fonética e fonoloxía románicas · diferencian os grupos lingüísticos románicos, así como a...

Fonética e fonoloxía románicas

Manuel González González

GUÍA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO

2019/2020

FACULTADE DE FILOLOXÍA

DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA

Guía Didáctica da materia Fonética e fonoloxía románicas. Manuel González 2

FACULTADE DE FILOLOXÍA. DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA

AUTOR: Manuel González González Edición electrónica. 2019

ADVERTENCIA LEGAL: Reservados todos os dereitos. Queda prohibida a duplicación total ou parcial desta obra, en calquera forma ou por calquera medio (electrónico, mecánico, gravación, fotocopia ou outros) sen consentimento expreso por escrito dos autores.


1. Datos descritivos da materia:

Materia: Fonética e fonoloxía románicas

Código: G5081445

Tipo de Materia, Ciclo e Curso en que se imparte: Materia Obrigatoria de primeiro

ciclo, 4º curso do Grao en linguas e literaturas modernas

Nº Créditos: 6 créditos ECTS

Semestral (1º Semestre)

Prerrequisitos:

Recomendados: Coñecemento elemental de latín e dalgunha lingua románica.

TITORÍAS:

Prof. Manuel González González

Lugar: Despacho 205 (2ª planta da Facultade de Filoloxía)

881811827

Mércores: 10-12, 13-14

Lugar: ILG (2ª planta)

881812811

Martes: 16-19 horas

[email protected]

Debes distinguir entre as titorías persoais opcionais no

despacho do profesor, no horario que encontrarás na páxina

web, e as titorías programadas obrigatorias, que terán lugar

no espazo e hora sinalados polo Decanato da Facultade de

Filoloxía.


2. Sentido da materia no perfil:

I. Despois de que o alumno posúe xa un coñecemento básico xeral das características

das distintas linguas románicas, adquirido na materia de primeiro curso As linguas da

Romania, e despois de que entrou en contacto coas primeiras manifestacións escritas

destas linguas, está en disposición de afrontar o estudo do proceso de diferenciación do

latín nas distintas zonas do imperio que levou á constitución das diferentes linguas

románicas. Esta diferenciación prodúcese no plano fonético e fonolóxico, no plano

morfosintáctico e no plano léxico-semántico.

II. A materia Fonética e fonoloxía románicas, de 4º curso, trata de dar conta

precisamente de qué hai de común e qué hai de diferencial na fonética e na fonoloxía

das linguas románicas, tendo en conta na diferenciación románica tanto os factores de

substrato e superestrato como a tendencia natural á evolución diverxente co paso do

tempo en espazos xeográficos distintos.

III. Para dar conta do exposto en II, analizaranse en primeiro lugar os cambios

producidos no plano suprasegmental, incidindo principalmente nas consecuencias que

tivo a perda da cantidade latina e a fonoloxízación do acento nas linguas románicas.

III. No plano segmental, polo que se refire ao vocalismo, á parte de examinar os

principais cambios fonéticos que o afectan (ditongación, nasalización...), tratarase de

ofrecer unha visión da formación dos distintos subsistemas protorromances a partir do

subsistema do latín clásico e de como o vocalismo actual das linguas románicas é

herdeiro destes subsistemas protorromances.

IV. No consonantismo, á parte dos fenómenos evolutivos máis chamativos das distintas

zonas da Romania, examinaranse con especial detemento aqueles fenómenos que

diferencian os grupos lingüísticos románicos, así como a aparición das consoantes

palatais que non existían no latín.


3. Obxectivos da Materia:

Que o alumno coñeza os principais cambios fonéticos producidos no paso do latín ás

linguas románicas, tanto no plano segmental coma no suprasegmental.

Que o alumno se decate de que os cambios fonéticos teñen lugar seguindo

determinadas regularidades.

Que o alumno teña coñecemento dos cambios fonéticos que diferencian con claridade a

Romania oriental da Romania occidental.

Que o alumno, a partir da análise dos cambios fonéticos producidos saiba situar un

texto medieval no territorio románico ao que pertence.

Que o alumno comprenda que por debaixo das regularidades dos cambios hai moitas

veces loitas de tendencias distintas.

Competencias

1. O alumno deberá ser quen de explicar as diferenzas fundamentais existentes entre o

latín e o conxunto das linguas románicas no plano suprasegmental.

2. O alumno deberá ser capaz de distinguir os cambios fonéticos que son continuación

de tendencias xa vixentes no latín vulgar dos que se produciron en época máis tardía no

interior de cada unha das linguas románicas.

3. Sobre un texto románico concreto o alumno será capaz de localizar os fenómenos

fonéticos que permiten adscribilo á Romania oriental ou á Romania occidental.

4. Coñecido o étimo e o seu resultado regular nunha lingua románica, o alumno estará

en condicións de explicar os cambios fonéticos producidos na súa evolución e situalos

cronoloxicamente.

5. Coñecido o étimo e un resultado románico, o alumno será capaz de discriminar se

este resultado é un cultismo ou é patrimonial.

6. O alumno será capaz de localizar espacialmente a vixencia dos resultados de cada un

dos subsistemas vocálicos do latín vulgar.

7. O Alumno terá capacidade para explicar as prinicpais innovacións que se produciron

no subsistema consonántico das linguas románicas con respecto ao do latín.


4. Contidos da Materia:

4.1. Temario:

Tema 1.- Do latín ás linguas románicas. Os trazos suprasegmentais: o acento.

Tema 2.- Do latín ás linguas románicas. As vogais tónicas (1): constitución dos

distintos sistemas vocálicos protorromances.

Tema 3.- Do latín ás linguas románicas. As vogais tónicas (2): a ditongación nas

linguas románicas.

Tema 4. A influencia das consoantes veciñas sobre o vocalismo. A nasalización.

Tema 5.- Do latín ás linguas románicas. As vogais átonas.

Tema 6.- Do latín ás linguas románicas. Os ditongos latinos.

Tema 7.- O sistema consonántico do latín clásico

Tema 8.- Do latín ás linguas románicas. As consoantes simples en principio de

dición: os fonemas bilabiais. O fonema labiodental /f/. Os fonemas velares. Os

grupos consonánticos en principio de dición.

Tema 9.- Do latín ás linguas románicas. O sistema consonántico: as consoantes

simples en medio de dición. . Evolución das consoantes xeminadas interiores. As

consoantes xeminadas /nn/ e /ll/. Grupos consonánticos en medio de dición.

Tema 10.- Do latín ás linguas románicas. As consoantes en final de dición:

consoantes primarias (-m,-n, -s, -t, -l, -d, -r, -c); consoantes finais secundarias e

terciarias.

