهداف نمونه برداری–

برداریمیتود های نمونه –

برداریاشتباهات نمونه –

برداری پالن نمونه–

موضوعات تخنیکی دیګر–

2

تعاریف

زیرمجموعه ای از یک جمعیتت استت کته بترای استتنبای ماهیتت کتل : نمونه

.جمعیت انتخاب می شود

یک یا چند صفت مشترک داشته باشند و که اشیاء افراد یا مجموعه : جمعیت

. یکجا در نظر گرفته شوند

بته جمعیتتیت بعضي از اعضتا پروسه است كه در یي آن : گیرينمونه

شوندمعرف كل آن جمعیت انتخاب مي مایندگانعنوان ن

3

4

نفوس و نمونه

نمونه نفوس

دالیل انجام نموه گیري

هزینه كمتر •

وقتجویي در صرفه •

بیشتردر بعضي از مواقع دقت •

غیر عملي بودن بررسی تمام محموله ، بچ یا الت•

5

جامعه و نمونه

روغن در یک موتر: جامعه هدف

روغن دریک الت: جامعه آماري

سیل روغن 2: نمونه

نمونه البراتواری گرام روغن 500

6

7

درخواست گمرک برای نمونه گیری

از ریاست صحت محییی

بسته بندی و لیبل گذاری نمونه

ارسال فورم و نمونه به ریاست صحت

محییی

درج معلومات در فورم

ارسال نمونه به آمریت البراتوار کنترول

کیفیت دوا و غذا

رعایت شرایی

ارسال، بسته بندی و

نگهداری نمونه بلی نخیر

دریافت وثبت نمونه در شعبه راجستریشن

ارسال نمونه به البراتوار

اجرای تست

فزیکی کیمیاویمیکرو

بیولوژیکی

نتیجه )تهیه راپور تست وتفسیر راپور

( گیری تست

درج راپورتست در کتاب صادره

ارسال راپورنهایی به ریاست صحت

محییی

آیا مواد غذایی

قبول شود ؟

ارایه سند رد نمونه توسی

ساعت 24 – 13) ارایه سند البراتوار )

نخیر

بلی

اخذ نمونه توسی ریاست صحت محییی

تست صورت نمیگیرد

اتاخذ نمونه از گمرک طرزالعمل

طرزالعمل عمومی تهیه نمونه برای تیست

8

نمونه افزایندهIncremental sample

نمونه متراکمAggregate sample

نمونه کم شدهReduced sample

نمونه البراتواریLaboratory sample

نمونه برای امتحانTest sample

قسمتی کمی از محصول توسی وسایل نمونه گیری اخذ .میگردد

.چندین نمونه افزاینده با هم یکجا میگردد

.نمونه متراکم به یک یا چند قسمت مساوی تقسیم میگردد

نمونه البراتواری از تقسیم نمودن به قسمت های مساوی و .مشابه نمونه کم شده میباشد

نمونه برای امتحان از نمونه البراتواری توسی عملیه میده .تهیه میگرد... کردن، تراشیدن، خشک کردن

قسمت امتحانیTest portion

مقدار نمونه است که برای یک تیست در یک وقت استعمال . میگردد

Source : General principles of good sampling practice, Neil. T Crosby and Indu Patel, Royal Society of Chemistry, 1995

