FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI

Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL deniz.oncel@deu.edu.tr

Tasarım Nedir?

Tasarım nesnel çevreyi gereksinimlerine uyarlama sürecidir.

Herkesin aynı işlediği konuyu kişisel farklarınızla ortaya koyabilmektir.

Bir şeyi zihinde biçimlendirme kurma, tasarımlanan biçim, tasavvur.

Ürünlerin Görünüm Özellikleridir.

Tasarımcılara Göre…

Pazarda tespit edilen ihtiyacı en iyi şekilde karşılayan ürünün planlanması eylemidir.

Ürünün görünümünün yanında yapısı, işlevi, dayanıklılığı, çalışma kolaylığı, güvenliği, maliyeti, ergonomisi ve çevreyle etkileşimi gibi birçok husus tasarım kavramına girer.

Hukukçulara Göre;

Bir ürünün tamamının veya bir parçasının çizgi, şekil, renk, biçim, doku, malzemenin esnekliği ve/veya süslemesi gibi insan duyuları ile algılanabilen çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu görünümdür.

Kısaca bir ürün veya ürün parçasının görünüdür.

Tasarım düşüncesi, kural olarak üründen bağımsız şekilde hukuki korumadan yararlanamaz. Bir üründe somutlaşması/cisimleşmesi gerekir.

Ürün olarak;

Nesneler,

Bileşik ürün ve parçaları,

Takımlar,

Ambalajlar,

Grafik sembolleri,

Yazı karakterleri,

Birden çok nesne veya sunuşun bir arada algılanabilen bileşimleri.

Tasarım…

Hayatımızı Kolaylaştırır

Tasarım…

Seçenek Özgürlüğü Sunar

Tasarım…

Hayata Neşe Katar

Aynı Fayda-Farklı Tasarım

Aynı Fayda-Farklı Tasarım

Aynı Fayda-Farklı Tasarım

Teknik Özellikleri Aynı Olsaydı Hangi Otomobili Seçerdiniz ?

Tasarımın, ürün satışlarındaki etkisinin yanında başka bir fonksiyonu daha vardır:

MARKALAŞMA

Firmalar markaları aracılığıyla müşteri kitlesiyle iletişim kurar. Ancak bazı durumlarda ürün tasarımları o kadar başarılı olur ki, marka sahibi o tasarım aracılığıyla da kullanıcı ile iletişime girebilir.

Tasarım Yolu İle Markalaşma

Tasarım Yolu İle Markalaşma

DIGITURK KOLTUĞU

Tasarım Yolu İle Markalaşma

APPLE - IPOD

Tasarım Yolu İle Markalaşma

VOLKSWAGEN

TESCİL EDİLEBİLİRLİK ŞARTLARI

Yenilik Bir tasarımın aynısı, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni sayılır.

Ayırt edici nitelik Bir tasarımın bilgilenmiş kişi üzerinde bıraktığı genel izlenim ile diğer bir tasarımın böyle bir kullanıcıda bıraktığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık varsa o tasarım ayırt edici niteliğe sahiptir.

KORUMA SÜRESİ

Tasarım 5 yıl, (25 yıla kadar süresi uzatılabilir)

Süresi biten Tasarım herkesin kullanımına açık olur.

TESCİLİN SAĞLADIĞI HAKLAR Üçüncü kişiler tasarım sahibinin izni olmadan;

Üretemez,

Satamaz,

İthal edemez,

Ticari amaçla elde bulunduramaz,

Depolayamaz,

Lisans sahipleri lisans hakkını genişletemez,

Lisans sahibi izinsiz olarak bu hakkını başkasına devredemez.

TESCİL İŞLEMLERİ

TPE tarafından yapılmaktadır.

Eksiksiz doldurulmuş başvuru dilekçesi

Dekont

Görsel anlatım sayfası

Ürünleri tanıtan tarifname

Koruma başvuru tarihinden itibaren başlar

ULUSLARARASI TESCİL

Topluluk tasarımı: AB hukuku çerçevesinde 27 ülke

Lahey Anlaşması: WIPO aracılığı ile 59 ülke

Coğrafi İşaretlerin Düzenlendiği Mevzuat ve Koruma Süresi

Düzenlendiği Mevzuat:

555 Sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması

Hakkında KHK

Koruma süre ile sınırlı değildir.

TANIM

Coğrafi İşaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir.

Coğrafi işaret, malın coğrafi kökenini gösteren veya kullanılan bir unsur, madde, motif, malzeme yada usul sebebiyle bir alana, yöreye, bölgeye yahut ülkeye yollamada bulunarak o mala talebi artıran ve güven duyulmasını sağlar.

COĞRAFİ İŞARETLERİN TÜRLERİ

Menşe Adı

Ürün, sadece coğrafi

sınırları belli bir yöre

veya bölgeden çıkar.

Tüm veya esaslı

unsurlarını o bölgeden

alır, o bölgede üretilip

işlenir.

Mahreç İşareti

Ürünün tüm veya esaslı

özellikleri bir bölgeden

kaynaklanmaz. Ancak

belli bir niteliği bir

bölgeye özgüdür, bu

bölge dışında da

üretilebilir.

Maraş Dondurması

Anamur muzu

Eskişehir Lületaşı

Anzer Balı

Trabzon Ekmeği

Malatya kayısısı

Hereke ipek el halısı

Kangal Köpeği

Coğrafi İşaretlerin Korunmasının Nedenleri

• Ürün kalitesini korur ve üretim standardı yaratır

• Yerel veya bölgesel üretimi koruyarak üretimi özendirir

• Tüketicilerde güven yaratır

• Yöre veya bölge halkına ekonomik kazanç sağlar

• Geleneksel mirası korur

Coğrafi İşaretlerin Tescili

Coğrafi işaretlerin diğer sınai mülkiyet haklarından üstünlüğü tek bir üreticiyi değil, belirli şartlar altında üretim yapan kişilerin tümünü birden korumasıdır. Çünkü coğrafi işaretin sağladığı hak belli bir kişiye veya bazı kişilere bağlanamaz.

Tescil başvurusunda bulunma hakkına sahip olanlar:

1- Söz konusu ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler,

2- Tüketici dernekleri,

3- Konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşları.

Coğrafi işareti, tescilde düzenlenen şartlara uygun

üretim yapan herkes kullanabilir.

Coğrafi İşaret Korumasının Kapsamı

Coğrafi işaretin üçüncü kişiler tarafından

• Yarar sağlayıcı ticari kullanımını,

• Yanıltıcı izlenim yaratacak şekilde kullanımı,

• Yanlış bilgi veren kullanımı,

• Yanıltıcı ambalajlama veya sunumu önlenebilir.