Dedicaremos clases EXPOSITIVAS e sesións INTERACTIVAS a cada

unidade, y reunirémonos en grupos de TITORÍAS tres veces durante o

semestre:

-Nas clases EXPOSITIVAS os profesores achegaranche información para

que poidas comprender o contido fundamental de cada unidade.

-As sesións INTERACTIVAS estarán dedicadas ao comentario dalgún

estudo crítico sobre o tema, ou a reflexionar máis profundamente sobre

algun aspecto de especial relevancia, ou ben a adquirir o dominio

dalgunhas técnicas de análise ou de represenación de resultados.

-Nas TITORÍAS PROGRAMADAS avaliaremos o seguimento da

materia: aclararemos as túas dúbidas e reforzaremos sobre todo o visto

nas sesións interactivas.


4.2. Desenvolvemento das unidades

1.- Do latín ás linguas románicas. Os trazos suprasegmentais: o acento.

.

CLASES EXPOSITIVAS ( 2 horas)

1. Os trazos suprasegmentais fronte ós trazos inherentes.

2. O acento.

2.1. Concepto de acento.

2.2. Factores que interveñen no acento.

2.3. Función do acento.

2.4. O acento no latín arcaico.

2.5. O acento no latín clásico.

2,5.1. Tipo de acento.

2.5.2. Situación do acento.

2.4.3. ¿Acento fixo?

2.6. O acento no latín vulgar.

2.6.1. Alteración no estatuto fonolóxico do acento coa perda do valor fonolóxico

da cantidade.

2.6.2. Dislocacións acentuais no latín vulgar.

2.6.2.1. Grupos de “muta cum liquida” seguindo á penúltima sílaba.

2.6.2.2. Proparoxítonos nos que o centro silábico tónico era e breve ou i breve

en hiato.

2.6.2.3. Derivados por prefixación e algúns compostos.

3. Modificacións no esquema rítmico e silábico do sintagma.

3.1. Consecuencias da síncopa e da perda do valor silábico de i, e, u en hiato na

penúltima sílaba.

3.1.1. Aumento dos finais graves ou paroxítonos.

3.1.2. Aumento das sílabas cerradas ou trabadas no interior da palabra.

3.1.3. Aumento de grupos consonánticos, algúns deles insólitos, que son

asimilados a outros máis frecuentes.

3.1.4. Aumento de secuencias fonemáticas dos tipos “consoante + iode + vogal”

e “consoante + wau+ vogal”. Repercusións no consonantismo.

3.2. Aumento das sílabas abertas finais como consecuencia da perda do -m do

acusativo e das desinencias verbais.

SESIÓNS INTERACTIVAS (2 hora):

Nestas dúas horas, dedicarase unha primeira parte a ver practicamente as

distintas funcións que pode exercer o acento nas linguas, mediante o contraste de

textos do castelán e do francés. Na segunda parte examinaranse, con axuda dun

programa de análise do son, os distintos parámetros que inflúen no acento das

linguas románicas.

Lecturas recomendadas:

ALLEN, W. S. (1973), Accent and rhythm. Prosodic features of Latin and Greek: A


study in theory and reconstruction, Cambridge University Press.

BALLESTER, X., (1996): “La tipología y el acento prehistórico latino”, Emerita 64, 1,

págs. 59-64

BOLINGER, Dwight (1958). ‘‘A theory of pitch accent in English’’, Word 4, 109-149.

BOLINGER, Dwight (1978). ‘‘Intonation across languages’’, in: Joseph Greenberg

(ed.), 471-524.

BOLINGER, Dwight (1982). ‘‘Intonation and its parts’’, Language 58, 505-532.

CARANDE, R. & ARIZA, M.: "Sobre algunos cambios acentuales del

latín vulgar", Verba 18 (1991) 189-200.

FERNÁNDEZ PLANAS, ANA MA. (2005): “Aspectos generales acerca del proyecto

internacional AMPER en España”, Revista de Fonética Experimental XIV, pp. 13-27,

2005.

GARDE, Paul (1968). L’Accent. Paris: Presses universitaires de France.

GREENBERG, Joseph (ed.) (1978). Universals of Human Language, vol. 2:

Phonology. Stanford: Stanford University Press.

GREENBERG, Joseph & D. KASCHUBE (1978). ‘‘Word prosodic systems: a

preliminary report’’, Working Papers on Language Universals 20, 1-18.

HARAGUCHI, Shoshuke (1991). A Theory of Stress and Accent. Dordrecht: Foris

Publications

HAYES, Bruce (1995). A Metrical Theory of Stress: Principles and Case Studies.

Chicago,Illinois: University of Chicago Press.

HEUVEN, Vincent van (1994). ‘‘Introducing prosodic phonetics’’, in: Cecilia Odé &

Vincent van Heuven (eds.), 1-26.

LAUSBERG, H., Lingüística Románica, Vol. I, Madrid, Gredos, 1965.

MALMBERG, Bertil (1974): Manuel de phonétique générale. Paris: éditions Picard.

MARTINET, A. (1974): Economía de los cambios fonéticos. Tratado de fonología

diacrónica. Madrid: Gredos. Tradución da 2ª ed. francesa de 1964.

NAPOLI, Donna Jo (ed.) (1978). Elements of tone, stress and intonation. Washington

D.C.:Georgetown University Press.

PRIETO, Pilar (coord) (2003): Teorías de la entonación, Barcelona, Ariel

QUILIS, ANTONIO (1993): Tratado de Fonología y Fonética españolas. Madrid:

Editorial Gredos.

ROCA, Iggy (1988). ‘‘Theoretical Implications of Spanish Word Stress’’, Linguistic

Inquiry19, 393-423.

RODRÍGUEZ PANTOJA, M., “Acento latino clásico y acento ‘vulgar’:el tipo

tenebrae”, Revista Española de Lingüística, 17/2 (1987), págs. 371-381.

TEKAVCIC, P. (1972): Grammatica storica dell'italiano. Bologna: Il Mulino, vol. 1.

Reed. en 1980.

Actividade para os alumnos:

Escribir un comentario sobre os “dobletes” nas linguas románicas que mostran un

desprazamento do acento con respecto ao latín clásico.

afía específica ao comezo da unidade.


