flrat Üniversitesi il hiv t fa .. ltesi d...
TRANSCRIPT
• o • o
7975
FlRAT ÜNiVERSiTESi
iL HiV T FA .. LTESi D isi
PROF.DR. ŞABAN KUZGUN . ARMAGANI
SAYI: 5 ELAZIG-2000
KAMl'NiN TUHFETÜ'Z-ZEVRA ADLI MESNEViSi
Ali YILDIRIM*
"Edimeli Efendi" lakabıyla tanınan Kami, H.l059(1649) yılında Edime'de doğmuştur. Babası Gülşeni tarikati şeyhlerinden Şeyh İbrahim-i Gülşeni'dir. İyi bir öğrenim gören Kami, zamanın üstad şahsiyetlerinden Neşati ve Ankaravi Mehmet Efendi'den özel dersler almıştır. Mülazemetini müteakip değişik pek çok medresede müderrislikler yaptıktan sonra H.lll6(1704-5) yılında Medine-i Münevvere payesiyle Bağdat'a kadı tayin edilmiştir.
İyi bir şair olmanın yanında mütedeyyin biri olduğınıu da anladığımız Kami, bunu şiirlerinde samimi duygulada dile getirir:
Ta'at-ı pencganeden ayrılma Kamiya Nefs ü heva gedikleri kullukla beklenür
Kamiya bar-ı güneh manend-i kıTh-ı ahenin
Vay hale geçmese sillıan-ı istiğffirdan Onun dindar birisi olmanın yanında Mevleviliğe olan muhabbetini
ve babasının da şeyhi olduğu Gülşeni tarikatine mensup olduğınıu anlıyoruz: Kabr-i Mevlanada kurban olmak ister Kamiya Asitanın heray-ı intisab eyler sema'
Gülşeniyüz biz çerağ-ı Ruşeniden yanımşuz
Mest-i medhuşuz bu gün sahba-yı aşka kanmışuz Kami, Bağdat'a kadı olarak gittikten sonra burada iki ayrı mesnevi
yazımştır. Bunlar Tuhfetü'-Zevra ve Behçetü'l-Feyha adlı eserlerdir. Ancak sözkonusu eserler, Şeyili'nin Vekayi'ü'l-fudala adlı eserinde yanlışlıkla Tuhfetü'l-vüzera ve Behçetü'n-nu'ama imlasıyla geçmektedir. Tuhfetü'lvüzera, bu kaynağa istinaden olsa gerek Sicill-i Osmfuıl'de de aynı
yanlışlıkla geçmektedir. Bu yanlışlık daha sonraki bir takun kaynaklarda da devam etmiştir. Hatta Büyük Türk Klasikleri ve F. Kadri Timurtaş'ın yazdığı Türk Edebiyatı Tarihi adlı eserlerde Tuhfetü'l-vüzera adlı eserin burada medfun meşhur vezirleri anlattığı şeklinde yanlış bir yorum da karşınuza çıkmaktadır.
Kami'nin sözkonusu eseri Millet Kütüphanesi Ali Emiri Efendi Manrum Eserler kısım 373 numara kayıtlı olan divan nüshasının baş tarafında, her sayfada 21 satır olmak üzere toplam 15 varak içinde yer almaktadır.
* .. . . . Yrd.Doç.Dr, Fırat U niversitesi Fen-Edebıyat Fakültesı Türk Dili ve Edebıyatı Bölümü
Eserin adında geçen Zevra, Bağdat'ın diğer adlanndan birisidir. Burada yazdığı diğer eseri olan Behçetü'l-Feyha'da, Bağdat havalisindeki isyan, eşkiyalık ve bunlann te'dibinde Hasan Paşa'nın başanlannı da yakından takip eden ve bunları titizlikle ifade eden Kfuni'nin çevresiyle ilgili biri olduğunu anlıyoruz. İyi bir gözlemci olan Kami, çevreyi ve olaylan objektif olarak görüp, değerlendirmiştir. Diğer şiirlerine göre yalın bir dille kaleme aldığı bu eserinde onun araştıran, irdeleyen, gerektiğinde tenkit eden yönünü de ınüşahede etmekteyiz. Sözkonusu eserinde, kutsal telakki edilen bu yerleri, zamanın şartları içerisinde ulaşım ve iletişimden uzak Anadolu insanına ulaştırarak önemli bir görevi de yerine getirmiştir. Kendisinin mütedeyyin yapısn1111 da ona, bu hayalideki evliya ve din ulularının türbe ve merkadlerini ziyaret etme ve tanıtınada etkisi olduğu şüphesiz.
Feilatün! mefailün/ fa'illün kalıbıyla yazılan bu eser, Allah'a hamd ve sebeb-i te'lif bölümüyle başlamakta, Hz. Peygamber ve dört halife övgüsünde devam etmektedir. Daha sonra babasının yetmiş yıl önce burayı ziyaret etmesi ve burada gördüğü bir rüyasının, kendisinin yetmiş yıl sonra Bağdat'a gelmesi ile gerçekleştiğini anlattığı bir bahis söz konusudur:
Eyler seni çok zaman ınu'amıner Aııir bir oğul ider ınüyesser Oldukda nice siırln mazi Ol olsa gerek bu şehre kazi Gel vakı'anın zulıunnı gör İnkar idene dimez misin kör Yetmiş yıl idi vukı1'ı amma Şimdi geldi cevab-ı lern-ma Daha sonra burada medfun olan evliya ve din ulularının
merkadierine yaptığı ziyaretleri, onlara birer başlık açarak anlatmıştır. Bu kısımlarda sözkonusu din ulularının vasıflarını, kerametlerini, hizmetlerini anlatmış, bazılarının merkadierinin bakımsızlığı ve garipliği karşısında üzüntülerini dile getirmiştir. Kami'nin bu ziyaretleri sadece Bağdat ile sınırlı kalmamış; Basra, Kufe, Kerbela olmak üzere yöredeki diğer kutsal yerleri görınüş ve eserinde zikretmiştir.
Kami, bu eserinde hakkında bilgi verdiği meşhur din ululan sırasıyla şunlardır. Hz. Hüseyin, İmfun-ı Kazım, İmaın-ı Askerin, İmfun-ı A'zam, Şeyh Şibli, Ebu'I-Hüseyin Nuri, Şeyh Bişr-i Hafi, Ebu'n-Necib Arif, Cenab-ı Cibli, Şiliab-ı Sühreverdi, Şeyh Aziz Tayi, Aziz-i Ma'riif, Cüneyd-i Bağdadi, Cenab-ı Mansiir, Cenab-ı Behlill, İmam-ı Hanbel.