پروسه نمونه گیری

مشخص نمودن نفوس مورد نظر

تعین نمودن چارچوب نمونه گیری

تعین میتود نمونه گیری

تعین حجم نمونه

عملی نمودن پالن نمونه گیری

9

A .میتود های نمونه گیري

انس حضور در نمونه را چهمه افراد جامعه : احتمالي•

دارند

.همه افراد جامعه چانس حضور ندارند: غیر احتمالي•

10

روشهاي نمونه گيري

Simple Random Samplingنمونه گيري تصادفي ساده -1

( convenience) نمونه گيري در دسترس -1

احتمالير غي

احتمالي

((Stratified sampling نمونه گيري طبقه اي -2

( Cluster sampling)نمونه گيري خوشه اي -3

(Systematic sampling)نمونه گيري سيستماتيك -4

Multistage sampling)) نمونه گيري چند مرحله اي -5

( quota)نمونه گيري سهميه اي -2

( judgment) نمونه گیری بر مبنای قضاوت -3

11

(1/5)نمونه گیري احتمالي

: تصادفي ساده•

قرعه كشي–

. انس يكسان براي انتخاب دارندچكليه نمونه هاي انتخابي –

معمول از لیست اعداد تصادفی استفاده میګردد–

12

(2/5) نمونه گیري احتمالي

جامعه به گروههایي تقسیم شده و از : stratifiedیبقه ا •

.هر گروه تعداد انتخاب مي شوند

.پیش از تقسیم به ګروه ها باید دلیل ګروه بندی معلوم باشد•

13

(3/5)نمونه گیري احتمالي

شده و از جامعه به گروههایي تقسیم: clusterخوشه ا •

.بین آنها ی یا چند گروه انتخاب مي شوند

14

روش انجام كار

خوشه بندي -1

ی شماره گذار -2

انتخاب تصادفي تعداد خوشه مورد نياز -3

12100

1200k …..12+30 ،12+12،18+6،6

:مثال پرونده 100پرونده مادران باردار تحت مراقبت 1200مي خواهيم از

:انتخاب کنیم در اینصورت فاصله نمونه گیری برابراست با

.می کنیممشخص را ( n)نمونه و( N)تعداد اعضاي جامعه *

فاصله نمونه گيري *

. را انتخاب مي كنيم kتا 1عددي به صورت راندوم از *

n

Nk

15

(4/5) نمونه گیري منظم

.انتخاب مي شودجامعه نمونه ها بطورمنظم ازافراد يا اعضاي

(5/5)ای گیری چندمرحله نمونه در این روش در هرمرحله نمونه گیری با استفاده از روشهای

شود انتخاب میکوچک تر و محدودتر احصایوی های واحداول –

، نمونه گیری تصادفی میشودکه از قبل انتخاب شده بودی از واحد بعد–

16

B . گیری غیراحتمالینمونه

در نمونه گیری غیر احتمالی ، احتمال انتخاب هر فرد •

. یاشی در نمونه مجهول است

.نمونه بیور دلخواه انتخاب می شوند•

مصارف کم دارد•

.نتایج آن ارزش کم نسبت نمونه گیری احتمالی دارد•

17

(1/3)نمونه گیری آسان

نمونه از بخش جمعیت که در دسترس تر، ارزان یا آسان •

. تر است انتخاب میگردد

این نمونه نماینده کل جمعیت نمیباشد•

.خوب است pilotبرای میالعات آزامایشی یا •

18

(2/3)نمونه گیری سهمیه ای

ابتدا جمعیت به زیر گروههای مجزا از هم تقسیم می شود•

انتخا ب واحد ها از زیر گروه بر اساس یک نسبت خاص • . با قضاوت مسؤل یا نمونه گیر صورت می گیرد

19

(3/3) بر قضاوتنمونه گیری مبتنی

گیری به اساس تجربه نمونه گیرنده میشودنمونه •

نمونه به اساس دانش در مورد نفوس یا نمونه که قبال وجود • .دارد گرفته میشود

20

انواع خطا یا اشتباهات نمونه گیری

1. اشتباه شمولیت

2. اشتباه تصادفی

3. انتخاباشتباه

4. گیریاشتباه اندازه

از چارچوب نمونه گیری بیرون ماندن

فراموش کردن سایز نمونه

تفاوت بین نمونه های

معلومات غلط توسط مالک به نمونه گیر

21

اجزا اشتباه نمونه گیری

0% 100%

نفوس اصلی

50%

تخمین

40%

اشتباه مجموعی

تبعیض غیر نمونه گیری

عدم پاسخ دهی، )

(اشتباه اندازه گیری تمایل یا تبعیض نمونه گیری

(نمونه گیری که نماینده کل نفوس نباشد)

اشتباه نمونه گیری

–تاثیر حجم نمونه )

(خورد یا کالن

شیوع

22

نمونهتعیین حجم

23

نمونه الزم است؟ یا مقدار چه تعدادتیست مورد نظر براي اين : سوال

عوامل مرتبط با حجم نمونه

هدف مطالعه -1

نوع مطالعه -2

نتيجه موردانتظارازمطالعه -3

بودجه طرح -4

24

فکتورهای اساسی در انتخاب حجم نمونه

هدف نمونه برداری1.

میزان دقت مورد نیاز2.

(حجم نمونه بیشتر میشود) موجودیت متغیر های بیشتر 3.

نمونه گیریروش 4.

یکنواختی جامعه یا نفوس 5.

بودنمصارف و در دسترس 6.

پراکندگی یا یکنواختی 7.

(رد نمودن یک جنس خوب) تولید کنندگان یا اشتباه 1اشتباه نوع 8.

(پذیرفتن یک جنس خراب) یا اشتباه مستهلکین 2اشتباه نوع 9.