2. Do latín ás linguas románicas. As vogais tónicas (1): constitución dos distintos

sistemas vocálicos protorromances

CLASES EXPOSITIVAS (3 horas):

1. O sistema vocálico do latín clásico.

1.1. Elementos constitutivos.

1.2. Trazos distintivos e trazos redundantes.

2. O chamado “sistema orixinario”: cantidade + calidade.

3. O vocalismo no latín vulgar.

3.1. Perda do valor fonolóxico da cantidade.

3.1.1. Noticias sobre a perda da cantidade.

3.1.2. Principios sobre os que se perde a cantidade como trazo distintivo.

3.1.3. Desfonoloxización da cantidade e fonoloxización do timbre.

3.2. Formación dos distintos sistemas vocálicos cualitativos.

3.2.1. O sistema itálico ou protorrománico común.

3.2.1.1. Descrición.

3.2.1.2. Proceso de formación.

3.2.1.3. Extensión xeográfica.

3.2.2. O sistema sardo ou arcaico.




3.2.3. O sistema romanés ou “de compromiso”.




3.2.4. O sistema siciliano-calabrés-salentino.




3.3. Crítica das distintas hipóteses da constitución do subsistema itálico.

3.3.1. H. Lüdtke.

3.3.2. M. Bonioli e o substrato osco-umbro.

3.3.3. H. Weinrich.

3.3.4. N.C.W. Spence.

SESIÓNS INTERACTIVAS:(2 horas)

Nas sesións interactivas, examinarase a partir de textos en distintas linguas románicas

a pervivencia nestas dos distintos subsistemas vocálicos protorrománicos.


DURAND, M. (1946): Voyelles longues et voyelles brèves: essai sur la nature de la

quantité vocalique. París: Libraire C. Klincksieck.

LAUSBERG, H. (1965): Lingüística románica. Madrid: Gredos. Vol. 1.

LÜDTKE, H. (1956): Die strukturelle Entwicklung der romanischen Vokalismus.


0

Bonn.

STRAKA, G. (1959): “Durée et timbre voalliques. Observation de phonétique

générale, appliquées à la phonétique historique des langues romanes”, Zeitschrift für

Phonetik und allegemeine Sprachwissenschaft, 12, 276-300.


Reed. en 1980

VÄÄNÄNEN, V. (2003).: Introducción al latín vulgar. Madrid: Gredos.

WEINRICH, H. (1958): Phonologische Studien zur romanischen Sprachen.

Munster:Aschendorff.


Elaboración dun mapa románico coa distribución xeográfica dos distintos

subsistemas vocálicos protorrománicos.

de


1

3. Do latín ás linguas románicas. As vogais tónicas (2): a ditongación nas linguas

románicas.

CLASES EXPOSITIVAS (3 horas):

1. Introducción.

1.1. Leis que determinan a duración obxectiva dunha vogal.

1.2. ¿Cambia unha vogal de timbre, segundo a duración? As leis de Straka.

1.3. O comportamento das vogais abertas e cerradas baixo o efecto da duración.

2. A ditongación ascendente: evolución de E, O abertos do latín vulgar.

2.1. Os resultados nas linguas románicas:

2.1.1. Linguas con ditongación só en sílaba libre.

2.1.2. Linguas con ditongación en sílaba libre e trabada

2.1.3. O romanés, unha situación asimétrica.

2.1.4. Linguas que presentan unicamente ditongación condicionada por iode

2.1.5. Dous casos especiais de ditongación: o galego de Goián e o portugués

dialectal do norte.

2.1.6. Linguas que non presentan ditongación.

2.2. Observacións sobre estes resultados.

2.2.1. O acento no ditongo. Vacilación do segundo elemento do ditongo.

2.2.2. Distinto comportamento na ditongación condicionada por iode ou palatal

no español: o castelán fronte ó leonés e aragonés.

2.3. Explicacións.

2.3.1. A explicación tradicional: alongamento e bimatización. Ascoli, Menéndez

Pidal, Goidanich.

2.3.2. A explicación substratística.

2.3.3. A explicación por influencia do superestrato: Wartburg.

2.3.4. A explicación metafonética: Schürr.

2.3.5. Ditongación condicionada pola monotongación de AU: Luigi Romeo.

2.3.6. A postura ecléctica de Dámaso Alonso.

2.3.7. A explicación fisiolóxica de Straka: un caso de reforzamento articulatorio.

2.3.8. Situación da ditongación no paso dun sistema vocálico de tres graos de

abertura a outro de catro graos.

2.4. Casos de non ditongación.

2.4.1. Por factores de orde acentual.

2.4.2. Por factores de orde contextual.

2.4.3. Por razóns de analoxía.

2.4.4. Cultismos.

2.4.5. Préstamos doutras linguas.

2.5. Reduccións de ie >i e ue>e en español.

3. A ditongación descendente.

3.1. A ditongación de E longo, O longo, I breve e U breve.

3.1.1. Ambito xeográfico no que se produce: norte de Francia, Alpes, norte de

Italia, costa adriática italiana.

3.1.2. Explicación da ditongación descendente. O comportamento das vogais

cerradas ante o aumento da duración.

3.2. A ditongación de I longo no dálmata e nalgunhas áreas réticas.

3.3. A ditongación de A.


2

3.3.1. Ámbito xeográfico.

3.3.2. Explicación da ditongación.

3.3.3. Resultados.

3.3.3.1. Ditongación e posterior monotongación.

3.3.3.2. Resultados precedidos por palatal ou por iode: a lei de Bartsch.

3.3.3.3. Resultados ante nasal.

SESIÓNS INTERACTIVAS (2 horas):

Nas sesións interactivas tratarase de reflexionar sobre a ditongación como un

proceso natural consecuencia do alongamento e reforzamento vocálico.

Os alumnos examinarán textos medievais onde poderán observar a vacilación nos

resultados da ditongación nos primeiros tempos.

Bibliografía recomendada:

ALARCOS LLORACH, E. (1958): “Quelques précisions sur la diphtongaison

espagole”, Omagiu lui I. Iordan. Bucarest, 1-4.

ALONSO, Dámaso (1972): “Diptongación castellana y diptongación románica”. Obras

completas. 1. Madrid: Gredos, 41-71.

BADIA MARGARIT, A. (1962): “Nuevas precisiones sobre la diptongación

española”. RLiR 26, 1-12.

CATALÁN, D. e GALMÉS, A. (1954): “La diptongación en leonés”, Archivum IV.

Oviedo. 87-147.

DURAND, M. (1946): Voyelles longues et voyelles brèves: essai sur la nature de la

quantité vocalique.

HAUDRICOURT, A. G. & JUILLAND, A. G. (1949): Essai pour une histoire

structurale du phonétisme français. Paris.

MALKIEL, Y. (1970): “Le nivellement morphologique comme point de départ d’une

loi phonétique: la monophtongaison occasionnelle de ie et ue en ancien espagnol”.

Mélanges de langue et de litterature offerts à Jean Frappier. Genève, 701-735.

MENÉNDEZ PIDAL, R. (1972): Orígenes del español. Madrid: Espasa-Calpe.

SCHÜRR, F. (1956): “La diphtongaison romane”. Revue de Linguistique Romane, 20,

107-144, 161-245.

SÁNCHEZ MIRET, F., La diptongación en las lenguas románicas,

München/Newcastle: Lincom Europa, 1998, 262 pgs.

SCHÜRR, F. (1970): La diphtongaison romane. Tübingen.