82
Tuhfetü'z-Zevdi Li-Hazreti Kfuni Sellemehullah
El-lıamdü li-gafiri'l-hataya
Ve'ş-şükri li-valıibi'l-ataya
Şayeste-i harnd o kildir-i pak
Na-ınahreın-i künhi çeşın-i idrak
Şayan-ı sena-ı küll-i mevcfıd
Zernit-ı cihana :Iayizü'l-cud
Her zerre afia zeban-ı hfirnid
Badi-i mesaiik-i ınebanıid
Haındiyle olur dehen gül-i ter
Tuti-i zebfuıa şükri şeker
İtdi heme alenıi müsebbih
Ferman-ı 'bi-hamdihi fesebbih'
Künlıinde şikeste-bM-i idrak
Ba-darb-ı sihfun-ı 'ma-arefnak'
Harf oldı sadaya dil-rübüde
Harnd itmeğe Vacibü'l-Vücuda
Şadabter itdi harndi Allalı
Gillberg-i zebfuıı harndulillah
İlıninde zuhfu idince cıldı
Gösterdi bu ayıı-ı bi-nümıldı
Cüş-averi-i Vücüd-ı Mutlak
İtdi bu uebüdı büd el-hak
Gösterdi tecelli pey-a-pey
La-şey'i şey' itdi şey'i Hi-şey
Zerrat olınca atse-ıizan
Cud oldı vücfida el-hamid-hVfuı
Tafsil-i ta'ayyünat-ı lıikmet
Akl-ı ki.ü ünefs-i kül tabi'at
Nesc eyledi aster-i hebayı
Setr itnıeğe Ka'be-i arnayı
Baz itdi der-i mücerredatı
Gösterdi heme mücessematı
Oldukdaarada hilkat-ı ferş
fcada diııildi beddetü'l-arş
Vaz' oldı o kürsi-i müşa'şa'
Gül-milı-i nücüm ile murassa'
Fermfuıı ile zümürrüdi-reng
Kurıldı cihfuıa heft -evreng
Hilkat-res olup cahim ü cennet
Hazır iki şalıid-i adalet
Şeb içün olup kamer münevver
Mihr oldı nehar içün ziya-ver
Anuziş idüp anasır-ı piik
Ateşle heva vü ab ile hiik
Oldukda mukaddemata temhld
Gösterdi netkesin mevillid
Şadiib olıcak bu bağ-ı imkfuı
Açıldı gül-i cemill-i insan
Sübhanallah zihi mevahib
Esrar-ı vücuda bu meratib
Asar-ı şehenşeh-i iriidet
İhsan-ı haziiyin-i inayet
Balışayiş-i sun'-ı zi'l-Celali
İn'am-ı amim-i la-yezali
Ferd u Ahad u Aziz u Cebbiir
Hayy u Samedu Atfrf u Kahhar
Zerrat-ı cihiina i1ıni la-reyb
Allarn u Alim-i alemü'l-gayb
Ser-şiir-ı inayeti dü-illem
Müstağrak-ı ni'meti dem-ii-dem
Ser-levha-i künhidür hüve'l-Hayy
Şrrazesi leyse nıislehü şey
84
Raks-aver-i şevkidur nüh-efliik
Der-ceyb-i taham-i ser-hiik
Efliik-ı meşılrık u meğiirib
Zibende-i zinet-i keviikib
Mağza-yı ibaret-i hüve'l-Hakk:
Kenz-i güher-i vüciid-ı Mutlak
Nazın-aver-i nüsha-i bediiyi'
Menşiir kün-i heme sanayi'
Ey hfune nedür bu ter-zebfuıi
Güstiih-revi vü hased nediini
Ateş üzerine var mı ruhsat
Vaz'-ı kadern-i neyine kudret
Sedd-i reh-i türkü tiiz-ı idriik
Ceffe'l-kalemü ve ma-arefııiik
Deryillar eger ola ınidiidıfi
Yüz bifi yıl olursa imtidiidıfi
Bu hokka-i laciverd-efliik
Olursa devatıfi ey kem-idriik
Virsefi de nizarn siihi.rane
Hükıııüfile kalem-rev-i beyana
İtdikde bu tar-ı keh-keşiim
Mıstar-keş-i levh-i iismani
Aklam-ı tamam-ı rub'-ı meskfrn
Vasıt kalemine olsa merhfuı
Künhinde beyana niyyet itsek
Bir harfe eger cera'et itsek
Güyend tura ki in sühan çist
Divane şödi meger kalem mst
Müşkil bu ki acz idersefi izhar
Olsafi da edebde had-nigehdar
Güstahlığa zihi cesaret
İzlıar-ı aciz idenleşirket
Var ise budur relıaya maye
Düş dfunen-i Falır-ı enbiyaya
it acz u kusfu:i arz-ı dergah
Ol na't-ı şerifile özür-hVah
Der-Na't-ı Şerif-i Şah-ı Kevneyn
Ey hatm-i mesiihif-i risillet
İmza-ı kabille-i nübüwet
Dürr-i sadef-i muhlt-i akdes
Gencine-i gevher-i mukaddes
Badi-i vücfıd-ı her dü-illem
Hadi-i sübül resfıl-ı ekrem
85
Şahenşelı-i talıtgftlı-ı senned
Ser-halka-i enbiya Muhammed
Ser-levha-i mushaf-ı iradet
Ser-satr-ı murakka'at-ı bilkat
Cfıyende-i nazm-ı devr-i eflak ·
Şiiyan-ı hıtab-ı lutf-ı "Levlak"
Ser-çeşme-i cfışiş-i inayet
Şfıyende-i çilıre-i dalillet
Arende-i müjde-i febeşşir
Me'mfır-ı kıyam-ı karnın-ı fenzir?
Revnak-dih-i mesned-i şe:ta'at
Feryad-res-i usat-ı ümmet
Bar-aver-i ravza-i lıidayet
Bilı-efgen-i har-ı cillıiliyyet
Ser-defter-i enbiya-ı pişiıı
İınza-keş-i hatemü'n-ııebiyyin
Zib-efgen-i sadr-ı ercümeııdi
Nass-aver-i la-ııesebbi ba'di?
Nazeııde-i beyt-i Hakk tebarek
İkbill-ııüma fevellü veclıek
Rlzende-i pür sebıl vü siigar
Lebri'z-ken-i şarab-ı Kevser
Ziinıl-zede-i harimi Cibril
Mağzii-yı keliinıı nass-ı tenzil
Ziitıdur o name-i risiilet
Zalmnda huceste mühr-i kudret
Miilı içre elifbeniin-ı i'ciiz
Şakka'l-kamere işiiret-perdiiz
Destine müfavvaz oldı her ca
Miftah-ı inayet-i fetalına
Tılti-i zebiina nutkı sükker
Kand-ı 'ene efsalı'ı mükerrer
Şehbiiz-ı hevii-yı eve-i liihılt
Zib-efgen-i iişiyan-ıniisılt
Revnak-dih-i gülşen-i bülendi
Gül-gonca-i bag-ı ercürnendi
Nev-biive-i ravza-i risiilet
Alıir-res-i bag-ı hiitemiyyet
Değmez mi behiştden olmağa dür
Neslinden ola Safinüfi olnılr
Kadrince olaydı atlas İdris
Bir came biçer idi be-takdis
86
Üıııınid-i cemiil-i pür-fiitıllıı
İtınişdi kemal debir-i Nılhı
Nılrıyla teşerrüfi ınüberhen
Nar olsa n'ola Halile gülşen
Görseydi yüzin biH1-tevakkuf
Biii can ile kul olurdı Yusuf
Asnııa degüldi çüııki mensfıb
Ağlarsa ıı'ola hemişe Ya'k:Ub
Ta ber-ter oldı nlüvv-i şam
Mfısaya diniidi "Leıı teriiııi"
