Fonoskopia #01Wprowadzenie

Dawid Niemiec

p. 210/213 IA

d.niemiec@amu.edu.pl

http://dwdnmc.wordpress.com

dyżury: wtorki 14:00 - 19:00

Rozkład jazdy1. Kryminalistyka, instytucja biegłego sądowego. Rys historyczny i zakres badań

fonoskopijnych. Ciekawe sprawy.

2. Nośniki dźwięku i formaty zapisu. Zabezpieczanie materiału dowodowego.

Informatyka śledcza 101. Korekcja dowodowych nagrań.

3. Spisywanie treści dowodowych nagrań. Pobranie materiału porównawczego do

badań identyfikacyjnych.

[...]

Rozkład jazdy4. Powrót do akustyki mowy. Gwary, dialekty i języki. Identyfikacja mówcy metodą językową. Analiza f0 i formantowa.

5. Modelowanie i klasyfikacja cech. Automatyczne i pół-automatyczne systemy

identyfikacji mówcy.

6. Badania autentyczności nagrań. Techniki analogowe i cyfrowe.

7. Eksperymenty akustyczne, okazanie głosu.

Workflow i warunki zaliczenia- protokół zaliczeniowy:

- podział na 2-osobowe grupy

- projekt opinii fonoskopijnej

- prezentacja:

- wybrany temat z listy

- ok. 10-15 minut

- rejestracja terminu (link na blogu)

- obecności:

- max. 2 nieusprawiedliwione nieobecności

- każda kolejna nieobecność = pół oceny w dół

- egzamin:

- data: 07.02.2019 r.

- symulacja sądowej obrony opinii biegłego

Lista tematów prezentacji● 25.10.2018: Legalność podsłuchów w krajach UE

● 29.11.2018: Prezentacja cech wybranej gwary lub dialektu

● 06.12.2018 (1): Wpływ używek na cechy akustyczne głosu

● 06.12.2018 (2): Identyfikacja chorób układu oddechowego na podstawie głosu

● 13.12.2018 (1): Identyfikacja stanów emocjonalnych na podstawie głosu

● 13.12.2018 (2): Identyfikacja chorób i zaburzeń psychicznych na podstawie głosu

● 20.12.2018: Wiele oblicz biometrii

● 17.01.2019: Możliwości analizy akustycznej w kontekście badań poligraficznych

● 24.01.2019: Kategoryczność wniosków w opinii biegłego

● 31.01.2019: CSI Effect

W dzisiejszym odcinku...● o kryminalistyce słów kilka

● ślady i oględziny

● różnorodność badań kryminalistycznych

● instytucja biegłego sądowego - prawa, obowiązki i konsekwencje

● fonoskopia - skąd to słowo?

● historia badań fonoskopijnych

● zakres badań● sprawy medialne

Kryminalistyka“(…) uniwersalny zespół metod i środków, który pozwoliłby w warunkach wzrastającej

przestępczości nie tylko na optymalne wykrywanie sprawców przestępstw, lecz także

na jednoznaczne i nie budzące wątpliwości udowadnianie im winy”

S. Pikulski “Podstawowe zagadnienia taktyki kryminalistycznej”

“Nauka o taktycznych zasadach i sposobach oraz o technicznych metodach i środkach

rozpoznawania i wykrywania prawnie określonych, ujemnych zjawisk społecznych, a w

szczególności przestępstw i ich sprawców oraz udowadniania istnienia lub braku

związku pomiędzy osobami i zdarzeniami”

T. Hanausek “Kryminalistyka – zakres wykładu”

Ślad kryminalistyczny“Śladem kryminalistycznym nazywamy zmiany w obiektywnej rzeczywistości, które

jako spostrzegalne znamiona po zdarzeniach będących przedmiotem postępowania

mogą stanowić podstawę do odtworzenia i ustalenia przebiegu tych zdarzeń zgodnie z

rzeczywistością.”

prof. Jan Sehn

Klasyfikacja śladów kryminalistycznych● wg mechanizmu powstawania śladów:

○ odwzorowania

■ odbitki

● nawarstwione

● odwarstwione

■ odciski

○ plamy

○ inne

● wg stopnia zorganizowania materii, w której powstają:○ substancjalne

○ pamięciowe

[...]