SÉGUY, M. (1954): “A propos de la diphtongaison de e et o ouverts”. Annales du

Midi, 66, 307-311.

SPENCE, N.C.W. (1965): “Quantity and Quality in the Vowel System of Vulgar

Latin”. Word 21, 1-18.

SPORE, P. (1972): La diphtongaison romane, Odense University Presses, 1972.

STRAKA, G. (1959): “Durée et timbre voalliques. Observation de phonétique

générale, appliquées à la phonétique historique des langues romanes”, Zeitschrift für

Phonetik und allegemeine Sprachwissenschaft, 12, 276-300.


3

STRAKA, G. (1964): “L’évolution phonétique du latin au français sous l’effet de

l’énergie et de la faiblesse articulatoires”. Travaux de Linguistique et de Littérature, 2,

1, 17-98.

WARTBURG, W. v. (1976): La fragmentacióbn lingüística de la Romania. Madrid:

Gredos.

WEINRICH, H. (1958): Phonologische Studien zur romanischen Sprachen. Munster:

Aschendorff.


4

4. A influencia das consoantes veciñas sobre o vocalismo. A nasalización.

CLASES EXPOSITIVAS (2 horas).

1. Introdución.

1.1. ¿Que é a nasalización?

1.2. Causas da nasalización.

1.2.1. Unha visión teleolóxica dos fonólogos estructuralistas.

1.2.2. A explicación de Marguerite Durand. Crítica.

1.2.3. A explicación tradicional: a nasalización como resultado dunha

asimilación regresiva (Rousselot, Millardet, Grammont, etc.).

1.3. Vogais nasais e vogais nasalizadas.

1.4. Tendencia xeral das vogais nasais a se abriren.

1.5. Tendencia do segmento consonántico nasal a pechar a vogal anterior.

2. A influencia do n libre ou trabante en romanés.

3. A influencia da consoante nasal en sílaba trabada no galego, español, provenzal e

italiano.

4. O vocalismo portugués en contacto con nasal. As vogais nasais do portugués.

5. O vocalismo francés en contacto con nasal.

5.1. ¿En que momento se crearon as vogais nasais en francés e por que camiños

se desenvolveron?

5.2. ¿Por que non se nasalizaron todas as vogais á vez?

5.2.1. As experiencias de Czermak.

5.2.2. A maior duración vocálica maior tendencia á nasalización.

5.3. A desnasalización das vogais no séc. XVI.

5.3.1. Explicación.

5.3.2. Consecuencias.

5.4. Estado actual das vogais nasais en francés.

5.5. Principais diferencias entre a nasalización do francés antigo e a do francés

moderno.

SESIÓNS INTERACTIVAS (2horas)

Nas sesións interactivas reflexionarase sobre a importancia da achega

xermánica ao léxico galego, e da importancia deste superestrato na toponimia de

Galicia.


Os alumnos examinarán mediante procedementos experimentais o distinto grao de

afectación pola nasalidade existente entre as vogais nasalizadas por factores de orde

contextual e os fonemas vocálicos propiamente nasais.


BARBOSA, J. Morais (1961): "Les voyelles nasales portugaises.

Interpretation phonologique", en Congress of Phonetic Sciences

Helsinki . Helsinki.


5

MARTINET, A. (1952): “Langues à sillabes ouvertes”, Zs.f.Phon., VI, 145-163..

DURAND, M. (1953): “De la formation des voyelles nasales”, Studia linguistique, VII.

Lund, pp. 33-53.

CHAUSSÉE, F. de la (1973): Initiation à la phonétique historique de l'ancien français.

París: Klincksieck.

HAJEK, J. (1993): "Old French nasalization and universals of sound change", Journal

of French Language Studies 3, 145-164.

HAUDRICOURT, A. (1979): "A propos de l'evolution des voyelles nasales", en

ACILFR XIV, 3, 155.

Proporcionarase bibliografía complementaria ao comezo da unidade.


6

5. Do latín ás linguas románicas. As vogais átonas.

CLASES EXPOSITIVAS (2 horas)

1. Introducción.

1.1. Menor riqueza vocálica en posición átona que en posición tónica.

1.2. Paso no latín tardío de todas as vogais átonas a breves.

1.3. Importancia do grupo fónico na evolución do vocalismo átono.

2. Formación dos distintos sistemas vocálicos átonos da Romania.

2.1. O sistema itálico ou protorrománico común.

2.1.1. Descrición.

2.1.2. Proceso de formación.

2.1.3. Extensión xeográfica.

2.2. O sistema sardo ou arcaico.

2.2.1. Descrición.



2.3. O sistema romanés ou “de compromiso”.

2.3.1. Descrición.



2.4. O sistema siciliano-calabrés-salentino.

2.4.1. Descrición.



3. Vogais deuterotónicas.

3.1. Evolución espontánea.

3.2. Evolución condicionada.

3.3.1. Influxo de iode e de wau.

3.3.2. Asimilación e disimilación.

4. Vogais postónicas.

4.1. Postónica internas.

4.1.1. Desaparición en latín vulgar.

4.1.2. Cronoloxía relativa dos cambios fonéticos.

4.2. Postónica final.

4.2.1. Neutralizacións vocálicas.

4.2.2. Distinción -o / -u, -e / -i.

4.2.2.1. Distinción no ástur-leonés. Explicación e xénese.

4.2.2.2. A distinción no resto da Romania. Consideración fonolóxica.

4.2.3. Debilitamento das vogais finais.

4.2.3.1. A apócope extrema do catalán, provenzal, francés, romanés, rético e

dialectos galo-itálicos.

4.2.3.2. A apócope feble no resto da Romania. A situación no español

medieval.

5. Vogais intertónicas.

5.1. Sardo e italiano: conservación xeral.

5.2. Francés e provenzal: desaparición xeral.

5.3. Situación no resto da Romania..


7

SESIÓNS INTERACTIVAS (2 horas)

Nas clases interactivas reflexionarase sobre as diferenzas básicas da evolución das

vogais segundo vaian acentuadas ou non, sobre a importancia da situación da vogal

con respecto ao acento de palabra, e sobre a importancia dos elementos

consonánticos constitutivos da sílaba na evolución das vogais átonas.

Lecturas recomentadas:


Reed. en 1980


VÄÄNÄNEN, V.: Introducción al latín vulgar. Madrid: Gredos, 2003.


8

6. Do latín ás linguas románicas. Os ditongos latinos..


1. Os ditongos.

1.1. Concepto de ditongo.

1.2. Os elementos constitutivos do ditongo dentro da sílaba

1.2.1. O núcleo e a marxe silábica.

1.2.2. Semiconsoantes e semivogais: o iode e o wau.

1.3. Os ditongos existentes no latín clásico.

1.4. Evolución dos ditongos latinos:

1.4.1. A monotongación temperá de oe.

1.4.2. O ditongo ae.

1.4.2.1. A aparición dun fonema e longo aberto.

1.4.2.2. A equiparación a e longo latino nos casos de monotongación temperá.

1.4.2.3. A incorporación a e breve latino nos casos de monotongación máis

tardía.