Evsiifı ile zebiin-ı mürgiiıı
Veed-iiver-i meclis-i Süleyman
Şevkıyla iderdi iileıııi seyr
Fazlıııdan okurdı Mantıkıı't-Tayr
Ta eyleye ravzasıyla ihyii
Fırsat gözedür nıızfıla İsa
Ol Hvace-i Ka'iniita ashiib
Tilmiz-i güZın-i nıenziletyiib
Der-menkabet-i Cenab-ı Sıddik
Ser-defter-i siihibaıı-ı hazret
Şiiyeste-i ınesııed-i hilafet
Ashiib-ı güzrni.iii ihtiyan
Falır-ı dü-cihan yar-ı gan
Bfı Bekr-i Atile şeyh-i ashiib
Genc'i:ne-i gevher-i cihihıtab
Hüsn ile cemali bir gül-i ter
Pirdevs-i berin ile mübeşşer
Sıddik u fasih u zü'l-kirama
Ceng-aver-i flitilı-i Yemame
in:kar idicek Arab zekatı
Tiğına nisar ider hayatı
İtınişdi o mazhar-ı sa'adet
Aslıaba bu vech ile vasiyyet
Ol dem ki idem heleaya rıhlet
Techiz idi:fiiz bi-kadri sümıet
Na'şım götürüp idifi heman-dem
Ma'rfız-ı ticah-ı Falır-ı alem
Disün biri ey Habili-i Ralıman
Eya nicedür bu kara ferman
Olsun bize ruhsat-ı hümayfın
Sıddik kulufi ne yirde med:ffi.n
Çün oldı ciniin-ı adne ram
Hem cümle vasiyyeti kemam
87
Nakl eylediler o cay-ı feyza
Açıldı o demde bab-ı Ravza
İrişdi sada-yı edlıilfıhü
Ferman-ı eelil-i edfinfıhü
Bu kavl ile eyledi mu'anven
Cay-ı nefehiitım müzeyyeıı
Hakkii ki cihan cilıil.n sa'adet
İzzet rifat kemru-i devlet
Salındı cinana serv-i azad
Tfuihi n' ola ohırsa azad
Der-vasf-ı Ebu'l-futôh Faruk
Ser-ctar-ı zafer-şi'ar-ı malılUk
İkliın-güşa cenab-ı Farfık
AsMb itdi bu kavli inıza
Feth oldı Ömer yediyle dünya
Etvarı mesadır-ı keram~it
İbnü'z-zafer ü ebu'l-fiitfıhat
İtınişdi ciham gerçi teshir
İtıııezdi libas-ı fakrı tağyir
Evvel mazhar-ı sadr-niş"ıne
Unvan-ı enlir-i mü'miınne
Nusret kılıcını arşa asdı
Kisra melikin harika keseli
Divana virüp nizarn u silret
Tarihi kodı zaıniin-ı Hicret
Aslıab-ı güz1n idince ikrar Zındlka ne söz iderse inkar
İlın ü amel ü vera'da !ayık
Muhtiir-ı sabiibe olsa Hiyık
Çün ol şeh-i kişver-i veHiyet
NUş eyledi şerbet-i şehactet
Oldı o behiştle mübeşşer
Rfi-sfide-i ravza-i ınutahlıar
Der-menkabet-i menar-ı Nilreyu
Bu Bekr u Ömer çekince darnan
Oldı kamereyne siilis Osnıiin
Bedreyu ile fahr iden felekler
Zi'ıı-nfueyne olur mı hem-ser
Nill-i kalemi ki rişte-i can
Şiriize vü fatin-i Kur'an
Azmi ki binii-yı d1ııi terfi'
İtdi Harem-i şerffi tevsi'
88
Deııdfuıını şedd idüp ser-a-ser
Zer-tiira dizeli lü'lü-i ter
İ:frat-ı hayMan ol ruh-ı aı
Sad-berg-i güle dönerdi fi'l-hiil
Meşhfu idi hüsıı ü hulkı anufi
Girmişdi k:ulubma cihiinufi
Gel gör ki dem-i ııilıiiyetinde
Bii-enır-i Hudii şehiidetinde
Olnıışdı bütün cilian diger-gfin
Da 'va-yı demiyle garka-i hfuı
Rfihı olıcak reside-i hfu
İtdi cesedi naki'i pür-nfu
Der-menkabet-i Cenab-ı Hayder
Ol biitime-i çihiir-erkfuı
Ali-hazret 'Ali-izi-şan
Su1tiin-ı Necef şeh-i velayet
Ser-halka-i evliya-yı ümınet
Damact-ı şeh-i serir-i i'ciiz
Hem Falır-ı cilıiin-ı mahrem-i riiz
Efsahlı-ı nutuk cevami'ü'l-kilın
Biib-ı harem-i medinetü'-ilın
Dil-lıvaıu değildi rifat-i caıı
Aynında değildi masiva'llalı
Sırr-ı dü-seraya zatı malırem
Hakka ki odurveliyy-i Ekrem
Zülıd ile imam-ı e1kiya ol
Ser-çeşme-i feyz-i evliya ol
Şiilı-m gül sülaıe-pira
Tavôs-ı harem-sera-yı Zelıra
Bab-efgen-i kar-zar-ı Hayher
Sili-i şarab-ı ııab-ı kevser
Mikraz-ılibas-ı örnr-i a'da
Destiııdeki Zü'l"'fikftr güya
Çüıı azm-i kenar-ı kevser itdi
Hak-i Necefi.müııevver itdi
Der-ma'reke-i Güzeştc-i Evkat
Bir şeb-i tenlıii deriçe-i raz
Rı1y-ı dile olclı rifate-baz
Salclım nigehi bütün elliana
Duş olclı gözüro geçen zamana
Befizetıııedim anı bir diyara
Dömniş gitıniş harabe-zara
89
Ne bir eser-i lıüsıı ne hayrat
Ber-bad olmış güzeşte evkat
Şayfuı-ı nazar değil zemini
Yok cay-ı sa:Ia-yı dil-nişini
İtsem kendim hezar-bara
Döndürrneğe yok elimde çare
A'ınal-i muhibde ser-a-pa
Dehşet-dilı-i dide-i temaşii
Miinend-i nukfiş-ı esb-i cadii
Hep silret-i zişt-nefs-i bed-hil
Bu hal ile ser-be-ceyb-i fikret
Aldı beni girye-i ııedfuııet
Hıln-iibeye gark olup bütün ten
Lalıt-ı cigerimle doldı dfuııen
Feryiid u figiin u alı-ı cfuı-galı
İtmişdi reınide hilşıniigah
İtdim zayi' gam u sürftn
Görsem dahi bilmezem şu'fuı
Çökdi başıma zaliim-ı efliik
Söndi giderek çerağ-ı idrilk
Şehralı-ı ta'akkulı şaşırdım
Ser-Iniiye-i fikreti düşürdÜlll
Kaldım niçe dem bu Iıalet üzre
O:ivane tamanı adet üzre
Amma görinür ki ol silı-ı alı
Bir hal ile kim ne'ôzu bi'llah
Bir vakt oldı sımalı-ı cana
Ya'ni ki deri'ın-ı na-tüvana
Ol canibden irişdi nagalı
Bir ri'ıh-efZa sada-yı dil-h vaıı
Didi ki nedür bu piç ü tabııi
Yok nu genci meger harabıfi
Benden yana tut biraz da gfışuıi
Devşiir başııla şu'fu u hfişuıi
Bildili mi beni amelleriıiden
Kangı arnel-i cüz'iliğim ben
Kaldırnsa eğer günah içinde
Can otı olur giyalı içinde
Ol dem ki seni kaza-yı nagalı
Bağdada bırakdı hvaıı u na-hValı
Ol buk'a ki burc-ı evliyildır
Hak-i rehi reşk-i tfitiyadır
İtdik o merkadi ziyaret