Klasyfikacja śladów kryminalistycznych● wg przedmiotu identyfikacji:

○ ludzi

○ zwierząt i roślin○ rzeczy

● wg wymiarów:

○ mikro

○ makro

● wg drogi identyfikacji:

○ bezpośredniej

○ pośredniej

Oględziny“§ 1. W razie potrzeby dokonuje się oględzin miejsca, osoby lub rzeczy.

§ 2. Jeżeli przedmiot może ulec przy badaniu zniszczeniu lub zniekształceniu, część tego przedmiotu należy w miarę możności zachować w stanie niezmienionym, a gdy to

nie jest możliwe – stan ten utrwalić w inny sposób.”

Art. 207. Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego

(Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późniejszymi zmianami)

Zabezpieczenie śladów kryminalistycznych● ujawnienie -> zabezpieczenie procesowe -> zabezpieczenie techniczne

● zabezpieczenie procesowe - opis w protokole oględzin

● zabezpieczenie techniczne:

○ w postaci naturalnej

○ poprzez odwzorowanie

Podstawa prawna - powołanie biegłego§1. Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia

sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych.

§2. W celu wydania opinii można też zwrócić się do instytucji naukowej lub

specjalistycznej.

§3. W wypadku powołania biegłych z zakresu różnych specjalności, o tym, czy mają oni

przeprowadzić badania wspólnie i wydać jedną wspólną opinię, czy opinie odrębne,

rozstrzyga organ procesowy powołując biegłych”.

Art. 193. kpk

Podstawa prawna - powołanie biegłego“Do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły sądowy, lecz także

każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie”.

Art. 195. kpk

Obowiązki biegłego● stawiennictwo w wyznaczonym miejscu i czasie

● wykonanie czynności, do których został powołany

● złożenie opinii w formie ustnej lub pisemnej

● złożenie przyrzeczenia

● zachowanie tajemnicy

Prawa biegłego● dostęp do akt sprawy w zakresie niezbędnym do wydania opinii

● żądanie wydania obiektów i uzyskania wytycznych do badań● ochrona przed zewnętrznym wpływem ukierunkowującym opinię● wynagrodzenie i zwrot kosztów

Art. 233. kodeksu karnego§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu (...) podlega karze

pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 4 działa nieumyślnie, narażając na istotną szkodę interes publiczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 233. kodeksu karnego§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej

wymierzenia, jeżeli:

1) fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie dotyczy okoliczności

niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,

2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub

tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.

Podstawa prawna - forma i zawartość opinii§1. W zależności od polecenia organu procesowego biegły składa opinię ustnie lub na

piśmie.

§2. Opinia powinna zawierać: 1) imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i stanowisko zawodowe

biegłego,

2) imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób, które uczestniczyły w

przeprowadzeniu ekspertyzy, ze wskazaniem czynności dokonanych przez każdą z

nich,

3) w wypadku opinii instytucji – także pełną nazwę i siedzibę instytucji,

[...]

Podstawa prawna - forma i zawartość opinii4) czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania opinii,

5) sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i spostrzeżeń oraz oparte na nich

wnioski,

6) podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w wydaniu opinii.

§3. Osoby, które brały udział w wydaniu opinii, mogą być, w razie potrzeby,

przesłuchiwane w charakterze biegłych, a osoby, które uczestniczyły tylko w badaniach

– w charakterze świadków”.

Art. 200. kpk

Specjalności badań kryminalistycznych● dokumenty (badania klasyczne i techniczne)

● informatyka śledcza

● fonoskopia

● fotografia

● zapisy wizyjne

● antroposkopia

● poligrafia

● psychologia

● psychiatria

[...]

Specjalności badań kryminalistycznych● daktyloskopia

● traseologia

● ślady krwawe

● genetyka sądowa

● medycyna sądowa

● osmologia

● alkohol i narkotyki

● toksykologia

● mikroślady

[...]

Specjalności badań kryminalistycznych● materiały wybuchowe

● pozostałości po wystrzale z broni palnej

● broń i balistyka

● mechanoskopia

● wypadki drogowe

● księgowość● sztuka

● lingwistyka

[???]

Standardy dop. ekspertyzy jako dowodu naukowego● standard Frye’a

○ 1923 r.