1.4.3. O ditongo au.

1.4.3.1. Resultados románicos.

1.4.3.2. Cronoloxía da monotongación.

1.4.3.2.1. Monotongación dialectal no propio latín.

1.4.2.2.2. Monotongación tardía nas linguas románicas que a presentan. Importancia da

cronoloxía relativa.


As sesións interactivas dedicaranse á elaboración dun mapa románico coa distribución

territorial dos resultados do ditongo AU latino no espazo románico, e a reflexionar

sobre a importancia que ten a cronoloxía relativa na fixación temporal dos fenómenos,

e particularmente na referida ás evolucións dos ditongos latinos AE e AU.

Actividade para cada alumno:

Cada alumno examinará mediante o exame do espectro dos ditongos crecentes e

decrecentes o distinto sentido nas transicións entre as semivogais e as

semiconsoantes..

Lecturas recomendadas :



Reed. en 1980.



9

7. O sistema consonántico do latín clásico


1. O sistema consonántico do latín clásico.

1.1. Os trazos distintivos sobre os que se articula.

1.1.1. A sonoridade.

1.1.2. A localización.

1.1.3. O modo de articulación.

1.1.4. A nasalidade.

1.1.5. O problema da cantidade consonántica. As consoantes xeminadas, ¿un ou

dous fonemas?

1.2. Definición dos fonemas que constitúen o sistema consonántico do latín clásico.

1.3. Algúns problemas no sistema consonántico.

1.3.1. O estatus fonolóxico da nasal velar. O grupo GN.

1.3.2. As dúas realizacións do fonema /l/.

1.3.3. O estatus fonolóxico das labiovelares. ¿Unidades monofonemáticas ou

difonemáticas?

1.3.4. O estatus fonolóxico das semiconsoantes [j] e [w].

2. A adaptación de sons procedentes doutras linguas en contacto co latín.

2.1. A adaptación do w xermánico.

2.2. A adaptación do h xermánico.

2.3. A adaptación das oclusivas aspiradas gregas


0


Partindo do cadro do subsistema consonántico do latín clásico, establecerase unha

comparación co subsistema consonántico de cada unha das linguas románicas, e

examinarase a perda ou adquisición de fonemas novos en cada variedade románica, así

como a aparición ou perda dalgún dos trazos distintivos con respecto aos que tiñan

vixencia no consonantismo do latín clásico.


BASSOLS DE CLIMENT, M. (1967): Fonética latina. Madrid: CSIC.

LAUSBERG, H.(1965): Lingüística Románica, Vol. I, Madrid, Gredos.


Reed. en 1980.



1

8. Do latín ás linguas románicas. As consoantes simples en principio de dición: os

fonemas bilabiais. O fonema labiodental /f/. Os fonemas velares. Os grupos

consonánticos en principio de dición.


1. Introdución.

1.1. Posición forte do inicio de dicción.

1.2. Certo paralelismo entre a posición forte inicial de dicción e a posición forte

(posconsonántica) interior de dicción.

1.3. Posibilidade da existencia do fenómeno da variación en posición inicial de

palabra.

2. As consoantes labiais.

2.1. O p- e o m- iniciais.

2.2. O b- e o wau iniciais.

2.2.1. O pechamento e consonantización do wau.

2.2.2. A apertura do /b/ en posición intervocálica inicial de palabra por fonética

sintáctica.

2.2.3. Aparición do fenómeno de variación fonética nas realizacións do fonema

/b/.

2.2.4. Confluencia xeral dos resultados de /b/ e wau en determinadas situacións.

2.2.5. Dúas reaccións distintas ante o fenómeno da variación de /b/ e a colisión

cos resultados de wau.

2.2.5.1. Linguas con diferenciación do resultado: /b/ vs. /v/.

2.2.5.1.1. Mantemento da oposición fonolóxica.

2.2.5.1.2. Os casos de betacismo como restos da etapa con existencia de

variación.

2.2.5.2. Linguas con confluencia de resultados. A situación no español e nas

linguas do norte da P. Ibérica.

2.2.5.2.1. A explicación de M. Pidal e Navarro Tomás: inexistencia de

labiodental.

2.2.5.2.2. Amado Alonso: o seguimento do problema nos gramáticos do

XV e XVI.

2.2.5.2.2.1. Existencia de /v/ e tendencia a confundirse con /b/.

2.2.5.2.2.2. Descrición fonética de /v/.

2.2.5.2.3. Dámaso Alonso: correccións a Amado Alonso.

2.2.5.2.3.1. Elementos de análise que cómpre ter en conta.

2.2.5.2.3.2. A confusión é xa un fenómeno antigo.

2.2.5.2.3.3. Necesidade de separar o norte do sur.

2.2.5.2.3.4. Hipótese intermedia entre a de M. Pidal e a de A.

Alonso.

2.2.5.2.3.5. Restos da labiodental en falas actuais.

2.2.5.2.3.6. A rapidez do proceso de confusión.

2.3. O wau xermánico. Adaptación.

2.3.1. Evolución a v.

2.3.2. Anteposición da velar g.


2

3. O fonema labiodental /f/.

3. 1. Conservación na maior parte da Romania.

3. 2. A aspiración e evolución posterior.

3. 2.1. Xeografía do fenómeno: español, gascón, dialectos suritálicos e sardo.

3. 2.2. Explicacións.

3. 2.2.1. M. Pidal.

3. 2.2.2. W. F. Müller e o influxo do eusquera durante os séculos VIII e IX.

3. 2.2.3. Rodríguez Castellano e a coincidencia dos resultados coa fronteira entre

ástures e cántabros.

3. 2.2.4. Meyer-Lübke.

3. 2.2.5. As interrogantes de Diego Catalán.

3. 2.2.6. Martinet.

3. 2.2.7. Alarcos Llorach.

3. 2.2.8. Malmberg: "Le passage castillan f >h, perte d’un trait redondant?"

3. 2.2.9. W. von Wartburg: La fragmentación lingüística de la Romania.

3.2.2.10. Manuel Alvar: El dialecto aragonés. ¿Por qué non se manifesta no alto

aragonés, se é un fenómenos de substrato?

3. 2.2.11. Anthony Naro: "On ‘f > h’ in Castillian and Western Romance".