90
Budur saıia maye-i ticaret
Çün oldı münasebet ezelden
Damenierini bıralana elden
Her birine yaz biraz menfikıb
Asar u kerfımet ü gara'ib
Ta'zlın eyle her biritti yad it
Ervalı-ı güzeştegfım şfıd it
Budur kalacak saıia eserden
Kurtar özüiii biraz kederden
Der-nazm-ı HWib-ı Hfune-i Raz
Ey kilk-i sühaııver-i sihi-saz
Meşşate-i büsn-i şiHıid-i raz
Danende-i sırr-ı her lisansın
Her arz-ı merfıma tercümilıısın
Ser-vaktiiiiden benfuı her bar
Koltuğuıia girrneğe heveskar
Gill-zar-ı dili biraz beyan it
Olnıış olacakları ayfuı it
Agaze idüp sarir-i ııazfiıı
İtsün şevkı huri'ıfı raksan
Sen itıııeğiçün huri'ı:fı irnla
Feth olmaz imiş kunüz-ı ma'na
Dök nokta-i ümmühatı nagah
Ma'lfun ola ta zamir-i dil-hvah
Razi değiliz sükiita böyle
Ağzıii öpelim hernan söyle
Kadrini bilürler elıl-i inan
İzifi tozına olur dür-efşan
Evvel benden rivayet eyle
Ahvili:fii gel lıikayet eyle
Der-Vikı'a-i Peder Be-Bağdad
Vilidim merhiim Gülşeııinifi
Dervişi Tarık-i Rüşeııinifi
Gül-gonca-i rühı ola kat kat
Şadabter-i bahar-ı rahmet
Gör vakı'a hükm-nümasın
Mir'at-ı zanıir-i pür-sa:fasın
Bağdada sefer olınca nagah
Olmış o dahi gnzata hem-ralı
Sebbablarıii gürı1h.İ sımnış
Fethinde anıii bile bulımnış
Ol fass-ı ııigin-i bi-bahadır
Biirii-keş-i burc-ı evliyildır
91
Ol Darü's-selam-ı feyz-eııcam
Oldıkda yine makarr-ı İslam
Olmış o zamanda kar-ı valid
MaksUd-ı ziyaret-i merakıd
Kalmışdı teyali-i adide
Dergalı-ı İmam-ı A'zamide
Bir gice o zat-ı pak-agah
Rü'yasında görür ki nagah
Zahrında aıııii be-hükm-i Yezdan
Bir nalıl-i acib olur nümayan
Evrakı biitün nemasın almış
Bağdad üzerine saye salllllş
Bu dehşetle olınca bidar
Ta 'biri içün olur talebkar
Bir pıri bulup bemy-ı ta'öır
Rü'yasın ider tamam takrir
Mir'at-ı dili ki levha nazır
Ol pire bu oldı nakş-ı hatır
Didi ki Cenab-ı Hazreti Hakk
Feyyaz-ı Ezel Müfiz-i Mutlak
Eyler seni çok zaman mu'ammer
Ahir bir oğul ider müyesser
Oldıkda niçe sinin miizi
Ol olsa gerek bu şehre kiizi
Bi-bak ider o demde ol pir
Bu vakı'ayı bu gfuıe ta'bir
Ol günde ne diir var ne diyiir
Geçdikde zaman sar-ınii-sar
Bu vakı'ayı te'nnnül itmiş
Ahir karı te'elılıül itmiş
Gel levh-i ezelde gör ne varmış
Gün to ğınazdan neler toğanmş
Kim levlıa olur lıeınişe niizır
Cümle görinür afla muzalıir
Takilir çün itdi devr-i dergiilı
Dünyaya getiirdi lı vaıı na-lı vaıı
Geçdi dü zaman-ı cfilıiliyet
Gösterdi cemali kiiiliyet
Oldum nice dernde mehd-pirii.
Ki haııdegehi figaıı-i bica
Giryem ola nu o dernde za'il
Nalişle olur murfid Iıa.sıl
92
Görindi çü meknet-i sekine
Gehvare kodı beııi zemine
Gayri yiiküıni yukarı yığmaz
Etviir-ı sığar nizama sığmaz
Hüsn ii kubulıı olıııca f'arfık
Her gördüğiiıne olurduın aşık
Çeşnı u ebruhatt-ı cevii.ııi
Kiirını oldı sevfid-IıVaııi
Avare iken heray-ı teklü
Rüşd ile büluğ itdi teşrif
Kullukla eğerçi nıükrinı oldunı
Başlı başıma bir fidenı oldum
Olursa eğer buııuii cevabı
Darb u zeııc"ır ile hesabı
Ya Rab ııice olur netlee Idirını
Geçdi bu gaın ile rilzgiirım
Ahir virdi boyuıı nzaya
Sevk itdi beni reh-i kazaya
Ol mesleğe çünki iizinı oldunı
Bir gün giderek mülazım oldunı
Ki kfitib olup gehi mukayyid
Fetvata mübeyyiz ü müsevvid
Fetva ocağına rağbet itdim
Yıllarca ben anda hidmet itdim
Ne sa'y u taleb ne Mı u feryad
Virildi baiia kaza-yı Bağctad
Gel vakı'aıııfi zuhfı.nm gör
inkar idene dimez misin kör
Yetmiş yıl idi vuku'ı aımna
Şimdi geldi cevab-ı lenuna
Eyle sadedin ne ise irad
Uzatma sözi misai-i Bağdad
Olnıış ezeli süvar-ı Bağdad
Ararngelı-i kibar-ı evtad
Der-meşhed-i Pak
Ya'ııi o kazadadır mukarrer
Şalı-ı Necef ol Ali Haydar
Şölıretle tevaturufi hilMı
Ba'zılar idermiş ihtilafı
Kim cami'-i Kıüede o hazret
Asiı.de ola be-izz u devlet
Lakin hulela ına'a'l-ekabir
Oldılar am Necefde za'ir
93
Mahsus u meşahidanla asar
Yirden göğe dek çekilmiş envar
Bi-şübhe budur anıfi makfunı
Mehcfı.r ola ım esed küıı8.nıı
Ol hake yüzin sütince za'ir
Yüzi ııfı.nmfi hemişe zahir
Ol kal'a ne dil-güşa eserdir
Bir fass-ı ııigin-i mu'teberdir
Gösterse n' ola harimi ferşi
Ayine gibi cinan-ı arşı
Cfı.ş-ı ferah-ı harim-i Meşhed
Manend-i behişt olur müşalıed
Kat kat eşiginde rfı.y-ılıasret
Rumale milır bulur ım nevbet
canıı olalı o nazeniııifi
Gökcek kulıdır felek zeıniııifi
A.vizeliğe ol asitana
Hfı.rşid recada kehkeşana
Yüzdür yürüyen kadem yirinde
Ol hake kadem adem yirinde
Kandil-i feyz-firfız pür-nfı.r
Kıymet-şiken-i külalı-ı fağfür
Pirarnen-i meşhed-i mübarek
Ba-nfir-ı nazar olur müşebbek
Hasıl çü gnbar-ı asitam
Kim kor göze kulıl-ı İsfeham
Ferhunde-denıi balıar-ı behcet
Sevdii-zedesi heva-yı cennet
Olnıış eşigin berily-ı takbil
Derya-yı Necef saraya tebdil
Zülf-i nahldolur be-ta' cil
Lazım olıcak fetll-i kandil
Hfirşid gözini hayr eyler
Pfışide-ıiıerkad münevver eyler
Her gün örter şafakla gerdün