○ standard powszechnej akceptacji metody badawczej

● standard Dauberta

○ 1975 r. - Kongres USA uchwalił federalne reguły dowodowe:

■ falsyfikacja

■ recenzja i publikacja

■ wartość diagnostyczna i standaryzacja

■ akceptacja (kryterium uzupełniające)

Zarządzanie jakością● ISO 17025

● księga jakości

● działania korygujące

● działania zapobiegawcze

● walidacja

● audit

● Polskie Centrum Akredytacji

Gdzie?Główne ośrodki:

● Instytut Ekspertyz Sądowych im. Jana Sehna w Krakowie

● Biuro Badań Kryminalistycznych Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

● Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji

○ laboratoria komend wojewódzkich policji

● Polskie Towarzystwo Kryminalistyczne

Zakłady medycyny sądowej

Instytucje naukowe i specjalistyczne

Biegli zarejestrowani przy sądach okręgowych

Biegły ad hoc

Fonoskopia, czyli...● phonos (dźwięk) + skopeo (patrzę)● ang.: forensic audio / forensic acoustics

● niem.: forensische Akustik, forensische Sprechererkennung, forensische Phonetik,

Tontraegerauswertung

● od lat 60-tych XX wieku

● dawniej: Andrzej Szwarc, Stanisław Błasikiewicz, Wiesław Bednarczyk

Przełomowe orzeczenia SN (#1)“(...) taśma magnetofonowa z zarejestrowanym na niej przebiegiem całości lub

poszczególnych fragmentów postępowania przygotowawczego czy też rozprawy ma

charakter dokumentu (...) znaczenie prawne dowodu z taśmy magnetofonowej nie

zostało przez ustawodawcę dotychczas wyraźnie określone, niemniej jednak nie istnieją żadne przeszkody do traktowania tej zdobyczy w sensie dowodu z dokumentów'”.

orzeczenie SN w sprawie o sygn. akt I K 196/60 z dnia 23 XII 1960 r.

Przełomowe orzeczenia SN (#2)“(...) dowód z taśmy magnetofonowej stanowiącej dowód rzeczowy wymaga

przeprowadzenia z kolei dowodu na okoliczność identyczności zarówno utrwalonych

głosów jak i samej taśmy, a także braku w niej zmian”.

orzeczenie SN w sprawie o sygn. akt III K 49/61 z dnia 10 III 1961 r.

Historia fonoskopii w artykułach● Stanisław Błasikiewicz, “Metoda odsłuchu szeptu i mowy intensywnie zakłóconej”,

Problemy Kryminalistyki, 03-04.1971, str. 159-183

● Edward Ozimek, “Badania nad określeniem cech indywidualnych głosu człowieka

na podstawie widm wybranych dźwięków mowy (część I)”, 1970

● Edward Ozimek, “Wpływ warunków zewnętrznych nagrania na możliwość rozpoznania cech indywidualnych głosu (część II)”, 1970

Zakres badań fonoskopijnych● wykonywanie kopii i konwersji materiałów dowodowych

● korekcja jakości nagrań zakłóconych

● spisywanie treści nagrań dowodowych

● identyfikacja mówcy

● badania autentyczności nagrań● badania rejestratorów dźwięku

● okazanie głosu

● eksperymenty akustyczne

Przykładowe sprawy● 1972-1974: afera Watergate

● 2001: porwanie Krzysztofa Olewnika

● 2007: samobójstwo Barbary Blidy

● 2008: afera sopocka

● 2010: katastrofa TU-154 M

● 2014: “Sowa i przyjaciele”: afera podsłuchowa “Wprost”

● 2017: “Siadaj, Kulson!”

Sznurki dla ciekawskich● http://ies.krakow.pl

● http://www.abw.gov.pl/bbk

● http://clk.policja.pl

○ http://clk.policja.pl/clk/badania-i-projekty/ciekawe-badania

○ http://clk.policja.pl/download/4/141220/008-maciejko.pdf (W. Maciejko - „50 lat polskiej

fonoskopii”)

● http://www.enfsi.eu/

● http://isp.policja.pl/download/12/1123/kryminalistycznoprocesowe.pdf

Zadanie domowe● grupy 2-osobowe

● na nagraniu zarejestrować rozmowę odbywającą się w warunkach niekorzystnych

akustycznie

● od 5 do 10 minut

● pobieżnie spisać treść (kluczowe słowa, czego tyczyła się rozmowa)

● nagrania (wyłącznie plik audio) przesłać na d.niemiec@amu.edu.pl, do dnia:

20 października 2018 r., do godz. 23:59