4. As consoantes velares

4.1. As consoantes velares en latín.

4.1.1. Distintas grafías no lat. arcaico.

4.1.2. Dúas probables realizacións fonéticas no latín clásico.

4.1.3. Pertenza destas realizacións a un único fonema.

4.1.3.1. As transcricións gregas de palabras latinas.

4.1.3.2. Os préstamos ó vasco, ó bereber e ás linguas xermánicas.

4.1.3.3. As realizacións no sardo logudorés.

4.2. As palatalizacións de ke,i

e de ge,i

na Romania.

4.2.1. Primeiras documentacións nas grafías do proceso de palatalización.

4.2.2. Explicación da palatalización.

4.2.2.1. A explicación fonética: un caso de asimilación.

4.2.2.2. A interpretación fonolóxica.

4.2.2.2.1. A. Martinet: un caso típico de cadea de propulsión.

4.2.2.2.2. Limitacións da explicación de A. Martinet.

4.2.3. ¿A partir de que momento se poden considerar fonemas independentes estas

novas realizacións palatais?

4.2.4. Os resultados de Ke,i

.

4.2.4.1. A conservación velar no logudorés e outros dialectos centrais sardos.

4.2.4.2. Palatalización en vegliota ante i, ü e ie.

4.2.4.3. O resultado prepalatal: campidanés, romanés, centro e sur de Italia,

retorromano, picardo e mozárabe.

4.2.4.4. O resultado ts e as súas evolucións posteriores: Galorromania, norte de

Italia, Iberorromania.

4.2.5. Os resultados de Ge,i

.

4.2.5.1. Conservación velar no logudorés e dialectos sardos centrais. Paso

secundario a b no logudorés.

4.2.5.2. Palatalización en vegliota ante i e ie.

4.2.5.3. Diversos resultados palatais no resto da Romania.

4.2.5.4. A velarización da palatal no castelán.


3

4.2.5.5. Casos de desaparición en español e en galego.

4.2.5.6. Falta de paralelismo entre os resultados de Ke,i

e de Ge,i

.

4.3. A palatalización de /k/, /g/ ante a.

4.3.1. Resultados.

4.3.2. Xeografía do fenómeno.

4.3.2.1. O territorio de oïl, o francoprovenzal e o rético. A regresión do fenómeno

nos Grisóns.

4.3.2.2. Ausencia de palatalización no picardo e no normando.

4.3.3. Explicación da palatalización.

4.3.3.1. A hipótese do substrato celta.

4.3.3.2. A hipótese estructuralista: Haudricourt-Juilland.

4.3.3.3. A non palatalización en picardo e normando e o superestrato. Explicación

de Wartburg.

4.3.4. A cronoloxía do cambio.

4.3.5. Problemas de cronoloxía relativa.

4.3.6. Casos de non palatalización.

5. Grupos consonánticos en principio de dicción.

5.0. Introducción.

5.1. Consoante + /r/.

5.1.1. Evolución espontánea.

5.1.2. Casos de sonorización, metátese, asimilacións, etc.: O tr- cacuminal suditálico

e palatal en dialectos españois.

5.2. Consoante + /l/.

5.2.1. Introducción: popularismos, semicultismos e cultismos.

5.2.2. Consoante xorda + /l/: PL-, CL-, FL-.

5.2.2.1. Distribución na Romania dos seus resultados: conclusións.

5.2.2.2. Explicacións.

5.2.2.2.1. Hipóteses substratísticas.

5.2.2.2.2. Hipóteses estructurais.

5.2.3. Consoante sonora + /l/: GL-, BL-. Resultados.

5.3. Consoante + semivogal.

5.3.1. Consoante + wau.

5.3.1.1. [kw] ante vogal palatal.

5.3.1.2. [kw] ante a vogal a.

5.3.1.2.1. Labialización en sardo e romanés.

5.3.1.2.2. Resto da Romania.

5.3.1.3. [kw] secundario do latín vulgar.

5.3.1.4. [gw] románico por adaptación de W- xermánico.

5.3.2. Consoante + iode: o grupo [dj].

5.4. S- + consoante.

5.4.1. Vogal protética: latín vulgar e romances.

5.4.2. Ausencia de vogal protética.

5.5. H- xermánico + consoante.



4

As sesións interactivas estarán dedicadas fundamentalmente a reflexionar sobre dous

problemas: a) a importancia da variación na evolución do consonantismo en principio

de palabra, particularmente na dos fonemas labiais /b/ e /w/; b) o problema da

fonematización dunha variante fonética (cando unha variante fonética pode ser

considerada un novo fonema?), tomando como exemplo a evolución das consoantes

velares latinas seguidas de vogal palatal.


JUNGEMANN, F. H (1956): La teoría del sustrato y los dialectos hispano-romances y

gascones, Madrid: Gredos.


MARTINET (1974 ): Economía de los cambios fonéticos. Madrid: Gredos.

WARTBURG (1971), W., La fragmentación lingüística de la Romania, Madrid


Reed. en 1980.



Gredos.

WEINRICH, H. (1958): Phonologische Studien zur romanischen Sprachen. Munster:

Aschendorff.


5

9. .- Do latín ás linguas románicas. O sistema consonántico: as consoantes

simples en medio de dición. . Evolución das consoantes xeminadas interiores. As

consoantes xeminadas /nn/ e /ll/.


1. A sonorización das oclusivas xordas e a espirantización das sonoras.

1.1. O territorio.

1.1.1. Importancia do fenómeno: división da Romania oriental e occidental.

1.1.2. Non sonorización en Córsega e Sardeña.

1.1.3. Un illote nos Pireneos: Alto Aragón e gascón meridional.

1.2. Explicación dos cambios:

1.2.1. Explicación fonética: asimilación en canto á sonoridade e en canto ó

modo de articulación.

1.2.2. Explicación substratística. A relación coa lenición celta: A. Martinet e A.

Tovar.

1.2.3. Explicacións internas.

1.2.3.1. Martinet: a reacción en cadea.

1.2.3.2. Weinrich.

1.2.3.2.1. A sonorización como un aspecto da variación. A sonorización

só é posible na posición en que son posibles as consoantes longas.

1.2.3.2.2. Tendencia a substituír as oposicións cuantitativas pola

cualitativas: a sonorización.

1.2.3.2.3. Crise producida pola variación en posición intervocálica e

remodelación do sistema.

1.3. Cronoloxía: primeiros testemuños da sonorización.

1.4. A presencia da sonorización na Toscana

1.4.1. Fenómeno autóctono: C. Merlo, G. Bottiglioni, R. Urciolo.

1.4.2. Proveniencia setentrional das voces con sonorización: G. Rohlfs e H.

Weinrich.

1.5. A lenición centromeridional en Italia.

1.5.1. As realizacións semisonoras das formas con lenición.

1.5.2. Área xeográfica na que se produce o fenómeno.