Alışam güneşi kunıaş-ı gülgün
Malılill olınaz cihan hizmet
Zülf-i havradadır feraşet
Gel ey kalem-i sihr-beyamm
Tab'ınila hemişe hem-zebamm
Zu'ımnca yeter sitayiş itdifi
Vadi-i güllerde kaviş itdifi
Olınaz hele düşme ıztıraba
Ta'b"ır-i asir bu türaba
94
Tahsil ide gör nice halin
Fevt itme ziyaretiii me'illin
Ta iikıbet ol şeh-i veliiye
Züvvanııa eyleye şe:Ia'at
Kırkıncı sene olınca nagah
Terk eyledi şeş-cihatı ol mili
Ser-satr-ı Nu'ôt-ı KerbeHidır
Başla yine bir özge nevaya
Şehııaz-ı Irak-ı Kerbelaya
itmiş bu mahalde ca-be-takdir
Şah-ı şühedii cenab-ı Şir
Ol fılze-i kebd-i Şah-ı İsra
Dürr-i sadef-i Betill-i Zehra
Dibiice-i nüsha-i ltidiiyet
Ser-satr-ı risiile-i velayet
Yilla-güher-i knrôn-ı esliif
Eve-i şeref-i burilc-ı eşraf
Gayret-keş-i iil-i beyt-i emced
Nazeyn-i harem-sera-yı Ahmed
Nesl-i esed ol İmfun-ı ageh
Namus-ı e'iınme-i devazdeh
Oldı o gevher bu yerde nihfuı
Olmaz ını zenllıı reşk-i ndvfuı
Hakidi ki o meşhed-i mu'azzam
Vasfında olurtabi'at ebkem
Aınmii yine ol heva-yı dil-efi
Feyziyle ider cihadı pür-gfı
Takım gör ebruvan-ı canfuı
Besnıfuıde-vera-yı tak-ı nisyfuı
Hasret-keşi Tübbet-i hevası
Bulgar zemini mübtelası
Hurmalannıii luram-ı nazı
Malımuda nnutdurur Ayazı
Geldikde o kal'asıru hayille
Agfışa alur o maıu hale
Şeb-ta-seher u seher-be-şeb hem
Envar ile dopdolı dern-a-dem
Gül-geşt-i haıiın olan o yollar
Za'irleri hep cinana yollar
Ol dii'ire-i bariın-i ma'mür
Ser-çeşme-i feyz-i menba'-ı nür
Her bir tak-ı revak-ı vaıa
Züvvar-ı semaya oldı me'va
95
Ebvab-ı harem-i şiiada cfuı
Her derde bulındı kevnde dennan
Birdir anda gedii ile şah
Milır ile vela kilid-i dergah
Gülzar-ı harlıne virdi ziver
Gül-gonca-i lcünbed-i münevver
Nür içre yatur uğın hür
Kandil üzerinde nur ala nfır
Ol şem'a yanarbe-süz-ı tebcil
Pervfuıe gibi heme kanadil
01 şah-ı vetayet-i cilıantab
İtdi şiiliedayı anda hem-h V ab
Seyr eyle riyaz-ı lıaymegillıı
Mevc-i yem-ifeyz-i intibillıı
Maksuctım eyle arza-i Şah
Actabla kıl veda'-ı dergillı
Der-menl{abet-i İmam-ı- Kilzım
Bağdada gelüp enllıı ü sillinı
Ol za'ir-i asitan-ı Kazını
Gül-gonca-i bağ-ı ııesl-i Haydar
Nür-ı basar-ı İmam-ı Ca'fer
Elıl-i Beyt:ifi. şeh-i sabUn
İsılll Aşeriii yedinci nfuı
Ahlak-ı zemimeden müberra
K3zını Iakabıdır ismi Musa
Gösterdi nuıııône-i cirulnı
Bu feyz-i leb-a-leb-i asitam
Gavs-i ümmet-i İmam-ı millet
Zatı heme masdar-ı keramet
Şeh-beyt-i kaside-i ına'arif
Hizıl-ı ilm-i ledünııi arif
Kazım Iakabına oldı şayan
Zerumin idene iderdi ilısan
Rôhı gidicek cevahir-i arşa
Defıı oldı rnekabir-i Kureyşe
Hakka ki o günbed-i ınünevver
Virdi bu zemine zib ü ziver
İtdirdi muhabbet izdiyadı
Hem-lıviib-ı Muhammed Cevadi
Kinı oğlunuii oğludur o server
Olmışdı muhabbeti mükerrer
Ol oldı nesibi Murtazfu:ııfi
Nfu-ı hasarı Ali Rızaıııfi
96
Alılak:-ı hamideyi o cami'
isna Aşer-i imam-ı Tasi'
Gördükçe olurdı anı dil-şad
Me'ınôn halife itdi damad
Lazım bu makamın ihtiramı
Agöşa alur iki inıamı
İlılasıfu kıl du' aya hem-rab
Bl-şübhe olur kabill-ı dergah
Bu bir ulu dergelı-i keremdir
Yok lafZ-ı adem kamu ııi'anıdır
Kıl istediğiii meramı izhar
MalırUm olmaz bu yerde züvvar
Der-Vasf-ı İnıim-ı Askerin
Za'ir olalım gel evliyayı
Hem server-i sürremen-i re'yi
Y a'ııi ki Ali İmfun Aşir
Hadi vii tald zeki vü şakir
Elıl-i beytin o bir iıniidı
Nftr-ı basar-ı İnıfim-ı Hadi
Gerçek o velayetifi eridir
Bir niimı Veliyy-i Askeridir
Eylerdi halife a:fia hunnet
Görmişdi nice nice kerfunet
Her diyı ki ol iderdi mesken
Her cfuıib olurdı a:fia gülşen
Bağdada iderdi ki hırfuru
Sfunir idi veli makfunı
Ol buk'aya reşk iderse gülzar
Manend-i behişt-i tahtı enhar
Bi-şübhe olur sahih ü a'del
Ol caya gelen mizac-ı mulıtel
Pür-neş'e-i heva-yı dil-sitanı
Balışende-i keyf-i cavidani
Ol rfıh-ı azizi arşa saldı
Oğlı Hasarn civan aldı
Bir necl-i necib idi mü'eddeb
Halis lakabı ile mülakkab
Buldıysa n'ola ger ümmete yol
İhda aşeri e'immedir ol
Bu k:ubbe:fie reşk-i milır ü mehdir
Ol iki imfuna cilvegehdir
Seyr eyle haremdeki o cahı
Ka'rında bedid olan o mahı
97
Serdab önüfide kıl du' ayı
Arz it o makama her recayı
Mehdi o mahalde gıybet itıniş
Züvvar o ınakfuna hunnet itıniş
Her yirde koma recayı elden
Kutlu didiler mahall-i mahalden
Mehdi ki imfun-ı mu'teberdir
A'cam katında muntazardır
Görmişler idi sikat -ı ümınet
Hill-i sığarında çok kerfunet
Add eylediler alınca ageh
Anı:fila e'irmneyi düvazdeh
Çün itdi:fi e'immeyi ziyaret
Sa'irleriııe gel eyle himmet
Der-Menkabet-i İmam-ı A'zam
Züvvara olur ehemm ü elzem
Rii-mru-i der-i İmfun-ı A'zam
Fahr itse n' ola cillanda her an Dergahıııa yüz süren müsliman
Ol buk'a aceb ferah-fezadır
Bir ravza-i pak u dil-güşadır
Bir kerre gelen gidem disün mi
Bağ-ı İreme İrem disüıı mi
Tevzi'-i feyz ider hlsan
Hurmalan sanki tabia-kari
Eflaka salar o kubbe saye