(صفت كیفي)حداقل حجم نمونه براي برآورد نسبت

2

2

2/1 )1()(

d

ppzn

α : احتمال خیا نوع اول؛

است 96/1برابر Z1- α/2باشد α= 05/0اگر

p : تخمین نسبت(proportion )صفت مورد نظر

d :خیا قابل قبول در برآورد نسبت مورد نظر

25

(صفت كمي)حداقل حجم نمونه براي برآورد میانگین

α : احتمال خیا نوع اول؛

است 96/1برابر Z1- α/2باشد α= 05/0اگر

σ : انحراف معیار(SD )صفت مورد نظر

d :خیا قابل قبول در برآورد میانگین

22/1 )(d

zn

26

!تعداد زیاد نمونه، نتیجه بهتر را دارد

27

پالن نمونه گیری

:یک سند نوشته شده است که شامل معلومات•

حجم نمونه–

میتود جمع آوری نمونه –

میتود نگهداری نمونه قبل از تیست –

(cو Mو m)محصول حدود پذیریش یا عدم پذیریش –

پروسه نگهداری اسناد مربوی به نمونه–

در اینصور پذیریش محصوالت ناقص کم است–

28

29

انواع پالن نمونه گیری

پالن نمونه گیری توصیفی پالن نمونه گیری متغیر

پالن نمونه گیری واحد

پالن نمونه گیری دو صنفه یا دو یبقه ای

پالن سه یبقه ای

پالن متوالی

پالن نمونه گیری سه طبقه ای

m (M)

m M

پالن نمونه گیری دو صنفه یا دو طبقه ای

n عبارت از تعداد نمونه

c عبارت از حد بینm وM 30 میباشد

باید زیاد نگردد mاز حد

ممکن از این حد تجاوز نماید نباید از این حد تجاوز نماید حد قابل قبول

طبقه ای 2پالن نمونه

نارضایت کننده رضایت بخش

قابل قبول نارضایت کننده رضایت بخش

طبقه را چه وقت استفاده نمود؟ 3یا 2پالن

31

مایکرو اورگانیزم چه گونه اندازه گیری خواهد شد؟

تیست شمارش یا تراکم

تیست معلوم نمودن ن موجودیت یا (منفی یا مثبت)عدم موجودیت

پالن سه یبقه ای را استعمال نمایید

را تعین نمایید cو nتعداد

یبقه ای را استعمال نمایید دوپالن

ایا موجودیت این مایکرواورګانیزم در غذا قابل قبول است یا خیر؟

نخیر بلی

C=0 C>0

را cو nتعداد را تعین نمایید nتعداد

تعین نمایید

Source: Center for Food Safety. (2007). Microbiological guideline for ready to eat food. Hong Kong. Pp (10)

طبقه ای نمونه گیری 3مثال پالن

32

Source: SANCO/4198/2001 Rev. 19 (PLSPV/2001/4198/4198R19-EN.doc)


33

Source: SANCO/4198/2001 Rev. 19 (PLSPV/2001/4198/4198R19-EN.doc)

طبقه ای 3میتود تصمیم گیری در پالن

34



35

Source: http://www.hc-sc.gc.ca/fn-an/alt_formats/hpfb-dgpsa/pdf/res-rech/intsum-somexp-eng.pdf

طبقه ای 3میتود تصمیم گیری در پالن

36


مسؤلیت ها

:ریاست صحت محیطی •

نمونه گیری از مواد غذایی و مشروبات غیر الکولی–

تضمین و حصول ایمنان از اجرای فعالیت های خوب نمونه –

گیری

:آمریت البراتوار کنترول و کیفیت دوا و غذا•

تیست نمودن نمونه های ارسالی–

تهیه راپور البراتوار به ریاست صحت محییی–

37

عدم رضایت مالک

:در صورت عدم رضایت مالک •

بعد از اجرای تیست دوم مالک میتواند به مرجع قابل اعتبار به –

همکاری و رهنمایی البراتوار وصحت محییی آنرا ارسال

.نماید

38

سطوح بررسی

بررسی نارمل1.

بررسی های عادی

بررسی کم شده2.

در صورت بهبود بسیار زیاد در تولید یا پروسس یا محصوالت

39

پاک نمودن وسایل البراتوار یا نمونه گیری

آبکش نمودن وسایل1.

(detergent)شستن با ماده پاک کننده یا 2.

ضد عفونی کردن وسایل3.

آبکش نمودن توسی آب جاری4.

(بعضی وسایل)خشک نمودن 5.

40

بسته بندی نمونه

بسته ها باید خنثی باشد یعنی تعامالت کیمیاوی نکند•

بسته ها معموال باید تعقیم باشد•

بسته ها باید توانایی بسته شدن داشته باشد که جلوګیری از •

ورود هوا نماید

بسته باید دارای ساختمان باشد که سبب تخریب حالت اصلی •

نمونه نګردد

41

لیبل ګذاری نمونه

نمونه ها باید بعد از بسته بندی لیبل ګذاری ګردد•

:لیبل باید شامل معلومات چون•

نام محصول–

کود مخصوص–

درجه حرارت نګهداشت–

شرایی مخصوص ترانسپورت–

مقدار نمونه–

42

!تشکراز توجه تان

43

food sampling procedure

Education