1.5.3. Un fenómeno de variación.

1.6. A sonorización corsa.

2. A gorgia toscana.

2.1. Descrición do fenómeno.

2.2. Un caso de asimilación das consoantes intervocálicas ás vogais veciñas.

2.3. A gorgia e a variación fonética.

2.4. Paralelismo coa sonorización intervocálica.

2.5. Área xeográfica da gorgia.

2.6. O problema da orixe.

2.6.1. A explicación substratística: C. Battisti, C. Merlo, G. Bonfante, H. Meier,

W. von Wartburg.

2.6.1.1. Argumentos a favor da atribución ó substrato etrusco.

2.6.1.2. Argumentos en contra da atribución ó substrato etrusco.

2.6.2. Explicacións non substratísticas: Meyer-Lübke, G. Rohlfs, H. Weinrich,

R. A. Hall.


6

3. A gheada galega.

3.1. Descrición do fenómeno.

3.2. Territorio no que se produce.

3.3. A súa orixe.

3.3.1. Explicación substratística: Zamora Vicente e Fernández González.

3.3.2. Fenómeno de interferencia lingüística do castelán: Carré Aldao, Pensado

Tomé e Pensado Ruíz.

3.3.3. Fenómeno de evolución interna dentro do galego: Santamarina

Fernández, Schröten, D. Prieto.

4. A evolución do -F- .

4.1. Tratamento como f- inicial nas palabras nas que había conciencia da súa

composición.

4.2. Sonorización en -v- na Romania occidental nas palabras nas que se perdeu a

conciencia da súa composición.

4.3. O -f- nos osco-umbrismos e nos grecismos que penetraron no latín.

5. Evolución do -l- latino.

5.1. Dobre realización fonética do -l- en latín.

5.2. Realizacións velares fronte á apical na Romania.

5.3. Os resultado -l- > -r-.

5.4. A perda do -l- en galego e portugués.

6. O -s- latino.

6.1. Sonorización na Romania occidental.

6.2. Linguas nas que se produciu a desonorización.

6.3. A situación no sardo: sonorización excepto nos dialectos centrais.

6.4. A palatalización ante -i no romanés.

6.5. Palatalizacións ocasionais no galego, español e italiano.

7. As velares /k/ e /g/ ante vogal palatal /i/, /e/.

7.1. Resultados de -K-.

7.1.1. Conservación como xorda en sardo central.

7.1.2. Sonorización en logudorés.

7.1.3. A situación no vegliota: conservación ante e; palatalización ante i, ü.

7.1.4. Palatalización no resto da Romania.

7.1.4.1. Resultados particulares a partir dunha articulación .

7.1.4.2. Resultados particulares a partir dunha realización .

7.2. Resultados de -G-.

7.2.1. Conservación e espirantización en sardo central.

7.2.2. Desaparición en logudorés.

7.2.3. A situación no vegliota: conservación ante e.

7.2.4. Palatalización no resto da Romania.

7.2.4.1. Resultados a partir dunha articulación .

7.2.4.2. Confluencia cos resultados de -jj-.

8. Resultados das velares -K-, -G- ante /a/ no dominio palatalizador.

8.1. Área xeográfica na que se produce o fenómeno.

8.2. Resultados cando van precedidos de a, e, i.

8.3. Resultado cando van precedidos de o, u.

9. A perda ou transformación de -n- intervocálico en galego, portugués e gascón.

9.1. Extensión xeográfica do fenómeno.

9.2. Cronoloxía dos resultados de -n- intervocálico latino.

9.3. Explicacións do cambio.

9.3.1. Hipóteses substratísticas.


7

9.3.2. Explicación estructural.

9.3.3. Valoración destas explicacións.

10. Evolución das consoantes xeminadas interiores. As consoantes xeminadas /nn/ e

/ll/..

10.1. Introducción.

10.2. As consoantes interiores xeminadas.

10.2.1. As xeminadas no sistema consonántico do latín.

10.2.2. Evolución en latín vulgar e nos romances:

10.2.2.1. Sardeña e italiano centro-meridional: mantemento.

10.2.2.2. Romanés: dexeminación.

10.2.2.3. Resto da Romania.

10.2.2.3.1. Dexeminación.

10.2.2.3.2. Palatalización de /nn/, /ll/.

10.2.3. Explicacións.

10.3. As xeminadas /nn/, /ll/. A súa evolución en relación coa de /l/ e /n/.

10.3.1. /n/ e /l/ en posición inicial.

10.3.1.1. Conservación.

10.3.1.2. Palatalización de /l-/: ástur-leonés e catalán. A situación en romanés.

10.3.1.3. Palatalización de /n-/ en ástur-leonés.

10.3.2. /-n-/ e /-l-/ intervocálicas.

10.3.2.1. Conservación xeral.

10.3.2.2. Desaparición no iberorrománico occidental. Explicacións:

substratística, estructural, etc.

10.3.2.3. A desaparición de /-n-/ noutras áreas.

10.3.2.4. Rotacismo de /-l-/ en romanés.


As sesións interactivas dedicaranse a estudar máis polo miúdo o fenómeno da gheada

do galego, a reflexionar sobre as distintas hipóteses ao redor da súa orixe, e a

examinar as súas implicacións sociolóxicas na lingua galega de hoxe.


JUNGEMANN, F. H (1956): La teoría del sustrato y los dialectos hispano-romances

y gascones, Madrid: Gredos.


MARTINET (1974 ): Economía de los cambios fonéticos. Madrid: Gredos.

ROHLFS, G. (1970): Grammatica storica della lingua italiana e dei suoi dialetti.

Torino: Einaudi. Tradución do alemán de Salvatore Persichino.

SANTAMARINA, A.: “Novas consideracións ó redor das orixes da geada”, Verba 7

(1980), 243-249.


Reed. en 1980.



8


Gredos.

WEINRICH, H. (1958): Phonologische Studien zur romanischen Sprachgeschichte.

Forschungen zur romanischen Philologie, Heft 6.). Münster Wesfalen: Aschendorff.


9

10. Do latín ás linguas románicas. As consoantes en final de dición: consoantes

primarias (-m,-n, -s, -t, -l, -d, -r, -c); consoantes finais secundarias e terciarias.


1. As consoantes finais primarias.

1.1. A situación en latín.

1.1.1. Número de fonemas consonánticos latinos en posición final.

1.1.2. Medios de que se vale o latín vulgar para evita-las consoantes en final de

dicción: paragoxe, metátese, desaparición.

1.2. A evolución do -M.

1.2.1. Rendemento morfosintáctico en latín.

1.2.2. Relaxación e variación.

1.2.3. Perda case xeneralizada e consecuencias morfosintácticas.

1.2.4. Algúns casos de conservación.

1.3. A evolución do -N.

1.3.1. Aparición en substantivos neutros e masculinos.

1.3.2. O sardo fronte ás demais linguas románicas no tratamento do -N nas

palabras polisílabas.