Züvvara virir hevası vaye
Bağından irişse bıly-ı behçet
Aşüfte olur dimağ-ı cennet
Şeh-ralı-nüına-yı elıl-i tuğyan
Ali-hazret cenab-ı Nu'man
Şadab-ken-i riyaz-ı irşad
Ateş-zen-i mişezar-ı ilhad
Ol canıi' vü merkad-i müııevver
Rü-mal idene safa mukarrer
Ol künbed 'aceb keramet olnıış
Fanüs-ı sirac-ı ünımet olmış
Bu oldı melazgalı-ı günıralı
Balışende-i feyz-i Barekailah
Yanında o bağ-ı behcet-efza
Hasret-keşidir behlşt-i a'la
Ahsent zihl zemin-i dil-cü
Fersüde giyalıı anberin-bü
98
Ol kasr-ı ferah-fezası anı:fi
Manend-i behiştidir cihamfi
Havzında olan letafetet el-hak
Malıiye ider hililli millhak
Her katre-i ma dür-i Adendir
Su zann olmursa sü'-i zaııdır
Makı pür eyledi kemilli
Nillll-i ümmet anı:fi 'ıylli
Günırahan-ı cilıana hadi
Ayıı-ı hikmetdir ictihadı
Hoşnüd ola ol imam-ı iigillı
Yüz sürdük o hiike hamdüli'llalı
Der-Vasf-ı Maldinı-ı Şeyh Şibli
itmişler o beldeyi şerefyab
Bir nice aziz-i kutbü'l-aktab
Ez-cümle biri veli-i eşher
Şibli nesebet cenab-ı Ca'fer
Ser-halka-i meclis~i veliiyet
Dibace-i nüsha-i keramet
Zühd ile derfuıı enver olmış
İrşiid-ı Cüneyde mazhar olmış
Kem-katre iken nazarda jille
Şemsi göricek irer kenıaJ.e
Maksftdı der-i vellde ara
Her derde olur bu derde çare
Tacü'l-ure:Ia ebü'l-avatıf
Mecnıft'a-i zübdetü'l-ma'arif
Memdüh-ı e'izze-i tarikat
MakbUl-ı ecille-i hakikat
Nessac-ı seberruk-ı tasavvuf
Ferraş-ı ta'assüfü tekellüf
Olımşdı o sahibü'l-lıaıniyye
Medffin-ı civar-ı A'zaıniyye
Ol ider hemişe cilvega1ıı
RftınaJ.gelı oldı hangarn
Hakka ki odur makam-ı behcet
Hasret-keşi gülsitan-ı cennet
Virür ne kadar ide tezellül
İnsana ınuhabbeti tezelzül
Şibli amma esed-ınehabet
Başdan başa masdar-ı keramet
Ferhnnde-hoşa makdem..:i ali
Nftr olnuş aın:fila ol cevam
99
Fazl-ı tabakat-ı evliyfuufi
Dördünciyidi makann amfi
itmişdir o mazlıar-ılıidayet
Hayr-ınessacdan inabet
Çün oldı der-i Cüneyde dahil
Gülzar-ı merama oldı vasıl
Bldar olayım diyü müretteb
Çeşınine neınek çekerdi her şeb
Ol zat-ı şerifmu'teberdir
Bl-şübhe dürüst gerçek erdir
Der-vasf-ı Ebü'I-Hüseyin Nô.ri
Nftr isterse hemişe aynıfi
Gel ınerkadine Ebii'l-Hüseyniıi
Nfıri lakabıdır ismi Aluned
Nam-ı pederi Bağ! Muhammed
Nftr ile tolu makamı her an
Nfıri lakabma oldı şiiyan
Çün maskat-ı re'si şehr-i Bağdad
Şeyh Sakôden oldı irşad
Akram Cüneyd idi mukarrer
Zü'n-nfuı ile solıbeti mükerrer
Yazın tabakat içinde nfunın
ikincide gösterir n:ıakfunın
Kilr-ı nazan kulfibi ihya
Meş'al-i fetile-i süveyda
Oldukcia tarlk-i Hakka salik
Düş ai'ia ni çe mehaıik?
Fevtin işidüp Cüneyd dirdi
Feyzifi msfı. zemine girdi
itmişler o gevheri hediye
Agüş-ı zemin-i A'zaıniye
Hakka ki ol asitan-ı enver
Nfu ile tolu behişte befizer
Ol kim işiginde itdi hıdmet
Buldı nice yüzden izz ü devlet
Huddama niçe keramet olnıış
Çok kişilere hidayet olnıış
Aşk ehlinifi ol meliizgalıı
Erbab-ı sülük cilvegiilu
Ahen dil iderse çihre-sayı
Bulurdı tarik-i ldmyayı
Her maksad olur orada biisıl
Dil-hastalara şiia-yı acil
100
İtmişdi sülüka bezl-i .JIIakdô.r.
Akınca derfina çeşme-i nô.r
Erbab-ı sülüka bir debistan
Ashiib-ı kemiile bağ-ı :irfilıı
Blgiine gelende yad olınaz
Bazar-ı feyz kesfıd olmaz
Bu dergeh ola heınlşe ına'mfu
Ta haşr olsun makamı pür-nfu
Der-Midhat-i Bişr-i Bati
Dil-hastalara ilac-ı şafi
Pür-feyz makam-ı Bişr-i H1ifi
Ol makdem-i asr-ı evliyadır
Ser-halka-i bezm-i asfiyadır
İtınişler aıufi yirin iFade
Ulu tabakat-ı evliyada
Olnıışdı garik-i balır-ı rahmet
Sermest-i rahlk-i bezm-i vahdet
Ne şiih u gedii ne başınet-i ciilı
Nabfid yanında masiva'llalı
Yalın ayak ol gezerdi her dem
Ha:fi lakabıyla oldı mu'allem
Eylerdi cemi'-i müşkilin hall
Gel<likde aiia im.am-ı Hanbel
Zahirde ol idi bi-medani
Batında buiia yoğidi sam
Elılu'llahıii müsellenıidir
Menzilgehi kıly-ı A'zaınidir
Ser olmak içün olınca ıne'ziln
Uzletgedesinde oldı medffuı
Ol tutmuş idi mekfuı evinde
Müştiikım buldı can evinde
Olmış o mahall-i murba'iina
Balateridir nıiyan-hane
Sfuetle muzlk o cay-ı harem
O nfu ile tolu sevad-ı a'zam
Bir beyt amma ki feyz-i şeb-hiln
Birbeyt amma ki güzide mazmiln
DM u sited-i feyz!de bi-bilk
Hilkiııe heva hevasnıa lıilk
Endişe arar her aiia befizer
Amed şüdi hep behişte eyler
Vasfinı kalem ider nıi teflüm
Olur mı aiia sühanla ta'zlın
101
Ta kim ideler anı ziyaret
Rilliıııa ola heziir rahmet
Der-Vasf-ı Ebü'n-Necib Arif
Elden konıa damen-i tabibi
Abdü'l-kiilıir Ebü'n-Necibi
Gül-biiğ-ı hakikatiii o verdi
Nam-aver idi beher verdi
Ol hvace-i bender-i tarikat
Ser-miiye-i silikiin-ı ünınıet
Sad-berg-i gül-i nilıiil ta'addi
Nev-biive-i her-riyaz-ı fetvi
Ta'!-i mukaddeınat-ı man Her nutk-ı şerili nıağz-ı Kur'an
Seccade-niş!n-i cay-ı irşad
Aramgehi deriin-ı Bağdad
Budur nesebinde kavl-i talıklk
Olımşdı nesil-ipilk-ı Sıddik
Oldı gezerek? der-i ciili?
Perverde-i Alınıedü'l-Gaziili
Bir kılt-ı lıiliil içün o server
Sakkiilık ile ta'ayyüş ider
Geldik:de afia karar u te:nikin
Dergaluna yüz sürer selilun
Menzilgehi maksim-i ma'iirif
Salikiere tekye-i avarif
Ol hill<e idenler ilticayı
Derd-i dilebuldılar revayı
Milıınfuıesini ol ider Irimiiye
Balışende-i vaye her gedaya
BI-çarelere deri güşade
Revbından iderler isti:ffide
Peyzinden alur nasibi herkes
Dil-hastalara odur meded-res
Ol hane degül melazz-ı candır
Reşk-aver-i mihr-i asmfuıdır
Ol mescid o medrese o ınerkad
Manend-i harem-seray-ı meşhed
Olmış diyü bu malıalde kil'iın
Reşk itdi zaman-ı zenılne da'iın
Olsun o makilm-ı kudse kat kat
Yerden göğe dek hezar ralunet
Der-menl{abet-i Cenab-ı Cibli
102
Ey kilk-i güher harid-i irfan
Abdü'l-kildir makaımdır kan
Geylan ili gevlıeridir ol zat
Kutbü'l-aktiib zü'l-keramet
Buldı o güherle şöhret ü şan ·
Fahr itse n' ola anıfila Geylan
Ol gonca-i bağ-ı kilbiliyyet
Gösterdi sahl iken keraınet
Geldikde ıneh-i sıyfun o server
Süd enınıedügin nakl iderler
Eylerdi meh-i sıyiinıı idrill<
Zfir-ı n1ze iderdi iınsill<
Dürr eyledi kim sadefde yek-ta
Takvii ile doğdı ol güher-za
Yad eylediler o nür-ı aynı
Kimi Hasanı kimi Hüseyııi
Zatı heme müşkilatı Iıavi
Fehın eyler idi lisan-ılrnvi
Cu' ile geçerdi ekser evkilt
:ikbai itınez ta'funa bi'z-zat
İtıniş vasfın iden hikayet
Hızr ile görüşdigin rivayet
Mısbalı-ı sülfikı ol valıldifi
Perverdesidir Ebu Sa'id'ifi
Ol dem ki çıkup nasihat eyler
Va'zına gelür nice veliler
İtdük:ce olur ma'a'l-irade
Boyunlarına kadern-nilıade
Bağdad Şattı idince tuğyfuıGark olmalan olur nüınayfuı
Halkı nefesindeıı ister iındiid
Ya şeyh diyü idereli feryad
Eylereli asa ile işaret
Başiardı teııezzüle o sa'at
Asnnda yoğidi afia lıeın-ta
Kutbiyyetin eylemişler imza
Niimı tutınış bütün elliarn
Kutbiyyetinin budur ııişam
Ollıeybet ile o merkad-i pak:
Hayret-balışii-yı çeşın-i idriik
Ol künbed-i sebzi dir görenler
Tuti-i behişt-i adııe befizer
Ferş-i lıareınleb-a-leb envar
Rı1ıniilgelı-i kibiir-ı züvviir
103
Her hücre tolu rical-i uşşiik
Yek-lalıza cemiU-i yare müştiik
Tii'at n sülı1k-ı sı1fiyana
Malısus olmış ol asitane
B'i-şüblıe budur ne kilüne kal
Hanneııgelı-i kiştziir-ı funiil
Der-Vasf-ı ŞiJıab Suhreverdi
Şelıriilı-ı sülı1k-ı reh-neverdi
Bu Hafz Şihiib Sulıreverdi
Sıddik-ııisbet senıiyy-i Faruk
Aşık afia sa.likan o ma'şı1k
İbnü'l-ahldir Ebu'n-Nedb'ifi
Perverdesidir hem ol Leb!b'iii
Şeylıü'l-ureia ınüciilıid-i din
Alıir-res-i evliya-pişin
Zanu-zede-i harinıi efrad
Seccade-ııişin-i bezın-i irşad
Ser-çeşıne-i feyz-i selsebili
Reh-yab-ı harem-sera-yı Cibli
Zatında ne rütbedir ol arif
Şiilıididir avfuifii'l-ına'arif
Bağdad-ı Irakın evliyası
Olnnşdı şiMb-ı int:ilıası
Eylerdi serhen? ü müdellel
Erbilb-ı sülfrk müşkilin hal
İlm ü amel ilebi-medani
Asrnıda yoğidi aiia sam
Bağdada az"ımet itdi nagiilı
Teshlrine geldi HVarezmşiih
Haşmetle heziir leşker ile,
Geldi nice yüz büi asker ile
Rifati halife oldı na-çar
Dergah-ı azizden talebkar
Vardı nice ger nasihat itdi
Kar eylemedi feziihat itdi
Kahnna olup dehen-güşiide
Gel gör ne olur hiliif-ı ade
Bad-ı sarsar o dernde çıkdı
Ab haymelerin başına yıkdı
Kalbine dokındı ol dil-azar
Yağdı üzerine bir aceb kar
Tilkat yoğ idi dahi karara
Azın eylediler bütün firiira
104
İdbiirına çün aziz el açdı
Kış geldi o şiiha döndi kaçdı
Gösterdi kerameti ol agah
Ahsent heziir barekallalı
Ali cfu:ni' o merkad-i nilı
Ak bab civiirın itdi ma'milı
Dcr-midhat-i Şeyh Aziz Tayi
Ol tağayyür iden kabayı
Davıld bin Nusayr bin Tayi
Ser-çeşme-i zemzem-i hakikat
Tab-efgen-i meclis-i tarikat
Tilıniz-i İınam-ı A'zam idi
Efkah kilmil müsellem idi
İrşiid idicek Hablb anı
Terk eyledi cümle in u anı
Gitdi o iffıde istifade
Nefy ile başladı c:ilıada
Oldı giderek intanı-ı ünımet
Milirab-ı niyaz-ı ehl-i hacet
Erbab-ı sülfrkuı1 akdemidir
Üstad-ı Habib-i A'cemi'dir
TenhiUığı itmişdi mu'tiid
Uzletgehi idi Kerh-i Bağdfu:l
Yine ol mahalde defu olınınış
Rıhletde o arsada bulınmış
Ol buk'adadır veliler ekser
Ol arsa aceb huceste-enver
Bıly-ı çemen-i latifi her fuı
Müşgin-saz-ı meşfunm-ı insfuı
Ol yerde saba ki geh vezandır
Çün nağıne gıda-yı rılh-ı candır
Dest-i nesemat ile nevahi
Bu yerden alırlar inşirahı
Vasfın işiden görenle yeksan
Davıldi nefes müferrah-ı can
Olnıışdur o merkade ne minııet
Mecra-yı mııract altı sa' at
Y etıııez mi saiia kerfunete dal
Ol merkade yüz sürer beher-sa.I
Olmaz mı dile safası meşhıld
Bir yerde ola makanı-ı Davıld
Ol türbe-i pake yüz sürenler
Her ne dilese virür erenler
105
Son dernde makanıt cennet olsun
Sir-ab-ı zülal-i rahmet olsmı
Der-menkabet-i Ai'ız-i Ma'rôf
Ta'akk:ul u kerfunet ile mevsılf
Kerhl nesebetdir ismi Ma'rılf
Billa-kün-i kar-ı sırr-ı Feyyaz
Abid zahid müfiz-i mıırtiiz
Tayi yakdı anıfi çerağın
Şadab itdi derılnı bağın
Gılşında idi sada-yı Davıl.d
Sırr-ı Acemi dilinde mevcut
Şehrah-ı sülılka oldı ldi'id
Kutbeteyııe fuhı1l-ı şahid
Sebt oldı fıılıille çün esami
Abdaline yazıldı nanıı
Ol zata makarr olan o merteb
Olmaz mı mazanne-i icabet
Nessac-ı sebrruk-ı ma'arif
Mektftbda nfunı mu'teberdir
Şehba.I-i hümfuıı-ı na-berdir
İş'al-ken-i şumft'-ı idrak
Dil-hastalara türabı tiryak
Bab-ı harem-i safil sirişti
Rumaı ideni ider behiştl
Züvvara kesel bulur ım hiç yol
Ruhaniyetle dopdolu ol
Ol cami'-i pür-safil o merkad
Uşşaka ferah-resan-ı sermed
Ta'yllı-i fuhôl-ı işaretidir
Rfız-ı şenbilı ziyaretidir
Amma ki meşayilı itdi adet
Ta ola bürehne-pa ziyaret
Gel gör ki nedirbuizzet-i şan
Ol dahi bizim gibi bir insan