1.3.3. Evolución da partícula negativa NON nas linguas románicas.

1.3.4. O -N procedente de -NT.

1.4. A evolución do -S.

1.4.1. Rendemento morfosintáctico no latín.

1.4.2. Trazo que diferencia a Romania oriental da occidental: incidencia

morfolóxica.

1.4.2.1. A explicación substratística de Mohl e a superestratística de

Wartburg. Crítica das dúas explicacións.

1.4.2.2. ¿En que relación está a caída de -s do latín arcaico coa producida na

Romania oriental?

1.4.2.3. Explicación dos plurais, formas verbais e outras palabras en -i ou -j

en vez de -s.

1.4.2.4. O -s nos dialectos do norte de Italia.

1.4.2.5. O -s na zona entre Lucania e Calabria.

1.4.2.6. A perda posterior do -s en francés.

1.4.2.7. Transformacións e perda recente do -s en dialectos do sur de

España: repercusións morfolóxicas e fonolóxicas.

1.5. A evolución do -X: o numeral SEX.

1.6. A evolución do -T.

1.6.1. Despois de vogal.

1.6.1.1. Posición illada de CAPUT con perda do -T en todas as linguas.

1.6.1.2. A evolución nos verbos:

1.6.1.2.1. Casos de conservación: francés, sardo e dialectos de Lucania e

norte de Calabria.

1.6.1.2.2. Perda no resto da Romania desde o latín vulgar.

1.6.1.3. As partículas ET e AUT.

1.6.2. Despois de consoante.

1.6.2.1. A desinencia -NT: o francés e provenzal, o sardo e o resto da

Romania.

1.6.2.2. As formas SUNT e EST.


0

1.7. A evolución do -D.

1.7.1. A preposición AD.

1.7.2. Os pronomes QUID, QUOD.

1.8. A evolución do -R e do -L.

1.9. A evolución do -C: desaparición ou paragoxe.

2. As consoantes finais simples secundarias. A relación coa apócope.

2.1. A situación na Galorromania e no catalán.

2.2. A situación no español medieval.


As sesións interactivas dedicaranse a reflexionar sobre a importancia do

consonantismo final na morfoloxía do latín e das linguas románicas, e sobre a

influencia que a relevancia morfolóxica de certas consoantes nesta posición puido ter

sobre a súa evolución fonética..


LAUSBERG, H. (1965): Lingüística Románica, Vol. I, Madrid, Gredos,.

ROHLFS, G. (1970): Grammatica storica della lingua italiana e dei suoi dialetti.

Torino: Einaudi. Tradución do alemán de Salvatore Persichino.


Reed. en 1980.

VÄÄNÄNEN, V. (2003): Introducción al latín vulgar. Madrid: Gredos,.


1

5. Indicacións metodolóxicas e atribución de carga ECTs:

Cada semana terás clases teóricas y clases prácticas e/ou seminarios. Nas

sesiones teóricas o teu profesor proporcionarache a información básica para que

comprendas as principais evolucións no plano da fonética e da fonoloxía desde o latín

ás distintas linguas románicas. As clases prácticas e os seminarios permitiranche entrar

en contacto directo, a partir de textos escritos e orais, con exemplos que che facilitarán o

recoñecemento destes cambios, e situar un texto románico non só nun ámbito espacial

determinado, senón tamén no estracto cronolóxico que lle corresponde. Valerémonos,

pois, de tres tipos de instrumentos fundamentais: a) os manuais e estudos sobre os

cambios fonéticos do latín ás linguas románicas; b) os dicionarios, especialmente os

etimolóxicos; e c) os textos románicos desde a época medieval ata a actualidade.

Materia de 6 créditos ECTs (6 x 25 = 150 horas de carga de traballo para o

alumno) A materia consta de 6 créditos ECTS, equivalentes a 150 horas de traballo do alumno.

Deste conxunto, 75 horas (50%) dedicaranse a traballo dirixido polo profesor e as outras

75 horas (50%) a traballo autónomo por parte dos alumnos para completar os

coñecementos e habilidades traballados na clase. As horas de traballo dirixido

distribuiranse en 54 de actividades formativas presenciais (o que supón o 36% do

traballo total) e 21 (14% do total) de actividades dirixidas non presenciais.

actividades horas

presenciais

horas non

presenciais

traballo

autónomo TOTAL

Clases expositivas 25 - 35 60

Clases interactivas 23 21 (TD) 40 84

Titorías 3 - - 3

Sesións de

avaliación 3 - - 3

TOTAL 54 21 75 150

O profesor aconséllache que procures dedicar unhas 6 horas semanais á

preparación desta materia.


2

6. Indicacións sobre a avaliación :

Calendario oficial de exames:

A data oficial, establecida pola Facultade de Filoloxía, para o exame final

correspondente á primeira convocatoria é a de 16 de decembro de 2019, ás 09:30

horas na aula D05.

A data oficial, establecida pola Facultade de Filoloxía, para o exame final

correspondente á convocatoria de segunda oportunidade desta materia é o 4 de

xuño de 2020, ás 09:30 horas na aula D05.

Aspectos que se terán en conta na avaliación e criterios que se empregarán:

Teranse en conta TODAS as túas achegas e o teu traballo ao longo do curso. Tomarase

nota na túa ficha de todas as actividades nas que participes, tanto individuais coma en

grupo, escritas como orais. No seguinte cadro ofrecémosche un cómputo do peso que

terá cada aspecto do teu traballo na cualificación final:

Aspecto Criterios Instrumento Peso

Asistencia e

Participación

-Participación nas

clases prácticas,

seminarios,

debates, titorías

programadas, etc.

Observación e

notas do profesor

(fichas)

30%

Actividades e

traballos escritos

obligatorias

-Entrega das

actividades

segundo as

condicións

establecidas e o

prazo previsto..

-En cada actividade

avaliarase a

madurez e o grao

de corrección en

todos os aspectos.

Actividades

entregadas ao

profesor.

30%

Dominio da

materia, tanto dos

contidos teóricos

coma dos

prácticos

-Dominio dos

conceptos da

materia.

-Visión global da

materia.

Exame final 40%


3

Recomendacións en caso de recuperación na convocatoria de segunda

oportunidade:

Se por algunha razón non puideches superar a materia na primeira convocatoria ou se

decidiches presentarte na convocatoria de xuño, teranse en conta igualmente os traballos

presentados ao longo do curso. Se estes foron avaliados insatisfactoriamente, debes

poñerte en contacto co profesor para redeseñar as actividades realizadas ou ben para

establecer outras novas que poidan cubrir o 30% da nota final. O 70% restante virá dado

pola cualificación obtida nun exame escrito da totalidade da materia.

fonética e fonoloxía románicas · diferencian os grupos lingüísticos románicos, así como a...

Documents