Eltaf-ı Buda'ya mazhar olımş
Bir zerre hak cevlıer olınış
Ahsent zihl inayet -i Hak
itmiş am kudsiyana millhak
Şayeste geçen o yerde evkat
Olursa vesile-i ınübahat
Der-medh-i Sırri-i Zü'J-kiram
106
Kerhi bl-tamam iden ziyaret
Gel gel Sakatl'den itme gaflet
Kurbıııda o kfuniliii mezan
Ol yerde imiş kadim daİı
Ser-lıalka-i bezm-i evliyildır
Asnnda e'azz-ı asfiyadır
Lafz-ı Sakatl ki ya'ııi Attar
Şeh-bender-'i kasiban-ı ticaret
Oldı aleıııi-i sırrı arif
Güldeste-i gülşen-i ma'anf
Kerhi'den o dem ki bey' at itdi
Her karından feragat itdi
itınişdi silluka am sa'i
Ol nazar-ı ceyb-i ra'i
Nefsiyle cihadı adet itdi
Tenhaca oturdı ıızlet itdi
Müşkilleri afla mülhem oldı
Esrar-ı ledüııne mahrem oldı
Oldı giderek karin-i evt§d
Seccade-nişiıı-i cay-ı irşact
Mi:ftiihü'l-gayb kapnlar açdı
Evla tabaleana tanıı geçdi
Oldı olıcak sara ziyade
Kutbiyyete dek kadern-nilıade
Gel gör ne makfuna oldı na'il
Şakirdi ola Cüneyd-i kamil
Kadrini bilüp ulı medani
Hern-hvab itmiş yaronda anı
Bir tahta otumuş iki hamfuı
Yok anda ruzii'-ı tacdarihı
Kutbiyyetin ile o künbed-i pak
Sahib-kaınereyn-i reşk-i e:flak
Sa'irlere nisbet ile hillet
Bu cay-ı ferah-fezada kat kat
Der-zil<r-i Cüneyd-i S:ihib-irşad
Mezkı1r Cüneyd o dürr-i rneknun
Hali ayağı ucmda rnedffin
Ta'ifeteyne seyyid oldı
Fazl-ı ver'i cihfuıa doldı
Silk-i tabakat-ı evliyada
ikincide geldi namı ziyade
Zühd ü takvi ile 'alenıdir
Hakka ki aziz-i nıuhteremdir
107
Sadat-ı kirarn nıuktedası
Kavmifi ulusı ve mülteciisı
Ununan-ı ceviihir-i ma'iirif
Esrar-ı hakikati mükaşif
Mesned-p1ra-yı sadr-ı fetva
Hadi-i tarik-i zühd ü takvii
Murtiiz-ı veli mücahid-i din
El-bürz-i vakar u izz ü temkin
Oldukda mehabeti hüveyda
İsiama geltir görince tersa
Naşllerdenlisfuıı siilim
Actab-ı şeri'at üzre da'im
İtseydi eger 'alile himmet
Geldiği yere giderdi 'illet
Va'zıııa geleydi bir günelıkar
Ta'ib tahir giderdi na-çar
İtdikçe nisar ola'l-i diir-pfiş
Guş-ı cfuıa olurdı mengfiş
Der-Vak'a-i Cenab-ı Mansôr
Ol cay-ı ferah-feza-yı pür-nür
Kurbmda amfi makam-ı Mansfir
Hallac-ı cihfuı feda-yı uşşak
Turau-ı bela şeh-per-i atak
Şehr-i Beyzada neş'et itdi
Bağdiida gelüp :ikfunet itdi
Amr Mekklnifi oldı müridi
Uşşak-ı hakikatiii fendi
Şelıraıı-ı tarik-i hakka ragıb
NUri ve Cüneyd ile musahib
İfrat-ı muhabbet ile meczüb
Ser-mest-i rahlk-i aşk-ı mahbfib
İzlıar-ı kerameti mukarrer
Envar-ı sillük ile münevver
Llkin cezebat içinde şaşmış
Derya-yı telaşı başdan aşmış
Ba'zılar ider bu kavli ısga
Katline Cüneyd vire fetva
İtmişdi o dernde Cüneyd rılılet
On bir sene sonradır şehadet
Bir sözle harem-seraya girmiş
Ber-diir olmış murada irmiş
Didiir-ı beka olup hüveydii
Dar olmış auıfi başına dünya
108
Nefsü'l-emrifi katı hilatı
Hakkında iderler ilıtilatı
izhar idereli saniliatı
Mir'at-ı zanllrinde layılıatı
Bir yernde görülmedi o cuşiş
Makder-i beşer değil bu güşiş
Bir gönılek ile haremde dii'im
Bir yıl ser ü pa bürehne ka'im
Ahbabı libasıııı yapardı
Gönılekle deri bile kopardı
Sa'ir ta'at hadden e:tZfuı
Bifi rik'at idi namazı her gün
Ma'lüm değil hakikat-i hill
Hüsn-i zauda ne ldl ü ne kal
Kabriıı idegör auıfi ziyaret
Olsun o garik-i balır-ı rahmet
Meczôb-ı Buda Cenab-ı Behlôl
Züvvara değil bu yerde mechül
Bazar-ı sera-furiiş-ı Behlül
Setr itınek içün güher ııilıadın
Mecııiina çıkarmış idi adın
Terk eylemiş idi izz ü şilııı
Dutmışdı ciMnı dastilııı
Bu yerde hemişe cilvegilliı
Amed şüde da'imii nigilliı
Aylııe kalbi şöyle pür-nfu
Y oğ idi anıfi. yanında mestür
Her kinı afi.a uğrayup geçerdi
Kalbinde ne var ne yok açardı
Söylerdi heınlşe dürr-i meknün
Mecnün diyen afi.a oldı mecnün
Arif ü dfuıa veli agah
Bir püla satardı virse cilli
Bir iki harfden ev yapardı
Cennet evidir diyü satardı
Kabr-i şeref-i ziyaret olımş
Bir ev gibi yapmak adet olınış
Rülıfu:ıiyet anıfi. nişilııı
Şehbaz-ı velayet anıfi. nişanı
Varsa eger anda bir külıcııkar
Ta'ib tahir dönerdi naçar
Çok kimseleri o cay-ı pür-nfu
İtmişdi metalibiyle mesrfu
109
Elden konıa sıdk u ilitirarnı
Hiili değil evliya makanıı
Cfuı u dilden kıl iltiması
iksrr altmı ider nuhası
Hakine niyazı her zaman it
MaksUd ne ise der-miyan it
Bi-şübhe olur murad Msıl
Böyle olınur meramavasıl
Der-menkabet-i İmam Hanbel
Zıllıirde imiş zaman-ı evvel
Asüdegeh-i İmfun-ı Hanbel
Var idi bina-ı merkadi hem
Ma-beyn-i Şatt u İmfun-ı A'zaın
Etrfrfi:na Şatt olup havale
Ol malıı kuşandı sanki hale
Hala ne eser ne sıllıt-ı hak?
Kalnıış Şat içinde merkad-i pak
Agahıdır evvelde evliyanın
Gayet ulusıdır asfiyiinıfi.
Nilı-ı vechin görince gebran
İsliima gelürdi ez-dil ü can
Zahirde cihildı emr-i fetva
Batında kemill.-i zühd ü takva
Asnnda fuhfılüii a'zamıdır
Ehlu'llaluil mükerremidir
Me'vası riyaz-ı cermet olsun
Rfıhına hezar rahmet olsun
Der-hiitime-i Riyaz-ı Züvvar
Kfuni yeter eylediii sebiihat
Bağdiid velilerin ziyaret
Buldun bu zeınlni nagehfuli
Manende-i genc-i Şayegaıll
El-hak bu eserde bi-riyasın
Vassar-ıkibar-ı evliyasın
Erzan harld olur yerinden
Gel ca'ize iste her birinden
Aııuna ki değil meta'-ı dünya
Alına gevher yerine ınma
Alıir dernde inayet iste
Her birinden şefii'at iste
Esdikçe nesını-i lutf-ı Sübhan
Merkadieri ola bag-ı Rıdvan
110
Varmak lazım değil o caya
Bum okumak ider ki:fiiye
Maksfıd seniilandır ancak
Ralımetle du'alarıdır ancak
İlıkar derfuıa bulmasını yol
Sıdk ile muhabbet-i evliyil ol
Çün kim idesin veliyi ikrar
Hazır bu velileriii nesi var
İukiinfi ise netice hill
Tekzib-i selef olur makiili
Her birisi bir veli-i agah
Razi ola cümlesinden Allah